Inhoud
3
Inleiding
11
Deel 1 Analyse van de situatie
17
Hoofdstuk 1 Inleiding
19
Hoofdstuk 2 De persoonlijke situatie
23
1 Inleiding
23
2 De familiale aspecten
23
2.1
2.2
2.3 2.4 2.5 2.6
De huidige burgerlijke staat
23
2.1.1 2.1.2 2.1.3
24 28 29
Ongehuwd Gehuwd Samenwonend
Samenstelling van de familie
32
2.2.1 2.2.2
32 38
Afstammelingen Geen afstammelingen
Woonplaats Verstandhouding Leeftijd Gezondheidstoestand
Hoofdstuk 3 De juridische situatie 1 Een ongehuwde 1.1 1.2
Wettelijke verdeling Schikkingen
2 Een gehuwde of een wettelijk samenwonende 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5
Het wettelijk stelsel Het erfrecht van de langstlevende echtgenoot Het huwelijkscontract De vergoedingsregeling Wettelijk samenwonenden
3 Reservataire erfgenamen 3.1 3.2 3.3
Reserve van de afstammelingen Reserve van de ascendenten Reserve van de langstlevende echtgenoot
40 41 42 43
45 45 45 47
47 48 51 52 55 56
56 56 57 57
INHOUD
Woord vooraf
5
3.4 3.5
Reserve van de bloedverwanten in samenloop met de langstlevende echtgenoot Reserves van de bloedverwanten en de langstlevende echtgenoot ten opzichte van derden
4 Schikkingen 4.1
4.2
Vrijgevigheden bij leven: schenkingen en handgiften
59
4.1.1 4.1.2 4.1.3
60 61 61
Schenkingen Handgiften Voorwaarden
Schikkingen voor uitvoering na overlijden
63
4.2.1 4.2.2 4.2.3 4.2.4
63 64 64 65
De wederzijdse akte van gift tussen echtgenoten Het testament Samenwoningscontracten en het beding van aanwas De verzekeringen
65
Hoofdstuk 4 De samenstelling van het patrimonium 1 Omvang
1.2 1.3 1.4
Onroerende goederen
72
1.1.1 1.1.2 1.1.3
72 73 76
Ligging van het onroerend goed Volle eigendom, blote eigendom, vruchtgebruik? Lijfrente, opstal, erfpacht?
Roerende goederen Verwerving en besteding Toekomst Beleggingsverzekeringen Groepsverzekeringen
82 83
84
Aan wie? Wat? Hoe? Welke rechten? Inbreng of niet? Wanneer?
Hoofdstuk 5 Wensen en behoeften
84 84 85 85 85 86
87
1 Fiscale optimalisatie
87
2 Burgerlijke aspecten
89
2.1 2.2
6
77 78 81
82
3 Weggegeven 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6
71 71
2 Verzekeringen 2.1 2.2
58
59
5 Voorbeeld
1.1
57
Eigenaar blijven De bereidheid tot schenken
89 90
2.2.1 2.2.2
91 91
Geen enkele voorwaarde wordt opgelegd De schenker wil een inkomen uit de geschonken goederen
2.2.3 2.2.4
2.3 2.4
De schenker wil controle houden op het geschonken vermogen De schenker wil bij vooroverlijden van de begiftigde het geschonken vermogen recupereren
92 92
Bepaalde personen beschermen De verdeling sturen
93 94
2.4.1 2.4.2 2.4.3 2.4.4
94 95 96 97
Iemand bevoordelen Een bepaalde verdeling bekomen Iemand benadelen Bijkomende overwegingen
Hoofdstuk 6 Schema’s
99
Hoofdstuk 7 Besluit
117
Deel 2 Planningstechnieken
119
Hoofdstuk 1 Inleiding
121
Hoofdstuk 2 Planning via huwelijksvermogensstelsel en huwelijkscontract
125
1 Algemeen
125
2 Herschikken van het patrimonium
128
2.1 2.2 2.3 2.4 2.5
Inbrengen van een eigen goed in de bestaande gemeenschap Inbrengen van een goed in een gemeenschap van aanwinsten Overgaan naar het stelsel van de algehele gemeenschap Overstappen naar een scheiding van goederen De toepassing van de vergoedingsregeling
3 Verdelingsbedingen 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6
Inlassen van het keuzebeding Inlassen van het verblijvingsbeding onder last en het keuzebeding onder last Het inlassen van het alsofbeding Bevoordelen van een met naam genoemde echtgenoot Afstand doen van de nalatenschap van de echtgenoot Het beding van aanwas
Hoofdstuk 3 Planning via het wettelijk erfrecht
128 132 134 138 140
148 151 155 160 161 164 166
173
1 Inleiding
173
2 Beleggen van een erfdeel in blote eigendom en vruchtgebruik
174
3 Verwerpen van een erfdeel
187
4 Een generatie overslaan
193
5 Afstand doen van inbreng en inkorting
194
6 Afstand doen van een bevoordeling van een akte van gift 198 INHOUD
tussen echtgenoten
7
Hoofdstuk 4 Planning via vrijgevigheden, schenkingen en handgiften 1 Algemeen
203
2 De schenking zonder voorwaarden
204
3 De schenking met voorwaarden
214
3.1 3.2 3.3 3.4 3.5
Behoud van inkomen of behoud van vruchtgebruik Inkomen op afroep en facultatieve bijdrage in het levensonderhoud Het terugkeerbeding Het beding ten voordele van andere begiftigden Andere lasten: beheer, huisvesting…
214 222 232 239 241
3.5.1 3.5.2
241 243
Beheer van de geschonken goederen Huisvesting
4 De schenking vlak voor overlijden 4.1 4.2
In rechte lijn In zijlijn
244 245 248
5 De schenking als tactische keuze
250
6 De ascendentenverdeling
253
Hoofdstuk 5 Planning via testamenten
257
1 Algemeenheden
260
2 Testamenten voor een specifieke verdeling
263
2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8
Bevoordeling of bescherming van de echtgenoot Bevoordeling en bescherming van de samenwonende partner Een bepaalde verdeling gewenst Bevoordeling van de stiefkinderen Verdeling tussen neven en nichten Bevoordeling van bepaalde personen Bepaalde personen uitsluiten De ascendentenverdeling
3 Een ongunstige wettelijke verdeling corrigeren 3.1 3.2
Het vermijden van de toepassing van de kloving Neutraliseren van de vergoedingsregeling
4 Een testament om een fiscaal ongunstige verdeling recht te zetten 4.1
4.2 4.3
263 269 275 279 280 284 284 286
289 290 293
296
Personen zonder afstammelingen
297
4.1.1 4.1.2
297 298
De fiscaal gunstigste categorie bevoordelen Het duolegaat en varianten
Neutraliseren van een wederzijdse akte van gift tussen echtgenoten Meerdere personen in de verdeling betrekken
312 313
4.3.1 4.3.2
314 322
De kleinkinderen in de verdeling betrekken Overbrugging van de termijn van drie jaar
5 Testamenten met een restlegaatclausule
8
203
327
5.1
Het testament met restlegaat uit burgerlijke overwegingen 5.1.1 5.1.2 5.1.3 5.1.4 5.1.5 5.1.6
5.2
Een echtgescheiden persoon (of feitelijk gescheiden) met kinderen zonder kinderen Kinderloze echtparen of koppels die hun familie willen beschermen Ouders met een gehuwd (kinderloos) kind Ouders met een gehandicapt kind Legaten aan kleinkinderen waarvan de ouders gescheiden zijn of waar de grootouders hun schoonkind willen uitsluiten Legaten om bepaalde kleinkinderen uit te sluiten
Het testament met restlegaat uit fiscale overwegingen
329 329 331 331 333 335 335
336
6 Testamenten bij quasi gelijktijdig overlijden
339
7 Testamenten voor gehandicapte erfgenamen
341
8 Testament of gift voor het goede doel
344
Hoofdstuk 6 De verzekering als instrument in de successieplanning 1 Soorten verzekeringen 1.1 1.2 1.3 1.4
345 346
De levensverzekering De overlijdensverzekering De gemengde verzekering Specifieke bepalingen
346 347 347 348
2 De partijen in een verzekeringscontract
348
2.1 2.2 2.3
De verzekeringsnemer De verzekerde De begunstigde
349 350 350
3 Tarieven van verzekeringen
357
4 Verzekeringen ter bescherming van het patrimonium
358
4.1 4.2
Het verzekeren van de successierechten voor een bepaalde verrichting Verzekering voor de successierechten voor de bescherming van het patrimonium
358 361
5 Verzekeringen om bepaalde personen een som toe te kennen
364
6 Verzekeringen in combinatie met schenkingen
366
Hoofdstuk 7 Planning via vermogensopbouw 1 Aankoop blote eigendom-vruchtgebruik
369 370
en vruchtgebruik
377
3 Verkoop op lijfrente
377
4 De burgerlijke maatschap
378
Hoofdstuk 8 Planning via tarieven
381
1 Wijziging fiscale woonplaats
381
INHOUD
2 Verdelen of ruilen van rechten van volle eigendom, blote eigendom
9
2 Keuze voor het juridisch statuut 2.1 2.2
Trouwen Samenwonenden
3 Schenken of erven 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6
De rechte lijn Kleinkinderen Stiefkinderen Broers en zusters Neven en nichten Anderen
383 385
387 388 394 395 397 398 400
4 Combinatie van tarieven
400
Deel 3 Praktijkvoorbeelden
403
1 Inleiding
405
2 Welke keuze maken?
405
3 Hoe inspelen op de evolutie der dingen?
408
4 Welke keuze maken?
411
5 Hoe een vermogen beschermen voor de toekomst?
413
6 Een familiesaga
414
7 Een andere familiesaga
416
8 Besluit
417
VRAGENLIJST Echtgenoten Samenwonenden Echtscheiding Echtparen zonder kinderen Grootouders Ouders – Kinderen Stiefkinderen Gehandicapte kinderen Schenkingen en vrijgevigheden Woning, onroerend goed Verzekeringen Fiscale optimalisatie
Trefwoordenregister
10
383
419 419 420 421 422 422 423 426 426 427 429 431 431
435
