Inhoud. Bestuurlijke samenvatting... 4

Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Rucphen 2013-2017

Verbreed Gemeentelijk RioleringsplanRucphen 2013-2017

Inhoud Bestuurlijke samenvatting ............................................................................................................................. 4 1

Inleiding ................................................................................................................................................................ 6 1.1

Waarom dit beleidsplan? ..................................................................................................................... 6

1.2

Wat staat er in dit plan? ...................................................................................................................... 6

1.3

Hoe lang is dit plan geldig? ................................................................................................................ 6

1.4

Wie zijn er bij dit plan betrokken?................................................................................................... 6

1.5

Bouwstenen .............................................................................................................................................. 7

1.6

Leeswijzer ................................................................................................................................................. 7

2 Beleid ................................................................................................................................................................... 8 2.1

Inleiding..................................................................................................................................................... 8

2.2

Rijksbeleid ................................................................................................................................................ 8

2.3

Provinciaal beleid ................................................................................................................................... 9

2.4

Regionaal beleid ..................................................................................................................................... 9

2.5

Gemeentelijk beleid ............................................................................................................................ 10

2.6

Watertaken ............................................................................................................................................. 10

2.7

Samenwerking ...................................................................................................................................... 11

3 Terugblik .......................................................................................................................................................... 12 3.1

Inleiding................................................................................................................................................... 12

3.2

Evaluatie per werkveld....................................................................................................................... 12

3.3

Verbeterpunten ..................................................................................................................................... 20

4 Nu ......................................................................................................................................................................... 21 4.1

Inleiding................................................................................................................................................... 21

4.2

Afspraken ................................................................................................................................................ 21

4.3

Hoe ligt het er nu bij? ........................................................................................................................ 21

4.4

Hoe is de financiele situatie? ........................................................................................................... 23

5 Vooruitblik....................................................................................................................................................... 24 5.1

Inleiding................................................................................................................................................... 24

5.2

Lange termijn visie .............................................................................................................................. 24

5.3

Ambitieniveau........................................................................................................................................ 25

5.4

Keuze ambitieniveau........................................................................................................................... 26

5.5

Speerpunten komende planperiode .............................................................................................. 26

5.6

Kansen ..................................................................................................................................................... 26

6 Invulling zorgplichten .............................................................................................................................. 27 6.1

Inleiding................................................................................................................................................... 27

6.2

Wat willen we? ...................................................................................................................................... 27

6.3

Wat is de opgave? ............................................................................................................................... 28

6.4

Wat gaan we doen? ............................................................................................................................. 28

2


7 Wat kost dat? ................................................................................................................................................ 32 7.1

Inleiding................................................................................................................................................... 32

7.2

Personeel................................................................................................................................................. 32

7.3

Kosten en uitgangspunten ................................................................................................................ 33

7.4

Opbrengsten .......................................................................................................................................... 33

7.5

Hoe financieren we dat? .................................................................................................................... 34

Bijlage 1

Begrippenlijst ......................................................................................................................... 35

Bijlage 2

Zorgplichten riolering ........................................................................................................ 39

Bijlage 3

Algemene regels ................................................................................................................... 40

Bijlage 4

Waterstructuurkaart........................................................................................................... 41

Bijlage 5

Financiële onderbouwing ................................................................................................. 42

3


Bestuurlijke samenvatting

Inleiding Voor u ligt het Verbreed GRP Rucphen voor de planperiode 2013-2017. De term verbreed houdt verband met de wettelijke uitbreiding van de zorgplicht riolering. Er is voor gemeente Rucphen sprake van drie zorgplichten: •

zorgplicht voor inzameling en transport stedelijk afvalwater (Wet Milieubeheer)

•

zorgplicht voor afvloeiend hemelwater (Waterwet)

•

zorgplicht voorkomen structureel nadelige gevolgen van grondwater (Waterwet).

Feitelijk komt het er op neer dat de gemeente zorgdraagt voor een deugdelijke inzameling, berging, transport en/of lokale zuivering van stedelijk afvalwater, afvloeiend hemelwater en grondwater. De kans op overlast dient hierbij te worden beperkt tot maatschappelijk aanvaardbare normen. Deze taakverantwoordelijkheid geldt alleen indien de burger niet zelf op eigen terrein het hemel- en grondwater doelmatig kan verwerken. Waarom dit beleidsplan? Een gemeente is vanuit de Wet Milieubeheer verplicht om een GRP vast te laten stellen. Het huidige vGRP geldt voor de periode 2008 t/m 2012. Met het “Bestuursakkoord water 2011” zetten gemeenten en waterschappen meer in op samenwerken in plaats van te werken met vergunningen en hierop te handhaven. Het vGRP is het instrument bij uitstek om als gemeente te laten zien welke koers wordt uitgezet en welke plannen/maatregelen worden genomen om te voldoen aan wettelijke verplichtingen en eigen/gezamenlijke ambities. Waar staan we? In het vGRP 2008-2012 zijn speerpunten benoemd. In de terugblik op de voorgaande planperiode is concreet beschreven welke resultaten er zijn geboekt en zijn tevens verbeterpunten weergegeven ten aanzien van rioolbeheer, communicatie en handhaving. Wat willen we? Het huidige ambitieniveau wordt in dit vGRP gehandhaafd. Op hoofdlijnen komt dit erop neer dat bij (her)ontwikkelingen wordt ingezet op het ambitieniveau “anticiperend’ (inspelen op nieuwe ontwikkelingen) en voor de bestaande bouw wordt gewaakt om niet terug te vallen naar het ambitieniveau “reactief” (pas ingrijpen bij structurele overlast). Hierbij zijn de volgende speerpunten benoemd: •

Kosten besparen door doelmatige investeringen en samenwerking in de afvalwaterketen.

•

Planmatige aanpak van het rioolbeheer op basis van een rioolbeheerplan en jaarlijks op te stellen integrale operationele plannen.

•

Verbeteringsmaatregelen in het rioolstelsel pas uitvoeren nadat met praktijkmetingen nut en noodzaak hiervan zijn aangetoond.

4


Wat gaan we doen en wanneer? Het rioolbeheer voor de komende planperiode zal concreet worden uitgewerkt in het rioolbeheerplan 2013-2017. Na afronding van de heroverweging van OAS-maatregelen zal een afvalwaterakkoord worden gesloten met het waterschap. Planvorming en onderzoek worden zoveel als mogelijk opgepakt in regionaal verband. De uitvoering van werkzaamheden wordt integraal afgestemd en gecombineerd met wegbeheer en reconstructie van de openbare ruimte. Via een handhavingstraject wordt de lozing van hemelwater op drukriolering aangepakt. Wat kost dat? Per jaar geeft de gemeente Rucphen ongeveer € 2,2 miljoen uit aan de rioleringszorg. De kosten bestaan grofweg voor de helft uit exploitatiekosten en voor de andere helft uit kapitaal- en rentelasten. De geraamde investeringsuitgaven bedragen voor de komende planperiode € 0,5 miljoen als bijdrage aan de OAS-maatregelen en € 0,15 miljoen per jaar voor afkoppelen verhard oppervlak en hydraulische verbeteringsmaatregelen. Voor het beheer van de vrijvervalriolering in de komende planperiode is in het rioolbeheerplan een bedrag aangenomen van € 0,5 miljoen per jaar. Er zal jaarlijks een financiele GRP-update worden uitgevoerd. Om de rioleringszorg conform de wettelijke eisen en de ambities van de gemeente Rucphen te kunnen uitvoeren, wordt geadviseerd de rioolheffing jaarlijks te verhogen met 2% (inclusief inflatie). tarief rioolheffing woningen jaar

tarief

2013

€192,27

2014

€196,12

2015

€200,04

2016

€204,04

2017

€208,12

De tariefontwikkeling voor woningen is in bijgaande tabel weergegeven voor de komende planperiode. Het tarief zal jaarlijks ter vaststelling worden voorgelegd aan de gemeenteraad op basis van een financiële GRP-update.

Met de voorgestelde tariefstijging blijft de rioolheffing op de korte en de lange termijn op een beheersbaar niveau.

5


1

Inleiding

1.1

WAAROM DIT BELEIDSPLAN?

De aanleg en het beheer van de rioleringsvoorzieningen zijn gemeentelijke taken, welke hun wettelijke basis hebben in de Wet milieubeheer (Wm art. 10.33). De gemeente is wettelijk verplicht een Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) op te stellen (Wet Milieubeheer, art.4.22). Volgens de nieuwe Waterwet dient elke gemeente voor 1 januari 2013 een nieuw, verbreed GRP op te stellen. 1.2

WAT STAAT ER IN DIT PLAN?

Het voorliggende vGRP bevat, conform art. 4.22 van de Wet Milieubeheer, de volgende zaken: een overzicht van de in de gemeente aanwezige voorzieningen voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater; een overzicht van in de planperiode aan te leggen of te vervangen voorzieningen; een overzicht van de wijze waarop de voorzieningen worden of zullen worden beheerd; de gevolgen voor het milieu van de aanwezige voorzieningen; een overzicht van de financiële gevolgen van de in het plan aangekondigde activiteiten. 1.3

HOE LANG IS DIT PLAN GELDIG?

Een vGRP is geldig voor een periode die door de gemeenteraad wordt vastgesteld. In geval van de gemeente Rucphen is dit 5 jaar. Het voorliggend vGRP geldt voor de planperiode 2013-2017. 1.4

WIE ZIJN ER BIJ DIT PLAN BETROKKEN?

Conform de Wet milieubeheer is de gemeente verantwoordelijk voor het rioolbeheer. De gemeente is echter niet de enige speler in de afvalwaterketen. Waterschap Brabantse Delta is verantwoordelijk voor het wateren zuiveringsbeheer. In het kader van het gemeentelijke rioleringsplan heeft het waterschap een adviserende rol. De provincie Noord-Brabant adviseert de gemeente bij het opstellen van het rioleringsplan. De provincie heeft daarnaast een aanwijzingsbevoegdheid bij het opstellen van het vGRP.

Dit verbreed GRP is tot stand gekomen in samenwerking met waterschap Brabantse Delta en de provincie Noord-Brabant. Hiermee is gewaarborgd dat de gemeentelijke plannen en maatregelen zijn afgestemd met de plannen van externe partijen. Tevens is dit verbreed GRP afgestemd op andere (beleids)plannen en het Samenwerkingsverband Water West Brabant (SWWB). Een nadere beschouwing van deze plannen is opgenomen in Hoofdstuk 2.

6


1.5

BOUWSTENEN

In de aanloop naar het nieuwe vGRP zijn een aantal onderzoeken uitgevoerd als bouwstenen voor het beleid. In 2008 heeft de gemeente basisrioleringsplannen (BRP) laten opstellen voor de kernen Rucphen, Schijf, Sint Willebrord, Spundel en Zegge. In deze plannen zijn de hydraulische en vuiltechnische verbeteringsmaatregelen opgenomen. In 2008 is Waterschap Brabantse Delta samen met de gemeenten Bergen op Zoom, Etten-Leur, Halderberge, Moerdijk, Roosendaal, Rucphen, Steenbergen en Woensdrecht een OAS-studie gestart (Optimalisatie AfvalwaterSysteem). In 2011 heeft het waterschap samen met de gemeenten Moerdijk, Steenbergen, Halderberge, Woensdrecht en Rucphen een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd naar alternatieve maatregelen om de resterende emissiereductie (basisinspanning conform NBW-A) kosteneffectiever in te vullen. In overleg met de OAS-partners is op bestuurlijk niveau besloten om in 2012 een heroverweging uit te voeren van OASmaatregelen en afspraken te maken over de kostenverdeling. Aansluitend worden afvalwaterakkoorden gesloten tussen de individuele gemeenten en het waterschap. In 2012 is ook een Bestuursakkoord gesloten voor de uitwerking van het projectplan werkeenheid De Baronie. Dit projectplan bevat een aantal korte- en lange termijn doelstellingen ter verhoging van de doelmatigheid in de (afval)waterketen. In 2012 is ook een rioolbeheerplan voor de planperiode 2013-2017 opgesteld. In dit rioolbeheerplan wordt concreet weergegeven welke beheermaatregelen getroffen moeten worden met bijbehorende tijdsplanning en globale kostenraming. 1.6

LEESWIJZER

Dit vGRP start met het geven van een beleidsoverzicht (hoofdstuk 2). In de daaropvolgende drie hoofdstukken drie t/m vijf wordt teruggeblikt naar de afgelopen planperiode, de actuele situatie in beeld gebracht en vooruitgeblikt richting de gewenste situatie en komende ontwikkelingen. In hoofdstuk vijf is een keuze gemaakt naar te hanteren ambitieniveau voor de verdere uitwerking van het plan. In hoofdstuk 6 staat beschreven welke wettelijke verplichtingen de gemeente moet nakomen en wat nodig is om invulling te geven aan het gekozen ambitieniveau. Hoofdstuk 7 sluit het hoofdrapport af met de benodigde middelen. De bijlagen bevatten relevante ondersteunende informatie voor het operationeel beheer, het hoofdrapport is geschreven op ambtelijk niveau. De samenvatting is geschreven voor bestuurlijk niveau.

7


2

Beleid

2.1

INLEIDING

Dit hoofdstuk geeft een kort overzicht van het beleid op de verschillende niveaus van rijk, provincie en waterschappen en gemeente. 2.2

RIJKSBELEID

Het beleid van de rijksoverheid is gericht op het op orde brengen van het watersysteem en vervolgens op orde houden. Dit betekent dat zo min mogelijk wateroverlast ontstaat en dat de waterkwaliteit voldoende is. Het huidige Bestuursakkoord Water 2011 en de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) vormen de pijlers van dit beleid. Het Bestuursakkoord Water is een overeenkomst tussen verschillende (overheids)partijen in de watersector om doelmatiger te werken. Het gaat daarbij om het aanpakken van de gevolgen van de zeespiegelstijging, bodemdaling en een veranderend klimaat. De KRW is een Europese richtlijn die ervoor moet zorgen dat de kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater in 2015 op orde is. De wettelijke taken en bevoegdheden van het waterschap ten aanzien van de afvalwaterketen zijn: Zorgplicht voor zuivering van stedelijk afvalwater (Waterschapswet en Waterwet) Zorgplicht voor beheer regionale wateren (Waterschapswet en Waterwet) Bevoegd gezag voor lozingen van stoffen in het oppervlaktewater (Waterwet) Bevoegd gezag voor directe lozingen op de RWZI (Waterwet) Verordeningsbevoegdheid om lozing van water in oppervlaktewater kwantitatief te reguleren (Waterschapswet). Adviesrecht-orgaan en toezichthouder voor indirecte lozingen (Wm of Wabo) De lozingen worden tegenwoordig hoofdzakelijk geregeld via algemene regels (zie Bijlage 3). Uitgangspunt: de lozer mag niets doen waarvan hij kan verwachten dat het problemen oplevert voor het riool, de zuivering of het (water)milieu. Volgens het “Besluit lozen buiteninrichtingen” dient in het GRP een overzicht van alle lozingspunten riolering te worden opgenomen (zie bijlage 4). Volgens de huidige wetgeving gelden er voor de gemeente de volgende zorgplichten en bevoegdheden: de zorgplicht voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater (Wet milieubeheer). de zorgplicht voor het afvloeiende hemelwater (Waterwet). de zorgplicht ter voorkoming van structureel nadelige gevolgen van het grondwater (Waterwet). bevoegd gezag voor lozingen in rioolstelsels ('indirecte lozingen') (Wm of Wabo) bevoegd gezag voor directe lozingen in de bodem (Wm en Wbb)

8


Afbeelding 1 - Afvalwater, Hemelwater, Grondwater Feitelijk komt het er op neer dat stedelijk afvalwater, afvloeiend hemelwater en grondwater op een deugdelijke manier moeten worden ingezameld, geborgen, getransporteerd en/of lokaal gezuiverd. De kans op overlast dient hierbij te worden beperkt tot maatschappelijk aanvaardbare normen. Deze taakverantwoordelijkheid geldt alleen indien de burger niet zelf op eigen terrein het hemel- en grondwater doelmatig kan verwerken. Zoals het er nu naar uitziet vallen de drie zorgplichten in de toekomst onder de nieuwe Omgevingswet. Voor de wetteksten van de drie gemeentelijke zorgplichten wordt verwezen naar Bijlage 2. 2.3

PROVINCIAAL BELEID

Provincie Noord-Brabant Het beleid van de provincie spitst zich voor water toe op bescherming van het diepe grondwater en het beschermen van ecologisch waardevolle gebieden. 2.4

REGIONAAL BELEID

Waterschap Brabantse Delta Het beleid van waterschap Brabantse Delta is gericht op het beperken van directe niet gebufferde hemelwaterlozingen en ongezuiverde lozingen op het oppervlaktewater. Dit wordt geregeld via de Waterwet op basis waarvan een watervergunning moet worden aangevraagd. Hierbij hanteert het waterschap o.a. hydraulische randvoorwaarden op grond van de Wet op de Keur. Kern van het beleid is dat nieuwbouwinitiatieven niet mogen leiden tot een versnelde afvoer op het oppervlaktewater-systeem opdat er hydrologisch neutraal gebouwd wordt. Het effect van de toename van het afvoerend verhard oppervlak moet daarom zoveel mogelijk worden gecompenseerd via infiltratie- en/of retentievoorzieningen. De voorkeursvolgorde voor het omgaan met hemelwater is 'vasthouden, bergen, afvoeren'. Voor de regulering van hemelwaterlozingen volgt het hemelwaterbeleid van waterschap Brabantse Delta de Algemene regels. Bij voorkeur dient het hemelwater van schone oppervlakken gescheiden van het vuilwater te worden afgevoerd. Het gebruik van milieuvriendelijke niet uitlogende bouwmaterialen is sterk gewenst voor daken, goten en overige regenwatervoorzieningen en wegverhardingen. De voorkeursvolgorde voor het omgaan met hemelwater is 'schoonhouden, scheiden en zuiveren'. Met betrekking tot de lozing van overstortwater vanuit gemengde rioolstelsels trekken waterschap en gemeente samen op. Voor wat betreft het transport en zuivering van afvalwater is het beleid gericht op een doelmatige werking van de afvalwaterketen. Een doelmatig beheer van de afvalwaterketen zorgt er niet alleen voor dat de taken worden

9


uitgevoerd tegen de laagste maatschappelijk kosten, maar draagt tevens bij aan het verbeteren van de kwaliteit en beheersen van de kwantiteit van oppervlaktewater. Hierbij wordt (conform het “Bestuursakkoord Water 2011”) het traditioneel normatief gedreven beleid losgelaten en meer gestuurd op het oplossen van vraagstukken op basis van nieuwe kennis en inzicht in de lokale situatie onder gezamenlijke verantwoordelijkheid. Om te komen tot minder meerkosten mogen bestaande afspraken in het kader van de heroverweging NBW 2011 worden heroverwogen. De basis voor deze heroverweging wordt gevormd door de oorspronkelijke basisinspanning (conform basisrioleringsplan en basiszuiveringsplan), de daaropvolgende Optimalisatiestudie Afvalwatersysteem (OAS) en de waterkwaliteitsbenadering conform het NBW-actueel. De maatregelen die gemeente en waterschap na heroverweging nemen om de emissie vanuit de afvalwaterketen naar het oppervlaktewater te beperken worden vastgelegd in een Afvalwaterakkoord. Dit akkoord bevat ook afspraken over de kostenverdeling, overnamepunten, afnamehoeveelheden, uitwisseling van gegevens, elkaar informeren bij onderhoud/calamiteiten enzovoort. 2.5

GEMEENTELIJK BELEID

Het gemeentelijk beleid voor riolering is vastgelegd in dit Gemeentelijk Rioleringsplan. Voor riolering relevant beleid vanuit andere werkvelden is gedurende het proces van opstellen van het vGRP intern afgestemd. Met het ingezette beleid voor scheiding van waterstromen en directe lozing van hemelwater in de bodem of op oppervlaktewater is het van belang om op deze afgekoppelde oppervlakken blijvend geen chemische onkruidbestrijdingsmiddelen toe te passen. 2.6

WATERTAKEN

Het Bestuursakkoord Water en de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) leiden via weten regelgeving tot een aantal watertaken. Deze kunnen worden onderverdeeld in de volgende thema’s: •

Droge voeten: het voorkomen van wateroverlast in bebouwd/agrarisch gebied en een deel van de kwetsbare natuurgebieden

•

Voldoende water: het zorgen voor het gewenste gronden oppervlaktewaterregime in zowel bebouwd, landbouw- als natuurgebieden

•

Natuurlijk water: het afstemmen van de inrichting en het beheer van het oppervlaktewatersysteem op het halen van de ecologische doelen uit de Europese Kaderrichtlijn Water

•

Schoon water: het zorgen voor een zodanig goede kwaliteit van gronden oppervlaktewater dat deze geen belemmering vormen voor het behalen van de doelen uit de Europese Kaderrichtlijn Water

•

Schone waterbodem: Het voorkomen dat waterbodems problemen opleveren voor de realisatie van de andere waterthema’s.

•

Mooi water: Mooi water gaat vooral over beleving, over plezier tijdens het zwemmen in, varen op, wandelen of fietsen langs het water.

Gemeente Rucphen en waterschap Brabantse Delta staan samen aan de lat om de watertaken vorm te geven en uit te voeren. De wettelijke zorgplichten vormen hierbij de basis, waarbij de ambities van het waterschap en gemeente het gewenste tempo en kwaliteitsniveau bepalen.

10


2.7

SAMENWERKING

Volgens artikel 3.8 van de Waterwet dragen waterschappen en gemeenten zorg voor de met het oog op een doelmatig en samenhangend waterbeheer benodigde afstemming van taken en bevoegdheden waaronder het zelfstandige beheer van inname, inzameling en zuivering van afvalwater. Gemeente Rucphen maakt onderdeel uit van waterkring De Baronie en het Samenwerkingsverband Water West Brabant (SWWB).

Door waterkring De Baronie is een projectplan vastgesteld dat tien plannen van aanpak bevat die in 2012 en 2013 worden uitgewerkt. Kostenbesparing, kwaliteitswinst en kennisuitwisseling staan hierbij centraal.

waterkring De Baronie

11


3

Terugblik

3.1

INLEIDING

In GRP 2008-2012 zijn de volgende speerpunten benoemd: •

Het aanpakken van locaties waar bij zware neerslag wateroverlast optreed.

•

Het verbeteren van het inzicht in de toestand van de riolering.

•

Het verbeteren van het inzicht in het functioneren van de riolering.

•

Het rioleringsbeleid afstemmen op de nieuwe landelijke en Europese wetgeving.

In dit hoofdstuk blikken we per werkveld terug op de afgelopen planperiode. Daarnaast wordt weergegeven welke projecten zijn uitgevoerd. Ook worden de geraamde kosten vergeleken met de werkelijke kosten en worden de verschillen toegelicht. Verder worden juridische zaken, communicatie en samenwerking toegelicht. De terugblik levert een aantal verbeterpunten op voor de komende planperiode. 3.2

EVALUATIE PER WERKVELD

Aanpak wateroverlast Bij het aanpakken van locaties waar bij zware neerslag wateroverlast optreedt is in de periode 2008-2012 ingezet op realisatie van een robuuster watersysteem, afkoppelen van regenwater en het aanpakken van knelpunten in de riolering. Robuuster watersysteem In samenwerking met waterschap Brabantse Delta is onderzoek uitgevoerd naar de interactie tussen de riolering en het ontvangend watersysteem. Hierbij zijn knelpunten geconstateerd. Daar waar het oppervlaktewatersysteem onvoldoende robuust is, heeft waterschap Brabantse Delta een opgave. Over de uitvoering van maatregelen zijn bestuurlijke afspraken gemaakt. Het waterschap zal in 2013 het project “waterberging Luienhoek” uitvoeren. De vergroting van de duiker onder de Vosdonkseweg is gecombineerd met de aanleg van de rotonde Vosdonkseweg/Luienhoeksestraat. De gemeente heeft de retentievijver aan de Beatrixweg uitgediept en retenties aangelegd in de Irenestraat en de Bernhardstraat. Ook zijn met het waterschap afspraken gemaakt over beheer van watergangen direct achter de riooloverstorten, om te voorkomen dat achterstallig onderhoud een goede werking van de riooloverstorten zal belemmeren. waterberging Luienhoek fase 1

12


retentie Irenestraat na regenbui (4 oktober 2012)

Afkoppelen regenwater Bij de aanleg van riolering en stedelijk water is gestreefd naar het scheiden van waterstromen en bufferen van piekafvoeren. Zo is ter plaatse van “De Binnentuin” op industrieterrein Nijverhei een verbeterd gescheiden rioleringssysteem aangelegd waarmee regenwater geloosd wordt op het oppervlaktewater. Om de piekbelasting op het oppervlaktewater te verminderen zijn wadi’s en een retentievijvers aangelegd. Voor projectontwikkelaars is een “programma van eisen” opgesteld. Hierin zijn de randvoorwaarden voor riolering en water vastgelegd. Op veel locaties is bij rioolvervanging een apart regenwaterriool bijgelegd waardoor regenwater is afgekoppeld. Hierdoor wordt het vuilwaterriool ontlast waardoor wateroverlast wordt gereduceerd. Gescheiden rioolstelsels zijn duurzaam omdat regenwater niet langer naar de rioolwaterzuiveringinstallatie van het waterschap wordt verpompt. Afkoppelen is niet altijd kosteneffectief. Daarom wordt vooraf een kosten/baten-analyse gemaakt en wordt de uitvoering zoveel mogelijk gecombineerd met rioolvervanging en wegbeheer. In de periode 2008-2012 zijn regenwaterriolen aangelegd in Emmastraat, Irenestraat te St. Willebrord, Jacob van Lennepstraat en Onze Lieve Vrouwestraat te Zegge, St. Antoniusstraat te Schijf en van Marxhemstraat en Oranje Nassaustraat te Rucphen. plaatsing overstortput regenwaterriool Irenestraat (maart 2012)

13


Aanpak knelpunten in riolering Om wateroverlast en de vuilemissie vanuit de riolering op het oppervlaktewater te reduceren is de afgelopen planperiode ter plaatse van de Emmastraat in Sint Willebrord een bergbezinkvoorziening gerealiseerd in 2009.

bergbezinkriool Emmastraat Ter verbetering van de afvoercapaciteit is in de Irenestraat een overstortleiding aangelegd. De externe overstortlocatie is verplaatst naar de Beatrixweg waarbij de ontvangende watergang is verbreed en retentie is aangelegd. De structurele wateroverlast ter plaatse van de Emmastraat is door het treffen van de verbeteringsmaatregelen gereduceerd.

Aanleg overstortleiding Irenestraat/Beatrixweg

14


Verbeteren inzicht in de toestand van de riolering Er is een inhaalslag uitgevoerd op het gebied van visuele inspectie van riolering. De inspectiegegevens zijn verwerkt in het gemeentelijk rioolbeheersysteem. Op basis van de beheerdata wordt het rioolbeheerplan 2013-2017 opgesteld. In dit beheerplan zal de actuele toestand van de riolering beschreven worden en zullen onderhoudsstrategieën met bijbehorende kosten en planning opgenomen worden. Het actueel houden van het rioolbeheersysteem door middel van het verwerken van revisie en inspectieresultaten is cruciaal voor de betrouwbaarheid van het rioolbeheerplan. Gebleken is dat de beheerdata fouten bevat. Daarom is recent externe expertise ingehuurd om de beheerdata te controleren en te corrigeren. Pas als de beheerdata op orde is kan het rioolbeheerplan worden opgesteld. Ook hiervoor zal externe expertise ingehuurd worden. Omdat het rioolbeheerplan nog niet gereed is, zijn de kosten voor rioolbeheer in dit GRP aangenomen. De input uit het rioolbeheerplan zal gebruikt worden bij de jaarlijkse financiële update van het GRP. beeld van visuele inspectie

Verbeteren van inzicht in functioneren van de riolering In het verleden is de vergroting van riolen en aanleg van bergbezinkvoorzieningen gebaseerd op theoretische berekeningen. Inmiddels weten we dat het functioneren van de riolering in de praktijk kan afwijken van de theorie. Uit het oogpunt van doelmatigheid is daarom ingezet op praktijkonderzoek naar het functioneren van de riolering. In 2011 is de studie “datavalidatie en analyse rioolstelsels St. Willebrord/Sprundel” afgerond. Bij deze studie is de data geanalyseerd van geautomatiseerde systemen waarmee het functioneren van rioolgemalen en bergbezinkbassins wordt gemonitord. Op basis van aanbevelingen zijn meetlocaties ingericht waarmee gericht aanvullende meetdata wordt verzameld. Rucphen neemt daarnaast deel aan het regionale SWWB-project “meten en monitoren”, waarbij wordt samengewerkt met het waterschap Brabantse Delta en andere gemeenten.

15


Het rioleringsbeleid afstemmen op de nieuwe landelijke en Europese wetgeving De basisrioleringsplannen (BRP’s) zijn in 2008 geactualiseerd. Hierbij is de “basisinspanning” als randvoorwaarde aangehouden. De BRP’s zijn gebruikt als input voor de Optimalisatiestudie AfvalwaterSysteem (OAS) van het gebied rioolwaterzuivering Bath. Deze studie is in 2012 afgerond, waarna in het kader van gewijzigd beleid (Nationaal Bestuursakkoord Water) een heroverweging wordt uitgevoerd. Op bestuurlijk niveau is overeengekomen dat deze heroverweging in 2012 wordt afgerond. Op dat moment zal ook de kostenverdeling tussen de partijen worden bepaald. De bijdrage van Rucphen aan de OAS-maatregelen is geraamd op € 0,5 miljoen. In het kader van de gemeentelijke grondwaterzorgplicht is in 2011 een grondwatermeetnet gerealiseerd door gemeente Rucphen. Er zijn in alle dorpskernen peilbuizen geplaatst waarmee de grondwaterstand dagelijks wordt gemonitord.

afdekking peilbuis grondwatermeetnet Rucphen

P o

Uitgevoerde projecten In de Kaaistraat, Rucphensestraat, Voreneindseweg, Sint Janstraat, Sprundelseweg/Rucphensebaan en Hoeksestraat is het bestaande gemengde riool vervangen door een nieuw gemengd riool. De rioolgemalen Onze Lieve Vrouwestraat, Irenestraat, Bremstraat, Noorderstraat en Mussendonk zijn vervangen waarbij tevens de gemaalcapaciteit is vergroot.

riool na relining In Spechtendonk, Eksterdonk, Willem Alexanderstraat, Leeuwerikstraat en Kanariestraat is gekozen voor het “relinen” van het bestaande riool. De bestaande riolering blijft hierbij liggen en is voorzien van een binnenwand van kunststof. Deze methode wordt toegepast wanneer het riool vervangen moet worden en de weg nog in goede staat verkeerd. Relinen is goedkoper dan traditionele rioolvervanging. Bijkomend voordeel is dat er nauwelijks overlast is voor omwonenden. Relining heeft als nadeel dat de buisdiameter afneemt.

16


Vergelijking geraamde en werkelijke kosten In het GRP 2008-2012 zijn de kosten voor 2008-2012 geraamd. In onderstaande tabel zijn deze kosten vergeleken met de werkelijke kosten. De werkelijke kosten over 2012 zijn berekend tot en met 1 oktober 2012; dus exclusief de kosten van het 4e kwartaal. kosten planperiode 2008-2012 (* € 1000,-) 2008 2009 2010 2011 2012 geraamd werkelijk geraamd werkelijk geraamd werkelijk geraamd werkelijk geraamd werkelijk investeringen vervangingsmaatregelen 468 0 481 142 513 50 527 161 605 487 milieumaatregelen 400 185 300 142 300 145 300 86 300 235 onderzoeken 117 13 232 23 102 35 91 154 120 67 totaal 985 198 1013 307 915 230 918 401 1025 789 exploitatie exploitatie regulier 638 760 741 904 751 800 765 1098 765 968 kapitaallasten (afschrijving) 565 317 564 361 458 287 455 324 401 336 kapiltaallasten (rente) 673 369 641 453 609 510 583 519 558 520 btw-compensatie 25 40 25 40 25 30 25 88 25 56 totaal 1901 1486 1971 1758 1843 1627 1828 2029 1749 1880

In het GRP 2008-2012 zijn de kosten van vervangingsmaatregelen geraamd op basis van theoretische levensduur. Er is toen dus niet vooraf nagegaan of de uitvoering van deze maatregelen echt noodzakelijk was. In de praktijk wordt echter pas tot vervanging overgegaan wanneer de noodzaak hiertoe is aangetoond middels visuele inspectie. Omdat er een inhaalslag is uitgevoerd op het gebied van visuele inspectie en het actualiseren van het beheersysteem, is de noodzaak tot rioolvervanging in de loop van de planperiode 2008-2012 pas duidelijk geworden. De ramingen uit het GRP 2008-2012 waren gebaseerd op traditionele vervanging van riolering, terwijl er in de Spechtendonk, Eksterdonk, Willem Alexanderstraat en de Leeuwerikstraat is gekozen voor het “relinen” van het bestaande riool waarmee kosten zijn bespaard. Omdat de planning van vervangingsmaatregelen is gebaseerd op theoretische levensduur van riolering, is de planning van GRP 2008-2012 niet integraal afgestemd op de andere disciplines in de openbare ruimte. Groenbeheer en met name wegbeheer en reconstructies hebben in de praktijk invloed op de planning van vervangingsinvesteringen. Mede daardoor zijn er minder vervangingsmaatregelen gerealiseerd dan was voorzien, waardoor er dus ook minder kosten zijn gemaakt. Omdat het GRP 2008-2012 door de gemeenteraad is vastgesteld op 11 september 2008, en de kredieten voor investeringen toen feitelijk pas beschikbaar zijn gesteld, zijn de investeringen in dat jaar voor een groot deel betaald met middelen uit het GRP 2003-2007. Bovenstaande tabel geeft daarom een vertekend beeld ten aanzien van de werkelijke kosten in 2008. De kosten van uitgevoerde milieumaatregelen, afkoppelprojecten en aanleg retentie, zijn deels gedekt door € 671.000,- KRW-synergiesubsidie die in 2009 is toegekend door SenterNovem in opdracht van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat.

17


De kosten van afkoppelen waren voor 2008-2012 geschat op € 1.500.000,- per jaar. Deze raming was niet gebaseerd op concrete projecten, omdat zowel de basisrioleringsplannen als optimalisatiestudie afvalwatersysteem (OAS)-Bath tijdens het opstellen van het GRP nog niet uitgevoerd waren. Doordat de OAS-studie langer heeft geduurd dan was voorzien en de normatieve kaders door het “Bestuurakkoord Water 2011” zijn verruimd (wat heeft geleid tot heroverweging van maatregelen) zijn de OAS-maatregelen nog niet uitgevoerd. Onderzoek is in het GRP 2008-2012 gesplitst in grote onderzoeken en extra onderzoeksinspanningen. Onder grote onderzoeken werd verstaan het actualiseren van basisrioleringsplannen, onderzoek Emmastraat en bijdrage OAS. De basisrioleringsplannen en onderzoek Emmastraat zijn binnen budget gerealiseerd. De onderzoekbijdrage voor OAS-Bath is lager uitgevallen dan was geraamd. Voor extra onderzoeksinspanningen was € 500.000,- beschikbaar. Hiervan zal eind 2012 ongeveer de helft zijn benut. Dit is onder andere veroorzaakt doordat er, conform het hoofdlijnenakkoord 2010, minder is uitbesteed dan was voorzien. Deze keuze heeft echter tot gevolg gehad dat nog niet alle onderzoeken zijn afgerond, omdat de doorlooptijd hierdoor is toegenomen. Jaarlijks is een financiële update van het GRP gemaakt op basis van de werkelijke kosten en een geactualiseerde prognose. Op basis van de geactualiseerde cijfers is jaarlijks aan de gemeenteraad voorgesteld om de rioolheffing vast te stellen. In onderstaande tabel is het tarief voor woningen weergegeven van 2008 tot en met 2012. jaar

rioolheffing woningen

2008

€ 187,10

2009

€ 190,84

2010

€ 186,02

2011

€ 188,07

2012

€ 188,50

Door nieuwe wetgeving is in 2010 is het rioolrecht gewijzigd in de rioolheffing. Omdat de rioolheffing het karakter van een bestemmingsheffing heeft, kunnen alle kosten worden verhaald van maatregelen die de gemeente noodzakelijk acht voor uitvoering van de zorgplichten ten aanzien van riolering, regenwater en grondwater. Gemeente Rucphen past sinds 2010 tariefdifferentiatie toe

met betrekking tot woningen versus niet-woningen. Het tarief van niet-woningen wordt bepaald op basis van de woz-waarde van het pand. Hierdoor is de rioolheffing voor woningen in 2010 iets afgenomen. Juridische zaken Ten tijde van hevige of langdurige neerslag komt het voor dat de drukriolering overbelast raakt. Dit komt door de lozing van regenwater waarvoor het systeem niet is bedoeld. Er is praktijkonderzoek uitgevoerd door middel van nevelinspectie. Eigenaren van panden die regenwater op drukriolering lozen zijn hiervan op de hoogte gebracht en gemeente Rucphen heeft hen schriftelijk verzocht om het regenwater af te koppelen. Niet alle eigenaren hebben hieraan gevolg gegeven, waardoor handhavend zal worden opgetreden. a

18


Communicatie Er is jaarlijks € 5.000,- beschikbaar voor “educatie basisscholen” op het gebied van water en riolering. In 2009 is er een lesprogramma voor de basisscholen gemaakt en is er in aansluiting hierop een activiteitendag georganiseerd. Een kist met educatieve spullen is ter beschikking gesteld aan de “Professor Gielen Stichting”.

watereducatie 2009 In 2010 is er een interactieve tentoonstelling over riolering georganiseerd die twee weken in de bibliotheek was opgesteld. Deze tentoonstelling werd bezocht door de groepen 7 en 8 van alle basisscholen in gemeente Rucphen. In 2011 en 2012 is er geen invulling gegeven aan deze jaarlijkse watereducatie voor basisscholen.

19


Voorafgaand aan de uitvoering van rioolwerkzaamheden wordt aandacht besteed aan de communicatie met omwonenden en belanghebbenden. Daarnaast zijn in 2010 (tegelijk met de afvalkalender) huis aan huis informatiefolders verstrekt over “goed rioolgebruik”. Rucphen heeft hiermee aangesloten bij een landelijke campagne “Nederland leeft met water” die tot doel had om mensen bewuster te maken van het lozingsgedrag. Dit ter voorkomen van storingen, verstoppingen en problemen bij de zuivering van rioolwater. In 2012 is op dezelfde wijze gecommuniceerd over de inzameling van vloeibaar vet, om te voorkomen dat het riool hiermee wordt belast.

Samenwerking Rucphen neemt deel aan regionale “waterkring De Baronie” en werkt in dit verband samen met waterschap Brabantse Delta en de gemeenten Alphen-Chaam, Baarle Nassau, Breda, Etten-Leur en Zundert. Met deze samenwerking wordt invulling gegeven aan het Bestuursakkoord Water. De samenwerking heeft als doel om kosten te besparen en kennisuitwisseling te bevorderen. In 2011 is gezamenlijk een projectplan opgesteld, dat in 2012 bestuurlijk is vastgesteld. De uitvoering van dit projectplan is gestart in 2012. 3.3

VERBETERPUNTEN

Het “verbeteren van het inzicht in de toestand van de riolering” was een speerpunt van het GRP 2008-2012. Het is niet gelukt om het inzicht in de toestand van de riolering middels een rioolbeheerplan te presenteren omdat de data uit het rioolbeheersysteem fouten bevat. Het actueel houden van het rioolbeheersysteem door middel van het verwerken van revisie en inspectieresultaten is cruciaal voor de betrouwbaarheid van het rioolbeheerplan en is daarom een verbeterpunt. Pas als de beheerdata op orde is kan het rioolbeheerplan worden opgesteld, waarmee een planmatige aanpak kan worden ingezet. De input uit het rioolbeheerplan zal gebruikt worden bij de jaarlijkse financiële update van het GRP, zodat de prognose van kosten niet langer wordt gebaseerd op aannamen maar op visuele inspecties. In 2011 en 2012 is er geen invulling gegeven aan het jaarlijkse educatieproject voor basisscholen. Er zijn ideeën om vanaf 2013 weer invulling te gaan geven aan watereducatie basisscholen. Door onderzoek is gebleken dat diverse panden in het buitengebied overlast veroorzaken vanwege de lozing van regenwater op drukriolering. Er heeft echter nog geen handhaving plaatsgevonden, maar hiervoor worden al wel de (juridische) voorbereidingen getroffen.

20


4 4.1

Nu INLEIDING

Dit hoofdstuk laat zien wat de verplichtingen zijn volgens de huidige wetgeving, wat de onderhoudstoestand is van het rioleringssysteem en hoe in financieel opzicht de vlag erbij hangt. 4.2

AFSPRAKEN

De gemeente en het waterschap Brabantse Delta hebben jaarlijks bestuurlijk overleg waarbij concrete afspraken worden vastgelegd met betrekking tot onderzoek, uitvoering van projecten en onderhoudsmaatregelen. In 2013 zal een afvalwaterakkoord worden gesloten tussen beide partijen, waarin specifieke afspraken met betrekking tot de afvalwaterketen vastgelegd zullen worden. 4.3

HOE LIGT HET ER NU BIJ?

Het rioleringssysteem van de gemeente Rucphen is als volgt opgebouwd: Type

Hoeveelheid

Vrijvervalriolering

111 km

Drukriolering (persleiding)

61 km

Hoofdpersleidingen

4,3 km

Drainageleidingen (“Kane Stekens”)

2,3 km

Hoofdgemalen: - Gemengd - RWA - Verbeterd gescheiden - Drainage

21 stuks 9 stuks 3 stuks 8 stuks 1 stuks

Drukriolering (pompunits)

385 stuks

Randvoorzieningen: - BBB - BBL

11 stuks 7 stuks 4 stuks

IBA’s

198 stuks

Het totaal op de riolering aangesloten verhard oppervlak bedraagt 256 hectare.

21


De leeftijdsopbouw van de vrijvervalriolering is weergegeven in onderstaande grafiek.

Als theoretische levensduurverwachting van riolering wordt vaak 60 jaar gehanteerd. In dit GRP is geen vaste levensduurverwachting toegepast. Gemeente Rucphen zal in het rioolbeheerplan een vervangingsplanning weergeven die is gebaseerd op visuele inspecties. Meldingen Het aantal meldingen met betrekking tot het functioneren van de riolering bedraagt jaarlijks circa 210 stuks. meldingen per jaar omschrijving

aantal

drukriolering

39

kolk verstopping

73

los putdeksel

9

stankoverlast

8

verstopping

53

wateroverlast

28

totaal

De geregistreerde meldingen van het afgelopen jaar zijn gerubriceerd in bijgaande tabel. De meldingen worden door de eigen dienst afgehandeld.

210

Praktijkmetingen Uit het oogpunt van doelmatigheid wordt ingezet op praktijkonderzoek naar het functioneren van de riolering. Hiermee vergelijken we het functioneren van de riolering in de praktijk met theoretische modelberekeningen. Op basis van aanbevelingen uit het in 2011 uitgevoerde onderzoek, zijn meetlocaties ingericht waarmee gericht aanvullende meetdata wordt verzameld. Rucphen neemt daarnaast deel aan het regionale SWWB-project “meten en monitoren”, waarbij wordt samengewerkt met het waterschap Brabantse Delta en andere gemeenten. Met behulp van nevelonderzoeken wordt aangetoond op welke locaties hemelwater wordt geloosd op de drukriolering. Handhaving is noodzakelijk om overlast tegen te gaan.

22


Inspecties en onderhoud Vrijvervalriolering Een willekeurige streng vrijvervalriolering wordt in de regel 1x per 10 jaar geïnspecteerd (en gereinigd). Bij nieuw aangelegde strengen wordt na de opleveringsinspectie een ‘wachttijd’ van 20 jaar gehanteerd voordat de eerste reguliere inspectie plaatsvindt. De inspectiegegevens zijn verwerkt in het rioolbeheersysteem. Op basis hiervan wordt het rioolbeheerplan opgesteld. Drukriolering Onderhoud aan de pompunits van de drukriolering wordt 2x per jaar verricht door de Rucphense buitendienst. Bij (dreigend) disfunctioneren wordt het elektromechanische gedeelte vervangen of gereviseerd. Door deze aanpak verkeren alle pompunits technisch in een zeer goede staat van onderhoud. NEN-keuringen worden ook in eigen beheer uitgevoerd door de buitendienst. Hoofdgemalen en bergbezinkvoorzieningen Periodiek vindt een globale inspectie plaats door de Rucphense buitendienst van het complete bouwkundige en elektromechanische gedeelte van de hoofdgemalen en bergbezinkvoorzieningen. Storingen worden ook door de buitendienst verholpen. NENkeuringen worden ook in eigen beheer uitgevoerd door de buitendienst. De reiniging van hoofdgemalen en bergbezinkvoorzieningen wordt uitbesteed. 4.4

HOE IS DE FINANCIELE SITUATIE?

De rioolheffing in 2012 bedraagt voor woningen € 188,50 met een stand van de bestemmingsreserve riolering op ca. € 1,3 miljoen. Gemeente Rucphen past tariefdifferentiatie toe met betrekking tot woningen versus nietwoningen. Er is aangenomen dat het aantal heffingseenheden de komende planperiode niet zal toenemen. Dit betekent dat geen verlichting van de toenemende lasten mogelijk is door bevolkingsgroei.

23


5 5.1

Vooruitblik INLEIDING

In dit hoofdstuk blikken we vooruit. We zetten de stip op de horizon om van daaruit met gepaste ambitie, stapsgewijs en doelgericht hiernaar toe te werken. Door vooruit te blikken worden ook kansen zichtbaar. Door deze kansen te benutten kan werk met werk worden gemaakt en kan hetzelfde worden bereikt tegen minder kosten of meer worden bereikt tegen gelijke kosten. 5.2

LANGE TERMIJN VISIE

Als het regent in de gemeente Rucphen verdwijnt het meeste regenwater, wat in bebouwd gebied valt, in de riolering. Vervolgens wordt het verpompt naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie van het waterschap. Om al dat relatief schone hemelwater te transporteren en te zuiveren zijn kostbare voorzieningen nodig en dat kost veel geld en energie. Door verandering van het klimaat wordt het bestaande rioolstelsel ook steeds zwaarder op de proef gesteld. Buien worden heviger en duren langer. Hierdoor neemt het risico op wateroverlast toe. Het maar blijven verruimen van de ondergrondse riolering is geen optie; dat wordt uiteindelijk te kostbaar. Door waterneutraal te bouwen en bestaand verhard oppervlak af te koppelen via regenwaterriolen, wordt enerzijds de duurzaamheid verbeterd en anderzijds wateroverlast bestreden. Het regenwater wordt (wanneer de bodem voldoende waterdoorlatend is) geïnfiltreerd in de bodem en anders geloosd op retentievijvers.

(Bron illustratie: hemel- en grondwaterbeleidsplan gemeente Breda)

Hierbij wordt de volgende voorkeursvolgorde aangehouden: infiltreren waar het kan, bufferen waar mogelijk en als het niet anders kan, dan pas afvoeren. De insteek is om, afhankelijk van kosten en effectiviteit, afvoerend verhard oppervlak af te koppelen ter bestrijding van wateroverlast. Via monitoring wordt een vinger aan de pols gehouden met betrekking tot het grondwaterstandsverloop. Oplossingen voor het bereiken van schoon en mooi water en een schone waterbodem worden gezocht in het hele watersysteem en de afvalwaterketen. Hierbij wordt nauw samengewerkt

24


met het waterschap. Waterschap Brabantse Delta streeft naar een integrale en duurzame benadering van watersysteem en afvalwaterketen. Hierbij wordt nadrukkelijk samenwerking met de ketenpartners gezocht. Integraliteit en samenwerking zijn hierbij geen doelen op zich, het zijn randvoorwaarden om te komen tot kostenbesparingen in de (afval)waterketen. Daarom heeft het waterschap samen met gemeenten optimalisatiestudies afvalwatersysteem (OAS) uitgevoerd. Gemeente Rucphen heeft belang bij een robuust watersysteem, wat bij hevige regenval het water uit de rioolwateroverstorten kan verwerken. Dit is immers een randvoorwaarde voor het beperken van wateroverlast in bebouwd gebied tot een aanvaardbaar niveau. Retenties worden daarom gedimensioneerd met een “regenreeks” die gemiddeld 1 keer per 100 jaar voorkomt in Nederland. Hierbij wordt rekening gehouden met klimaatverandering, zodat het watersysteem zodanig wordt gedimensioneerd dat het toekomstbestendig is. 5.3

AMBITIENIVEAU

De zorgplichten kunnen op verschillende ambitieniveaus worden uitgevoerd: “reactief” (ingrijpen indien nodig), “behoudend” (planmatig te werk gaan) en “anticiperend” (duurzaam inspelen op nieuwe ontwikkelingen). Het ambitieniveau bepaalt het tempo en de middelen waarmee de lange termijn visie wordt vormgegeven en beïnvloedt hiermee voor een deel de hoogte van de rioolheffing. Volgens het nieuwe Bestuursakkoord Water 2011 mogen bestaande verplichtingen opnieuw tegen het licht worden gehouden en zo nodig uit- of afgesteld op basis van een doelmatigheidstoets. Dit proces van “heroverweging” wordt in regionaal verband uitgevoerd in samenwerking met de partners binnen de zuiveringskring Bath. Reactief Het ambitieniveau “reactief” kenmerkt zich door een reactieve houding. Er wordt niet of nauwelijks planmatig te werk gegaan en pas ingegrepen bij regelmatig terugkerende calamiteiten. De wettelijke en bestuurlijke verplichtingen worden minimaal ingevuld. Behoudend In het ambitieniveau “behoudend” wordt meer planmatig te werk gegaan waarbij de strategieën zijn gericht op een goede uitvoering van de wettelijke taken en het beperken van risico’s. De blik is hierbij gericht op de korte termijn. Anticiperend In het ambitieniveau “anticiperend” wordt meer vooruitstrevend te werk gegaan. De strategieën zijn gericht op een lange termijn visie waarin de zorgplichten op een meer duurzame wijze kunnen worden ingevuld. Innovatie en investeringen gaan hand in hand waarbij via pilots ervaring wordt opgedaan voordat wordt overgegaan tot een eventuele algemene toepassing.

25


5.4

KEUZE AMBITIENIVEAU

In de huidige situatie kan worden gesteld dat met betrekking tot de zorgplicht stedelijk afvalwater in de gemeente Rucphen sprake is van het ambitieniveau “behoudend”. Er is ingezet op de aanleg van randvoorzieningen met een normatieve grootte. Voor wat betreft de zorgplicht hemelwater heeft de gemeente de afgelopen planperiode een inhaalslag gemaakt van het ambitieniveau “reactief” naar “ behoudend”. Er zijn verbeteringsmaatregelen getroffen om bestaande knelpunten op te lossen en er is gebruik gemaakt van rekenmodellen en praktijkmetingen om meer inzicht te krijgen in het functioneren van het rioleringssysteem. Ook de zorgplicht grondwater zit op het niveau van “behoudend”, er is een grondwatermeetnet aangelegd en waar nodig zijn ontwateringsmiddelen aangelegd. Voor wat betreft de bedrijfsvoering is deze gericht op het oplossen en voorkomen van structurele knelpunten, dit is in lijn met het ambitieniveau “behoudend”. Voorgesteld wordt om de huidige ambities te handhaven. Op hoofdlijnen komt dit erop neer dat bij (her)ontwikkelingen wordt ingezet op het ambitieniveau “anticiperend’ en voor de bestaande bouw wordt gewaakt om niet terug te vallen naar het ambitieniveau “reactief” maar het ambitieniveau “behoudend” vast te houden. 5.5

SPEERPUNTEN KOMENDE PLANPERIODE

Riolering en stedelijk water heeft veel raakvlakken met andere elementen in de openbare ruimte. Voor een goed functionerend systeem moeten heel wat schoteltjes in de lucht worden gehouden en dat valt met de beperkte middelen niet altijd mee. Met deze wetenschap zijn daarom een aantal speerpunten benoemd. De speerpunten krijgen de komende planperiode extra aandacht ten opzichte van alle andere noodzakelijke activiteiten. Uitgaande van het gekozen ambitieniveau en de lange termijn visie zijn de volgende speerpunten benoemd: •

Kosten besparen door doelmatige investeringen en samenwerking in de afvalwaterketen.

•

Planmatige aanpak van het rioolbeheer op basis van een rioolbeheerplan en jaarlijks op te stellen integrale operationele plannen.

•

Verbeteringsmaatregelen in het rioolstelsel pas uitvoeren nadat met praktijkmetingen het nut en noodzaak hiervan is aangetoond.

5.6

KANSEN

Gelet op de ruimtelijke ontwikkelingen liggen er kansen om de maatregelen benodigd voor de rioleringszorg te integreren met andere beleidsmaatregelen. De volgende kansen dienen zich aan: •

Bij ingrepen in de openbare ruimte anticiperen op mogelijkheden voor inrichting van een robuust watersysteem door “werk met werk” te maken.

•

Aanleg van retentie, waterberging en natte ecologische verbindingszones combineren met verhoging van de belevingswaarde van de leefomgeving en recreatieve voorzieningen.

26


6 6.1

Invulling zorgplichten INLEIDING

In dit hoofdstuk wordt in beeld gebracht wat, gelet op de huidige toestand en functioneren van het systeem, binnen de komende planperiode nodig is om invulling te geven aan het gekozen ambitieniveau (bestaand/nieuwbouw

“behoudend/anticiperend)”. Het gaat hier

om alle voorzieningen die stedelijk afvalwater afvoeren naar de afvalwaterzuiveringsinstallatie, alle voorzieningen die hemelwater afvoeren naar de bodem of het oppervlaktewater en alle voorzieningen ter regulering van de grondwaterstand. 6.2

WAT WILLEN WE?

Om de koers te kunnen uitzetten wordt eerst de gewenste situatie bepaald. In onderstaande tabel wordt per zorgplicht, conform het gekozen ambitieniveau, weergegeven naar welk beschermingsniveau wordt gestreefd en in welk tempo. Gewenste situatie Stedelijk

Het rioolstelsel dient te voldoen aan de milieutechnische eisen die

afvalwater

hieraan worden gesteld. Hierbij wordt in samenwerking met het waterschap de doelmatigheid van maatregelen getoetst binnen de kaders van het Nationaal Bestuursakkoord Water 2011. Het optreden van “water op straat” bij hevige regenval met een gemiddelde frequentie van 1 maal per 2 jaar wordt acceptabel geacht, mits het rioolwater tijdelijk op openbaar terrein wordt gebufferd. Pas nadat theoretisch bepaalde knelpunten door praktijkonderzoek worden bevestigd, worden verbeteringsmaatregelen uitgevoerd. Het tempo van rioolvervanging houdt gelijke tred met de optredende slijtage. Door planmatig te werken kan werk met werk worden gemaakt. Door periodiek onderzoek wordt een vinger aan de pols gehouden met betrekking tot het functioneren van het systeem. Het drukrioleringssysteem wordt niet belast met rioolvreemd water.

Hemelwater

Bij nieuwe aanleg wordt het scheiden van waterstromen nagestreefd. Bij rioolvervanging wordt, mits kosteneffectief, actief beleid gevoerd op het afkoppelen van hemelwater en scheiden van waterstromen. Voor het afkoppelen van dakvlakken op particulier terrein wordt bij bestaande bouw een doelmatigheidstoets uitgevoerd. Mits doelmatig worden afkoppelwerkzaamheden door de gemeente uitgevoerd en bekostigd.

Grondwater

Het grondwater leidt niet tot structurele grondwateroverlast en vormt geen belemmering voor het gebruik van de grond. De ontwikkelende partij houdt bij (her)inrichting van het terrein naast het Bouwbesluit in een zo vroeg mogelijk stadium rekening met grondwater. Er bestaat een actueel inzicht in het verloop van de grondwaterstand.

27


6.3

WAT IS DE OPGAVE?

Nu de gewenste situatie is vastgelegd dient de opgave in beeld gebracht te worden. De opgave is in deze paragraaf onderverdeeld naar de taakvelden aanleg, beheer, verbetering. Aanleg In de komende periode zal sprake zijn van in- en uitbreidingen. In de OAS-studie is hiervoor rekening gehouden met een toename van de droogweerafvoer (DWA). Bij de in- en uitbreidingen wordt het hemelwater bij voorkeur ter plaatse verwerkt via de aanleg van hemelwaterverwerkende voorzieningen zoals infiltratievoorzieningen, wadi’s en retenties. Bij nieuwe uitbreidingen wordt een ontwatering voorgeschreven van 70 cm ten opzichte van de gemiddeld hoogste grondwaterstand (GHG). Hierdoor kan ophoging van het maaiveld noodzakelijk zijn. Beheer Op basis van visuele inspectie worden riolen die aan vervanging toe zijn vervangen of gerelined. Deze vervangingsmaatregelen zullen planmatig worden uitgevoerd op basis van het nog op te stellen rioolbeheerplan 2013-2017. Verbetering Rioolverbeteringen bestaan uit vergroten van riolen ten behoeve van het oplossen van hydraulische knelpunten en afkoppelen van regenwater. Voordat tot vergroten van riolen wordt overgegaan dient de noodzaak door praktisch onderzoek aangetoond te worden. In dit kader wordt het project “meten en monitoren” uitgevoerd, waarbij regionaal wordt samengewerkt met gemeenten en het waterschap. Het afkoppelen van regenwater wordt bij voorkeur gecombineerd met de integrale aanpak van de openbare ruimte. De planning van riolering is daarom bijvoorbeeld bij een centrumplan afhankelijk van externe factoren zoals een ruimtelijke procedure. 6.4

WAT GAAN WE DOEN?

De gewenste situatie en de opgave zijn in voorgaande paragrafen bepaald. In deze paragraaf wordt een doorvertaling gemaakt naar de benodigde activiteiten, maatregelen en bijbehorende globale kosten.

Planvorming Het Gemeentelijk Rioleringsplan is de enige wettelijk verplichte planvorm die de gemeente de komende planperiode moet opstellen. Voor een goed functionerend rioleringssysteem is het verder nodig om ook de volgende plannen op te stellen of te actualiseren: •

Actualisatie basisrioleringsplan (toetsing emissie, afvoercapaciteit, aanbod op zuivering)

•

Actualisatie rioolbeheerplan (in eigen beheer)

•

Operationele plannen (in eigen beheer)

Voor het totaal aan planvorming is € 10.000/jaar opgenomen in dit GRP. Aan het einde van de komende planperiode dient weer een nieuw GRP te worden opgesteld (€ 20.000).

28


Onderzoek Door middel van visuele inspectie wordt periodiek de kwaliteit van vrijvervalriolering geïnspecteerd. De inspectieplanning wordt opgenomen in het rioolbeheerplan 2013-2017. Voor reiniging en visuele inspectie van riolering is jaarlijks € 33.625,- nodig. Rucphen neemt daarnaast deel aan het regionale SWWB-project “meten en monitoren”, waarbij wordt samengewerkt met het waterschap Brabantse Delta en andere gemeenten. In de planperiode 2013-2017 zal in dit kader “datavalidatie en analyse” van de rioolstelsels Nijverhei, Rucphen, Schijf en Zegge worden uitgevoerd. Bij deze studie wordt de data geanalyseerd van geautomatiseerde systemen waarmee het functioneren van rioolgemalen en bergbezinkbassins wordt gemonitord. Op basis van aanbevelingen uit de “datavalidatie en analyse St. Willebrord” zijn meetlocaties ingericht waarmee gericht aanvullende meetdata wordt verzameld. De jaarlijkse kosten zijn geraamd op € 10.000,-. De controle op foute rioolaansluitingen heeft prioriteit bij drukriolering vanwege capaciteitsproblemen en overlast. Ook bij vrijvervalriolen zal controle worden uitgevoerd op verkeerde aansluitingen, om vervuiling van het oppervlaktewater te voorkomen ten gevolge van de lozing van vuil water op regenwaterriolen. Voor de aanpak van foute aansluitingen is jaarlijks € 5.000,- beschikbaar. Onderhoud De omvang van het areaal en beschikbare middelen staan in een efficiënte verhouding tot elkaar. Om deze reden wordt het onderhoud aan hoofdgemalen, minigemalen en randvoorzieningen hoofdzakelijk in eigen beheer uitgevoerd. Met gebruikmaking van buitendienstpersoneel en eigen materiaal/materieel wordt met een reguliere frequentie het benodigd onderhoud uitgevoerd. Het onderhoud van IBA’s (Individuele Behandelingsinstallaties voor afvalwater) is uitbesteed aan het waterschap Brabantse Delta. In 2013 wordt een 1-malige verhoging verwacht van de onderhoudskosten tot € 65.986,- waarna de kosten in 2014 en 2015 respectievelijk € 39.100 en € 39.491 bedragen. Het onderhoudscontract loopt tot en met 2015. Naar verwachting zullen de beheerkosten vanaf 2016 hoger zijn. Het onderhoud van retenties en wadi’s is geraamd op € 7.830,- per jaar. Maatregelen De geraamde kosten van investeringen zijn weergegeven in bijlage 6. De vervanging van vrijvervalriolen vormt de grootste kostenpost. Omdat het rioolbeheerplan nog niet beschikbaar is zijn deze kosten geraamd op € 500.000,- per jaar. De 1-malige bijdrage aan de OAS-maatregelen is geraamd op € 500.000,-. Voor afkoppelen van regenwater en verbeteringsmaatregelen is in de planperiode jaarlijks € 150.000,- geraamd. Dit is inclusief afkoppelen dakvlakken, infiltratievoorzieningen en retentie.

29


Aanleg infiltratievoorziening Thornerhof

De komende planperiode zijn de volgende afkoppelprojecten gepland: jaar omschrijving afkoppellocaties 2013 Irenestraat, Dorpsstraat (ten Noorden van Irenestraat) 2014 Emmastraat, centrumplan Rucphen, Emmausplein 2015 Marijkestraat, Marijkeplein 2016 Wilhelminastraat en Willem III-straat 2017 Wilhelminaplein

Facilitair Voor een goede bedrijfsvoering dienen de beheerbestanden actueel en compleet te zijn. Het gaat hierbij niet alleen om rioleringsgegevens, maar ook gegevens mbt ontwateringsmiddelen, meetgegevens en meldingen. Hieronder valt ook het bijhouden van het op de riolering afvoerend verhard oppervlak. Het effect van significante in- en uitbreidingen op het functioneren van de riolering dient te worden gecontroleerd met gebruikmaking van een rekenmodel. Het is zaak om ook dit rekenmodel op orde te houden teneinde een betrouwbare basis te hebben. Binnen SWWB wordt onderzocht op welke wijze de gegevens het meest efficiënt op orde kunnen gehouden en welke organisatievorm daarbij past. Vooralsnog wordt de huidige wijze van gegevensbeheer voortgezet. Meldingen komen centraal binnen en worden volgens standaardprotocol afgehandeld. De huidige wijze van communicatie wordt de komende planperiode voortgezet. Dit betekent dat de burger zo goed als mogelijk wordt geïnformeerd over de zorgplicht riolering en uitvoeringswerkzaamheden via de huidige communicatiekanalen.

30


Juridische zaken/handhaving In de voorgaande planperiode is gestreefd naar het in samenwerking met de perceeleigenaar opheffen van hemelwaterlozingen op drukriolering. Voor de resterende ongewenste hemelwaterlozingen op drukriolering wordt de komende planperiode ingezet op een meer dwingende aanpak. Voor perceeleigenaren die in strijd handelen met de AmvB’s wordt via maatwerkvoorschriften handhavend opgetreden. Uitgangspunt van de AmvB’s is “de lozer mag niets doen waarvan hij kan verwachten dat het problemen oplevert voor het riool, de zuivering of het (water)milieu)”. De benodigde menskracht voor het handhavingstraject wordt gezocht binnen de bestaande gemeentelijke organisatiestructuur. De verplichte gescheiden verwerking van hemelwater op eigen terrein bij nieuwe bedrijventerreinen wordt geregeld via anterieure overeenkomsten of milieumaatwerkvoorschriften.

31


7

Wat kost dat?

7.1

INLEIDING

Goed rioolbeheer kost geld. Per jaar geeft de gemeente Rucphen ongeveer € 2,2 miljoen uit aan de exploitatie en kapitaallasten daarvan. Geld dat via de rioolheffing door de burgers en bedrijven van de gemeente bijeen wordt gebracht. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de benodigde middelen om invulling te kunnen geven aan goed en doelmatig rioolbeheer. 7.2

PERSONEEL

Voor de uitvoering van taken geldt dat beleid, rioolbeheer, projectvoorbereiding, toezicht en revisie in eigen beheer worden uitgevoerd. Alleen specifieke expertise, zoals voor rioolberekeningen en onderzoek, wordt ingehuurd. De aanleg van riolering wordt deels door de buitendienst en deels door aannemers uitgevoerd; dit is afhankelijk van de omvang van het werk en de planning. Het reguliere beheer (inclusief oplossen

formatie GRP omschrijving

fte's 2013

fte's 20142017

middelen

storingen) van rioolgemalen, drukriolering en kolkenzuigen wordt ook uitgevoerd door de buitendienst. Periodiek groot onderhoud van

belastingen 0,2244

0,2244

bergbezinkbassins en rioolgemalen wordt

consulent 0,0700 openbare werken

0,0700

uitbesteed, omdat gemeente Rucphen zelf niet

beleid 0,6000

0,6000

landmeter 0,1000

0,0500

projectleiding 0,1500

0,1500

administratie 0,0480

0,0480

werkvoorbereiding 0,8900

0,8900

revisie/tekenaar 0,6500

0,5000

toezicht 0,8310

0,8310

buitendienst 4,9781

4,9781

totaal 8,5415

8,3415

beschikt over het benodigde materieel.

De formatie is in 2013 verdeeld over 3,5634 fte binnendienst en 4,9781 fte buitendienst. Na 2013 vervalt 0,15 fte revisie tekenaar en 0,05 fte landmeter. In bovenstaande tabel zijn de fte’s gespecificeerd. Met de huidige formatie is het mogelijk om invulling te blijven geven aan het gekozen ambitieniveau.

32


7.3

KOSTEN EN UITGANGSPUNTEN

Voor het kostenoverzicht wordt onderscheid gemaakt in exploitatiekosten en investeringsuitgaven. Bij de exploitatiekosten gaat het om jaarlijkse uitgaven voor beheer- en onderhoudsactiviteiten voor een goed en doelmatig rioolbeheer. De kosten van deze uitgaven worden toegeschreven aan het jaar waarin deze worden uitgegeven. De kosten voor beheer en onderhoud worden jaarlijks hoger door algemene prijsstijgingen, stijgingen van de lonen, vergroting van het areaal en uitbreiding van werkzaamheden als gevolg van Wet Verbrede Watertaken. Investeringskosten zijn kosten voor zaken die meerdere jaren meegaan. De jaarlijkse lasten die daaruit volgen kunnen bestaan uit rente en afschrijvingen. Investeringen bestaan uit vervangingsinvesteringen (bijvoorbeeld rioolvervanging) en verbeteringsinvesteringen (bijvoorbeeld buisvergroting). Verbeteringsinvesteringen betreffen maatregelen om de doelen te realiseren en om te voldoen aan de wettelijke eisen. Uitgangspunten Ten behoeve van de financiële doorrekening zijn de volgende aannamen/uitgangspunten gehanteerd: de beschouwde periode loopt van 2012-2071; de afschrijvingsmethode over investeringen is lineair; de afschrijvingstermijnen van de investeringen variëren van 15, 20, 30, 50 en 60 jaar. In bijlage 7 zijn per type investering de gehanteerde afschrijvingstermijnen weergegeven. de stijgingen in prijzen en lonen bedragen 1%; lopende kapitaalslasten en contractuele inkomsten zijn geïndexeerd met 1% inflatie; er wordt gerekend met 5,33% nominale rente. Deze rente wordt gebruikt voor de berekening van investeringen waarop wordt afgeschreven en/of uitgestelde boekwaarden. de kostendekkingberekening is exclusief BTW, enkele exploitatieposten uitgezonderd. 7.4

OPBRENGSTEN

In de gemeente Rucphen wordt rioolheffing betaald door eigenaren van gebouwde objecten met een directe of indirecte aansluiting op het gemeentelijk rioolstelsel. Deze rioolheffing wordt door de eigenaren (particulieren, bedrijven en instellingen) aan de gemeente betaald voor het uitvoeren van de taken bij de afval-, hemel- en grondwaterzorgplicht. Ook de kosten voor de heffing en invordering van de rioolheffing en moeten worden gedekt uit de rioolheffing. Uitgangspunten Ten behoeve van de financiële doorrekening zijn de volgende aannamen/uitgangspunten gehanteerd: bij de heffing van de rioolheffing wordt onderscheid gemaakt tussen woningen en nietwoningen. Voor woningen geldt in 2012 een vast bedrag van € 188,50,-. Voor nietwoningen wordt de omvang van de heffing vastgesteld op basis van de woz-waarde. het saldo van de bestemmingsreserve bedraagt per 1 januari 2012 € 1.383.403,er worden geen renteopbrengsten toegerekend aan de reserve en/of voorziening;

33


7.5

HOE FINANCIEREN WE DAT?

Uitgangspunten berekeningen de rioolheffing mag maximaal kostendekkend zijn: de geraamde opbrengsten mogen de geraamde lasten niet overstijgen (artikel 229b Gemeentewet); de eindsaldi van de reserve/voorziening dienen aan het eind van de beschouwde periode minimaal nul te zijn; alle uitgaven en inkomsten zijn uitgedrukt op een vast prijspeil (2012); voorzieningen en reserves mogen niet negatief staan; bij de directe afschrijvingsmodellen geldt bovendien dat de tijdelijk niet afgeboekte (delen van) de vervangingsinvesteringen (boekwaarde) op een later tijdstip vanuit de spaarvoorziening (versneld) worden afgeboekt. Voorstel tarief rioolheffing Om de rioleringszorg conform de wettelijke eisen en de ambities van de gemeente Rucphen te kunnen uitvoeren, wordt geadviseerd de rioolheffing jaarlijks te verhogen met 2% (inclusief inflatie). Het rioolheffingstarief voor woningen is voor 2013 t/m 2071 weergegeven in bijlage 5. tarief rioolheffing woningen

De tariefontwikkeling voor woningen is in bijgaande tabel weergegeven voor de komende planperiode. Het tarief zal

jaar

tarief

2013

€192,27

2014

€196,12

2015

€200,04

Met de voorgestelde tariefstijging blijft de rioolheffing op de

2016

€204,04

korte en de lange termijn op een beheersbaar niveau.

2017

€208,12

jaarlijks ter vaststelling worden voorgelegd aan de gemeenteraad op basis van een financiële GRP-update.

Een nadere onderbouwing van de berekeningsresultaten is opgenomen als bijlage 5.

34


Bijlage 1

Begrippenlijst

Afvalwaterakkoord Een akkoord tussen waterschap en gemeente. Het bevat afspraken over overnamepunten en afnamehoeveelheden. Daarnaast staat in het afvalwaterakkoord hoe partners omgaan met uitwisseling van (meet)gegevens, elkaar informeren in de situatie van groot onderhoud of calamiteiten, enzovoort. Afkoppelen/niet-aankoppelen Het op de gemengde of vuilwaterriolering aangesloten afvoerend verhard oppervlak loskoppelen en aansluiten op een hemelwatervoorziening. Bij nieuwbouw: het niet aansluiten van afvoerend verhard oppervlak op een vuilwatersysteem. Afvalwater Al het water waarvan de houder zich - met het oog op de verwijdering daarvan - ontdoet, voornemens is zich te ontdoen of zich moet ontdoen. Afvalwatersysteem Het geheel van rioleringstechnische en zuiveringstechnische werken (waaronder riolering, gemalen, persleidingen, AWZI) Afvalwaterzuiveringinrichting (AWZI) Een inrichting (werk) waar het afvalwater wordt ontdaan (van een groot deel) van de verontreinigingen. Algemene regels De lozingen worden tegenwoordig hoofdzakelijk geregeld via algemene regels (AmvB’s). Uitgangspunt: de lozer mag niets doen waarvan hij kan verwachten dat het problemen oplevert voor het riool, de zuivering of het (water)milieu. Basisrioleringsplan (BRP)/verbreed BRP. Plan waarin de hydraulische afvoercapaciteit, de vuilemissie en het aanbod op de AWZI wordt getoetst voor de bestaande en toekomstige plansituatie (planhorizon ca. 10-15 jaar). Het plan bevat in de regel verbeteringsmaatregelen om in de toekomstige situatie te voldoen aan de wensen/eisen van gemeente en waterbeheerder.

Drukriolering Een mechanisch rioleringssysteem waarbij het afvalwater via kleine pompjes en persleidingen wordt verpompt naar een ontvangstput. Drukriolering wordt vaak toegepast in het buitengebied. Gemeentelijk rioleringsplan (GRP)/verbreed GRP Een strategische beleidsnota waarin op hoofdlijnen de visie van het gemeentebestuur voor de komende planperiode is neergelegd met betrekking tot aanleg en beheer van het

35


rioleringssysteem. Het GRP is een verplicht planinstrument volgens de Wet Milieubeheer (in de toekomst Omgevingswet). In een verbreed GRP is het beleid mbt de zorgplichten grondwater en hemelwater concreet uitgewerkt. Gemengd rioolstelsel Rioolstelsel waarbij afvalwater en regenwater door één buizenstelsel worden ingezameld en afgevoerd. Gescheiden rioolstelsel Rioolstelsel waarbij afvalwater en regenwater door afzonderlijke buizenstelsels worden Ingezameld en afgevoerd. Het afvalwater wordt afgevoerd naar een AWZI, (een groot deel van) het regenwater wordt rechtstreeks afgevoerd naar het oppervlaktewater. Huishoudelijk afvalwater: Afvalwater dat overwegend afkomstig is van menselijke stofwisseling en huishoudelijke werkzaamheden. IBA Systeem voor Individuele Behandeling van Afvalwater. Vergelijkbaar met een verbeterde septic-tank. Inspecteren Het waarnemen, herkennen en beschrijven van de toestand van rioleringsobjecten. Overlastfrequentie Het theoretisch gemiddeld aantal malen per jaar dat ernstige hinder of wateroverlast optreedt als gevolg van o.a. een gebrekkige hydraulische afvoercapaciteit. Persleiding Een leiding waardoor rioolwater met gebruikmaking van één of meerdere pompen onder overdruk wordt afgevoerd. Randvoorziening Vloeistofdichte voorziening als onderdeel van het rioolstelsel met als het doel het afvangen van vuil en/of bergen van overtollig afvalwater . Dergelijke voorzieningen worden toegepast ter verbetering van de waterkwaliteit. Regenwaterriool Riool alleen bestemd voor de inzameling en het transport van afstromend regenwater. Relinen Het inbrengen van een verstevigende constructie ter versterking van de buis. Meestal in de vorm van een in te brengen flexibele kous die door hete lucht, of water en/of licht uithardt en de buis duurzaam herstelt. Retentie Een ruimte voor het tijdelijk opslaan van overtollig regenwater.

36


Riolering Het geheel van riolen, rioolputten en bijbehorende voorzieningen voor de inzameling en het transport van afvalwater. Rioolheffing De belasting die burgers en bedrijfsleven moeten betalen om gebruik te mogen maken van de riolering. De heffing kan uit een aansluitheffing en een afvoerheffing bestaan. De aansluitheffing wordt geheven wegens het hebben van een aansluiting op het gemeentelijk riool. De rioolafvoerheffing wordt geheven wegens het afvoeren van rioolwater afkomstig van de gebruiker van een onroerend goed. Rioolbeheerplan In een rioolbeheerplan staat op welke wijze het rioleringssysteem wordt beheerd. Het bevat o.a. onderhoudsstrategieën en een vervangingsplanning riolering. Rioolgemaal Bouwwerk met een inrichting voor het verpompen van afvalwater. Riooloverstort Voorziening die bij hevige of langdurige neerslag in werking treedt en het overtollige regenwater loost op een voorziening of direct op oppervlaktewater. Stedelijk afvalwater Huishoudelijk afvalwater of een mengsel daarvan met bedrijfsafvalwater, afvloeiend hemelwater, grondwater of ander afvalwater. Verhard oppervlak Het op de riolering aangesloten oppervlak dat tijdens neerslag regenwater afvoert naar het rioleringsssysteem. Visuele inspectie Het op (in)directe wijze inspecteren van de toestand van een rioleringsobject. Hierbij wordt vaak gebruik gemaakt van optische hulpmiddelen zoals spiegels, fotocamera, tv-camera of maninspectie. Vrijvervalriolering Rioleringssysteem waarbij het transport van afvalwater plaatsvindt door middel van de zwaartekracht. Vuilwaterriool Riool alleen bestemd voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater. Water-op-straat Het verschijnsel tijdens hevige of langdurige neerslag dat water uit de riolering op straat komt te staan of dat regenwater niet in de riolering kan stromen als gevolg van een onvoldoende of belemmerde afvoercapaciteit.

37


Wateroverlast Het verschijnsel dat "water op straat" overgaat in wateroverlast in de vorm van ernstige hinder (langdurige onbereikbaarheid) of leidt tot waterschade (bijvoorbeeld water in de woning). Zorgplicht stedelijk afvalwater De gemeente draagt zorg voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater dat vrijkomt bij de binnen het grondgebied van de gemeente gelegen percelen. Zorgplicht hemelwater De gemeente draagt zorg voor een doelmatige inzameling van het afvloeiend hemelwater, voor zover van degene die zich daarvan ontdoet, voornemens is zich te ontdoen of zich moet ontdoen, redelijkerwijs niet kan worden gevergd het afvloeiend hemelwater op of in de bodem of in het oppervlaktewater te brengen. Zorgplicht grondwater De gemeente draagt zorg voor het in het openbaar gemeentelijke gebied treffen van maatregelen teneinde structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken, voor zover het treffen van die maatregelen doelmatig is en niet tot de zorg van het waterschap of de provincie behoort.

38


Bijlage 2

Zorgplichten riolering

Zorgplicht stedelijk afvalwater De zorgplicht stedelijk afvalwater valt onder de Wet Milieubeheer (in toekomst onder Omgevingswet). In artikel 10.33 is de wettelijke verplichting vastgelegd: 1. De gemeente draagt zorg voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater dat vrijkomt bij de binnen het grondgebied van de gemeente gelegen percelen, door middel van een openbaar vuilwaterriool naar een inrichting als bedoeld in artikel 3.4 van de Waterwet. 2. In plaats van een openbaar vuilwaterriool en een inrichting als bedoeld in het eerste lid kunnen afzonderlijke systemen of andere passende systemen in beheer bij een gemeente, waterschap of een rechtspersoon die door een gemeente of waterschap met het beheer is belast, worden toegepast, indien met die systemen blijkens het gemeentelijk rioleringsplan eenzelfde graad van bescherming van het milieu wordt bereikt. Zorgplicht hemelwater De zorgplicht hemelwater valt onder de Waterwet (in toekomst onder Omgevingswet). In artikel 3.5 is de wettelijke verplichting vastgelegd: 1. De gemeente draagt zorg voor een doelmatige inzameling van het afvloeiend hemelwater, voor zover van degene die zich daarvan ontdoet, voornemens is zich te ontdoen of zich moet ontdoen, redelijkerwijs niet kan worden gevergd het afvloeiend hemelwater op of in de bodem of in het oppervlaktewater te brengen. 2. De gemeente draagt tevens zorg voor een doelmatige verwerking van het ingezamelde hemelwater. Onder het verwerken van hemelwater kunnen in ieder geval de volgende maatregelen worden begrepen: de berging, het transport, de nuttige toepassing, het, al dan niet na zuivering, terugbrengen op of in de bodem of in het oppervlaktewater van ingezameld hemelwater, en het afvoeren naar een zuiveringtechnisch werk. Zorgplicht grondwater De zorgplicht grondwater valt onder de Waterwet (in toekomst onder Omgevingswet). In artikel 3.6 is de wettelijke verplichting vastgelegd: 1. De gemeente draagt zorg voor het in het openbaar gemeentelijke gebied treffen van maatregelen teneinde structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken, voor zover het treffen van die maatregelen doelmatig is en niet tot de zorg van het waterschap of de provincie behoort. 2. De maatregelen, bedoeld in het eerste lid, omvatten mede de verwerking van het ingezamelde grondwater, waaronder in ieder geval worden begrepen de berging, het transport, de nuttige toepassing en het, al dan niet na zuivering, op of in de bodem of in het oppervlaktewater brengen van ingezameld grondwater en het afvoeren naar een zuiveringtechnisch werk.

39


Bijlage 3

Algemene regels

ALGEMENE REGELS De lozingen worden tegenwoordig hoofdzakelijk geregeld via algemene regels (AmvB’s). Uitgangspunt: de lozer mag niets doen waarvan hij kan verwachten dat het problemen oplevert voor het riool, de zuivering of het (water)milieu. Er is een indeling gemaakt naar drie categorieën: Particulieren: Besluit lozing afvalwater huishoudens Bedrijven: Besluit lozen inrichtingen Openbaar gebied: Besluit lozen buiten-inrichtingen Besluit lozing afvalwater huishoudens Het besluit bevat regels voor het lozen van afvalwater door particulieren. Huishoudens hebben geen vergunning of ontheffing nodig om hun afvalwater te lozen, maar moeten zich wel houden aan regels die moeten voorkomen dat de kwaliteit van bodem en oppervlaktewater niet mogen worden aangetast. Dat betekent onder meer dat afvalwater alleen in het oppervlaktewater of in de bodem mag worden geloosd als het gezuiverd is. Besluit lozen inrichtingen Het besluit maakt onderscheid tussen directe en indirecte (via riolering) lozingen. De indirecte lozingen worden weer onderscheiden in lozingen op een ‘schoonwaterriool’ en een ‘vuilwaterriool’. De eisen aan de lozingen op schoonwaterriolen zijn strenger dan die op een vuilwaterriool, omdat die lozingen direct in het milieu terechtkomen. De houder van het hemelwater moet het hemelwater op verantwoorde wijze terugbrengen in het milieu. Lozing op een vuilwaterriool is alleen toegestaan als een directe lozing of een lozing op een schoonwaterriool niet mogelijk is. Besluit lozen niet-inrichtingen Het besluit heeft betrekking op een breed scala aan lozingen die buiten inrichtingen in de zin van de Wet milieubeheer plaatsvinden. Het gaat bijvoorbeeld om lozingen uit gemeentelijke rioolstelsels, lozingen van grondwater bij ontwatering van gronden (zoals bronneringswater bij bouwactiviteiten), lozingen van afstromend regenwater van wegen en andere openbare ruimten en lozingen bij gevelreiniging. De lozingen kunnen zowel door bedrijven als overheden plaatsvinden. Volgens dit besluit is (vrij vertaald) het lozen van afvalwater, afkomstig uit een openbare ontwateringsof hemelwaterstelsel op of in de bodem toegestaan, mits de ligging van de voorzieningen bekend is, deze goed beheerd worden en hierdoor geen nieuwe problemen ontstaan. Hetzelfde geldt voor het op oppervlaktewater lozen van afvalwater afkomstig van overstortvoorzieningen of nooduitlaten van openbare vuilwaterstelsels. Het lozen van grondwater bij bodemsanering en proefbronnering op oppervlaktewater of een hemelwaterriool is onder kwalitatieve voorwaarden toegestaan en onder de voorwaarde dat geen wateroverlast plaatsvindt. Het lozen in een vuilwaterriool is niet toegestaan. Indien er redelijkerwijs geen andere mogelijkheid bestaat kan hiervan worden afgeweken met medewerking van het bevoegd gezag. Het tbv ontwatering lozen van grondwater in oppervlaktewater is onder zowel kwalitatieve als kwantitatieve voorwaarden toegestaan. Lozing op een vuilwaterriool is verboden tenzij het een kortdurende en relatief schone lozing betreft (< 8 weken, < 5 m3/h ,< 300 mg/l onopgeloste stoffen)

40


Bijlage 4

Waterstructuurkaart

41


Bijlage 5

Financiële onderbouwing

Achtereenvolgens zijn de exploitatiekosten, tariefontwikkeling en de investeringen weergegeven: Exploitatie gemeentelijke riolering Raming

Raming

Raming

Raming

Raming

2013

2014

2015

2016

2017

Onderhoud IBA

€ 65.986

€ 39.100

€ 39.491

€ 72.800

€ 84.000

Energieverbruik

€ 69.494

€ 70.189

€ 70.891

€ 71.600

€ 72.316

Reiniging

€ 17.625

€ 17.801

€ 17.979

€ 18.159

€ 18.341

Inspectie

€ 15.998

€ 16.158

€ 16.320

€ 16.483

€ 16.648

€ 5.000

€ 5.050

€ 5.101

€ 5.152

€ 5.204

Omschrijving Uitgaven

Levering en werken voor derden

Aanpak van foute aansluitingen maaiwerk retenties en Wadi's Salariskosten incl overhead Vervoermiddelen secretariepersoneel Kosten ondersteuning I&A Kosten centrale ondersteuning

€ 7.830

€ 7.908

€ 7.987

€ 8.067

€ 8.148

€ 356.213

€ 359.775

€ 363.373

€ 367.007

€ 370.677

€ 4.786

€ 4.834

€ 4.882

€ 4.931

€ 4.980

€ 9.949

€ 10.048

€ 10.148

€ 10.249

€ 10.351

€0

€0

€0

€0

€0

€ 278.817

€ 281.605

€ 284.421

€ 287.265

€ 290.138

Kosten opslagterrein

€ 4.040

€ 4.080

€ 4.121

€ 4.162

€ 4.204

vervoermiddelen

€ 7.602

€ 7.678

€ 7.755

€ 7.833

€ 7.911

Overige materiële uitgaven

€ 1.250

€ 1.263

€ 1.276

€ 1.289

€ 1.302

Minigraver

€ 1.838

€ 1.856

€ 1.875

€ 1.894

€ 1.913

€ 32.134

€ 32.455

€ 32.780

€ 33.108

€ 33.439

Kostenpl buitendienst gem werken

Kolkenzuiger Actualiseren beheersysteem

€ 5.000

€ 5.050

€ 5.101

€ 5.152

€ 5.204

Meten en monitoren

€ 10.000

€ 10.100

€ 10.201

€ 10.303

€ 10.406

Planvorming

€ 10.000

€ 10.100

€ 10.201

€ 10.303

€ 20.000

Watereducatie basisscholen

€ 5.000

€ 5.050

€ 5.101

€ 5.152

€ 5.204

€ 908.562

€ 890.100

€ 899.004

€ 940.909

€ 970.386

Kapitaallasten nieuwe investeringen

€ 43.631

€ 144.445

€ 200.854

€ 252.741

€ 303.359

Afschrijvingslast oude investeringen

€ 346.628

€ 316.651

€ 316.651

€ 307.209

€ 307.209

Saldo kapitaallasten

€ 390.259

€ 461.096

€ 517.505

€ 559.950

€ 610.568

€ 599.842

€ 581.366

€ 536.671

€ 519.793

€ 503.419

€ 42.406

€ 37.045

€ 37.416

€ 44.702

€ 47.349

€ 642.248

€ 618.411

€ 574.087

€ 564.495

€ 550.768

€ 93.589

€ 94.525

€ 95.470

€ 96.425

€ 97.389

Fictieve last rentelast oude investeringen bcf last Overige kosten Onderhoud waterlopen (38%) onderhoud duikers (38%) reiniging van straten (40%)

Totaal uitgaven

€ 8.089

€ 8.170

€ 8.252

€ 8.335

€ 8.418

€ 132.434

€ 133.758

€ 135.096

€ 136.447

€ 137.811

€ 234.112

€ 236.453

€ 238.818

€ 241.207

€ 243.618

€ 2.175.181

€ 2.206.060

€ 2.229.414

€ 2.306.561

€ 2.375.340

42


Tariefontwikkeling voor woningen jaar € jaar € 2012 188,50 2042 312,46 2013 192,27 2043 315,58 2014 196,12 2044 318,74 2015 200,04 2045 321,93 2016 204,04 2046 325,15 2017 208,12 2047 328,40 2018 212,28 2048 331,68 2019 216,53 2049 335,00 2020 220,86 2050 338,35 2021 225,28 2051 341,73 2022 229,79 2052 345,15 2023 234,39 2053 348,60 2024 239,08 2054 352,09 2025 243,86 2055 355,61 2026 248,74 2056 359,17 2027 253,71 2057 362,76 2028 258,78 2058 366,39 2029 263,96 2059 370,05 2030 269,24 2060 373,75 2031 274,62 2061 377,49 2032 280,11 2062 381,26 2033 285,71 2063 385,07 2034 288,57 2064 388,92 2035 291,46 2065 392,81 2036 294,37 2066 396,74 2037 297,31 2067 400,71 2038 300,28 2068 404,72 2039 303,28 2069 408,77 2040 306,31 2070 412,86 2041 309,37 2071 416,99

43


44

Inhoud. Bestuurlijke samenvatting... 4

Recommend Documents