Algemene
omgeVing
Samenloop van omstandigheden
Maar tien jaar na de invoering van de euro, waardoor de verzekeraars zonder
Voor de verzekering was 2011 een jaar van onverwachte omstandigheden en risico’s. Niets ongewoons voor verzekeraars, die als beroep precies het beheersen van risico’s hebben? Zij mogen zich toch niet laten verrassen door risico’s die voor statistische waarneming in aanmerking komen, en moeten zich kunnen aanpassen, ook al verschijnt er in een reeks min of meer voorspelbare factoren af en toe een “zwarte zwaan” (dat wil zeggen een hoogst onwaarschijnlijke gebeurtenis met een grote impact), zou je denken. Bij een samenloop van omstandigheden kan er echter ook sprake zijn van een reeks met elkaar verbonden eventualiteiten. In die zin is het wel degelijk een aaneenschakeling van volslagen nieuwe factoren die een stempel gedrukt heeft op de sector, die nauwelijks van de crisis van eind 2008/begin 2009 hersteld was.
wisselkoersrisico op een veel grotere beleggingsruimte terecht konden, was de crisis er weer. Initiële politieke vergissingen, conjuncturele tegenvallers en structurele weeffouten van de eenheidsmunt – of eigenlijk het gebrek aan begrotingsdiscipline in verschillende landen van de eurozone – en het getalm over de reddingsplannen, stortten de financiële markten in een ongewoon lange paniektoestand. Telkens als de overheden olie op de woelige golven gooiden, bleek de storm maar voor enkele dagen te gaan liggen en vervolgens weer in alle hevigheid los te barsten. Voor de verzekeringssector zal 2010 de geschiedenisboeken ingaan als het jaar van de stabiele vooruitgang na de crisis van 2008-2009. Het totale premie-inkomen bedroeg 29,4 miljard euro in 2010, wat in vergelijking met 2009 een groei betekent van 3,4%. De premie-inkomsten Leven groeiden iets sneller dan de
Als gevolg van die crisis, die voortkwam uit roekeloze kredieten die de kopers
premie-inkomsten bij de schadeverzekeringen. Toch stegen de premie-inkom-
van derivaten van die portefeuilles uiteindelijk met toxische producten opge-
sten voor bijna alle schadeverzekeringen, behalve in de takken Krediet en Borg-
zadeld hebben, dienden de regeringen de banken te hulp te schieten, wat de
tocht, Arbeidsongevallen en Transport.
schuldenlast van de overheden verzwaarde. Even leek het vertrouwen terug te keren.
De eerste schatting voor 2011 wijst op een daling van het premie-inkomen met ongeveer 300 miljoen euro. In het totaal komt het incasso van de Belgische ver-
INCASSO
|
(in miljarden euro)
35 30 25 20 15 10 5 0
Niet - Leven Leven Individueel tak 21 Leven Groep Leven Individueel tak 23
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Bron: Assuralia
Incasso
zekeringsmarkt in 2011 uit op iets meer dan 29,1 miljard euro, wat ten opzichte van 2010 een daling van 0,9% betekent. In 2011 maakt de Belgische verzeke-
Bron: Assuralia, extrapolatie na 3de trimester 2011
ringsmarkt 8,2% uit van het Bruto Binnenlands Product. Dit is minder dan in Verrichtingen
Incasso’s
Nominale groei
2009 en 2010, toen de penetratiegraad respectievelijk 8,4% en 8,3% bedroeg.
(miljoenen euro)
(in %)
De penetratiegraad voor de producten Niet-Leven blijft gelijk op 3%, maar bij de producten Leven daalt hij van 5,4% in 2009 naar 5,2% in 2011. Nochtans groeit
2010
2011
2010 - 09 2011 - 10
(schatting)
(schatting)
Totaal niet-leven en leven
29.414
29.141
3,4%
-0,9%
Totaal leven
19.103
18.494
4,0%
-3,2%
Leven individueel
14.349
13.678
5,7%
-4,7%
12.146
11.421
3,6%
-6,0%
1.841
2.020
34,1%
9,7%
362
236
-24,5%
-34,7%
4.754
4.817
-0,8%
1,3%
4.629
4.705
1,9%
1,7%
Beleggingsfondsen
125
111
-50,1%
-10,9%
Totaal niet-leven
10.311
10.647
2,4%
3,3%
Ongevallen, zonder AO
423
435
2,2%
2,9%
Arbeidsongevallen (AO)
1.083
1.072
-2,6%
-1,1%
Ziekte
1.259
1.323
5,0%
5,1%
Auto
3.326
3.451
3,7%
3,8%
Brand
2.347
2.455
1,9%
4,6%
792
798
-0,4%
0,7%
1.080
1.113
4,1%
3,0%
Gewaarborgde rente (tak 21-22) Beleggingsfondsen (tak 23) Kapitalisatie (tak 26) Leven groep Gewaarborgde rente
Algemene BA Andere verrichtingen niet-leven
het premie-inkomen Leven over deze periode, maar de Belgische economie groeit intussen sterker. De schadeverzekeringen, die wat de omzet betreft goed bestand zijn tegen economische schommelingen, tekenen ook in 2011 een lichte groei op. In de nasleep van de economische crisis daalt het premie-inkomen in de tak Arbeidsongevallen nog lichtjes. Bij “Andere verrichtingen niet-leven” is er in 2011 een groei van het premie-inkomen voor de takken Krediet en Borgtocht, Transport en Rechtsbijstand terwijl er een daling van het premie-inkomen is voor de takken Hulpverlening en Diverse geldelijke verliezen. Op het eerste zicht lijkt de nominale premiegroei Niet-Leven van 3,3% in 2011 belangrijker dan de 2,4% premiegroei in 2010. In reële cijfers geeft dit echter een ander beeld. Aangezien de inflatie voor 2010 op 2,2% ligt, bedraagt de reële groei van het premie-inkomen Niet-Leven 0,2%. In 2011 ligt het inflatiecijfer op 3,5%. Hierdoor komt de reële groei Niet-Leven in 2011 uit op -0,2%. Tussen 2009 en 2011 groeit het premie-inkomen Niet-Leven exact even snel als de index der consumptieprijzen, namelijk +5,8%. Het premie-inkomen Leven daalt in 2011 met 3,2% tot 18,5 miljard euro. Dit blijkt althans uit de beschikbare cijfers bij het ter perse gaan van dit verslag. Bij de levensverzekering kennen de individuele producten met gewaarborgde rente een achteruitgang, deels uit vrees voor regeringsmaatregelen om bepaalde verzekeringsproducten (extra) te belasten. De collectieve producten met gewaarborgde rente kennen daarentegen een lichte vooruitgang. De
8 - 9 Algemene
omgeVing
Algemene
omgeVing
levensverzekeringen tak 23 individueel, die verbonden zijn aan beleggingsfond-
taal aantonen dat dit niet het geval zal zijn. Er zijn ondertussen eenmalige afboe-
sen, stijgen en komen in 2011 uit op een incasso van 2 miljard euro. Dit betekent
kingen gebeurd die een belangrijke invloed hebben op het resultaat. De meeste
een vooruitgang van 9,7 % ten opzichte van 2010. Een mooie groei, maar het
van die afboekingen zijn afwaarderingen op Griekse overheidsobligaties. Zo zal
premie-inkomen ligt nog ver af van de zes miljard euro van zes jaar geleden.
het netto sectorresultaat in 2011 terugvallen tot een lager niveau dan dat van
De levensverzekeringsproducten met gewaarborgde rente blijven als spaar-
2009 of 2010.
vorm een vaste waarde bij het grote publiek. Deze verzekeringen waarborgen immers, als enige, een rendement op lange termijn, en dat is een uniek voordeel
Aan de hand van de definitieve cijfers, die in het najaar op www.assuralia.be beschik-
voor de klant. De laatste jaren hebben aangetoond dat andere beleggingsop-
baar zullen zijn, zal deze eerste balans verfijnd kunnen worden.
ties het risico inhouden dat de waarde van zorgvuldig opgebouwde activa snel kan kelderen.
Het einde van overheidspapier als veilige belegging?
Met een globaal verlies van 4 miljard euro was 2008 een zeer slecht jaar voor
Hoewel de vertrouwenscrisis de openbare financiën harder treft dan de finan-
de verzekeringssector. In 2009 werd er een sectorwinst van 865 miljoen euro
ciële sector, en de banken meer dan de verzekeringsondernemingen, hebben
genoteerd en in 2010 was er een winst van 1.355 miljoen euro. 2011 is voor
deze laatste waardeverminderingen op hun activa moeten slikken, ofwel door
de sector een enorm wisselvallig jaar geworden, zowel qua resultaten als qua
onder marktvoorwaarden activa te verkopen waarop koortsachtig gespecu-
latente meerwaarden. Na het tweede kwartaal van 2011 leek de sector op koers
leerd werd, ofwel door deel te nemen aan de haircut op de Griekse overheids-
om het resultaat van 2010 te evenaren, terwijl de resultaten van het derde kwar-
schuld, ofwel door afboekingen.
EVOLuTIE RENDEmENT BELgISChE 10-jARIgE OLO* (2005-2011) 6%
5% 4% 3% 2% 1% 0% 2006
2006
* OLO = Obligation linéaire / lineaire obligatie Bron: NBB
2007
2008
2009
2010
2011
Dergelijke bijsturingen waren vroeger ondenkbaar voor Europese staatslenin-
Een zwarte zwaan aan de Belgische hemel
gen, die ruimschoots aanwezig zijn in de portefeuilles van de verzekeraars, al
Dat algemene oordeel wordt niet gelogenstraft door het geval APRA Leven.
diversifiëren die wel tussen openbare en private emittenten en tussen open-
Voor de eerste keer sinds het bestaan van de wet die een algemeen toezicht
bare emittenten onderling. Nu hebben de verzekeraars hun posities in Belgische
op de verzekeringsactiviteiten in België heeft ingevoerd (1975), verliest een ver-
obligaties versterkt, omdat ze ervan overtuigd zijn dat de “fundamentals” van
zekeringsonderneming haar toelating, als gevolg van een atypisch en riskant
de Belgische economie gezond zijn. Zo is de werkgelegenheidsgraad vrij hoog,
investeringsbeleid dat zich met name richtte op vastgoedmarkten in landen die
het begrotingstekort verre van alarmerend en de spaarquote bij de hoogste in
met een abrupte conjunctuuromslag af te rekenen kregen. Ondanks de proce-
Europa.
dures inzake controle van de rekeningen en toezicht diende de onderneming ontbonden te worden. Hopelijk kunnen de lessen die uit deze ervaring zijn
Deze ontwikkelingen doen zich voor terwijl de hervormingen van het regle-
getrokken, door een nauwgezetter toezicht en striktere eisen voor risicobeheer-
mentaire kader die nu voor de verzekeringsondernemingen doorgevoerd
sing en kapitaalvorming zoals die zullen voortvloeien uit de binnenkort in te
worden, hun actief-passiefbeheer op losse schroeven zetten door overdreven
voeren nieuwe solvabiliteitsregels, ervoor zorgen dat een dergelijk geval zich
veel aandacht te schenken aan het principe van de dagwaarde – of de waan
niet meer zal voordoen.
van de dag? – en daarbij vergeten dat de verzekeraars uiteraard ook institutionele beleggers op lange termijn zijn. Een factor van stabiliteit die de economie
In het geval van APRA zijn de individuele verzekerden uit de problemen gehol-
hard nodig heeft, wordt zo op een wel heel slecht moment aan het wankelen
pen door het optreden van het Bijzonder Beschermingsfonds dat onlangs op
gebracht. De sector heeft niettemin bevestigd dat de solvabiliteit van de onder-
kosten van de ondernemingen opgericht is, terwijl de bij een pensioenregeling
nemingen, ondanks die samenloop van ongunstige gegevens, standhoudt en
aangesloten personen door de betrokken werkgevers gesteund zullen zijn.
het vertrouwen van de consumenten verdient. Dat geldt voor België, net zoals dat geldt voor Europa in het licht van de in 2011 uitgevoerde impactstudies –
Solvabiliteit II: de laatste loodjes
wat ook de mate van precisie ervan was – en stresstests (samen met een analyse
Het aftellen naar de inwerkingtreding van de Solvency II-richtlijn is volop bezig
van de blootstelling aan soevereine schuld).
bij het verschijnen van dit verslag. Dat proces is gepaard gegaan met een intense en soms gespannen dialoog tussen de belangrijkste partijen daarin, namelijk de
De verzekeraars staan voor een levensgroot dilemma: het aanhouden van activa
Europese Commissie en het Europese Parlement, de Europese autoriteit voor
toegewezen aan voor hun solvabiliteitsmarge, in casu overheidspapier, onder
verzekeringen en bedrijfspensioenen (meestal met het Engelse letterwoord
de dreiging dat ze tegen marktwaarde geboekt moeten worden, terwijl een
EIOPA aangeduid) en de nationale toezichthouders enerzijds en de marktpar-
beroep op andere activa evidente volatiliteitsrisico’s inhoudt. Die factor versterkt
tijen anderzijds. Ook nu dienen er nog belangrijke beslissingen genomen te
het pleidooi voor een toezicht en voor rapporteringsvereisten die meer reke-
worden. Die hebben onder andere betrekking op technische kwesties die een
ning houden met de zwakke blootstelling van de verzekeraars aan de huidige
grote impact kunnen hebben op de voorwaarden waaronder de verzekeraars
onrust en met hun rol als financiële tussenpersonen die op lange, zelfs heel
hun producten zullen kunnen aanbieden of zich op de kapitaalmarkt financie-
lange termijn werken.
ren. Het gaat dan vooral om producten met langetermijnverplichtingen zoals pensioenen, renten en vergoedingen voor lichamelijk letsel, zonder de klanten
10 - 11 Algemene omgeVing
Algemene
omgeVing
daarvoor de excessieve kapitaalkosten die voortvloeien uit zeer volatiele solva-
alleen maar belangrijker en ondernemingen zowel als prudentiële toezichthou-
biliteitsmarges te moeten aanrekenen of hun keuze te beperken.
ders zullen klaar moeten staan om de daaruit voortvloeiende methoden onmiddellijk toe te passen.
Assuralia vindt het bijzonder belangrijk dat marktspelers met een kleinere portefeuille en een beperkter personeelsbestand voor een vereenvoudigde toepas-
Coherentere boekhouding
sing in aanmerking kunnen komen. Het proportionaliteitsbeginsel is trouwens
Naast de modernisering van de solvabiliteitseisen staat er een ander belangrijk
een van de uitgangspunten van de richtlijn zelf. Nu is het zaak dat principe te
project op stapel, namelijk de komende overgang naar internationale boek-
laten doordringen in de werkzaamheden die de richtlijn vaste vorm moeten
houdstandaarden (de zogenoemde IFRS) die de jaarrekeningen van de verze-
geven, niet alleen tot aan de inwerkingtreding van het nieuwe stelsel maar ook
keringsondernemingen consistenter en beter vergelijkbaar moeten maken.
daarna. Zo blijft de verscheidenheid die de markten kenmerkt in stand, zowel
Deze hervormingen vinden plaats op een schaal die ruimer is dan de Europese
wat de kleinere verzekeraars betreft als de grotere bedrijven die in een bepaald
ruimte, waarbij het samenspel met de Verenigde Staten moeizaam verloopt
verzekeringssegment soms minder prominent aanwezig zijn.
en de agenda nog wat ingewikkelder maakt. Ze impliceren niettemin dat de Europese autoriteiten het licht op groen zetten voor de bepalingen waaraan nu
In de praktijk moet er een evenwicht bestaan tussen de eisen van de toezicht-
gewerkt wordt. Twee aspecten betreffen meer bepaald de verzekering, name-
houders en de informatie die elke onderneming moet verschaffen. De Solvabi-
lijk de boekhouding van de verzekeringsovereenkomst enerzijds en die van de
liteit II-richtlijn staat immers toe dat de ondernemingen hun eigen methodes
financiële instrumenten die het belangrijkste deel van de activa van de verze-
gebruiken en moedigt ze daartoe zelfs aan. Dat vereist van de leiders van ver-
keraars uitmaken anderzijds. Voor de verzekeraars gaat het erom dat de boek-
zekeringsondernemingen dat ze nadenken over hun risicotolerantie en over de
houding een getrouwe weergave van hun intrinsieke financiële toestand is en
dekking van die risico’s. Dat betekent vervolgens dat die verschillende metho-
er geen vertekend beeld van geeft dat opnieuw leidt tot excessieve volatiliteit in
des worden opgezet op een redelijke manier die rekening houdt met de ken-
de bekendgemaakte cijfers. Ook hier gaan de inspanningen om realistisch met
merken van elke verzekeraar, en worden goedgekeurd vóór het startsein voor
de verzekeringspraktijk rekening te houden gepaard met een strak tijdschema
de toepassing van de nieuwe richtlijn. Overigens moet worden voorzien in een
voor de verzekeraars, die zich nu al op de invoering van het nieuwe boekhoud-
geleidelijke overgang gedurende verschillende boekjaren naar de volledige toe-
stelsel voorbereiden.
passing van de richtlijn.
Wereldwijde dimensie
Om het weerstandsvermogen zoals dat uit de jongste studies naar voren komt
Hoewel de hervorming van de solvabiliteitsvereisten en die van de boekhoud-
te bevestigen, moeten de uitvoeringsmaatregelen oordeelkundig bijgesteld
regels technisch kunnen lijken en zich afspelen op een niveau waar de stem
worden om met name rekening te houden met het feit dat de verzekeraars
van Europa doorslaggevend is, moet het duidelijk zijn dat het zwaartepunt van
beleggers op lange termijn zijn. Gezien de wet- en regelgevende agenda is
de krachtlijnen van de financiële regulering na de crisis van 2008 verschoven is.
een aantal aspecten van die aanpassingen uitgesteld: begrijpelijk, maar niet-
Voortaan staat de financiële stabiliteit op de agenda van de G20 en worden de
temin hachelijk in deze fase van het aftellen naar het aannemen van de nieuwe
grote keuzes vastgesteld binnen een groep landen die gaat van Australië tot
normen. Dat maakt de keuzes die in de loop van 2012 gemaakt moeten worden
Zuid-Afrika, natuurlijk met inbegrip van de Verenigde Staten, Europa, Japan en
de belangrijkste groeilanden (BRIC). De Financial Stability Board (FSB) is als het
Overigens is Bazel vandaag het centrum van nieuwe vormen van coördinatie
ware de gewapende arm van die aanpak. De Bretton Woodsinstellingen – IMF
van de principes voor het verzekeringstoezicht door middel van Insurance
en Wereldbank – gaan na of de macro-economische voorschriften op de sec-
Core Principles, die de kern vormen van wat een verzekeringstoezicht die
torale realiteit aansluiten. Ten slotte beheren de Bazelse instellingen, de Bank
naam waardig zou moeten zijn, en van een Common Framework dat, liefst
voor Internationale Betalingen voorop, de sectoren waaruit de wereld van het
op een consistente wijze, toepasselijk is op internationale groepen om te
geldwezen bestaat, waarbij de internationale vereniging van verzekeringstoe-
voorkomen dat bepaalde verzekeraars onder een soort afzonderlijk statuut
zichthouders (IAIS) bevoegd is voor de verzekeringsbranche.
werken. Al deze maatregelen verkleinen de autonomie van wetgevers die zich op steeds symbolischere grenzen beroepen om naar eigen goeddunken te
Toch brengt de verzekering geen groot systeemrisico teweeg dat in de sector en daarbuiten een kettingreactie van faillissementen op gang kan brengen.
handelen.
De boodschap is aangekomen aangezien de IAIS die specificiteit van de sector
Compliance officers opleiden, natuurlijk wel...
bevestigd heeft: voor zover de verzekeraars zich niet wagen aan activiteiten die
Al sinds verschillende jaren heeft er zich in de sector een nieuwe functie ontwik-
van hun corebusiness afwijken, zal hun model hen behoeden voor systeemri-
keld, namelijk die van “compliance officer”, dat wil zeggen de persoon die moet
sico’s die uit hun portefeuille zouden voortkomen. De IAIS besluit dat, wat de
toezien op de naleving van reglementen en procedures die op een onderne-
verzekering betreft, situaties van vereffening van ondernemingen met een aan-
ming (in casu een verzekeringsonderneming) van toepassing zijn.
gepast reglementair kader opgevangen moeten worden zonder klakkeloos het voor de banken geldende systeem over te nemen en toe te passen. De verze-
Die personen moeten meer bepaald erkend zijn door de Autoriteit voor Financi-
keraars zullen deze boodschap overbrengen aan de Europese instantie die zich
ele Diensten en Markten, die de voorwaarden voor die erkenning vastlegt in een
met het systeemrisico bezighoudt en deel uitmaakt van het Europese raamwerk
reglement. De circulaire van de voormalige Commissie voor het Bank-, Financie-
voor financieel toezicht.
en Assurantiewezen (CBFA) over die functie zal worden herzien.
In andere dossiers, zoals dat van de Griekse leningen, zijn er daarentegen orga-
Die voorwaarden omvatten onder andere de vereiste van een opleiding en
nisaties opgericht die zowel bankiers en verzekeraars vertegenwoordigen om
het slagen voor een examen. Assuralia en zijn opleidingscentrum werken die
voor een vertegenwoordiging van de verschillende segmenten van de finan-
opleiding uit. Dat neemt niet weg dat compliance officers nog andere verant-
ciële sector op internationaal vlak te zorgen, zodat de verzekeraars op heel wat
woordelijkheden hebben dan hun plichten tegenover de FSMA. Assuralia zou
meer fronten aanwezig moeten zijn om hun stem daar waar nodig te laten
het dan ook betreuren dat het wettelijke kader van die in de ondernemingen
horen. De internationale samenwerking tussen verzekeraars is dan ook inten-
cruciaal geworden functie in overdreven mate opgesplitst zou worden als elke
siever geworden, zowel via de nationale verenigingen als door het streven naar
autoriteit die ter zake enige bevoegdheid heeft, haar eigen specifieke eisen zou
synergie met de voor specifieke aspecten, zoals financieel beheer of risicobe-
opleggen.
heer, opgezette structuren om een zo groot mogelijke overtuigingskracht aan de dag te kunnen leggen.
12 - 13 Algemene omgeVing
Algemene
omgeVing
Eindelijk een regeringsprogramma
groot. Het regeringsprogramma voorziet weliswaar in een uitbreiding van de
De nationale wetgevende actualiteit is miniem gebleven door de langdradige
aanvullende bedrijfspensioenen (zonder de praktische voorwaarden daarvan
regeringsonderhandelingen. Het deel van het eind 2011 tot stand gekomen
toe te lichten), maar besnoeit tegelijk op de via beroepspensioenen gevormde
akkoord dat de gefedereerde entiteiten autonomer wil maken, zendt geen
voordelen. Daarom heeft Assuralia erop gewezen dat de betrokken werknemers
schokgolven door het beleid op het vlak van de verzekering, hoewel de regio-
al in zeer grote mate aan de solidariteit bijdragen en dat die pensioenen in ieder
nalisering van de verkeersveiligheid (vergezeld van een coördinatie die het
geval veel meer een kwestie van voorzorg dan van voorrecht zijn, gezien de
voeren van nationale bewustmakingscampagnes wel nog mogelijk maakt), de
geringe dekkingsgraad van het wettelijke pensioen in verhouding tot het laat-
brandweer en het Rampenfonds invloed heeft op de takken Auto en Brand. Dat
ste loon van die werknemers. De sector heeft zich ook met succes verzet tegen
betekent natuurlijk niet dat de sector of zijn beroepsvereniging geen aandacht
de suggesties om al te zeer te tornen aan het statuut van het pensioensparen
heeft voor de beslissingen die de gefedereerde entiteiten nemen in de domei-
of van de fiscaliteit voor contracten van meer dan acht jaar. De laatste jaren
nen waarvoor ze bevoegd zijn, bijvoorbeeld de preventie van overstromingen
hebben de opeenvolgende heffingen zoals de belasting van 1,1 % op de indivi-
of het beheer van het wegennet.
duele polissen en de bijdrage aan het beschermingsfonds de ontwikkeling van de branche afgeremd en de resultaten voor toekenning van winstdeelnames
Het deel van het akkoord over een efficiëntere federale Staat handelt vooral over
aanzienlijk afgeroomd. Het is dus mooi geweest. En er is blijkbaar naar de verze-
het communautaire en de begrotingsbeheersing. Het voorgestelde beleid stelt
keraars geluisterd, want het begrotingsakkoord van eind november 2011 heeft
zich weliswaar ten doel de werkgelegenheid van oudere werknemers op ver-
dan nog wel een impact op de verzekering, het heeft geen overmatig negatieve
schillende manieren aan te moedigen, waaronder het anders belasten van de
invloed op de voorzorg.
tweedepijlerpensioenen, maar de uitdagingen van de vergrijzing blijven levens-
Aantal werknemers met een contract van onbepaalde duur Verdeling vrouwen / mannen 2006
|
(situatie op 31.12)
Vrouwen
mannen
Totaal
12.145
11.607
23.752
2007
12.408
11.640
24.048
2008
12.647
11.653
24.300
2009
12.599
11.365
23.964
2010
12.489
11.206
23.695
Bron: Assuralia
De nieuwe regering neemt het op voor de consument en belooft de prijsont-
zekering besparingen mee in het administratieve beheer en de interestlasten.
wikkeling in het oog te houden; de verzekering is daarbij niet uitdrukkelijk ver-
De sector wil niets liever dan een snelle dienstverlening te kunnen garanderen.
noemd, maar de bedoeling is wel om zo nodig in die ontwikkeling in te grijpen. In dit verband is de autoverzekering de dienst die het gevoeligst is voor een
Administratieve vereenvoudigingen
dergelijk kritisch onderzoek, al stelt de sector gewoon vast dat de Belgische
Aangezien de verzekering een levende materie is, onder andere door het ver-
huishoudens in 1978 17,40 promille van hun uitgaven aan de post “verzekerin-
schijnen van nieuwe risico’s en frequente wetswijzigingen, zijn aanpassingen
gen betreffende vervoermiddelen” besteedden, terwijl dat cijfer in 2009... 17,39
van de verzekeringsovereenkomsten een middel om op nieuwe ontwikkelingen
promille bedroeg voor een dekking die sindsdien fors is uitgebreid (we hoeven
in te spelen. Al sinds een hele tijd zijn de belanghebbende partijen het erover
maar te denken aan de dekking van de zwakke weggebruikers). Bovendien
eens dat die wijzigingen rechtmatig zijn, al dienen ze met de nodige omzichtig-
onderstreept het “Consumer Scoreboard”van de Europese Commissie de uitste-
heid doorgevoerd te worden om geen afbreuk te doen aan de bescherming
kende score die de consumenten aan de belangrijkste verzekeringen geven: het
van de consument. Een werkgroep in de Commissie voor Verzekeringen legt de
Belgische resultaat overtreft meestal dat van de buurlanden.
laatste hand aan een voorontwerp van wet die op dit vlak rechtszekerheid moet garanderen. Momenteel moet de verzekeraar een door de verzekeringnemer
Het regeerakkoord bevestigt vervolgens de wens om de consumenten de
ondertekend polisbijvoegsel kunnen overleggen, waardoor hij verplicht is een
mogelijkheid te bieden collectieve rechtsvorderingen tot schadevergoeding in
archief van honderdduizenden aldus goedgekeurde verzekeringsovereenkom-
te stellen. Veeleer dan aan struisvogelpolitiek te doen, heeft Assuralia er in dit
sten bij te houden. Het idee is nu dat de verzekeraar die instemming mag bewij-
dossier de voorkeur aan gegeven aan het debat deel te nemen. De beroeps-
zen door het feit dat de verzekeringnemer de nieuwe premie betaald heeft.
vereniging heeft duidelijk uitgelegd dat de verzekeraars geen vragende partij zijn voor dergelijke procedures en gepleit voor het bevorderen van minnelijke
Assuralia is blij dat die werkzaamheden vorderen, zowel voor wijzigingen als
regelingen van geschillen. Ze heeft daarbij gewezen op de noodzakelijke waar-
gevolg van nieuwe regelgeving als van andere factoren.
borgen die op Europese schaal in acht genomen moeten worden als de communautaire wetgever die weg zou inslaan op gebieden zoals de gevolgen van
Nu moet er nog overeenstemming gevonden worden over de termijnen waarin
overtredingen van onder andere het mededingingsrecht, het consumenten-
de verzekeringnemer zich over de aangekondigde wijzigingen moet uitspreken.
recht of het milieurecht. Het zou moeilijk te begrijpen zijn dat België hier zijn eigen gang gaat en daarna zijn koers moet bijstellen op grond van de uitkomst
Het tweede punt dat geregeld moet worden, betreft het archiveren van de
van de Europese werkzaamheden die nu bezig zijn.
voorwaarden die de wederzijdse verplichtingen vastleggen, om met zekerheid de exacte bewoordingen terug te vinden die op een verzekerde gebeurtenis
Ten slotte verheugen de verzekeraars zich over het voornemen om de gerechte-
van toepassing zijn. Dat zou kunnen gebeuren in het dossier “Mijn verzekerin-
lijke achterstand weg te werken en onze hoven en rechtbanken doeltreffender
gen” van de klant bij zijn verzekeraar – wat in het internettijdperk logisch lijkt –
te maken, net als de rechtzoekenden, die ook gebaat zouden zijn met een door-
of, als standaardprocedure, bij instellingen die daartoe gemachtigd zijn.
tastender werkende justitie. Meer efficiëntie in dit domein brengt voor de ver-
14 - 15 Algemene omgeVing
Algemene
omgeVing
Verandering van tussenpersoon vergemakkelijken Het evolutieve karakter van de verzekering komt ook tot uiting in de moge-
toekenning van ecocheques is de verhoging van alleen de sectorale minimumloonschalen met 16 euro, met dien verstande dat deze verhoging geen enkele invloed op de eventuele bedrijfsloonschalen zal hebben.
lijkheid voor de verzekeringnemer om het beheer van zijn verzekeringen aan een nieuwe tussenpersoon toe te vertrouwen. Nu is het gebruikelijk dat die
Het akkoord voorziet in de oprichting van acht specifieke werkgroepen, waar-
overdracht van rechten verloopt via een pro-formaopzegging van het contract,
van een aantal zich zal buigen over een door Assuralia aangebrachte problema-
zelfs al heeft noch de verzekeringnemer, noch de verzekeringsonderneming
tiek, namelijk de vergrijzing van de sector. Bij ongewijzigd beleid, dat wil zeggen
de bedoeling een einde te maken aan hun wederzijdse verplichtingen. Wat we
bij een jaarlijkse aanwerving van ongeveer duizend medewerkers, zal de sector
vandaag onder “plaatsingsmandaat” verstaan – een hardnekkig barbarisme –
geconfronteerd worden met de realiteit dat meer dan een derde van de werk-
geeft aanleiding tot moeilijkheden en betwistingen, vooral bij de aan de kant
nemers 60 jaar oud zal zijn in 2015 en meer dan de helft ouder dan 50 jaar
geschoven tussenpersoon. Daaraan zal een einde komen wanneer de klant
in 2020. Daarom heeft Assuralia duidelijk laten weten dat het een einde wilde
een “bericht van verandering van tussenpersoon” – dat klinkt al normaler – kan
maken aan het sectorale stelsel van brugpensioen vanaf 58 jaar, maar bereid
gebruiken waarmee hij de verzekeringsonderneming zijn beslissing meedeelt
was met de vakbonden na te denken over een betere loopbaanbegeleiding
om het beheer van de polis uitsluitend aan de in dat bericht genoemde tus-
met het oog op een grotere motivering van oudere werknemers.
senpersoon toe te vertrouwen en om het recht op commissieloon betreffende die polis aan de nieuwe tussenpersoon over te dragen. Die mededeling zou dan
Het Parlement speelt volop mee
wel minstens drie maanden voor de vervaldag van de polis gedaan moeten
Assuralia wil in zijn jaarverslagen niet alleen terugblikken maar ook naar de toe-
worden en de overdracht zou op die vervaldatum effectief worden. De polis zelf
komst kijken. Die benadering lijkt zeker aangewezen als het over de Europese
en het recht op commissieloon worden in dit opzicht van elkaar gescheiden.
besluitvorming met betrekking tot verzekeringskwesties gaat.
Assuralia verheugt zich over de consensus die met de drie federaties van tussen-
Het Europese Parlement heeft sinds het Verdrag van Lissabon aan gewicht
personen (Feprabel, FVF en BVVM) bereikt is en hoopt dat de nieuwe regeling in
gewonnen in de totstandkoming van de Europese regels. Het laat zich gelden
2012 in werking kan treden na een brede informatiecampagne.
in concrete dossiers zoals de herziening van de solvabiliteitsregels voor verze-
Sociaal: loon en loopbaan De sociale partners van de verzekeringssector hebben op 10 oktober 2011 een
keringsondernemingen. Dat heeft voelbare gevolgen, zowel inhoudelijk als op het vlak van de (langere) tijd die nodig is om de besluitvorming af te ronden.
sectorakkoord voor 2011-2012 gesloten. Door de toekenning van voordelen in
Uitvoeringsbepalingen op Europees niveau
de vorm van ecocheques hebben ze de verhoging van de koopkracht van de
In het verleden werd de uitvoering van Europese richtlijnen en verordeningen
werknemers, met 150 euro in 2011 en 190 euro vanaf 2012, kunnen verzoenen
hoofdzakelijk aan de Lidstaten overgelaten, terwijl de Commissie (in samenwer-
met de naleving van het koninklijk besluit van 28 maart 2011 dat de beschikbare
king met EIOPA, de Autoriteit die het toezicht op het EU-niveau overkoepelt)
loonmarges voor de jaren 2011 en 2012 vastlegt. De enige uitzondering op de
nu zelf de uitvoeringsbepalingen in toenemende mate bepaalt. Dit heeft tot
staten. Daar staat tegenover dat politieke beslissingen niet noodzakelijk worden
Discriminatie op basis van geslacht, leeftijd en handicap
genomen met voldoende voeling met de specificiteiten van onze nationale ver-
Door het fameuze en nogal cryptisch geformuleerde arrest van 1 maart 2011
zekeringsmarkt.
mogen individuele verzekeringsovereenkomsten gesloten na 21 december
gevolg dat de regels in toenemende mate gelijk worden getrokken in alle lid-
EIOPA mist start niet
2012 nergens in de Europese Unie nog een onderscheid maken op basis van geslacht. Dat geldt zelfs wanneer geslacht een aantoonbaar relevante indica-
De financiële crisis heeft EIOPA momentum bezorgd en zij is vast van plan om
tor is voor het te verzekeren risico. Geconfronteerd met de onzekerheid die dit
dat ten volle te benutten. Zo eist de kersverse Europese toezichthouder bij-
arrest in heel Europa heeft veroorzaakt, bracht de Commissie in december 2011
voorbeeld erg uitdrukkelijk haar rol op voor het invullen van de zo belangrijke
richtsnoeren uit die preciseren hoe consumenten en verzekeraars het arrest
uitvoeringsbepalingen van de Solvency II-richtlijn. Daarnaast lanceert EIOPA
moeten toepassen. Het is nu aan de markt om die toepassing nog tijdig voor
meerdere publieke consultaties tegelijk, onder andere over de herziening van
mekaar te krijgen.
de pensioenfondsrichtlijn, de informatie- en verkoopspraktijken voor bepaalde renteproducten (“variable annuities”), interne klachtenbehandeling bij onder-
Gelet op het feit dat deze demarche de premies omhoog duwt en tot koste-
nemingen, de vereisten inzake de eigen analyse van de risico’s en solvabiliteits-
lijke beheersmatige aanpassingen noopt, zijn heel wat lidstaten bovendien
voorzieningen (ORSA) en reporting.
erg terughoudend geworden ten aanzien van het voorstel van richtlijn inzake
Distributie
discriminatie op basis van leeftijd en handicap. Hoewel het onwaarschijnlijk is dat de voorgestelde richtlijn als geheel in de komende maanden door de Raad
Als de nieuwe MiFID-regels worden doorgetrokken voor de verzekeringen, dan
van ministers geraakt, groeit de politieke consensus over het feit dat differenti-
staat de Belgische verzekeringsdistributie voor een belangrijke hervorming.
atie op basis van leeftijd en handicap in de context van verzekeringen geenszins
Geïnspireerd door het beleid in Nederland, het Verenigd Koninkrijk en de Scan-
een ongeoorloofde discriminatie uitmaakt.
dinavische landen wilt de Europese Commissie bijvoorbeeld voor bepaalde levensverzekeringen een totaal verbod van commissielonen invoeren voor de
Pensioenfondsen
onafhankelijke tussenpersonen. Ter illustratie: een (omstreden) evaluatierapport
Terwijl het nog steeds wachten is op adequate solvabiliteitsregels voor verze-
in opdracht van het Nederlandse ministerie van financiën vermeldt dat het pro-
keringsactiviteiten op lange termijn, groeit de aandacht van de verzekerings-
visieverbod de bedrijfsvoering van niet minder dan 10% van de onafhankelijke
sector voor de herziening van de richtlijn die het prudentiële regime voor
tussenpersonen in het gedrang heeft gebracht terwijl 22% melding maakt van
pensioeninstellingen vastlegt. Net als in Solvency II streeft de Commissie er naar
aanzienlijke financiële problemen. De publicatie van de voorstellen ter herzie-
om alle risico’s verbonden met het aanbieden en beheren van pensioenen op
ning van de richtlijn verzekeringsbemiddeling (IMD) en ter invoering van bijzon-
een exhaustieve en markt-consistente manier in kaart te brengen. Het spreekt
dere regels voor verpakte retail beleggingsproducten (PRIPs) is gepland voor
voor zich dat het resultaat van deze herziening niet alleen bepalend zal zijn voor
februari-maart 2012.
gelijke concurrentievoorwaarden in die hoedanigheid onder de beheerders van beroepspensioenen binnen de tweede pijler, maar ook het prudentiële kader
16 - 17 Algemene omgeVing
Algemene
omgeVing
voor de activiteiten van verzekeringsondernemingen binnen de tweede pijler
Inzake de collectieve vordering plant de Commissie de publicatie van een
zou moeten beïnvloeden.
regelgevend voorstel in de loop van juni 2012, zij het toegespitst op schade
Collectieve vordering en alternatieve geschillenbeslechting
ten gevolge van inbreuken op het mededingingsrecht. Voor Assuralia blijft het belangrijk om ook op dit domein de uitwassen te voorkomen die kenmerkend zijn voor de “class actions” in de VS, omdat zij de toegang tot en het bereik van
De opwinding van de voorbije jaren rond de collectieve vordering leidt nu stil-
aansprakelijkheidsverzekering, rechtsbijstandsverzekering en herverzekering
aan tot een aantal eerste concrete initiatieven. In het najaar van 2011 schetste
negatief beïnvloeden.
de Commissie een concreet instrument met betrekking tot alternatieve manieren om geschillen tussen het bedrijfsleven en particulieren (B2C) op te lossen (alternatieve geschillenbeslechting). Een gelijkaardig voorstel voor de regeling van geschillen tussen bedrijven onderling (B2B) wordt voorbereid tegen het einde van 2012.
A el rg se omoe n se V oe rmzgeekVei rnign g e n p
Leven
gemaakt zijn, lijkt de boodschap te zijn aangekomen. Ze beperken zich ertoe de
Nu het onevenwicht tussen jong en oud binnen de bevolking steeds duidelijker wordt en de mensen beetje bij beetje aanvoelen dat het wettelijke pensioen alleen later niet zal volstaan, zou men een groei verwachten van de individuele en collectieve levensverzekering. De cijfers wijzen echter in een andere richting: de groepsverzekering ging er in 2010 met 0,8 % op achteruit en de individuele verzekering, die toen nog met 5,7 % steeg, zakt in 2011 weer weg. Overigens moeten de verzekeraars een staatswaarborgfonds voeden dat moet optreden wanneer een verzekeraar ten onder gaat.
De belasting van 16,5 % op de vervroegde uitkering op 60 jaar stijgt tot 20 % op
In deze benauwde context zou het misplaatst geweest zijn te raken aan het
Intussen weegt de financiële crisis op de rendabiliteit van de verzekeraars en het
“vertrouwenscontract met de burger”, dat stabiele fiscaliteit op lange termijn
vertrouwen van de burger. Een stijgende langetermijnrente zou de verzekerde
veronderstelt.
ertoe kunnen aanzetten zijn levensverzekeringsovereenkomst af te kopen.
vervroegde uitbetaling van aanvullende pensioenen enigszins minder aantrekkelijk te maken en de fiscale voordelen van het langetemijnsparen af te toppen. die leeftijd, en tot 18 % op 61 jaar. Het fiscale voordeel wordt teruggebracht tot een uniform percentage, namelijk 30 %, terwijl dat voordien tussen 30 en 40 % lag volgens het inkomen van de betrokkene. De verzekeraars vertrouwen erop dat die op zich onprettige, maar noodzakelijke maatregelen onder meer om de activiteitsgraad van de 60- tot 65-jarigen te verhogen, zullen bijdragen aan de sanering van de openbare financiën zonder de inspanning inzake langetermijnvoorzorg van de burger teniet te doen.
Mocht hij die beslissing nemen binnen de eerste acht jaar, dan stijgt de roeDe individuele levensverzekering maakte het al mee toen in 2006 een “beschei-
rende voorheffing daarop van 15 naar 21 %.
den” taks van 1,1 % geheven werd. Vijf jaar later is het premie-inkomen nog altijd niet op het peil van weleer. Gelet op de begrotingskeuzes die eind 2011
gEmIDDELDE PREmIE LEVENSVERZEKERINg PER INWONER IN BELgIË
|
(in euro)
3.000 2.500 2.000
Leven groep
1.500 1.000
Leven Individueel tak 23
500 Leven Individueel tak 21
0 1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Bronnen: CBFA / NBB + eigen berekening Assuralia
De levensverzekeraars zelf hebben nogal wat staatsobligaties in portefeuille, het-
actuariële criteria bij de beoordeling van een individueel levensverzekerings-
geen tot minderwaarden zou kunnen leiden. Gelukkig kunnen de verzekeraars
risico. Precies daarom hadden de verzekeraars een uitzondering verkregen op
tegen een stoot aangezien hun dekkingsoverschot – dit is het verschil tussen
de eind 2007 in werking getreden Europese richtlijn die iedere vorm van dis-
de technische voorzieningen en de dekkingswaarden – in vergelijking met hun
criminatie op basis van het geslacht verbiedt wat betreft de toegang en het
toezeggingen 11 % bedroeg in 2010, en nog 10 % eind 2011. Bovendien ligt hun
aanbod van goederen en diensten.
solvabiliteitsmarge nog altijd beduidend hoger dan wat prudentieel vereist is. Het hele jaar 2011 hebben de levensverzekeraars dan ook benadrukt dat ze hun
In een arrest van 1 maart 2011 heeft het Europees Hof van Justitie verklaard
verbintenissen zeer rigoureus beheren. In de onmiddellijke toekomst moeten
dat deze aan de verzekeraars toegestane uitzondering om in hun premies af te
ze zich voorbereiden op het aanbieden van gelijke premies voor mannen en
wijken van de algemene regels op de gelijkheid tussen mannen en vrouwen
vrouwen, moeten ze de overheden doen inzien dat complexe producten en
nietig is vanaf 21 december 2012. Het Hof heeft geoordeeld dat het om een
risicovolle producten niet hetzelfde zijn en moeten ze, ten slotte, de onvervang-
overgangsmaatregel ging en dat niets de verlenging ervan rechtvaardigt.
bare rol benadrukken van de aanvullende pensioenen. Voorwaar, een niet eenvoudige opdracht binnen een context van loonmatiging en besparingen in het
Die rechtspraak zal waarschijnlijk voor zowel de consumenten als de verzekeraars
algemeen.
aanzienlijke gevolgen hebben. Consumenten zullen de premieverhogingen vooral voelen voor producten waar het verschil in sterftegraad vertaald wordt in
Gendergelijkheid heeft een prijs
een lagere premie, zoals de overlijdensverzekering voor vrouwen en rentepro-
Statistieken bewijzen dat vrouwen – ongeacht de duur van de verzekering –
ducten voor mannen. Aangezien het om strikt individuele producten gaat, sluit
een beduidend kleiner overlijdensrisico kennen dan mannen. Bijgevolg is het
de cliënt die polissen vaak louter in zijn eigen belang. Nu de verzekeraars niet
geslacht, samen met de leeftijd, een van de meest doeltreffende en bepalende
langer de actuariële geslachtsfacor mogen hanteren, zullen ze veel complexere
gEmIDDELDE RESERVE PER INWONER IN BELgIË
|
(in euro)
15.000 10.000
Leven Groep
5.000
Leven Individueel tak 23
0
Leven Individueel tak 21
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Bronnen: CBFA / NBB + eigen berekening Assuralia
20 - 21 persoonsVerzekeringen - leVen
A el rg se omoe n se V oe rmzgeekVei rnign g e n p
en waarschijnlijk duurdere parameters moeten gebruiken om een individueel
geen betrekking heeft op de tweede pensioenpijler, voor zover het gaat om een
risico te evalueren.
verzekering die de werkgever voor zijn werknemer gesloten heeft.
december 2012 precies omvat, zodat ze navenant kunnen handelen. In België
Gestructureerde beleggingsproducten «on hold» om duidelijkheid te scheppen
gold de uitzondering alleen nog in de levensverzekering, terwijl andere lidsta-
Toezichthouder FSMA wil een specifieke regelgeving opstellen voor complexe
ten de uitzondering ook toegestaan hadden voor andere takken. De Europese
beleggingsproducten, en heeft daartoe een openbare raadpleging gelanceerd.
Voor de verzekeraars was het belangrijk snel te weten wat het verbod vanaf 21
Commissie heeft haar richtsnoeren hierover precies één jaar voor de inwerkingtreding van het arrest gepubliceerd. Ze bevestigt dat het unisekstarief voor
Tot dan heeft de FSMA de financiële sector opgeroepen om aan particuliere
de berekening van de premies en uitkeringen alleen van toepassing is op de
beleggers geen gestructureerde producten aan te bieden die als bijzonder
nieuwe contracten die vanaf 21 december 2012 gesloten worden. Onder nieuw
complex beschouwd worden. Nagenoeg alle verzekeraars hebben zich vrijwillig
contract verstaat de Commissie ook het contract dat een bestaand contract ver-
aangesloten bij dit moratorium en hebben aan Assuralia gevraagd te antwoor-
lengt dat anders zou zijn verstreken. Als bestaande contracten beschouwt de
den op de raadpleging.
Commissie daarentegen alle contracten die automatisch verlengd worden, die waarvan individuele elementen aangepast worden zonder dat daarvoor toe-
Assuralia heeft de autoriteiten gewezen op de typische eigenschappen van
stemming van de verzekeringnemer vereist is of waarvan de bedragen door de
een verzekeringsproduct. Die komen tot uiting in een specifieke regelgeving,
verzekeringnemer aangepast worden, alsook de contracten in een portefeuille
zowel in België als Europees (de richtlijn en het Koninklijk Besluit Leven, die
die aan een andere verzekeraar overgedragen wordt zonder wijziging van de
een informatieplicht opleggen en de richtlijn IMD betreffende distributie die
inhoud van die contracten. Bovendien wijst de Commissie erop dat het arrest
een adviesplicht invoert). Daarnaast zal het erop aankomen een coherentie te
uITKERINgEN LEVENSVERZEKERINgEN PER INWONER
|
(in euro)
1.400 1.200 1.000 800 600 400 200 0
Leven Groep (tak 21 + tak 23)** Leven Individueel tak 23* Leven Individueel tak 21
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Bron: berekeningen Assuralia
*= afkopen inbegrepen **= overdrachten bij uittreding niet inbegrepen
behouden met de Europese regelgeving die op tafel ligt omtrent “retail-beleg-
Assuralia meent dat een oplossing die méér gericht is op de zwaar zieken die nu
gingsproducten”.
geen verzekering vinden, nodig is en ook eenvoudiger en sneller opgezet kan worden. De weerslag op de premie van de gemiddelde consument zal hierdoor
Het mag niet zo zijn dat het aanbod van gestructureerde producten beperkt
ook meer binnen de perken blijven dan in de regeling die de wet nu voorziet.
wordt louter wegens hun complexe karakter. Een hogere graad van ingewikvan het kapitaal. De beste houding ten aanzien van de cliënt is er een van trans-
Gegevensbank «aanvullende pensioenen» eindelijk operationeel
parantie. Op dat vlak heeft de verzekeringssector al initiatieven genomen die
Vijf jaar na de ambitieuze beslissing van de autoriteiten om een gegevensbank
algemeen als good practices beschouwd worden, zoals de invoering, op sector-
“aanvullende pensioenen” te creëren, is deze operationeel. Eind 2011 moesten
niveau, van een gestandaardiseerde informatiefiche en transparantievereisten
de verzekeraars en pensioenfondsen alle gegevens over de volgende pensi-
in de reclame.
oenplannen meedelen betreffende werknemers: de collectieve plannen in
keldheid kan immers ook voordelen bieden voor de cliënt zoals bescherming
uitvoering van de wet betreffende de aanvullende pensioenen (WAP-plannen),
Schuldsaldoverzekering en gezondheids risico gestegen
de individuele pensioentoezeggingen (IPT) en de solidariteitsverbintenissen. In 2013 zullen in principe de andere aanvullende pensioenen aan de beurt zijn
Assuralia is het idee genegen om de toegang tot de schuldsaldoverzekering
(de andere plannen van de tweede pijler van de werknemers en de pensioen-
voor personen met een ongunstig gezondheidsrisicoprofiel te vergemakkelij-
plannen voor zelfstandigen, onder andere de VAPZ). Zo zullen de overheden
ken. Anderzijds meent de beroepsvereniging dat de wet van 21 januari 2010
over een doeltreffend instrument beschikken om de aanvullende pensioenen
over de toegang tot de schuldsaldoverzekering, die overigens nog altijd niet in
te meten en te controleren en zich rekenschap te geven van de onontbeer-
werking getreden is, onuitvoerbaar is.
lijke rol ervan om het voortbestaan van de pensioenen te garanderen. In een
E V O L u T I E VA N h E T A A N TA L VA P Z C O N T R A C T E N
|
( Vrij Aanvullend Pensioen Zelfstandigen)
350.000 300.000 250.000 200.000 150.000 100.000 50.000 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Bron: Assuralia
22 - 23 persoonsVerzekeringen - leVen
A el rg se omoe n se V oe rmzgeekVei rnign g e n p
sociale partners dat periodiek een verslag opgesteld wordt waarin de in deze
Aanvullende pensioenen: beter gekend, beter bemind
gegevensbank beschikbare gegevens samengevat worden. Op de website
In 2011 heeft Assuralia twee documenten uitgebracht die het belang van de
www.db2p.be van deze gegevensbank, die beheerd wordt door de vzw Sigedis,
aanvullende pensioenen nog eens in de verf zetten. Het eerste, dat vooral voor
staan alle praktische details over hoe de gegevens moeten ingegeven worden
de politieke wereld bedoeld is, geeft een vrij algemene beschrijving van de inzet
en wie ze moet ingeven.
van de pensioenen ten aanzien van de evolutie van de bevolking en van de
advies van de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven (CRB 2011-0346) vragen de
Loonnorm
voorwaarden die moeten gecreëerd worden om het voortbestaan van het Belgische systeem te vrijwaren, op basis van een evenwicht tussen drie pijlers. Het
Bij gebrek aan interprofessioneel akkoord voor 2011-2012 heeft de regering de
tweede is een gebruikershandleiding bestemd voor de sociale partners en gaat
loonnorm vastgesteld voor die periode. De evolutie van de loonkost (uitgezon-
over de “sectorplannen”.
derd indexering en baremaverhogingen) werd vastgesteld op 0 % voor 2011 en 0,3 % voor 2012. Het dwingende karakter van deze norm blijft ook niet zonder
De vergrijzing van de bevolking zet zich alsmaar meer door en dus zetten de
gevolgen voor de groepsverzekeringen aangezien de door de werkgevers
verzekeraars hun rol in de verf wat betreft de toekomst van de pensioenen. Het
gestorte bijdragen vallen onder de definitie van “loonkost”.
wettelijke pensioen moet de hoeksteen blijven en iedere gepensioneerde een inkomen verschaffen dat hem tegen armoede moet beschermen. De wettelijke
De loonnorm mag dan ook wel van toepassing zijn op de financiering van de
pensioenen in België, met uitzondering van de ambtenarenpensioenen, beho-
aanvullende pensioenen, toch blijft het perfect mogelijk te kiezen tussen voor-
ren tot de laagste in Europa. Zo kan een werknemer met een volledige loopbaan
delen die niet aan de bijdrage op de ziekte-invaliditeitsverzekering onderwor-
bij zijn pensioen slechts rekenen op 40 % van zijn laatste brutoloon. Aangezien
pen zijn. Overigens kan een pas opgericht bedrijf nog altijd een pensioenplan
er geen budgettaire ruimte is om de wettelijke pensioenen op te trekken, moet
creëren: alleen de eventuele aanpassing ervan het daaropvolgende jaar zal
het aanvullende pensioen die kloof voor een deel kunnen dichten, die voor
onder de loonnorm vallen. De werkgever is verantwoordelijk voor het in acht
zelfstandigen overigens nog veel groter is. Wie zijn levensstandaard wenst te
nemen van de loonnorm. Hij kan daartoe altijd informatie inwinnen bij zijn tus-
behouden na zijn pensioen, zal dus absoluut moeten kunnen rekenen op een
senpersoon, zijn sociaal secretariaat of zijn verzekeraar.
aanvullend pensioen. Bijna 80 % van die aanvullende pensioenen wordt door de verzekeraars beheerd.
Om iedereen de mogelijkheid te bieden aldus een aanvullend pensioen te
Instellingen voor bedrijfspensioenen
vormen, moet dit veralgemeend worden. Naast de collectieve plannen zou
EIOPA, de Europese toezichthouder, heeft een open raadpleging gelanceerd
iedere werkgever in staat moeten zijn een “stelsel voor vrij aanvullend pen-
over het ontwerp tot herziening van de regelgeving betreffende de instel-
sioen” in te voeren. De werknemers zouden dan zelf vrij aanvullende stortin-
lingen voor bedrijfspensioenen. Terecht heeft de Europese toezichthouder
gen kunnen doen. Daarnaast zou het mogelijk moeten worden om vanaf een
gemeend dat het advies moest gevraagd worden van al wie betrokken is bij het
bepaalde leeftijd (bijvoorbeeld 55 jaar) een percentage van het brutoloon om te
aanbod en beheer van bedrijfspensioenen, niet alleen de door deze regelge-
zetten in een bijdrage voor een aanvullend pensioen.
ving beoogde pensioenfondsen, maar ook verzekeraars, die in België bijna 80 % van de bedrijfspensioenen beheren. Assuralia heeft speciaal benadrukt dat het
Het idee van die sectorplannen komt uit de wet die de “aanvullende pensi-
uitgangspunt voor die regelgeving de bescherming van de verzekerde moet
oenen” wou democratiseren. Ze heeft haar doel niet gemist. Sinds de inwer-
zijn, en niet de aard van wie zich over zijn bedrijfspensioen ontfermt. In con-
kingtreding ervan in 2004 is het aantal werknemers dat een bedrijfspensioen
creto betekent dit dat eenzelfde risico onder eenzelfde regelgeving zou moeten
geniet gestegen van 40 naar 75 %. Dankzij de sectorplannen is de proportie
vallen. Indien de werkgever bepaalde toezeggingen op zich heeft genomen (in
arbeiders die aangesloten is bij een tweedepijlerplan gestegen van 20 % in 2004
plaats van die aan een instelling voor bedrijfspensioenen toe te vertrouwen),
naar 65 % vandaag. Begin 2011 waren er 38 sectorplannen in België. Allemaal
dan zal hij ook rekenschap moeten afleggen wat betreft beschermingsregels
samen vertegenwoordigen die een miljoen werknemers. De publicatie over de
en solvabiliteit.
sectorplannen legt aan de sociale partners uit hoe een sectorplan kan opgestart worden, welke voordelen het kan bieden, aan wie het kan toevertrouwd worden en hoe het kan evolueren.
De
sectorplannen Leidraad voor sociale partners
Iedereen een aanvullend pensioen
24 - 25 persoonsVerzekeringen - leVen
A el rg se omoe n se V oe rmzgeekVei rnign g e n p
Gezondheid Belgen appreciëren levenslange waarborg 86 % van de Belgen is tevreden tot zeer tevreden over zijn hospitalisatieverzekering. De integrale terugbetaling van de kosten en de mogelijkheid om levenslang verzekerd te blijven voor de Belg de belangrijkste troeven van een hospitalisatiepolis. Dat is naar voren gekomen uit een onderzoek dat GfK Significant in 2011 uitvoerde voor rekening van Assuralia bij 800 burgers. Daarin werd
TEVREDEN VERZEKERDEN
11 7
35
56
Administratie van verzekeringsdossier
gen ermee. 84 % van de bevraagde personen heeft zo’n verzekering: hetzij via
3
hun werkgever, hetzij via een polis die ze gesloten hebben bij een verzekeraar of
Bedrag van terugbetaling
een ziekenfonds. Meestal zijn alle gezinsleden gedekt door de polis.
13
blijkt uit de volgende cijfers. 93 % van de bezitters denkt dat het een nuttige verzekering is en 75 % meent dat het hebben van een hospitalisatieverzekering alsmaar belangrijker zal worden gelet op het feit dat de overheden de stijgende
(in %)
Dienstverlening of afhandeling
gepeild naar hun perceptie van hun hospitalisatieverzekering en hun ervarin-
De hoge tevredenheidsgraad ten aanzien van hun hospitalisatieverzekering
|
7
43 8
47
39
49
Snelheid van terugbetaling
3
12
39
Helemaal niet tevreden
Niet tevreden
46 Eerder tevreden
Tevreden
Helemaal tevreden
gezondheidskosten niet zullen kunnen blijven dragen. De helft van de gezinnen
De peiling door GFK-Significant bij personen die al beroep hebben gedaan op
heeft tijdens de voorbije drie jaar een beroep moeten doen op deze verzekering.
hun hospitalisatieverzekering toont een hoge graad van tevredenheid.
gEZONDhEID INCASSO
|
(in miljoenen euro)
1.400 1.200 1.000 800 600 400 200 0
Collectieve hospitalisatie Individuele hospitalisatie Gewaarborgd inkomen - collectief Gewaarborgd inkomen - individueel
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
(schatting)
Bron: Assuralia
91 % daarvan was tevreden tot zeer tevreden over de geleverde diensten of de
ting van de polis, bijvoorbeeld wanneer de verzekerden met pensioen gaan.
manier waarop hun dossier afgehandeld werd. Die tevredenheid leidt ertoe dat
Een kwart van die werknemers is volgens het onderzoek echter nog onwetend
heel wat van die gezinnen hun hospitalisatieverzekering trouw blijven: 91 % van
over dat recht.
de verzekerden heeft de intentie zijn verzekering te houden of zijn verzekeraar trouw te blijven.
Bovendien is een meerderheid van de Belgen (63 %) bereid om zich te laten verzorgen in een tweepersoonskamer of een gemeenschappelijke kamer als
De integrale terugbetaling van de kosten en de mogelijkheid tot levenslange
dat kan bijdragen tot een minder dure premie. Anderzijds blijft nagenoeg een
verzekering – een waarborg die bestaat sinds de wet-Verwilghen en aangebo-
persoon op drie (29 %) enorm vasthouden aan het comfort van een privékamer.
den wordt door alle private verzekeraars – zijn de voordelen die de keuze voor een nieuwe hospitalisatieverzekering het meest beïnvloeden. De derde bepa-
En wat met de chronisch zieken?
lende factor daarbij is dat het bedrag van de hospitalisatiefactuur niet moet
De wet-Verwilghen had voor de chronisch zieken die geen 65 jaar oud zijn voor-
voorgeschoten worden. Het bedrag van de verzekeringspremie is slechts de
zien in een recht om tegen bepaalde voorwaarden een hospitalisatieverzeke-
vierde meest bepalende factor. Voor het overige verkiest een grote meerderheid
ring te sluiten bij een private verzekeraar. Die kon alleen de medische kosten
(70 %) van de respondenten een beperkte jaarlijkse aanpassing van de premie
uitsluiten die gerelateerd zijn aan de chronische ziekte of bestaande handicap.
eerder dan een grotere sprong iedere twee à drie jaar.
Die maatregel was tijdelijk en is geëvalueerd door het federaal kenniscentrum voor de gezondheidszorg KCE. Zo blijkt dat 15 % van de chronische zieken en
Iedereen die verzekerd is via zijn werkgever heeft sinds een aantal jaren het recht
gehandicapten een hospitalisatieverzekering heeft en dat slechts 2 % er geen
om, wanneer hij die werkgever verlaat, zijn polis individueel voort te zetten. De
heeft omdat ze geweigerd zijn of omdat ze vrezen geweigerd te worden. Ook al
meerderheid van die werknemers is eveneens bereid om vandaag iets meer te
omdat er geen gegevens beschikbaar zijn van vóór de wet-Verwilghen meent
betalen om de premie betaalbaar te houden in geval van individuele voortzet-
het kenniscentrum dat er geen reden is om die ervaring op te geven.
gEZONDhEID BRuTO TEChNISCh-FINANCIEEL SALDO
|
(in % van de verdiende premies)
30 Gewaarborgd inkomen - individueel
20 10
Gewaarborgd inkomen - collectief
0 -10
Individuele hospitalisatie
-20 Collectieve hospitalisatie
-30 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Bron: Assuralia
26 - 27 persoonsVerzekeringen - gezondheid
A el rg se omoe n se V oe rmzgeekVei rnign g e n p
Gelijk voor de wet in 2012?
sommige artikelen uit de wet op de landverzekeringsovereenkomst niet van
Zullen de ziekenfondsen in 2012 eindelijk gelijkgeschakeld worden met de pri-
toepassing zijn op het aanbod van de ziekenfondsen, zelfs voor door de zieken-
vate hospitalisatieverzekeraars en dus eindelijk de Europese richtlijnen naleven
fondsen aangeboden verzekeringsproducten. Hij zou ook het recht hebben af
inzake verzekering, en zullen de Belgische autoriteiten dan eindelijk hun verbin-
te wijken van de wetten inzake toezicht op de verzekeringsondernemingen en
tenis ten aanzien van de Europese Commissie nakomen? De wet van 26 april
de verzekeringsdistributie. Overigens zijn de verzekeraars benieuwd naar wat
2010 wil de ziekenfondsen op dezelfde wijze behandelen als de private verzeke-
die wet verstaat onder “verrichtingen” (de diensten die niet de aard van een ver-
raars: nu moet dit alleen nog concreet tot uiting komen in de uitvoering ervan.
zekering hebben) en of ze een antwoord biedt op de vraag wat betreft de duur
Die wet geeft de Koning immers een bepaalde actievrijheid die de private verze-
van de overeenkomsten.
keraars niet kan overtuigen. De Koning zou bijvoorbeeld kunnen verklaren dat
Woorden die spontaan met het begrip “hospitalisatieverzekering” geassocieerd worden
Bron: GfK Significant
Arbeidsongevallen
arbeidscontract uitvoeren, zijn ook zij blootgesteld aan een risico van het type “arbeidsongeval”. Dit heeft geleid tot het ontstaan van een hele reeks bijzondere “à la carte”stelsels, die in het jargon van de arbeidsongevallenverzekering“kleine
Welvaartsvastheid
statuten” genoemd worden. Door deze evolutie is het arbeidsongevallenstelsel
In uitvoering van het ontwerp van interprofessioneel akkoord 2011-2012 had
te complex geworden.
de federale regering voor 2012 aanpassingen aan het welvaartspeil vastgesteld voor sommige arbeidsongevallenvergoedingen.
De verzekeraars nemen binnen het Fonds voor arbeidsongevallen deel aan het
Het Beheerscomité van het Fonds voor arbeidsongevallen heeft de mogelijk-
uitwerken van een allesomvattend en coherent wettelijk kader dat alle huidige
heid onderzocht om vanaf 2013 een structureel mechanisme in te voeren voor
en toekomstige “kleine statuten” omhelst. De bedoeling is dit alles te herleiden
de financiering van de welvaartsaanpassing waarin de specificiteit van deze in
tot drie vooraf vastgestelde stelsels in de wet van 1971 op de arbeidsongevallen:
kapitalisatie beheerde verzekeringstak opgenomen is.
een normaal stelsel en twee uitzonderingsstelsels, met dien verstande dat de kleine statuten niet allemaal op dezelfde wijze deelnemen aan het economi-
“Kleine statuten” rationaliseren
sche circuit. Zo ontvangen sommigen een loon, en anderen niet. In beide uit-
Leergasten, stagiaires, personen die werken in een beschermde werkplaats,
zonderingsstelsels zou de “weg van en naar het werk” moeten opgenomen zijn,
leerlingen van technische scholen, voetballers... het aantal bijzondere tewerk-
alsook een forfaitair basisloon, een elektronische identificatie van de betrokken
stellingsvormen die afwijken van de grote vergoedingsprincipes die van toepas-
personen en een eenduidige vaststelling van de werkgever die verzekeringne-
sing zijn op de werknemers, is niet meer bij te houden. Zonder dat ze een echt
mer is.
A R B E I D S O N g E VA L L E N I N C A S S O
|
(in miljoenen euro)
1.100 1.000 900 800 700 600 500 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
(schatting)
Bron: Assuralia
28
-
29
persoonsVerzekeringen - ArBeidsongeVAllen
A el rg se omoe n se V oe rmzgeekVei rnign g e n p
De bestaande middelen uitbreiden om het aantal ongevallen te doen dalen
De wet van 1996 ging uit van het idee dat de ondernemingen autonoom konden beslissen welke middelen ze zouden inzetten, maar biedt hen geen
De uittredende regering had tot doel het aantal arbeidsongevallen met 25 %
“handleiding”om een doeltreffende veiligheidsstructuur te hanteren. Er zou een
te doen dalen.
referentiemodel moeten komen dat uitgaat van vragen/antwoorden en aan-
De verzekeraars en preventiedeskundigen blijven ervan overtuigd dat de wet
gepast kan worden aan de grootte en de activiteitensector van de beoogde
op het welzijn op het werk van 1996, die uitgaat van het dynamisch risicobe-
onderneming. Het opstellen van een dergelijke handleiding is een wetenschap-
heersingssysteem, in de nodige middelen voorziet opdat werkgevers en werk-
pelijk werk dat nog moet gebeuren. Zo’n referentiemodel zou de verzekerde
nemers hun gedragingen zouden aanpassen met het oog op een cultuur van
ondernemingen toelaten zichzelf te evalueren qua preventie-inspanningen en
risicopreventie. Ze stellen echter vast dat het aan evaluatie- en controle-instru-
de overheden helpen bij het identificeren van ondernemingen die niet conform
menten ontbreekt om van die cultuur werk te maken.
de veiligheidsvoorschriften werken.
A R B E I D S O N g E VA L L E N S C h A D E L A S T
|
(in miljoenen euro)
1.100 1.000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0
Arbeidswegrisico Beroepsrisico en dienstboden
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Bron: Assuralia
schAdeVerzekeringen
De bekendste schadeverzekeringen baren zorgen. Ze raken de jongste jaren uit evenwicht, althans in de branches brand en omnium. In de tak B.A. Auto is het globale resultaat tot op vandaag positief, maar wijst de evolutie van de schade per voorvalsjaar op een gevaarlijke trend. De uitgaven – met name de schadevergoedingen – zijn forser gestegen dan de inkomsten.
Voorts spelen de schadeverzekeringen gepast in op nieuwe noden. Zo geeft de verzekeringssector mede vorm aan nieuwe verzekeringsoplossingen voor medische ongevallen of uitzonderlijke schades (technologische ongevallen).
Autoverzekering ziet premies toenemen Wanneer de schadelast toeneemt en beleggingsopbrengsten niet meer het
Op het terrein geven beheerders, experten en tussenpersonen dagelijks het beste van zichzelf om hun klanten, de verzekerden, bij te staan: eerste hulp of advies verlenen, verzekerde schade zo efficiënt en snel mogelijk regelen. Soms ervaren ze – meestal onverwacht – een piek in de werklast. Na een natuurramp of noodweer, bij voorbeeld, waaien of stromen de aangiftes massaal binnen. Dat was de afgelopen jaren meermaals het geval en bleef niet zonder impact op de resultaten van de brandverzekeraars.
niveau halen van voor de zware crisis in 2008, proberen verzekeraars in eerste instantie te besparen op de werkingskosten. Wanneer dit niet meer lukt resten hen weinig andere opties dan over te gaan tot een premieverhoging om een verloren of wankele rendabiliteit te herstellen. Het onvermijdelijke is bij een aantal marktspelers gebeurd in de periode 2010-2011, zowel in de B.A. autoverzekering als in de brandverzekering. In de B.A. autoverzekering neemt – na vier stabiele jaren – het globale incasso
Ook de autoverzekering staat onder druk. Het evenwicht tussen schade en premie, zeg maar het technisch resultaat, raakt zoek. De voornaamste boosdoener is de schadefrequentie: we veroorzaken met z’n allen steeds meer verkeersongevallen.
voor 2010 toe met 2,4 %. Voor het eerst stijgt ook de gemiddelde premie per voertuig lichtjes. Een trend die zich ook in 2011 aftekent.
S C h A D E g E VA L L E N B A “ TO E R I S m E & Z A K E N ”
8,5% 8,0% 7,5% 7,0% 6,5% 6,0% 5,5% 5,0% 4,5%
380.000 360.000 340.000 320.000 300.000 280.000 260.000 240.000 220.000 2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Aantal schadegevallen Schadefrequentie (in %) Bron: Assuralia
Een parameter die zwaar doorweegt langs de kant van de uitgaven betreft
toont een verlies van 2,6 %. Zowel de ongevallenfrequentie als de gemiddelde
de frequentie van de verkeersongevallen. Er wordt jammer genoeg meer en
materiële schade nemen opnieuw lichtjes toe. Vooral de dekking materiële
meer gebotst op onze wegen. De schadefrequentie in de categorie Toerisme
schade leidt in de categorie Toerisme en Zaken tot een fors verlies. Ander pijn-
en zaken maakt een klim van 6,67 % in 2006 naar 7,24 % in 2010. Met andere
punt is de materiële schade in de categorie van lichte vrachtwagens (tot 3,5
woorden: iets meer dan 7 bestuurders op 100 veroorzaken binnen het jaar een
ton). De waarborg diefstal is gezonder dankzij het afnemend aantal gestolen
ongeval in fout.
voertuigen de jongste jaren. Verzekeraars en politiediensten stellen voor het
Ook het aantal letselongevallen blijft onrustwekkend hoog. Vooral het feno-
eerste semester van 2011 vast dat het aantal diefstallen in voertuigen hoog blijft.
meen van de weekenddoden blijft erg pijnlijk, het komt bij uitstek in de leeftijdsgroep 15 tot 29 jaar voor. De helft van alle verkeersdoden uit deze leeftijdsgroep
Vlotter inzage krijgen in strafbundels
valt te betreuren tijdens het weekend.
Om de regeling te bespoedigen van letselongevallen en ongevallen waaraan een strafrechtelijk luik is verbonden, heeft de verzekeringssector (via Datassur)
De gemiddelde kost van een schadegeval in de categorie B.A. Toerisme en Zaken
een nieuw communicatiekanaal met Justitie uitgedokterd (via het centrum voor
bedraagt in 2010 3.453 euro. In de volledige tak B.A. motorrijtuigen bedraagt de
informatieverwerking bij de FOD Justitie). Het nieuwe geautomatiseerde sys-
relatieve schadelast 65,4 % van de verdiende premies.
teem, bevindt zich in de testfase. Als het systeem in 2012 operationeel wordt zullen beide partijen te allen tijde het overzicht behouden op alle aanvragen
De resultaten in de tak Voertuigcasco (omniumverzekeringen) waren al in 2009
aan de parketten om strafdossiers in te zien, hetgeen talrijke herinneringsbe-
onrustwekkend en kleuren in 2010 rood. Het bruto technisch-financiële saldo
richten overbodig maakt.
Weekendnachten Het Waalse gewest voert de jongste tijd de inspanningen voor de ver-
van 2012 aanbevelingen afleveren. Assuralia voedt samen met andere acto-
keersveiligheid gevoelig op. Het heeft in 2011 naar het voorbeeld van het
ren deze werkzaamheden met concrete voorstellen, zoals bij voorbeeld
Vlaamse Forum Verkeersveiligheid (voorgezeten door Lodewijk De Witte),
het introduceren of opleggen van een luik verkeersveiligheid bij de aan-
een Waalse Hoge Raad voor Verkeersveiligheid opgericht (voorgezeten door
vraag van een gemeentelijke vergunning voor de organisatie van fuiven en
Patric Derweduwen). Een werkgroep “weekendnachten” zal in het voorjaar
andere feesten.
32 - 33 schAdeVerzekeringen
schAdeVerzekeringen
BA Auto: “Toerisme en Zaken” (boekjaar 2010)
Schadelast: 1.311 miljoen euro Gemiddelde kost schadegeval: 3.453 euro (waarvan 2.175 euro gemiddelde materiële schade) 63% materiële schade en 37% lichamelijke schade 31.500 schadegevallen met lichamelijke schade Gemiddelde kost schadegeval met lichamelijke schade: 17.458 euro
Enkele kerncijfers 5,25 miljoen auto’s ingeschreven bij de DIV 379.700 schadegevallen in fout – schadefrequentie 7,24%
“Nog een reden om Bob te zijn” Assuralia steunt al voor de achtste keer de bekende Bob-campagne. Samen met
veiliger is. En wie het stuur neemt in iemands anders wagen, checkt vooraf de
het BIVV en Arnoldus lanceren de verzekeraars eind 2011 een nieuwe actie met
verzekeringssituatie.
als slagzin: “Nog een reden om Bob te zijn”. Je vrienden of familie veilig thuis brengen, geen ongeval veroorzaken dus, niet zelf moeten betalen voor de herstellingskosten, niet panikeren wanneer je een alcoholcontrole opmerkt, het rijbewijs niet verliezen, niet vastrijden in de modder op sluipwegen, geen kater hebben ’s anderendaags, niet in slaap vallen tijdens het wereldkampioenschap veldrijden, ... Als een communicatiebureau nadenkt over Bob zijn is het lijstje met goede redenen nog langer en plezanter. Doch, hoe origineel de Bob-slogan ook mag zijn, hij kan maar een gunstige impact hebben op de verkeersveiligheid als de politie op regelmatige basis blijft controles uitvoeren. Studies tonen aan dat de pakkans voor vele weggebruikers immers de grootste trigger is voor een verantwoord gedrag. Assuralia geeft in de media meestal volgende raad: wie naar een feestje trekt denkt best vooraf aan Bob. Zo kan Bob zijn eigen voertuig besturen, wat vaak
O N T W I K K E L I N g VA N h E T I N C A S S O m O T O R R I j T u I g E N E N VA N h E T A A N TA L V O E R T u I g E N
150 140 Voertuigcasco
130 120
BA Motorrijtuigen
110 Aantal voertuigen
100 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
(schatting)
Bron: Assuralia
|
(index 2004=100)
Nattigheid in de brandverzekering
Aangepaste evaluatieroosters
2011 begon voor de brandverzekeraars zoals het geëindigd was: met een kar-
Wie een nieuwe brandverzekering eenvoudige risico’s wenst af te sluiten vult als
renvracht vol schadeaangiftes. In januari veroorzaakte overvloedige sneeuw –
er geen recente expertise voorhanden is een vragenlijst in om de waarde van het
die uitzonderlijk lang bleef liggen – voor een nieuwe piek bij de experts en bij de
gebouw vast te leggen. Hoeveel kamers zijn er in de woning aanwezig, hoeveel
schadediensten van de ondernemingen. 2010 was zoals bekend een “rampjaar”
garages, is er een parketvloer of een houtskeletbouw, dergelijke zaken worden
in de brandverzekering eenvoudige risico’s (woningen en kleine ondernemin-
snel afgetoetst. De verzekeraars noemen het een ‘rooster van waardebepaling’.
gen). Een strenge vorst, een voorjaarsstorm, een bijzonder fel zomers onweer
Het helpt hen om het te verzekeren kapitaal te berekenen. De huidige versie
en tenslotte in november 2010 een grote overstroming leidden toen tot een
dateert al van 1988 en is door de evoluties in de bouw van particuliere wonin-
recordjaar qua schade. Telkens sprongen honderden verzekeringsmedewer-
gen aan actualisering toe. De jongste jaren worden heel wat nieuwe materialen
kers en -tussenpersonen in de bres om hun getroffen klanten bij te staan. Bij
gebruikt, worden woningen beter geïsoleerd, zijn keukens beter uitgerust, enzo-
de overstroming publiceerde Assuralia in samenwerking met minister van Bin-
voort. Assuralia kan de markt helpen met een geactualiseerd basisrooster, terwijl
nenlandse zaken Annemie Turtelboom een veel geraadpleegde checklist voor
de verzekeringsondernemingen hun eigen roosters naar eigen inzicht kunnen
slachtoffers.
aanpassen. De beroepsvereniging pakt deze herziening in 2012 aan.
In 2011 is via de jaarresultaten van de verzekeringsondernemingen duidelijk
In 2012 wordt het overleg voortgezet met de politieke partijen die graag een
geworden welke impact deze evenementen hebben gehad op de rendabiliteit
vergoeding van lichamelijke letsels aan derden willen opnemen in het kader
van de tak brand. Rendabiliteit is niet de goede woordkeuze want het bruto tech-
van de brandverzekering eenvoudige risico’s. De brandverzekering is vandaag
nisch resultaat van de brandverzekering kleurt rood met een verlies van 2,9 %.
voornamelijk een verzekering van materiële schade. Enkele wetsvoorstellen
Jongeren aan het stuur
van de rijopleiding. Sommigen pleiten voor een langere voorbereiding (lees: meer uren rijles), anderen voor een verlenging van de opleidingsfase, of een
Wanneer de tongen loskomen over verkeersveiligheid gaat het over talrijke
luik nazorg (bij voorbeeld een rijvaardigheidsstage of een nieuw examen
aspecten en diverse risico’s: snelheid, alcohol, drugs, gordel, motorrijders,
6 of 12 maanden nadat iemand het rijbewijs heeft behaald). Nog anderen
fietsers, rijgedrag enz.
pleiten voor meer beperkingen tijdens de eerste duizenden kilometer. Een studie van het BIVV (oktober 2011) heeft aangetoond dat de kwetsbaarheid
Een pijnpunt dat steeds terugkomt in de discussies is de oververtegenwoor-
dan het grootst is. Zodra de ervaring toeneemt daalt de kans op een onge-
diging van jonge bestuurders in de ongevallenstatistieken. Om het aantal
val gevoelig.
zware ongevallen en dus het menselijke leed te kunnen verminderen ijveren een aantal actoren actief in de verkeersveiligheid voor een verbetering
34 - 35 schAdeVerzekeringen
schAdeVerzekeringen
liggen op tafel om ook lichamelijke schade aan derden bij brand en ontploffing
bepaalde risico’s. De boodschappen zijn vaak seizoensgebonden. Tijdens de
te dekken. De bal ging aan het rollen na de dramatische ontploffing van een
winter van 2011-2012 sensibiliseerde Assuralia, in samenwerking met de Con-
appartementsgebouw in het centrum van Luik op 27 januari 2010.
federatie Bouw en het WTCB (wetenschappelijk technisch centrum voor de bouwnijverheid), via diverse media het publiek voor typische winterrisico’s als
Assuralia wil er mee naar streven dat slachtoffers van een brand of een ontplof-
waterschade door vrieskoude, storm en sneeuwdruk.
fing kunnen vergoed worden. Assuralia bepleit de invoering van een verplichte uitgebreide dekking extracontractuele aansprakelijkheid in alle brandverzeke-
Preventie komt ook aan bod in een nieuwe brochure (verwacht voor de lente
ringspolissen eenvoudige risico’s. Als vangnet zou een fonds tussenkomen wan-
van 2012) over de basisbeginselen van de brandverzekering: toegankelijke infor-
neer de aansprakelijke niet over een brandpolis beschikt. De beroepsvereniging
matie over de voornaamste waarborgen aangevuld met veel gestelde vragen.
herinnert tegelijk aan de ongevallenverzekering die de burger op vrijwillige
Het doel is de kennis van verzekeringen en de vaardigheid om er mee om te
basis kan afsluiten en die een snelle vergoeding voor lichamelijke letsels waar-
gaan te verbeteren. Een beter inzicht in de elementaire verzekeringen kan
borgt.
ook het vertrouwen van de consument in verzekeringen doen toenemen. De samenwerking met het OIVO leidde eerder al tot webbrochures over de auto-
Voorkomen is beter
verzekering, de rechtsbijstandverzekering, het pensioensparen en de reisverze-
Assuralia stuurt met op periodieke wijze preventieboodschappen uit om – via
keringen.
de media en via www.assuralia.be – het groot publiek te sensibiliseren voor
Schadegevallen brand eenvoudige risico’s
Brand en aanverwante gevaren, elektriciteit
Aantal schadegevallen 2008
Aantal schadegevallen 2009
Aantal schadegevallen gemiddelde kost (in euro) 2010 2010
115.735
108.206
113.743
3.073
Storm
41.178
57.180
87.995
1.838
Natuurrampen
14.246
4.827
11.336
6.579
Diefstal, vandalisme en kwaadwilligheid
23.050
23.741
25.685
3.339
Arbeidsconflicten en aanslagen
831
921
861
2.739
Andere
152.431
164.556
186.757
1.400
Totaal
347.471
359.430
426.378
2.194 Bron: Assuralia
Naar oplossing voor oude stookolietanks
lijnen vast voor de advocaat en de rechtsbijstandverzekeraar, alsook hoe een
Door het ontbreken van een volwaardige federale regering is anno 2011 het
meningsverschil over de raadpleging van de advocaat of met betrekking tot
overleg tussen de verzekeringssector, de petroleumsector en de federale minis-
kosten en erelonen te regelen. Het akkoord regelt dus de onderlinge taakver-
ter van Energie en de gewestelijke ministers van Leefmilieu stilgevallen. Het doel
deling binnen hun relatie met de verzekerde. Wanneer toch een geschil zou
blijft de gevolgen van stookolievervuiling opvangen.
ontstaan tussen een advocaat en een rechtsbijstandverzekeraar en dit geschil niet in der minne kan geregeld worden komt – als beide partijen dat wensen
Wat is het probleem? Ons land telt ongeveer 1.200.000 opslagtanks voor huis-
– een gemengde commissie in actie. Bedoelde afspraken moeten misverstan-
brandolie waarvan zich ongeveer 700.000 ondergronds bevinden. Heel wat van
den helpen vermijden en de doeltreffendheid van de rechtsbijstandverzekering
die tanks dateren nog uit de jaren ‘60 en ‘70. Deze tanks houden een risico van
verder versterken, in het voordeel van de verzekerden.
bodemvervuiling in. Alle specialisten zijn het er over eens dat de probabiliteit van lekken exponentieel toeneemt wanneer de tanks ouder zijn dan 40 jaar.
Fonds voor medische ongevallen Begin 2012 gaat in ons land het nieuwe stelsel voor de vergoeding van medi-
In 2009 hebben de brandverzekeraars met de petroleumsector een ontwerp-
sche ongevallen van start. Het is de concretisering van de wet van 31 maart 2010
akkoord bereikt over de aanpak van de problematiek. Tijdens een eerste fase
betreffende de vergoeding van schade als gevolg van gezondheidszorg. De wet
zouden reeds vervuilde bodems gesaneerd worden vanuit een fonds gefinan-
behoudt enerzijds het huidige stelsel voor medische aansprakelijkheid en richt
cierd door een bijdrage op het stookolieverbruik. Vervolgens zal de verzeke-
anderzijds een Fonds voor medische ongevallen op. Het nieuwe systeem maakt
ringssector nieuwe verzekeringsproducten aanbieden die beantwoorden aan
een onderscheid tussen een“medisch ongeval zonder aansprakelijkheid”en een
de noden van de eigenaars van stookolietanks van zodra testen uitwijzen dat de
“feit waarvoor de zorgverstrekker aansprakelijk is”. Het Fonds moet uitmaken wat
tank lekdicht is en de site niet vervuild is. Op die wijze zou een verzekeringsop-
van toepassing is.
lossing vorm krijgen om toekomstige bodemvervuilingen op te vangen en de burgers op gepaste wijze te beschermen tegen de zware financiële gevolgen
Als het een ongeval is met aansprakelijkheid is zal het Fonds de betrokken zorg-
van een eventuele vervuiling.
verstrekker of zijn aansprakelijkheidsverzekeraar verzoeken het slachtoffer te vergoeden.
Om de toestand van oudere tanks te bepalen moeten ze getest worden op corrosie. Dergelijke test laat toe de resterende levensduur van een tank te voor-
Als de burgerlijke aansprakelijkheid van een zorgverlener niet of niet voldoende
spellen. Begin 2012 wordt alvast een certificatiebeleid uitgewerkt voor de uit
is gedekt, of wanneer het Fonds meent dat het door de verzekeraar geformu-
te voeren corrosietesten, met de medewerking van gespecialiseerde controle-
leerde voorstel ontoereikend is, zal het Fonds zelf het slachtoffer vergoeden. Bij
organismen.
betwisting of geen reactie, zal het Fonds ook het slachtoffer vergoeden, maar
Protocolakkoord met de balie
enkel als de schade ernstig is.
De rechtsbijstandverzekeraars aangesloten bij Assuralia hebben eind 2011 een
Telkens wanneer het Fonds in de plaats treedt van een zorgverstrekker of zijn
nieuw protocolakkoord bereikt met de Orde van Vlaamse balies en de Orde van
verzekeraar keert het zich achteraf tegen hen om de vergoedingen te recupe-
de Franstalige en Duitstalige balies. De overeenkomst legt een aantal gedrags-
reren. 36 - 37 schAdeVerzekeringen
schAdeVerzekeringen
Wanneer een rechtbank het Fonds gelijk geeft in een geschil met een verzeke-
Als aan de toepassingsvoorwaarden voldaan is, treedt het Gemeenschappelijk
raar – voor wat betreft het ontoereikende karakter van de vergoeding – voorziet
Motorwaarborgfonds (GMWF) in actie. Het fonds werd aangezocht om in de
de wet zelfs een financiële sanctie.
nieuwe regeling een centrale rol te spelen gezien de ruime ervaring die het heeft met de opvang van slachtoffers en de regeling van verkeersongevallen.
Het nieuwe Fonds wordt gefinancierd met middelen vanuit het Riziv.
Vergoeding van “technologische ongevallen”
Het GMWF evalueert de omvang van het schadegeval, het verzoekt de verzekeraars bijdragen te storten, het vergoedt de slachtoffers op basis van een eventuele expertise, het vordert alle gemaakte kosten terug bij de aansprake-
Rampen zoals de ontploffing in Ghislenghien worden niet snel vergeten. Opdat
lijke personen of bij de overheid als er geen aansprakelijke is. Als evenwel de
slachtoffers van zo’n uitzonderlijke schadegevallen in de toekomst niet zouden
schuldige niet solvabel is of onvoldoende verzekerd blijft de sector instaan voor
moeten wachten op de gerechtelijke uitspraak over de aansprakelijkheid, had
de helft van de uitstaande kosten.
Assuralia de wetgevende macht concrete bouwstenen aangereikt. Op 7 juli 2011 heeft de Kamer een wetsvoorstel van volksvertegenwoordiger Marie-
Om over de nodige financiële middelen te kunnen beschikken na een erkend
Christine Marghem goedgekeurd.
ongeval, storten alle verzekeraars die in België de algemene burgerlijke aansprakelijkheidsverzekering beoefenen (behalve de B.A. Auto), a rato van hun markt-
De wet voorziet in een nieuw vergoedingsmechanisme voor slachtoffers van een
aandeel, terugvorderbare voorschotten aan het Fonds.
uitzonderlijk schadegeval, dit wil zeggen een schadegeval van grote omvang waarvoor een of meerdere partijen aansprakelijk gesteld kunnen worden. Ze
Met dit nieuwe vergoedingsmechanisme zorgt de wetgever ervoor dat slacht-
legt ook de voorwaarden vast waaraan een gebeurtenis moet voldoen om als
offers of hun rechthebbenden een vergoeding krijgen in geval van schade die
“uitzonderlijke schadegeval” beschouwd te worden. Zo moet – onder meer –
overblijft na tussenkomst van het ziekenfonds of de verzekeraar (bv. arbeidson-
het uitzonderlijke schadegeval zich hebben voorgedaan op Belgisch grondge-
geval, hospitalisatie, gewaarborgd inkomen). Het nieuwe stelsel werkt dus aan-
bied en is er sprake van ten minste vijf overleden of zwaar gewonde slachtoffers.
vullend, het vervangt de klassieke vergoedingsmechanismen niet.
Een comité van wijzen zal oordelen of aan alle voorwaarden voldaan is.