iab INSTITUUT VAN DE ACCOUNTANTS EN DE BELASTINGCONSULENTEN

iab

INSTITUUT VAN DE ACCOUNTANTS EN DE BELASTINGCONSULENTEN

JAARVERSLAG

2003


Woord van de Voorzitter

Het IAB heeft steeds groot belang gehecht aan de principes van corporate governance als middel tot het ontdekken van structuren en processen die ertoe strekken een onderneming nog beter te besturen en te controleren.

In navolging van een eerste brochure met aanbevelingen voor behoorlijk bestuur die in 1999 onder onze leden werd verspreid, heeft het IAB recent opnieuw een brochure met aanbevelingen inzake Corporate Governance samengesteld, ditmaal in samenwerking met de Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat en de Unie van zelfstandige ondernemers. De brochure strekt ertoe de accountant en de belastingconsulent opnieuw terzake te sensibiliseren en te informeren, alsook inzake de verplichtingen die de Wet van 2 augustus 2002, de zogenaamde Corporate Governance Wet, heeft ingevoerd.

Ook onze samenwerking met het Belgische Rode Kruis dient in deze optiek gesitueerd te worden. Er is immers voor elke accountant en belastingconsulent een belangrijke taak weggelegd in het kader van het corporate governance gebeuren.

Een recent, in opdracht van het IAB, uitgevoerde enquête bij ondernemers wijst op eenzelfde noodzaak. Van de accountant en de belastingconsulent wordt in de toekomst een verdieping en een verbreding van zijn dienstenpakket verwacht. Blijkens deze enquête zijn ondernemers niet alleen zeer tevreden maar zien zij accountants en belastingconsulenten als vertrouwenspersonen met gespecialiseerde kennis. Niettegenstaande routineactiviteiten zeer belangrijk blijven, verwacht men van onze confraters meer dan alleen advies m.b.t. boekhouding en/of belastingen. Bijna twee derden van alle ondervraagden verwacht dat tevens wordt meegedacht in strategische en commerciële beslissingen en meer dan twee derden van de ondervraagden vindt dat moet worden geadviseerd over alle managementvraagstukken. Deze cijfers tonen aan dat onze confraters, gezien hun vorming en bekwaamheid terzake, de toekomst met vertrouwen kunnen tegemoet zien.

Het IAB zal dan ook niets onverlet laten onze confraters behulpzaam te zijn teneinde aan deze terechte verwachtingen te voldoen.

Brussel, 17 april 2004

Johan De Leenheer Voorzitter

3

Inhoud

Woord van de voorzitter

Events 2003 –

Algemene ledenvergadering 26 april 2003 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

–

Gezamenlijke Raadsvergadering IBR en IAB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

–

‘Nieuwe opdracht voor de accountant in het kader van de gewijzigde Faillissementswet’ – Studienamiddag IAB – Brussel, 14 november 2003 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

–

‘Accountants, belastingconsulenten en bedrijfsjuristen: een complementaire benadering van gemeenschappelijke onderwerpen’ – Studienamiddag IAB-IBJ – Brussel, 17 december 2003 . . 19

Publicaties –

Kwaliteitscriteria van de boekhoudsoftware . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

–

De oprichting van vennootschappen en de opstartfase van ondernemingen . . . . . . . . . . . . . . . 25

–

Nieuwe opdracht voor de accountant in het kader van de gewijzigde faillissementswet . . . . . . . 27

–

Brochure Corporate Governance – IAB/KFBN/UNIZO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

–

Handboek Bestuur van vennootschappen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

–

Accountancy & Tax . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

–

IAB-Info . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

–

Website www.accountancy.be . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

Toegang tot het beroep –

Verslag Stagecommissie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

–

De wet van 22 april 1999 betreffende de boekhoudkundige en fiscale beroepen en de erkenningsprocedure in uitvoering van de overgangsmaatregelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

–

Overstapmogelijkheden IAB-IBR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

Uitoefening van het beroep –

Bestuursmandaat: problematiek eigen cliënteel en problematiek belastingconsulenten . . . . . . . 39

–

Samenwerking tussen accountants en/of belastingconsulenten en de ondernemingsloketten . . . 41

–

Normen inzake de controle bij het voorstel tot ontbinding van vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

4

–

Opvoeren van de strijd tegen het witwassen van geld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

–

VZW-wetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

–

E-gov . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

–

IAS / IFRS-normen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

–

Nieuwe informatie- en communicatietechnologie, nieuwe zuurstof voor de onderneming? . . . . . 57


–

Laattijdige neerlegging jaarrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

–

Samenwerking met het Belgische Rode Kruis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63

Rechtspraak –

Tuchtdossiers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

–

Erkenningsdossiers belastingconsulenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80

–

Dossiers titel en monopolie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83

–

Eerherstel in tuchtzaken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84

Commissies –

Commissie Boekhoudkundige Normen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87

–

IAB-Commissies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

–

•

Commissie van Toezicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .88

•

Commissie Samenwerking IAB/Belgische Rode Kruis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .90

•

Belgisch-Nederlandse gespreksgroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .90

•

Consultatieve Commissie der Beroepsverenigingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .91

Gemengde Commissies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 •

Inter-Institutencomité IAB-IBR-BIBF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .92

•

Gemengde Commissie IBR-IAB-Bijzondere opdrachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .93

•

Werkgroep eerste gezamenlijk stagejaar IAB/IBR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .95

Internationale werking –

Confédération Fiscale Européenne (CFE) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

–

Fédération des Experts-Comptables Européens (FEE) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

–

De werking van EFRAG gedurende 2003 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107

–

Conferenties en congressen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108

–

•

ISAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .108

•

International Innovation Network (IIN) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .109

•

Congrès de l’Ordre des Experts-Comptables français . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .110

IFAC 2003 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111

Het Instituut –

Organigram . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117

–

Diensten van het Instituut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

–

Statistieken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126

–

Overleden confraters . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127


Events 2003 Algemene Vergadering – 26 April 2003 De zeventiende algemene vergadering van het Instituut vond plaats op 26 april 2003 in het Paleis voor Congressen te Brussel. Om en bij de 900 leden en verschillende vooraanstaande figuren uit de economische en gerechtelijke wereld woonden het event bij.

Het bureau Het bureau was samengesteld uit de heren Johan DE LEENHEER, Voorzitter, Guy STEVENS, Vice-Voorzitter, André BERT, Secretaris-Penningmeester, en mevrouw Micheline CLAES, Secretaris.

Johan DE LEENHEER, Guy STEVENS, Micheline CLAES en André BERT

Toespraak van de Voorzitter (1e deel) De heer DE LEENHEER haalde eerst de recente boekhoudschandalen aan die met name in de Verenigde Staten aan het licht waren gekomen en stelde dat de Belgische regels betreffende de transparantie van en de controle op de financiële markten, de markten en de beleggers vertrouwen inboezemen. De Voorzitter voegde daaraan toe dat de IAS/IFRS-normen binnenkort toepassing zullen vinden in onze beursgenoteerde ondernemingen en vestigde de aandacht van de aanwezigen op het feit dat de invoering van de IAS/IFRS in ons Belgisch Johan DE LEENHEER, Voorzitter

rechtssysteem behoedzaam moet gebeuren: deze standaarden

7

Events 2003

moeten stapsgewijs worden geïntroduceerd en in het kader van de ‘moderniseringsoefening’. De term ‘modernisering’ kan geenszins betekenen dat alle IAS/IFRS-normen integraal en ‘en bloc’ zouden worden toegepast op de jaarrekening van niet-beursgenoteerde ondernemingen. De Raad van het Instituut staat inderdaad niet achter een veralgemeende toepassing, op korte termijn, van alle normen op de KMO’s. De Voorzitter gaf vervolgens een overzicht van de belangrijkste acties van het Instituut in 2002: •

De eerste gezamenlijke vergadering van de Raden van het IBR en het IAB werd georganiseerd op 3 juni 2002 en verliep in een bijzonder constructieve sfeer. Voor het eerst werd de aanpassing van een Norm – meer bepaald die betreffende het verslag op te stellen bij de omzetting van een vennootschap – gezamenlijk goedgekeurd door de Raden van het IBR en het IAB.

•

De studienamiddag over het tweevoudige thema van de nakende introductie van de IAS/IFRS en de modernisering van de Europese Boekhoudrichtlijnen vond plaats op 3 september 2002, in samenwerking met de BBL-ING.

•

De studiedag rond de hervorming van de wetgeving op de VZW’s, de Stichtingen en de Internationale verenigingen werd georganiseerd in samenwerking met het IBR. Bij die gelegenheid benadrukte Justitieminister Marc VERWILGHEN het belang van de nieuwe wet.

•

Een studienamiddag op 25 oktober 2002 werd gewijd aan de fiscale procedure en kwam tot stand in samenwerking met de ‘Ordre des Barreaux francophones et germanophone’.

•

De studienamiddag van 13 november 2002 over de hervorming van de vennootschapsbelasting. Minister van Financiën Didier REYNDERS was aanwezig om zelf de nieuwe maatregelen toe te lichten.

•

De studiedag van 12 december 2002 rond het thema van het gerechtelijk deskundigenonderzoek en de rol die de accountant en de belastingconsulent daarin spelen.

Betreffende de toegang tot het beroep, bracht de Voorzitter in herinnering dat de Raad, in afwachting van het nieuwe koninklijk besluit op de stage en de examens van de kandidaat-accountants en –belastingconsulenten, in 2002 een specifiek en eenmalig toelatingsexamen organiseerde. Dit examen onderscheidde zich van alle vorige omwille van twee betekenisvolle wijzigingen: enerzijds hadden de kandidaten voor de eerste maal de keuze tussen het toelatingsexamen tot de stage van belastingconsulent en dat tot de stage van accountants en anderzijds werden de kandidaten, in functie van hun vooropleiding, vrijgesteld van bepaalde onderdelen van de examenstof. ¶ De heer DE LEENHEER benadrukte dat het tot stand brengen van een eerste gemeenschappelijk stagejaar voor de stagiairs van het IAB en het IBR een prioritaire doelstelling blijft in het kader van een verdere toenadering tussen de beide Instituten. ¶ De Voorzitter gaf vervolgens aan dat de Raad van het IAB, zich baserend op een advies van de Hoge Raad voor de Economische Beroepen, een constructieve oplossing had gegeven aan het probleem van BIBF-leden aan wie, tijdens de overgangsperiode, de titel van belastingconsulent werd toegekend onder opschortende voorwaarde van ontslag bij het BIBF, maar die hun boekhoudactiviteiten wensen verder te zetten. Concreet zouden de betrokkenen kunnen deelnemen aan een bekwaamheidsexamen met het oog op het bekomen van de titel van accountant of, desgevallend, van stagiair-accountant. De concrete examenmodaliteiten werden vastgesteld naar analogie met het akkoord van 30 maart 1998 tussen het IAB en het IBR met betrekking tot de overstapmogelijkheden tussen de beide Instituten, de zogeheten ‘passerelle’. Het BIBF heeft zich met deze

8


oplossing akkoord verklaard. ¶ Voorzitter De Leenheer overliep vervolgens kort enkele nieuwe opdrachten die in 2002 werden toegekend aan de externe accountants: •

De zogeheten ‘Corporate Governance’-wet (B.S. 22 augustus 2002) formaliseerde een opdracht van de externe accountant die hem exclusief is voorbehouden, die van het verlenen van bijstand, met name, bij de individuele onderzoeks- en controlebevoegdheid van vennoten (nieuw art. 166 W. venn).

•

De gewijzigde Faillissementswet maakte het de accountant mogelijk de curator bij te staan bij het opmaken van de balans die moet worden neergelegd op het ogenblik van de aangifte van faillissement, mocht deze aangifte nog niet zijn gedaan.

•

Aan de externe accountant werd ook de periodieke controle op de kringloopcentra toevertrouwd in het kader van het Vlaams reglement inzake afvalvoorkoming en -beheer (VLAREA).

•

De Programmawet van 24 december 2002 bepaalde dat, in het bestek van de stock-option plans, de externe accountants voortaan ook de aan de opties onderliggende aandelen kunnen waarderen.

De Voorzitter boog zich vervolgens over de wet van 16 januari 2003 tot oprichting van een Kruispuntbank van ondernemingen. Deze wet voerde de ‘ondernemingsloketten’ in en de heer DE LEENHEER zette het standpunt van de Raad van het Instituut uiteen met betrekking tot de eventuele samenwerking tussen de leden van het Instituut en deze ondernemingsloketten. ¶ In 2002 stelde een ad hoc commissie een aantal objectieve criteria vastgesteld op grond waarvan de accountant een actievere rol kan spelen binnen ondernemingen die tijdelijke moeilijkheden kennen. Deze commissie redigeerde vervolgens een interne nota die duidelijk de criteria opsomt waarop de Raad van het Instituut zich kan baseren bij zijn beslissing om een accountant al of niet toestemming te verlenen tot het opnemen van een bestuursmandaat. De heer DE LEENHEER somde deze criteria op. ¶ Tot besluit bedankte de Voorzitter al de personen die actief zijn in de erkenningscommissies en in het bijzonder mevrouw Anne SPIRITUS-DASSESSE, voorzitter van de Erkenningscommissie Belastingconsulenten; de leden die in de verschillende commissies zetelen, zowel natio-

Telling van de stemmen onder toezicht van de gerechtsdeurwaarder

9

Events 2003

naal als internationaal; de heer Guy STEVENS, Vice-Voorzitter, de Raad en het Uitvoerend Comité, de PastPresidents Roger VANDELANOTTE en Raymond KROCKAERT en alle medewerkers van het Instituut. Hij feliciteerde ook de stagiairs en wenste hen veel succes en heette alle nieuwe confraters welkom in het Instituut.

Toespraak van de Vice-Voorzitter De heer Guy STEVENS stelde dat 2002 voor het Instituut vooral een jaar was geweest van intens overleg, zowel met de onderwijswereld als met de (toen) bevoegde Ministers Picqué en Daems. Dat overleg leidde tot het Koninklijk Besluit betreffende het toelatingsexamen, de stage en het bekwaamheidsexamen van accountant en/of belastingconsulent, K.B. waarvan de spreker kort enkele belangrijke punten becommentarieerde. Hij schetste ook de grote lijnen van de drie belangrijke stadia in de toegang tot het beroep, met name het theoreGuy STEVENS, Vice-Voorzitter

tische toelatingsexamen tot de stage, dat voortaan twee keer per jaar wordt georganiseerd, met, voor de kandidaten een re-

geling inzake vrijstellingen voor bepaalde materies in functie van het behaalde diploma; de stage van drie jaar die voortaan aanvangt op 1 januari van elk jaar en niet meer op 1 mei en waaraan de stagiair jaarlijks minstens 1000 uur moet wijden; het bekwaamheidsexamen, ten slotte, dat in de toekomst eveneens twee keer per jaar wordt georganiseerd. De Vice-Voorzitter vestigde ook nog de aandacht op een andere nieuwigheid: de stagiairs zullen met name tussentijdse proeven moeten afleggen op het einde van elk stagejaar. De spreker bedankte de heer Jos VAN WEMMEL en mevrouw Christine CLOQUET, respectievelijk Voorzitter en Vice-Voorzitter van deze commissie, voor de energie en de tijd die zij investeren in de organisatie van de stage en de examens. Hij wees erop dat het Instituut jaarlijks niet minder dan acht sessies – schriftelijk of mondeling – zou moeten inrichten. Samen met de vier seminaries die het Instituut jaarlijks voor de stagiairs organiseert, zo vervolgde de Vice-Voorzitter, staat deze gang van zaken ongetwijfeld garant voor een hoog kwalitatief niveau van de kandidaat-beroepsbeoefenaars.

Financieel verslag De heer André BERT, Secretaris-Penningmeester, bracht verslag uit over de financiële toestand van het Instituut – boekjaar 2002 vertoonde een batig saldo van 918,15 EUR – en besprak de financiële staten die aan de leden werden bezorgd.

André BERT, Secretaris-Penningmeester

10


Verslag van de commissarissen De heer Thierry BECKO, Commissaris, bracht, zowel in eigen naam als in naam van de heer Hugo DOOMS, verslag uit over de rekeningen van 2002. Als conclusie van hun verslag van commissaris, een mandaat dat beiden in alle vrijheid en onafhankelijkheid hadden kunnen uitoefenen in een geest van samenwerking met de Raad en met de diensten van het Instituut, konden de Commissarissen bevestigen dat de jaarrekening, die op 31 december 2002 een batig saldo vertoonde van 918,15 EUR en een balanstotaal van 2 904 741,90 EUR, Thierry BECKO, Commissaris

exact was en een getrouw beeld gaf van de financiële toestand en het vermogen van het Instituut van de Accountants en de

Belastingconsulenten, en dat de boekhouding de wettelijke boekhoudkundige regels naleefde, zoals ze in België worden toegepast.

Voorstelling van de begroting 2003 De heer André BERT, Secretaris-Penningmeester, stelde vervolgens de begroting 2003 voor. Het bedrag van de ledenbijdragen bleef ongewijzigd t.o.v. 2002, tenzij wat betreft de verplichte CFI-bijdrage, die op 12,80 EUR werd gebracht. Met betrekking tot de kosten voor de renovatie van het gebouw en het achtergebouw aan de Livornostraat 41 te 1050 Brussel, verduidelijkte de heer BERT dat deze zouden worden toegerekend op de financiële reserves van het Instituut.

Toespraak van Mejuffrouw CLAES, Secretaris Mejuffrouw CLAES bracht vervolgens een uiteenzetting, getiteld ’De onafhankelijkheid: de juiste waarde van de accountant en de belastingconsulent’. ¶ Zij beklemtoonde dat de onafhankelijkheid van de accountant en de belastingconsulent één van de pijlers van het beroep is sinds het ontstaan ervan en ging vervolgens in op de drie manieren waarop de accountant en de belastingconsulent die onafhankelijkheid kunnen garanderen ten aanzien van hun cliënteel: de permanente vorming, de vrije wil en de kritische geest, en de preventieve conMicheline CLAES, Secretaris

fraternele controle die het Instituut uitoefent. ¶ Mejuffrouw CLAES onderstreepte dat de verplichting, opgelegd aan de le-

den, om zich permanent bij te scholen a rato van 40 uur per jaar, niet ‘zwaar’ kan worden genoemd. Wanneer men ziet hoe complex nieuwe materies meer en meer zijn, is de drempel van 40 uur permanente vorming per jaar inderdaad het minimum minimorum voor het op een correcte manier à jour houden van de kennis van onze beroepsbeoefenaars. ¶ Wat de vrije wil en de kritische geest betreft, stelde de spreker dat de accountant en de belastingconsulent, door hun kennis van technische, economische en financiële

11

Events 2003

materies, hebben leren navigeren tussen het begrip ‘risico’ en dat van ‘rentabiliteit’ en zo de belangrijkste stuurkrachten van de ondernemingen zijn geworden. Ze bevestigde bovendien dat de bekwaamheid van onze professionals en de strikte deontologie waaraan zij onderworpen zijn, het moeten mogelijk maken om de pogingen, zowel van de privé-sector als van de overheid, om een nieuw beroep – dat van ‘consultant’ – te erkennen, te doen mislukken. ¶ In het kader van het preventief toezicht uitgeoefend door confraters van het Instituut, vermeldde Mejuffrouw CLAES de kritiek die hierop af en toe wordt geuit en bracht in herinnering dat dit toezicht, dat wordt uitgeoefend door confraters op bepaalde externe accountants die bijzondere opdrachten uitvoeren, niet moet worden beschouwd als een repressieve maatregel, maar integendeel als een vorm van preventie, van technische bijstand aan de accountants die dit type van opdracht willen opnemen. Ze voegde daaraan toe dat de Commissie van Toezicht niet de bedoeling heeft zich ‘inquisitoriaal’ op te stellen, vermits ze hoofdzakelijk tot doel heeft te waken over de correcte toepassing van de regels van plichtenleer en de bestaande technische kennis van de confrater verder te ontwikkelen via een ‘didactische filter’. Sinds enkele jaren kan overigens een merkbare verbetering van de bijzondere verslagen worden vastgesteld, zowel naar de inhoud als naar de vorm. Sommigen spreken van een sfeer van ‘latent corporatisme’ waarin dit toezicht zou baden. Mejuffrouw CLAES waarschuwde dan ook voor de verleiding, die groot is bij de politieke instanties, om zich de rol van ‘bewaker van de tempel’ toe te dichten met het oog op het inblikken en het bewaken van het goede gedrag van onze beroepsbeoefenaars via een publiek, onafhankelijk orgaan. ¶ Het antwoord op de vraag naar de onafhankelijkheid van de accountant en de belastingconsulent onder arbeidscontract, blijft open, volgens de spreker, als gevolg, meer bepaald, van de recente ontwikkelingen in het arbeidsrecht. Op de vraag of het verband van ondergeschiktheid voorrang heeft op de regels van plichtenleer, luidt het antwoord ongetwijfeld bevestigend, aangezien het Instituut, als derde, geenszins gemachtigd is tussen te komen in een contract dat de werknemer bindt aan de werkgever. In de veronderstelling dat de bekommernis van de interne accountants en/of de belastingconsulenten terecht is, zou het IAB zich moeten beperken tot het horen van het interne lid en het opstellen van een verslag. Dat document zou dan moeten worden bewaard, zodat de interne accountant en/of belastingconsulent zich er eventueel op kan beroepen voor de arbeidsrechtbank. Mejuffrouw CLAES voegde daaraan toe dat, in de toekomst, het Instituut een meer pro-actieve rol zou kunnen spelen in dergelijke omstandigheden. ¶ De spreker vermeldde verder nog twee nieuwe begrippen uit het arbeidsrecht: dat van ‘pesterij’ en dat van ‘geweld op het werk’. Ze stelde dat de confraters onder arbeidscontract voortaan beter beschermd zijn op dit vlak. ¶ Mejuffrouw CLAES onderstreepte verder dat de bevoegdheden en de functie van interne auditor al in de wet van 1985 tot reglementering van het beroep van accountant staan ingeschreven en dat de interne auditoren die de titel van accountant dragen sinds geruime tijd zijn opgenomen binnen het IAB als ‘internen’. De functie van ‘interne auditor’ is dus onderworpen aan de deontologie van het IBR én van het IAB, en een specifieke reglementering van deze functie zou indruisen tegen de wil van de wetgever.

Beslissingen De Algemene Vergadering nam unaniem de volgende beslissingen: –

Aanstelling van de nieuwe Nederlandstalige en Franstalige commissarissen. Voor het mandaat van Nederlandstalig effectief commissaris werd aangesteld: de heer Hugo DOOMS, accountant en belasting-

12


consulent (enige kandidaat). Voor het mandaat van Franstalig effectief commissaris werd verkozen: de heer Thierry BECKO, accountant en belastingconsulent. De heer Emile VAN KEERBERGHEN en mevrouw Denise VERANNEMAN, beiden accountant en belastingconsulent (enige kandidaten), werden respectievelijk aangesteld tot Nederlandstalig en Franstalig plaatsvervangend commissaris. –

Aanstelling van twee leden voor de Commissie van Beroep – Nederlandstalige Kamer. Tot effectief lid met de dubbele hoedanigheid van accountant en belastingconsulent werd benoemd voor een termijn van één jaar: de heer Leo STESSENS (enige kandidaat). Tot plaatsvervangend lid met de hoedanigheid van belastingconsulent, werd benoemd voor een termijn van één jaar: de heer Luc VAN DE MOORTEL (enige kandidaat).

–

Goedkeuring van de rekeningen van boekjaar 2002.

–

Kwijting van de leden van de Raad, de Penningmeester en de Commissarissen.

–

Goedkeuring van de begroting 2003; het bedrag van de ledenbijdragen bleef ongewijzigd (met dien verstande dat de verplichte bijdrage aan de CFI op 12,80 EUR werd gebracht).

Hierna worden de ledenbijdragen voor 2003 weergegeven:

CATEGORIEEN

1) Natuurlijke personen interne leden

BIJDRAGEN

297,47 EUR

Een vermindering van 50 % wordt toegestaan aan de: a) nieuwe interne leden erkend in 2003, 2002, 2001 na vervullen van een stage van 3 jaar b) gepensioneerde interne leden

148,74 EUR 148,74 EUR

2) Natuurlijke personen externe leden (inclusief verplichte CFI-bijdrage, 12,80 EUR):

459,01 EUR

Een vermindering van 50 % wordt toegestaan aan de: a) nieuwe externe leden erkend in 2003, 2002, 2001 na afloop van een stage van 3 jaar (inclusief verplichte CFI-bijdrage, 12,80 EUR)

235,90 EUR

b) gepensioneerde externe leden (inclusief verplichte CFI-bijdrage, 12,80 EUR)

235,90 EUR

3) Professionele vennootschappen – eenpersoonsvennootschappen

178,48 EUR

– andere

446,21 EUR

4) Stagiairs (administratieve kosten)

74,37 EUR

13

Events 2003

Academisch gedeelte Toespraak van Voorzitter Johan De Leenheer Traditiegetrouw nodigde Voorzitter Johan DE LEENHEER de aanwezigen op het academische gedeelte van de algemene ledenvergadering uit om samen met hem enkele belangrijke maatschappelijke tendensen te analyseren. ¶ Hij haalde de boekhoud- en verslaggevingsschandalen ontdekt in veel grote en befaamde bedrijven in de Verenigde Staten aan die de fundamenten van onze moderne economie raken. De ontgoocheling die deze faillissementen teweegbrachten, deed vrij snel een golf van systematische verdenking ontstaan ten aanzien van de resultaten- en jaarrekeningen die alle beursgenoteerde ondernemingen publiceren. Als reactie hierop werd in de Verenigde Staten de Sarbanes-Oxley-wet, die het toezicht op de boekhouding van de vennootschappen versterkt en de auditbuV.l.n.r. Eerste Minister Guy VERHOFSTADT, IAB-Voorzitter Johan DE

reaus strikt controleert, probleemloos goedgekeurd. ¶ De spre-

LEENHEER, Rik CARPENTIER, adjunct-kabinetschef van Minister

ker zei de mening van de economen en de politici die stellen

Daems en Paul VAN GEYT, adviseur, FOD Economie

dat ‘vrije markt’ algemene vrijheid zou betekenen en als gevolg hiervan dus regelloosheid, niet te delen. Hij benadrukte het

vaste standpunt van het IAB volgens hetwelk continuïteit de belangrijkste drijfveer vormt van iedere onderneming. De heer DE LEENHEER meent dat zulke grote financiële schandalen als degene die zich in de VSA hebben voorgedaan, quasi onmogelijk kunnen voorkomen in de Europese Unie, waar Romani PRODI financiële transparantie heeft bepleit. In België heeft de ‘corporate governance’-wet bijgedragen tot een versterking van het vertrouwen in onze ondernemingen. ¶ Tevens zullen in België binnenkort de IAS/IFRSnormen worden toegepast in onze beursgenoteerde ondernemingen, zo stelde nog de Voorzitter. Vanaf 2005 zullen de IAS/IFRS-normen verplicht van toepassing zijn bij het opstellen van de geconsolideerde jaarrekeningen van de ongeveer 6000 Europese beursgenoteerde ondernemingen. Dit verslaggevingssysteem zal dus een echt Europees paspoort worden, dat de economische situatie van het ogenblik moet weergeven. De Voorzitter bracht daarbij het standpunt terzake van de Raad in herinnering: bij de introductie van IAS/IFRS in ons Belgisch rechtsstelsel moet omzichtig worden gehandeld. ¶ Vanuit de vaststelling dat de sector van de ‘consultants’ op gezette tijdstippen haar voorstel tot wettelijke reglementering van de ‘consultancy’-activiteiten herhaalt, deelde de heer DE LEENHEER het standpunt van de Raad mee, met name dat een bijkomende reglementering van ‘consultants’ volstrekt overbodig is, en – met het oog op een transparante dienstverlening aan het bedrijfsleven – volstrekt niet wenselijk. ¶ De Voorzitter besloot met de vaststelling dat het bedrijfsleven, de non-profit sector en de overheid terecht steeds meer van het accountantsberoep verwachten, dat zich bijgevolg permanent wil bijscholen om optimaal te blijven functioneren in een snel evoluerende kenniseconomie.

14


Toespraak van Graaf Maurice Lippens, Voorzitter Fortis Graaf Maurice LIPPENS was één van de opgemerkte gastsprekers op het academische gedeelte van de Algemene Vergadering. Hij ging, vanuit zijn ervaring als Fortis-voorzitter, dieper in op het thema ‘corporate governance’. Het ‘behoorlijk venootschapsbestuur’ is niet alleen een brandend actueel en uitermate belangrijk maar ook een bijzonder moeilijk thema. Graaf LIPPENS ging de uitdaging tóch aan en deed dat met veel overtuiging.

Een samenvatting van de uiteenzetting van Graaf LIPPENS Graaf Maurice LIPPENS

werd gepubliceerd in Accountancy & Tax, nr. 2/2003, 7-13.

Toespraak Eerste Minister Guy Verhofstadt Naast Graaf LIPPENS, mocht Voorzitter DE LEENHEER ook Eerste Minister Guy VERHOFSTADT verwelkomen op de academische zitting van de Algemene Vergadering 2003. Bij het einde van de legislatuur, opteerde de Premier ervoor om wat dieper in te gaan op de hervorming van de Belgische fiscaliteit. Hij beperkte zich daarbij niet tot een overzicht van de maatregelen die in de afgelopen vier jaar tot uitvoering werden gebracht: hij liet de aanwezigen ook een kijkje nemen in zijn plannen voor de toekomst…

De volledige toespraak van Eerste Minister Guy VERHOFSTADT Eerste Minister Guy VERHOFSTADT

werd gepubliceerd in Accountancy & Tax, nr. 2/2003, 15-18.

Gezamenlijke Raadsvergadering IBR en IAB In het kader van de toenadering tussen het Instituut der Bedrijfsrevisoren en het Instituut van de Accountants en de Belastingconsulenten hebben de Raden van beide Instituten hun tweede gemeenschappelijke vergadering georganiseerd te Kasterlee op 2 juni 2003. De heer Ludo SWOLFS, Voorzitter van het IBR, gaf een stand van zaken met betrekking tot de wetgeving inzake corporate governance en tot de uitvoeringsbesluiten op deze wet ten aanzien van de onafhankelijkheid van de commissaris. ¶ De heer Johan DE LEENHEER, Voorzitter van het IAB, behandelde uitgebreid het ontwerp van kaderwet op de titelbescherming van erkende dienstverlenende intellectuele beroepen. Dit ontwerp, dat door de Senaat werd overgezonden aan de Kamer van Volksvertegenwoordigers, houdt een be-

15

Events 2003

Raden IAB en IBR

perkte procedure in die een aantal specifieke beroepsgroepen, zoals bijvoorbeeld de interieurarchitecten, de landschapsarchitecten, de stedenbouwkundigen, enz., moet toelaten binnen het kader van eenzelfde kaderwet een titelbescherming te bekomen. Hij wees hierbij ook op de eventuele gevaren die dit wetgevend initiatief zou kunnen inhouden voor de specificiteit van de economische beroepen. ¶ De heer Jos VAN WEMMEL lichtte, als Voorzitter van de Stagecommissie van het IAB, de tekst van het koninklijk besluit van 8 april 2003 betreffende het toelatingsexamen, de stage en het bekwaamheidsexamen van accountant en/of belastingconsulent toe. ¶ Deze tweede gemeenschappelijke Raadsvergadering van beide Instituten verliep ook dit jaar weer in een vriendschappelijke en erg opbouwende sfeer.

‘Nieuwe opdracht voor de accountant in het kader van de gewijzigde faillissementswet’ Op 14 november 2003 organiseerde het Instituut van de Accountants en de Belastingconsulenten een studienamiddag over de nieuwe opdracht voor de accountant die werd ingevoerd door de Wet van 4 september 2002 tot wijziging van de faillissementswet van 8 augustus 1997, het Gerechtelijk Wetboek en het Wetboek van vennootschappen. ¶ Artikel 54 van de Faillissementswet van 8 augustus 1997, zoals aangevuld door artikel 19 van de wet van 4 september 2002 luidt voortaan als volgt: ‘De curators ontbieden de gefailleerde om in zijn tegenwoordigheid de boeken en bescheiden vast te stellen en af te sluiten (ongewijzigd). ¶ De curators gaan onmiddellijk over tot verificatie en verbetering van de balans. ¶ Wanneer geen balans is neergelegd, moeten zij die opmaken, overeenkomstig de regels en de beginselen van het boekhoudkundig recht, met behulp van de boeken en bescheiden van de gefailleerde en met behulp van de inlichtingen die zij kunnen inwinnen, en deze neerleggen in het faillissementsdossier. ¶ Indien de activa toereikend zijn om de kosten ervan te dekken, kunnen de curators de hulp inroepen van een accountant met het oog op de opmaak van de balans. ¶ Wanneer de balans en de overige stukken bedoeld in artikel 10 niet zijn neergelegd bij de aangifte van staking van betaling of wanneer uit de verificatie blijkt dat aanzienlijke correcties noodzakelijk zijn, kan de rechtbank, op verzoek van de curators, de be-

16


stuurders en de zaakvoerders van de failliete rechtspersoon hoofdelijk veroordelen tot betaling van de kosten voor de opmaak van de balans.’ Na verwelkoming door de heer Johan DE LEENHEER, Voorzitter van het IAB, werden de verschillende deelaspecten van de nieuwe opdracht op uitstekende wijze toegelicht door verschillende eminente sprekers. ¶ Vooreerst werd het algemeen kader van de nieuwe opdracht geschetst door mevrouw Anne SPIRITUS-DASSESSE, Voorzitter van de Rechtbank van Koophandel te Brussel, die hierbij een poging ondernam om het in Anne SPIRITUS-DASSESSE

artikel 54 van de Faill. W. gehanteerde begrip ‘balans’ nader te definiëren. Tevens besteedde zij de nodige aandacht aan de voorwaarden die artikel 54 van de Faill. W. oplegt om de hulp van een accountant te kunnen inroepen, evenals aan de mogelijkheid om de aansprakelijkheid van de bestuurders of zaakvoerders van de failliete rechtspersoon in bepaalde gevallen te weerhouden. Tenslotte wees zij erop dat artikel 54 van de Faill. W. enkel verwijst naar het te hulp roepen van een accountant, en niet van een bedrijfsrevisor. ¶ Het woord ging vervolgens naar de heer Eric DURSIN, rechter in de Rechtbank van Koophandel te Kortrijk, die de uitgebreide juridische analyse van artikel 54 van de Faill. W. voor zijn rekening nam. ¶ Vooreerst

Eric DURSIN

werd artikel 54 van de Faill. W. geschetst in haar wetshistorische context, om vervolgens uit te monden in een situering van

het artikel 54 binnen de faillissementsprocedure. ¶ Uiteraard werd de opdracht voor de accountant in al haar geledingen toegelicht. Zo geeft de heer Dursin antwoord op vragen als: Kan de curator eveneens beroep doen op een accountant met het oog op de verificatie en de verbetering van de door de gefailleerde neergelegde balans? Kan deze opdracht worden uitgeoefend door een interne accountant? Is de curator ertoe gehouden zich te beroepen op de bijstand van een accountant wanneer er voldoende geldmiddelen aanwezig zijn in de vennootschap? Moet de curator, die beslist zich te laten bijstaan door een accountant, daartoe de voorafgaandelijke machtiging vragen aan de rechter-commissaris? Vormen de kosten die voor de bijstand van de accountant verschuldigd zijn een schuld van de massa of een schuld in de massa? Kan de curator een beroep doen op een accountant indien onvoldoende actief aanwezig is in de vennootschap om de kosten daarvan te dragen? ¶ Een bijzondere aandacht werd eveneens besteed aan de aansprakelijkheid van de accountant en de curator bij de uitoefening van deze opdracht. ¶ De voorstelling van de balans vormt ongetwijfeld het sluitstuk van de nieuwe opdracht voor de accountant en maakte het voorwerp uit van een uitgebreide bespreking door de heer Gérard DELVAUX, accountant en bedrijfsrevisor. Zijn uiteenzetting concentreerde zich vooral rond de te hanteren waarderingsregels bij het opstellen van de balans en de dynamische voorstelling van de balans in functie van de omstandigheden. Zo stelt hij voor om de balans

17

Events 2003

V.l.n.r. Gérard DELVAUX, Eric DURSIN, Anne SPIRITUS-DASSESSE, Eric DIRIX en Johan DE LEENHEER

op een dusdanige manier voor te stellen, dat een onderscheid wordt gemaakt tussen de schuldenrekeningen in functie van de orde van prioriteit die bij de vereffening moet worden gerespecteerd (schulden van de masse, voorrechten, hypotheken, per rang,…). Dit aan de hand van een model van balans op het ogenblik van het faillissement. ¶ Tenslotte zal bij de voorstelling van de balans ook de problematiek van de voorrechten en hypotheken een belangrijke rol spelen. Deze problematiek werd uitvoering behandeld door de heer Eric DIRIX, professor aan de Katholieke Universiteit van Leuven en Raadsheer in het Hof van Cassatie. Hij bracht de principes betreffende de faillissementsboedel en zijn vereffing in herinnering, om vervolgens stil te staan bij enkele conventionele zekerheidsmechanismen en tenslotte een overzicht te bieden van de voornaamste voorrechten en pandrechten. Uiteraard kon de problematiek van de hypotheken in deze uiteenzetting niet ontbreken.

Voor een uitgebreider relaas van deze studienamiddag verwijEric DIRIX

18

zen we naar Accountancy & Tax nr. 2003/4, p. 18-39.


‘Accountants, belastingconsulenten en bedrijfsjuristen: een complementaire benadering van gemeenschappelijke onderwerpen’ Op 17 december 2003 werd een studienamiddag georganiseerd in samenwerking met het Instituut voor Bedrijfsjuristen (IBJ) omtrent de complementaire benadering van gemeenschappelijke onderwerpen die samenhangen met de beroepen van accountant, belastingconsulent en bedrijfsjurist. Het hoeft geen betoog dat deze beroepen op het terrein heel wat raakvlakken vertonen. Niet alleen zijn de accountant en de belastingconsulent er regelmatig toe gehouden zich op het juridische pad te begeven – dit blijkt overigens uit de wettelijke opdracht van deze beroepsbeoefenaars –, vaak wordt ook van de bedrijfsjurist verwacht dat hij op de hoogte is van de economische aspecten die bepaalde opdrachten met zich meebrengen.

V.l.n.r. Piet BEVERNAGE, Alessandra SALÀ, Gérard DELVAUX, Dominique BUYSSCHAERT, Karel VAN HULLE en Johan DE LEENHEER

Na verwelkoming door Johan De Leenheer, Voorzitter van het IAB, werden enkele belangrijke thema’s op uitstekende wijze toegelicht door verschillende eminente sprekers, met name: de heer Dominique BUYSSCHAERT (bedrijfsjurist), de heer Gérard DELVAUX (accountant en bedrijfsrevisor), mevrouw Alessandra SALÀ (bedrijfsjurist en belastingconsulent), de heer Jan VERHOEYE (accountant en belastingconsulent) en tenslotte de heer Karel VAN HULLE (Head of Unit ‘Financial Information and Company Law’, Europese Commissie). De studienamiddag werd afgesloten door de heer Piet BEVERNAGE, Ondervoorzitter van het IBJ. ¶ Hiernavolgend beperken we ons tot een weerPiet BEVERNAGE

gave van de belangrijkste aandachtspunten uit de bijdragen van de voormelde sprekers.

19

Events 2003

1. De taak van de accountant/belastingconsulent en van de bedrijfsjurist in het kader van een duediligence-onderzoek De heer BUYSSCHAERT gaf in zijn bijdrage uitgebreid weer wat een due diligence is en welke de verschillende stadia in elk due diligence onderzoek waren. ¶ Een due diligence kan een nuttig instrument zijn in de verschillende fases van een klassiek overnameproces. Het doel is immers het vergaren van voldoende informatie betreffende de ‘target’, zodat een gegronde beslissing kan genomen worden in het kader van een eventuele investering. ¶ De preliminaire fase van een due diligence onderzoek bestaat vooreerst uit het verzamelen van alle informatie die een antwoord zou kunnen bieden op relevante Dominique BUYSSCHAERT

vragen. Daarnaast wordt er tijdens de preliminaire fase tevens een ‘risk assessment’ gemaakt, in die zin dat de risico’s geana-

lyseerd, gekwantificeerd en gerangschikt worden. Tenslotte wordt er tijdens de preliminaire fase tevens reeds een oordeel geveld over de meest aangewezen structuur van de transactie (aandelenoverdracht, afsplitsing, overdracht van bedrijfstak volgens gemeen recht dan wel overdracht van bedrijfstak volgens het Wetboek van vennootschappen). ¶ Na de preliminaire fase kan de fase van de negotiatie een aanvang nemen. De heer BUYSSCHAERT gaf een overzicht van die gegevens die niet vergeten mogen worden bij de opmaak van een raamovereenkomst. ¶ Zodra de negotiatie tot een raamovereenkomst geleid heeft, kan de ‘closing’ van de transactie plaatsvinden. ¶ Voorgaande fases zijn toepasselijk op elk due diligence onderzoek. Toch dient er een onderscheid gemaakt te worden tussen de ‘post-acquisition’ due diligence, de ‘presigning’ due diligence en de ‘pre-closing’ due diligence. De verschillen tussen deze due diligence onderzoeken werden door de heer BUYSSCHAERT beknopt uiteengezet. ¶ Na nog een aantal tips heeft de heer BUYSSCHAERT afgesloten met de veelbetekenende boodschap: ‘Trust but verify’. Vooraleer in te gaan op het verloop van een due diligence onderzoek, heeft de heer DELVAUX een overzicht gegeven van de taak, de opdracht en de complementariteit van de adviseurs. Zo is de bank, door haar goede kennis van de markt van de ondernemingen en door het bankgeheim, vaak goed geplaatst om bij de aankoop of de verkoop van een onderneming als tussenpersoon op te treden. De gespecialiseerde advocaat of de bedrijfsjurist is daarentegen het best geschikt om de overlaters bij het opstellen van de overeenkomsten juridisch bij te staan. Ook de taak van de accountant is van primordiaal belang. Essentieel is dat hij de juiste middenweg vindt tussen de economische, financiële en juridische verplichtingen en de doelstellingen die de bedrijfsleider nastreeft. ¶ Na een korte herhaling van de relevante deontologische beginselen, heeft de heer DELVAUX het syntheGérard DELVAUX

20

tisch verloop van de werkzaamheden van de accountant in het


kader van de waardering van een onderneming overlopen. Hierna werd de waardering van de onderneming uitgebreid besproken. ¶ Tenslotte is de heer DELVAUX ingegaan op de garantieclausules van de overeenkomst. Vooreerst werd een overzicht geboden van de verschillende types van garantieclausules. Daarna werden de limieten van de garanties en de dekking van de garantie besproken.

2. Transfer pricing: fiscale en contractuele aspecten – overeenkomsten voor intragroepsverrichtingen Er zijn tal van transacties mogelijk tussen ondernemingen die tot eenzelfde groep behoren: overdrachten van materiële goederen, overdrachten van immateriële goederen, dienstprestaties en financiële verrichtingen. Ze werden door mevrouw SALÀ een voor een uiteengezet. ¶ De uiteenzetting was vooral gericht op dienstprestaties tussen verbonden ondernemingen en beschreef de principes en regels in verband met de internationale fiscaliteit op het stuk van verrekenprijzen van dergelijke prestaties. ¶ Die internationale fiscale regels worden uitvoerig beschreven in het rapport van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) inzake transfer pricing. Dat rapport werd opgesteld in 1979, herzien in 1995 en aangevuld in 1996 met een hoofdstuk VII over de intragroepsdiensten. ¶ Wat de regels Alessandra SALÀ

van het Belgisch fiscaal recht inzake verrekenprijzen betreft, beperkte mevrouw SALÀ haar bijdrage tot de richtlijnen van de

belastingadministratie, uitgevaardigd in haar circulaire van 28 juni 1999. ¶ In een eerste deel gaf ze een kort overzicht van de regels inzake transfer pricing die voortvloeien uit de OESO-beginselen inzake verrekenprijzen. Die regels werden benaderd vanuit de invalshoek van de intragroepsverrichtingen. Een belangrijk principe hierbij is het ‘arm’s length’ principe. Internationaal wordt immers erkend dat de vergoedingen die betaald worden voor transacties tussen verbonden ondernemingen voor fiscale doeleinden moeten worden vastgesteld op grond van het ‘arms length’ principe. Met andere woorden, de prijzen die binnen een groep van ondernemingen worden gehanteerd, moeten overeenkomen met de prijzen die niet-verbonden, zelfstandige ondernemingen zouden zijn overeengekomen voor identieke of soortgelijke verrichtingen op de vrije markt. ¶ De verrichtingen op de vrije markt kunnen echter alleen als referentie dienen voor de intragroepsverrichtingen indien de economische kenmerken van de verbonden ondernemingen voldoende vergelijkbaar zijn met de verrichtingen tussen niet-verbonden, zelfstandige ondernemingen. De voornaamste factoren van vergelijkbaarheid zijn de kenmerken van de overgedragen goederen of diensten, de functies die de partijen uitoefenen, de contractuele bepalingen, de economische omstandigheden en de gevolgde bedrijfsstrategieën. De spreker heeft die verschillende punten onder de loep genomen. ¶ Op grond van de OESO-beginselen worden er twee methoden voor de bepaling van verrekenprijzen onderscheiden: deze gebaseerd op de transacties en deze gebaseerd op de winsten. Mevrouw SALÀ gaf een kort overzicht van deze methoden. ¶ In het tweede deel werd de circulaire van 28 juni 1999 besproken. Deze verschaft de taxatiediensten de eerste richtlijnen betreffende de regels die van toepassing zijn inzake verrekenprijzen. De

21

Events 2003

circulaire behandelt enkel het offensief aspect van de problematiek van de verrekenprijzen, met andere woorden de mogelijkheid waarover de fiscus beschikt om tot een herziening van de verrekenprijzen over te gaan in de gevallen deze van de ‘arm’s length’-prijzen afwijken. ¶ Het derde deel was gewijd aan de bijzondere regels inzake verrekenprijzen op het stuk van de dienstprestaties tussen verbonden ondernemingen. In eerste instantie is het van belang te bepalen of een verbonden dienst werd geleverd die de betaling van een vergoeding tussen verbonden ondernemingen rechtvaardigt. Mevrouw SALÀ gaf een opsomming van de verschillende intragroepsdiensten waarvoor een vergoeding tussen verbonden vennootschappen gerechtvaardigd zou kunnen zijn. De ‘arm’s length’ vergoeding kan volgens de OESO-Richtlijnen op twee manieren worden vastgesteld, met name de rechtstreekse aanrekening en de onrechtstreekse aanrekening. Het derde deel werd afgerond met een korte analyse van de regels die in het Belgisch fiscaal recht van toepassing zijn, met name voornamelijk de bepalingen betreffende de simulatietheorie (of artikel 344 § 1 WIB 1992), artikelen 26 en 49 WIB 1992. ¶ In het vierde deel, tenslotte, werden de verplichtingen van de belastingplichtige voor wat de documentatie aangaat geanalyseerd. Hoewel er in België geen specifieke verplichting bestaat om de verrekenprijzen te documenteren, heeft de Belgische belastingplichtige in elk geval baat bij het aanleggen van dergelijke documentatie. ¶ Als conclusie wees mevrouw SALÀ erop dat de problematiek van de verrekenprijzen voor groepen van ondernemingen ongetwijfeld een heet hangijzer is geworden. Binnen de groepen van ondernemingen is een proactieve houding onontbeerlijk. Ze zijn bij het opzetten van hun verrekenprijspolitiek immers genoodzaakt om rekening te houden met deze regels en deze politiek coherent en uitgebreid te documenteren.

3. Abnormale of goedgunstige voordelen in de vennootschapsbelasting De heer VERHOEYE behandelde in een zeer interessante uiteenzetting het stelsel van de abnormale of goedgunstige voordelen in de vennootschapsbelasting. ¶ De materie op het vlak van de abnormale of goedgunstige voordelen die een vennootschap verleent, wordt beheerst door artikel 26 WIB 1992. ¶ De heer VERHOEYE wees vooreerst op het onderscheid tussen het stelsel van de abnormale of goedgunstige voordelen die een vennootschap verleent en dit van de voordelen van alle aard (artikelen 32 en 36 WIB 1992). ¶ Om dat onderscheid toe te Jan VERHOEYE

lichten, zette hij twee praktische voorbeelden uiteen: het geval van renteloze leningen die een vennootschap toestaat aan een

natuurlijke persoon en het geval van renteloze leningen die een moederonderneming toestaat aan haar dochter. ¶ Vervolgens vatte de heer VERHOEYE de kern van het probleem aan. Hij definieerde het toepas1

Wet van 24 december 2002

singsgebied en verklaarde de tekst van artikel 26 WIB 1992 aan de hand van verschillende voorbeelden. ¶

tot wijziging van de vennoot-

Tenslotte zette de spreker het stelsel van de abnormale of goedgunstige voordelen die een vennootschap

schapsregeling inzake inkomstenbelastingen.

verkrijgt uiteen. ¶ Deze materie wordt beheerst door artikel 207 WIB 1992. ¶ Dienaangaande wist hij te melden dat het stelsel van artikel 207 WIB 1992 een wijziging heeft ondergaan die vanaf aanslagjaar 2004 van toepassing is1. Kort samengevat: volgens het nieuwe artikel 207 WIB 1992 mag geen aftrek

22


noch compensatie met het verlies van het jaar of het voorgaande jaar worden verricht op de verkregen abnormale of goedgunstige voordelen.

4. IAS: stand van zaken op Europees vlak De heer Karel VAN HULLE, Head of Unit ‘Financial Information and Company Law’ van de Europese Commissie, gaf een overzicht van de recente ontwikkelingen inzake de IAS/IFRS-standaarden. ¶ Na een uitgebreide uiteenzetting over de ontstaansgeschiedenis van de IAS-standaarden, wijdde de heer VAN HULLE bijzondere aandacht aan de huidige ontwikkelingen. ¶ Zo wees hij erop dat de Europese Commissie op 29 september 2003 alle bestaande IAS-standaarden, met uitzondering van IAS 32 en 39, heeft goedgekeurd. IAS 32 en 39 waren immers niet aangepast aan de huidige financiële wereld, en maken momenteel het voorwerp uit van een herziening binnen de IASB. Daartoe werd een Europese werkgroep (‘High level European group’) opgericht, die de IASB op dit punt (en andere punten) moet adviseren. ¶ Zoals eenieder wellicht al weet, zullen alle beursgenoKarel VAN HULLE

teerde ondernemingen voor elk boekjaar dat begint op of na 1 januari 2005 hun geconsolideerde jaarrekening moeten opstel-

len overeenkomstig IAS/IFRS. De vraag rijst hierbij of in België ook niet-beursgenoteerde ondernemingen IAS zullen moeten/mogen toepassen voor hun geconsolideerde en/of enkelvoudige jaarrekening. Volgens de heer VAN HULLE bestaat er een consensus in België met betrekking tot het toelaten van niet-beursgenoteerde ondernemingen om IAS toe te passen op hun geconsolideerde jaarrekeningen. ¶ In ieder geval zal ook ons jaarrekeningenrcht een toenemende invloed ondergaan van IAS/IFRS. Deze invloed zal toenemen naarmate de grootste ondernemingen in ons land IAS zullen toepassen op hun geconsolideerde jaarrekeningen. Dit betekent volgens de heer VAN HULLE dat IAS minstens optioneel zal worden. Uiteraard zal men zich hierbij voorafgaandelijk moeten bezinnen over de in België bestaande correlatie tussen boekhouding en fiscaliteit. ¶ De invoering van de IAS-standaarden in het Belgisch recht heeft belangrijke gevolgen voor de accountant, maar ook voor de bedrijfsjurist. ¶ Volgens het voorstel tot wijziging van de 8ste Richtlijn inzake de toelating van personen, belast met de wettelijke controle van boekhoudbescheiden, behoort de kennis van de IAS- en ISA-standaarden immers tot het normale curriculum van de accountants en de bedrijfsrevisoren. ¶ De bedrijfsjurist van zijn kant zal meer en meer geconfronteerd worden met vragen vanwege de bedrijfsleiding over IAS/IFRS en de ontwikkelingen terzake. Aangezien de toepassing van IAS de grensoverschrijdende vergelijkbaarheid van de (geconsolideerde) jaarrekeningen bevorderd, zal de bedrijfsjurist er bovendien baat bij hebben deze nieuw boekhoudtaal te beheersen en te interpreteren. Daarnaast is er ook de evolutie naar een grotere verantwoordelijkheid van het management, maar ook van eenieder die haar hierbij helpt, voor de financiële verslaggeving. ¶ De heer VAN HULLE beëndigde zijn uiteenzetting met de datum van de eerste toepassing van IAS, met name 1 januari 2005, in herinnering te brengen. Hoewel veel ondernemingen reeds de nodige inspanningen hebben geleverd om hun financiële verslaggeving voor te bereiden en/of aan te passen aan de IAS-standaarden, zijn er toch heel wat ondernemingen die dit nog niet hebben gedaan. Hoogtijd dus voor deze ondernemingen om initiatief te nemen. 23


Publicaties IAB-uitgaven Kwaliteitscriteria van de boekhoudsoftware Deze technische nota somt een belangrijk aantal kwaliteitscriteria voor boekhoudsoftware op en wil daarmee in de eerste plaats de ondernemingen en hun eerste adviseurs, accountants en belastingconsulenten, een evaluatiebasis bieden bij de keuze van een bepaald softwarepakket. In een tijdperk waarin alle boekhoudingen op computer worden gevoerd, is het immers belangrijk dat de bestemmelingen van boekhoudkundige en financiële informatie de nodige garanties krijgen met betrekking tot de kwaliteit van de gebruikte boekhoudsoftware. ¶ De kwaliteitscriteria werden besproken en goedgekeurd door de Raad van het IAB op zijn vergadering van 7 april 2003 en zijn het resultaat van intensieve werkzaamheden van een werkgroep waaraan naast de heren Gérard DELVAUX en Erwin VERCAMMEN, als leden van de Raad en bijzonder met de materie vertrouwd, ook vertegenwoordigers van de Belgian Accounting Software Association (BASA) en prof. ir. Luc GOLVERS hun gewaardeerde medewerking hebben verleend. Aan de criteria in deze nota is uiteraard geen kwaliteitsmerk, -zegel of -stempel verbonden, gezien het niet behoort tot de wettelijke opdracht van het IAB op te treden als certificerende autoriteit inzake boekhoudsoftware.

http://www.iec-iab.be/ned/publicaties boeken.aspx?id=1758

De oprichting van vennootschappen en de opstartfase van ondernemingen, 2003, 1252 p. Het goed begeleiden van startende ondernemingen is een belangrijke maatschappelijke opdracht, niet in het minst van accountants en belastingconsulenten. ¶ Bovendien legde de Wet van 22 april 1999 aan de Raad van het IAB de verplichting op om de regels vast te leggen volgens dewelke stagiairs belast worden met de opstelling, ten kosteloze titel en onder toezicht van hun stagemeester, van een financieel plan voor de ondernemers in het kader van hun eerste vestiging. Nog volgens dezelfde Wet kan de Raad de regels bepalen volgens dewelke de externe leden een gratis eerstelijns advies verstrekken aan ondernemingen die erom verzoeken, in de loop van hun eerste activiteitenjaar. ¶ Ter ondersteuning van deze maatschappelijke

25

Publicaties

opdracht, en om aan voormelde wettelijke verplichtingen tegemoet te komen, besliste het IAB tot het samenstellen van een handboek. Hiervoor mocht het Instituut rekenen op een bijzonder uitgebreide ploeg van Nederlandstalige en Franstalige specialisten, die erin geslaagd is een uitstekende en veelzijdige leidraad samen te stellen. ¶ Niet enkel de facetten van de oprichting zelf, ook deze onmiddellijk na de opstartfase van vennootschappen worden grondig behandeld. Niet enkel de juridische, ook de economische en financiële begeleiding van deze ondernemingen is aan de orde. ¶ Dit samenbrengen van zeer diverse, wetenschappelijk onderbouwde, informatie in één uitgave mag uniek genoemd worden.

INHOUD Deel I. 1.

De fase die de oprichting van een vennootschap voorafgaat Drijfveren voor de oprichting van een vennootschap met rechtspersoonlijkheid: is er nog plaats voor de wilsvrijheid van de partijen?

2.

Erkenning van de rechtspersoonlijkheid en overzicht van de verschillende vennootschapsvormen

3.

De vennootschap in oprichting

Deel II. 1.

Grondvoorwaarden eigen aan het vennootschapscontract

2.

De hoedanigheid van de vennoten

3.

Het kapitaal

4.

Het uitwerken van de statuten. Bespreking van enkele bijzondere clausules

5.

Registratierechten bij inbreng in de opstartfase van de vennootschap

Deel III.

Verschillende aspecten bij de oprichting van een vennootschap

1.

Boekhouding en jaarrekening: specifieke aandachtspunten

2.

Enkele sociaalrechtelijke aandachtspunten

3.

De diverse administratieve verplichtingen bij de oprichting van een vennootschap

Deel IV.

26

De oprichting van de vennootschap

Financiële en economische aspecten

1.

Taak van de beroepsbeoefenaar bij de opstelling van het financieel plan

2.

Kredietwaardigheidsbeoordeling door de financiële instelling

3.

De financiële begeleiding gedurende de startfase van het bedrijf


4.

Kritische succesfactoren voor het slagen van startende bedrijven

5.

Bestuurdersaansprakelijkheid wegens voortzetting van een deficitaire activiteit

Nieuwe opdracht voor de accountant in het kader van de gewijzigde faillissementswet. Studienamiddag van 14 november 2003 De wet van 4 september 2002 tot wijziging van de faillissementswet van 8 augustus 1997, het Gerechtelijk Wetboek en het Wetboek van vennootschappen heeft specifiek aan de accountant een opdracht voorbehouden. ¶ Deze opdracht is niet enkel te kaderen in een behoorlijke afhandeling van het faillissement, maar ook in de strijd tegen het gebruik van het faillissement als techniek bij zware en georganiseerde fiscale fraude. Gelet op het maatschappelijke belang van deze opdracht, werd zij grondig geanalyseerd tijdens een studienamiddag georganiseerd door het Instituut. ¶ De wetenschappelijke bijdragen van deze studienamiddag zijn gebundeld in een handboek dat aan alle leden en stagiairs van het IAB werd toegestuurd.

INHOUD –

Algemene inleiding, door Johan DE LEENHEER

–

Algemeen kader, door Anne SPIRITUS-DASSESSE,

–

Juridische analyse van artikel 54 Faillissementswet en van de opdracht van de accountant, door Eric DURSIN en Rutger VAN BOVEN

–

De problematiek inzake voorrechten en hypotheken, door Eric DIRIX

–

De voorstelling van de balans, door Gérard DELVAUX

Brochure Corporate Governance – IAB/KFBN/UNIZO, 2004, 74p Vandaag de dag wordt de corporate governance vereiste door velen in de mond genomen als een noodzaak – een conditio sine qua non – voor een bloeiende ondernemingsactiviteit. Deze vaststelling heeft het Instituut van de Accountants en de Belastingconsulenten ertoe aangezet om, in samenwerking met de Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat en de Unie van zelfstandige ondernemers een brochure uit te brengen die nadere toelichting verschaft bij de verplichtingen die de Wet van 2 augustus 2002, de zogenaamde Corporate Governance wet, in het leven heeft geroepen.

27

Publicaties

Deze brochure bestaat uit twee delen, nl.: –

enerzijds een situering, met aandacht voor het begrip ‘Corporate Governance’, de gehanteerde terminologie en de voordelen van corporate governance voor de KMO;

–

anderzijds praktische aanbevelingen en tips voor de toepassing van corporate governance-principes door de accountant, de notaris en de KMO-bedrijfsleider, aan de hand van een uitgebreide bespreking van vier relevante topics uit de Wet Corporate Governance. Per topic werd een selectie van veel gestelde vragen (FAQ’s) opgenomen.

Handboek Bestuur van vennootschappen, 2004 (In druk) Tijdens de Raadsvergadering van 2 december 2002 heeft de Raad van het IAB de criteria bepaald op grond waarvan de accountant de toelating kan krijgen om aangesteld te worden als bestuurder of zaakvoerder van een handelsvennootschap. ¶ Op 3 november 2003 heeft de Raad deze nota verder verfijnd, in het bijzonder met betrekking tot de mogelijkheid om een bestuursopdracht te vervullen bij eigen cliënteel en met betrekking tot de toepassing van de criteria op de belastingconsulent. ¶ In dit kader besliste de Raad eveneens om een update van het handboek ‘Bestuur van vennootschappen’ van de hand van professor Bernard Tilleman ter beschikking te stellen van de leden.

28


Accountancy & Tax Het doel van deze publicatie is bekend: de leden grondig informeren over een brede waaier van onderwerpen in de financiële, economische en juridische sfeer. ¶ Ook in 2003 werd er naar gestreefd hieraan tegemoet te komen, getuige hiervan een greep uit de onderwerpen die werden aangesneden in de vaste rubrieken: een grondige bijdrage over het faillissement van een vennootschap in vereffening en een stand van zaken omtrent de schenking van aandelen op naam via het register van aandelen in de rubriek ondernemingsrecht; de problematiek van de aanslag geheime commissielonen, van de aanvullende pensioenen en het begrip fiscale concurrentie in de rubriek fiscaliteit; nieuwe opdrachten voor de leden, corporate governance, fiscale amnestie, boekhoudkundige harmonisatie op internationaal vlak, e-government in de rubrieken beroep, boekhoudrecht, e-news. ¶ Elk nummer biedt verder een boeiend interview, en geeft het woord aan een persoon die nauw bij het beroep betrokken is. Onder meer Fientje MOERMAN, Minister van Economie, Didier REYNDERS, Minister van Financiën, Jean-Pierre MAES, Voorzitter van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen en Anne SPIRITUS-DASSESSE, Voorzitter van de Rechtbank van koophandel te Brussel werden daartoe bereid gevonden in de loop van 2003.

29

Publicaties

IAB-Info Voor de meer actualiteitsgebonden informatie met betrekking tot de uitoefening van het beroep, de fiscale, boekhoud- en vennootschapswetgeving,

en

voor

het

instituutgebonden

nieuws, is er de tweewekelijkse nieuwsbrief IABInfo.

Website www.accountancy.be De periodieken van het IAB, met name Accountany & Tax en IAB-Info, kunnen op de website worden geraadpleegd, nog vooraleer de papieren versie op de post gaat. De leden worden per email op de hoogte gesteld van elk nieuw nummer. ¶ Ook relevante nieuwsitems komen op de website, en ook dit ontvangen de leden regelmatig per e-mail. ¶ Medio 2002 werd het extranet, het beveiligde deel van de website, operationeel. Het is enkel toegankelijk voor personen die over een correcte gebruikersnaam en ditto paswoord beschikken en heeft als doel een platform te creëren voor leden en stagiairs. ¶ Intussen zijn op dit extranet tal van relevante documenten te vinden, zoals normen en modelformulieren, evenals de publicaties van het Instituut in full-text.

30


31


Toegang tot het beroep Verslag van de Stagecommissie voor het jaar 2003 Vergaderingen De Stagecommissie heeft in 2003 acht keer vergaderd, namelijk op: –

21 februari

–

3 april

–

12 mei

–

17 juni

–

8 juli

–

26 augustus

–

7 oktober

–

9 december.

Tijdens de eerste helft van het jaar heeft de Stagecommissie voor de stagiairs van het tweede jaar de tussentijdse proef die toegang geeft tot het derde jaar georganiseerd. ¶ Tijdens de tweede helft van 2003 heeft de Stagecommissie het koninklijk besluit van 8 april 2003, dat werd gepubliceerd op 6 juni 2003, uitgevoerd. ¶ Voor meer gedetailleerde informatie over wat nieuw is in het K.B., verwijzen we naar IAB-Info nr. 17/2003.

Toelatingsexamen De Stagecommissie en de stagedienst hebben aan grote tijdsdruk het hoofd moeten bieden om in oktober 2003 een examen te kunnen organiseren. ¶ Om de termijnen van het K.B. na te leven, werd de afsluitingsdatum van de inschrijvingen vastgelegd op 17 juli 2003. Hoewel die termijn zeer kort was en het vanzelfsprekend moeilijk is om tijdens de verlofperiode de nodige administratieve documenten te verkrijgen, dienden meer dan 1000 kandidaten een inschrijvingsdossier in. ¶ Na de administratieve controle door de stagedienst, onderzocht de Stagecommissie de aanvragen voor vrijstellingen van de kandidaten. Vooraf waren concordantietabellen opgesteld in overleg met de betrokken onderwijsinstellingen. Die concordantietabel werd ook op de website van het Instituut gepubliceerd, zodat zoveel mogelijk kandidaten er kennis konden van nemen. ¶ De Stagecommissie stelde een examenreglement op en legde het ter goedkeuring voor aan onze twee bevoegde Ministers. Het examenreglement werd eveneens op de website van het Instituut geplaatst. ¶ Er werd een examencommissie aangewezen. Deze commissie bestaat uit leden die niet tot de Stagecommissie behoren en die lesgeven in de betreffende examenmateries. Ze is belast met het opstellen en verbeteren van de examenvragen. De examencommissie is samengesteld als volgt:

33

Toegang tot het beroep

Voorzitter P. Beghin Vice-Voorzitters O. Van Waas en Y. Stempnierwsky Leden P. Bellen, A. Culot, A. De Coen, C. Dendauw, P. De Wolf, M. Forestini, M. Grignard, D. Hermans-Jacquet, A. Jorissen, A. Maes, G. Poels, E. Pasqualini, M.L. Portier, C. Reyns, E. Rigolet, M. Roggen, P. Scarmure, G. Schelfhaut, J. Thilmany, B. Tilleman, J. Van Den Bossche, I. Van De Woesteyne, F. Vanistendael, J. Vanneste, L. Verlinden, I. Wouters Waarnemers C. Cloquet en J. Van Wemmel

Verschillende vergaderingen waren nodig om het soort vragen, het aantal vragen en hun moeilijkheidsgraad te bepalen. ¶ Onder toezicht van de Stagecommissie vond op 18 en 25 oktober 2003 het examen plaats voor zowel kandidaat-accountants als kandidaat-belastingconsulenten. ¶ Nadat de examens verbeterd waren, heeft de commissie gedelibereerd. De Raad van het Instituut deelde vervolgens de resultaten aan de kandidaten mee. ¶ Het nieuwe Stage K.B. voorziet in een inzagerecht voor kandidaten die het resultaat van hun examen willen bekijken. De stagedienst regelde voor de geïnteresseerden bezoekdata en -uren begin 2004. ¶ Tijdens de informatiesessie voor de nieuwe kandidaten op 11 oktober 2003, werden er verkiezingen voor het comité van de stagiairs georganiseerd. Dit comité trad op 1 januari 2004 in functie. Het heeft een mandaat voor één jaar, dat twee keer verlengd kan worden. Aan het einde van het eerste jaar zal het comité zijn verslag naar de Stagecommissie versturen. ¶ Wat onder meer nieuw is in het K.B., is de verplichting om twee keer per jaar een toelatingsexamen te organiseren. Niet-geslaagde kandidaten hebben zo de mogelijkheid om binnen de betrekkelijk korte termijn van 6 maanden opnieuw aan het toelatingsexamen deel te nemen.

Bekwaamheidsexamen Voor de stagiairs die het einde van hun opleiding hebben bereikt, organiseerde de Stagecommissie op 22 november 2003 het schriftelijke gedeelte van het bekwaamheidsexamen. ¶ Om de kandidaten te helpen zich op het examen voor te bereiden, werden er voordrachten georganiseerd op de volgende data: –

25 september 2003

–

4 oktober 2003

In tegenstelling tot wat het geval is bij het toelatingsexamen, is de Stagecommissie verantwoordelijk voor het opstellen en verbeteren van de vragen voor het bekwaamheidsexamen. ¶ Het examen werd op 22 november 2003 georganiseerd, onder toezicht van de Stagecommissie. 300 kandidaten namen eraan deel. Afhankelijk van hun resultaten, worden de kandidaten in het eerste trimester van 2004 uitgenodigd om aan het mondelinge examengedeelte deel te nemen, eveneens onder toezicht van de Stagecommissie.

34


Beheer van de stagedossiers In 2003 heeft de Stagecommissie ingestaan voor het beheer van meer dan 1000 stagedossiers. Dit houdt in dat de Stagecommissie de volgende zaken onderzoekt: aanvragen voor een opschorting van de stage, afwezigheden op de verschillende seminaries, verlengingen dan wel verkortingen van de stageduur, ontslagen, eventuele problemen tussen stagiairs en stagemeesters. Het voorbereidingswerk van de dossiers neemt de stagedienst op zich.

De wet van 22 april 1999 betreffende de boekhoudkundige en fiscale beroepen en de erkenningsprocedure in uitvoering van de overgangsmaatregelen In het kader van de Wet van 22 april 1999 betreffende de boekhoudkundige en fiscale beroepen werden twee uitvoeringsbesluiten genomen die voorzien in een overgangsregeling voor de erkenning van natuurlijke personen als belastingconsulent. ¶ Het eerste koninklijk besluit betreffende het Instituut van de Accountants en de Belastingconsulenten, gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 29 juni 1999 dateert van 4 mei 1999 en voorziet in de toekenning van de titel van belastingconsulent aan alle accountants en alle personen die over een diploma beschikken voorzien in het koninklijk besluit van 22 november 1990 in de mate dat zij vijf jaar ervaring bewijzen op fiscaal gebied, voldoende om de functie van belastingconsulent zoals omschreven in artikel 38 van bovenvermelde wet uit te oefenen. ¶ Het tweede koninklijk besluit tot toekenning van de hoedanigheid van belastingconsulent aan natuurlijke personen van 18 maart 2002 werd gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 28 maart 2002. Het viseert daarentegen enkel de personen die niet behoren tot één van de twee categorieën en onafhankelijk van het feit of zij al dan niet een verzoek (in dit geval onontvankelijk) hebben ingediend in toepassing van het koninklijk besluit hierboven vermeld maar wel kunnen bewijzen te beschikken over een fiscale ervaring van minimum 15 jaar, voldoende om de functie van belastingconsulent, zoals omschreven in artikel 38 van bovenvermelde wet uit te oefenen. ¶ De Erkenningscommissie ‘belastingconsulenten’, opgericht sedert 5 juli 1999, overeenkomstig artikel 60, § 3 van de Wet van 22 april 1999 betreffende de boekhoudkundige en fiscale beroepen, vatte haar werkzaamheden aan in november 1999. De eerste overgangsregeling, die liep tot 29 december 2000, telde 5 134 dossiers, waarvan 1 780 Franstalige en 3 354 Nederlandstalige dossiers. ¶ De tweede overgangsregeling die liep tot 15 april 2002 telde 292 dossiers, waarvan 102 Franstalige en 190 Nederlandstalige dossiers. ¶ Daarnaast werden 60 aanvragen onontvankelijk bevonden vermits de kandidaten beschikten over een diploma en bijgevolg niet in aanmerking kwamen voor de tweede overgangsperiode. Alle dossiers werden in de loop van 2003 afgehandeld, met uitzondering van 18 dossiers die in beraad werden gehouden omwille van procedurele redenen. ¶ De commissie adviseerde positief in 4 067 dossiers ingediend op grond van het eerste K.B. en in 80 aanvragen ingediend op basis van het tweede K.B. (15 jaar ervaring). ¶ De Erkenningscommissie is als volgt samengesteld:

35

Toegang tot het beroep

Voorzitter Mevrouw Anne SPIRITUS-DASSESSE, tweetalig magistraat, Voorzitter van de Rechtbank van Koophandel te Brussel.

Plaatsvervangend Voorzitter Mevrouw Francine DE TANDT, tweetalig magistraat, Ondervoorzitter van de Rechtbank van Koophandel te Brussel. Coördinator Mevrouw Isabelle HAMERLINCK Leden accountants Nederlandstalig De heren

Michel LIESSENS Martin CLAES

Leden belastingconsulenten Nederlandstalig De heren

Jos DE BLAY Kurt STRAKA

Leden accountants Franstalig De heren

Vincent DELVAUX, Raymond KROCKAERT Guy SAVOIR

Leden belastingconsulenten Franstalig De heren

Pierre CATTELAIN Yves MOTTET Antonio BADALIN

De Erkenningscommissie heeft tot haar grote spijt afscheid moeten nemen van de heer Gustaaf CUYPERS, en is dankbaar met hem te hebben mogen samenwerken.

Overstapmogelijkheden IAB – IBR In het afgelopen werkingsjaar 2003 heeft de Hearingcommissie zes dossiers behandeld. Deze dossiers betroffen revisoren die, op grond van de overstapprocedure tussen de twee Instituten overeengekomen in het akkoord van 30 maart 1998, wensten toegelaten te worden tot het IAB. Deze zes dossiers werden, na gunstig advies van de Hearingcommissie, door de Raad goedgekeurd. ¶ Bij de Stagecommissie werd een verzoek ingediend door een stagiair van het IBR, die zijn stage bij het IAB wou aanvatten. Vermits de stage van betrokkene opgeschort was, was de overstapmogelijkheid IBR – IAB niet van toepassing.

36


37


Uitoefening van het beroep Bestuursmandaat: problematiek eigen cliënteel en problematiek belastingconsulenten In het jaarverslag 2002 werd het standpunt van de Raad inzake bestuursmandaat reeds meegedeeld. Tijdens haar zitting van 3 november 2003 besliste de Raad deze nota verder te verfijnen in het bijzonder met betrekking tot de mogelijkheid om een bestuursopdracht op te nemen bij eigen cliënteel en met betrekking tot de toepassing van de criteria op de belastingconsulenten.

Problematiek eigen cliënteel De Raad meent dat de externe accountant een opdracht van bestuurder bij zijn eigen cliënteel kan opnemen, aangezien hij het best geplaatst is om de situatie van de betrokken vennootschap op een correcte manier in te schatten zonder daarbij zijn plicht tot onafhankelijkheid in het gedrang te brengen. ¶ Bij de uitoefening van die opdracht moet de accountant erop toezien dat hij zijn onafhankelijkheid op geen enkele manier in gevaar brengt. Tijdens het onderzoek van zijn aanvraag moet hij daarover aan de Raad alle nuttige informatie verstrekken. ¶ Met het oog op de goede uitoefening van het mandaat van voorlopig bestuurder, moet de accountant in elk geval zelf nagaan of die situatie geen bedreiging vormt voor zijn onafhankelijkheid. Hij moet bedacht zijn op het eventuele bestaan van bepaalde belangenconflicten die zijn onafhankelijkheid kunnen schaden. ¶ Als hij vaststelt dat zijn onafhankelijkheid om die redenen kan worden aangetast, moet de accountant de opdracht weigeren. ¶ Het bestuurdersmandaat van de externe accountant bij eigen cliënteel is het gevolg van een algemeen vertrouwen tussen de accountant en de leden van het bestuursorgaan van de onderneming. ¶ Bij het verlenen van haar toestemming zal de Raad er de externe accountant steeds op wijzen dat deze de verplichtingen weergegeven in de artikelen 11 en 13, § 1 van het K.B. van 1 maart 1998 tot vaststelling van het reglement van plichtenleer der accountants dient na te leven. ¶ Artikel11 van het K.B. van 1 maart 1998 tot vaststelling van het reglement van plichtenleer der accountants bevat volgend voorschrift: ‘Het is de externe accountant verboden om, rechtstreeks of onrechtstreeks, een opdracht, een functie of een mandaat te aanvaarden of voort te zetten wanneer de uitoefening daarvan hem in een positie van belangenconflict dreigt te plaatsen die van aard is het onafhankelijke oordeel dat hij moet uitbrengen in het gedrang te brengen. Hij moet zijn cliënt onmiddellijk daarvan op de hoogte brengen en erop toezien dat elke maatregel genomen wordt, opdat de belangen van de cliënt gevrijwaard zouden worden’.

Artikel13, § 1 van dit K.B. bepaalt o.m. het volgende: ‘De externe accountant mag geen controleopdracht over de jaarrekening of andere boekhoudkundige bescheiden van een onderneming aanvaarden wanneer hij, hetzij de functie van bestuurder of zaakvoerder, het zij een verantwoordelijkheid in de leiding met een belangrijke invloed op de boekhouddienst in de onderneming of in een verbonden onderneming uitoefent of minder dan twee jaar geleden heeft uitgeoefend’.

39

Uitoefening van het beroep

Het uitoefenen, onder de voorwaarden bepaald in de IAB-mededeling, van een mandaat in een onderneming die tijdelijke moeilijkheden kent, is niet noodzakelijk in strijd met vermelde voorschriften, temeer gelet op het beperkt tijdelijk karakter van het mandaat (6 maanden, eventueel verlengbaar indien daartoe gegronde redenen zijn) en op het welbepaald doel van dit mandaat, te weten het remediëren aan een tijdelijke probleemsituatie in de vennootschap. ¶ De Raad van het IAB zal, binnen het kader van haar bevoegdheid om een toelating te verlenen tot het uitoefenen van een bestuurdersmandaat, een belangrijke preventieve rol spelen i.v.m. mogelijke schendingen van bovenvermelde deontologische regels. ¶ Vooreerst zal de Raad nagaan of geen enkel andere minder ingrijpende maatregel dan het opnemen van een mandaat geschikt lijkt om aan de tijdelijke probleemsituatie in de betrokken vennootschap te verhelpen. Die bevoegdheid zal nog scherper worden uitgeoefend wanneer het zou gaan om een bestuursmandaat bij eigen cliënteel. Indien blijkt dat andere maatregelen mogelijk zijn, zal de Raad de toelating weigeren. ¶ Vervolgens zal de Raad, wanneer het gaat om een bestuursmandaat bij eigen cliënteel en geen andere minder ingrijpende maatregel geschikt lijkt, concreet nagaan of de uitoefening van het tijdelijk mandaat met het oog op het verhelpen van tijdelijke problemen al dan niet een schending zou opleveren van vermelde deontologische regels. In het bevestigend geval, zal de Raad de toelating weigeren. Inderdaad, de vijf criteria vermeld in de IAB-mededeling waardoor de Raad zich laat leiden bij het nemen van een beslissing betreffende de aanvraag om een taak van bestuurder of zaakvoerder waar te nemen, verhindert de Raad niet om op discretionaire wijze een aanvraag te weigeren om een reden die geen verband houdt met die criteria. ¶ Tenslotte zal de Raad, wanneer zij een toelating verleent, in die toelating aan de betrokkene meedelen dat deze laatste, niettegenstaande de toelating, steeds erover moet waken de artikelen 11 en 13, § 1 van het reglement van plichtenleer na te leven. ¶ Rekening houdend met de hierboven geschetste mogelijkheden van de Raad is het probleem van een eventuele miskenning van de onafhankelijkheid van de accountant grotendeels uitgesloten.

Problematiek belastingconsulenten Het is onbetwistbaar dat krachtens artikel 31,1° van de Wet van 22 april 1999 de externe belastingconsulent ook in aanmerking komt om, mits toelating van de Raad of mits aanstelling door de Rechtbank, een taak van bestuurder of zaakvoerder in een vennootschap uit te oefenen. ¶ Het is evident dat gelet op de wettelijke opdrachten van de accountant (zie art. 34 van de Wet van 22 april 1999) in principe enkel de externe accountant in aanmerking komt voor een bestuursmandaat in een onderneming die tijdelijke moeilijkheden kent. ¶ De wettelijke bevoegdheden van de belastingconsulent (zie art. 38 van de Wet van 22 april 1999: verstrekken van advies in belastingaangelegenheden, bijstand en vertegenwoordiging van belastingplichtigen) zijn zeker niet van die aard om te stellen dat in principe zij in aanmerking komen voor een mandaat in ondernemingen die tijdelijke moeilijkheden kennen. ¶ Het is dus normaal en verantwoord 2

IAB-Info nr. 3/2003, 2.

dat de IAB-mededeling2 enkel handelt over de externe accountant. ¶ Evenwel zou niets beletten dat de Raad, binnen het kader van haar discretionaire beslissingsbevoegdheid om al dan niet een toelating te verlenen op grond van artikel 31,1° van de Wet van 22 april 1999, toch aan een externe belastingconsulent de toelating zou geven om een mandaat op te nemen in een onderneming die tijdelijke moeilijkheden kent, indien duidelijk blijkt dat die belastingconsulent over de nodige capaciteiten en bekwaamheid beschikt om

40


het specifieke mandaat uit te oefenen. Uitzonderingen zijn steeds mogelijk in het kader van discretionaire bevoegdheden wanneer die uitzonderingen gegrond zijn op deugdelijke motieven.

Samenwerking tussen accountants en/of belastingconsulenten en de ondernemingsloketten Kader De Wet van 16 januari 2003 tot oprichting van een Kruispuntbank van Ondernemingen, tot modernisering van het handelsregister, tot oprichting van erkende ondernemingsloketten en houdende diverse bepalingen, werd op 5 februari 2003 gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. Deze wet moet de administratieve vereenvoudiging in ons land een nieuwe, concrete impuls geven. ¶ Zoals reeds bekend, én zoals de titel het laat vermoeden, creëert deze wet enkele nieuwe ‘spelers’ op het veld van de administratieve verplichtingen van ondernemingen. ¶ De Kruispuntbank van Ondernemingen zal iedere onderneming en iedere handelaar een uniek identificatienummer toekennen. Ze zal dus beschikken over het nummer van alle ondernemingen en over de overeenkomstige basisidentificatiegegevens (naam, adres, firmanaam,…). Dit unieke nummer zou er voor moeten zorgen dat de ondernemingen voortaan niet meer telkens dezelfde formaliteiten moeten vervullen bij de verschillende administraties. De uitwisseling van informatie tussen deze administraties gebeurt via de Kruispuntbank. De verscheidene federale diensten zullen hun databanken moeten aanpassen met dit unieke identificatiegegeven zodat een uniforme identificatie mogelijk wordt binnen de federale overheid. De oprichting van een Kruispuntbank maakt dus een rationalisering van de werking van de overheid en een verbetering van de dienstverlening mogelijk. ¶ Het tweede luik van de wet betreft de hervorming van het Handelsregister; dit wordt voortaan geïntegreerd in de Kruispuntbank van Ondernemingen. De handelsondernemingen zullen zich nog steeds moeten inschrijven in het handelsregister, maar zullen niet meer naar de griffie van de Handelsrechtbank moeten gaan. Ze kunnen zich rechtstreeks – of via hun accountant, belastingconsulent of andere mandataris – wenden tot een ondernemingsloket van hun keuze. Deze ondernemingsloketten werden op basis van wettelijke erkenningsvoorwaarden erkend door de Minister van Middenstand. De controle en het toezicht over de loketten is in handen van de FOD Economie, KMO’s, Middenstand en Energie. ¶ Het IAB heeft steeds benadrukt dat deze loketten hun diensten moeten aanbieden in het strikte kader van hun basisrol op het vlak van de administratieve vereenvoudiging, maar dat de ermee verband houdende economische adviesfuncties door de wetgever toevertrouwd zijn én moeten blijven aan de erkende economische beroepsbeoefenaars, met respect voor de specificiteit van elk beroep.

Advies van de Hoge Raad voor de Economische Beroepen De kruispuntbankwet is op 1 juli 2003 in werking getreden. Deze loketten hebben, niettegenstaande hun juridisch statuut van VZW (privé-sector), een aantal bevoegdheden die tot voor kort toebehoorde aan diverse overheidsinstanties. Typevoorbeeld is in dit verband de inschrijving van een starter in het handelsregister, hetgeen tot op vandaag door de griffie van de rechtbank van koophandel wordt behartigd.

41


Gezien deze specifieke context, besliste de Raad van het IAB in 2002 de visie van de Hoge Raad voor de Economische Beroepen te vragen met betrekking tot de relatie tussen accountants en belastingconsulenten en de ondernemingsloketten in het algemeen, en de gebeurlijke structurele samenwerking tussen deze partijen in het bijzonder. Dit initiatief werd genomen vanuit de constante zorg de leden van het Instituut de nodige rechtszekerheid 3

Avis du 6 novembre 2002

te bieden in hun dagelijkse werkzaamheden, in dit specifiek geval met betrekking tot de deontologische

relatif aux liens de collabora-

plicht tot onafhankelijkheid en neutraliteit ten aanzien van derden. Immers, het belang van de ondernemer

tion pouvant exister entre les experts-comptables et/ou les conseils fiscaux et les gui-

De Hoge Raad bracht hierover in november 2002 een advies3 uit.

chets d’entreprises. (Het ad-

De Hoge Raad neemt als vertrekpunt voor zijn advies de bepalingen inzake de mogelijkheid tot samenwer-

vies is nog niet beschikbaar in het Nederlands. Bijgevolg

van 22 april 19994 en de koninklijke besluiten inzake de deontologie en het huishoudelijk reglement van

gen in deze bijdrage die op

het Instituut5,6. Bovendien wordt verwezen naar een advies7 dat de toenmalige Hoge Raad voor het Be-

ben, gebaseerd op een eigen

betrekking tot de beoefenaars van andere beroepen waarmee bedrijfsrevisoren een middelenvennootschap

Wet van 22 april 1999 be-

mogen oprichten.

dige en fiscale beroepen.

dat professionele vennootschappen zouden worden opgericht tussen accountants en/of belastingconsulen-

1 maart 1998 tot vaststelling

ten en niet-IAB-leden. ¶ Een professionele vennootschap oprichten met een ondernemingsloket, is bijge-

tenleer der accountants.

volg uitgesloten.

Koninklijk Besluit van

Rest de vraag of er samenwerkingsvormen zijn die wél toegestaan zijn.

2 maart 1989 tot vaststelling

Het advies stelt dat mogelijke ‘vennootschappen’8 tussen IAB-leden en ondernemingsloketten minstens

van het huishoudelijk reglement van het Instituut der

7

In het advies stelt de Hoge Raad vooreerst dat de actuele stand van de beroepsreglementering niet toelaat

Koninklijk Besluit van

van het reglement van plich-

6

drijfsrevisoraat en de Accountancy op 11 mei 1995 aan het Instituut der Bedrijfsrevisoren uitbracht met

vertaling.).

treffende de boekhoudkun-

5

king tussen leden van het Instituut met andere leden of niet-leden, zoals die terug te vinden zijn in de wet

zijn de citaten en verwijzin-

het advies betrekking heb-

4

die begeleiding zoekt, moet primeren, en dit ongeacht elk mogelijk samenwerkingsverband.

moeten beantwoorden aan de drie volgende voorwaarden, die ook al de kern uitmaakten van het advies dat

Accountants.

in 1995 aan het IBR werd uitgebracht:

Advies van 11 mei 1995 be-

•

de kandidaat-vennoot moet een dienstverlenend intellectueel beroep uitoefenen;

•

zijn dienstverlening moet verband houden met de beroepsactiviteiten van accountants/belasting-

treffende de beroepen waarvan de beoefenaars in aan-

consulenten;

merking komen om met de bedrijfsrevisoren een middelenvennootschap te vormen. 8

In de originele versie van het

de kandidaat-vennoot moet onderworpen zijn aan een erkende beroepsdeontologie.

De Hoge Raad stelt dat het bij gebrek aan (ontwerp-) koninklijk besluit inzake de deontologische regels van

advies ‘associations’, hier

ondernemingsloketten, moeilijk is deze regels te beoordelen. Bovendien moet men vaststellen dat de wet

naar analogie met het advies

op de ondernemingsloketten nergens vermeldt dat er een koninklijk besluit op de deontologie van de lo-

aan IBR van 11 mei 1995 vertaald als ‘vennootschap-

9

•

ketten zou komen.

pen’.

Bij gebrek aan erkende deontologie voor de ondernemingsloketten spreekt het voor zich, stelt de Hoge

In de originele versie ‘accord

Raad, dat een ‘samenwerkingsakkoord’9 in strijd zou zijn met de drie opgesomde criteria.

de collaboration’.

De Hoge Raad besluit zijn advies met de stelling dat dergelijke vennootschap geen discriminatie ten aanzien van andere beroepen mag inhouden. Het is volgens de Hoge Raad belangrijk om duidelijk de grenzen af te bakenen van samenwerkingsakkoorden, meer bepaald met betrekking tot oneerlijke mededinging, ongelijke behandeling van andere beroepen,…

42


Standpunt van de Raad van het Instituut van de Accountants en de Belastingconsulenten In het kader van de eventuele contacten die de leden van het Instituut in de aanloop naar de oprichting van ondernemingsloketten kunnen hebben met de oprichters ervan, evenals in het kader van de contacten die de leden met de ondernemingsloketten kunnen hebben, heeft de Raad de leden van het IAB volgend standpunt meegedeeld: De ondernemingsloketten, opgericht in de vorm van verenigingen zonder winstoogmerk, vervullen een aantal overheidstaken, die tot voor kort door overheidsinstanties werden behartigd. Als typevoorbeeld kan aangehaald worden dat alle startende ondernemers voortaan verplicht zijn om zich in de Kruispuntbank van Ondernemingen te laten inschrijven. Dit kan uitsluitend bij een ondernemingsloket van hun keuze. Hetzelfde geldt voor elke wijziging of doorhaling van de inschrijving. De inschrijving, wijziging of doorhaling moet gebeuren door de onderneming zelf of haar vertegenwoordiger of mandataris10. De Raad acht het vanzelfsprekend dat de accountants en/of belastingconsulenten in deze context frequent een beroep zullen doen op de ondernemingsloketten. Als mandataris van de cliënt zal het immers veelal de 10

De Memorie van Toelichting

accountant en/of belastingconsulent zijn die de noodzakelijke formaliteiten vervult in het kader van de

verduidelijkt dat de lastheb-

Kruispuntbank van Ondernemingen. De ondernemingsloketten zullen hierbij het enige aanspreekpunt zijn.

ber over een bijzondere volmacht moet beschikken. 11

Als algemeen principe geldt dat in de contacten tussen accountants en/of belastingconsulenten en

Koninklijk Besluit van 1

ondernemingsloketten de algemene deontologische principes11 uiteraard dienen gerespecteerd te worden.

maart 1998 tot vaststelling

Specifiek met betrekking tot de vorm of de intensiteit die een samenwerking tussen de IAB-leden en de

van het reglement van plichtenleer der accountants.

ondernemingsloketten kan aannemen, vestigt de Raad – mede op basis van het advies van de Hoge Raad voor de Economische Beroepen – de aandacht op het volgende: •

De administratieve formaliteiten worden vervuld bij het ondernemingsloket dat de voorkeur krijgt van de cliënt. Exclusieve samenwerking met één loket zal in de praktijk bijgevolg onmogelijk zijn.

•

Er kan geen sprake zijn van commissielonen of andere voordelen die verband houden met de opdracht van de accountant/belastingconsulent als mandataris van de cliënt.

•

Het beroepsgeheim blijft onverkort van kracht met betrekking tot alle informatie over de cliënt die met het oog op het vervullen van de betrokken administratieve formaliteiten niet relevant zijn.

•

Vennootschappen tussen ondernemingsloketten en accountants en/of belastingconsulenten zijn in de actuele stand van de wetgeving niet toegelaten.

Informatie aan de ondernemingsloketten Aangezien de ondernemingsloketten de enige mogelijke toegang tot de Kruispuntbank van Ondernemingen vormen, is het logisch dat IAB-leden er frequent contacten mee hebben. ¶ Om de samenwerking tussen de loketten en de accountants en/of belastingconsulenten zo efficiënt mogelijk te laten verlopen, heeft het Instituut de loketten van bij de opstart van hun activiteiten uitgebreid geïnformeerd over het wettelijk statuut, de rol en de bevoegdheden van accountants en belastingconsulenten. Deze informatiecampagne kaderde in het constante streven van het Instituut naar een zo complementair mogelijk functioneren van beide economische actoren: het ondernemingsloket met een wettelijke opdracht

43


die kadert in het streven naar meer administratieve vereenvoudiging, de accountant en belastingconsulent met activiteiten die kaderen in het begeleiden en adviseren van ondernemingen.

Conclusie Samengevat kan gesteld worden dat accountants en/of belastingconsulenten in hun werkrelatie met de ondernemingsloketten – net zoals in al hun andere professionele activiteiten – de regels van plichtenleer onverkort dienen na te leven. Specifiek met betrekking tot de intensiteit of de vorm van de samenwerking betekent dit dat de accountant en/of belastingconsulent geen handelingen kan stellen die zijn onafhankelijkheid, zijn wils- of beoordelingsvrijheid of onpartijdigheid zouden kunnen aantasten. De Raad van het Instituut meent overigens dat het gegeven dat de loketten een specifiek statuut hebben (vzw), op zich niet rechtvaardigt dat op het niveau van het beroep in zijn geheel of op het niveau van de individuele beroepsbeoefenaar, geprivilegieerde statuten zouden worden gecreëerd. Specifiek op het collectieve niveau van het beroep zou een dergelijk geprivilegieerd statuut duidelijk in strijd zijn met het advies van de Hoge Raad voor de Economische Beroepen dat stelt dat samenwerkingsverbanden geen discriminatie ten aanzien van andere beroepen mogen inhouden.

Normen inzake de controle bij het voorstel tot ontbinding van vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid De normen inzake de controle bij het voorstel tot ontbinding van vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid werden goedgekeurd door de Raad van het IAB op 24 november 1997 en zijn in werking getreden op 1 januari 1998. Aangezien deze normen moesten worden aangepast aan de nieuwe artikelnummering van het Wetboek van vennootschappen, heeft de Raad van het IAB een nieuwe versie van de normen inzake de controle bij het voorstel tot ontbinding van vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid goedgekeurd op zijn zitting van 2 december 2002.

De normen inzake de controle bij het voorstel tot ontbinding van vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid vindt u in Accountancy & Tax, nr. 2/2003, p. 27-35 en op het beveiligd deel van de IAB-website (rubriek ‘beroep’, ‘normen’).

44


Opvoeren van de strijd tegen het witwassen van geld Verder doorgedreven identificatieplicht, afschaffing van de afgezwakte meldingsplicht, verscherpte waakzaamheidsplicht,…

Wettelijk kader Zoals iedereen weet, is het sluitstuk van het preventieve luik van het antiwitwassysteem in ons land de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld (hierna ‘de wet’); dit is de omzetting in het Belgische recht van de Europese richtlijn 91/308/EEG van het Europees Parlement en de Raad van 10 juni 1991. Deze wet voorziet in een reeks preventieve maatregelen, gesanctioneerd door administratieve geldboeten, en stelt een samenwerkingsplicht in tussen bepaalde instellingen en bepaalde personen, om operaties die verband houden met het witwassen van geld op te sporen en een daartoe opgerichte dienst, de Cel voor Financiële Informatieverwerking (CFI), daarvan in kennis te stellen. Tien jaar na de inwerkingtreding ervan werd deze richtlijn grondig gewijzigd door richtlijn 2001/9/EG van het Europees Parlement en van de Raad van 4 december 2001. De nieuwe tekst breidt de toepassingssfeer, zowel ratione materiae als ratione personae, van de vorige richtlijn uit om rekening te houden met de aanmerkelijke evolutie van de materie.

1. De eerste pijler van de richtlijn is de uitbreiding van het preventieapparaat tot nieuwe vormen van zware criminaliteit, zoals de activiteiten van criminele organisaties, fraude ten aanzien van de begroting van de Europese Gemeenschappen en corruptie, ongeacht het kapitaal voor de financiering ervan van illegale herkomst is of niet. Daarenboven spoort de richtlijn de lidstaten aan om alle strafbare feiten die hoge opbrengsten kunnen opleveren en waarvoor een zware gevangenisstraf geldt, te viseren. Deze evolutie is onder meer het gevolg van de onthulling van het nauw verband tussen de georganiseerde misdaad en het witwassen van geld. 2. De tweede pijler van de richtlijn is de verruiming, onder bepaalde voorwaarden, van de toepassingssfeer van het antiwitwaspreventiesysteem tot niet-exclusief financiële beroepen. Uit recente FAG-rapporten is immers gebleken dat ook deze beroepen, al dan niet wetens en willens, kwetsbaar kunnen zijn voor witwasoperaties. Het betreft bedrijfsrevisoren, externe accountants, externe belastingconsulenten, vastgoedmakelaars, handelaars in goederen van grote waarde (zoals edelstenen en -metalen en kunstwerken, wanneer in contanten wordt betaald en voor een bedrag van 15 000 EUR of meer), boekhouders, notarissen, vastgoedmakelaars die activiteiten van goederenbeheer uitoefenen en andere zelfstandige beoefenaars van juridische beroepen, wanneer zij deelnemen, door het bijstaan bij of het uitvoeren van, aan financiële of onroerende transacties. Het opnemen van de advocaten vereist uiteraard schikkingen om de garanties in verband met de naleving van de fundamentele rechten van de verdediging te vrijwaren. Daarom worden slechts welbepaalde activiteiten, behorende tot de financiële of de vennootschapsrechtelijke sfeer, met een hoger risico op witwasoperaties beoogd. Wanneer advoca-

45


ten handelen in het strikt afgelijnde kader van de uitdrukkelijk in artikel 2bis, 5 van de richtlijn opgesomde activiteiten, zijn ze op dezelfde gronden als de andere instellingen en beroepen aan het geheel van de verplichtingen onderworpen. De richtlijn beperkt de onderwerping van de advocaten dus tot het strikt noodzakelijke, en stelt hun kernactiviteiten vrij, namelijk het advies, de vertegenwoordi12

FAG staat voor Financiële Ac-

ging en de verdediging van een cliënt voor het gerecht, behalve uiteraard, wanneer de cliënt deelneemt

tiegroep, vaak in het Engels

aan witwasactiviteiten, wanneer het juridisch advies gegeven wordt met het oog op het witwassen van

vermeld als FATF (Financial Action Task Force on Money

geld of als de advocaat weet dat zijn cliënt juridisch advies verlangt met het oog op witwasoperaties.

Laundering). Deze onafhanke-

Om elke aantasting van de fundamentele rechten van de verdediging te vermijden, voorziet de richtlijn

lijke internationale organisa-

in de mogelijkheid van een bijkomende filter tussen de advocaten en de gerechtelijke autoriteiten, met

tie telt 29 lidstaten, waaronder de 15 staten van de Europese Unie. Ze wil alle landen ter wereld aansporen

name door hun de kans te bieden de kennisgeving bij de balie te doen. 3. Ten slotte past de richtlijn de identificatieplicht aan, met name wordt aangedrongen om specifieke en adequate identificatiemaatregelen te nemen ter compensatie van het grotere witwasrisico dat ontstaat

om welbepaalde wetgeving gericht tegen het witwassen

wanneer zakelijke betrekkingen op afstand worden aangegaan. De identificatie van rechtspersonen im-

van geld aan te nemen en toe

pliceert dat passende maatregelen worden genomen om inzicht te krijgen in de controlestructuur en de

te passen. De tegenwerkende

daadwerkelijke eigendom van de rechtspersoon.

landen worden geïdentificeerd en opgenomen op een lijst van niet-meewerkende

Als er één eigenschap is die het verontrustend fenomeen van het witwassen van geld kenmerkt, is het on-

landen en gebiedsdelen. Voor

getwijfeld de wereldwijde dimensie ervan. Profiterend van het katalysatoreffect van de mondialisering en

meer info: http://www.oecd.org/fatf/. 13

van de “boomende” netwerken en mogelijkheden voor transacties op afstand die er, via het elektronisch

Om de kwetsbaarheid van het

geldverkeer onder meer, uit voortvloeien, grijpen de witwassers alle kansen die zich voordoen om wereld-

internationaal financieel sys-

wijd voordeel te halen uit de zwakheid van de nationale verdedigingssystemen. De internationale krach-

teem en het gebruik ervan door criminelen te verminderen,

tenbundeling, het enige middel om dergelijk fenomeen, met een grensoverschrijdende dimensie dat daar-

heeft de FAG een initiatief ge-

enboven versterkt wordt door de groei van de markten, in te dijken, heeft nu reeds verschillende gezichten:

nomen met als doel het onder-

de acties van de OESO tegen de schadelijke belastingstelsels, de maatregelen van de Europese Unie en de

zoek en de identificatie van de zware en systematische tekort-

studies van de Verenigde Naties inzake de financiële offshore centra en tegen de georganiseerde transna-

komingen van de antiwitwas-

tionale misdaad… Binnen deze context heeft de FAG12 (Financiële Actiegroep), waarvan België lid is, enige

systemen van bepaalde rechts-

jaren geleden reeds een lijst opgesteld van niet-meewerkende landen en territoria13 die, op basis van 25

systemen. Deze voor wijzigingen vatbare lijst van

criteria14, geacht worden niet mee te werken aan de strijd tegen het witwassen van geld. Tegen deze lan-

niet-meewerkende landen en

den en territoria werden tegenmaatregelen uitgevaardigd die hoofdzakelijk tot doel hebben de geldende

territoria kan on line worden

meldingsmechanismen te versterken of tot systematische melding over te gaan van financiële operaties

geraadpleegd op de website van de FAG met volgend adres:

met deze landen, alleen wegens het potentieel verdacht karakter ervan. Tengevolge van deze actie was het

http://www1.oecd.org/fatf/NC

nodig gebleken om bijkomende preciseringen aan te brengen aan de veertig aanbevelingen van 1991, die

CT_en.htm.

in 1996 een eerste maal werden herzien. Dit proces werd in juni 2003 afgesloten door de formele goedkeuring van nieuwe aanbevelingen15. Uit deze herziening komen drie punten tot uiting: de versterking en de verduidelijking van de identificatieplicht met betrekking tot cliënten en de echte begunstigden van de financiële verrichting, het belang de transparantie van de vennootschapsstructuren te verzekeren en, ten slotte, de uitbreiding van het preventiesysteem tot de niet-financiële beroepen die de toegang tot het witwasproces mogelijk maken, ook al nemen witwassers veruit het meest hun toevlucht tot de financiële sector. Aanbevelingen 5 en 9 voeren ook nieuwe ‘due diligence’-bewakingsopdrachten in. Zodra de identi-

46


ficatie op adequate wijze is uitgevoerd, wordt immers van de aan het preventieve luik van de antiwitwaswetgeving onderworpen personen en instellingen verwacht dat ze onafgebroken toezicht uitoefenen op de zakelijke betrekking. Ze moeten daarenboven ‘een aandachtig onderzoek verzekeren van de uitgevoerde verrichtingen om zich ervan te vergewissen dat deze stroken met de kennis die ze hebben van hun cliënt, 14

Het volledige verslag van de

van zijn commerciële activiteiten, van zijn risicoprofiel, en indien nodig, van de herkomst van de fondsen’.

FAG betreffende de niet-me-

Wanneer ze deze waakzaamheidsplicht niet kunnen nakomen, mogen ze geen zakenrelatie aanknopen of in

dewerkende landen en territoria van 22 juni 2001 is be-

stand houden. Wat meer bepaald de identificatie van de cliënt in het kader van een relatie ‘op afstand’ be-

schikbaar op de website van

treft, moeten de aan de wetgeving onderworpen ondernemingen die ‘verkoop-op-afstand’-methoden toe-

de Cel voor Financiële Infor-

passen, ‘specifieke en adequate identificatiemaatregelen nemen ter compensatie van het grotere witwasri-

matieverwerking (http://www.ctif-cfi.be) of op

15

sico en het grotere risico op terrorismefinanciering, obligo 11 september 200116, dat ontstaat wanneer

de website van de FAG

zakelijke betrekkingen of transacties worden aangegaan met een cliënt die niet fysiek aanwezig is’.

(http://www.oecd.org/fatf).

Tezamen met deze antiwitwasmaatregelen, heeft de FAG, naar aanleiding van de terroristische aanslagen

Deze nieuwe aanbevelingen kunnen on line worden ge-

op de Verenigde Staten op 11 september 2001, acht nieuwe internationale normen uitgevaardigd met het

raadpleegd op de website van

oog op de strijd tegen de financiering van het terrorisme. De FAG verzoekt alle landen deze acht speciale

de FAG:

aanbevelingen17 aan te nemen en toe te passen. In het licht daarvan vermelden we de speciale aanbeve-

http://www1.oecd.org/fatf/40 Recs_en.htm. 16

ling IV die de onderworpen instellingen en beroepen verzoekt hun verdenkingen te melden dat kapitalen

Voor meer info over de spe-

verband houden met, betrokken zijn bij of aangewend worden voor de financiering van terrorisme, terroris-

ciale aanbevelingen en de

tische daden of terroristische organisaties.

toepassingsrichtlijnen, zie de speciale website inzake de fi-

De omzetting van de Europese richtlijn in het Belgisch recht en het conformeren ervan aan de maatrege-

nanciering van het terrorisme:

len van de FAG (de nieuwe versie van de veertig aanbevelingen en de acht antiterrorismeaanbevelingen)

http://www1.oecd.org/fatf/Ter-

werd verwezenlijkt door de wet van 12 januari 200418, gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 23 ja-

Finance_en.htm 17

Zie de website van de OESO:

nuari 2004. Ze heeft uitwerking vanaf 2 februari 2004.

http://www1.oecd.org/fatf. 18

Wet van 12 januari 2004 tot

Wat verandert er voor de externe accountants en belastingconsulenten?

wijziging van de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming

Sinds 29 juni 1999 zijn de bepalingen van de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van

van het gebruik van het finan-

het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme van toepassing op de

ciële stelsel voor het witwas-

bedrijfsrevisoren, de externe accountants en belastingconsulenten en de erkend boekhouders en boekhou-

sen van geld, de wet van 22 maart 1993 op het statuut en

ders-fiscalisten. Voor de bedrijfsrevisoren en de externe accountants golden deze bepalingen al sedert 25

het toezicht op de kredietin-

oktober 1998.

stellingen en de wet van 6

Zoals u wel weet, publiceert de CFI geregeld toelichtingsnota’s over de praktische toepassingsvoorwaarden

april 1995 inzake het statuut van en het toezicht op de be-

van deze samenwerking. Deze nota’s kunt u on line raadplegen op de website van de Cel.CTIF-BE/NLDXHM).HTP:/W Ook wij zullen

leggingsondernemingen, de

niet nalaten ernaar te verwijzen in de artikels van onze nieuwsbrief IAB-Info. Het vervolg van dit artikel is

bemiddelaars en de beleg-

dus een eerste analyse van de nieuwigheden die op 2 februari 2004 in werking zijn getreden. Uiteraard ge-

gingsadviseurs, B.S. van 23 januari 2004.

ven wij onze beschouwingen onder voorbehoud van nadere informatie en nuanceringen die de CFI zou kunnen verstrekken in een nu al verwachte toelichtingsnota. Eveneens op korte termijn worden besprekingen gevoerd in een denktank binnen een werkgroep, gevormd door vertegenwoordigers van de drie beroepsinstituten die onder toezicht staat van de Hoge Raad voor de Economische Beroepen. Deze werkzaamheden zouden moeten uitmonden in de opstelling van een technische nota waarin de details van deze verplichtingen tot samenwerking worden toegelicht.

47


Dit gezegd zijnde, onderstrepen we dat de wijzigingen voor de externe accountants en belastingconsulenten, hoe beperkt ze ook zijn, op zicht van de nieuwe tekst van de wet van 11 januari 1993, niet mogen worden onderschat. Deze nieuwe gecoördineerde tekst kunt u trouwens downloaden op de website van de CFI (http://www.ctif-cfi.be/nl/wet/wetbelg/110193nieuw.pdf).

A. Strafbare feiten waarbij de herkomst van de kapitalen of goederen als illegaal wordt beschouwd Zoals geweten is, is het preventieve luik van de antiwitwaswetgeving enkel van toepassing op vermogensvoordelen voortkomende van een aantal limitatief opgesomde ernstige strafbare feiten. In het licht daarvan werd ‘omkoping van ambtenaren’ vervangen door ‘verduistering door personen die een openbare functie uitoefenen en omkopen’. Relevanter voor de evolutie is dat ernstige milieucriminaliteit, namaak van muntstukken of bankbiljetten, namaak van goederen en zeeroverij aan deze lijst werden toegevoegd. Voorts verwijzen alle artikelen van de wet van 11 januari 1993, die verwezen naar het witwassen van geld, voortaan ook naar ‘de financiering van terrorisme’.

B. Meldingsplicht bij gewoon vermoeden Wanneer u, tot voor kort, in de uitoefening van uw opdracht als extern accountant of belastingconsulent, geconfronteerd werd met een witwasoperatie, moest u de CFI slechts informeren indien u feiten vaststelde waarvan u wist dat ze verband hielden met het witwassen van geld. Sinds 9 februari 2004 werd dit begrip ‘versterkt vermoeden’ vervangen door het veel ruimere begrip ‘gewoon vermoeden’. Voortaan zijn de externe accountants en/of externe belastingconsulenten derhalve verplicht de CFI in te lichten wanneer ze feiten vaststellen waarvan ze weten of vermoeden dat ze verband houden met het witwassen van geld of de financiering van terrorisme. Bovendien kunnen hun vertegenwoordigers en werknemers persoonlijk de melding doen, wanneer de betrokken professionals er niet toe in staat zijn.

C. Aanpassing van de identificatieplicht – Invoering van een waakzaamheidsplicht Hoewel de gewone en occasionele cliënten zoals voorheen steeds moeten worden geïdentificeerd en alle redelijke maatregelen moeten worden genomen om hun identiteit te controleren, zal de identificatie desgevallend moeten worden uitgebreid tot de lasthebbers van deze cliënten. De verruiming van de identificatieplicht, inzonderheid ten aanzien van vennootschappen en de werkelijke begunstigde van een verrichting, wordt bovendien geconcretiseerd door de formulering van de gegevens voor de identificatie van rechtspersonen of trusts. –

De identificatieplicht is van toepassing telkens er twijfel heerst over de waarachtigheid of de juistheid van de identificatiegegevens over een bestaande cliënt.

–

De identificatie en de controle van de identiteit zijn niet meer beperkt tot de naam, voornaam en het adres, maar betreffen ook het voorwerp en de verwachte aard van de zakenrelatie.

–

Wanneer de cliënt een rechtspersoon of een trust is, moeten de maatregelen de identificatie inhouden van de natuurlijke personen die de uiteindelijke eigenaar zijn van de cliënt of er controle op uitoefenen. Wanneer de cliënt of de houder van een controleparticipatie een beursgenoteerde vennootschap is, is

48


het niet nodig haar aandeelhouders te identificeren noch hun identiteit te controleren. In de praktijk gaat deze verplichting voortaan gepaard met een constante waakzaamheidsplicht die in bepaalde gevallen na de identificatie van de cliënt moet worden uitgevoerd. De draagwijdte van de toepassingsvoorwaarden hiervan zijn, in de huidige stand van zaken, nog moeilijk in te schatten. Net als de andere personen en instellingen die onderworpen zijn aan het preventief gedeelte van de wet zijn de externe accountants en de externe belastingconsulenten voortaan verplicht: –

een aandachtig onderzoek te verzekeren van de uitgevoerde verrichtingen om zich ervan te vergewissen dat deze stroken met de kennis die ze hebben van hun cliënt, van zijn commerciële activiteiten, van zijn risicoprofiel, en indien nodig, van de herkomst van de fondsen. Wanneer ze deze waakzaamheidsplicht niet kunnen nakomen, mogen ze geen zakenrelatie aanknopen of in stand houden. Ze moeten ook beslissen of een melding aan de CFI overeenkomstig de artikelen 12 tot 14ter van de wet zich opdringt.

–

met een bijzondere aandacht, elke verrichting te onderzoeken die ze, uit hun aard of door hun ongebruikelijk karakter gelet op de activiteiten van de cliënt, de begeleidende omstandigheden of de hoedanigheid van de betrokken persoon, bijzonder vatbaar achten voor het witwassen van geld of voor de financiering van terrorisme.

De verplichting tot het opstellen en bewaren van een schriftelijk verslag ter zake is voor de externe accountants en/of externe belastingconsulenten nog steeds niet van toepassing. Het afschrift van het bewijsstuk dat bij de identificatie moet worden genomen, en dat ten minste vijf jaar na het beëindigen van de relatie met de cliënt moet worden bewaard, mag voortaan, behalve op een papieren drager, op welke informatiedrager ook, scanning inbegrepen, worden gemaakt.

D. Verplichting tot samenwerking met de CFI Met betrekking tot de verplichting om aan de CFI, op haar verzoek, alle nodige informatie met het oog op het vervullen van haar opdracht te verstrekken, wordt voortaan geen onderscheid meer gemaakt tussen al dan niet aan het beroepsgeheim onderworpen beroepen. Bijgevolg zullen de externe accountants en belastingconsulenten zich niet meer op hun beroepsgeheim kunnen beroepen om te weigeren gevolg te geven aan de, van de Cel voor Financiële Informatieverwerking uitgaande, vragen om bijkomende informatie.

De nieuwe vzw -wetgeving: uitvoeringsbesluiten gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad 19

K.B. van 26 juni 2003 betreffende de vereenvoudigde

In ons vorig jaarverslag werd reeds melding gemaakt van het feit dat de ‘vernieuwde’ tekst van de vzw-wet

boekhouding van bepaalde verenigingen zonder winst-

werd gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 11 december 2002. Deze wet (hierna aangehaald als

oogmerk, stichtingen en in-

V&S-wet) vormt voortaan het wettelijk kader voor de verenigingen zonder winstoogmerk, de internationale

ternationale verenigingen

verenigingen zonder winstoogmerk en de stichtingen.

zonder winstoogmerk.

De V&S-wet voorziet in verschillende boekhoudkundige en controleverplichtingen naargelang de betrokken rechtspersoon beantwoordt aan specifieke omzet- en omvangcriteria.

49


Zo moeten ‘kleine’ (i)vzw’s en stichtingen een vereenvoudigde boekhouding voeren die tenminste betrekking heeft op de mutaties in contant geld of op de rekeningen en dit ‘overeenkomstig een door de Koning vastgesteld model’. Het koninklijk besluit dat vorm geeft aan dit model19 werd gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 11 juli 2003. Anderzijds moeten ‘grote’ en ‘zeer grote’ (i)vzw’s en stichtingen hun boekhouding voeren en hun jaarreke20

K.B. van 19 december 2003

ning opmaken overeenkomstig de boekhoudwet, zij het dat de verplichtingen voor deze rechtspersonen bij

betreffende de boekhoudkun-

koninklijk besluit moeten worden aangepast aan hun bijzondere werkzaamheden en hun wettelijk statuut.

dige verplichtingen en de openbaarmaking van de jaarrekening van bepaalde vereni-

Verder werd op 27 juni 2003 in het Belgisch Staatsblad een koninklijk besluit gepubliceerd dat nader in-

gingen zonder winstoogmerk,

vulling geeft aan het inzagerecht in de ledenlijst van een vzw en in het register van de (buitenlandse) vzw

internationale verenigingen zonder winstoogmerk en

21

Het betreffende K.B.20 werd gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 30 december 2003.

en de private stichting21.

stichtingen.

Tenslotte werd het koninklijk besluit betreffende de termijnen van inwerkingtreding van de verschillende

K.B. van 26 juni 2003 op de

bepalingen van de V&S-wet22 gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 6 juni 2003.

openbaarmaking van akten en stukken van verenigingen zonder winstoogmerk en van private stichtingen. 22

E-gov: de jaren van verstand

K.B. van 2 april 2003 tot vaststelling van de termijnen voor de inwerkingtreding van

Portaalsites, intelligente formulieren, elektronische fiscale (BTW, inkomstenbelastingen, bedrijfsvoor-

de bepalingen van de wet van

heffing) en sociale aangiften, administratieve formaliteiten vereenvoudigd door het principe van de enige

27 juni 1921 waarbij aan de verenigingen zonder winstge-

gegevensinzameling en de invoering van de Kruispuntbank van de Ondernemingen, een hele reeks verrich-

vend doel en aan de instellin-

tingen die ondersteund worden door de progressieve invoering in de administraties van de informatie- en

gen van openbaar nut rechts-

communicatietechnologie. Omdat we rechtstreeks betrokken zijn, met name in werkgroepen die, onder de

persoonlijkheid wordt verleend, zoals gewijzigd bij

auspiciën van de bevoegde staatssecretarissen en ministers, samengesteld zijn uit experts uit de openbare

de wet van 2 mei 2002 be-

en de privé-sector, kunnen we zonder schroom bevestigen dat de regering deze veelbelovende weg verder

treffende de verenigingen

wil inslaan. De elektronische aangiften zouden volgend aanslagjaar in principe een aanzienlijke vooruit-

zonder winstoogmerk, de internationale verenigingen

gang moeten boeken.

zonder winstoogmerk en de stichtingen en bij de wet van 16 januari 2003 tot oprichting van een Kruispuntbank

Portalen Sinds kort verschijnen er, zowel op federaal als op gewestelijk niveau, verschillende webportalen: een soort

van Ondernemingen, tot mo-

virtuele loketten die via krachtige zoekrobotten toegang geven tot een waaier van informatie. Deze porta-

dernisering van het handels-

len, die oorspronkelijk zuiver informatief waren – ze presenteren nochtans een vernieuwende aanpak van

register, tot oprichting van erkende ondernemingsloketten

‘zoeken’ die verder gaat dan zuiver themagericht – zijn interactief geworden (downloaden van intelligente

en houdende diverse bepalin-

formulieren, naargelang de gekozen problematiek links naar andere federale (FOD Financiën, FOD Werk,

gen.

enz.), gemeentelijke of gewestelijke websites. De volgende fase die in de steigers staat is het geïntegreerd en interconnectieportaal (met geïntegreerde en proactieve diensten).

Volgens de peilingen die geregeld worden uitgevoerd, zou de grootste meerderheid van de gebruikers tevreden zijn over de informatie die ze op deze wijze verkrijgen.

50


Meer info: www.belgium.be, www.wallonnie.be, www.irisnet.be, www.vlaanderen.be

•

Elektronische formulieren

Op de website FINFORM kunt u een zeer groot aantal fiscale formulieren in Acrobat 5.0-formaat downloaden, waaronder uiteraard de belastingaangiften. Deze aangiften kunnen op het scherm worden ingevuld. Op bepaalde velden kunnen controles worden uitgevoerd. Eenmaal ingevuld moeten deze formulieren nog worden afgedrukt, ondertekend, eensluidend verklaard en, samen met de originele aangifte, op de normale wijze naar de bevoegde taxatiedienst worden teruggezonden. De juiste taalversie maar ook ‘zoeken’ op thema, op nummer of in ‘full text’, garanderen dat u snel vindt wat u zoekt.

Meer info: http://finform.fgov.be/diffusion/searchpage?language=nl

De meeste sociale formulieren kunt u downloaden op de website van de RVA.

Meer info: http://onem.fgov.be/Header/D Egov.asp?newSel=Formulieren&newButton=1

•

Fiscale gegevensbank

De tweetalige fiscale gegevensbank die toegankelijk is via het internet heet FISCONET. Deze bevat de fiscale wetgeving en de uitvoeringsbesluiten, de recente rechtspraak ongeacht deze gunstig dan wel ongunstig is voor de administratie, de parlementaire vragen, de administratieve commentaar en de internationale overeenkomsten en staat ter beschikking van het publiek. Vanuit haar bekommernis om zoveel mogelijk documenten met informatieve waarde beschikbaar te stellen, biedt de belastingadministratie voortaan ook de mogelijkheid om haar eigen vakcursussen on line te raadplegen: personenbelasting, invordering en Gerechtelijk wetboek. Daaraan zou spoedig worden toegevoegd: successierechten, K.B. betreffende de jaarrekening van de kredietinstellingen en K.B. betreffende de jaarrekening van de verzekeringsinstellingen, het repertorium AJ van de AKRED (rechtspraak over successie- en registratierechten).

Deze databank, die voorzien is van een krachtige zoekrobot en een vrij snelle bijwerkingsprocedure, beschikt over alle nodige kwaliteiten om een nuttig werkinstrument te zijn.

Meer info: http://www.fisconet.fgov.be

•

Elektronische aangiften – intelligente formulieren

TAX ON WEB 1 EN 2 – aangiften in de PB en de Venb. over het internet – beschikking over een geavanceerde elektronische handtekening en een gekwalificeerd certificaat van klasse 3

U hoeft de taal van Shakespeare echt niet te beheersen om te begrijpen dat achter dit telescoopwoord de mogelijkheid schuil gaat om uw aangifte via het internet in te dienen. Vanaf aanslagjaar 2003 kan iedere

51


burger die alleen deel 1 van zijn aangifte in de PB invult, een intelligent elektronisch aangifteformulier downloaden, zijn belasting on line berekenen en zijn aangifte in de personenbelasting via het wereldwijd web indienen. U ontvangt tevens een ontvangstmelding met vermelding van de gegevens die u hebt ingevuld. Uw bewijsstukken moet u niet opsturen, maar bewaren met het oog op een eventueel verzoek om voorlegging door de administratie.

Het sluitstuk van de zaak is de individuele Tax Box, zowat een elektronische documentenmap, waartoe u enkel toegang hebt als u geregistreerd bent (identificatie, paswoord en via een beveiligde procedure afgeleverde persoonlijke codes) en waartoe alleen de gemachtigde ambtenaren en uzelf toegang hebben. Bij gehuwde paren moeten beide echtgenoten geregistreerd zijn en de aangifte ondertekenen (met behulp van hun paswoord).

Op 2 september 2003 waren 57 196 definitieve aangiften bij de administratie binnengekomen en wachtten 12 966 aangiften in een Tax Box, ofwel omdat ze niet werden verzonden, ofwel omdat ze niet door beide echtgenoten werden ondertekend. Een mooi succes dat op termijn nog kan worden verbeterd door de geplande uitbreiding tot alle belastingplichtigen van dit verzendingssysteem voor elektronische aangiften (gebeurlijk gedeeltelijk vooringevuld). In dat geval zal deel 2 van de aangifte in de PB – en dit is een optie, en geen verplichting – kunnen worden aangevuld met gestandaardiseerde bijlagen. Over de opmaak en de verzendingsvoorwaarden (Word/Excel-formaat, opgeslagen in pdf) voeren we momenteel besprekingen met de administratie. Er zijn vier formulieren gepland: exploitatierekening, overeenkomst met BTW, beroepskosten en afschrijvingstabel, terwijl de andere stukken door de belastingplichtige moeten worden omgezet. De administratie zou ook een zo ruim mogelijk gebruik willen maken van de FINFORM-formulieren (204.3, 276 K, 276 T, 276 U, 328 K en 276 J).

Ook al is de vooruitgang op het gebied van de vennootschapsbelasting nog niet zo ver gevorderd (ondermeer wegens de bijlagen en de problematiek van de elektronische mandaten), zou de achterstand snel kunnen worden weggewerkt. Sinds aanslagjaar 2002 zijn de aangifte en de diverse administratieve bijlagen die moeten worden overlegd, beschikbaar in de vorm van intelligente elektronische formulieren die u op FINFORM kunt downloaden. Tot dusver moeten deze formulieren worden ingevuld, afgedrukt, manueel ondertekend en met De Post naar de administratie worden verzonden of bij de bevoegde dienst worden ingeleverd. Maar vanaf volgend aanslagjaar zou de elektronische versie van de aangifte in principe moeten beschikbaar zijn. Een intelligent elektronisch formulier downloaden, de belasting on line berekenen, de aangifte samen met gestandaardiseerde elektronische bijlagen via het internet indienen, dat zijn de leidende ideeën achter dit uitgebreid project.

EDIVAT – BTW-aangiften via een beveiligd X400-net, de EDI-technologie en een procedure die een voorafgaande inschrijving en tests inhoudt

De EDIVAT-toepassing heeft een lange geschiedenis achter de rug. EDIVAT werd ontworpen om het gebrek aan de geavanceerde elektronische handtekening op te vangen. De beveiliging van het systeem wordt lou-

52


ter verzekerd door EDI-technologie (EDI is de standaard voor het doorzenden van gestructureerde gegevens). De toepassing werkt via de mail over een beveiligd X400-net. Mits het sluiten van een protocolakkoord met de belastingadministratie is het mogelijk de BTW-gegevens (maand-, kwartaalaangiften of bijzondere regelingen) van 999 cliënten per zending over dit beveiligd kanaal te verzenden. Tijdens de drie eerste kwartalen van 2003 werden 62 875 elektronische documenten naar de administratie gezonden. De administratie levert voor elke zending een ontvangstmelding af. De volledige procedure moet maximaal worden geautomatiseerd.

Dit systeem, het resultaat van een nauwe samenwerking met de fabrikanten en ontwerpers van boekhoudsoftware, heeft aan gebruiksgemak gewonnen. Het is thans immers mogelijk om de boekhoudkundige gegevens op het stuk van de BTW in het officieel BTW-aangifteformulier in te vullen of in te voeren, ze te controleren, te beheren en definitief uit te printen in een formaat dat door uw BTW-controlekantoor wordt aanvaard of ze, in het kader van het EDIVAT-project, als computerbestand te exporteren en ze naar een dienst ‘BTW-automatisatie’ te verzenden.

Volgens een beleidsnota van de heer H. JAMAR, staatssecretaris voor de modernisering van Financiën en voor de strijd tegen de fiscale fraude, zouden er plannen bestaan om, na een grondig onderzoek naar de haalbaarheid van het project, de elektronische verzending van BTW-aangiften door boekhoudprofessionals verplicht te maken.

Meer info: http://www.minfin.fgov.be/portail1/nl/intervat/welcomeintervatnl.html

INTERVAT – Elektronische BTW-aangiften over het internet – beschikking over een geavanceerde elektronische handtekening en een gekwalificeerd certificaat van klasse 3

Dit systeem, dat operationeel is sinds 11 februari 2002, maakt het mogelijk om zonder voorafgaande inschrijving op beveiligde wijze aangiften in te dienen. U moet wel beschikken over een internetverbinding, een standaardbrowser en – als onontbeerlijk beveiligingssysteem in een open netwerk zoals het internet – een geavanceerde elektronische handtekening en een elektronisch certificaat van klasse 3 om de enige identificatie van de indiener mogelijk te maken. Bij het ingeven worden de gegevens een eerste maal gevalideerd, kwestie van geen aangiften die fouten bevatten te verzenden. Voor iedere ontvangen aangifte verzendt de administratie een ontvangstmelding.

In de huidige versie laat het systeem niet toe meer dan één BTW-aangifte ineens te verzenden, maar dit obstakel zou spoedig uit de weg moeten worden geruimd. Tijdens de drie eerste kwartalen van 2003 werden 39 206 aangiften via INTERVAT verzonden.

Meer info: http://www.minfin.fgov.be/portail1/nl/intervat/intervatnl.html

53


Bedrijfsvoorheffing

Ongeacht of u als werkgever of als behoorlijk gevolmachtigde derde handelt, u kunt uw aangiften in de bedrijfsvoorheffing elektronisch invullen en verzenden. Gelet op het vertrouwelijk karakter van de verzonden gegevens, moet de elektronische verbinding worden beveiligd. Daartoe is een certificaat van klasse 3 van het type INTERVAT vereist.

Meer info: http://www.minfin.fgov.be/portail1/nl/finprof/welcomefinprofnl.html

Voor rijksinwoners of niet-inwoners, die al dan niet het volledige belastbare tijdperk een tehuis in België behouden, berekent dit systeem on line en op basis van uw persoonlijke gegevens het bedrag van de bedrijfsvoorheffing verschuldigd op een vanaf 1 januari 2004 betaald periodiek (maandelijks of ander) beroepsinkomen (wedde, loon, pensioen, brugpensioen).

Meer info: http://ccff01.minfin.fgov.be/prp/ontvangst.htm

Sociale zekerheid – DIMONA

De onmiddellijke aangifte van tewerkstelling, die vanaf 1 januari 2003 verplicht is voor alle werkgevers (privé en openbare sector), is een elektronisch bericht waarmee de werkgever de RSZ ervan op de hoogte brengt dat hij een werknemer aanwerft of dat een werknemer zijn onderneming verlaat.

Meer info: https://www.socialsecurity.be/site nl/Applics/dimona/index.htm

Sociale zekerheid – De kwartaalaangifte DmfA

De elektronische RSZ-aangifte DmfA – het contactforum tussen de werkgevers en de sociale zekerheid – kan via de portaalsite van de RSZ worden ingediend. Voorwaarde is wel dat het personeel niet meer dan 50 eenheden telt. Deze omgeving wordt beveiligd door een paswoord en een gebruikersnaam. Als u deze handelwijze volgt, beschikt u over een automatische toegang tot uw personeelslijst, opgemaakt op basis van uw DIMONA-aangiften. Eenmaal alle gegevens zijn ingegeven, berekent de applicatie automatisch het netto te betalen bedrag. Alle aftrekken, uitgezonderd de aftrek code 0001 ‘Vermindering van de persoonlijke bijdragen voor de werknemers met een laag loon”, kunnen berekend worden via de portaalsite.

Meer info: https://www.socialsecurity.be/site nl/Applics/dmfa/index.htm

54


Sociale zekerheid – De aangifte sociale risico’s ‘(ASR)

Een sociaal risico is een gebeurtenis waardoor de sociale positie van uw werknemer wijzigt (ontslag, langdurige ziekte of ongeval). Wanneer dergelijke gebeurtenis zich voordoet, is het mogelijk dat er een beroep zal moeten worden gedaan op de sociale zekerheid. De instellingen die daarbij betrokken kunnen zijn, hebben daarom informatie nodig die meer gedetailleerd is dan deze die reeds via de kwartaalaangifte werd doorgestuurd. Sinds 1 januari 2003 kan u die inlichtingen overmaken door middel van de aangifte van een sociaal risico. U kan dat elektronisch doen via een beveiligd kanaal, door het verzenden van een bestand of via de toepassing toegankelijk vanop de hierna vermelde website.

Meer info: https://www.socialsecurity.be/site nl/Applics/drs/index.htm

•

Kruispuntbank van de ondernemingen

De Kruispuntbank van de Ondernemingen kent voortaan aan elke onderneming en elke zelfstandige een uniek identificatienummer toe. Naast dit ondernemingsnummer bevat deze databank ook de overeenkomstige identificatiegegevens (naam, adres, maatschappelijke naam,…) van elke onderneming. Dankzij het enig identificatienummer zullen de ondernemingen niet langer meermaals dezelfde formaliteiten bij verschillende administraties moeten vervullen. De informatie-uitwisseling tussen deze administraties zal gebeuren via de Kruispuntbank.

De Kruispuntbank registreert, via de ondernemingsloketten, de natuurlijke personen, rechtspersonen of verenigingen die in België:

•

een handelsonderneming voeren;

•

als werkgever onderworpen zijn aan de sociale zekerheid;

•

onderworpen zijn aan de BTW;

•

als zelfstandige een intellectueel, vrij beroep uitoefenen of diensten leveren.

De Kruispuntbank van de Ondernemingen (KBO), beheerst door de wet van 16 januari 2003, kon, na een weinig overtuigende test, uiteindelijk op 15 januari 2004 van start gaan.

Meer info: http://mineco.fgov.be/

Voor algemene vragen: Telefoonnummer: 02/548 65 00 – [email protected]

Lijst van de erkende ondernemingsloketten:

http://mineco.fgov.be/enterprises/crossroads bank/bce kbo nl 006.htm

55


•

Een noodzakelijke win-win-situatie

Het succes van de elektronische relaties, en meer bepaald van de elektronische aangiften, is afhankelijk van hun vermogen om voor beide partijen evenwaardige voordelen te genereren. Voor de administratie is het allemaal eenvoudig: elektronische aangiften maken een snellere gegevensverwerking en een beter informatieverkeer mogelijk. Aan onze kant resulteren de nu al reële voordelen uit de samenloop van besparingen (drukkosten en personeelskosten in verband met de verwerking), uit de verbetering van de rechtszekerheid (zekere datum, ontvangstmelding onder de vorm van een kopie van de verzonden aangifte, on linehulp voor de belangrijke in te vullen velden), maar ook uit het groter gebruiksgemak (24 uur op 24, 7 dagen op 7, toegang van om het even waar, on lineberekening van de belasting, mogelijkheid om de gegevens te laten valideren, zodat het systeem ongerijmdheden kan melden). De geplande uitbreiding, zowel op het gebied van de personenbelasting als van de vennootschapsbelasting, zou het succes van de elektronische aangiften nog moeten doen toenemen. Tenminste als aan bepaalde jeugdzonden, onder meer in verband met de weinig gebruiksvriendelijke foutmeldingen, wordt verholpen. Aangezien we regelmatig deelnemen aan werkvergaderingen over de kwestie, kunnen we zonder terughoudendheid bevestigen dat de administratie vast van plan is om de ontwikkelingen en de evaluatie van deze elektronische aangiften binnen een uitwisselingsproces te situeren, waarbij de doelstellingen van de administratie gepaard gaan met de concrete ervaring van de professionals te velde. Eén van de voorstellen die ons onlangs werd gedaan is dat onze leden tegen aantrekkelijke voorwaarden nieuwe elektronische identiteitskaarten (met certificaat van klasse 3 en geavanceerde elektronische handtekening) zouden kunnen bekomen.

Zoals we in ons artikel ‘NICT, nieuwe zuurstof voor de bedrijven’ stelden, zijn de elektronische aangiften slechts een deeltje van de puzzel die het effect van de nieuwe technologie op onze beroepsomgeving is. Met de steeds toenemende connectie- en transportmogelijkheden van de gegevens, genereren ze nieuwe kansen: gepersonaliseerde diensten, te gepasten tijde gerichte informatie (pull – push), werk in netwerken, telewerk, nieuwe e-missions (Web Trust), e-commerce, on linereclame, nieuwe uitwisselingsmethoden (emails, websites, enz.), elektronische opslag en facturering, die inmiddels in ons land wettelijk zijn geregeld. Maar ook en vooral nieuwe uitdagingen: gebruiksvriendelijkheid en beveiliging, zowel juridisch als technisch, met elkaar verbinden en het vertrouwen verzekeren – de kern van ons beroep – in een virtuele wereld waarin de partijen elkaar niet zien noch horen.

Als eerste stap en uithangbord van het proces, zijn de elektronische aangiften stellig een ideaal aangrijpingspunt om dergelijk debat binnen de ondernemingen op te zetten.

IAS/IFRS-normen Overeenkomstig de Europese Verordening betreffende de toepassing van de internationale boekhoudkundige normen van 19 juli 2002, zullen de beursgenoteerde ondernemingen vanaf 1 januari 2005 hun ge-

56


consolideerde jaarrekeningen moeten opstellen overeenkomstig de door de Europese Commissie goedgekeurde IAS/IFRS-normen. De Europese Commissie heeft op 29 september 2003 alle bestaande IAS-standaarden goedgekeurd, met uitzondering van de normen 32 en 39 IFRS 1 ‘First time application’. Derhalve zullen de 7 000 in Europa genoteerde ondernemingen en tienduizenden dochterondernemingen van deze genoteerde ondernemingen zeer binnenkort met de invoering van deze nieuwe normen worden geconfronteerd. De verordening bepaalt bovendien dat de lidstaten de genoteerde ondernemingen kunnen toestaan of verplichten hun jaarrekening overeenkomstig de IAS/IFRS-normen op te stellen. Twee recente Europese richtlijnen maken het de lidstaten mogelijk hun nationaal boekhoudrecht nauwer te laten aansluiten bij de internationale normen. Het toepassingsgebied van de IAS/IFRS-normen zou derhalve wel zeer uitgebreid kunnen zijn, zodat geen enkele professional er nog kan aan voorbijgaan. De eerste concrete maatregel om de spoedopleiding van de professionals te vergemakkelijken was de publicatie in het Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen van de goedgekeurde normen in alle officiële talen van de Unie.

De nieuwe informatie- en communicatietechnologie, nieuwe zuurstof voor de onderneming? De stroom die de onderneming voedt, is de communicatiestroom Als ze ons binnen tien jaar vragen wat de meest ingrijpende wijziging in onze beroepsomgeving heeft veroorzaakt, is de kans zeer groot dat de meeste antwoorden de nieuwe technologie bovenaan vermelden. De NICT in zijn ruimste betekenis – vernieuwende systemen en instrumenten gebaseerd op informatica en elektronica die het mogelijk maken de productiviteit of de arbeidskwaliteit te verbeteren – heeft de laatste jaren zo een hoge vlucht genomen dat, in omzeggens alle domeinen waarmee we vertrouwd zijn, enorme vooruitgang werd geboekt. Wenst u een paar voorbeelden? Nieuwe steeds compactere opslagapparatuur waarvan de toegankelijkheid en de opslagcapaciteit steeds blijft toenemen, heeft een ware revolutie veroorzaakt in de opslag en de overdracht van gegevens (usb-poorten); de prestaties van de steeds goedkopere computers bereiken een ongeziene hoogte en het enorm prestatievermogen dat ze ontwikkelen maakt de scherpste analyses mogelijk; modulaire kantoorapparatuur integreert de toepassingen en harmoniseert de toegankelijkheid; beveiligde breedbandinternetverbindingen (ASDL en firewall), beveiligde toegangssystemen en betrouwbare verbindingen, portaalsites die steeds collaboratiever worden, draadloze communicatieapparatuur en het veralgemeend gebruik van elektronische post en elektronische berichtjes zorgen voor een grootscheepse informatieverspreiding. Een hele reeks objectieve gegevens die gemeen hebben dat informatie steeds vaker elektronisch wordt aangemaakt, opgevraagd, opgeslagen of verwerkt in een ‘gedematerialseerde’ omgeving die steeds minder

57


afhankelijk is van de begrippen tijd en ruimte. Echt vernieuwende NICT laat de ondernemingen toe op tijdrovende karweien te besparen, verbetert de arbeidsvoorwaarden (telewerk) en vergemakkelijkt het teamwerk door het invoeren van beveiligde en collaboratieve werkplaatsen (work flow) om efficiënt samen te werken. Vanuit het gezichtspunt dat ons hier aanbelangt, zou dat alles moeten leiden tot een sneller reactievermogen en een betere efficiëntie van het kantoor, dat veel beter bereikbaar zou moeten zijn, nu de toegankelijkheid en de vereenvoudiging van de technologie het mogelijk hebben gemaakt dat ook de kleinste structuren toegang hebben tot het technologisch aanbod dat tot voor kort enkel voor de grootste was weggelegd.

Nieuwe eisen Ondanks het potentieel van ICT, kunnen we niet voorbijgaan aan de concrete en courante problemen die de nieuwe technologie met zich meebrengt. Eén van de knelpunten is uiteraard het gevolg van de hoge graad van vertrouwelijkheid die de uitoefening van ons beroep vereist. De gemakkelijke toegang tot, de bijna dagdagelijkse deling van informatie binnen of buiten het kantoor, mag, ongeacht de informatiedrager, geen afbreuk doen aan de vertrouwelijkheid, de duurzaamheid, noch de integriteit van deze informatie. Bij de uitwisseling van gegevens via het internet zijn de eisen inzake beveiliging en vertrouwelijkheid van de uitwisseling en de verplichting tot bescherming van de persoonlijke gegevens zeker van het allerhoogste belang. Het feit dat het netwerk open is, maakt de kwestie van de identificatie van de partijen (hoe kan men zeker zijn van de identiteit van de persoon achter het e-mailadres?), van de vertrouwelijkheid van het bericht (hoe kan men beletten dat het in zekere zin in verkeerde handen terecht komt?) van de integriteit (hoe kan men zeker zijn dat het tijdens de overdracht niet werd vervalst?) en, uiteraard van het bewijs (historiek van de verrichting en onmogelijkheid tot weerlegging door de verzender van de akte) alleen maar erger. Voorts maakt de verspreiding alom van de gegevens van de onderneming het risico dat ze aan informaticacriminaliteit worden blootgesteld uiteraard niet kleiner. De doortastendheid van de piraten wordt slechts geëvenaard door de technische perfectie van de middelen waarvan ze gebruik maken. We kunnen het dan ook niet meer over informatica hebben, zonder de essentiële kwestie van de veiligheid erbij te betrekken. Om te beletten dat de elektronische communicatie geen bijkomende bron van stress zou worden, in de plaats van een productieverhogend instrument, is de verplichting om deze informatie te beveiligen, te controleren, te archiveren, en de traceerbaarheid ervan te verzekeren, een absolute noodzaak geworden. Twee vaststellingen dienen zich daarbij aan. Beveiligingsoplossingen moeten niet alleen beantwoorden aan prestatie-, productiviteits- en aansprakelijkheidscriteria, ze mogen ook niet moeilijk te beheren en bij te werken zijn om rekening te houden met de laatste technische evolutie. Informatiebeveiliging is immers een domein in volle ontwikkeling. Men zou ook kunnen opwerpen dat het niet altijd nodig is om alle gegevens te beveiligen, teneinde geen onnodige onderhoudskosten op te lopen, indien bepaalde informatie weinig relevant zou blijken te zijn.

Een samenhangend wettelijk kader Er zijn altijd krachtige toepassing beschikbaar die de integriteit van de gegevens beschermen, ongeacht de oplossing die u, afhankelijk van de gevoeligheid van uw gegevens, van uw methoden en instrumenten,

58


kiest. Naast controle op de toegang tot het systeem door een streng beheer van de gebruikersprofielen (zowel van geregistreerde gebruikers als van bezoekers), afhankelijk van de gevoeligheid van de gegevens, het gebruik van een firewall of, beter nog, de toepassing van een VPN (virtueel privé-netwerk), zijn andere technische oplossingen, zoals de techniek van de elektronische handtekening en de digitale certificaten volop operationeel. Deze zijn vrij gebruiksvriendelijk en, vooral, ingebed in een samenhangend wettelijk kader. Sinds verscheidene jaren immers, heeft de Belgische wetgever ervoor geijverd om tegemoet te komen aan verscheidene problemen die voortvloeien uit de toepassing van nieuwe technologieën, inzonderheid voor wat betreft de domeinnamen, spam, verkopen op afstand, de elektronische handtekening en de e-commerce, en de computercriminaliteit. Om het kort te houden, door de wetten van 20 oktober 2000 en 9 juli 2001 werd de elektronische handtekening van rechtswege gelijkgesteld met zijn handgeschreven equivalent. En sinds de inwerkingtreding van de wet van 20 oktober 2000 wordt een kennisgeving per elektronische post als een geschreven kennisgeving beschouwd, tenminste als ze bij de bestemmeling met een geschreven stuk kan worden gematerialiseerd. En recenter nog regelde de wet van 11 maart 2003 op de elektronische handel bepaalde juridische aspecten van de diensten van de informatiemaatschappij, inzonderheid voor wat betreft het delicaat aspect van de on linereclame. ¶ Waar u ook bent, tegenwoordig kunt u on line overal uw berichten ondertekenen en authentificeren, elektronische contracten ondertekenen en aangetekende brieven verzenden… En, wat de beveiligde toegang tot gegevens betreft, verschaffen encryptie en certificaten, gekoppeld aan paswoorden, een hoge mate van beveiliging op het gebied van de authentificatie van de gebruikers.

Een denktank binnen het ‘ICT-Committee’ Zodra de technische uitrusting aanwezig was om via elektronische communicatie informatie uit te wisselen en zelfs juridische akten te stellen, moest worden onderzocht en vastgesteld in welke mate en onder welk voorwaarden deze elektronische communicatie in onze beroepsomgeving kon worden ingepast en vormgegeven. In het licht van de ideeën die werden uitgewisseld binnen de gemeenschappelijke werkgroep IBRIAB (ICT-Committee), onder meer door onze vertegenwoordigers Erwin Vercammen, Olivier de Bonhomme en Roger Lassaux, werd een eerste overzicht opgesteld van de gelegenheden waarbij accountants en belastingconsulenten de elektronische handtekening zouden kunnen toepassen. De analyse werd toegespitst op vijf soorten betrekkingen die evenveel onderzoeksterreinen vormen: Instituut, cliënten en derden, collega’s, overheid en andere instituten. Een analyseschema dat vervolgens wordt toegepast op de situatie van het Instituut, zoals u in onderstaande tabel kunt vaststellen.

Accountant/Belastingconsulent – Betrekkingen met het Instituut • Alle mededelingen en briefwisseling van vertrouwelijke aard • Verzending van het attest van permanente vorming • Aanpassing van de gegevens van de leden in de ledenlijst • Indiening van de uit hoofde van de deontologie vereiste verslagen

59


• Verzending van stukken in het kader van de tuchtprocedure. Verzending van verslagen in verband met hun onderzoek door de Commissie van Toezicht.

– Betrekkingen met collega‘s • Alle mededelingen van vertrouwelijke aard • Verzenden van kopieën van verslagen en van andere werkdocumenten • Alle mededelingen aan collega’s

– Betrekkingen met derden • Alle mededelingen van vertrouwelijke aard • Verzenden van verslagen en andere werkdocumenten • Bewijs van de hoedanigheid van lid van het Instituut, attest van de beroepskwalificaties, vermelding van specialismen, enz. • Verzending van diverse aangiften (fiscale, sociale of parafiscale) voor rekening van cliënten of voor eigen rekening.

– Betrekkingen met de overheid • Alle mededelingen van vertrouwelijke aard • Lijst van de leden (rechtbanken van koophandel, indiening van kandidaturen) • Indiening van aangiften met de daarop betrekking hebbende bijlagen (inkomstenbelastingen, BTW, bedrijfsvoorheffing, provincietaksen, DIMONA-aangiften, betrekkingen met de Kruispuntbank van de ondernemingen) • Antwoorden op berichten van de administratie (bericht van wijziging, kennisgeving van aanslag van ambtswege, enz) • Sluiten van fiscale akkoorden • Indienen van bezwaarschriften.

- Betrekkingen met de andere Instituten • Alle mededelingen van vertrouwelijke aard • Verzenden van kopieën van verslagen en van andere werkdocumenten • Bewijs van de hoedanigheid van lid van het Instituut en/of beroepskwalificaties • Informatie van de leden.

Instituut – Verzending van vertrouwelijke informatie aan de leden, op individuele basis of gericht: • Praktische informatie over door het Instituut georganiseerde seminaries, attest van permanente vorming, enz. • Informatie over de tuchtprocedure, de Commissie van Beroep, de Commissie van Toezicht

60


• Mededelingen aan de leden van de diverse commissies (Tuchtcommissie, Commissie van Beroep, Toezichtcommissie) – Lijst van de leden, informatie over verzekeringspolissen inzake de dekking van de beroepsaansprakelijkheid – Lijst van de stagiairs en de stagemeesters – Toegangscontrole tot het internet – Aanleggen en bijwerken van een elektronisch dossier per lid, dat hem machtigt on line de volgende informatie te raadplegen: • Persoonlijke en beroepsgegevens (mogelijkheid tot aanpassing) • Informatie over het jaarverslag inzake permanente vorming • Tucht- en beroepsdossiers • Bijzondere beroepskwalificaties – Meer bepaald betreffende de stagiairs, zou een onderzoek kunnen worden ingesteld in de volgende richtingen: • Informatie over de leden en de stagiairs (en bijwerking van de gegevens) • Lijst van de stagiairs en de stagemeesters • Door het Instituut georganiseerde gevolgde vormingen • Mogelijkheid om het stageboekje elektronisch bij te werken • Desgevallend inrichting van computerondersteunde on-linevormingen voor de stagiairs • Elektronische verkiezing van de vertegenwoordigers van de stagiairs

Beroepsbetrekkingen zonder papier? Het antwoord op deze vraag is zowel eenvoudig als delicaat. Delicaat omdat alle kantoren verschillen qua verwerkte gegevens en aantal medewerkers. Eenvoudig omdat er vandaag nog geen concrete, wetenschappelijk en objectieve argumenten kunnen worden aangevoerd om met volle kennis van zaken een oordeel te vellen. Wat zeker is, is dat wij streven naar complementariteit van de verschillende gegevensdragers, een steeds verder doorgedreven informatieverkeer. Hoewel de vooruitgang op het vlak van ICT nog bescheiden is, wijst alles erop dat een evolutie aan de gang is, zoals blijkt uit twee recente enquêtes over de verwachtingen van de ondernemingen inzake de nieuwe technologie en e-business, de eerste uitgevoerd door het Verbond van Belgische Ondernemingen, de tweede door het Waals Agentschap voor Telecommunicatie. De resultaten hiervan zijn weliswaar bemoedigend maar niet volslagen verrassend. Hoewel gewezen wordt op een zekere terughoudendheid tegenover het nomadisme, geven deze studies blijk van een duidelijke belangstelling voor de elektronische communicatie, die nog zou moeten worden bevorderd door de opkomst van de elektronische facturering, die de ondernemers voortaan, zonder voorafgaande toelating van de administratie, mogen toepassen. ¶ Zoals hiervoor al gezegd, verschaft de nieuwe technologie de kantoren de middelen om hun mobiliteit, reactievermogen en productiviteit te verhogen. Hoewel ICT geen doel op zich is, maar steeds een middel, ligt het voor de hand dat ze een imagoverbetering oplevert, waarbij de nadruk wordt gelegd op de rol van raadgever (verfijnde analyse, permanente relatie met de onderneming) van de accountantant/belastingconsulent. Ze versterkt ook onze richtinggevende rol, zowel op het gebied van de

61


oplossingen op maat, als wat de wettelijke, fiscale en boekhoudkundige omgeving van deze nieuwe oplossingen aangaat. Ons beroep is altijd een voorloper geweest op het gebied van de moderniteit. Tal van kantoren zijn geïnformatiseerd en nu al adviseren onze leden de kleine ondernemingen bij hun keuze van de geschikte boekhoud-, betalings-, beheerssoftware, en zelfs bij het programmeren ervan. ¶ Maar uit de praktijk weten we dat wijzigingen doorvoeren in een onderneming vaak een werk van lange adem is. En deze vaststelling geldt ook voor de implementatie van de nieuwe technologie in de kantoren. We moeten de tijd nemen voor het noodzakelijke beraad om een samenhangende strategie aan te nemen op het gebied van budget, termijnen en competentie. Een eenvoudig netwerk, al alom aanwezig, vormt de hoeksteen voor het efficiënt informaticabeheer van het kantoor. De database is voortaan een onmisbaar onderdeel voor een efficiënte infrastructuur, ook in de kleinere kantoren. En, zoals een ketting zo sterk is als haar zwakste schakel, is een beveiligingssysteem maar zo efficiënt als het zwakste punt ervan. En als het niet wordt bijgewerkt om efficiënt te blijven, blijft het slechts efficiënt voor een bepaalde duur.

Administratieve geldboete wegens laattijdige neerlegging van de jaarrekening (nieuw artikel 129bis W. Venn) Inleiding Artikel 176 van de Programmawet van 8 april 2003 voegt in het Wetboek van vennootschappen onder het nieuw ‘hoofdstuk V – Administratieve geldboetes’ een artikel 129bis in. Dit artikel geeft aan de Minister van Economische Zaken of aan zijn gemachtigde de bevoegdheid om een administratieve geldboete op te leggen aan de vennootschappen die de verplichting tot neerlegging van de jaarrekening, de geconsolideerde jaarrekening of de stukken die er samen mee moeten worden neergelegd niet zijn nagekomen binnen zeven maanden na de afsluitingsdatum van het boekjaar waarop deze stukken betrekking hebben. Overeenkomstig de wijzigingen aan het Wetboek van vennootschappen dienen vennootschappen de verplichting tot neerlegging van de jaarrekening, de geconsolideerde jaarrekening of de stukken die er samen mee moeten worden neergelegd nakomen 30 dagen na de goedkeuring van de jaarrekening door de algemene vergadering en ten laatste zeven maanden na de datum van afsluiting van het boekjaar.

Standpunt van de Raad van het IAB d.d. 5 mei 2003 De Raad van het Instituut van de Accountants en de Belastingconsulenten heeft op 5 mei 2003 haar standpunt met betrekking tot deze administratieve geldboetes bekend gemaakt. De Raad deelt de bekommernis van de overheid dat de sociaal-economische informatie die betrekking heeft op individuele ondernemingen tijdig ter beschikking dient te zijn van de gebruikers van deze informatie. De Raad betreurt evenwel dat de maatregel éénzijdig en zonder enig overleg met de accountancy-sector werd doorgevoerd. De Raad acht de administratieve geldboete waarvoor werd geopteerd te hoog en bijgevolg niet in overeenstemming met het beoogde doel, dat er vooral in zou moeten bestaan de ondernemin-

62


gen te sensibiliseren voor de problematiek van de laattijdige neerlegging. Het Instituut van de Accountants en de Belastingconsulenten heeft er dan ook steeds voor gepleit om bij de toepassing van het betreffende artikel rekening te houden met de omstandigheden die eigen zijn aan het bedrijfsleven in het algemeen en de relatie tussen onderneming en accountant in het bijzonder. Met het oog op het uitwerken van een gezamelijke oplossing die de betrokken belangen zou kunnen verzoenen, stond het Instituut permanent in contact met de bevoegde instanties.

Preventieve maatregel Alhoewel er nog geen definitieve beslissing terzake was genomen door de Minister van Economische Zaken, mevrouw Fientje Moerman, heeft het Instituut zijn leden toch aangeraden om, in het kader van de neerlegging van de jaarrekeningen per 2002, een preventieve maatregel te nemen. Deze preventieve maatregel bestond erin dat de leden van het IAB die vaststelden dat zij bepaalde jaarrekeningen niet tijdig neergelegd hadden of niet tijdig zouden kunnen neerleggen, een verzoek richtten tot de Minister van Economische Zaken om de beslissing inzake het opleggen van de geldboete voor de betreffende jaarrekeningen gedurende een bepaalde en beperkte termijn op te schorten. Dit verzoek diende een voorstel te bevatten wanneer de betreffende jaarrekeningen wel neergelegd zouden worden en de redenen van de laattijdigheid. De uiterlijke termijn van neerlegging werd vastgelegd op 30 september 2003.

Uitstel tot uiterlijk 30 september 2003 Vele leden van het Instituut hebben gevolg gegeven aan de aanbeveling van het Instituut en hebben een verzoek gericht aan de Minister van Economische Zaken om de geldboete wegens laattijdigheid van de neerlegging van de jaarrekening uit te stellen. Ongetwijfeld mede dankzij de inspanningen van het Instituut terzake, hebben deze leden de toelating gekregen om de jaarrekeningen, de geconsolideerde jaarrekeningen en de bijhorende documenten op 30 september 2003 neer te leggen bij de Nationale Bank van België.

IAB werkt samen met het Belgische Rode Kruis Iedereen kent de maatschappelijke betrokkenheid en erkent het belang van het Belgische Rode Kruis, dat met zijn vele vrijwilligers een breed takenpakket voor zijn rekening neemt: verstrekken van hulp bij ongevallen op o.m. festivals en sportevenementen, organiseren van bloedinzamelingen, verzorgen van ziekenvervoer, het verlenen van structurele hulp aan arme landen, enz. Om al deze activiteiten te financieren en de continuïteit ervan te verzekeren, kan de organisatie rekenen op overheidssubsidies en giften van personen en bedrijven. Het Belgische Rode Kruis ontsnapt dan ook niet aan een aantal Corporate Governance-regels: het heeft er inderdaad alle belang bij ervoor te zorgen dat de transparantie met betrekking tot inkomsten, winsten en investeringen zo groot mogelijk is.

63


Vanuit deze vaststelling besloot de Raad van het Instituut in 2003 om samen te werken met het Rode Kruis door meer bepaald de plaatselijke Rode Kruis-afdelingen te ondersteunen op het vlak van financiële rapportering. Concreet werd daarbij, in gemeenschappelijk overleg, per Belgische provincie één (of meerdere) accountant(s) aangeduid die fungeert als permanent, regionaal aanspreekpunt voor de Rode Kruismedewerkers. Daarnaast werd een permanente commissie opgericht, bestaande uit de heren Guy STEVENS, André BERT en Eric STEGHERS, die toeziet op het goede verloop van de samenwerking en zowel technische als organisatorische problemen moet helpen oplossen. De heer Johan DE LEENHEER lichtte, op zaterdag 11 oktober 2003, het project toe op de algemene vergadering van het Belgische Rode Kruis, die werd voorgezeten door Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Astrid. De integrale toespraak werd gepubliceerd in Accountancy & Tax nr. 4/2003.

64


65


Rechtspraak Tuchtrechtspraak Tuchtcommissie, 21 maart 2003 Feiten Een accountant-belastingconsulent had in een krant diverse advertenties geplaatst in verband met de overname van een apotheek, samen met het onroerend goed. Kandidaat-overnemers konden de professionele vennootschap van betrokkene hierover contacteren. Uit het tuchtonderzoek bleek dat betrokkene tevens lid was van het Beroepsinstituut van de Vastgoedmakelaars (BIV). De Raad besliste om betrokkene te verwijzen naar de Tuchtcommissie wegens het uitoefenen van een commercieel bedrijf (bemiddeling bij verkoop) zonder de voorafgaandelijke toelating van de Raad en wegens het uitoefenen van het beroep van vastgoedmakelaar, hetgeen onverenigbaar is met het lidmaatschap van het Instituut van de Accountants en de Belastingconsulenten.

Beslissing In tegenstelling tot wat betrokkene beweerde, had de Tuchtcommissie vastgesteld dat de accountant-belastingconsulent zich in deze advertenties voordeed als bemiddelaar voor de verkoop van de betreffende apotheek met onroerend goed. In de mate dat hij geïnteresseerden voor de aankoop van de apotheek en het onroerend goed oproept om met hem contact op te nemen, beperkt hij zich niet langer tot advies en bijstand aan zijn klant, maar brengt hij potentiële kopers in contact met de overdrager en treedt hij op als handelstussenpersoon. Volgens een verklaring van het Beroepsinstituut van Vastgoedmakelaars (BIV) was betrokkene wel effectief ingeschreven op het tableau van dit beroepsinstituut. Het lidmaatschap van het BIV werd nadien op verzoek van de accountant-belastingconsulent beëindigd.

De Tuchtcommissie legde betrokkene als tuchtstraf een berisping op. Bij de bepaling van de straf hield de tuchtrechter rekening met het feit dat hij ontslag had genomen als lid van het BIV, dat hij voorheen geen tuchtrechtelijke veroordelingen had opgelopen en het Instituut slechts het bewijs kon leveren dat hij slechts één keer is opgetreden als tussenpersoon bij de verkoop van een apotheek.

Tuchtcommissie, 27 augustus 2003 Feiten De Raad van het Instituut verwijt de betrokkene, externe accountant en belastingconsulent: 1. dat hij zich niet heeft gehouden aan de verplichting tot wederzijdse hulp en hoffelijkheid tussen confraters, bepaald in artikel 22 van het Koninklijk Besluit van 1 maart 1998 tot vaststelling van het re-

67

Rechtspr aak

glement van plichtenleer der accountants, en dat hij een confrater, waarmee hij een arbeidsovereenkomst had afgesloten, echt moreel heeft getergd; de confrater heeft klacht ingediend; 2. dat hij het verbod op ronseling en dienstaanbod heeft overtreden en dat hij de beginselen van waardigheid, rechtschapenheid en kiesheid niet heeft nageleefd die ten grondslag liggen aan het beroep, aldus de klachten van een andere confrater; 3. dat hij artikel 31 van het bovenvermelde Koninklijk Besluit van 1 maart 1998 heeft overtreden, en de nota van plichtenleer nr. 2 die de Raad van het IAB heeft goedgekeurd op 12 april 1986, door zich in een rondschrijven voor te stellen als een ‘accountant gespecialiseerd in de medische sector’; 4. dat hij het wettelijke monopolie van de externe accountant heeft geschonden door twee verslagen op te stellen over de vereffening van vennootschappen, terwijl hij interne accountant was; 5. dat hij het beginsel van onafhankelijkheid heeft geschonden zoals bepaald in artikel 9 van het bovenvermelde Koninklijk Besluit van 1 maart 1998, door twee keer een controleopdracht uit te voeren voor professionele vennootschappen waarvan hij vennoot en bestuurder is; 6. dat hij het beginsel van onafhankelijkheid heeft geschonden zoals bepaald in artikel 9, tweede lid van het bovenvermelde Koninklijk Besluit van 1 maart 1998, door toe te laten dat een confrater een vereffeningsverslag opstelt voor een professionele vennootschap waarvan die confrater, net zoals de accountant in kwestie, vennoot en bestuurder is; 7. dat hij, de titel ‘Maîtrise en droit fiscal ULB Solvay’ heeft gebruikt, die hij niet bezit, wat een schending vormt van de bepalingen vermeld onder punt 3 supra; 8. dat hij zijn verslagen van permanente vorming voor 1998-1999, 1999-2000 en 2000-2001 niet heeft teruggestuurd en de verplichting van permanente vorming tijdens die academiejaren niet is nagekomen, wat in strijd is met diverse bepalingen waarnaar in de beslissing van verwijzing wordt verwezen.

Uit het onderzoek van de klachten blijkt dat de tuchtprocedure gegrond is voor de tekortkomingen vermeld onder de volgende punten: –

punt 1 (niet-nakoming van de verplichting tot wederzijdse hulp en hoffelijkheid tussen confraters door de medische controle uitgevoerd op 29 maart 2002),

–

punt 4 (schending van het wettelijke monopolie van de externe accountant),

–

punt 5 (schending van het beginsel van onafhankelijkheid door ‘zelfcontrole’),

–

punt 7 (onrechtmatig voeren van een universitaire titel);

Bespreking Punt 1 Het enige feit dat ten laste kan worden gelegd van de betrokkene heeft betrekking op een medische controle. ¶ De betrokkene werd op 29 maart 2002 telefonisch op de hoogte gebracht dat de in dienst genomen confrater door arbeidsongeschiktheid afwezig zou zijn. Hij heeft voor dezelfde dag een medische controle georganiseerd, terwijl hij niet beschikte, en wettelijk gezien niet kon verwachten dat hij al zou beschikken over een medisch getuigschrift voor die afwezigheid; die controle is trouwens vruchteloos en ondoeltreffend gebleken, aangezien ze, als gevolg van een vergissing van adres, elders is uitgevoerd dan bij

68


de bediende. ¶ Geen enkel objectief element rechtvaardigt dit handelen dat overhaastig en zonder eerbied voor de in dienst genomen confrater is beslist. ¶ Uit de brief die hij op 5 juli 2002 aan het Instituut heeft geschreven, blijkt dat de betrokkene impulsief heeft gehandeld, nadat hij ‘zekere twijfel’ had gekregen doordat de in dienst genomen confrater op 1 maart 2002 afwezig was geweest, precies de dag na de laatste dag van zijn proefperiode waarin hij geen enkel gezondheidsprobleem zou hebben gehad; voor die afwezigheid op 1 maart heeft de confrater een medisch getuigschrift afgegeven. ¶ De medische controle die in die omstandigheden wordt verricht, impliceert dat de betrokkene, zonder reden, de geloofwaardigheid van de medische getuigschriften van zijn bediende en de echtheid van zijn arbeidsongeschiktheid in twijfel trekt, wat een klimaat van argwaan en van morele kwelling doet ontstaan.

Punt 4 De Raad van het Instituut verwijt de betrokkene dat hij twee verslagen heeft opgesteld vóór de invereffeningstelling van een vennootschap (art. 181, § 1, derde lid van het Wetboek van vennootschappen), terwijl hij in die periode interne accountant was en de wetgever een dergelijke opdracht voorbehoudt aan externe accountants. ¶ De betrokkene betwist de inbreuk niet, die dus bewezen is. Hij heeft de hoedanigheid van externe accountant verworven sinds 2 september 2002, zodat iedere recidive is uitgesloten. Deze omstandigheid heeft nochtans niet tot gevolg dat de betrokkene wordt vrijgesteld van elke tuchtsanctie voor de inbreuken die hij heeft gepleegd.

Punt 5 De Raad van het Instituut verwijt de betrokkene dat hij de twee hierboven vermelde verslagen heeft opgesteld, terwijl de gebruikelijke boekhouders van de vennootschappen twee fiduciaires waren, waarvan de betrokkene zaakvoerder en vennoot is. De betrokkene betwist de feiten van die klacht niet. Hij voert evenwel aan dat het in casu ging om ‘lege’ vennootschappen, die niet meer actief waren, zodat het eventuele belangenconflict uiterst beperkt, zelfs theoretisch zou zijn. Die overwegingen zijn evenwel niet van die aard dat ze de betrokkene van iedere tuchtsanctie vrijstellen.

Punt 7 De Raad heeft in dit tuchtdossier verschillende professionele documenten van de hand van de betrokkene voorgelegd, waarin hij zichzelf een ‘Maîtrise en droit fiscal ULB Solvay’ toeëigent, terwijl hij nooit een dergelijke ‘maîtrise’ heeft behaald. ¶ Zonder deze klacht te betwisten, vestigt de betrokkene er de aandacht op dat hij bij SOLVAY een diploma ‘maîtrise spéciale de gestion fiscale’ zou hebben behaald, waarbij hij evenwel erkent dat dat niet exact overeenstemt met de titel die hij heeft gevoerd. ¶ Om zijn verklaringen te staven, legt hij diverse documenten voor, maar daarbij is geen enkel diploma waaruit zou blijken dat hij houder zou zijn van de titel ‘fiscaal recht’ die hij heeft gevoerd. ¶ De inbreuk is dus bewezen; de omstandigheid dat het gebruik van de onrechtmatig gevoerde titel occasioneel en discreet was, heeft in dit opzicht geen invloed. De Tuchtcommissie, op tegenspraak, legt de betrokkene de sanctie op van de berisping.

69

Rechtspr aak

Tuchtcommissie, 6 mei 2003 Feiten De Raad van het Instituut verwijt de belastingconsulent en zijn professionele vennootschap Y:

1.

de vennootschap:

a) dat ze met voorschotten heeft betaald en haar bijdrage en de bijbehorende verhoging voor het jaar 2002 niet integraal heeft betaald; b) dat ze de, zelfs aangetekende, brieven van het Instituut niet heeft beantwoord, wat een overtreding vormt op artikel 4 van het Koninklijk Besluit van 1 maart 1998 tot vaststelling van het reglement van plichtenleer der accountants, dat van toepassing is op de belastingconsulenten; c) dat ze geprobeerd heeft druk uit te oefenen op de Raad van het Instituut, en in het bijzonder op de Ondervoorzitter en dat ze een onnodige polemische houding heeft aangenomen, wat in strijd is met de beginselen van artikel 4,2° van de Wet.

2. de natuurlijke persoon: a) dat hij de verhoging niet heeft betaald m.b.t. zijn bijdrage voor het jaar 2002, die met vertraging is betaald; b) dat hij, als zaakvoerder van de vennootschap, verantwoordelijk is voor de niet-betaling van het integrale bedrag van de bijdrage die door de vennootschap verschuldigd is in 2002 (zie punt 1.a) supra); c) dat hij er niet voor heeft gezorgd dat de genoemde vennootschap de brieven van het Instituut heeft beantwoord en op die manier, als zaakvoerder, deontologisch verantwoordelijk is voor de inbreuk vermeld onder punt 1, b) supra.

Bespreking In de eerste plaats betwist de belastingconsulent in kwestie dat hij deontologisch moet instaan voor de tekortkomingen die de vennootschap Y worden aangerekend. Maar in zijn hoedanigheid van belastingconsulent is hij onderworpen aan de regels voor het beroep van belastingconsulent, waarvan het toepassingsveld niet beperkt is volgens de omstandigheden waarin de belastingconsulent handelt of niet handelt. Als belastingconsulent staat hij tegenover beroepsinstanties in voor al wat hij doet of niet doet, wat ook het kader is waarin die plaatsvinden. Hij staat, als orgaan van de vennootschap, lid van het Instituut, dus ook in voor al wat hij doet of niet doet, dat tekortkomingen van de genoemde vennootschap aan haar eigen beroepsverplichtingen tot gevolg heeft.

Beoordeling a) Tijdens het verhoor van de betrokkenen door de Tuchtcommissie, is gebleken dat ze de betaling van de bedragen vermeld onder punten 1, a) en 2, a) supra, hebben uitgevoerd via overschrijvingen in januari 2003. Ondervraagd over het waarom van de laattijdige betaling en van het betalen via voorschotten van

70


hun schulden t.a.v. het Instituut, hebben ze verklaard dat dat hun gebruikelijke werkwijze is voor de betaling van wat ze aan derden zijn verschuldigd. Ze voeren trouwens aan dat de vennootschap Y, een gewone commanditaire vennootschap met de belastingconsulent in kwestie als enige beherende vennoot, gediscrimineerd zou worden in vergelijking met de besloten eenpersoonsvennootschappen met beperkte aansprakelijkheid waarvoor een beperkte bijdrage van toepassing is. ¶ Maar overeenkomstig de wet, is het bedrag van de bijdragen die de leden van het Instituut moeten betalen, vastgelegd bij beslissing van de algemene vergadering van dat laatste, die gestemd wordt bij meerderheid van de aanwezige of vertegenwoordigde leden. ¶ Aangezien de betrokkenen geen enkele onregelmatigheid aanvoeren in de beslissing waarmee de algemene vergadering het bedrag van de bijdragen van de leden van het Instituut voor het jaar 2002 heeft vastgelegd, is die beslissing op hen van toepassing. Zo is de argumentatie i.v.m. een vermeende discriminatie in hun nadeel, niet relevant. Anderzijds, is volgens artikel 14, § 2 van het Koninklijk Besluit van 2 maart 1989 tot vaststelling van het huishoudelijk reglement van het Instituut, de bijdrage betaalbaar binnen de maand van de oproep door de penningmeester. Door die betaling niet binnen die termijn uit te voeren, zijn de betrokkenen die verplichting niet nagekomen. ¶ Door te betalen met niet-toegestane voorschotten, hebben ze zich bovendien eenzijdig een krediet toegeëigend ten nadele van het Instituut. Zo hebben ze de beginselen van waardigheid, rechtschapenheid en kiesheid, die aan het beroep ten grondslag liggen, geschonden.

b) Betreffende het niet-beantwoorden van de, zelfs aangetekende, brieven van het Instituut, betwisten de betrokkenen dat de brieven opgesomd in de beslissing van verwijzing onder het toepassingsveld van artikel 4 van het Koninklijk Besluit van 1 maart 1998 vallen. ¶ Ze voeren ook aan dat het niet terecht zou zijn van de Raad van het Instituut om hun dit verwijt te maken, omdat de Raad zelf hun brieven niet zou hebben beantwoord. ¶ Maar de antwoordverplichting van de accountants in de bovenvermelde bepaling, betreft uitdrukkelijk bevelen, wat de herinneringsbrieven voor de betaling van de aan het Instituut verschuldigde bedragen ongetwijfeld zijn. Ook geldt geen enkele voorwaarde voor de uitvoering van deze verplichting, zodat de overwegingen van de betrokkenen over hun briefwisseling met het Instituut — die trouwens niet gestaafd zijn door de stukken die op de debatten zijn overgemaakt — niet van belang zijn. Het verzuim bedoeld in de punten 1, b) en 2, c) supra vormt dus een overtreding van de wettelijke en reglementaire bepalingen die de Raad in zijn beslissing van verwijzing opsomt.

c) De vennootschap Y betwist de klacht tegen haar die onder punt 1, c) supra is geformuleerd; ze is immers van oordeel dat haar brief van 11 juni 2001, waarop deze klacht betrekking heeft, maar de uitoefening van haar uitdrukkingsvrijheid zou zijn, die essentieel is in een representatieve democratie. Maar die uitdrukkingsvrijheid is niet absoluut; wat de betrokkene betreft, is die vrijheid meer bepaald onderworpen aan de beginselen van waardigheid, rechtschapenheid en kiesheid die aan het beroep van belastingconsulent ten grondslag liggen. Nadat het Instituut, in een antwoord op de vraag van de genoemde vennootschap om de door haar verschuldigde bijdrage te reduceren tot het bedrag van de bijdrage die van toepassing is op de eenpersoonsBVBA’s, de aandacht had gevestigd op het feit dat het bedrag van de bijdrage dat van haar werd gevorderd,

71

Rechtspr aak

met toepassing van de wet, is vastgelegd bij besluit van de algemene vergadering van het Instituut waarvan niet kan worden afgeweken, heeft vennootschap Y op 11 juni 2001 de Ondervoorzitter van het Instituut aangeschreven. In die brief verzet ze zich tegen dat antwoord en geeft ze die laatste de schuld. De polemische toon van die brief — agressief voor de bestemmeling maar ook ongegrond aangezien de Raad van het Instituut niet bevoegd is om het bedrag van de bijdragen te wijzigen dat vastgelegd is bij beslissing van de algemene vergadering — is duidelijk als je hem leest. Door zich op die manier uit te drukken, heeft vennootschap Y dus de grondbeginselen van het beroep, zoals supra uiteengezet, geschonden. De Tuchtcommissie, op tegenspraak, legt de betrokkenen de sanctie op van de berisping.

Tuchtcommissie, 6 mei 2003 Feiten De Raad van het Instituut verwijt een externe accountant en belastingconsulent: 1. dat hij is blijven handelen in strijd met het beginsel van onafhankelijkheid, door zijn beroep uit te oefenen via twee niet-erkende vennootschappen en door een feitelijk bestuursmandaat in die vennootschappen uit te oefenen, hoewel een vorige tuchtprocedure hem de kans heeft gegeven zijn situatie op dat vlak te regulariseren; 2. dat hij zich de medeplichtige heeft gemaakt van natuurlijke en rechtspersonen die illegaal het beroep van boekhouder uitoefenen; het illegaal uitoefenen van het beroep vormt een misdrijf.

Bespreking Het maatschappelijk doel van de twee vennootschappen is zodanig gewijzigd dat ze uitsluitend patrimoniumvennootschappen zijn geworden, aangezien de vermeldingen betreffende boekhoudkundige activiteiten voor rekening van derden, opgenomen in de omschrijving van hun maatschappelijk doel in hun oprichtingsakten, zijn geschrapt; de feiten die hen worden verweten zijn dus in ieder geval beëindigd op 17 maart 2003. Tijdens een eerste verhoor voor de Tuchtcommissie voert de accountant aan dat hij in 1997, ten voordele van zijn dochters, ontslag heeft genomen uit zijn respectievelijke functies van bestuurder en zaakvoerder van de vennootschappen in kwestie en begint hij evenwel de nalatigheden die hem werden aangerekend, te betwisten. ¶ Wanneer hij zich niettemin realiseert dat de dossierstukken brandhout maken van zijn betwisting, heeft de betrokkene de Tuchtcommissie een termijn gevraagd om zijn situatie echt te regulariseren. Die termijn is hem toegekend en heeft geleid tot de statutenwijzigingen op 17 maart 2003. Bijgevolg zijn de aangerekende feiten — die gedurende nog meer dan vier jaar na de beslissing van de Commissie van Beroep hebben voortgeduurd, maar waaraan ondertussen een einde is gekomen — bewezen op basis van de dossierstukken.

Beoordeling Uit het tuchtdossier blijkt duidelijk dat het ‘ontslag’ van de betrokkene uit zijn respectievelijke functies van bestuurder en zaakvoerder van die vennootschappen, maar een toneelopvoering is geweest die als ge-

72


volg, en zelfs als doel, heeft gehad het verloop van de tuchtprocedure die in die tijd tegen hem liep, te beïnvloeden. ¶ Dit kunstmatig ontslag is in ieder geval een van de elementen geweest die de Commissie van Beroep in haar beslissing van 17 september 1998 in aanmerking heeft genomen om de straf van de definitieve terugneming van de hoedanigheid van accountant, die de Tuchtcommissie aan de betrokkene had opgelegd op 6 maart 1998, te beperken tot een schorsing van twee maanden. Ondanks de ernstige waarschuwing die de tuchtprocedure tegen hem in 1997-1998 had moeten zijn m.b.t. de onverenigbaarheid van zijn situatie met het uitoefenen van het beroep van accountant, onder de dekmantel van bedrieglijke schijn, heeft hij die situatie bewust bijna vijf jaar laten voortduren. Ze is radicaal in strijd met het beginsel van onafhankelijkheid, dat nochtans essentieel is voor het beroep. Dat gedrag vormt een zware fout in het licht van de beginselen van waardigheid, rechtschapenheid en kiesheid. De Tuchtcommissie, op tegenspraak, legt de betrokkene de sanctie op van de schorsing voor een termijn van vier maanden.

Tuchtcommissie, 19 juni 2003 Feiten De Raad van het Instituut verwijt de accountant en de BVBA Z: 1. de twee, dat ze hun opdrachten niet gewetensvol en met vereiste zorg hebben uitgevoerd, en dat, ten nadele van twee personen die klacht hebben ingediend; 2. de twee, dat ze verantwoordelijk worden gehouden voor de niet-neerlegging van de jaarrekeningen van een vennootschap die klant was, bij de Balanscentrale van de NBB, terwijl die opdracht hen was toevertrouwd, wat bovendien een overtreding vormt van artikel 98 van het Wetboek van vennootschappen; 3. de twee, voor de retentie van documenten ten nadele van een tweede vennootschap die klant was; 4. de natuurlijke persoon, dat hij de verslagen van permanente vorming voor de academiejaren 19992000, 2000-2001 en 2001-2002 niet heeft teruggestuurd naar het Instituut en de verplichting van permanente vorming tijdens die jaren niet is nagekomen.

Bespreking Punt 1 Een aanklager stelt dat hij de betrokkenen heeft belast met de wettelijke en administratieve formaliteiten voor de oprichting van een vennootschap, en hen op 8 juni 2000 de som van 48 000 BEF heeft betaald, die alle kosten voor die formaliteiten moest dekken. Die zouden binnen een termijn van een maand zijn afgerond. Er is evenwel gebleken dat de accountant in kwestie met geen enkele van de vereiste formaliteiten had aangevangen voor oktober 2000, dat hij aan de instrumenterende notaris de kosten van de oprichtingsakte niet had betaald (kosten die pas in november 2001 zijn betaald) en dat het plan, zoals het werd uitgewerkt met de bijstand van de betrokkene, niet kon slagen omdat de vennootschap niet voldeed aan de voorwaarden om toegang te verkrijgen tot het beroep. Ondanks het voorafgaande, heeft de accountant in kwestie, die ondertekende voor zijn professionele ven-

73

Rechtspr aak

nootschap Z, op 5 oktober 2000 aan de vennootschap-klant een ‘attest’ gestuurd waarin staat ‘l’ensemble des démarches obligatoires ont été entreprises et qu’en attente de l’attribution du numéro du registre du commerce, la société peut exploiter son commerce’, waarbij de accountant ‘s’engage(ant) personnellement en cas de contrôle’. De Raad meent dat de accountant de uitvoering van de algemene opdracht van oprichting van een vennootschap, die hij had aanvaard, niet met de vereiste ijver en zorg heeft gedaan en dat hij schuldig is aan misbruik van vertrouwen. ¶ Tijdens zijn verhoor heeft de betrokkene geen enkel element aangebracht die de feiten kunnen ontkrachten zoals ze in de klachtbrieven zijn uiteengezet. Hij heeft alleen het geringe bedrag van 48 000 BEF aangevoerd dat gevraagd en betaald is voor de honoraria en de kosten voor de opdracht in kwestie. Maar die overwegingen zijn niet relevant, omdat het lage bedrag de uitvoering van de verplichtingen die de accountant was aangegaan tegenover zijn klant, niet mag beïnvloeden. Bijgevolg zijn de aangerekende feiten bewezen. Ze vormen ernstige tekortkomingen aan de wettelijke en reglementaire bepalingen die de Raad in zijn beslissing van verwijzing vermeldt. De accountant heeft in feite misbruik gemaakt van het vertrouwen van zijn klant. Hij heeft gedurende verschillende maanden nagelaten de verplichtingen uit te voeren die hij tegenover hem was aangegaan. Hij heeft ook, op zijn minst, blijk gegeven van grote onbekwaamheid door zijn klant in een plan te betrekken dat niet kon leiden tot het verhoopte resultaat, en door hem te doen geloven dat de opgerichte vennootschap haar activiteiten kon starten zonder vooraf ingeschreven te zijn in het handelsregister.

Punt 3 Een aanklaagster heeft klacht ingediend tegen de accountant omdat die weigerde een dossier terug te geven, wat volgens de aanklaagster geleid heeft tot een vertraging in de indiening van de belastingaangifte en het risico op een boete. ¶ Ondervraagd over deze klacht, heeft de accountant aan het Instituut een kopie overhandigd van de kwijting ondertekend door de aanklaagster. Het is aan de accountant om het bewijs te leveren van de teruggave aan zijn klant van haar documenten, en dat, op eerste verzoek, omdat de retentie kan worden afgeleid uit iedere termijn die niet normaal is om een dergelijk verzoek in te willigen. ¶ In casu, is de huidige decharge die de accountant voorlegt, niet gedateerd, zodat gezien de klacht tegen hem, ze niet bewijst dat de documenten op eerste verzoek zijn teruggegeven. ¶ Bovendien is die kwijting voorzien van de volgende opmerking: ‘Les listings seront remis après vérification par le client et nous-même de l’apurement total des montants dus à la comptabilité’. ¶ Deze opmerking houdt in dat de teruggave van de genoemde listings wordt uitgesteld tot na de betaling van de sommen die de aanklaagster nog verschuldigd is aan de accountant, wat retentie is, die verboden is door de deontologie van de accountant. De klacht is dus bewezen.

Punt 4 De accountant betwist de klachten niet die tegen hem onder dit punt zijn geformuleerd. Hij voert ter verdediging aan dat hij herhaaldelijk in het ziekenhuis is opgenomen in de betreffende jaren en in die periode bovendien is gescheiden. Hij beweert dat hij niettemin enkele seminaries heeft gevolgd. De betrokkene, die naar het Instituut geen enkel jaarlijks verslag heeft verstuurd over zijn permanente vorming, brengt

74


geen enkel overtuigend element naar voren van zijn beweringen; de aangerekende tekortkomingen zijn dus bewezen. De Tuchtcommissie legt de betrokkene, evenals zijn professionele vennootschap, de schorsing op van één maand.

Tuchtcommissie, 19 juni 2003 Feiten De Raad verweet de accountant in kwestie en de BVBA X: 1. de BVBA X, dat ze haar bijdrage voor het jaar 2002 en de bijbehorende verhoging niet heeft betaald, en de natuurlijke persoon dat hij zijn bijdrage voor het jaar 2002, de bijbehorende verhoging en de verplichte taks voor de Cel voor Financiële Informatieverwerking voor 2002 niet heeft betaald, en dat hij, als zaakvoerder van de BVBA X, verantwoordelijk wordt gehouden voor de niet-betaling van de bijdrage die door de vennootschap is verschuldigd; 2. de twee, dat ze zijn tekortgeschoten in de verplichting om hun opdrachten gewetensvol en met vereiste zorg uit te voeren, wat een overtreding vormt van artikel 16 van het Koninklijk Besluit van 1 maart 1998 tot vaststelling van het reglement van plichtenleer der accountants; 3. de twee, dat ze de, zelfs aangetekende, brieven van het Instituut niet hebben beantwoord, wat in strijd is met artikel 4 van het bovenvermelde Koninklijk Besluit van 1 maart 1998; 4. de twee, dat ze onverantwoord hoge erelonen hebben vastgesteld, wat in strijd is met artikelen 3 en 28 van het Koninklijk Besluit van 1 maart 1998; 5. de twee, dat ze zijn tekortgeschoten in hun verplichtingen inzake verzekering van hun beroepsaansprakelijkheid (artikel 33 van de wet van 22 april 1999);

Bespreking 1. De niet-betaling van de bijdragen, van de verhogingen en de CFI-taks voor 2002 Eind maart 2003, dit is met 10 maanden vertraging, zijn de genoemde bijdragen evenals de CFI-taks betaald, samen met de verhogingen die worden toegepast als boete. Het verzuim is dus aangetoond, maar er is een einde aan gemaakt.

2. Niet-nakomen van de verplichting om opdrachten gewetensvol en met vereiste zorg uit te voeren Twee vennootschappen die klant waren bij de betrokkene, hebben bij het Instituut geklaagd over tekortkomingen van de betrokkene en zijn professionele vennootschap, namelijk de niet-neerlegging binnen de vastgelegde termijn van aangiften in de vennootschapsbelasting, de niet-naleving van de aanvullende termijn die is toegekend voor de aangiften van de volgende aanslagjaren, niet-naleving van de antwoordtermijn voor een vraag om inlichtingen van de Administratie van de Directe Belastingen betreffende de bedrijfsvoorheffing, niet-naleving van de regels voor het houden van de wettelijke boeken en niet-naleving van de neerleggingstermijnen van de jaarrekeningen.

75

Rechtspr aak

Bij zijn verhoren heeft de betrokkene zich van elke commentaar over de inhoud van die klachten onthouden, zodat de nalatigheden die er zijn aangeklaagd alleen maar als bewezen kunnen worden beschouwd. De betrokkene heeft evenwel uiteengezet dat het overlijden van zijn echtgenote niet alleen zijn privé-leven, maar ook zijn beroepsleven grondig heeft door elkaar geschud, en dat, ontredderd als hij was, hij geprobeerd heeft, via het Instituut, hulp en bijstand te vinden voor het beheer van zijn beroepszaken, maar zonder resultaat; dat hij in juli 2000 zelf twee boekhouders heeft in dienst genomen, die hij nadien heeft moeten laten gaan omdat ze inefficiënt werkten.

3. Gebrek aan antwoord op de, zelfs aangetekende, brieven van het Instituut Deze klacht betwist de betrokkene niet en schrijft hem toe aan de omstandigheden die hierboven zijn uiteengezet.

4. Onverantwoord hoge erelonen Deze klacht heeft een van de aanklagers neergelegd voor het opstellen van zijn belastingaangifte van het aanslagjaar 2000, inkomsten 1999, gezien de niet-uitvoering door de betrokkene van de verplichtingen die deze facturatie inhield; bij gebrek aan iedere argumentatie van de betrokkenen over dit onderwerp, is de tekortkoming bewezen op basis van de stukken van het tuchtdossier.

5. Niet-uitvoering van de verplichting betreffende de verzekering van beroepsaansprakelijkheid Aan deze tekortkoming, die ook bewezen is door de stukken van het tuchtdossier, is momenteel een einde gekomen.

Beoordeling Er is reden om rekening te houden met de ontreddering van de betrokkene na het overlijden van zijn echtgenote, die zijn medewerkster was, en met de middelen die hij heeft ingezet om de gevolgen van die ontreddering op de uitvoering van zijn opdrachten te proberen te verhelpen. De Tuchtcommissie, op tegenspraak, legt de betrokkene, evenals zijn professionele vennootschap, de sanctie van de berisping op.

Tuchtcommissie, 26 september 2003 Feiten De vennootschap werd opgeroepen om voor de Tuchtcommissie te verschijnen wegens niet-betaling van de ledenbijdrage en het niet-beantwoorden van briefwisseling van het Instituut. De accountant die werkzaam was in de vennootschap werd daarbij vervolgd omdat hij als zaakvoerder had nagelaten te handelen met het oog op betaling van de verschuldigde ledenbijdrage en beantwoording van de briefwisseling van het Instituut. Beide accountants, zowel de accountantsvennootschap als de fysiek persoon-zaakvoerder hadden voor de verwijzing van het dossier naar de Tuchtcommissie een verzoek tot weglating van het tableau ingediend bij

76


het Instituut. De behandeling van de ontslagverzoeken werd door de de Raad opgeschort tot de beslissing van de tuchtrechter.

Beslissing De Tuchtcommissie was vooreerst van oordeel dat de fysiek persoon-zaakvoerder kon worden vervolgd en gesanctioneerd voor inbreuken op de deontologie die zijn gepleegd door een accountantsvennootschap. De fysiek persoon is als accountant gehouden zijn beroepsverplichtingen en de beginselen van waardigheid, rechtschapenheid en kiesheid, die aan het beroep ten grondslag liggen, na te leven. De toepasselijkheid van deze regels is niet beperkt door of afhankelijk van de omstandigheden waarin hij als accountant handelt of nalaat te handelen. De nalatigheid van de fysiek persoon om, in zijn hoedanigheid van zaakvoerder van de accountantsvennootschap, te antwoorden op brieven van het Instituut gericht aan deze vennootschap en tijdig de door deze vennootschap verschuldigde bijdragen te betalen, heeft niet enkel een schending door de vennootschap van haar beroepsverplichtingen tot gevolg gehad, maar maakt ook een persoonlijke tekortkoming uit in hoofde van de fysiek persoon. Beide accountants stelden dat een tuchtsanctie niet langer wenselijk was omdat ze een ontslagverzoek hadden ingediend. De Tuchtcommissie was echter van oordeel dat de vaststelling dat een accountant ontslag neemt, niet verhindert dat feiten die dateren van vóór zijn ontslag, nog aanleiding kunnen zijn tot een tuchtrechtelijke veroordeling. De tuchtprocedure blijft immers haar nut behouden, aangezien een vrijspraak of verooordeling tot een tuchtsanctie impact heeft op de morele belangen van het Instituut en van het betrokken lid (cfr.

DU

JARDIN, J., ‘Rechtspraak in tuchtzaken door de beroepsorden: toetsing van de

wettigheid door het Hof van Cassatie’, R.W. 2000-2001, 794 en de in voetnoot 100 aangehaalde cassatierechtspraak; TILLEMAN, B., ‘ De bedrijfsrevisor en het tuchtrecht’, in De aansprakelijkheid van de bedrijfsrevisor. Burgerrechtelijke, strafrechtelijke en tuchtrechtelijke aspecten, 2003, nr. 119). Bij de bepaling van de sanctie hield de Tuchtcommissie rekening met de vroeger opgelopen tuchtsanctie van de fysiek persoon, de uiteindelijke betaling van de achterstallige ledenbijdragen en de aard van gepleegde inbreuken. Beide accountants liepen een berisping op.

Tuchtcommissie, 26 september 2003 Feiten Een accountant werd onder meer vervolgd voor het uitoefenen van het beroep van accountant via een nieterkende vennootschap. De accountant had wel aanvankelijk een aanvraag tot erkenning ingediend maar had nadien verzuimd te antwoorden op de briefwisseling die het Instituut hem toezond in het kader van de lopende erkenningsprocedure. De vennootschap werd uiteindelijk door de rechtbank van koophandel failliet verklaard.

Beslissing De Tuchtcommissie achtte de ten laste gelegde feiten bewezen. De externe accountants moeten het Instituut inlichten over de samenwerkingsverbanden die zij in het ka-

77

Rechtspr aak

der van hun beroepsuitoefening aangaan. Indien de samenwerking in het kader van een vennootschap gebeurt, moet de accountant ervoor zorgen dat deze door het Instituut erkend wordt. Door geen acht te slaan op de briefwisseling van het Instituut tijdens de erkenningsprocedure waarbij het Instituut de vennootschap verzocht om de statuten te wijzigen ten einde ze te conformeren aan de wettelijke erkenningsvoorwaarden en om het erkenningsverzoek uit te breiden tot de erkenning als belastingconsulent gezien de vennootschap op haar briefpapier de term ‘fiskaal raadgever’ gebruikte. De accountant heeft weliswaar een erkenning van deze vennootschap als accountant aangevraagd, doch heeft geen positief gevolg gegeven aan de briefwisseling die het Instituut hem daaromtrent heeft gericht en geen maatregelen genomen om de erkenning van deze vennootschap mogelijk te maken. De accountant werd voor deze inbreuk en de andere hem ten laste gelegde feiten veroordeeld tot een schorsing van 8 dagen.

Commissie van beroep, 29 september 2003 Feiten Gezien de beslissing van 14 april 2003 die, alvorens recht te spreken over de ontvankelijkheid van het beroep door de betrokkene ingediend op 3 december 2002 tegen de beslissing van 20 april 2000 van de Tuchtcommissie die hem de straf oplegt van de schrapping, beveelt de Commissie van Beroep de heropening van de debatten en vraagt: –

enerzijds, aan de Raad van het Instituut om zich te informeren of aan de betrokkene de publicatie ‘IAB-Info’ sinds september 1999 is verzonden, en indien dat zo is, naar welk adres;

–

anderzijds, aan de betrokkene om kennis te geven van de antwoorden die hij heeft ontvangen van de gemeentelijke overheid waartoe hij zich gericht heeft op 5 maart 2003 i.v.m. zijn inschrijvingen van woonplaats;

De vraag blijft of het beroep ontvankelijk is. De betrokkene beweert dat hij in onwetendheid is gebleven over de beslissing die over hem is genomen, omdat de kennisgeving ervan gebeurd is op een oud adres. Hij voert bovendien aan dat hij het Instituut heeft ingelicht over zijn verandering van woonplaats op 27 juni 1999 en dat op 27 juli 1999, toen hij om familiale redenen naar het buitenland moest verhuizen, hij van daaruit het Instituut geschreven heeft om toestemming te vragen zijn beroep gedurende 3 jaar niet uit te oefenen. Uit het dossier blijkt dat het Instituut twee verzoeken stuurde voor zijn bijdrage voor het jaar 1999, nl. op 26 april en 9 juni 1999, naar het adres waar de betrokkene nog altijd ingeschreven stond, dit is dus vóór zijn vraag tot inschrijving op het nieuwe adres van 25 juni 1999; dat die verzoeken naar het Instituut zijn teruggestuurd met de respectievelijke vermeldingen ‘woont niet meer op dit adres’ en ‘vertrokken zonder adres’. Voordat het Instituut de tuchtprocedure heeft gestart, wou het zijn verplichting nakomen, zoals iedere verzoekende partij bij een procedure, en de echtheid van de woonplaats van de betrokkene verifiëren. Daarom heeft het zich op 26 juli 1999 tot de gemeentelijke overheid gewend om zijn nieuwe adres te kennen. Die

78


heeft geantwoord dat op datum van 20 augustus 1999 de betrokkene nog altijd in de genoemde gemeente was gedomicilieerd, op hetzelfde adres. Het is dan ook niet terecht dat de betrokkene erover klaagt dat de tuchtprocedure die bij verstek is voortgezet, aanleiding heeft gegeven tot de beslissing in kwestie, waarvan de kennisgeving, die de termijn om op geldige wijze beroep in te stellen doet verlopen, noodzakelijkerwijs gebeurd is op zijn enige officiële adres, terwijl de betrokkene heeft nagelaten het Instituut in te lichten over zijn adreswijziging en het gebruikelijk is dat een wijziging van woonplaats geen gevolgen heeft op het lopende geschil, zolang de partij die haar woonplaats heeft gewijzigd de betrokkene partij daarvan niet inlicht, in casu het Instituut tegenover wie de betrokkene, als lid, diverse verplichtingen had. De verwaarlozing of weigering van de bestemmeling mogen het verloop van de procedure niet belemmeren (zie A. FETTWEIS, Manuel de procédure civile, ed. 1985, nrs. 222, 223 en 248). Wat de verklaringen van de betrokkene betreft, bewijst geen enkel dossierstuk dat hij het Instituut op 27 juni 1999 heeft ingelicht over zijn woonplaatsverandering en evenmin dat hij op 27 juli 1999 vanuit het buitenland de toelating heeft gevraagd om gedurende 3 jaar zijn beroep niet uit te oefenen. Wat dat laatste verzoek betreft, is het opmerkelijk dat de betrokkene, die zijn beroepsactiviteiten als accountant heeft hernomen, in het bijzonder door op 21 mei 2002 een verslag op te stellen bij de omzetting van een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid tot een naamloze vennootschap, het Instituut noch zijn terugkeer, noch zijn woonplaats heeft meegedeeld, en zich geenszins zorgen heeft gemaakt over zijn beroepsverplichtingen, nl. verschuldigde bijdragen en permanente vorming. De betrokkene beweert nog dat het Instituut zijn woonplaats moest kennen, aangezien hij volgens hem de publicatie ‘IAB-Info’ sinds september 1999 is blijven ontvangen. Het gaat om een verklaring die door geen enkel element wordt gestaafd; als we deze stelling voor waar aannemen – een zuivere hypothese – merkt het Instituut op dat in de betrokken periode de uitgever de verzendingen deed en dat het Instituut als zodanig niet op de hoogte was van het adres van de bestemmelingen. Tenslotte maakt het in deze procedure niet uit of de bevolkingsdiensten er lang over hebben gedaan om de betrokkene in hun registers in te schrijven. Het Instituut heeft de nodige ijver aan de dag gelegd alvorens de tuchtprocedure tegen de betrokkene te starten, die geleid heeft tot de beslissing van de Tuchtcommissie van 20 april 2000, waarvan een geldige kennisgeving is gebeurd op 21 april 2000 op de officiële woonplaats van de betrokkene op die datum. Het beroep dat de betrokkene heeft ingesteld tegen de genoemde beslissing van 3 december 2002 is dus te laat en bijgevolg niet ontvankelijk.

Beslissing De Commissie van beroep, op tegenspraak, verklaart het beroep niet ontvankelijk en stelt dientengevolge vast dat de beslissing van 20 april 2000 van de Tuchtcommissie, die de betrokkene de straf oplegt van schrapping, haar volle uitwerking kent.

79

Rechtspr aak

Erkenningsdossiers belastingconsulenten Commissie van Beroep, 13 februari 2003 De erkenningsaanvraag die was ingediend op basis van de eerste overgangsregeling (art. 2 K.B van 4 mei 1999 betreffende het Instituut van de Accountants en de Belastingconsulenten) werd door de Raad afgewezen omdat de kandidaat niet het wettelijke vereiste diploma bezat. In hoger beroep voerde de kandidaat aan dat hij op basis van de tweede overgangsregeling (K.B. van 18 maart 2002 tot toekenning van de hoedanigheid van belastingconsulent aan natuurlijke personen op basis van beroepservaring) wel kon worden erkend omdat deze regeling toepasselijk was op personen die geen diploma kunnen voorleggen. Het argument werd door de Commissie verworpen. De kandidaat werd na de publicatie van het K.B. van 18 maart 2002 in het Belgisch Staatsblad door de Raad van het Instituut schriftelijk in kennis gesteld van de voorwaarden en modaliteiten voor het (tijdig) indienen van een erkenningsaanvraag in het kader van de tweede overgangsregeling. Volgens het K.B. van 18 maart 2002 kon de kandidaat enkel bij de Raad van het Instituut op een rechtsgeldige wijze een erkenningsaanvraag indienen en dus niet voor het eerst, buiten de bij dit K.B. voorziene termijn, voor de Commissie van Beroep n.a.v. het hoger beroep ingesteld tegen de afwijzende beslissing van de Raad inzake de erkenningsaanvraag ingediend op grond van de eerste overgangsregeling. Het verzoek tot erkenning (K.B. van 18 maart 2002) werd dan ook onontvankelijk verklaard. Het hoger beroep in het eerste erkenningsdossier (K.B. van 4 mei 1999) werd ontvankelijk maar ongegrond verklaard omdat de kandidaat niet betwistte dat hij het wettelijk vereiste diploma niet bezat.

Commissie van Beroep, 9 mei 2003 De aanvraag tot erkenning als belastingconsulent was door de Raad afgewezen omdat de kandidaat niet het bewijs had geleverd van ten minste 5 jaar effectieve beroepservaring en -vorming. De Commissie bevestigde de beslissing van de Raad omdat uit de stukken van het dossier en uit de ondervraging ter zitting van de kandidaat door de leden van de Commissie bleek dat hij niet de vereiste beroepservaring en opleiding bezat. De Commissie ging in haar beslissing in op de wijze waarop zij de erkenningsaanvragen moet onderzoeken en haar beslissing moet motiveren, dit naar aanleiding van een arrest van de Raad van de State in een andere zaak, waarbij de beslissing van de Commissie werd vernietigd wegens een motiveringsgebrek. De Commissie heeft een ruime appreciatiebevoegdheid om te oordelen of de door de kandidaat ingeroepen professionele werkzaamheden gedurende de wettelijke vereiste periode, i.c. ten minste 5 jaar, hem effectief in staat stellen een voldoende vorming te verwerven om de werkzaamheden van belastingconsulent uit te oefenen. De Commissie kan zich daarbij baseren op de stukken die door de Raad en de kandidaat zijn meegedeeld maar ook op een ondervraging ter zitting van de kandidaat. Dit gesprek mag echter niet uitmonden in een examen waarbij hem theoretische of abstracte vragen worden gesteld. De vragen moeten integendeel aansluiten bij zijn professioneel verleden. De Commissie van Beroep is, indien zij niet zetelt in tuchtzaken maar uitspraak doet over een verzoek tot

80


erkenning als accountant of belastingconsulent, een administratieve overheid en geen rechtscollege. Dit impliceert dat zij ook de Wet van 29 juli 1991 betreffende de uitdrukkelijke motivering van bestuurshandelingen moet toepassen. Deze wet legt aan alle administratieve overheden de verplichting op om hun beslissing met een individuele strekkking, zoals erkenningsaanvragen, op een uitdrukkelijke wijze te motiveren. Alle beslissingen moeten zowel de feitelijke als de juridische overwegingen vermelden die de beslissing staven. De motivering moet bovendien afdoende zijn, d.w.z. ze mag niet beperkt zijn tot vage en oppervlakkige stijlformules.

Commissie van Beroep, 25 juni 2003 Commissie van Beroep, 13 februari 2003 De Commissie van Beroep deed in al deze zaken uitspraak over het hoger beroep dat door ambtenaren van de FOD Financiën was ingesteld tegen de beslissing van de Raad van het IAB waarbij hun verzoek tot erkenning als belastingconsulent werd afgewezen op grond van de onverenigbaarheid tussen de hoedanigheden van belastingconsulent en ambtenaar bij de FOD Financiën. De Commissie was van oordeel dat beide functies onverenigbaar zijn. Haar standpunt kan als volgt worden samengevat: 1. De Wet van 22 april 1999 betreffende de boekhoudkundige en fiscale beroepen noch het K.B. van 4 mei 1999 betreffende het Instituut van de Accountants en de Belastingconsulenten bepalen op uitdrukkelijke wijze dat de hoedanigheid van belastingconsulent niet kan worden gecumuleerd met die van fiscaal ambtenaar. Ook het statuut van federaal ambtenaar vormt geen hinderpaal voor een erkenning. 2. Uit de parlementaire stukken van de Wet van 22 april 1999 betreffende de boekhoudkundige en fiscale beroepen blijkt dat de wetgever de bedoeling had om het beroep van belastingconsulent te reglementeren zoals het voorheen werd uitgeoefend door gespecialiseerde kabinetten, bedienden in vennootschappen, advocaten, bedrijfsrevisoren, accountants, boekhouders en notarissen. Deze wettelijke regeling werd ingevoerd om de belastingplichtige op kwalitatief en deontolgisch vlak te beschermen, in het bijzonder in zijn relaties met de fiscale administratie. De wetgever heeft daarbij de titel van belastingconsulent strafrechtelijk beschermd zonder dat een monopolie werd ingevoerd ten voordele van de belastingconsulent. Nergens wordt er gestreefd naar het reglementeren van het beroep van belastingambtenaar. De vertegenwoordiger van de fiscale administratie had tijdens de bespreking van het wetsontwerp in het parlement verklaard dat de belastingconsulenten als een afzonderlijke partij moeten worden geplaatst tegenover de twee andere, m.n. de belastingplichtige en de fiscale overheid. 3. Het Instituut kan geen belastingambtenaar erkennen onder opschortende voorwaarde dat betrokkene ontslag neemt als ambtenaar. De Raad kan immers enkel de uitoefening van de functie van belastingconsulent beperken op de door de wet bepaalde wijze, zoals het uitvaardigen van deontologische regels (art. 27 Wet 22 april 1999) en de intrekking van de erkenning na een faillietverklaring, het verlies van burgerlijke en politieke rechten of strafrechtelijke veroordeling (art. 22 Wet 22 april 1999) of door betrokkene te verwijzen naar de Tuchtcommissie met het oog op het opleggen van een tuchtsanctie. 4. De omstandigheid dat de Erkenningscommissie een gunstig advies had uitgebracht deed hieraan geen

81

Rechtspr aak

afbreuk. De opdracht van deze Erkenningscommissie is immers beperkt tot het uitbrengen van een advies waarin wordt gesteld of de kandidaat al dan niet het wettelijk vereiste diploma bezit en/of hij voldoende beroepservaring heeft opgedaan (art. 2 K.B van 4 mei 1999 en 18 maart 2002). De Raad van het Instituut moet daarentegen ook onderzoeken of de kandidaat aan alle wettelijke erkenningsvoorwaarden voldoet. De Raad moet ook nagaan of de kandidaat de nodige garanties biedt voor de naleving van zijn beroepsverplichtingen en de algemene beginselen van waardigheid, rechtschapenheid en kiesheid. Op te merken valt dat dit advies niet bindend is zodat de Raad er kan van afwijken mits afdoende motivering van zijn beslissing.

Commissie van Beroep, 3 juli 2003 De kandidaat oefende zijn activiteit uit in een vennootschap waarvan de drie vennoten een aanvraag tot toekenning van de titel van belastingconsulent hadden ingediend in het kader van de overgangsperiode van 18 maanden, vastgesteld bij het Koninklijk Besluit van 4 mei 1999. Slechts één van de vennoten, eiser in beroep, werd door de Erkenningscommissie opgeroepen om bijkomende informatie te verschaffen over zijn beroepservaring in belastingaangelegenheden. Eiser meende dat dit een schending van het gelijkheidsbeginsel, ingeschreven in de artikelen 10 een 11 van de Grondwet, inhield. De Commissie van Beroep oordeelde dat, door slechts één van hen te horen, dit geen verschillende behandeling inhield ten aanzien van de andere vennoten. Bovendien werden alle aanvragers, die op basis van het voorgelegde dossier niet bewezen gedurende ten minste vijf jaar de activiteiten van belastingconsulent te hebben uitgeoefend, opgeroepen om te worden gehoord. Bijgevolg verwierp de Commissie van Beroep het beroep van belanghebbende, voor zover het op dit middel steunde.

Ambtenaar – kandidaat voor de toelating tot de titel van belastingconsulent Meerdere beroepen werden ingediend door ambtenaren en zijn gericht tegen de beslissing van de Raad waarbij hun de toekenning van de hoedanigheid van belastingconsulent werd geweigerd om reden dat het bijzonder statuut van ambtenaar van het Ministerie van Financiën onverenigbaar is met de opdracht en de titel van belastingconsulent (zie Jaarverslag 2002, 81). De Franstalige kamer van de Commissie van Beroep besliste in al deze zaken de heropening van de debatten te bevelen. Deze beslissing steunt op de volgende omstandigheden: in een soortgelijke zaak verklaarde de Nederlandstalige kamer van de Commissie van Beroep het beroep van de kandidaat-ambtenaar ongegrond. Daarop stelde appellant beroep in voor de Raad van State. Derwijze biedt de Franstalige kamer van de Commissie van Beroep de partijen de kans om hun standpunt ten aanzien van dit nieuw gegeven te bepalen en te vertolken.

82


Bescherming van de titels van accountant en belastingconsulent en wettelijke opdrachten van de externe accountant Het gebruik van de titel van accountant in de doelomschrijving van een niet-erkende vennootschap (Correctionele rechtbank Leuven, 12 maart 2003) De beklaagde had in het statutair doel van de vennootschap waarvan hij oprichter en zaakvoerder was, de titel van accountant vermeld. De vennootschap had echter niet de vereiste hoedanigheid ontvangen van het Instituut. De betrokkene werd wegens het onrechtmatig voeren van de titel van accountant en voor andere misdrijven op penaal gebied veroordeeld tot een gevangenisstraf van vijf jaar en een geldboete van 2 478,94 EUR.

Het voeren van de titel van accountant zonder de vereiste hoedanigheid te bezitten – het uitoefenen van een monopolieopdracht (Correctionele rechtbank Leuven, 21 maart 2003) De beklaagde, erkend boekhouder – fiscalist, had een verslag over de staat van actief en passief opgesteld, zoals bedoeld in het artikel 181, §1 van het Wetboek van vennootschappen. Hij had bovendien in dit verslag de titel van accountant gevoerd. De beklaagde werd schuldig verklaard voor het op geregelde wijze uitvoeren of aanbieden van opdrachten, zoals bedoeld in het artikel 34, 6° van de Wet van 22 april 1999 betreffende de boekhoudkundige en fiscale beroepen, hoewel deze activiteit voorbehouden wordt aan accountants. De beklaagde werd tevens schuldig verklaard voor het op onrechtmatige wijze publiekelijk voeren van de titel van accountant zonder hiervoor de vereiste hoedanigheid te bezitten. De beklaagde heeft op penaal gebied opschorting van de uitspraak over de veroordeling van een straf gekregen.

Het gebruiken van de titel van accountant door een (voormalig)stagiair (Correctionele rechtbank Hasselt, 16 september 2003) De betrokkene was geschrapt van de lijst van de stagiair-accountants, gezien hij niet langer aan de voorwaarden voldeed om stagiair-accountant te blijven. Tijdens zijn stage had hij zich de wettelijk beschermde titel van accountant toegeëigend. Stagiair-accountants mogen echter de titel van accountant enkel gebruiken mits toevoeging van ‘stagiair’. Bovendien had de betrokkene zich ook ná zijn schrapping van de lijst van de stagiair-accountants uitgegeven als accountant. De beklaagde werd op penaal gebied veroordeeld tot een geldboete van 1 000,00 EUR.

83

Rechtspr aak

Het onrechtmatig voeren van de titel van accountant, zowel in persoonlijke naam als via een vennootschap (Correctionele rechtbank Antwerpen, 19 november 2003) Betrokkene, een door de Commissie van Beroep geschrapte accountant, had in het kader van zijn beroepsactiviteiten gebruik gemaakt van een stempel met daarop de vermelding ‘Accountant IDAC’ en had de vermelding ‘accountant’ aangebracht op zijn briefwisseling. Bovendien had hij in de benaming van zijn vennootschap gebruik gemaakt van de verwarringstichtende term ‘accounting’. Tenslotte heeft hij de activiteiten van artikel 34, 2° van de Wet van 22 april 1999 betreffende de boekhoudkundige en fiscale beroepen uitgevoerd of aangeboden, door deze activiteiten genoemd in dit artikel te hebben opgenomen in de statuten van de betreffende vennootschap. De beklaagde heeft op penaal gebied opschorting van de uitspraak over de veroordeling tot een straf gekregen. Bovendien werd de firmastempel verbeurd verklaard.

Verzoeken tot eerherstel Commissie van Beroep, 12 juni 2003 Betrokkene was in 1993 door de Tuchtcommissie veroordeeld tot een schorsing. Hij heeft een verzoek tot eerherstel ingediend bij de Commissie van Beroep. De Commissie van Beroep verleende eerherstel aan betrokkene en baseerde haar oordeel op de volgende feiten: de betrokkene kon een getuigschrift van goed zedelijk gedrag voorleggen, de betrokkene was nog steeds ingeschreven op de deellijst van de externe accountants en de belastingconsulenten, hij had zijn verplichtingen inzake permanente vorming steeds nageleefd, zijn professionele aansprakelijkheid was behoorlijk gedekt door een verzekeringspolis die door het IAB is goedgekeurd en hij was in orde met betrekking tot de betaling van de jaarlijkse ledenbijdrage. Ingevolge het eerherstel zijn voor de toekomst alle gevolgen van de tuchtsanctie buiten werking gesteld.

Commissie van Beroep, 25 juni 2003 In casu had de Raad van het Instituut van de Accountants in 1996 de hoedanigheid van accountant van betrokkene ingetrokken op basis van het artikel 76 van de Wet van 21 februari 1985 tot hervorming van het bedrijfsrevisoraat (huidig artikel 22 van de Wet van 22 april 1999 betreffende de boekhoudkundige en fiscale beroepen). De betrokkene voldeed immers niet langer aan de erkenningsvoorwaarden, gelet op een correctionele veroordeling wegens o.a. valsheid in geschrifte. Overeenkomstig voormeld artikel 22 kan elke accountant en/of belastingconsulent van wie de hoedanigheid werd ingetrokken, na afloop van een termijn van vijf jaar vanaf de datum waarop de intrekking kracht van gewijsde heeft gekregen, om zijn herinschrijving op de lijst van het Instituut verzoeken. Tegen een eventuele beslissing van het Instituut tot weigering kan hoger beroep ingesteld worden voor de Commissie van Beroep. De betrokkene had echter geen verzoek tot herinschrijving aan het Instituut gericht. Hij had onmiddellijk

84


beroep ingesteld bij de Commissie van Beroep op basis van artikel 5, § 6, 2° van de Wet van 22 april 1999 betreffende de beroepstucht voor accountants en belastingconsulenten. Op basis van dit artikel kan ieder lid van het Instituut, wanneer dit lid één of meer niet-uitgewiste tuchtstraffen heeft opgelopen, bij de Commissie van Beroep een aanvraag tot eerherstel indienen. Gelet op het feit dat de intrekking van de hoedanigheid van accountant een administratieve sanctie is en geen tuchtstraf, werd het verzoek tot eerherstel van de betrokkene onontvankelijk verklaard.

85


Commissies Commissie voor Boekhoudkundige Normen De Commissie voor Boekhoudkundige Normen (CBN) werd opgericht door de wet van 17 juli 1975 op de boekhouding van ondernemingen, en bestaat uit 16 leden. Het IAB wordt er vertegenwoordigd door Mevrouw Micheline CLAES, secretaris en lid van de Raad van het IAB. De hoofdactiviteiten van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen waren het afgelopen jaar erg omvangrijk en vruchtbaar, dankzij de inzet en de uitzonderlijke bekwaamheid van haar voorzitter, de heer Jean-Pierre MAES, die met de medewerking van zijn twee wetenschappelijke adviseurs, imposant en uitmuntend werk heeft geleverd. We houden eraan de heer Jean-Pierre MAES en zijn twee medewerkers, de heren Yvan STEMPNIERWSKY en Luc BEHETS, te bedanken voor het buitengewone werk dat ze hebben geleverd en dat, steeds in nauwe samenwerking met ons Instituut en in alle transparantie en onpartijdigheid. We geven een kort overzicht van de voornaamste activiteiten van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen van 2003. 1. De voorbereiding, met de steun van de werkgroepen samengesteld ondermeer uit leden van de beroepsinstituten, van twee voorontwerpen van koninklijke besluiten betreffende de boekhoudkundige verplichtingen van de verenigingen zonder winstoogmerk, internationale verenigingen zonder winstoogmerk en stichtingen, die uitgemond zijn in de koninklijke besluiten van: –

26 juni 2003 voor de boekhoudkundige verplichtingen van de kleine vzw’s;

–

22 december 2003 voor de boekhoudkundige verplichtingen van de grote en zeer grote vzw’s.

2. Betreffende de IAF/IFRS-normen: –

de coördinatie, in samenwerking onder meer met de drie beroepsinstituten, van de opstelling van een brochure met als titel ‘De Boekhoudkundige IAS/IFRS-revolutie: een verandering voor de ondernemingsraden?’;

–

de actieve betrokkenheid van het secretariaat van de CBN bij de vormingsmodules die gegeven worden voor de leden van de ondernemingsraden;

–

de actieve betrokkenheid van het secretariaat van de CBN bij de vertaling naar het Nederlands van de IAS/IFRS-normen in samenwerking met het IAB en de Nederlandse boekhoudautoriteiten;

–

de voorbereiding, in het kader van het Technisch Comité voor de Europese en Internationale Boekhoudkundige Normalisatie, van een commentaar voor de EFRAG over het ontwerp van IFRS-normen;

–

de organisatie van een consultatie inzake de toepassing van de IAS-verordening en de convergentie van het Belgisch jaarrekeningrecht met de IAS-normen;

–

de publicatie van voorstellen betreffende het beleid dat België zou moeten voeren op het gebied van de IAS/IFRS-normen;

–

de deelneming aan de vergaderingen van de ARC en de EFRAG.

87

Commissies

3. Memorandum aan de nieuwe Regering van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen. 4. De voorbereiding van de antwoorden op verschillende parlementaire vragen. 5. Het uitbrengen van een advies betreffende het gebruik van een resultatenrekeningschema op maat van BEVAK’s. 6. Het uitbrengen van een advies betreffende een meer aangepaste boekhoudkundige verwerking van bestellingen en ontvangen vooruitbetalingen (netto-voorstelling), op vraag van de Nationale Confederatie van het Bouwbedrijf. 7. Ontvangst van het verslag betreffende de boekhoudkundige aspecten van tijdelijke vennootschappen, voorbereid door een werkgroep samengesteld uit vertegenwoordigers van de drie beroepsinstituten. 8. Voorbereiding van voorontwerpen van koninklijke besluiten (wijziging van de drempels voorzien bij de artikelen 15 en 16 van het Wetboek van vennootschappen en formaliteiten betreffende de dagboeken).

In het jaar 2003 werd zonder enige twijfel heel wat wetenschappelijk werk van het hoogste niveau geleverd.

IAB-commissies Commissie van Toezicht De Commissie van toezicht werd door de Raad van het IAB opgericht. De samenstelling is niet gewijzigd, volgende confraters zetelen in deze Commissie:

Algemene coördinator André BERT Nederlandstalige kamer

Franstalige kamer

Coördinator

Coördinator

Marcel VERSCHELDEN

Gérard DELVAUX

Verslaggever

Verslaggever

Jacques COLSON

Micheline CLAES

Leden

Leden

Jacques HELLIN

Dominique DELIÈGE

Maria-Theresia SMET

Claude JANSSENS

Maurice VANDER AUWERA Joseph VAN WEMMEL

Daar waar de Commissie in de beginfase een onderzoekend opdracht kreeg, is zij geleidelijk omgevormd naar een begeleidende taak, waarbij vooral die confraters geconfronteerd worden, die een verslag over een wettelijke opdracht opstelden. ¶ Er werd een hele weg afgelegd om de mentaliteit aan te passen aan de

88


praktische noodwendigheden en er vooral op gericht te zijn om begeleidend op te treden in plaats van berispend. Alle verslagen worden door de commissieleden nagelezen en in een plenaire vergadering besproken. Hierna wordt beslist welk gevolg aan het verslag dient gegeven te worden. •

De verslagen waar geen bemerkingen op gegeven zijn door het commissielid, worden zonder gevolg geklasseerd.

•

Verslagen waar bemerkingen op zijn wegens lichte afwijkingen van de norm, krijgen een brief met de gemaakte bemerkingen, met verzoek om met deze opmerkingen in de toekomst rekening te houden.

•

Bij verslagen, waar vermoedens zijn van niet correct volgen van de norm of de deonthologische regels, wordt na bespreking binnen de plenaire vergadering van de Commissie beslist of betrokken confrater een brief met de bemerkingen krijgt, ofwel opgeroepen wordt om met zijn werkdossier voor de Commissie te verschijnen.

Als voorbeeld kan gesteld worden dat bij niet spontaan indienen van het verslag de confrater steeds opgeroepen wordt. ¶ Indien de gemaakte bemerkingen van die aard zijn om een verder onderzoek te starten zal de confrater eveneens uitgenodigd worden. De bedoeling van de Commissie is de confraters behulpzaam zijn in de problematiek van de betreffende verslagen, om alzo een beter inzicht te geven in de verantwoordelijkheden van de confrater en de doelstelling van de Wetgever beter te laten aanvoelen. Na het onderhoud wordt het dossier, ofwel geklasseerd zonder gevolg, ofwel wordt een brief met de bemerkingen aan de betrokken confrater gezonden. ¶ Dit alles na terug in de plenaire vergadering van de Commissie te zijn besproken. Soms zijn de inbreuken van dien aard dat het dossier aan de Raad van het Instituut doorgegeven, met verzoek de confrater voor de Tuchtcommissie te laten verschijnen. Er werden dit jaar 672 verslagen toegezonden en nagekeken, waarvan 420 verslagen in het Nederlands en 252 verslagen in het Frans.

De indeling van het soort verslagen is als volgt opgesplitst: Ontbinding van vennootschappen:

artikel 181 §1

538

Omzetting van vennootschappen:

artikel 436 § 2 en artikel 776

132

Fusie en splitsingen:

artikel 695

1

Beperking van voorkeurrecht:

artikel 592

0

Uitgifte aandelen onder fractiewaarde

artikel 582

0

Uitkoopbod:

artikel 513

1

89

Commissies

Commissie IAB – Belgische Rode Kruis Guy STEVENS (FR) André BERT (NL) Eric STEGHERS (Algemeen Directeur IAB)

Een uitgebreide bespreking van de samenwerking tussen het IAB en het Belgische Rode Kruis vindt u in het Jaarverslag, p. 63

Belgisch-Nederlandse gespreksgroep Leden IAB André Bert Joseph Van Wemmel Willy Pairoux

Deze gespreksgroep vergadert jaarlijks tweemaal om voeling te houden met de evolutie van het beroep in België en Nederland.

Maken deel uit van de werkgroep: –

voor Nederland: het Koninklijke NIVRA en de NovAA

–

voor België: IBR en IAB

Elk van de betrokken instituten neemt volgens beurtrol het voorzitterschap waar. De fakkel werd voor de periode 2003-2004 overgedragen aan de Heer Verdiesen, voorzitter van de NOvAA. Tijdens de besprekingen komen zowel de ontwikkelingen op wetgevend vlak als binnen het specifieke beroepsdomein aan bod.

In 2003 werden voor België onder meer de volgende thema’s behandeld:

90

–

de toegang tot het beroep

–

de regelgeving inzake onafhankelijkheid

–

het melden van fraude en ongebruikelijke transacties

–

kwaliteitscontrole

–

de nieuwe VZW-wetgeving

–

het bestuursmandaat

–

het dubbelbelastingverdrag België-Nederland

–

herziening van de 8e richtlijn

–

IAS/IFRS


Consultatieve Commissie der Beroepsverenigingen Samenstelling: Voorzitter Julien VAN WOUWE Vice-Voorzitter René DOUCY Nederlandstalig Secretaris Sylva TROONBEECKX Franstalig Secretaris Paul VAN DIEVOET

In 2003 vergaderde de Commissie 5 maal. We sommen hierna per vergadering de voornaamste agendapunten op:

1. Vergadering van 20 januari 2003 –

Wet betreffende de misleidende en vergelijkende reclame, de onrechtmatige bedingen inzake de vrije beroepen

–

Afleveren van een certificaat van inschrijving van effecten op naam

–

De rechtspersoon als bestuurder

–

Afschaffing van het ‘papieren’ Belgisch Staatsblad

2. Vergadering van 17 maart 2003 –

Ondernemingsloketten

–

De accountant als voorlopig bewindvoerder

–

Collectieve verzekeringspolissen

–

Problematiek startende ondernemingen

3. Vergadering van 19 mei 2003 Wegens verbouwingswerken aan het Instituut: verdaagd naar 15 september 2003.

4. Vergadering van 15 september 2003 –

Neerlegging van jaarrekeningen

–

Adviescheques

–

IAS-normen in NL/FR

–

Opdrachtbrief / volmacht.

91

Commissies

5. Vergadering van 17 november 2003 –

Permanente vorming: – elektronische uitgaven – inrichters seminaries

–

IAS: – boeken in NL/FR – KMO’s – gezamenlijke seminaries

–

Problematiek bedrijven in moeilijkheden

Gemengde commissies Inter-institutencomité IAB – IBR – BIBF Samenstelling IAB-leden Johan DE LEENHEER Guy STEVENS Eric STEGHERS IBR-leden Ludo SWOLFS André KILESSE David SZAFRAN BIBF-leden Marcel-Jean PAQUET Joseph PATTYN Geert LENAERTS

Het Inter-institutencomité werd opgericht bij wet van 22 april 1999 en heeft tot doel gemeenschappelijke beleidslijnen te bepalen over kwesties die alle economische beroepen aangaan. In 2003 is het Inter-institutencomité vier maal bijeengekomen. De voornaamste dossiers die werden besproken zijn:

92

–

de problematiek van de ondernemingsloketten

–

technische nota betreffende het ‘Interventiefonds Oud Papier’

–

deontologisch akkoord IBR – IAB van 1997

–

Europese resolutie betreffende de vrije beroepen


Gemengde Commissie IAB-IBR – Bijzondere opdrachten IAB-leden Micheline CLAES Gérard DELVAUX Claude JANSSENS Joseph VAN WEMMEL Marcel VERSCHELDEN

NORMEN WERKNEMERSPARTICIPATIE/AANDELENOPTIEPLANNEN – Zoals vermeld in ons vorig jaarverslag (Jaarverslag IAB 2002, 97) heeft de Gemengde Commissie haar werkzaamheden met het oog op het uitwerken van normen in het kader van de werknemersparticipatiewet beëindigd in het voorjaar van 2003. In de loop van haar werkzaamheden stelde de Gemengde Commissie evenwel vast dat artikel 406 van de 23

B.S. 31 december 2002

Programmawet van 24 december 200223 de opdracht voor de bedrijfsrevisor in het kader van een aandelenoptieplan eveneens heeft toegewezen aan de accountant. Gelet op de grote analogie die bestaat tussen deze beide opdrachten (werknemersparticipatie/aandelenoptieplan), hebben de Raden van de beide Instituten het wenselijk geacht om deze opdrachten in dezelfde normen te behandelen. De Gemengde Commissie heeft thans haar werkzaamheden op dit vlak beëindigd. De normen moeten nog worden goedgekeurd door de Raad van het IAB en zullen vervolgens voor advies worden toegestuurd aan de Hoge Raad voor de Economische beroepen.

NORMEN FUSIE/SPLITSING – Zoals reeds werd aangekondigd in het jaarverslag 2002 (Jaarverslag IAB 2002, 97) verloopt de aanpassing van de normen fusie/splitsing in twee fasen. De eerste fase, nl. de aanpassing van deze normen aan de nieuwe artikelnummering van het Wetboek van vennootschappen, werd reeds afgerond op 2 december 2002. Voor wat betreft de tweede fase, de aanpassing van de normen aan de partiële splitsing, heeft de Raad van het IAB beslist om in eerste instantie een technische nota uit te werken met betrekking tot de partiële splitsing. In tweede instantie zullen de normen alsdusdanig worden aangepast. Hierbij zal ondermeer rekening worden gehouden met de IAS-standaarden.

NORMEN UITGIFTE VAN AANDELEN ZONDER NOMINALE WAARDE BENEDEN DE FRACTIEWAARDE – Zoals vermeld in ons vorig jaarverslag (Jaarverslag IAB 2002, 98.) werd het uitwerken van normen met betrekking tot de uitgifte van aandelen zonder nominale waarden beneden de fractiewaarde op de agenda 2003 geplaatst van de Gemengde Commissie. Bij de aanvang van haar werkzaamheden in dit verband, stelde de Gemengde Commissie vast dat er met betrekking tot de inhoud van deze controleopdracht een divergentie bestaat tussen de Nederlandse en de Franse tekst van de wet. ¶ Volgens de Nederlandse tekst bestaat de opdracht van de beroepsbeoefenaar erin om na te gaan of de in het verslag van de raad van bestuur opgenomen financiële en boekhoudkundige

93

Commissies

gegevens juist zijn en voldoende om de algemene vergadering die over het voorstel moet stemmen voor te lichten. ¶ Luidens de Franse wettekst is de beroepsbeoefenaar er daarentegen toe gehouden na te gaan of de in het verslag van de raad van bestuur opgenomen financiële en boekhoudkundige gegevens fidèles (getrouw) zijn en voldoende om de algemene vergadering die over het voorstel moet stemmen voor te lichten. Deze ‘begripsverwarring’ heeft belangrijke gevolgen voor de praktijk. Gaat men ervan uit dat de beroepsbeoefenaar moet nagaan of de in het verslag van de raad van bestuur opgenomen financiële en boekhoudkundige gegevens juist zijn, dan is deze laatste ertoe gehouden een volkomen controle uit te voeren. Indien de beroepsbeoefenaar daarentegen het getrouw karakter van de in het verslag van de raad van bestuur opgenomen financiële en boekhoudkundige gegevens moet vaststellen, dan kan deze laatste zich beperken tot het voeren van een beperkt nazicht. Vanuit deze context heeft de Gemengde Commissie beslist om het uitwerken van normen dienaangaande uit te stellen totdat er juridische duidelijkheid bestaat omtrent de opdracht van de beroepsbeoefenaar. In hun Memoranda aan de formateur van de Federale Regering (Guy Verhofstadt) hebben de beide Instituten erop aangedrongen om, met het oog op conformiteit met de Franse wettekst en met de bedoelingen van de wetgever, artikel 582 W. Venn. in die zin te wijzigen dat de beroepsbeoefenaar er in het kader van een uitgifte van aandelen zonder nominale waarde beneden de fractiewaarde toe gehouden is om na te gaan of de in het verslag van de raad van bestuur opgenomen financiële en boekhoudkundige gegevens getrouw zijn.

NORMEN BEPERKINGEN OF OPHEFFING VAN HET VOORKEURRECHT IN HET KADER VAN EEN KAPITAALVERHOGING – Zoals vermeld in ons vorig jaarverslag (Jaarverslag IAB 2002, 98.) werd het uitwerken van normen met betrekking tot de beperking of de opheffing van het voorkeurrecht in het kader van een kapitaalverhoging op de agenda 2003 geplaatst van de Gemengde Commissie. De problematiek terzake is identiek aan deze die werd uiteengezet met betrekking tot de uitgifte van aandelen zonder nominale waarde beneden de fractiewaarde (zie supra).

94


Gemeenschappelijke stage IBR – IAB De twee instituten hebben hun afgevaardigden binnen de werkgroep gemeenschappelijke stage IBR – IAB aangeduid. De vergaderingen die in 2004 regelmatig worden georganiseerd, zullen leiden tot de voorbereiding van een ontwerp van koninklijk besluit dat aan de respectieve Raden en nadien aan de bevoegde Ministers zal worden voorgelegd.

Het IAB wordt vertegenwoordigd door: –

mevrouw Micheline CLAES

–

mevrouw Christine CLOQUET

–

de heer André BERT

–

de heer Gérard DELVAUX

–

de heer Joseph VAN WEMMEL

–

de heer Eric STEGHERS

Het IBR wordt vertegenwoordigd door: –

de heer André KILESSE

–

de heer Georges HEPNER

–

de heer Patrick VAN IMPE

–

de heer Olivier COSTA

–

de heer Daniel VAN CUTSEM

95


Internationale werking La Confédération Fiscale Européenne (CFE) Er zijn twee belangrijke comités binnen de CFE: het fiscaal comité en het comité belast met de bevordering van de erkenning van de titel van belastingconsulent. Het fiscaal comité houdt zich vooral bezig met het technisch aspect en volgt de ontwerpen van richtlijnen van de Europese Commissie op. De CFE heeft een Europees register van belastingconsulenten opgemaakt. Hun website is een belangrijke bron van informatie. Zij heeft bovendien een nieuwe brochure uitgegeven die men kan aanvragen. Om op de hoogte te blijven van wat er zich op Europees niveau afspeelt, wordt elk jaar een Forum gehouden te Brussel. De agendapunten op de algemene vergadering van de CFE waren de veranderlijke bijdrage, de goedkeuring van de rekeningen en van het budget, de benoeming van Italië tot voozitter en van Ierland tot ondervoorzitter, de benoeming van Richard Fields tot commissaris, de observatieperiode van Finland, de situatie van de beroepsorganisatie in Slovakije.

Fédération des Experts-Comptables Européens (FEE) Leden De Algemene Vergadering van de FEE keurde in december 2002 formeel de toetreding van drie nieuwe leden goed, met name: •

Institute of Certified Public Accountants in Bulgaria,

•

KIBR – National Chamber of Statutory Auditors (Polen) en

•

Slovenska komora auditorov (Republiek Slovakije).

Dat betekent dat de FEE sinds 2003, ledenorganisaties heeft in 9 van de 10 kandidaat-lidstaten voor de Europese Unie: Bulgaria, Cyprus, Czech Republic, Hungary, Malta, Poland, Romania, Slovak Republic and Slovenia. Daarenboven is er een samenwerkingsovereenkomst gesloten met Türmob, het Turkse instituut van accountants. Alles samen bestaat de FEE, einde 2003, uit 41 beroepsorganisaties uit 29 landen.

Austria, Belgium, Bulgaria, Cyprus, Czech Republic, Denmark, Finland, France, Germany, Greece, Hungary, Iceland, Ireland, Israel, Italy, Luxemburg, Malta, Monaco, Netherlands, Norway, Poland, Portugal, Romania, Slovak Republic, Slovenia, Spain, Sweden, Switzerland, United Kingdom.

97

Internationale werking

IAB vertegenwoordigers FEE WERKGROEPEN

IAB VERTEGENWOORDIGERS

Raad

Ruddy DE WILDE Rabotstraat 2 9000 Gent Tel. 09/225.87.27 – Fax. 09/233.07.15 E-mail: [email protected]

Accounting Working Party

Freddy MEAN Rue P. Brien 21 4280 Hannut Tél. 02/288.30.70 – GSM 0475/69.00.68 Tél. Privé 019/51.22.79 – Fax. Idem

Auditing Working Party

Eric STEGHERS Directeur général de l’IEC Rue de Livourne 41 1050 Bruxelles Tél. 02/543.74.90 – Fax. 02/543.74.91

Banks Working Party

Daniëlle VAN ZEGBROECK Steenweg op Blaasveld 54bis 2801 Heffen Tel. 015/27.27.35 – Fax. 015/27.27.22 E-mail: [email protected]

Direct Tax Working Party

Jean-Marie COUGNON avenue du Bourget 40 1130 Bruxelles Tél. 02/708.36.45 – Fax. 02/708.43.99 E-mail: [email protected]

Edward VAN RIJSWIJCK Chaussée de Louvain 428 1380 Ohain Tél. 02/352.04.90 – Fax. 02/351.04.87

Roger LASSAUX Conseiller du service étude de l’IEC Rue de Livourne 41 1050 Bruxelles E-mail: [email protected]

98


Sustainability Working Party

Hugo SMITT Maastrichterstraat 99 3500 Hasselt Tel. 011/23.40.82 – Fax. 011/22.62.31

Extended Banks Working Party

Daniëlle VAN ZEGBROECK Steenweg op Blaasveld 54bis 2801 Heffen Tel. 015/27.27.35 – Fax. 015/27.27.22 E-mail: [email protected]

Indirect Tax Working Party

Guy STEVENS Vice-Président de l’IEC Avenue de Marsan 21 1420 Braine l’Alleud GSM: 0477/77.78.09 E-mail: [email protected]

Yves BERNAERTS Grote baan 126 1650 Beersel Fax: 02/331.45.73 E-mail: [email protected] Insurance Working Party

René VAN ASBROECK Jan Van Rijswijcklaan 164/9 2020 Antwerpen Tel. 03/257.30.73 – Fax. 03/238.71.08 E-mail: [email protected]

Liberalisation-Qualification Working Party

Maurice VANDER AUWERA Baron Empainlaan 75 2800 Mechelen Tel. 015/27.13.31 – Fax. 015/27.13.30

Liberalisation-Qualification Working Party

Maggy TALBOOM

Education subgroup:

Service du stage de l’IEC Rue de Livourne 41 1050 Bruxelles Tél. 02/543.74.90 – Fax. 02/543.74.91 E-mail: [email protected]

99


Public Sector Committee

Lodewijk GOUBERT Kloosterstraat 57 1980 Zemst Tel. 02/500.44.18 E-mail: [email protected]

SME/SMP Working Party

Erwin VERCAMMEN Liersesteenweg 191 2640 Mortsel Tel. 03/454.30.00 – Fax. 03/454.04.13 E-mail: [email protected]

Johan VAN HAEVERBEKE Rode Beukendreef 11 8210 Loppem Tel. 050/84.18.65 Fax 050/84.18.66

Isabelle DE LEENHEER Pres. Kennedylaan 7 8500 Kortrijk Tel. 056/20.17.58 Fax 056/20.01.49 E-mail: [email protected]

Vergaderingen Naar aanleiding van de diverse FEE-vergaderingen (werkgroepen en council) wordt ingespeeld op de verdediding van het accountantsberoep in zowel het Europese landschap als op wereldvlak. De FEE is in deze zowel lobbyist als ‘think-tank’. Enkele van de voornaamste besproken items zijn de volgende:

1. Sarbanes-Oxley Ten gevolge van de ‘Sarbanes-Oxley Act’ en de oprichting van de PCAOB zouden voortaan niet alleen alle Europese audit-firma’s die vennootschappen controleren die geregistreerd zijn op een Amerikaanse beurs, maar ook alle Europese audit-firma’s die belangrijke Europese filialen van Amerikaanse beursgenoteerde ondernemingen controleren, geregistreerd moeten zijn bij de SEC. Opdat een filiaal als belangrijk zou worden beschouwd, zou het reeds voldoende zijn dat er bepaalde instructies gegeven worden door de Amerikaanse groepsauditor, die aan de basis liggen van zijn opinie over de geconsolideerde financiële staten. Omtrent deze problematiek zijn er besprekingen aan de gang tussen de Europese Commissie, de FEE en de PCAOB.

100


2. Europese wetgeving Vanaf november 2003 werkt de FEE samen met de Europese Commissie aan de wijziging van de achtste Richtlijn. Het is de bedoeling om diverse onderwerpen te herzien; meer bepaald inzake de onafhankelijkheid van de accountant, inzake kwaliteitscontrole, opleiding en de oprichting van een onafhankelijk publiek controle-orgaan. De «Tax Working Parties» hebben reeds verschillende commentaren gepubliceerd onder andere inzake ‘The application of «Home State Taxation» to SMEs in the EU» en «The implications of the application of IAS in 2005 for the introduction of a consolidated tax base for companies EU-wide activities». ¶ Zij werken onder andere aan een paper inzake de overname van verliezen binnen de groep. ¶ Transfer pricing, BTW reglementering voor holdings, BTW fraude in de EU, rapporteringsverplichtingen met betrekking tot witwaspraktijken zijn enkele van de onderwerpen die nog op de agenda staan van de FEE. Een ander probleem dat zich stelt is het probleem van de onafhankelijkheid tussen belastingconsulenten en auditors. De FEE is momenteel nog aan het lobbyen bij de nationale wetgevers. Verder heeft de FEE diverse publicaties verricht (zie infra).

Tax Working Parties FEE Direct Tax Working Party

Vergaderingen In de loop van het jaar 2003 heeft de werkgroep vier keer in plenaire zitting vergaderd, namelijk op 7 februari, 23 mei, 26 september en 24 november. Die plenaire vergaderingen zijn regelmatig bijgewoond door hooggeplaatste vertegenwoordigers van de Europese Commissie, waardoor resultaten niet uitblijven. Een subwerkgroep die zich buigt over de fiscale gevolgen van de nieuwe ‘Europese vennootschap’, is in 2003 eveneens verschillende malen bijeengekomen. Tenslotte is een tweede subwerkgroep opgericht om de IAS/IFRS-normen in detail te bestuderen. Die laatste subwerkgroep heeft begin 2004 een eerste zitting gehouden.

Lopende dossiers Het hele jaar lang lagen de werkzaamheden in het verlengde van de FEE-rondetafel ‘Company Taxation and Europe – Today and Tomorrow’, die op 16 oktober 2002 in Brussel plaatsvond. Die rondetafel paste in het kader van de fiscale conferentie van de Europese Commissie van april 2002 over het verwijderen van de belemmeringen voor een efficiënte ontwikkeling van de grote interne markt. Het ging daarbij specifiek om belemmeringen die met de fiscaliteit van de ondernemingen te maken hebben. In dat raam zou de idee van een grotere convergentie op het vlak van de heffingsgrondslagen in twee belangrijke opties kunnen uiteenvallen: enerzijds Home State Taxation, afgekort ‘HST’, d.w.z. belastingheffing volgens de regels van de staat van vestiging, en anderzijds Common Consolidated Tax Base, afgekort ‘CCTB’, d.i. de gemeenschappelijke geconsolideerde heffingsgrondslag. Die laatste kan worden verkregen op grond van financiële sta-

101


ten die aan de hand van de IAS/IFRS-normen zijn opgesteld. Behalve de normen 32 en 39 (‘fair value’principe), is dit boekhoudsysteem door de Europese Raad goedgekeurd.

A) Home State Taxation Een delegatie van de werkgroep werd uitgenodigd om in december 2002 deel te nemen aan de workshop van de Europese Commissie over een proefproject van Home State Taxation voor de KMO’s. Ze heeft in mei 2003 een antwoord op de vragenlijst van de Europese Commissie verstuurd. Daarin staat te lezen dat de invoering van een dergelijk systeem een nauwe samenwerking vereist tussen de lidstaten die aan dat systeem zouden deelnemen, zowel voor de onderlinge verdeling van de belastingopbrengsten als voor het oplossen van geschillen.

B) Common Consolidated Tax Base – IAS/IFRS-normen De verplichte toepassing vanaf 2005 van de IAS/IFRS-normen voor de geconsolideerde rekeningen van de beursgenoteerde ondernemingen (7 000 ondernemingen in Europa) roept veel vragen op. De normen doen ook verschillen ontstaan door de invloed die ze uitoefenen op de statutaire rekeningen en dus op de fiscale heffing, die varieert volgens de band die er in de verschillende nationale wetgevingen bestaat tussen de jaarrekening van de vennootschap en de belastbare basis. Uit een vergelijkende studie over die invloed is gebleken dat de winsten vooral naar omhoog zouden worden getrokken en schijnbaar hoger gewaardeerd zouden worden, als er geen fiscale tegenmaatregelen worden genomen, die op het boekhoudkundige vlak neutraal moeten zijn. Het blijft evenwel zo dat die normen het enige gezamenlijke uitgangspunt vormen van een gemeenschappelijke geconsolideerde heffingsgrondslag (CCTB), wat tal van voordelen inhoudt voor ondernemingen die grensoverschrijdende activiteiten uitoefenen. Een dergelijk systeem zou niettemin maar een optie vormen, aangezien de nationale belastingregels van toepassing blijven voor de bedrijven die niet voor een dergelijke heffingsgrondslag zouden kiezen (bijvoorbeeld de KMO’s). In dat kader heeft de werkgroep in een commentaarbrief aan de Europese Commissie verklaard ook voorstander te zijn van de uitwerking van een reeks ‘Tax Adjustment Standards’, correcties die op het boekhoudkundige resultaat moeten worden toegepast voor fiscale doeleinden. Dat gebeurde na de consultatie in maart 2003 over het thema ‘The application of International Accounting Standards in 2005 and the implications for the introduction of a consolidated tax base for companies’ EU-wide activities’, waaraan een delegatie van de werkgroep eveneens had deelgenomen. In die brief heeft de FEE de Commissie geschreven dat ze niet denkt dat het begrip ‘materialiteit’ dat in de boekhoudkundige normen is gebruikt, een gebruik voor fiscale doeleinden kan verhinderen. De FEE geeft daarvoor twee redenen: de meeste ondernemingen hebben hun verrichtingen op de eenheid na geboekt, zoals de belastingautoriteiten dat eisen, en indien een bepaalde norm bij een bepaalde vennootschap niet is toegepast, betekent dat niet dat die vennootschap de verrichting niet heeft geboekt. De kwestie van de EU-dochterondernemingen van niet-EU-moederondernemingen, evenals die van de nietEU-dochterondernemingen met activiteiten in de EU, zijn eveneens aan bod gekomen. Voor de eerste kwestie is gesuggereerd om alleen de moedermaatschappijen in de Unie in aanmerking te nemen, voor de

102


tweede kwestie is voorgesteld om die dochterondernemingen niet in de consolidatie op te nemen, ook als ze vaste inrichtingen in de EU hebben. De problematiek van de invloed van de IAS/IFRS-normen, die in samenwerking met vertegenwoordigers van de werkgroep ‘Accounting’ onderzocht is, zal gedurende het hele jaar 2004 verder worden behandeld.

C) Europese vennootschap Omdat dit soort van vennootschap een testcase zou kunnen zijn voor een toepassing op beperkte schaal van de beginselen van een gemeenschappelijke geconsolideerde heffingsgrondslag, heeft de subwerkgroep tegelijkertijd gereflecteerd over de Europese vennootschap die vanaf 8 oktober 2004 zal kunnen worden opgericht. Die werkzaamheden hebben in november 2003 geleid tot een ‘FEE Position Paper on the Tax Treatment of the European Company (Societas Europaea)’. Daarin staat te lezen dat de kans bestaat dat de voordelen op het vlak van de eenheidsmarkt die inherent zijn aan de SE, tenietgedaan worden door het gebrek aan gepaste fiscale regels in de verordening. In dit document wordt melding gemaakt van extra fiscale lasten voor dividenden en latente meerwaarden bij de aandelenruil ter gelegenheid van de oprichting van de SE. Er wordt ook gepleit voor de invoering van specifieke regels en er worden verschillende aanbevelingen geformuleerd, meer bepaald over de fiscale regeling van de aandeelhouders.

D) Reorganisaties van vennootschappen Na de enquêtes en de verwerking van de vragenlijsten die in 2002 naar de leden zijn verstuurd, heeft de werkgroep dit onderwerp kunnen afsluiten. Ze heeft hierover in maart 2003 het document ‘FEE Position Paper on Taxation of Corporate Re-Organisations’ gepubliceerd. Daarin wordt een inventaris opgemaakt van de stand van zaken inzake de omzetting van de richtlijn van 23 juli 1990 betreffende de gemeenschappelijke fiscale regeling voor fusies, splitsingen, inbreng van activa en aandelenruil met betrekking tot vennootschappen uit verschillende lidstaten. Dit document eindigt met een aantal aanbevelingen, waarvan er verschillende terug te vinden zijn in het voorstel voor een richtlijn tot wijziging van de bovengenoemde richtlijn van de Europese Commissie van oktober 2003.

Publicaties en documenten Company Taxation and Europe – Today and Tomorrow: http://www.fee.be/issues/PDF/Report%20FEE%20Direct%20Tax%20Round%20Table%202002.pdf

Position Paper on Tax Treatment of the European Company (Societas Europaea): http://mail.fee.be/website/fee_publication.nsf/face3387ce2ea3b6c1256998003c46ac/

Een schat aan informatie over de projecten en realisaties van de Commissie en de Raad inzake belastingheffing vindt u op: http://www.europa.eu.int/comm/taxation_customs/taxation/taxation.htm

103


Verslag van de vergaderingen van de FEE ‘Indirect Tax Working Party’ Het jaar 2003 werd gekenmerkt door de constante hoge kwaliteit van de vergaderingen van de FEE ‘Indirect Tax Working Party’. Tijdens de besprekingen, waarop markante genodigden, zoals mevrouw Astrid LULLING, Luxemburgs Europarlementslid gespecialiseerd in financiële kwesties en de heer Stephen BILL van de Europese Commissie (DG TAXUD), debatteerden met FEE-leden, werden tal van thema’s aangesneden. De belangrijkste thema’s die werden behandeld, kunnen als volgt worden ingedeeld: 1. Plaats van de belastbare handelingen: analyse en bespreking, onder meer op basis van de voorstellen van de Commissie, van de wijziging van artikel 8 van de 6e Richtlijn (plaats van de leveringen van goederen) en van artikel 9 van de 6e Richtlijn (plaats van de dienstverrichtingen). ¶ Met betrekking tot artikel 9 hebben de leden van de FEE ‘Indirect Tax Working Party’ een verslag aan de Commissie bezorgd dat concrete voorstellen inhoudt. ¶ Ook werd Richtlijn 2003/93/EG met betrekking tot de regels betreffende de plaats van levering van gas en elektriciteit van commentaar voorzien. 2. Verplichtingen: de omzetting van Richtlijn 2000/65/EG (rechtstreekse identificatie voor BTW-doeleinden van niet in België gevestigde belastingplichtigen die intracommunautaire handelingen verrichten en fiscale vertegenwoordiging verlenen) en van Richtlijn 2001/115/EG (elektronische factuur) in de verschillende nationale wetgevingen werd besproken. 3. Bijzondere regelingen: de bespreking betrof een voorstel van de Commissie betreffende de bijzondere regeling over de marge voor reisbureaus en de omzetting van Richtlijn 2002/38/EG betreffende de elektronische handel. 4. Aftrek: de moeilijkheden in verband met de toepassing van de 8ste richtlijn en de mogelijkheid tot aftrek van buitenlandse BTW in nationale BTW-aangiften werden bestudeerd. 5. Tarieven: de leden sneden de kwestie aan van de verlenging van het verlaagd tarief voor de diensten, inzonderheid in de bouwsector. Deze verlenging werd uiteindelijk door de Raad aanvaard, terwijl de kwestie van een eventuele tariefverlaging voor de restaurantdiensten op scepticisme werd onthaald. En dat werd ook bevestigd. 6. Problematiek van de grensoverschrijdende controles van bepaalde multinationale ondernemingen. 7. De herziene tekst van de 6e Richtlijn die de Commissie voor onderzoek op haar website had geplaatst (‘recast’), heeft heel wat kritische reacties opgeleverd, wegens de talrijke wijzigingen die werden aangebracht en die veel verder gaan dan een loutere opsmuk van de terminologie. Daarenboven kwamen bij de reeds bestaande verschillen tussen de taalversies van de tekst, nog een aantal nieuwe verschillen bij. 8. Uitbreiding van de EG tot 25 leden: aan dit punt werd een voorbereidende bespreking gewijd. 9. Belasting van de financiële diensten: de leden van de FEE dienden in dit verband een patstelling vast te stellen; bijgevolg zullen de meeste financiële diensten bij voortduur vrijgesteld worden van de BTW. Tijdens de laatste vergadering werd beslist een internationale rondetafelconferentie te organiseren. Deze zal op 13 mei 2004 te Brussel plaatsvinden onder het motto: ‘VAT 50 years young – VAT and Businesses in a Europe of 25’.

104


De voordrachten zullen worden gegeven door vertegenwoordigers van de Commissie en van het HvJEG, alsook door de volgende leden van de FEE: de heer BERNAERTS (België), de heer DALE (Frankrijk), de heer CHOWDHURY (GB), de heer GATTO (Italië) en de heer NIEUWENHUIZEN (Nederland).

FEE publicaties 2003 De FEE publiceert in haar werktaal, met name het Engels. Via haar website (http://www.fee.be/publications/main.htm) zijn alle vermelde publicaties gratis af te halen in pdf-formaat. Een gedrukte versie wordt op vraag gratis geleverd, behalve wanneer er een prijs vermeld staat.

FEE Paper – A Conceptual Approach to Safeguarding Integrity, Objectivity and Independence Throughout the Financial Reporting Chain (2003) The publication is targeted at all stakeholders involved in setting ethical codes and standards for market participants such as company directors, investment bankers, investment analysts, and business journalists. It calls on standard setters to adopt a conceptual, (principles-based), approach when establishing ethical requirements for any group of participants in the financial reporting chain.

Position Paper on Tax Treatment of the European Company (Societas Europaea) (2003) The Societas Europaea, (known as SE, or European Company), provides the possibility to create and manage companies with a pan-European dimension, free from the disparities and limited territorial application of national company law. However the internal market benefits inherent to the Societas Europaea (SE) risk being undermined because of the lack of tax provisions in the SE Statute. This FEE position paper makes a series of recommendations which if applied would overcome some of the significant taxation obstacles with respect to the SE.

Public Sector Annual Management Reports on the Activities for the Financial Year – A Discussion Paper on the financial and related matters that should be covered by Public Sector Organisation Annual Management Reports (2003) This discussion paper deals with the financial and related matters that should be covered by public sector organisations’ annual management reports. FEE recommends that all public sector organisations publish an annual management report and the paper makes suggestions regarding the appropriate content of such reports.

The Adoption of Accrual Accounting and Budgeting by Governments (Central, Federal, Regional and Local) (2003) There is an increasing tendency by governments at all levels to move to an accrual basis of accounting for financial reporting purposes with a parallel move to accrual budgeting. FEE welcomes this trend which will enhance the relevance of reported information. FEE is also highlighting the risks inherent in this process, making suggestions as to how they can be safely overcome.

105


Discussion Paper – European Co-ordination of Public Oversight (2003) The publication makes a series of recommendations focused on strengthening public oversight of the European audit profession. It details the necessary components of a robust public oversight system, and it calls for the swift introduction of a European co-ordination mechanism which would develop common principles for member state oversight systems.

Discussion Paper on the Financial Reporting and Auditing Aspects of Corporate Governance (2003) Good corporate governance contributes to business efficiency and economic growth. The European Commission’s Communication on Corporate Governance and Company Law of 21 May 2003, which FEE actively supports, has ensured that corporate governance is again high on the political agenda. With this new publication, FEE wishes to maintain the momentum by outlining the next steps that need to be taken. The discussion paper details the elements of good corporate governance relevant to the process of financial reporting and auditing and has considered the fundamental relationships and obligations between the company boards, auditors, shareholders and other stakeholders in an effective corporate governance system. It makes a series of practical recommendations which would strengthen corporate governance and increase confidence in financial reporting. The role of the audit committee is crucial, as a fully functioning audit committee helps to improve the quality of financial reporting. The discussion paper focuses on publicly listed companies, but is also relevant to other entities, in particular to public interest entities.

FEE Issues Paper – Principles of Assurance: Fundamental Theoretical Issues with Respect to Assurance in Assurance Engagements (2003) The publication addresses theoretical issues concerning the concept of assurance. This FEE research project suggests a way forward which is consistent with current proposals to replace ISAE 100. It will have real implications concerning the scope of the profession’s involvement with information other than historical financial statements, e.g. sustainability reporting, and forward-looking disclosures. –

Abridged Version: 15 EUR

–

Full-length version: 50 EUR

Benefits of Sustainability Assurance (2003) New FEE publication which outlines the benefits of providing assurance on sustainability reports. It provides a concise explanation of what an assurance engagement entails, and details the benefits for an organisation commissioning such an engagement.

Admission to the Profession of Accountant and Auditor – A Comparative Study (2003) FEE has launched a survey examining both the conditions for entry into the profession of accountant and auditor, and the free movement for professionals between member states of the European Union. The survey identifies convergence in the education of accountants and auditors in Europe and on the conditions of admission to the profession.

106


De werking van EFRAG gedurende 2003 Enerzijds is het de opdracht van EFRAG projecten te becommentariëren die bij IASB/IFRIC aan de gang zijn, en anderzijds ondersteunt zij de Europese Commissie met advies op het vlak van de invoering en toepassing van de IAS/IFRS. EFRAG maakt een duidelijk onderscheid tussen beide opdrachten: de commentaar die zij levert op projecten van de IASB/IFRIC verwijst op geen enkele manier naar mogelijke conclusies die EFRAG zou trekken in haar adviezen aan de Europese Commissie in verband met de goedkeuring van de IAS/IFRS voor de Europese Unie. EFRAG biedt een helder overzicht van alle lopende projecten, met hun status (submission, invitation to comment, under discussion) op haar website (www.efrag.org). Hierna volgen de projecten die in de loop van 2003 geleid hebben tot een definitieve commentaar aan het IASB/IFRIC of tot advies aan de Europese Commissie.

Commentaar aan IASB – Op ED 2 (exposure draft): Share-based Payment Begin november 2002 publiceerde IASB Exposure Draft 2 Share-based Payment. Deze exposure draft werd al snel door TEG (Technical Expert Group) besproken, zodat een eerste en voorlopig standpunt al einde november 2002 voor commentaar terbeschikking stond op de website van EFRAG. Op 10 maart 2003 publiceerde EFRAG haar definitieve commentaar (Comment letter to the IASB)

– Op ED 3: Business Combinations and Proposed Amendments to IAS 36 Impairment of Assets, and IAS 38 Intangible Assets Op 4 april 2003 gaf EFRAG haar commentaar ten aanzien van ED 3 (comment letter to the IASB)

– Op ED 4: Disposal of Non-current Assets and Presentation of Discontinued Operations (Convergence project) De IASB en de Amerikaanse Financial Accounting Standards Board (FASB) zullen tegen 2005 hun boekhoudnormen beter op elkaar afstemmen. Om tot compatibele normen te komen, werd einde 2002 een ‘convergentieakkoord’ gesloten. ED 4 is het eerste concrete resultaat van dit ‘convergentieproject’. Op 27 oktober 2003 stuurde EFRAG haar commentaar op ED 4 aan de IASB.

– Op ED 5 Insurance Contracts EFRAG publiceerde commentaar op 31 oktober 2003.

– Betreffende IAS 32 en 39 Amendments project: – een eerste commentaar werd gegeven bij ED Fair Value Hedge Accounting for a Portfolio Hedge of Interest Rate Risk, op 14 november 2003;

107


– daarnaast is er ook een ED Cash Flow hedge accounting for offsetting internal derivative contracts used to manage foreign currency risk (IAS 39 – IGC 134-1-b). EFRAG voorzag die van commentaar in haar brief van 25 november 2003.

Commentaar aan IFRIC – Op IFRIC D1 (draft interpretation): Emission Rights EFRAG publiceerde haar brief met commentaar op 25 juli 2003.

– Op IFRIC Draft Interpretation 2: Changes in Decommissioning, Restoration and Similar Liabilities EFRAG publiceerde haar brief met commentaar op 25 november 2003.

Advies aan Europese Commissie – Endorsement of IFRS 1 First-time Adoption of IFRSs Ingaand op de uitnodiging van de Europese Commissie (Directoraat generaal Interne Markt), zal EFRAG een advies formuleren ten aanzien van de invoering van IFRS 1. Een eerste voorlopig advies (endorsement draft letter) werd in de loop van 2003 al gepubliceerd op de website, waarbij rekening werd gehouden met de commentaar vawege de Engelse, Duitse en Italiaanse standardsetters, en vanwege de FEE. Dit project loopt verder in 2004.

Conferenties en congressen ISAR – verslag van de 20ste sessie De ‘Intergovernmental working group of experts on international standards of accounting and reporting’ werd opgericht in 1982 met het oog op het bewerkstelligen van een harmonisering van accounting- en rapporteringsstandaarden en –praktijken. Deze werkgroep komt jaarlijks samen in Genève onder auspiciën van de ‘UN Conference on Trade and Development’ (UNCTAD). De 20ste sessie van deze werkgroep vond plaats van 29 september tot 1 oktober 2003 en stond hoofdzakelijk in het teken van transparantie en rapportering in het licht van Corporate Governance. Het is immers alombekend dat een behoorlijke (financiële) rapportering bijdraagt tot transparantie en behoorlijk ondernemingsbestuur. Tijdens de vorige ISAR-meeting werd dan ook door sommige landen benadrukt dat er een werkelijke behoefte bestaat aan een praktische gids met betrekking tot rapportering in het licht van corporate governance. De 20ste ISAR-sessie strekte ertoe de krijtlijnen van deze praktische gids vast te leggen. Hiertoe werden aan de leden van de werkgroep een aantal gevallenstudies voorgelegd met betrekking tot corporate governance rapportering in Brazilië, Frankrijk, Kenya, de Russische federatie en de Verenigde Staten van Amerika. Op basis van de discussies die hieruit voortvloeiden werden een aantal bijzondere aandachtspunten weerhouden die zullen gebundeld worden in een praktische gids.

108


International Innovations Network (INN) Samen met het IBR neemt het IAB deel aan het IIN. Op internationaal vlak worden geregeld contacten onderhouden met als doel een nauwere samenwerking tussen de internationale accountantsinstituten op innoverend en elektronisch vlak. Na een moeizame aanloop periode werd het IIN opgericht op 17 juli 2002 te New York (USA). De oprichters waren: voor Noord Amerika: USA en Canada, voor Europa: België (IBR en IAB), Duitsland, Frankrijk, Groot Brittanië, Ierland, Italië, Nederland, Oostenrijk, Schotland, Spanje en Zweden en voor Azië: Australië, Hong Kong, Indië, Japan, Nieuw Zeeland. De zetel van het netwerk is gevestigd te Londen en de burelen zijn in Yorkshire.

Enkele van de belangrijkste producten 1. TRUST SERVICES (AICPA / CICA – USA / Canada) Dit product is ontstaan uit de Webtrust en Systrust ervaringen van AICPA en CICA. De bedoeling is een omgeving te creëren waarin webpagina’s, websites en computer systemen worden gecertificeerd volgens een internationaal programma dat steunt op de ‘Principles and Criteria. De audit resulteert in een zegel (seal) dat op de site wordt geplaatst en gehost wordt op een secured server in Canada. Deze zegels moeten het vertrouwen van de consument in websites en computersystemen vergroten.

2. CA Sources (CICA – Canada) Het product fungeert als een elektronische plaatsingsdienst voor personeel. Professionelen en potentiële werknemers kunnen hier hun vraag en aanbod plaatsen. De werkgever kan op een eenvoudige wijze een passende medewerker of werknemer vinden (en vice versa)

3. On line IT Traning (Indië) Een project van e-learning voor studenten en stagiairs. Het niveau en de evolutie van de kandidaat wordt perfect opgevolgd. Na ieder hoofdstuk volgt een mutiple-choise vragensessie. Bij voldoende positief resultaat op de vragen kan er overgegaan worden naar het volgende level of hoofdstuk.

4. The Audit of Internal Controls over Financial Reporting in an IT Environment (IDW – Duitsland) Het betreft een audit opvolg-programma voor IT gerelateerde boekhoudsystemen. De vraagstelling en archivering van de audit wordt elektronisch begeleid. Het programma werd in Duitsland ontwikkeld onder Visual Basic en Microsoft Access.

5. Gegevensdatabank IAS Het ICAEW (England and Wales) heeft een kennis databank op het internet over IAS, de databank is volledig gratis en kan na registratie geraadpleegd worden op: http://www.iasknowledge.com/

Daarnaast zijn er diverse producten die tools en/of databanken aanbieden die sterk aanleunen bij de sector van accountancy, fiscaliteit, beheer van dossiers e.d.

109


Uiteraard vormen de digitale handtekeningen een belangrijk onderwerp in de accountantssector. In Italië is het instituut zelf de uitgever van digitale handtekeningen en ook beheren zij de servers van de certificaten. Alle leden kunnen dan ook vlot over een digitale handtekening beschikken en de communicatie met leden en tussen de leden onderling vindt plaats op een uiterst veilige en vertrouwelijke elektronische wijze. Voor ons instituut zal dit een eerste grote uitdaging inzake elektronische organisatie en innovatie zijn. Een internationale ruggesteun daarin zal de praktische realisatie en implementatie ondersteunen. De aanwezigheid van onze beide instituten op de IIN bijeenkomsten zijn niet onbelangrijk en zullen kortelings resulteren in verdere uitbouw en aanbeveling naar de leden.

58ste Congres van de Hoge Raad van de Orde van Franse Accountants, van 25 tot 27 september 2003 te Parijs gehouden: ‘Begeleiding van de onderneming bij haar oprichting, ontwikkeling, continuïteit en overdracht’ Het 58ste Congres van de Hoge Raad van de Orde van de Franse Accountants, waarop 2 863 congressisten aanwezig waren (tegen 2 540 het jaar voordien), was gewijd aan de onderneming, en meer bepaald aan de aanwezige of toekomstige klanten van het accountantskantoor uit het oogpunt van de veranderende behoeften van de cliënteel, van de markten, om nieuwe groeigebieden voor de kantoren te ontdekken. De boekhoudkundige professional is immers bij verschillende fasen van de onderneming betrokken. Daarom werden in de denktanks de volgende thema’s ontwikkeld: –

begeleiding bij de oprichting, vanaf de voorbereiding van het project tot de opstartfase, en zulks door de informatie en de instrumenten te verschaffen die de onderneming nodig heeft;

–

bijstand bij de groei van de onderneming door hun expertise, hun advies, hun instrumentenborden;

–

probleemdetectie en de bedrijfsleider de gepaste middelen voorhouden;

–

begeleiding bij stopzetting van de onderneming: advies geven en de reële waarde van de activa van de onderneming bepalen.

Alle registers van de dynamische en bevoorrechte opdracht tot begeleiding van de onderneming werden verkend om tot inzichten te komen en instrumenten voor te stellen. De accountant, bevoorrechte adviseur van de onderneming, is meer dan de opsteller van rekeningen en aangiften, en wordt steeds meer verzocht de onderneming bij te staan om het hoofd te bieden aan de complexiteit van de voortdurende veranderingen van haar economische, boekhoudkundige, juridische en fiscale omgeving, en zulks in een technologische context die op haar beurt veranderingen versnelt. Derhalve moet hij zijn sociologische vorming ontwikkelen, met name een beter inzicht krijgen in de maatschappelijke veranderingen om zijn cliënten te helpen op de marktverwachtingen in te spelen. Het is duidelijk dat ‘we een cultuurschok beleven zoals we sinds de 18de eeuw niet meer hebben gekend’, zegt de socioloog Gérard Mermet. De Franse Premier, Jean-Pierre Raffarin, nam in zijn openingstoespraak de gelegenheid te baat om enige mededelingen te doen: wettelijke erkenning van de adviserende opdracht van de accountants bij de begeleiding van de oprichting van de onderneming, garanties die vergelijkbaar zijn met deze van de advocaten voor de bescherming van het beroepsgeheim in het kader van de omzetting van de Europese anti-witwas-

110


richtlijn, ophanden zijnde bekrachtiging van het akkoord met de erkende centra over het in vereniging uitoefenen van het beroep. Voorzitter William Nahum herinnerde in zijn slottoespraak aan de werking van de orde, als bevoorrechte partner van de overheid, die tot uiting komt in: –

haar optreden als interface tussen de ministeries, de beroepsorganisaties en de boekhoudkundige professionals. De Raad van de Orde is in staat om de reacties, de verwachtingen en de behoeften van de marktactoren te allen tijde aan de overheid te signaleren (dienst vóór wet en dienst na wet);

–

haar functie als bemiddeling tussen de accountants en de ondernemers, door de kantoren, via de website van de Hoge Raad of door middel van cd’s, alle hulpmiddelen ter beschikking te stellen die ze nodig hebben om hun cliënten voldoening te schenken,

–

haar aanwezigheid in het bestuursorgaan van de IFAC om de hervorming van het beroep op wereldvlak te begeleiden.

Tot slot stond het Congres in het teken van de gastvrijheid en de collegialiteit en hebben we essentiële waarden en ons enthousiasme voor het beroep met onze Parijse collega’s mogen delen.

IFAC in 2003: enkele topics IFAC Strategic Plan 2004-2007 IFAC tekende haar doelstellingen, prioriteiten, en daaraan verbonden acties voor de jaren 2004-2007 uitvoerig in een nieuw beleidsplan, dat te raadplegen valt op haar website. Dit beleidsplan is conform aan de ‘reform proposals’ zoals goedgekeurd door de Algemene Vergadering in november 2003: IFAC’s 20042007 Strategic Plan

Reform Proposals: de hervormig van de IFAC De algemene vergadering van de IFAC keurde te Singapore op 14 november 2003 eenparig een aantal ingrijpende hervormingen goed die moeten leiden tot een betere procedure voor het opstellen van normen inzake accounting, auditing en beroepsethiek (onafhankelijkheid), tot meer ‘global convergence’ van de kwalitatief hoogstaande normen, en die ervoor moeten zorgen dat het beroep internationaal beter inspeelt op het algemeen belang. http://www.ifac.org/Downloads/ReformProposals.doc Voor IFAC is internationale harmonisatie een topprioriteit. In functie daarvan wordt veel belang gehecht aan de dialoog tussen de toezichthouders en het beroep. En gelet op het voorstel van de Europese Commissie om tegen 2005 ook de ISAs toe te passen voor alle statutaire audits, komt deze hervorming wel gelegen. De hervorming richt drie nieuwe organen op: •

de Public Interest Oversight Board (PIOB), die toezicht zal uitvoeren op het proces van het opstellen van standaarden, voornamelijk met betrekking op audit, certificering, ethiek en onafhankelijkheid. De PIOB houdt ook toezicht op het Compliance program. De PIOB zal worden samengesteld uit 10 leden afkomstig uit en aangeduid door de Monitoring Group (MG);

111


•

de Monitoring Group (MG) verzorgt, onder meer, de dialoog tussen de toezichthouders en het beroep op international vlak, en houdt de PIOB op de hoogte van wat er beweegt aan de zijde van de toezichthouders. De Monitoring Group omvat de internationale toezichthouders en vertegenwoordigers van verwante organisaties, zoals de International Organization of Securities Commissions, het Basel Committee on Banking Supervision, de Europese Commissie, de International Association of Insurance Supervisors en de Wereldbank

•

de IFAC Leadership Group (ILG), die samen met de MG werkt aan onderwerpen met betrekking tot de regelgeving voor het beroep. De ILG bestaat uit de voorzitter, de ondervoorzitter en de Chief Executive van de IFAC, uit de voorzitters van de IAASB, het Transnational Auditors Committee, het Forum of Firms en uit vier leden aangesteld door de Raad van de IFAC.

De hervorming voorziet tevens een grotere inbreng van het publiek bij het proces van regelgeving, via technische adviesgroepen (consultative advisory groups), en bij de acties van Algemene Vergadering van het IFAC. Een grotere transparantie van de activiteiten van zowel de Raad als de Algemene Vergadering staat eveneens in de hervorming genoteerd. De algemene vergadering (Council) van het IFAC blijft de uiteindelijke verantwoordelijke voor het beleid, de Raad van het IFAC (Board) verzorgt het management.

Compliance program De Raad van het IFAC keurde in juli 2003 een Membership Compliance Program goed, dat ervoor moet zorgen dat de aangesloten organisaties hun lidmaatschap van het IFAC op een compatibele manier invullen. Het is de bedoeling aan ledenorganisaties duidelijke maatstaven te leveren voor een kwalitatieve beroepsuitoefening. In eerste instantie mikt dit programma op verbetering en aanmoediging. De preciese procedures en tools zijn nog in voorbereiding. De basis zal gevormd worden door de Statements of Membership Obligations (SMOs), zeven SMO’s zijn al voor commentaar beschikbaar op de website: http://www.ifac.org/Compliance/index.php

International Education Standards Een kwaliteitsvolle beroepsuitoefening vergt aandacht voor opleiding en vorming. IFAC gaf in oktober 2003 zes internationale onderwijsnormen (IESs) uit die hiervoor de criteria vastleggen. De normen zijn opgesteld door het Education Committee en zijn gericht op kwaliteit en harmonisatie in de accountantsopleiding op wereldvlak. Zij beschrijven enerzijds de basiselementen van de opleiding tot accountant en anderzijds de permanente vormingsvereisten. Van alle IFAC ledenorganisaties wordt verwacht dat zij deze normen per 1 januari 2005 aanvaarden. Het gaat om:

112

–

IES 1, Entry Requirements to a Program of Professional Accounting Education

–

IES 2, Content of Professional Accounting Education Programs

–

IES 3, Professional Skills

–

IES 4, Professional Values, Ethics and Attitudes


–

IES 5, Practical Experience Requirements

–

IES 6, Assessment of Professional Capabilities and Competence

Bij deze normen werd een aparte inleiding (introduction) en een kader (framework) gepubliceerd, waarin wordt aangegeven wat bedoeling van deze normen is, en op welke manier zij door de ledenorganisaties kunnen worden toegepast. ¶ http://www.ifac.org/Store/Details.tmpl?SID=106636862293984

Rebuilding public confidence De onafhankelijke IFAC-Credibility Task Force werkte verder aan haar onderzoek naar het publiek vertrouwen in financiële verslaggeving. Zij publiceerde in augustus 2003 haar eindverslag ‘Rebuilding Public Confidence in Financial Reporting: An International Perspective’ (http://www.ifac.org/credibility/). Vanuit een internationaal perspectief worden de oorzaken van het verminderde vertrouwen geanalyseerd, en worden mogelijke acties geformuleerd die het vertrouwen zouden kunnen herstellen. De werkgroep verzamelde ook wereldwijd allerhande materiaal ter ondersteuning van haar taak, en bracht die samen in een on line informatiecentrum omtrent ‘governance, accountability and the public trust’. De gegevens werden overzichtelijk verdeeld in zes categorieën: Global Perspectives; Public Policy and Regulation; The Governance Process: Roles and Responsibilities; Financial Reporting; Auditing Issues; Ethics, en zijn gratis te raadplegen/downloaden: http://www.ifac.org/credibility/ViewPoints.php

Small and medium practices De Small/Medium Practices (SMP) Task Force onderzoekt op welke manier IFAC tegemoet kan komen aan de noden van accountants die in kleine of middelgrote kantoren werken en die meestal ook betrokken zijn bij kleine en middelgrote ondernemingen. Deze werkgroep levert geen normen of guidelines zoals deze die in het IFAC Handboek te vinden zijn, maar publiceert wel praktische handleidingen. Zo publiceerde deze werkgroep in 2003 een reeks over ‘Controlling computers in business’, met telkens concreet en praktisch advies bedoeld voor zowel de eigen accountantskantoren als voor de klanten: –

Volume 1 – Controlling Computers in Business: Backup, Archive and Restore, april 2003

–

Volume 2 – Controlling Computers in Business: Physical Security, april 2003

–

Volume 3 – Controlling Computers in Business: Logical Access Security, december 2003

–

Volume 4 – Controlling Computers in Business: Selection, Implementation and Testing of Packaged Software, december 2003

–

Volume 5 – Controlling Computers in Business: Computer Disaster Recovery Planning, december 2003

Public sector accounting IFAC publiceerde in februari 2003 een nieuwe versie van haar handboek voor de overheidssector, Handbook of International Public Sector Accounting Standards, met daarin 20 International Public Sector Accountancy Standards (IPSAS), waarvan de laatste 7 nieuwe normen zijn: –

IPSAS 13, Leases

–

IPSAS 14, Events after the Reporting Date

113


–

IPSAS 15, Financial Instruments: Disclosure and Presentation

–

IPSAS 16, Investment Property

–

IPSAS 17, Property, Plant and Equipment

–

IPSAS 18, Segment Reporting

–

IPSAS 19, Provisions, Contingent Liabilities and Contingent Assets

–

IPSAS 20, Related Party Disclosures

Deze normen zijn van toepassing wanneer het baten-lastenstelsel gehanteerd wordt in de overheidsverslaggeving. Het Public Sector Committee ontwikkelde ook een norm voor een boekhouding op kasbasis: Financial Reporting under the Cash Basis of Accounting. Deze norm werd opgenomen in het handboek.

IFAC publicaties Sinds januari 2003 zijn alle IFAC publicaties (normen, handleidingen, exposure drafts, studies, …) – ook deze uitgaande van het IAASB – gratis beschikbaar in elektronische vorm, weliswaar na een eenmalige maar eenvoudige registratie als gebruiker: http://www.ifac.org. Om productiekosten te dekken, vraagt IFAC voor de gedrukte publicaties wel een bijdrage. Overigens worden niet meer alle publicaties nog gedrukt (bv.exposure drafts). IFAC publicaties zijn onderverdeeld in zes domeinen: auditing, assurance, related services and quality control, education, ethics, information technology, professional accountants in business, public sector accounting. ¶ Voor meer informatie en om te downloaden: http://www.ifac.org/Store.

114


115


Het Instituut Organigram van het Instituut DE RAAD Voorzitter

Vice-Voorzitter

Johan DE LEENHEER

Guy STEVENS

Nederlandstalig Secretaris-Penningmeester

Franstalig Secretaris

André BERT

Micheline CLAES

Nederlandstalige leden

Franstalige leden

Ruddy DE WILDE

Christine CLOQUET

Maurice VANDER AUWERA

Dominique DELIEGE

Joseph VAN WEMMEL

Gérard DELVAUX

Daniëlle VAN ZEGBROECK

Michel DUMONT

Erwin VERCAMMEN

Raymond SAMBAERE

De voorzitter heeft de Raad samen geroepen op volgende data: 6 januari, 3 februari, 3 maart, 7 april, 5 mei, 2 juni, 7 juli, 1 september, 6 oktober, 3 november et 1 december 2003.

117

Het Instituut

HET UITVOEREND COMITE Overeenkomstig artikel 11 van de Wet van 22 april 1999 betreffende de boekhoudkundige en fiscale beroepen, heeft de Raad het dagelijks bestuur toevertrouwd aan een uitvoerend comité, samengesteld uit de volgende personen: Voorzitter

Vice-Voorzitter

Johan DE LEENHEER

Guy STEVENS

Secretaris-Penningmeester (NL)

Secretaris (FR)

André BERT

Micheline CLAES

V.l.n.r.: Eric STEGHERS, Isabelle HAMERLINCK, Guy STEVENS, Micheline CLAES, Johan DE LEENHEER en André BERT

Past Presidents Roger VANDELANOTTE

Raymond KROCKAERT

1989-1992

1992-1998

COMMISSARISSEN NEDERLANDSTALIGE LEDEN

FRANSTALIGE LEDEN

Effectieve Hugo DOOMS

Thierry BECKO

Plaatsvervangende Emile VANKEERBERGHEN 118

Denise VERANNEMAN


COMMISSIES Tuchtcommissie NEDERLANDSTALIGE KAMER Voorzitter Eric DURSIN, Rechter in de Rechtbank van Koophandel te Kortrijk Plaatsvervangend Voorzitter Sidney BERNEMAN (non-actief), Raadsheer in het Hof van Beroep te Antwerpen Effectieve IAB-leden

Plaatsvervangende IAB-leden

Pierre GAREZ

Raymond DE NEYER

Jozef PHLIPPO

Gabriel INDIGNE

FRANSTALIGE KAMER Voorzitter Nicole DIAMANT, Ere-Ondervoorzitter van de Rechtbank van Koophandel te Brussel Plaatsvervangend Voorzitter Anne SPIRITUS-DASSESSE, Voorzitter van de Rechtbank van Koophandel te Brussel

Effectieve IAB-leden


Josiane LERMINIAUX-VINCKE

Pol CUVELIER

Pierre VAN VAERENBERG

Michel DETRY

Commissie van Beroep NEDERLANDSTALIGE KAMER Voorzitter André VANDERWEGEN, Kamervoorzitter in het Hof van Beroep te Brussel (mandaat tot 15/07/2003) Plaatsvervangend Voorzitter Paul BLONDEEL, Kamervoorzitter in het Hof van Beroep te Brussel (mandaat tot 15/07/2003)

119

Het Instituut

Effectieve magistraten

Plaatsvervangende magistraten

Herman HELLENBOSCH

Luc DE DECKER,

Voorzitter van de Rechtbank van

Voorzitter van de Rechtbank van

Koophandel te Antwerpen

Koophandel te Mechelen

Eduard NUYTS

Lionel DEPORTE

Ere-Voorzitter van de Arbeidsrechtbanken

Voorzitter van de Arbeidsrechtbanken

te Kortrijk, Ieper en Veurne

te Kortrijk, Ieper en Veurne

Effectieve IAB-leden


Serge VERELST

Lucien CEULEMANS

Erwin VERCAMMEN (non-actief)

Ludo GOUBERT

Leo STESSENS

Luc VAN DE MOORTEL

FRANSTALIGE KAMER Voorzitter Jacques GODEFROID, Ere-Kamervoorzitter in het Hof van Beroep te Luik (mandaat tot 15/07/2003) Plaatsvervangend Voorzitter Martine CASTIN, Raadsheer in het Hof van Beroep te Bergen (mandaat tot 15/07/2003) Effectieve magistraten

Plaatsvervangende magistraten

Cécile LION

Françoise GÉRIN

Ere-Rechter in de Arbeidsrechtbank

Rechter in de Rechtbank van Koophandel

te Brussel

te Charleroi

(mandaat tot 15/07/2003)

(mandaat tot 15/07/2003)

Richard RENTMEISTER Voorzitter van de Rechtbanken van Koophandel te Dinant en Marche-en-Famenne (mandaat tot 15/07/2003) Effectieve IAB-leden


Jacques BLONDIAU

Bernard WATHELET

Richard FIELZ

Denise VERANNEMAN

Arbitragecommissies Waals Brabant en Regio Brussel (Franstalige dossiers) Omer BONBLED, Ere-Ondervoorzitter van de Rechtbank van Koophandel te Brussel François van der MENSBRUGGHE, Advocaat aan de balie van Brussel Gérard DELVAUX, Accountant – Bedrijfsrevisor

120


Luik Pierre DONCEL, Ondervoorzitter van de Arbeidsrechtbank te Luik Philippe HANSOUL, Advocaat, plaatsvervangend Rechter in de Arbeidsrechtbank te Luik Michel IDCZAK, Accountant

Henegouwen Andrew LEWIS, Ondervoorzitter van de Arbeidsrechtbank te Bergen Pierre JANDRAIN, Advocaat, plaatsvervangend Rechter in het Vredegerecht van het 1ste kanton te Charleroi Patrick JAILLOT, Accountant – Belastingconsulent

Vlaams Brabant en Regio Brussel (Nederlandstalige dossiers) Bernard PUISSANT, Voorzitter van de Rechtbank van Koophandel te Leuven Koenraad MOENS, Raadsheer in het Hof van Beroep te Brussel Jules NAEYE, Accountant

Oost-Vlaanderen Reinhilde WAUTERS, Rechter in de Rechtbank van Koophandel te Dendermonde Francine DE TANDT, Ondervoorzitter van de Rechtbank van Koophandel te Brussel Joseph VAN WEMMEL, Accountant – Bedrijfsrevisor

West-Vlaanderen André CHRISTIAENS, Ere-Voorzitter van de Rechtbank van Eerste Aanleg te Kortrijk Paul VANCRAEYVELDT, Vrederechter van het 1ste kanton Kortrijk Jacques HELLIN, Accountant – Belastingconsulent

Antwerpen Luc DE DECKER, Voorzitter van de Rechtbank van Koophandel te Mechelen Herman HELLENBOSCH, Voorzitter van de Rechtbank van Koophandel te Antwerpen Raphaël VAN DAMME, Accountant

Limburg Prosper VANHELMONT, Voorzitter van de Rechtbank van Koophandel te Hasselt Philippe THIERY, Advocaat, plaatsvervangend Rechter in de Rechtbank van Koophandel te Hasselt Kurt STRAKA, Accountant – Belastingconsulent

121

Het Instituut

Stagecommissie Voorzitter

Vice-Voorzitter

Joseph VAN WEMMEL

Christine CLOQUET

NEDERLANDSTALIGE LEDEN

FRANSTALIGE LEDEN

Effectieve Jan LAMMENS

Jean-Guy DIDIER

Maria-Theresia SMET

Guy DONCEL

Emile VANKEERBERGHEN

Guy FIJALKOWSKI

François VERMEIREN

Patrick JAILLOT

Maurice VAN DER AUWERA

Michel DUMONT

Plaatsvervangende Leon KERFS

Olivier de BONHOME

Willy LUTS

René HOUDMONT

Roger SMOLDERS

Joseph MARKÒ

Guido VAN DEN WOUWER

Marie-Cécile PROCUREUR

Albert BAUWENS

Joëlle VAN HECKE

Consultatieve Commissie der Beroepsverenigingen Voorzitter

Vice-Voorzitter

Julien VAN WOUWE

René DOUCY

Nederlandstalige secretaris

Franstalige secretaris

Sylva TROONBEECKX

Paul VAN DIEVOET

Commissie van Toezicht Algemene coördinator André BERT NEDERLANDSTALIGE KAMER

FRANSTALIGE KAMER

Coördinator

Coördinator

Marcel VERSCHELDEN

Gérard DELVAUX

Verslaggever

Verslaggever

Jacques COLSON

Micheline CLAES

Leden

Leden

Jacques HELLLIN

Dominique DELIEGE

Maria-Theresia SMET

Claude JANSSENS

Maurice VANDER AUWERA 122

Joseph VAN WEMMEL


Erkenningscommissie – belastingconsulenten Voorzitter Mevrouw Anne SPIRITUS-DASSESSE, tweetalig magistraat, Voorzitter van de Rechtbank van Koophandel Coördinator: Mevrouw Isabelle HAMERLINCK Leden accountants Nederlandstalig: De heer Michel LIESENS De heer Martin CLAES Leden belastingconsulenten Nederlandstalig: De heer Jos DE BLAY De heer Kurt STRAKA Leden accountants Franstalig: De heer Vincent DELVAUX De heer Raymond KROCKAERT De heer Guy SAVOIR Leden belastingconsulenten Franstalig: De heer Pierre CATTELAIN De heer Yves MOTTET De heer Antonio BADALIN

Commissie IAB – Belgische Rode Kruis André Bert (NL) Guy Stevens (FR) Eric Steghers (Algemeen directeur IAB)

DIENSTEN VAN HET INSTITUUT

Directie Algemeen Directeur

Administratief Directeur

Eric STEGHERS

Isabelle HAMERLINCK

123

Het Instituut

Algemeen Secretariaat Will SAMBAERE

Fanny LIETAER

Studiedienst Nederlandstalig

Franstalig

Rutger VAN BOVEN

Roger LASSAUX

Juridische dienst Nederlandstalig

Franstalig

Liesbet DHAENE

Eric BASSO

Jan VAN DROOGBROECK

Caroline HUGÉ

Corine DE SMET

Massira LIZANI

Stagedienst Nederlandstalig

Franstalige

Anne FISCHER

Valérie CLESSE

Denise REYNAERT

Marie-Claire ROTTE

Chantal VANDENDRIESSCHE

Maggy TALBOOM

Documentatie Nederlandstalig

Franstalig

Leen BOONEN

Nicole HORMANS

Redactiecoördinatie Leslie VAN HOUT

124


Commissie van Toezicht – Administratie Géraldine PANIER

Boekhouding Monique BOLLEN

Informatica Eric ANCION

Onthaal Kristien MICHIELS

125

Het Instituut

Statistieken Hierna volgt een overzicht van het aantal leden ingeschreven op 31 december 2003:

Totaal

Franstaligen

Nederlandstaligen

Totaal aantal leden

9121

3629

5492

Natuurlijke personen

7187

2781

4406

Vennootschappen

1934

848

1086

Accountants

Totaal

Franstaligen

Nederlandstaligen

Totaal aantal leden Accountants

7742

3271

4471

Accountants

5881

2455

3426

Deellijst van de externe Accountants

3726

1614

2112

Vennootschappen

1861

816

1045

Belastingconsulenten

Totaal

Franstaligen

Nederlandstaligen

Totaal aantal leden Belastingconsulenten

5104

1884

3220

Belastingconsulenten

4473

1616

2857

Deellijst van externe Belastingconsulenten

2957

1181

1776

631

268

363

Vennootschappen

126

Overleden confraters

BAETEN Matheus

LEYS Jacques LIEVENS Charles

CUYPERS Gustaaf MARECHAL Philippe DEFRERE Emile

MEYSMAN Edward

DE MOOR Albert

MOUSSOUX José MOYSON Alfons

GLINEUR Marc GODEFROI Guy

TOUSSAINT Claude

GODENNE Jean-Marie GOORIS Valère

VAN DE KORPUT Bertus VERCAMMEN Jozef

LAMBRECHTS Hendrik LEFEVERE René LESAGE André

VERHAEREN Robert

iab INSTITUUT VAN DE ACCOUNTANTS EN DE BELASTINGCONSULENTEN

Recommend Documents