Hogeschool IPABO. HBO-Bachelor Leraar Basisonderwijs

Hogeschool IPABO HBO-Bachelor Leraar Basisonderwijs

© Netherlands Quality Agency (NQA) 30 november 2010

2/59

© NQA – IPABO: audit bestaande hbo-bacheloropleiding Leraar basisonderwijs

Managementsamenvatting Dit rapport is het verslag van het auditteam dat in opdracht van Netherlands Quality Agency (NQA) de hbo-bacheloropleiding leraar basisonderwijs van de Hogeschool IPABO heeft beoordeeld. De IPABO heeft NQA gevraagd de opleiding leraar basisonderwijs in 2010 te visiteren met als doel heraanvraag van accreditatie. Dit verzoek volgde op het voorgenomen besluit van de NVAO de opleiding van Hogeschool IPABO niet te accrediteren. In 2008 visiteerde een panel van NQA de opleiding leraar basisonderwijs. Dit panel adviseerde de NVAO de IPABO te accrediteren. De NVAO heeft dit advies niet overgenomen. In het najaar van 2009 besloot de NVAO een verificatieonderzoek uit te voeren door een panel samengesteld door de NVAO. Dit panel adviseerde de NVAO de opleiding niet te accrediteren. De IPABO heeft bezwaar aangetekend tegen het voorgenomen besluit van de NVAO. Hangende deze procedure heeft de IPABO NQA gevraagd opnieuw een onderzoek uit te voeren. Dit rapport is de weerslag van dit onderzoek. Hogeschool IPABO heeft ten behoeve van deze visitatie een zelfevaluatierapport geschreven met daarin opgenomen een stand van zaken notitie (SVZ). Daarin beschrijft Hogeschool IPABO wat zij sinds de vorige visitatie in 2008 en het bezoek van de verificatiecommissie van de NVAO in 2009 heeft verbeterd. De rapportage heeft betrekking op: Instelling Opleiding(en) Variant(en) Croho-nummer Locatie(s) Auditdatum/-data Auditteam

Hogeschool IPABO Leraar basisonderwijs Voltijd en deeltijd 34808 Amsterdam: voltijd en deeltijd Alkmaar: voltijd 19 oktober 2010 De heer dr. G.A. van de Watering (voorzitter, domeinpanellid); De heer prof. dr. M.J.M. Vermeulen (domeinpanellid); De heer dr. ir. J. Buitink (domeinpanellid); Mevrouw L. Bruggink (student panellid); De heer drs. ing. A.G.M. Horrevorts (senior auditor NQA); Mevrouw L. Schutte BEd (junior auditor NQA)

Hogeschool IPABO heeft 108 personeelsleden waarvan 74 tot het onderwijzend personeel behoren. Op het moment van visiteren studeren er 477 studenten aan de voltijdopleiding in Amsterdam, 257 studenten aan de deeltijdopleiding in Amsterdam en 319 studenten aan de voltijdopleiding in Alkmaar. Voor de beoordeling van de kwaliteit en het niveau van de bestaande opleiding heeft NQA een auditteam samengesteld, dat voldoet aan de eisen van de NVAO. Het auditteam is samengesteld uit een deel van het team dat de IPABO in 2008 bezocht, aangevuld met de voorzitter van de verificatiecommissie die de IPABO in 2009 bezocht. Het team heeft het


3/59

zelfevaluatierapport bestudeerd en een bezoek aan de opleiding gebracht. De zelfevaluatie en alle overige (mondeling en schriftelijk) verstrekte informatie hebben het auditteam in staat gesteld om tot een weloverwogen oordeel te komen. Doelstellingen opleiding Hogeschool IPABO heeft de eindkwalificaties van de bacheloropleiding Leraar basisonderwijs goed beschreven. Deze zijn afgeleid van de zeven SBL-competenties (Stichting Beroepskwaliteit Leraren). De SBL-competenties zijn landelijk ontwikkeld en in samenspraak met de beroepsgroep opgesteld. De hogeschool heeft deze competenties nader uitgewerkt en verantwoord en de eindkwalificaties gerelateerd aan de SBLcompetenties. De competenties zijn geconcretiseerd en uitgewerkt in meetbare doelen. Hogeschool IPABO toont aan dat de internationale standaard voor het bachelorniveau (Dublin descriptoren) is verwerkt in de eindkwalificaties. De niveau-indicaties zijn voldoende concreet beschreven om de kwalificaties te kunnen meten. Het auditteam stelt vast dat de opleiding het werkveld betrekt bij de formulering van de eindkwalificaties, actualisering van het beroepsbeeld en de vertaling ervan naar onderdelen van het curriculum. Het auditteam vindt dat de opleiding een reëel beeld schetst van de eisen die het beroep stelt aan de leraar basisonderwijs. Programma Het auditteam stelt vast dat de opleiding een actueel programma aanbiedt dat afgestemd is op de praktijk van de leraar basisonderwijs. De opleiding besteedt aandacht aan onderzoeksvaardigheden die voor de leraar basisonderwijs relevant zijn. Het auditteam vindt dat de verantwoording van het actieonderzoek (rapportage) en methodische aanpak nog verbeterd kan worden. De opleiding toont, aldus het auditteam, aan dat er een directe relatie is tussen de SBLcompetenties, de doelen van de opleiding en de onderwijseenheden (beroepstaken, stage en werkplekleren). De relatie tussen de eindkwalificaties en toetsen en beoordelen is in de opleiding adequaat vorm gegeven. De opleiding kan deze inhoudelijke relatie ook aan studenten overdragen. Studenten weten hoe de opleiding is ingericht en waarderen de duidelijkheid die de opleiding schept in wat de student moet kennen en kunnen. De studenten zien de samenhang tussen de programma-inhoud de competenties en de beoordeling en waarderen de inzichtelijkheid ervan. De opleiding monitort de studeerbaarheid van het programma (via evaluaties, gesprekken met studenten in SLB-bijeenkomsten). De opleiding reageert op signalen van studenten. In de majorfase ervaren studenten een piekbelasting. De opleiding heeft maatregelen genomen om de studiebelasting meer te spreiden over het jaar. Het auditteam stelt vast dat de opleiding specifieke maatregelen neemt om de aansluiting tussen opleiding en vooropleiding zo goed mogelijk te laten verlopen. Studenten zijn blijkens evaluaties tevreden over de aansluiting van het programma op de vooropleiding. De opleiding voldoet aan de formele eisen van de omvang van het curriculum. De opleiding gaat er van uit dat studenten actief (zelfstandig) kennis verwerven en de kennis weten toe te passen. De opleiding zet naar het oordeel van het auditteam voldoende

4/59


verschillende werkvormen in waarin studenten kennis en vaardigheden verwerven. Studenten werken zelfstandig dan wel in samenspraak met medestudenten, docenten en begeleiders in de basisschool aan het verwerven van de opleidingscompetenties. Het auditteam stelt vast dat de IPABO in het afgelopen jaar de toetspraktijk sterk heeft verbeterd. Er is vastgelegd hoe en wat er in alle studiejaren getoetst wordt. Er is een eenduidige beoordelingssystematiek en de beoordelingscriteria zijn vastgesteld. De toetsen en beoordelingscriteria zijn afgestemd op de SBL-competenties en de Dublin descriptoren. Toetsprocedures zijn helder omschreven en de kwaliteitscontrole op de toetsen door de toetscommissie (vooraf en achteraf) is operationeel. Uit de gesprekken met docenten, de toetscommissie, de examencommissie, werkveld en studenten blijkt dat de toetspraktijk in overeenstemming is met wat in het beleid is vastgelegd. De toetsen en werkstukken die het auditteam heeft ingezien zijn naar het oordeel van het auditteam adequaat beoordeeld. Inzet van personeel De IPABO heeft een docententeam dat op de hoogte is van de onderwijspraktijk in het basisonderwijs. Docenten blijven via scholing en intensieve contacten met de beroepspraktijk de ontwikkelingen in het basisonderwijs volgen. De opleiding zet voldoende personeel in om een kwalitatief goed programma aan te kunnen bieden. Het personeel beschikt over de inhoudelijke kennis en beroepsgerichte vaardigheden om leraren basisonderwijs op te leiden. Docenten slagen er met veel inzet in goed onderwijs te bieden. Het management stuurt hier gericht op. Voorzieningen Het auditteam stelt vast dat de huisvesting en de overige voorzieningen toereikend zijn om het programma te realiseren. De IPABO heeft goede voorzieningen. Het auditteam constateert dat de begeleiding van de studenten doordacht is. De opleiding investeert in de vorm van trainingen in de kwaliteit van de begeleiding zowel in de coachingsvaardigheden van eigen docenten als die van mentoren en LIO-coaches op de basisschool. Het auditteam is positief over de training aan begeleiders en coaches die studenten op de basisschool begeleiden of mede beoordelen. De informatievoorziening via de website en de wekelijkse digitale nieuwsbrief is naar behoren. Interne kwaliteitszorg De opleiding evalueert periodiek het onderwijs conform de kwaliteitsplannen. Het kwaliteitstoezicht is duidelijk vastgelegd in procedures. Er is vastgelegd wie verantwoordelijk is voor welk onderdeel van de kwaliteitszorg (uitvoeren evaluaties, analyseren, opstellen verbetervoorstellen en besluitvorming over acties). Het auditteam is positief over de tot nu toe gerealiseerde verbeteringen en merkt op dat verbeteringen breed gedragen worden in alle lagen van de opleiding. Er is sprake van een duidelijke verbetercultuur in de opleiding. Management, docenten, studenten, alumni en het werkveld zijn zichtbaar betrokken bij de kwaliteitszorg van de opleiding.


5/59

Resultaten Sinds november 2009 is de transparantie van de beoordeling verbeterd. De IPABO heeft een beoordelingssysteem ontworpen dat een adequate beoordeling en bewaking van het eindniveau mogelijk maakt. De opleiding toetst het eindniveau op adequate wijze. Zij doet dit aan de hand van vier verschillende producten. De variatie in eindproducten leidt er toe dat de opleiding zich via verschillende invalshoeken een oordeel kan vormen over de startbekwaamheid van de student. Het auditteam constateert dat de kwaliteit van eindproducten van studenten voldoet aan het bachelorniveau en dat de IPABO dit ook goed verantwoordt. De methodische verantwoording van het actieonderzoek en de reflectie daarop kan naar mening van het auditteam nog versterkt worden. De opleiding voldoet nog niet in alle opzichten aan de eigen streefcijfers voor het rendement. De opleiding behaalt een redelijk rendement vergeleken met andere opleidingen tot leraar basisonderwijs in de vier grote steden. Totaaloordeel Alles overziend komt het auditteam van NQA tot de conclusie dat de kwaliteit en het niveau van de bestaande hbo-bacheloropleiding leraar basisonderwijs van Hogeschool IPABO aan de vereiste basiskwaliteit voldoet. Een onderbouwing van deze conclusie is per facet opgenomen in hoofdstuk 2.

6/59


1

Basisgegevens

2

Beoordeling

3

9

13

2.1

Doelstellingen van de opleiding

14

2.2

Programma

17

2.3

Inzet van personeel

28

2.4

Voorzieningen

32

2.5

Interne kwaliteitszorg

35

2.6

Resultaten

38

Bijlagen

43

Bijlage 1

Deskundigheden auditteam

45

Bijlage 2

Onafhankelijkheidsverklaring auditteam

49

Bijlage 3

Bezoekprogramma

55

Bijlage 4

Bijlagen zelfevaluatie en ter inzage gelegd materiaal

57

Bijlage 5

Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties

59


7/59

8/59


1

Basisgegevens

De basisgegevens van de bestaande hbo-bacheloropleiding leraar basisonderwijs zijn in onderstaande tabel weergeven. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Naam instelling Status instelling Naam opleiding in CROHO Registratienummer in CROHO Oriëntatie en niveau Aantal studiepunten Afstudeerrichting(en) Locatie(s) Code of conduct

10. Variant(en) 11. Inhoudelijk profiel opleiding

12. Beoogd werkveld alumni

13. Plaats opleiding in organisatiestructuur hogeschool

14. Jaar vorige visitatie en datum besluit NVAO

Hogeschool IPABO Bekostigd PABO 34808 Hbo bachelor 240 EC Leeftijdspecialisatie jonge kind en oude kind Amsterdam en Alkmaar De code of conduct is voor de IPABO niet van toepassing. De opleiding kent geen instroom van buitenlandse studenten. Voltijd/deeltijd Talent telt! op de Hogeschool IPABO. De hogeschool gelooft in de vele talenten van kinderen en volwassenen en ziet het als haar missie optimale talentontwikkeling van kinderen in basisscholen te realiseren. Binnen de leeftijdspecialisatie Jonge Kind of Oude Kind zijn er vier uitstroomprofielen: opbrengstgericht werken en rekenen-wiskunde, meervoudige talent ontwikkeling, passend onderwijs en zorg, diversiteit en burgerschap. Daarnaast is er sprake van een levensbeschouwelijke specialisatie voor de vier richtingen: rooms-katholiek, protestants-christelijk, islam en levensbeschouwelijke identiteit Het werkveld van afgestudeerden zijn de basisscholen voornamelijk in en om Amsterdam en in Noord-Holland. Ook vinden alumni emplooi in het vmbo en mbo. Hogeschool IPABO is een monosectorale school die zich uitsluitend richt op de opleiding van leraren voor het basisonderwijs. De IPABO biedt een bachelor en master aan. Het mastertraject biedt zij binnen Interactum aan. Samen met de Vrije Universiteit biedt zij de Universitaire Pabo ‘PA2’ aan. Hogeschool IPABO maakt deel uit van de Federatie Interactum, een vereniging van vijf hogescholen/leraaropleidingen basisonderwijs in Nederland. Naast de Hogeschool IPABO behoren tot Interactum: Katholieke Pabo in Zwolle, De Kempel in Helmond, de Educatieve Faculteit Iselinge in Doetinchem en de Marnix Academie in Utrecht. Visitatiebezoek door NQA in maart en september 2008 Verificatieonderzoek door NVAO in najaar van 2009. Waarna accreditatiebesluit is aangehouden.


9/59

15. Belangrijkste wijzigingen in opleiding sinds vorige visitatie

16. Schema opbouw programma

10/59

Hogeschool IPABO heeft in 2009 en 2010 maatregelen getroffen om het toetsen en beoordelen te verbeteren en het eindniveau van de opleiding te borgen. De maatregelen betreffen: - maatregelen in de aansturing (vervanging voorzitter en lid CvB, vervanging en positionering opleidingsmanagers, vervanging staflid kwaliteitszorg, voorzitter examencommissie en voorzitter toetscommissie), de structuur (borging werkprocessen in transparante procedures), de personele samenstelling (vertrek van 23 fte op basis van vertrekbevorderende maatregelen) en cultuur (aanspreken van medewerkers op geleverde resultaten) van de hogeschool als organisatie; - revitalisering van de gezamenlijke visie op opleiden en het opleidingsprogramma in zijn algemeenheid en daarbinnen de visie op toetsing en beoordeling in het bijzonder; - inhoudelijke en organisatorische verbetermaatregelen op het gebied van toetsing en beoordeling (verankering van opleidingsdoelen in programmamatrix op basis van Dublin descriptoren en competenties, vertaald in uniform en valide beoordelingsinstrumentarium), organisatorische verbetermaatregelen op het gebied van toetsing en beoordeling (o.a. invoering geautomatiseerd studentvolgsysteem onder verantwoordelijkheid van de examencommissie, kwaliteitszorgmaatregelen en professionalisering op het gebied van toetsing en beoordeling, onder andere door toevoeging externe deskundige als adviseur toetscommissie. - inhoudelijke en organisatorische verbetermaatregelen met betrekking tot het gerealiseerde niveau (inclusief het systeem van kwaliteitscontrole op dit eindniveau). Deze maatregelen hebben tevens geleid tot een aanzienlijke verbetering van de toetspraktijk en de borging van het eindniveau van de opleiding. In de facetten 2.8 en 6.1 van dit rapport is dit nader beschreven. Zie tabel hieronder.


Programmagebieden Competent handelen Kennisbasis Persoonlijke professionaliteit Competent handelen Kennisbasis Persoonlijke professionaliteit Competent handelen Kennisbasis Persoonlijke professionaliteit Competent handelen Kennisbasis Persoonlijke professionaliteit

Fase Opleidingsbekwaam Beroepstaak 1 Omgaan met kinderen in een leersituatie

Beroepstaak 2 De rol van de leerkracht

Fase Beroepstakenbekwaam Beroepstaak 3 Differentiatie in de klas

Beroepstaak 4 Werken binnen en buiten de klas

Fase Werkplekbekwaam Minor 1 Onderwijs in samenhang

Minor 2 Specialisatie

Fase Startbekwaam Minor 3 Profilering

Minor 2 LIO


11/59

12/59


2

Beoordeling

Het auditteam komt samenvattend tot het volgende oordeel over de opleiding: Onderwerp/Facet Voltijd Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen 1.2 Niveau bachelor 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Totaaloordeel Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen HBO 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma 2.4 Studielast 2.5 Instroom 2.6 Duur 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud 2.8 Beoordeling en toetsing Totaaloordeel Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen HBO 3.2 Kwantiteit personeel 3.3 Kwaliteit personeel Totaaloordeel Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen 4.2 Studiebegeleiding Totaaloordeel Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten 5.2 Maatregelen tot verbetering 5.3 Betrokkenheid Totaaloordeel Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau 6.2 Onderwijsrendement Totaaloordeel

Amsterdam Deeltijd

Alkmaar Voltijd

Goed Goed Goed Positief



Voldoende Goed Goed Voldoende Goed Voldaan Goed Voldoende Positief






Goed Goed Positief

Goed Goed Positief

Goed Goed Positief




Voldoende Voldoende Positief



Het auditteam stelt vast dat de kwaliteit en het niveau van de bestaande hbo-bacheloropleiding leraar basisonderwijs van Hogeschool IPABO aan de vereiste basiskwaliteit voldoet en adviseert de NVAO positief ten aanzien van de accreditatie van deze opleiding. De oordelen betreffen de locaties Amsterdam (voltijd en deeltijd) en Alkmaar (voltijd). Het auditteam heeft geen significante verschillen aangetroffen tussen locaties en varianten. De oordelen over de facetten hebben in dit rapport betrekking op beide locaties en beide varianten. Het auditteam beschrijft in de volgende paragrafen per onderwerp en per facet van het NVAO beoordelingskader de bevindingen, overwegingen en conclusies. Elke paragraaf sluit af met een samenvattend oordeel op onderwerpniveau.


13/59

2.1

Doelstellingen van de opleiding

Domeinspecifieke eisen (facet 1.1) De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Bevindingen • De eindkwalificaties van de IPABO zijn afgeleid van de zeven SBL-competenties (Stichting Beroepskwaliteit Leraren). De SBL-competenties zijn landelijk ontwikkeld en in samenspraak met de beroepsgroep opgesteld. De hogeschool heeft in het Interactumverband1 deze competenties nader uitgewerkt. De competentie reflectie en ontwikkeling wordt binnen de Interactumscholen geïntegreerd binnen de andere zes competenties: - interpersoonlijk competent - pedagogisch competent - (vak)didactisch competent - organisatorisch competent - competent in het samenwerken met collega’s - competent in het samenwerken in en met de omgeving • De competenties zijn nader uitgewerkt in sub-competenties (de kernen) en beschreven in het Curriculumonafhankelijk beoordelingskader, De Kernen (juni 2006, Interactum) (verder: De Kernen). De eindkwalificaties zoals beschreven in De Kernen zijn door de Hogeschool IPABO uitgewerkt in een matrix waarin de relatie is gelegd tussen de eindkwalificaties, de Dublin descriptoren en het programma. Onder programmagebieden vallen 1) competent handelen 2) kennisbasis 3) persoonlijke professionaliteit. Met de Interactumpartners Vlaanderen zijn, door kritisch feedback te geven op de opleidingsprofielen, de eindkwalificaties vergeleken. Hierbij is het belang van diversiteit, onderwijs op maat, onderwijs aan jonge kinderen onderstreept en de behoefte om dit ook onderling verder uit te wisselen, versterkt. • De IPABO werkt met twee uitstroomprofielen: het jonge kind en het oudere kind. In het eerste profiel is er extra aandacht voor ontwikkelingspsychologie, pedagogiek en didactiek, aanvankelijke ontwikkelings- en leerprocessen en diagnosticeren. In het tweede profiel wordt extra aandacht besteed aan verdieping van pedagogiek en didactiek en verdieping van vakken/leergebieden en samenhang tussen de vakinhouden. • In september 2010 is gestart met het invoeren van de landelijk vastgestelde vakinhoudelijke en vakdidactische kennisbasis voor taal en rekenen-wiskunde. In 2011 volgt de invoering van de landelijke kennisbasis voor de overige basisschoolvakken en pedagogiek. • De IPABO heeft een interconfessioneel karakter. Dit komt tot uiting in vier uitstroomrichtingen: diploma Christelijk Basisonderwijs (DCBO), Diploma Catechese

1

Vereniging van vijf hogescholen/leraaropleidingen basisonderwijs in Nederland. Naast de Hogeschool IPABO behoren tot Interactum: Katholieke Pabo in Zwolle, De Kempel in Helmond, de Educatieve Faculteit Iselinge in Doetinchem en de Marnix Academie in Utrecht

14/59


(Vereniging van katholieke Lerarenopleiders), diploma Islamitisch Basisonderwijs (Islamitische Besturenorganisatie) en het diploma religieuze diversiteit (huisdiploma van de IPABO). Het normstellende kader van de eerste drie diploma’s wordt in overleg met de verschillende denominaties vastgesteld. In oktober 2007 heeft de IPABO de accreditatie DCBO verkregen. Overwegingen Hogeschool IPABO heeft de eindkwalificaties zoals beschreven in De Kernen, uitgewerkt in een matrix waarin de relatie is gelegd tussen de eindkwalificaties, de Dublin descriptoren en het programma. Deze zogenoemde programmamatrix en het document De Kernen geven een goed inzicht in hoe de opleiding de eindkwalificaties heeft gerelateerd aan de SBLcompetenties. De competenties zijn in belangrijke mate geconcretiseerd en consequent uitgewerkt in meetbare criteria. Het auditteam heeft in het gesprek met het werkveld kunnen vaststellen, dat het werkveld direct betrokken is bij de formulering van de eindkwalificaties. Conclusie Op basis van bovenstaande komt het auditteam tot het oordeel goed.

Niveau bachelor (facet 1.2) De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Bevindingen • De opleiding geeft in het zelfevaluatierapport een overzicht van de relatie tussen de competenties en het bachelorniveau (Dublin descriptoren). Dit overzicht is ontleend aan het document De Kernen. De Dublin descriptor ‘kennis en inzicht’ komt bijvoorbeeld naar voren in het programmagebied ‘competent handelen’ en in ‘persoonlijke professionaliteit’. Deze programmagebieden lopen door alle zeven competenties heen. De student moet zich kennis eigen maken en kennis kunnen toepassen op het gebied van pedagogiek, groepsvorming, (vak)didactiek en vakinhoud. De student moet kunnen beschrijven wat hij waarneemt, moet situaties kunnen vergelijken met andere situaties en moet tot oordeelsvorming (Dublin descriptor) komen met behulp van theoretische en methodische kennis. De student moet communicatief vaardig zijn in diverse situaties zoals het omgaan met kinderen in een klassensituatie, maar ook in een groep, leervorderingen of leerproblemen van kinderen kunnen bespreken met collega’s, intern begeleiders en ouders. • De opleiding heeft in het document Curriculumonafhankelijk beoordelingskader De Kernen de SBL-competenties nader uitgewerkt. De competenties zijn in vier niveaus onderverdeeld: opleidingsbekwaam, beroepstakenbekwaam, werkplekbekwaam en startbekwaam. In de laatste fase van de opleiding behaalt de student de eindkwalificaties op het niveau ‘startbekwaam’. Voor elke bekwaamheidseis is beschreven op welke wijze het niveau wordt bepaald. In de niveaubeschrijving is expliciet vermeld hoe de Dublin descriptoren (kennis en inzicht, toepassen van kennis en inzicht, communicatie, oordeelsvorming en leervaardigheden) daarin zijn verwerkt.


15/59

• Elk niveau is gespecificeerd aan de hand van prestatie-indicatoren. Dit maakt het meten en volgen van de competentie-ontwikkeling gedurende de fasen van de opleiding mogelijk. Overwegingen Het auditteam vindt dat de opleiding de eindkwalificaties goed heeft uitgewerkt in meetbare doelen. De opleiding toont op overtuigende wijze aan dat de internationale standaard voor het bachelorniveau (Dublin descriptoren) is verwerkt in de eindkwalificaties. De opleiding heeft de niveaus voldoende concreet beschreven om ze op een juiste wijze te kunnen meten. Conclusie Op basis van bovenstaande komt het auditteam tot het oordeel goed.

Oriëntatie hbo bachelor (facet 1.3) De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist of dienstig is. Bevindingen • In facet 1.1 heeft het auditteam beschreven dat de eindkwalificaties in overleg met het werkveld zijn ontwikkeld. In facet 1.2 is vermeld dat de opleiding het niveau adequaat heeft beschreven. • Hogeschool IPABO heeft het Expertisecentrum Opleiden (ECO) opgericht. In ECO werken een twintigtal (overkoepelende) besturen van basisscholen en de IPABO samen. De ECO formaliseert de inhoudelijke betrokkenheid van het onderwijsveld bij de opleiding (eindkwalificaties, curriculuminhoud), het verankeren van de verbinding tussen theorie en praktijk. De missie van het ECO is als volgt beschreven: vanuit een gezamenlijke verantwoordelijkheid studenten opleiden tot startbekwaam leraar basisonderwijs en aansluitend de verdere professionele groei van de startende leerkracht. Leren in de praktijk en leren op de opleiding wordt gezien als een samenhangend leerproces. De besturen van de basisscholen en Hogeschool IPABO willen dit proces samen vormgeven en daarvoor de verantwoordelijkheid dragen. • In het zelfevaluatierapport is de beschrijving van het beroepsbeeld van de leraar basisonderwijs opgenomen (Beroepsbeeld Leraar basisonderwijs van Hogeschool IPABO). De leraar heeft, aldus de IPABO, kennis van de vakinhouden en is in staat in verschillende beroepssituaties vanuit de theorie zijn keuzes te verantwoorden. De leraar is zich bewust van zijn opvattingen over mens en maatschappij en de invloed die deze op zijn handelen hebben. De IPABO schrijft voorts dat de leraar zich verantwoordelijk voelt voor het begeleiden van de leerling en zich voortdurend afvraagt waar hij mee bezig is, welke doelen hij nastreeft en hoe hij die samen met anderen kan bereiken. Om dit te

16/59


bereiken moet hij beschikken over een arsenaal aan ambachtelijke kennis, vaardigheden en een juiste attitude. Overwegingen Het auditteam stelt op basis van gesprekken met vertegenwoordigers van het werkveld vast, dat de opleiding het werkveld verregaand betrekt bij de formulering van de eindkwalificaties, actualisering van het beroepsbeeld en de vertaling ervan naar onderdelen van het curriculum. Het auditteam vindt dat de opleiding een eigentijds en reëel beeld schetst van de eisen die het beroep stelt aan de leraar basisonderwijs: kunnen omgaan met diversiteit (in leerstijlen, pedagogisch referentiekader, cultuur en levensbeschouwing/religie), beschikken over vakkennis en kennis van vakdidactiek en de ontwikkeling en leerresultaten van kinderen kunnen volgen en analyseren en zo nodig verbeteren. Het auditteam is positief over de concretisering van de eindkwalificaties van Hogeschool IPABO. Het bachelorniveau en de actuele beroepspraktijk van de leraar basisonderwijs zijn goed beschreven. Conclusie Op basis van bovenstaande komt het auditteam tot het oordeel goed. Samenvattend oordeel Doelstellingen opleiding Alle facetten zijn met een goed beoordeeld en daarmee is het onderwerp ‘Doelstelling opleiding’ positief.

2.2

Programma

Eisen hbo (facet 2.1) Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Bevindingen • In het programma zijn drie doorlopende programmagebieden aanwezig: competent handelen, kennisbasis en persoonlijke professionaliteit. Deze drie programmagebieden vormen samen de basis voor kennisontwikkeling en ontwikkeling van beroepsvaardigheden. • De kennisbasis is ondergebracht in zes doorlopende leerlijnen: taal, rekenen-wiskunde, mens en wereld, kunstzinnige vorming en bewegingsonderwijs, godsdienst en levensbeschouwing en vakdoorsnijdende pedagogische thema’s. Studenten verwerven in deze leerlijnen de theoretische kennis om op adequate wijze te kunnen handelen. Voorbeelden zijn: inhoudelijke en pedagogisch-didactische kennis van schoolvakken, kennis over diversiteit (verschillen in afkomst, religie en etniciteit), kennis over didactiek


17/59

•

•

•

•

•

•

en onderzoeksmethoden, sociaalwetenschappelijke kennis die van belang is voor een goede samenwerking en sturing in de school. De opleiding maakt gebruik van een boekenlijst (Boekenlijst 2010–2011) die elk jaar door de vakgroepen geactualiseerd wordt. De actualisatie betreft zowel de boekenlijst als het multimedia materiaal. De verplichte literatuur voor de majorfase is vermeld in de programmagids Kennisbasis. Per vak is daar vermeld welke literatuur en andere kennisbronnen in de opleiding gebruikt worden. Het auditteam heeft de literatuurlijst bestudeerd en stelt vast dat de literatuur van voldoende niveau is. Er wordt gebruik gemaakt van actuele literatuur. De opleiding neemt actuele ontwikkelingen in het vakgebied en de discipline in het onderwijs op. Dit betreft bijvoorbeeld aandacht voor culturele diversiteit en aandacht voor zorgleerlingen in het onderwijs. In de minorfase wordt van de student verwacht dat hij zelfstandig relevante vakliteratuur zoekt en betrekt bij het werken aan zijn eigen leervragen. In de onderwijsproducten die de student voor de minor maakt, dient hij zijn handelen en/of visie theoretisch te onderbouwen. In deze fase wordt vakliteratuur aanbevolen en minder stringent voorgeschreven. Studenten voeren in het vierde studiejaar een actieonderzoek uit. Met het actieonderzoek levert de student een bijdrage aan de schoolontwikkeling. In de reflectie- en onderzoekslijn leert de student onderzoeksvragen op te stellen en gaat hij na of de theorie in de praktijk werkt. Verder vergelijken studenten hun onderzoeksresultaten met elkaar en leren de studenten kritisch te kijken naar de eigen onderwijspraktijk en die van medestudenten. Studenten met wie het auditteam gesproken heeft, waren hierover positief. Zij meldden dat de opleiding extra aandacht heeft besteed aan het onderwerp oordeelsvorming door sturing vanuit SLB, nadat bleek dat op dit punt veel studenten uitvielen (toetsresultaten). Dit signaal kwam ook naar voren in de Nationale Studenten Enquête (NSE 2010). Daaruit blijkt dat studenten (matig) tevreden zijn over wetenschappelijke vaardigheden (oordeel variërend van 2,9 – 3,1 op een schaal van 5). Het auditteam merkt op dat de onderzoeksvaardigheden in het programma aan bod komen. De onderzoeksverslagen die het auditteam heeft ingezien variëren van goed tot matig. Meer aandacht zou, aldus het auditteam, besteed kunnen worden aan een grondige analyse van de op te lossen problemen, nagaan of met het ontwikkelde materiaal die problemen zijn opgelost, het trekken van gefundeerde en doordachte conclusies en een controleerbare oordeelsvorming. In de nieuwe beoordelingsformulieren van het cohort afstudeerders 2010-2011 zijn prestatie-indicatoren opgenomen die expliciet betrekking hebben op deze aspecten. In de majorfase werken studenten aan beroepstaken die door de opleiding zijn geselecteerd als kerntaken van de leraar. In de minorfase is de eigen onderwijservaring van de student input voor het leerproces. In deze fase maken werkplekleren en LIO-stage een belangrijk onderdeel uit van het curriculum (twee tot drie dagen per week). In de beroepstaken komen kenmerkende beroepsrollen van de leraar basisonderwijs aan bod, zoals omgaan met kinderen, ontwerpen en uitvoeren van lessen (de rol van leerkracht), het oudere kind, het jongere kind, gesprekken voeren met ouders, collega’s en externen. In de minorfase gaat de student via het onderdeel Handelingsgericht Werken in op specifieke vragen van de werkplek. Hij gaat uit van de leer- en

18/59


ontwikkelingsbehoeften die zich in de praktijk van het lesgeven voordoen. Het auditteam stelt vast dat de opleiding een directe relatie legt met de actuele beroepspraktijk. • Het programma besteedt in de leerlijnen professionele vaardigheden, reflectie en onderzoeksvaardigheden (Leer- en onderzoekslijn) aandacht aan het ontwikkelen van beroepsvaardigheden. Studenten moeten in opdrachten (beroepstaken) en in de stage of op de werkplek voortdurend hun eigen vaardigheden oefenen en verantwoorden (zoals basale professionele vaardigheden en houdingen, reflectie op eigen handelen en op eigen professionele ontwikkeling en basale onderzoeksvaardigheden en onderzoekende houding). Zij krijgen daarop gericht feedback van medestudenten, docenten en mentoren. Het handelen van de student in de beroepspraktijk is een centraal onderdeel van het hele programma. • Uit evaluaties (programma-evaluaties 2010, NSE 2010) blijkt dat studenten tevreden zijn over de inhoud, het niveau en de actualiteit van het programma. Overwegingen Het auditteam stelt vast dat de opleiding een actueel programma aanbiedt dat goed afgestemd is op de praktijk van de leraar basisonderwijs. Er is een goede balans tussen enerzijds kennis van de schoolvakken en pedagogische en didactische kennis en anderzijds het ontwikkelen van vaardigheden. De studenten hebben interactie met de beroepspraktijk door middel van stages. De student komt onder andere in aanraking met aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal door het handelingsgericht werken in de minorfase. De opleiding besteedt voldoende aandacht aan onderzoeksvaardigheden die voor de leraar basisonderwijs relevant zijn. Het auditteam vindt wel dat de verantwoording van het actieonderzoek en de methodische aanpak in de eindwerkstukken van studenten nog verbeterd kan worden: probleemanalyse, evaluatie van ontwikkeld (onderwijs)materiaal en oordeelsvorming. Conclusie Op grond van bovenstaande bevindingen en overwegingen komt het auditteam tot het oordeel voldoende

Relatie doelstellingen en inhoud programma (facet 2.2) Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken.


19/59

Bevindingen • In het document De Kernen beschrijft Hogeschool IPABO hoe de eindkwalificaties voor de verschillende ontwikkelingsniveaus2 zijn geoperationaliseerd in leerdoelen. In De Kernen zijn de niveaus nader omschreven. In de programmamatrix in het document Programmabeleid toont de opleiding overtuigend aan dat de eindkwalificaties in de drie programmagebieden (kennisbasis, competent handelen en persoonlijke professionaliteit) zijn verwerkt. De opleiding vertaalt, aldus het auditteam, de eindkwalificaties en bekwaamheidsniveaus op systematische wijze naar het programma. De opleiding illustreert dat in het zelfevaluatierapport met enkele voorbeelden uit de major en minorfase. • In de majorfase staan beroepstaken centraal: omgaan met kinderen, de rol van de leerkracht, differentiatie in de klas en werken binnen en buiten de klas. De vier beroepstaken sluiten aan bij de onderwijspraktijk. Per beroepstaak is vermeld wat de kennisbasis is voor de beroepstaak, welke vaardigheden (handelingen) centraal staan en welke professionele houdingen en vaardigheden hiervoor vereist zijn. Tevens is beschreven wat er van de student verwacht wordt (indicatoren voor beoordeling). • In de minorfase gaat de student uit van zijn eigen ervaringen voor de klas. Daarbij richt hij zich op het ontwerpen van onderwijs (anticiperen op verschillen tussen kinderen), specialiseert hij zich (jongere of ouder kind), bereidt een praktijkonderzoek voor en voert dit in het laatste semester van de opleiding uit. De student plant en volgt zijn competentieontwikkeling aan de hand van een persoonlijk ontwikkelplan. In dit plan beschrijft de student aan welke competenties hij werkt, hoe hij deze gaat aantonen (zowel wat kennis als vaardigheden betreft). De minorproducten moeten voldoen aan van te voren omschreven criteria (competentieniveaus). • De studenten (van eerstejaars tot vierdejaars) zijn in het gesprek met het auditteam positief over de inzichtelijke wijze waarop in het curriculum de relatie is gelegd tussen competenties, programma-inhoud en eisen die de opleiding aan hen stelt. In de programma-evaluatie van juni 2010 scoren de studenten het item aansluiting programma op de doelen ruim voldoende. Overwegingen De opleiding toont, aldus het auditteam, aan dat er een directe relatie is tussen de SBLcompetenties, de doelen van de opleiding en de onderwijseenheden (beroepstaken, stage en werkplekleren). Ook de directe relatie tussen de eindkwalificaties en toetsen en beoordelen is goed aangetoond. De opleiding werkt op een systematische wijze aan het ontwikkelen van het curriculum. De opleiding gaat steeds na op welke wijze de inhoud van de studieonderdelen bijdraagt aan het ontwikkelen van de competenties. Daarmee borgt de opleiding dat de inhoud van het programma de geformuleerde eindkwalificaties qua niveau, beroepsgerichtheid en de domeinspecifieke eisen dekt. De relatie tussen de doelstellingen en het programma was in de vorige visitatie ook goed beschreven. Maar nu valt op dat studenten deze ook goed kunnen verwoorden. Zij weten hoe de opleiding is ingericht en waarderen de duidelijkheid die de opleiding schept in wat de 2

in de majorfase (jaar een en twee) opleidingsbekwaam en beroepstakenbekwaam en in de minorfase (jaar drie en vier) werkplekbekwaam en startbekwaam.

20/59


student moet kennen en kunnen in elke fase van de opleiding. De student weet (afhankelijk van zijn ambitieniveau) welke inspanning hij moet leveren om een voldoende of goed resultaat te behalen. De relatie tussen doelen en programma wordt dus beter gecommuniceerd naar de student. Het auditteam merkt op dat dit een verbetering is ten opzichte van de vorige visitatie. Conclusie Op basis van bovenstaande komt het auditteam tot het oordeel goed.

Samenhang in opleidingsprogramma (facet 2.3) Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Bevindingen • Het programma kent een opbouw waarin de complexiteit toeneemt: van inleidende kennisinhoud naar verdiepende kennisinhoud, van enkelvoudige opdrachten naar meer samengestelde en complexe opdrachten, van eenvoudige onderwijssituaties naar complexe, van het werken onder begeleiding naar het zelfstandig uitvoeren van onderwijs en taken. Zo bestaat in het eerste jaar de stageopdracht uit het kortdurend lesgeven aan een kleine groep van kinderen, waarbij de mentor verantwoordelijk is. In de minor Onderwijs in samenhang ontwerpt de student onderwijsproducten en geeft gedurende een hele dag les aan een groep. • In het zelfevaluatierapport is voor elke fase van het programma en voor het programma als geheel op inzichtelijke wijze in schema gezet hoe de programmaonderdelen samenhangen met de vier bekwaamheidsniveaus, de drie leergebieden (handelen, kennis en professionele vaardigheden) en de inhoud van de programmaonderdelen. • Het programma start in de majorfase met een gestuurd aanbod van lesinhouden en opdrachten (docentsturing) en verandert geleidelijk in een programma dat voornamelijk bepaald wordt door de leervragen van de student (minorfase). In de minorfase voert de student een onderzoek uit. In onder andere de SBL-bijeenkomsten besteedt de opleiding aandacht aan onderzoeksvaardigheden. • De opleiding is gestructureerd rond thema’s. Dit bevordert de samenhang tussen de verschillende studie-onderdelen. In de majorfase zijn dit de beroepstaken en in de minorfase zijn dit de vier minoren. De beroepstaken sluiten aan bij de alledaagse beroepspraktijk. In de beroepstaken zijn vakinhouden en praktijkoefeningen geïntegreerd (observeren van ontwikkelniveaus, organiseren van projecten in de klas). Het vakkenaanbod is in de periode afgestemd op de beroepstaken. • Uit evaluaties (NSE 2010 en programma-evaluatie 2010) blijkt dat studenten de samenhang positief beoordelen. Overwegingen De studenten met wie het auditteam sprak konden zeer goed verwoorden hoe het onderwijsprogramma is ingericht. Zij zien de samenhang tussen de programma-inhoud de competenties en de beoordeling en waarderen de inzichtelijkheid ervan. Het auditteam heeft


21/59

op basis van de programma-informatie een goed beeld gekregen van de samenhang in het programma en is hierover positief. Conclusie Het auditteam komt tot het oordeel goed

Studielast (facet 2.4) Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Bevindingen • De opleiding bevordert de studeerbaarheid van het programma door de studenten helderheid te verschaffen over de roosters, studie-inhoud, de eisen die de hogeschool stelt aan producten, toetsmomenten en toetscriteria en ingeschatte studiebelasting per studieonderdeel (contacturen en zelfstudie). Het auditteam heeft studiegidsen en het intranet van de IPABO ingezien en heeft vastgesteld dat de informatie inzichtelijk is en kwalitatief goed. Hiermee moet, aldus het auditteam, een student in staat zijn om zijn studie te plannen. • In het programmaonderdeel studieloopbaanbegeleiding ondersteunt de opleiding de student in het plannen van zijn studie. Zo nodig vindt bijsturing van het studieproces plaats (zie facet 2.5). • De opleiding gaat in de programmering uit van contacturen en uren zelfstudie. Onder contacturen verstaat de opleiding: vaklessen, stage, studieloopbaanbegeleiding, toetsing, skill-labs en inzet in cultuurweken. In de voltijdopleiding in Amsterdam en Alkmaar hebben studenten in het eerste jaar 18,5 contacturen per week, in het tweede jaar 19,7 in het derde jaar 26,4 en in het vierde jaar 13,4 (exclusief LIO/Werkplekleren). Voor de deeltijdopleiding geldt dat zij in het eerste jaar 12,8 contacturen per week hebben, in het tweede jaar 13, in het derde jaar 9,9 (exclusief LIO/Werkplekleren) en in het vierde jaar 5,3 (exclusief LIO/Werkplekleren). Voor de verkorte deeltijdopleiding geldt dat studenten het eerste jaar 14,4 contacturen per week hebben en in het tweede jaar 7 (exclusief LIO/Werkplekleren). • In het zelfevaluatierapport beschrijft de opleiding dat zij de studielast in de minorfase heeft gespreid. Er is in elk semester een tussenbeoordeling ingebouwd. Halverwege het semester moet de student een tussenproduct ter beoordeling voorleggen aan zijn docenten (de go/no go beoordeling). Hiermee bevordert de opleiding dat de student zijn studie gelijkmatig spreidt over de minorfase. • De opleiding geeft aan het eind van het eerste jaar een bindend studieadvies (ten minste 42 EC). Onderdeel van het bindend studieadvies zijn: een voldoende voor de praktijk, de toets eigen vaardigheid rekenen en Nederlands behaald hebben, voldoende voor het onderdeel attitude tot studie en beroep. De opleiding kan een student in het tweede jaar afwijzen als hij zijn propedeuse niet heeft behaald. Voor de toegang tot minoren en tot de LIO minor zijn toegangseisen gesteld. Deze eisen zijn opgenomen in het Onderwijs- en Examenreglement Hogeschool IPABO. De vakken rekenen/wiskunde en Nederlands

22/59


blijken voor een redelijk aantal studenten een struikelvak te zijn. De studie-uitval is na de invoering van de landelijke toetsen toegenomen. • De coördinator propedeuse bewaakt de studievoortgang van studenten in het eerste jaar. Hij signaleert vertragingen en nodigt zo nodig studenten uit voor een voortgangsgesprek. In de overige jaren wordt deze rol overgenomen door de docententeams en de SLB'er. • Uit evaluaties blijkt dat studenten niet tevreden zijn over de verdeling van de studielast over het programma. Met name studenten in de majorfase zijn hierover ontevreden. In het studiejaar 2009-2010 is de keuze gemaakt om de studenten aan het einde van elk semester alle vakdossiers in te laten leveren. Studenten (in de majorfase) ervaren dit als een te grote piekbelasting. Om de studeerbaarheid in de majorfase te bevorderen heeft de opleiding voor 2010-2011 maatregelen genomen waaronder het invoeren van een vierperiodenrooster waardoor een betere spreiding van de studielast ontstaat. Hierdoor is ook het aantal toetsweken toegenomen van twee naar vier per jaar. Overwegingen Het auditteam stelt vast dat de opleiding de studeerbaarheid van het programma goed monitort (via evaluaties, gesprekken met studenten in SLB-bijeenkomsten). De opleiding reageert adequaat op signalen van studenten. In de minorfase heeft het verplichte tussenproduct geleid tot een gelijkmatiger studiegedrag van de student. In de minorfase zijn de studenten tevreden over de studielast. Of de maatregelen voor de majorfase effect hebben op de piekbelasting zal in 2011 moeten blijken. Conclusie Het auditteam komt tot het oordeel voldoende vanwege onder andere omdat de effecten van de maatregelen tegen de piekbelasting in de majorfase nog niet duidelijk zijn.

Instroom (facet 2.5) Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Bevindingen • Hogeschool IPABO hanteert de wettelijke eisen voor toelating instroom hbo en heeft een gericht instroombeleid voor studenten die: - niet voldoen aan de wettelijke instroomeisen vooropleiding; - wel voldoen aan de wettelijke instroomeisen vooropleiding, maar deficiënties hebben; - behoren tot specifieke doelgroepen (mbo-studenten, mannen, allochtonen); - een studieverleden in het hoger onderwijs hebben. • Studenten (mits 21 jaar of ouder) die behoren tot de eerste hierboven genoemde categorie, kunnen in de opleiding instromen als zij met goed gevolg een toelatingsonderzoek afleggen. Hogeschool IPABO stelt studenten met deficiënties Nederlandse taal of rekenen/wiskunde in de gelegenheid vóór aanvang van de opleiding de kennis en vaardigheden bij te spijkeren. Alle nieuwe studenten hebben de mogelijkheid deel te nemen aan een summercourse. Studenten die de summercourse volgden, zijn


23/59

•

•

•

•

succesvoller in de eigen vaardigheidstoetsen Nederlands en rekenen. Van hen behaalde 85 procent een positief resultaat voor Nederlands en/of rekenen. Bij de studenten die de summercourse niet gevolgd hebben was dat 73 procent. Mbo-studenten die zich vóór 1 april inschrijven kunnen een voortraject volgen waarin er gewerkt wordt aan Nederlands, rekenen en de vakken aardrijkskunde, geschiedenis en natuur en techniek. Studenten met een bachelor- of mastergraad hebben toegang tot de verkorte deeltijdopleiding (twee jaar). Studenten met een studieverleden in het hoger onderwijs kunnen via een toets elders verworven competenties (evc) in aanmerking komen voor vrijstellingen. De toetsen examencommissie bepaalt aan de hand van een programmavergelijking en de uitkomsten van de evc-toets welke vrijstellingen zij krijgen. De opleiding spant zich in om mbo-studenten, mannen en allochtonen in te laten stromen en te behouden voor de opleiding. Het project Sturen op Studiesucces voorziet in maatregelen om het studiesucces van deze doelgroepen te bevorderen. Zo kent de IPABO studiecoaches. Elke eerstejaars student krijgt een tweedejaars student als coach. De bedoeling is dat de coach voor deze studenten vraagbaak en rolmodel is. Daarnaast is met ROCASA het Doorstroomtraject mbo hbo ingericht, waarbij mbo-studenten een half jaar onderwijs volgen gericht op het succesvol studeren aan de IPABO. Aan het eind van dit traject volgt een toets met advisering over toelating. Tot slot wil de IPABO de mannelijke instroom bevorderen en meer mannen enthousiasmeren voor het beroep van leraar basisonderwijs. De voorlichting is specifiek gericht op mannen en voor mannen worden aangepaste studieroutes ontwikkeld, die hen meer aanspreken. De eerste resultaten van het project studentcoaching en het doorstroomtraject mbo hbo zijn positief. De opleiding zal het project naar mbo’s in Hoorn en Alkmaar uitbreiden. Uit onderzoek (NSE 2010) blijkt dat studenten tevreden zijn over de aansluiting van het programma op de vooropleiding.

Overwegingen Het auditteam stelt vast dat de opleiding specifieke maatregelen neemt om de aansluiting tussen opleiding en vooropleiding zo goed mogelijk te laten verlopen. Dit geldt enerzijds voor studenten die deficiënties hebben, maar van wie verwacht mag worden dat zij wel over de capaciteiten beschikken om de opleiding met succes te kunnen afronden. Anderzijds heeft de opleiding ook aandacht voor studenten die, gezien hun achtergrond, de opleiding versneld kunnen doorlopen. Het auditteam beoordeelt dit positief. Studenten zijn blijkens evaluaties tevreden over de aansluiting van het programma op de vooropleiding. Conclusie Op basis van bovenstaande komt het auditteam tot het oordeel goed.

24/59


Duur (facet 2.6) De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: hbo-bachelor: 240 studiepunten/european credit points. Bevindingen • De opleiding verantwoordt in het zelfevaluatierapport de omvang van het curriculum. De opleiding bestaat uit twee fasen: een majorfase van twee jaar (120 EC) en een minorfase van twee jaar (120 EC). Beide fasen zijn onderverdeeld in curriculumonderdelen: vier beroepstaken van elk 30 EC in de majorfase. De minorfase bestaat uit vier minoren van 30 EC. Alle onderdelen tezamen leiden tot een studieomvang van 240 EC. Deze informatie is ook in het Onderwijs- en Examenreglement terug te vinden. Conclusie De opleiding voldoet aan de formele eisen van de omvang van het curriculum.

Afstemming tussen vormgeving en inhoud (facet 2.7) Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Bevindingen • In het programmabeleid Talent telt! Inspirerend, innovatief en interreligieus ( z.j.) formuleert de opleiding haar visie op opleiden. De opleiding gaat uit van een sociaal constructivistische visie op leren. De student leert zo veel mogelijk in de praktijk of van realistische cases. Hij doet kennis en vaardigheden op door ervaringen uit te wisselen met andere studenten en feedback van docenten en beroepsbeoefenaars. Het didactisch concept gaat er vanuit dat de student toenemend op zoek gaat naar kennis en zelf kennis ontwikkelt. Van hem wordt een actieve houding verwacht. Hij leert zelfkritisch te zijn en leert van ervaringen en confrontaties met opvattingen van anderen. De student moet in toenemende mate zelf zijn ontwikkeling sturen. • In het begin is het onderwijsprogramma aanbodgericht: de student doet basiskennis en vaardigheden op. Het programma ontwikkelt zich naar vraaggericht leren: de student verdiept zijn kennis en vaardigheden op basis van eigen leervragen (ontleend aan de praktijk). De begeleiding ontwikkelt zich van sturend naar intervisie en reflectie. • Om dit te realiseren maakt de opleiding in het programma van voltijd en deeltijd gebruik van een mix van werkvormen: colleges over vakinhouden en didactiek, SLB-werkgroepen waarin feedback gegeven wordt op producten die voor diverse vakken zijn gemaakt, workshops en vaardigheidstrainingen, ontwikkelgesprekken met SLB’ers, werkgroepen waarin samengewerkt wordt aan opdrachten, uitvoeren van onderzoeksopdrachten, stage en werkplekleren (leren door mee te werken in de dagelijkse gang van de basisschool als leerkracht, onderzoeker), beoordelingsgesprekken met mentor/coach en begeleide intervisie tijdens de LIO-stage. • Studenten zijn tevreden over de huidige werkvormen. Dit blijkt uit programma-evaluaties van het jaar 2010 en uit de NSE 2010.


25/59

Overwegingen De opleiding gaat er vanuit dat studenten actief (zelfstandig) kennis verwerven en de kennis weten toe te passen. Het leren geschiedt in confrontatie met deskundigen en medestudenten. De opleiding creëert daartoe naar het oordeel van het auditteam voldoende overlegmomenten tussen studenten onderling en tussen studenten en docent en/of begeleider. Deze momenten zijn gepland in het rooster. Het auditteam stelt vast dat de opleiding een mix van werkvormen gebruikt die goed past bij het didactisch concept. Conclusie Op basis van bovenstaande komt het auditteam tot het oordeel goed.

Beoordeling en toetsing (facet 2.8) Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Bevindingen • Hogeschool IPABO heeft in de afgelopen jaren haar toetsbeleid herzien. In november 2009 is de hogeschool gestart met een verbetertraject dat tot doel heeft de kwaliteit van toetsen en beoordelen te bewaken en daarmee het eindniveau van de opleiding te borgen. Het toetsings- en beoordelingsbeleid is vastgelegd in de volgende documenten: Onderwijs- en Examenreglement (OER), Programmabeleid 2010 – 2014 en het Handboek Toetsing en beoordeling (mei 2010). • Het auditteam heeft deze documenten ingezien en stelt vast dat ze gezamenlijk een goed beeld geven hoe Hogeschool IPABO het toetsen en beoordelen heeft ingericht. Het Handboek Toetsing en beoordeling adresseert alle belangrijke onderwerpen die voor een adequate toetsing van belang zijn: het toetskader (Dublin descriptoren, SBLcompetenties), betrouwbaarheid en validiteit van de toetsen, indicatoren voor de bekwaamheidsniveaus van studenten, beoordelingskader voor het taalbeleid, waar de Dublin descriptoren en SBL-competenties getoetst worden in het programma en met welk toetsinstrument, verantwoordelijkheden van diverse commissies en leden van die commissies. Voor iedere toetsvorm is een toetsplan geschreven dat antwoord geeft op de vraag wat wordt er getoetst, hoe wordt er getoetst en wie is bij de toets en de beoordeling betrokken. • In het Handboek heeft de IPABO vastgelegd wat de procedures zijn voor toetsing en beoordeling: voor elke processtap is beschreven wie verantwoordelijk is: college van bestuur, examencommissie, toetscommissie, management of docententeam. • In het gesprek met het college van bestuur, management, leden van de examencommissie en toetscommissie heeft het auditteam kunnen vaststellen dat alle geledingen goed op de hoogte zijn van het toetsbeleid. Er is een visie op toetsen en beoordelen die door het docententeam wordt gedragen. Het management stuurt gericht op een eenduidige uitvoering van het beleid, zo heeft het auditteam kunnen vaststellen. • Die eenduidigheid komt daadwerkelijk tot uiting in de toetspraktijk. Het auditteam heeft toetsen, opdrachten en eindwerkstukken ingezien en constateert dat de toetsen en werkstukken consciëntieus en systematisch worden beoordeeld. Vakdossiers,

26/59


•

•

•

•

minorproducten en leerverslagen worden beoordeeld aan de hand van een beoordelingsformulier. Het formulier bevat een set van criteria die inzicht geeft in hoe de beoordelaar tot een eindoordeel is gekomen. Het auditteam merkt op dat dit een verbetering is ten opzichte van de oude situatie. Ook de relatie met de Dublin descriptoren is in het beoordelingsformulier goed vastgelegd. In facet 2.1 is reeds gemeld dat in de nieuwe beoordelingsformulieren van het cohort afstudeerders 2010-2011 prestatieindicatoren zijn opgenomen die expliciet betrekking hebben op aspecten van actieonderzoek. Het auditteam beoordeelt dit positief. De IPABO legt de resultaten van de toetsen vast in het studentvolgsysteem iTREX. Het auditteam heeft kunnen vaststellen dat dit systeem werkt en goed wordt bijgehouden. De toetscommissie kan de beoordelingen per groep van studenten analyseren. Zo kan zij bijvoorbeeld nagaan of een jaargroep vorderingen maakt op de Dublin descriptor ‘oordeelsvorming’. Ook kunnen studenten en SLB-docenten het systeem raadplegen en de resultaten gebruiken in de voortgangsgesprekken (SLB-bijeenkomsten). In het zelfevaluatierapport beschrijft de opleiding op welke wijze zij de kwaliteit van het toetsen bewaakt: via de toetscommissie, via eerste en tweede beoordelaar3 en door elke toetsperiode afstemmingsbijeenkomsten te organiseren waarin de beoordelingsformulieren worden besproken met docenten en externe begeleiders van studenten (doel: vergroten interbeoordelaarsbetrouwbaarheid). De examencommissie heeft een toetscommissie ingesteld. De toetscommissie is onderdeel van de examencommissie, maar wel onafhankelijk. De examencommissie bepaalt of de student heeft voldaan aan de eisen van het curriculum. De toetscommissie beoordeelt de kwaliteit van de toetsen zowel vooraf (vorm en inhoud) als achteraf (toetsen itemanalyse). Uit studententevredenheidsonderzoek (NSE 2010) blijkt dat studenten niet tevreden zijn over de oude wijze van toetsing en beoordeling. In de programma-evaluatie (juni 2010) zijn zowel de major- als minorstudenten positief over de beoordeling. Dit bevestigen studenten met wie het auditteam sprak. Studenten laten zich zeer positief uit over de duidelijkheid van het nieuwe toetsbeleid. De beoordelingscriteria scheppen helderheid over wat de opleiding van de student verwacht. Studenten merken dat docenten meer eenduidig beoordelen. De duidelijkheid is, aldus de studenten de grote winst van het nieuwe toetssysteem.

Overwegingen Het auditteam stelt vast dat de IPABO in het afgelopen jaar de toetspraktijk heeft verbeterd. Er is vastgelegd hoe en wat er getoetst wordt in alle studiejaren, er is een eenduidige beoordelingssystematiek met beoordelingscriteria, de toetsen en beoordelingscriteria zijn afgestemd op de SBL-competenties en de Dublin descriptoren. Het auditteam stelt vast dat de toetscommissie een centrale rol speelt in het bewaken van de kwaliteit van toetsing en beoordeling. Toetsprocedures zijn helder omschreven. De toetscommissie controleert de kwaliteit van de toetsen vooraf en achteraf. Het auditteam heeft geconstateerd dat de toetscommissie, waar nodig, ook gebruik maakt van haar bevoegdheden.

3

Ten minste tien procent van de werkstukken met een cijfer tussen de 5 en 6 wordt door een tweede beoordelaar beoordeeld.


27/59

Uit de gesprekken met docenten, de toetscommissie, de examencommissie, werkveld en studenten blijkt dat de toetspraktijk in overeenstemming is met wat in het beleid is vastgelegd. De toetsen en werkstukken die het auditteam heeft ingezien zijn naar het oordeel van het auditteam adequaat beoordeeld. De opleiding heeft rondom toetsen een externe deskundige ingeschakeld, zie facet 3.3. Het auditteam vindt het positief dat er, in tegenstelling tot het verleden, nu regelmatig overleg plaatsvindt tussen de externe deskundige en de voorzitter van de toetscommissie. Het auditteam heeft uit het gesprek met de voorzitter van de toetscommissie vernomen dat informatie uit deze overlegmomenten direct toepasbaar zijn op de IPABO-situatie. Conclusie Het auditteam komt tot het oordeel voldoende, omdat de resultaten van het nieuwe toetsbeleid nog niet in volle omvang zichtbaar zijn. Samenvattend oordeel Programma Alle facetten zijn ten minste met een voldoende beoordeeld en daarmee is het onderwerp ‘Programma’ positief.

2.3

Inzet van personeel

Eisen hbo (facet 3.1) Het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk. Bevindingen • Het personeelsbeleid van de IPABO is vastgelegd in de Nota Integraal Personeelsbeleid 2007–2010. Hierin zijn een vijftal kernkwaliteiten van Hogeschool IPABO benoemd: samenwerking met het onderwijsveld, school als (leer)gemeenschap, inclusiviteit en participatie, persoonlijk meesterschap en innovatie en duurzaamheid. Tevens is in dit document beschreven over welke competenties personeelsleden van de IPABO moeten beschikken: sociaal handelen, vakkennis en kennis van het werkveld en innovatief vermogen op deze terreinen, samenwerking binnen de opleiding en met het werkveld en reflectie en zelfsturing. Deze competenties maken deel uit van de functieomschrijving. • Bij de invoering van de functiemix in 2009 zijn vier resultaatgebieden gedefinieerd voor docenten en is een zelfevaluatie-instrument ingevoerd om de werkervaring van alle docenten in kaart te brengen. Deze vier resultaatgebieden zijn: relatiebeheer, contractactiviteiten, onderzoek en kennisontwikkeling, en (inter)nationale kennisnetwerken. • Relatiebeheer duidt op een goede samenwerking met het werkveld: afstemming over het begeleiden en beoordelen van de IPABO-student, informatie-uitwisseling over het opleidingsprogramma (bachelor en post-hbo) en over ontwikkelingen in de basisscholen. Docenten hebben met een beperkt aantal scholen intensiever contact, waarbij zij niet alleen de studenten in de praktijk beoordelen, maar tevens onderzoeken hoe het IPABO curriculum geoptimaliseerd kan worden in samenwerking met het werkveld.

28/59


• Via contractactiviteiten verzorgt Hogeschool IPABO de nascholing van leerkrachten in Noord-Holland op het gebied van rekenen/wiskunde, taal en pedagogische vaardigheden. De hogeschool ontwerpt en verzorgt samen met schoolbesturen in Noord-Holland trajecten voor doorgaande professionalisering in de inductie- en specialisatiefase4. • (Inter)nationale kennisnetwerken worden vormgegeven door middel van vak- en opleidingsnetwerken (onder andere via Interactum, netwerk Jonge Kind) en expertisecentra. Hierdoor ontstaat een structurele relatie tussen docenten en de beroepspraktijk. Hogeschool IPABO is betrokken bij actuele ontwikkelingen in de beroepspraktijk door participatie in de volgende expertisecentra: - Expertisecentrum ELWleR (in samenwerking met Universiteit Utrecht, Freudentalinstituut) - Expertisecentra Wetenschap en Techniek (in samenwerking met RUG) - Expertisecentrum Mens- en maatschappijvakken (in samenwerking met UvA en VU). • Nieuw aangestelde docenten hebben gedurende het eerste jaar intervisie met een ervaren docent uit de opleiding. In het aannamebeleid geeft de opleiding de voorkeur aan docenten die werkzaam zijn in de beroepspraktijk. De opleiding geeft in het zelfevaluatierapport aan dat er door dalende studentenaantallen momenteel geen vacatureruimte is. De opleiding benut de bestaande verbinding tussen docenten en de beroepspraktijk om de actualiteit en relevantie van het curriculum te waarborgen. • Uit de NSE 2010 en programma-evaluaties blijkt dat studenten tevreden zijn over de kennis van docenten van de actuele beroepspraktijk. Studenten herkennen dit in de colleges, werkgroepen en begeleiding. Het auditteam heeft in gesprekken met studenten dit beeld bevestigd gekregen. Overwegingen Het auditteam heeft in gesprekken met studenten, docenten en management vernomen dat docenten goed op de hoogte zijn van de actuele beroepspraktijk en dat via scholing en intensieve contacten met de beroepspraktijk dit verder wordt versterkt. Het auditteam heeft geconstateerd dat docenten een verbinding leggen tussen de opleiding en de beroepspraktijk. Conclusie Op basis van bovenstaande komt het auditteam tot het oordeel goed.

Kwantiteit personeel (facet 3.2) Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen. Bevindingen • In 2007 had de IPABO een formatie van 75,2 fte voor1600 studenten en was de docentstudentratio 1:21,3. In 2009 is de formatie 63,4 fte voor 1271 studenten, neerkomend op een docent-studentratio van 1:19,3. Met de terugloop van het aantal inschrijvingen van 4

Coaching van startende leerkrachten na hun opleiding.


29/59

• •

•

•

nieuwe studenten gedurende de afgelopen twee jaar heeft de opleiding via vertrekbevorderende maatregelen het aantal formatieplaatsen met 20 fte (peildatum juni 2010) verlaagd. De docent-studentratio in 2010 is 1:19,6 Docenten zijn niet aan een specifieke locatie of variant verbonden, maar worden ingeroosterd voor onderwijs- en begeleidingstaken binnen de IPABO als geheel. Het ziekteverzuimpercentage van de hogeschool is het afgelopen jaar vijf procent geweest. De hogeschool verwacht dat het verzuimpercentage dit jaar op 5,5 procent komt te liggen. De hogeschool werkt nauw samen met de arbodienst bij het bestrijden van het ziekteverzuim. Naast langdurige ziekte speelt de onzekere positie waarin de hogeschool in 2010 verkeert een rol bij het ziekteverzuim. In het medewerkerstevredenheidsonderzoek 2008 geven docenten aan hun taken uit te kunnen voeren binnen de tijd die ervoor staat (score 3.1 op een vijfpuntsschaal). Zij vinden dat er voldoende personeel ingezet wordt om de gewenste kwaliteit te waarborgen (score 3.3; MTO 2008). Het voltallige personeel is van mening dat de organisatie voldoende aandacht besteedt aan het voorkomen van werkdruk door middel van trainingen (RSI, Grip op je werk). Het auditteam heeft in gesprekken met docenten geen klachten vernomen over werkdruk. Uit programma-evaluaties van juni 2010 blijkt dat studenten vinden dat zij voldoende contacturen hebben gehad om hun beroepstaak of minor te kunnen afsluiten.

Overwegingen Het auditteam heeft de indruk dat er voldoende personeel wordt ingezet. Docenten slagen er met veel inzet in het onderwijs te verzorgen. Het auditteam heeft in gesprekken met docenten de indruk gekregen dat het huidige docententeam zich gezamenlijk verantwoordelijk voelt voor het geven van het onderwijs en het verbeteren hiervan. De sturing vanuit het management heeft bijgedragen aan duidelijkheid over de eisen die de IPABO stelt aan de kwaliteit van het curriculum en het eindniveau van de opleiding. Docenten waarderen de sturing en de ruimte die hun geboden is om (binnen de gestelde eisen) zelf kwaliteitscriteria te formuleren, zoals beoordelingsindicatoren (zie facet 2.8). Het auditteam heeft in gesprekken met studenten vernomen dat docenten goed bereikbaar zijn. Conclusie Op basis van bovenstaande komt het auditteam tot het oordeel goed.

Kwaliteit personeel (facet 3.3) Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma. Bevindingen • De opleiding heeft de benodigde kwaliteiten van personeelsleden vastgelegd in functieomschrijvingen. De kwaliteiten worden geborgd door middel van zelfevaluaties, functioneringsgesprekken en deskundigheidsbevordering (zie facet 3.1).

30/59


• Bijna een derde van de docenten schrijft in toonaangevende (vak)bladen of zijn auteurs van methoden die veel gebruikt worden in basisscholen en op lerarenopleidingen. Andere docenten participeren op het terrein van rekenen/wiskunde, Nederlands en de zaakvakken in landelijke expertisecentra die verbonden zijn aan universiteiten. Op het terrein van onderwijs aan jonge kinderen bijvoorbeeld maken deze docenten deel uit van de European Early Childhood Education Research Association en het landelijk expertisecentrum voor ervaringsgericht onderwijs. • In 2006 is het systeem van functiewaardering, FUWA-HBO, ingevoerd dat geleid heeft tot een actuele beschrijving van de functies. Er is daarin een relatie gelegd met de nieuwe eisen van het opleidingsprogramma. De opleiding heeft de invoering van de functiemix aangegrepen om in het verlengde van FUWA-HBO resultaatgebieden voor docenten te beschrijven en een nulmeting voor bekwaamheid te verrichten. • Van het onderwijsgevend personeel heeft 86 procent een hbo-master, wo-master of is eerstegraads geschoold. Het streefcijfer hiervoor in de komende jaren is 95 procent. • De hogeschool heeft kwaliteiten beschreven waarover docenten ten minste moeten beschikken en die leidend zijn bij de aanname van nieuw personeel: - eerstegraads bevoegdheid op een of meer van de vak- en vormingsgebieden van het primair onderwijs; - aantoonbare kennis van en ervaring met de beroepspraktijk; - beschikken over competenties om als opleidingsdocent op de beschreven resultaatgebieden (FUWA-HBO) ten minste voldoende te presteren. De opleiding heeft voor inzet in de minorfase als aanvullende eis dat desbetreffende docenten een hbo-master, wo-master of PhD bezitten. • Sinds 2005-2006 heeft de hogeschool een digitale databank waarin volgens een vast format personeelsleden kwalificaties, ervaring en competenties vastleggen in de vorm van een curriculum vitae. Jaarlijks wordt deze databank bijgewerkt. Managers gebruiken deze databank om docenten op basis van functionerings- en evaluatiegesprekken in te zetten op specifieke taken. Docenten met wie het auditteam sprak, meldden dat het management hen vraagt om hun specifieke deskundigheden en talenten in te zetten. De docenten waarderen deze actieve houding van het management. • De hogeschool heeft een investeringsbudget voor personeelsontwikkeling en scholing. Dit budget wordt ingezet voor opleidingen van individuele medewerkers en teamgerichte nascholing. Tien docenten volgen momenteel de master Leren en Innoveren. • In het kader van het verbetertraject toetsing en beoordeling heeft de opleiding tijdens de verplichte interne studiedagen in 2009/2010 training en scholing georganiseerd op het gebied van toetsing en beoordeling. Daarnaast werden binnen de vakgroepen scholingsmomenten georganiseerd waar trainingen gegeven werden gericht op het werken met de vernieuwde beoordelingsinstrumenten voor de vakdossiers. De toetscommissie heeft de training en scholing begeleid. • In het studiejaar 2010-2011 vindt teamgerichte nascholing door externen op het gebied van toetsdeskundigheid en assessment en coaching plaats. • Uit gesprekken met het werkveld en de docenten blijkt dat mentoren en intern begeleiders zijn geschoold in het afnemen van assessments, beoordelen van werkplekleren en geven van feedback op minorproducten.


31/59

• De opleiding borgt de kwaliteit van het personeel door het aannamebeleid, scholing en het voeren van functioneringsgesprekken. In de cv’s van docenten herkent het auditteam relevante kwalificaties voor de verzorging van het onderwijs. Zij constateert dat de afgelopen tijd bij de scholingsactiviteiten het accent heeft gelegen op toetsen en beoordelen. • Uit het Medewerkerstevredenheidsonderzoek 2008 blijkt dat docenten tevreden zijn over de benodigde kennis en vaardigheden. • Uit de NSE 2010 blijkt dat studenten tevreden zijn over de deskundigheid van docenten. Het auditteam heeft dit beeld in gesprekken bevestigd gekregen. Overwegingen Het auditteam constateert dat het personeel van de IPABO gekwalificeerd is. Het personeel beschikt over de inhoudelijke kennis en beroepsgerichte vaardigheden om leraren basisonderwijs op te leiden. De opleiding heeft het afgelopen jaar extra geïnvesteerd in het scholen van docenten op het gebied van toetsdeskundigheid en assessment en coaching. De opleiding heeft hierbij een externe deskundige betrokken. Het auditteam is hierover positief. Docenten zijn ook getraind in het werken met de vernieuwde beoordelingsinstrumenten. Het auditteam heeft uit gesprekken vernomen dat docenten hierdoor goed geschoold zijn in het werken met de vernieuwde beoordelingsinstrumenten. Conclusie Op basis van bovenstaande komt het auditteam tot het oordeel goed. Samenvattend oordeel Inzet van personeel Alle facetten zijn ten minste met een voldoende beoordeeld en daarmee is het onderwerp ‘Inzet van personeel’ positief.

2.4

Voorzieningen

Materiële voorzieningen (facet 4.1) De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren. Bevindingen • De opleiding wordt aangeboden op locaties in Amsterdam en Alkmaar. • De opleiding beschikt over leslokalen, collegezalen, kleine werkruimtes met ICTfaciliteiten en praktijkruimtes. Lesruimtes beschikken over een beamer en het merendeel is voorzien van een ActivBoard. Ook beschikt de opleiding over een leerlandschap met een mediatheek, studieplekken en computers met internetverbinding. In de mediatheek is relevante literatuur aanwezig. Vaksecties zorgen voor het up-to-date houden van het vakinhoudelijke deel van de collectie. • Studenten en docenten kunnen via een draadloos netwerk op elke plek in het gebouw inloggen op het netwerk van de hogeschool. De digitale leeromgeving van de hogeschool

32/59


bestaat uit de elektronische leeromgeving (ELO) en het elektronische studentvolgsysteem iTREX. Via Infoland maakt de hogeschool gebruik van een documentbeheersysteem. • Studenten kunnen bij een uitgiftebalie laptops, beamers, videocamera’s en fototoestellen lenen. Met behulp van multimediacomputers zijn studenten in staat digitaal beeldmateriaal te bewerken (bijvoorbeeld voor video interactie begeleiding of voor het maken van lesmateriaal). • Docenten hebben ieder vaste werkruimtes met ICT-faciliteiten. Docenten zijn voor studenten goed bereikbaar. • Uit het NSE 2010 blijkt dat studenten zowel in Alkmaar als Amsterdam de materiële voorzieningen positief beoordelen. Studenten zijn in Amsterdam en Alkmaar tevreden over de sfeer en veiligheid van de gebouwen. Overwegingen Het auditteam stelt vast dat de huisvesting en de overige voorzieningen toereikend zijn om het programma te realiseren. De IPABO heeft goede voorzieningen. Conclusie Op basis van bovenstaande komt het auditteam tot het oordeel goed.

Studiebegeleiding (facet 4.2) De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de studievoortgang. De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten. Bevindingen • De studiebegeleiding is vormgegeven als studieloopbaanbegeleiding (SLB). Uitgangspunt is dat de student eigenaar is van de studievoortgang en de professionele ontwikkeling tot leraar basisonderwijs. In elke fase van de opleiding speelt studieloopbaanbegeleiding een rol. Het beleid over SLB is uitgewerkt in Handboek Studentvoorziening en studiegidsen. • Studieloopbaanbegeleiding onderscheidt zich in eerstelijns- en tweedelijnsbegeleiding. Eerstelijnsbegeleiding vindt plaats door de studieloopbaanbegeleider, de docenten-vande-klas-vergadering en de begeleiding in de praktijk. • De SLB’er is de eerst verantwoordelijke voor vragen over studievoortgang. SLB vindt plaats door middel van gesprekken in groepsverband en ten minste eenmaal per jaar individueel. Elke student heeft gedurende een jaar een vaste SLB’er. • Studievoortgang wordt besproken in de docenten-van-de-klas-vergadering. SLB’ers en vakdocenten nemen deel in de docenten-van-de-klas-vergadering. In deze vergadering bespreken docenten de resultaten van de studenten. Doel van deze vergadering is sturen op studiesucces en voorkomen van uitval. Tevens gebruikt de opleiding deze vergadering om lacunes in het onderwijsaanbod op te sporen. Zo constateerde de opleiding dat in de deeltijdse variant oordeelsvorming meer aandacht behoefde. De SLB’ers hebben daarop in de studieloopbaanbegeleiding extra aandacht besteed aan dit onderwerp. Het


33/59

•

•

•

•

auditteam heeft uit gesprekken met studenten vernomen dat studieloopbaanbegeleiding gewaardeerd wordt. Tijdens het leren op de werkplek (stage, LIO) vindt begeleiding plaats door de mentor of schoolopleider. Hogeschoolcontactpersonen of instituutsopleiders bezoeken studenten in de praktijk. Het auditteam heeft in gesprekken met het werkveld vernomen dat de hogeschool scholing biedt aan mentoren en schoolopleiders op stagescholen om studenten adequaat te kunnen begeleiden en beoordelen. De praktijkbegeleiders zijn hierover positief. Tweedelijnsbegeleiding wordt vormgegeven door een zorgteam. In het zorgteam is begeleidingsexpertise van docenten gebundeld en wordt extra begeleiding gegeven aan studenten met specifieke begeleidingsvragen zoals lees- spelling- en schrijfbegeleiding, NT2-begeleiding, School-Video-Interactie-Begeleiding, coaching en supervisie, cultureel maatschappelijke begeleiding, logopedie en RSI-begeleiding. Informatievoorziening over het onderwijs verloopt vrijwel geheel via de website van de IPABO. Op de website is roosterinformatie te vinden, het jaarprogramma, de studiegidsen en de inhoud van de vakgebieden, toetsroosters, handboek Toetsing en beoordeling, beoordelingsformulieren met toetscriteria, het Onderwijs- en Examenreglement, examenregelingen en procedures en het zorgbeleid. Via iTrex (elektronische studentvolgsysteem) vindt de student informatie over beoordelingen en studieresultaten. Via 1-2 use heeft de student inzicht in de behaalde studiepunten. Ook is informatie te vinden via de wekelijkse digitale nieuwsbrief (I-update) waarin de opleiding informatie geeft over bijvoorbeeld een onderwijsmarkt, een cultuurdag, informatie vanuit het roosterbureau en de uitslag van studentevaluaties. Uit het NSE 2010 blijkt dat studenten tevreden zijn over de studiebegeleiding en informatievoorziening. Het auditteam heeft dit in gesprekken bevestigd gekregen.

Overwegingen Het auditteam constateert dat de begeleiding van de studenten goed is doordacht. De opleiding investeert in de vorm van trainingen in de kwaliteit van de begeleiding zowel in de coachingsvaardigheden van eigen docenten als die van mentoren en LIO-coaches op de basisschool. Het auditteam is positief over de training aan begeleiders en coaches die studenten op de basisschool begeleiden of mede beoordelen. De informatievoorziening via de website en de wekelijkse digitale nieuwsbrief is naar behoren. Conclusie Op basis van bovenstaande komt het auditteam tot het oordeel goed. Samenvattend oordeel Voorzieningen Alle facetten zijn ten minste met een voldoende beoordeeld en daarmee is het onderwerp ‘Voorzieningen’ positief.

34/59


2.5

Interne kwaliteitszorg

Evaluatie resultaten (facet 5.1) De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen. Bevindingen • De IPABO heeft het beleid met betrekking tot kwaliteitszorg vastgelegd in het document Onderzoekshuis 2010. Het document beschrijft welke kwaliteitsaspecten worden geëvalueerd met welke instrumenten en onder welke doelgroepen. Tevens zijn er de onderzoeksmatrix, de onderzoekskalender en het onderzoekslogboek in opgenomen • De onderzoekskalender geeft een totaaloverzicht van de uit te voeren evaluaties en meetmomenten met werkwijze, tijdsplanning, frequentie en de gedefinieerde stakeholdergroepen. De programma-evaluaties en de bijbehorende studentenparticipatie worden vastgelegd in het programma-jaarrooster. De te meten en gemeten resultaten worden bijgehouden in het onderzoekslogboek. Het logboek is vanaf studiejaar 2010/2011 ingericht en wordt gemonitord door de bestuurlijke staf kwaliteitszorg • In het onderzoekslogboek zijn de te behalen resultaten vooraf vastgelegd. Op vaste tijden worden de streefresultaten vergeleken met de meetuitkomsten van het onderzoekshuis. • Het onderzoekslogboek beslaat alle aandachtsgebieden van het INK-managementmodel en is in kleinere onderdelen (toetsingskader NVAO) onderverdeeld. De opleiding kan met behulp van het onderzoekslogboek op langere termijn cijfers over zowel de output als de tevredenheid van stakeholders verkrijgen en resultaten analyseren. Tevens kan de opleiding op basis hiervan haalbare streefnormen vaststellen. Het onderzoekslogboek levert een bruikbare database met concrete informatie voor verbeterplannen op deelterreinen en IPABO-breed. • De opleiding heeft de meetinstrumenten laten valideren door het SCOKohnstamminstituut. Het evaluatie-instrumentarium dat door IPABO wordt gebruikt is, aldus het onderzoeksinstituut, voldoende betrouwbaar voor algemene evaluatie van de onderwijsprogramma’s. Deze conclusie geldt zowel voor de vragenlijsten ten aanzien van de evaluatie van het major-programma als die voor de evaluatie van beide minorprogramma’s. Eens per vijf jaar legt de opleiding de basislijst opnieuw ter validatie voor aan het Kohnstamminstituut. Het auditteam is positief over het feit dat de kwaliteit van de gebruikte instrumenten extern getoetst worden. • Jaarlijks wordt de Nationale Studenten Enquête uitgevoerd. De opleiding voert daarnaast jaarlijks programma-evaluaties uit (per programmaonderdeel). Eens per twee jaar voert de opleiding een medewerkerstevredenheidsonderzoek en een alumnionderzoek uit. Het werkveld wordt elk jaar bevraagd. Met studiestakers vindt een exitgesprek plaats. • De opleiding hanteert als kwaliteitsnorm een gemiddelde score van 3.0 of hoger bij een vijfpuntsschaal en bij een tienpuntsschaal een 6.0 of hoger. • In het kwaliteitszorgbeleid van de hogeschool zijn drie samenhangende cycli uitgewerkt in het jaarlijks activiteitenplan met bijbehorend tijdpad. Er is een zesjarige cyclus van accreditatie met tussentijdse metingen: jaarlijkse kwaliteitsanalyse, (beknopte) positiebepaling INK en vierjaarlijks instellingsbrede zelfevaluatie door middel van een


35/59

interne audit. Er is een jaarlijkse cyclus van planning en control (managementcontract en managementrapportage) en een jaarlijkse cyclus van programma- en instituutsevaluaties. • In de cyclus van accreditatie heeft de opleiding de afgelopen zes jaar vijf externe audits gehad. Buiten de periodieke programma-evaluaties heeft de opleiding nog uitgevoerd: een Werkveld Onderzoek (november 2009), Verbeteronderzoek Toetsing en beoordeling (februari 2010), NSE 2010 (maart 2010), Studenten Startbekwaamheden Onderzoek (mei 2010), Verbeteronderzoek Actieonderzoek (juni 2010). Overwegingen Het auditteam constateert dat de opleiding periodiek en geregeld het onderwijs evalueert conform de kwaliteitsplannen. Het kwaliteitstoezicht is duidelijk vastgelegd in heldere procedures en duidelijke toedeling van verantwoordelijkheden en aansturing. In de gesprekken met docenten, management en studenten is het auditteam opgevallen dat kwaliteitszorg in de gehele opleiding stevig verankerd is. Het auditteam is positief over het feit dat de gebruikte evaluatie-instrumenten op kwaliteit extern getoetst worden. Het auditteam merkt op dat de opleiding de lat niet hoog legt met de gehanteerde streefnorm van 3.0 of hoger. Uit het gesprek met het management komt naar voren dat de opleiding de lat gaandeweg hoger zal leggen. Het auditteam heeft begrip voor de beweegredenen van de opleiding en rekent de gehanteerde streefnorm niet zwaar aan. Conclusie Op basis van bovenstaande komt het auditteam tot het oordeel goed.

Maatregelen tot verbetering (facet 5.2) De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan de realisatie van de streefdoelen. Bevindingen • De uitkomsten van de evaluaties en analyses met aanbevelingen en verbeter- of actieplannen worden op de website en via I-update verspreid. • In het Onderzoekshuis is vastgelegd wie de verantwoordelijken per onderzoek zijn. De verantwoordelijken dragen zorg voor de terugkoppeling van de meetresultaten en het invoeren van de resultaten in het onderzoekslogboek alsook de publicatie van de resultaten op I-update. • Het auditteam heeft geconstateerd dat de opleiding verbeteracties onderneemt naar aanleiding van evaluaties. Een voorbeeld is het verbetertraject ‘Toetsing en beoordeling’. Na de visitatie van de verificatiecommissie, heeft de hogeschool drastische maatregelen genomen en heeft het in 2008 ingezette verbeterbeleid versneld. Op basis van het verificatierapport, de systeembrede analyse hbo-bacheloropleiding tot leraar basisonderwijs en het eigen onderzoekshuis, heeft in november 2009 geleid tot een analyserapport van de bestuurlijke staf kwaliteitszorg. Het rapport is voorgelegd aan het college van bestuur, het management, de toetscommissie en de examencommissie waarna verbetertrajecten voorgelegd zijn aan het college van bestuur (Masterplan Accreditatie, deelproject 1.2 Verbetertraject Toetsing, beoordeling en hbo-niveau).

36/59


• Het auditteam heeft vastgesteld dat de opleiding voortvarend heeft gewerkt aan het realiseren van een consistent en transparant beleid Toetsing en beoordeling, gestandaardiseerd, valide en betrouwbaar beoordelingskader, bekwame toetsontwerpers en beoordelaars, efficiënte toetsing en beoordeling, evaluatie en rapportage op basis van streefcijfers, analyses van evaluatieresultaten en verbeterplannen. Tussentijds is het verbetertraject geëvalueerd onder docenten. Het auditteam heeft in de visitatie extra aandacht besteed aan de verbeteractiviteiten van de opleiding gericht op toetsing en beoordeling. Het auditteam vindt dat de opleiding een verbeterslag gemaakt heeft. Het auditteam constateert dat de verbeteractiviteiten geleid hebben tot een eenduidige breed gedragen visie op toetsen en beoordelen (zie facet 2.8). • Uit het gesprek met studenten heeft het auditteam vernomen dat naar aanleiding van evaluaties de piekbelasting recentelijk verminderd is door het invoeren van vier in plaats van twee periodes per studiejaar. Op verzoek van studenten, heeft de opleiding in de enquêtes een onderdeel docentevaluatie opgenomen waarin studenten docenten kunnen beoordelen op didactische vaardigheden en inhoudelijke kennis. Studenten voelen zich gehoord en betrokken bij de kwaliteitszorg van de opleiding. Uit het NSE 2010 blijkt dat studenten tevreden zijn over de wijze waarop de opleiding gebruik maakt van de uitkomsten van onderwijsevaluaties. Overwegingen Het auditteam constateert dat er binnen de opleiding een duidelijke verbetercultuur is. Het auditteam is onder de indruk van de tot nu toe gerealiseerde verbeteringen en merkt op dat verbeteringen breed gedragen worden in alle lagen van de opleiding. Het auditteam is positief over het feit dat docenten van het management de ruimte hebben gekregen om de noodzakelijke verbeteringen zelf vorm te geven. Conclusie Op basis van bovenstaande komt het auditteam tot het oordeel goed.

Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld (facet 5.3) Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld van de opleiding actief betrokken. Bevindingen • De opleiding onderscheidt bij de kwaliteitszorg verschillende stakeholders: studenten, docenten, alumni en het beroepenveld, zij worden op verschillende manieren bij de opleiding betrokken. • De opleiding betrekt studenten bij de opleiding door deelname aan de opleidingscommissie (OC), medezeggenschapsraad en studentenpanel, het afnemen van evaluaties, en deelname aan de Nationale Studenten Enquête. De opleidingscommissie heeft als taak het adviseren van het opleidingsmanagement over prioritering van verbeteracties op basis van een analyse van evaluatieresultaten. De opleiding traint studenten voor deze taak. Studenten in de medezeggenschapsraad hebben adviesrecht en op onderdelen instemmingsrecht ten aanzien van het hogeschoolbeleid zoals


37/59

opgesteld door het college van bestuur. De opleiding biedt deelnemende studenten een training medezeggenschap. Het auditteam heeft in gesprekken met studenten vernomen dat de opleidingscommissie goed bekend is bij studenten. • De opleiding betrekt docenten bij de kwaliteitszorg door het Medewerkerstevredenheidonderzoek (MTO), docentenoverleg, OC, studiedagen, docentenvertegenwoordiging in studentenpanels en verbeteronderzoeken. Verbeteronderzoeken met medewerkers bestaan uit het toetsen van ingezette (verbeter)acties op resultaat. • Alumni zijn betrokken bij de opleiding door deelname aan de HBO-Monitor en door een tweejaarlijkse terugkomdag. De opleiding voert ter voorbereiding op deze dag een alumnionderzoek uit. De opleiding geeft in het zelfevaluatierapport aan vanaf september 2010 een actiever alumnibeheer vast te stellen en te mandateren. • Het werkveld wordt bij kwaliteitszorg betrokken via het ECO5, het tweejaarlijks werkveldonderzoek en de reguliere docenten studentcontacten. Signalen uit deze werkveldcontacten hebben doorwerking in het onderwijs. Uit het Werkveldonderzoek 2009 blijkt dat het werkveld tevreden is over het structureel delen van kennis tussen opleiding en werkveld. Overwegingen Het auditteam heeft op basis van documenten en de gesprekken vastgesteld dat alle geledingen (docenten, studenten, management, werkveld en alumni) in voldoende mate betrokken zijn en zich ook betrokken voelen bij de kwaliteitszorg van de opleiding. De opleiding heeft een sterke relatie met het werkveld. Conclusie Op basis van bovenstaande komt het auditteam tot het oordeel goed. Samenvattend oordeel Interne kwaliteitszorg Alle facetten zijn ten minste met een voldoende beoordeeld en daarmee is het onderwerp ‘Interne kwaliteitszorg’ positief.

2.6

Resultaten

Gerealiseerd niveau (facet 6.1) De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. Bevindingen • De student toont in het laatste jaar van de opleiding zijn eindkwalificaties aan. In de minoren Profilering en LIO toont de student zijn bachelorniveau aan. Hij voert een actieonderzoek uit en levert een bijdrage aan de schoolontwikkeling.

5

Expertise Centrum Opleiden Noord-Holland

38/59


• In de LIO-stage toont de student aan dat hij zelfstandig, in samenhang en gedurende langere tijd kan functioneren als leraar basisonderwijs. Tevens toont hij in een werkplekassessment aan dat hij competent is in het samenwerken met collega’s en met de omgeving. • De IPABO meet het eindniveau van de student via de producten Handelingsgericht werken (de student stelt een handelingsplan op), het Actieonderzoek, het Werkplekassessment en het leerverslag (reflectie op eigen handelen) door de IPABO aangeduid als het Topdocument. Voor deze vier producten zijn beoordelingsformulieren ontwikkeld met daarin opgenomen beoordelingscriteria en prestatie-indicatoren. Er is een duidelijke relatie gelegd met de Dublin descriptoren. In de toetsmatrijs startbekwaam toont de opleiding aan dat de vier producten dekkend zijn voor alle eindkwalificaties. • Het auditteam heeft uit een lijst van 165 studenten, die in 2010 zijn afgestudeerd, afstudeerdossiers van tien studenten geselecteerd. De tien dossiers zijn zodanig geselecteerd dat er een spreiding is over voltijd, deeltijd, locatie Amsterdam, locatie Alkmaar en waardering (hoge waardering en lage waardering). • Het auditteam stelt vast dat alle dossiers aan de hand van gelijke beoordelingsformulieren zijn beoordeeld. De beoordeling gebeurt systematisch en er wordt expliciet op diverse Dublin descriptoren gescoord. De formulieren bevatten relevante toetscriteria. • Beoordelingen van het werkplekleren zijn gearchiveerd in het stage-registratiesysteem. Er is een beoordelingsformulier voor werkplekleren over de verschillende jaren. Via het beoordelingsformulier Handelingsgericht werken is inbreng van het werkveld bij de beoordeling van het werkplekleren vastgelegd. • Het auditteam heeft kunnen vaststellen dat de opleiding strikt toeziet op taal en spelling in de afstudeerdossiers. Dossiers die niet voldoen aan de eisen die de IPABO aan taalbeheersing stelt worden wel beoordeeld, maar het cijfer wordt pas formeel toegekend als voldaan is aan de taaleisen. • Het eindniveau is op een systematische wijze beoordeeld. De opzet van de werkstukken is goed gestructureerd. Het is duidelijk aan welk vraagstuk een student werkt. Het actieonderzoek dat het auditteam heeft gezien is vooral gericht op de actie en weinig op het onderzoek. Een of meer van de volgende elementen zijn zwak of ontbreken in een deel van de eindwerkstukken: grondige analyse van de op te lossen problemen, nagaan of met het ontwikkelde materiaal die problemen zijn opgelost, het trekken van gefundeerde en doordachte conclusies en een controleerbare oordeelsvorming. • Het auditteam heeft vastgesteld dat deze aspecten vanaf het afstudeercohort 2010-2011 expliciet aandacht krijgen in de beoordeling van de eindwerkstukken (zie facet 2.8). Het auditteam beoordeelt dit positief. • Het werkveld en alumni met wie het auditteam sprak zijn tevreden over de kwaliteit van de studenten. Dit blijkt ook uit het Werkveldonderzoek 2009 en het Alumnionderzoek 2009. In het startbekwaamheden onderzoek (SSO) bevraagt de IPABO studenten hoe zij hun eigen bekwaamheden beoordelen. In het SSO 2010 waarderen de studenten hun eigen bekwaamheid met een hoge score (vier op een vijfpuntsschaal).


39/59

• In het netwerk van de basisscholen die betrokken zijn bij het Expertisecentrum Opleiden (ECO), is in juni 2010 gesproken over de startbekwaamheden van afgestudeerden. Deze scholen hebben zicht op de kwaliteit van IPABO-afgestudeerden en afgestudeerden van andere opleiders. De schoolbesturen zijn positief over de kwaliteit van het eindniveau. Het auditteam heeft deze vraag ook voorgelegd aan de schoolbegeleiders/mentoren in het gesprek met werkveldvertegenwoordigers. Ook zij tonen zich positief over het eindniveau van de afgestudeerden en het niveau dat studenten tonen in de LIO-stage. Overwegingen Het auditteam stelt vast dat de opleiding het eindniveau adequaat toetst. In het laatste jaar van de opleiding toetst de IPABO het eindniveau van de student aan de hand van vier verschillende producten. De opleiding toont aan dat zij alle competenties op bachelorniveau beoordeelt. De variatie in eindproducten leidt er toe dat de opleiding zich via verschillende invalshoeken een oordeel kan vormen over de startbekwaamheid van de student. Het auditteam beoordeelt dit positief. Sinds november 2009 is de transparantie van de beoordeling verbeterd. De IPABO heeft een beoordelingssysteem ontworpen dat een adequate beoordeling en bewaking van het eindniveau mogelijk maakt. Het auditteam heeft vastgesteld dat dit systeem in de praktijk werkt. Het auditteam constateert dat de kwaliteit van eindproducten van studenten voldoet aan het bachelorniveau en dat de IPABO dit ook goed verantwoordt. De methodische verantwoording van het actieonderzoek en de reflectie daarop kan, aldus het auditteam, nog versterkt worden. Conclusie Het auditteam komt tot het oordeel voldoende omdat de methodische verantwoording in het actieonderzoek nog verder verbeterd kan worden.

Onderwijsrendement (facet 6.2) Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen. Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers. Bevindingen • De opleiding heeft de volgende normen gekozen voor het onderwijsrendement: studieduur van afgestudeerden en het percentage gediplomeerden. • Het streefcijfer voor de gemiddelde studieduur is bepaald aan de hand van de gemiddelde studieduur van de cohorten 2003-2004 en 2004-2005. De gemiddelde studieduur van deze cohorten bedraagt 3,9 jaar. • Het streefcijfer voor het percentage gediplomeerden is vastgesteld op zestig procent. • Streefcijfers voor de uitval zijn: minder dan 25 procent in het eerste studiejaar en minder dan drie procent in latere jaren. De IPABO eist dat iedere student de propedeutische fase na twee jaar afrondt.

40/59


• De IPABO heeft ook voor de instroom streefcijfers geformuleerd. Voor de voltijd en deeltijd streeft de hogeschool naar een groei van 75 procent in de periode 2010-2013. De hogeschool streeft ernaar het relatieve aandeel mbo, havo, vwo en overige instromers in deze periode gelijk te houden. De hogeschool streeft naar tien procent mannelijke studenten. • Uit het zelfevaluatierapport blijkt dat de uitval in het eerste jaar vanaf 2005-2006 oploopt naar 58 procent (2007-2008). In 2008-2009 daalt de uitval in het eerste jaar (35 procent), maar blijft boven het streefcijfer van 25 procent. De toename heeft, aldus de hogeschool, te maken met de aangescherpte eisen voor Eigen Vaardigheden taal en rekenen/wiskunde, zie facet 2.5. Door een beter en eerder ontstaan zelfbeeld bij studenten in het nieuwe majorprogramma, besluiten studenten op een vroeger tijdstip de studie te staken, aldus de opleiding. • Uit de gepresenteerde gegevens in het zelfevaluatierapport blijkt dat de uitval na het eerste jaar ruim boven de drie procent ligt. • De gemiddelde studieduur van afgestudeerden in de afgelopen vier jaar bedraagt 47 maanden. • Hogeschool IPABO heeft het opleidingsrendement vergeleken met een aantal andere pabo’s in de grote steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht. Hogeschool IPABO scoort 65,9 procent (percentage gediplomeerden na 5 jaar, cohort 2004-2005). Het gemiddelde van de overige pabo’s in deze grote steden bedraagt 59,9 procent (bron website HBO-raad, feiten en cijfers, mei 2010). Overwegingen De opleiding voldoet nog niet in alle opzichten aan de eigen streefcijfers voor het rendement. De opleiding behaalt een redelijk rendement vergeleken met andere opleidingen tot leraar basisonderwijs in de vier grote steden. Het auditteam heeft dit gegeven mee laten wegen in zijn oordeel over het rendement. Een hoog uitvalpercentage is, aldus het auditteam, niet zonder meer negatief te duiden. De uitval kan wijzen op een juiste selectie. De uitval zal dan wel vroeg in de opleiding moeten plaatsvinden. De IPABO streeft dit ook na. Of de IPABO dit streven realiseert zal de toekomst moeten uitwijzen. Conclusie Het panel komt tot het oordeel voldoende vanwege onder andere het niet voldoen aan de eigen streefcijfers voor het rendement. Samenvattend oordeel Resultaten Alle facetten zijn ten minste met een voldoende beoordeeld en daarmee is het onderwerp ‘Resultaten’ positief.


41/59

42/59


3

Bijlagen


43/59

44/59


Lid auditteam: De heer prof. dr. M.J. M. Vermeulen

Lid auditteam: De heer dr. ir. J. Buitink

Relevante werkvelddeskundigheid

X

X

X

Vakdeskundigheid: Vertrouwd met meest recente ontwikkelingen

X

X

X

Vakdeskundigheid: Vertrouwd met lesgeven en beoordeling en toetsing minstens op niveau/oriëntatie te beoordelen opleiding

X

X

X

Onderwijsdeskundigheid

X

X

X

X

X

X

Studentgebonden deskundigheid

Visitatie- of auditdeskundigheid

Lid auditteam NQA: Mevrouw L. Schutte BEd

Lid auditteam: De heer dr. G.A. van de Watering

Deskundigheid cf. Protocol VBI’s

Lid auditteam NQA: De heer drs. ing. A.G.M. Horrevorts

Deskundigheden auditteam

Studentlid auditteam: Mevrouw L.H.M. Bruggink

Bijlage 1

X

X

X

X

X

X

X

Nadere informatie over de achtergronden van de leden van het auditteam:

De heer dr. G.A. van de Watering De heer Van de Watering is ingezet vanwege zijn ervaring en zijn domeindeskundigheid. De heer Van de Watering heeft talloze jaren ervaring als docent in het beroepsonderwijs. Daarnaast heeft hij vanuit opleiding en werkervaring ruime kennis van het (hoger) onderwijs en onderwijsprocessen met als specialisatie toetsing en kwaliteitszorg. De heer Van de Watering heeft vanuit opleiding en werkervaring kennis van diverse accreditatiesystematieken (KCE, NQA, NVAO). Opleiding: 1986 – 1991 1991 – 1994 2006

docentenakte elektrotechniek PTH Eindhoven Onderwijskunde (KUN) Promotie aan de Universiteit Maastricht, dissertatie “Assessment in constructivist learning environments”


45/59

Werkervaring: 1993 – 1994 en 1997 – 1998 Pedagogische Technische Hogeschool: Docent in onderwijskundige vakken 1994 – 2000 ROC Eindhoven: Docent en stafmedewerker kwaliteit van toetsing 2000 – 2006 Universitair docent Universiteit Maastricht + projectleider Rechten on line: Juridische studie- en toetsvaardigheden + projectleider Ruim baan voor talent: Selectie van studenten in de Engelstalige masteropledingen 2006 – 2010 Universiteit van Tilburg: Project kwaliteitszorg toetsing 2006 – heden Technische Universiteit Eindhoven: Kwaliteitszorg en Onderwijsinnovatie + docent basiskwalificatie onderwijs (BKO)

De heer prof. dr. M.J. M. Vermeulen De heer Vermeulen is ingezet als lid van het auditteam vanwege zijn zeer brede en ook internationale deskundigheid op het gebied van onderwijs in al zijn aspecten. De heer Vermeulen heeft ervaring als docent, daarnaast was hij betrokken bij beleidsonderzoek en -advies op het gebied van onderwijs (-organisatie en -stelsel). De heer Vermeulen heeft werkervaring op het gebied van stelsel- en organisatievraagstukken in Centraal- en Oost-Europa en in Zuid Afrika. Hij neemt zeer regelmatig in de Verenigde Staten deel aan congressen en symposia op dit gebied. De heer Vermeulen is naast zijn werk onder meer lid van: - het dagelijks bestuur van de Stichting Beroepskwaliteit Leraren (SBL) - de raad van toezicht van de Stichting Signum in ’s-Hertogenbosch (kinderopvang en primair onderwijs in ’s-Hertogenbosch en omgeving). - de Programmarraad Sectorbestuur onderwijsarbeidsmarkt - Commissie Leraren Rinnooy Kan (2007) De heer Vermeulen heeft vanuit eerdere visitaties kennis van de accreditatiesystematiek. Opleiding: 1978 1982 1987 1996

Werkervaring: 1982 – 1987 1987 – 1992 1992 – 2002 1998 – heden 1999 – heden 2002 – 2006 2002 – heden 2006 – heden 2007 – heden

46/59

Atheneum-A Nieuwe Leraren Opleiding Maatschappijleer/geschiedenis, Möllerinstituut Tilburg Sociologie, specialisatie Onderwijssociologie, Katholieke Universiteit Brabant Promotie aan de Universiteit van Amsterdam, dissertatie “Human Capital in the Hinterland”

Docent maatschappijleer en sociologie in het middelbaar en hoger beroepsonderwijs Onderzoeker/projectleider bij TNO beleidsstudies en bij de Erasmusuniversiteit Senior onderzoeker/hoofd afdeling onderwijsonderzoek bij het IVA-Tilburg. Academic Director masterprogramma Management in Education bij de TiasNimbas Businessschool aan de (Universiteit van Tilburg) (nevenfunctie) Academic Director van de opleiding Strategisch Management in Onderwijs en Educatie bij TiasNimbas (Universiteit van Tilburg). hoogleraar-directeur van het Ruud de Moor Centrum voor professionalisering van onderwijsgevenden van de Open Universiteit Nederland Hoogleraar onderwijssociologie, leerstoel scholing en arbeidsmarkt bij de Open Universiteit Directeur IVA Tilburg Hoogleraar onderwijssociologie Universiteit van Tilburg, leerstoel Beroepsvormingsprocessen in de onderwijssector


De heer dr. ir. J. Buitink De heer Buitink is ingezet als lid van het auditteam vanwege zijn grote domeindeskundigheid op het gebied van het opleiden van leraren. Hij was tot juni 2009 hoofd van de universitaire lerarenopleiding in Groningen en is momenteel werkzaam als universitair hoofddocent bij dezelfde lerarenopleiding. De heer Buitink heeft door werkervaring voor onder andere NQA en NVAO kennis van de accreditatiesystematiek en is aanvullend individueel geïnstrueerd over accreditatie in het hoger onderwijs en over de werkwijze van NQA. Opleiding: 1960 – 1966 1966 – 1975 1998 Werkervaring: 1972 – 1974 1974 – 2009 2007 2009 – heden

HBS-B Landbouwhogeschool Wageningen Promotie RUG Groningen

Lerarenopleiding LH Wageningen Hoofd Lerarenopleiding RUG Groningen Lid visitatiecommissie NQA 2de graad lerarenopleiding Windesheim Universitair hoofddocent Lerarenopleiding Referent NVAO bij beoordeling niveau Opleidingsscholen Lid verificatiecommissie NVAO voor verificatie zes PABO’s. Lid Auditteam PABO

Mevrouw L.H.M. Bruggink Mevrouw Bruggink is ingezet als studentlid. Zij volgt momenteel de eenjarige Master Orthopedagogiek van de studie Pedagogische wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. Mevrouw Bruggink is representatief voor de primaire doelgroep van de opleiding en beschikt over studentgebonden deskundigheden met betrekking tot de studielast, de onderwijsaanpak, de voorzieningen en de kwaliteitszorg bij opleidingen in het domein. Voor deze visitatie is zij individueel geïnstrueerd over het proces van visitatie en accreditatie in het hoger onderwijs en over de werkwijze van NQA. Opleiding: 1997 – 2002 2002 – 2006 2007 – 2009

Havo, Twents Carmel College, locatie de Thij, Oldenzaal Pabo, Hogeschool Edith Stein, Hengelo Bachelor Orthopedagogiek, Pedagogische wetenschappen, Universiteit van Amsterdam 2009 – heden Master Orthopedagogiek, Pedagogische wetenschappen, Universiteit van Amsterdam Werkervaring: 09/’02 – 08/’05 Stage op verschillende basisscholen in de regio Twente Oost 09/’05 – 05/’06 Afstudeerstage op zowel basisschool als op het Voortgezet onderwijs 01/’07 – 07/’07 Leerkracht basisvakken (onderbouw), Twents Carmel College, locatie Potskampstraat, Oldenzaal (voortgezet onderwijs) Juli 2008 Leidster Kinderdagverblijf Dimemo, Amsterdam 2009 – heden Bijlesdocent basisschoolvakken (kinderen met leerproblemen) 2010 – heden Stage Altra College locatie Oost; voortgezet speciaal onderwijs aan kinderen met een REC-4 indicatie (Zeer Moeilijk Opvoedbare Kinderen (ZMOK)) Diversen: 01/’05 – 05/’05 Buitenlandse stage naar IJsland, in het derde jaar van de opleiding aan de Pabo


47/59

De heer drs. ing. A.G.M. Horrevorts De heer Horrevorts is ingezet als auditor NQA. Hij bezit auditorkwaliteiten vanwege jarenlange visitatie-ervaring en cursussen gevolgd bij INK en Lloyd’s Register. Door zijn ervaring heeft de heer Horrevorts tevens deskundigheid in de beoordeling van afstandsonderwijs. In 2000 volgde hij de postgraduate course ‘Institutional Management and Change in Higher Education’ aan het Centre for Higher Education Policy Studies (CHEPS), Universiteit Twente en Open University, Engeland. Opleiding: De heer Horrevorts studeerde Metaalkunde aan de HTS te Utrecht en Sociale Geografie aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Werkervaring: Na de studie HTS werkzaam als ontwikkelingswerker / leraar in het technisch beroepsonderwijs op de Filippijnen. Van 1985 tot 1992 werkzaam als projectleider ‘ontwikkelingseducatie’ in een project van de stichting Tool, HBO-raad en Nuffic. Ontwikkelen van educatief materiaal in samenwerking met HTS-en. Thema: Techniek en samenleving / internationalisering / ontwikkelingssamenwerking. Van 1993 tot 2000 was de heer Horrevorts werkzaam bij de Nuffic als programmamedewerker hoger (beroeps)onderwijs en ontwikkelingssamenwerking. Hij beheerde onderwijsprojecten aan universiteiten in de Filippijnen, India en Bangladesh. Van 2000 tot 2003 was hij werkzaam bij de HBO-raad, afdeling Kwaliteitszorg. Hij was secretaris van diverse visitatiecommissies: CMV, SJD, Technische Natuurkunde, Voortgezette opleiding Theater, Tuinbouw en Akkerbouw en de visitatiecommissie Landelijke Publieke Omroep. De heer Horrevorts is sinds januari 2004 auditor bij de Netherlands Quality Agency (de verzelfstandigde afdeling Kwaliteitszorg van de HBO-raad).

Mevrouw L. Schutte BEd Mevrouw Schutte is ingezet als NQA-auditor. Zij heeft de Pabo afgerond en heeft ervaring in meerdere visitaties. Zij is bekend met het proces van accreditatie in het hoger onderwijs en is verder ingewerkt binnen de werkwijze van NQA. Vanuit haar opleiding en ervaring heeft mevrouw Schutte kennis van organisatorische, didactische en onderwijskundige processen. Opleiding: 1992 – 1993 1993 – 1994 1994 – 1995 2005 – 2008

MEAO afdelingssecretaresse directiesecretaresse Pabo deeltijd 3-jarige route

Werkervaring: 1995 Diverse secretariële functies via uitzendbureaus 1996 – 2000 Directiesecretaresse bij een textielimporteur 11/05 – 2009 Medewerkster PR (voorlichting bij de Pabo Saxion tijdens open dagen aan eventueel aanstaande deeltijdstudenten) 11/06 – 11/08 Studentlid academieraad Academie Pedagogiek en Onderwijs van Saxion Hogescholen 09/’07en 2008 Assisteren en lesgeven tijdens zomercursus Rekenen voor aanstaande Pabostudenten 2008 – heden Lerares basisonderwijs 2008 – heden NQA: junior-auditor en adviseur

48/59


Bijlage 2

Onafhankelijkheidsverklaring auditteam


49/59

50/59



51/59

52/59



53/59

54/59


Bijlage 3

Bezoekprogramma

Tijdstip 08.30 – 08.45 uur

08.45 – 10.30 uur 10.30 – 11.15 uur

11.30 – 12.15 uur

12.15 – 13.00 uur 13.00 – 13.45

14.00 – 14.45 uur

14.45 – 15.30 uur 15.30 – 16.15 uur

16.15 uur

Programma visitatie 19 oktober 2010 Programmaonderdeel Deelnemers Inloop commissieleden, ontvangst met koffie/thee op Hogeschool IPABO Documentatie- en Visitatiepanel materiaalbestudering Gesprek met college van bestuur Jan Houben, voorzitter College van Bestuur, ad en personeelsverantwoordelijke intrim opleidingsmanagers Winfried Roelofs, lid College van Bestuur Kees Bakker, manager Major Susan Herrings, manager Minor Gesprek met werkveldvertegen Loes Buijs, werkveld, Onderwijsgroep woordigers en alumni Amstelland Irene Izeboud, werkveld, Stichting CPOW Lucia van Zanten, werkveld, Stichting CPOW Anja Leeflang, werkveld, SAKS-SKB Mo Benbouchta, alumni Maaike Kaizer, alumni Johan Koning, alumni Lydia van Zoest, alumni Lunch en paneloverleg in bestuurskamer Gesprek met 2e, 3e, 4e Guido van Egmond, 2e jaar Amsterdam Voltijd jaarsstudenten van de Hogeschool Hanneke Vingerling, 2e jaar Amsterdam Voltijd IPABO Colinda Stenneberg, 2e jaar Amsterdam Voltijd Erwin Steenkamp, 2e jaar Alkmaar Voltijd Marijke Stenger, 3e jaar Amsterdam Deeltijd e Milou Beunder, 3 jaar Amsterdam Voltijd e Stephanie Molenaar, 3 jaar Alkmaar Voltijd Nastassja Harrington, 4e jaar Amsterdam Voltijd Lauréen Sinkeldam, 4e jaar Alkmaar Voltijd Gesprek met docenten Else Kooijman, voorzitter examencommissie Annette Markusse, voorzitter toetscommissie Marcel Heeremans, studieloopbaanbegeleider Monique Leygraaf, lector Multireligiositeit Holger de Nooij, major- en minordocent Amsterdam Daphne Rijborz, minordocent Amsterdam Kjell Wagner, majordocent Alkmaar Paneloverleg Afrondend gesprek met college van bestuur en opleidingsmanagers

Jan Houben Winfried Roelofs Kees Bakker Susan Herrings

Borrel


55/59

56/59


Bijlage 4

Bijlagen zelfevaluatie en ter inzage gelegd materiaal

Lijst van basisdocumenten Hogeschool IPABO (rangschikkingsmodel INK) 1. 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6

Doelstelling: Strategische koers Programmabeleid Integraal personeelsbeleid Voorzieningenbeleid Financieel Beleid 1.5.1 Protocol Financiële Bedrijfsvoering Beleidsplan Kwaliteitszorg

Brondocumenten: - Curriculum onafhankelijk kader Kernen - Dublin descriptoren - Bestuurscharter Lerarenopleidingen - Competentieleren en authentiek toetsen - CAO 2010 - FUWA-HBO 2. Programma: Funderend document (zie 1) 2.1 OER 2.2 Handboek toetsing en beoordeling 2.3 Algemeen opleidingsprogramma bachelor 2.4 Algemeen opleidingsprogramma post HBO 2.5 EVC-procedure 2.6 Studiewijzer/gids major/minor 2.7 Studentenstatuut 2.8 Reglement Examencommissie/Toetscommissie 2.9 Reglement opleidingscommissie 2.10 Onderzoekslijn 3. Personeel: Integraal personeelsbeleid (zie 1) 3.1 Strategische personeelsplanning 3.1.1 Algemeen takenoverzicht 3.2 Personeelsontwikkelingsplan 3.2.1 Evaluatiecyclus, 3.2.2 CV’s/portfolio’s 3.3 Personeelsplanning 3.3.1 Wervings- en selectieprocedure 3.4 personeelszorgbeleid 3.4.1 RI&E 3.4.2 Arbo-beleid


57/59

4. Voorzieningen: Voorzieningenbeleid (zie 1) 4.1 Handboek Facilitaire Voorzieningen 4.2 Handboek studentenvoorziening (instroom/doorstroom/uitstroom) 4.2.1 Instroomprotocol 4.2.2 Administratief protocol 4.2.3 Studentbegeleidingsprotocol 4.2.3.1 Langstudeerdersprotocol 4.2.4 Alumnibeheer 4.3 Handboek Relatiebeheer 4.3.1 Stageprotocol 4.3.2 Protocol Post HBO 4.3.3 Protocol Lectoraat 4.3.4 Protocol Internationaal 4.4 Handboek Materiële Voorzieningen 4.4.1 Protocol Gebouwen 4.4.2 Inventaris 4.4.3 Protocol Leermiddelen 4.4.4 Protocol ICT 4.5 Planningsprotocol 4.5.1 Programma/jaarrooster 4.5.2 Werkveldbezoeksrooster 5. 5.1 5.2 5.3

Resultaten: Onderzoekshuis 5.1.1 Onderzoekskalender 2010/2011 Jaarrekening Verzuimrapportage

6. Kwaliteitszorg: Beleidsplan Kwaliteitszorg (zie 1) 6.1 Zelfevaluatie 2010 6.2 Jaarverslag 2010 6.3 Verbetervoorstel Strategisch Beleid 6.4 Verbetervoorstel Beleidsrealisatie 6.5 Verbetervoorstel Onderzoekshuis 6.6 Kwaliteitsanalyse 2010

58/59


Bijlage 5

Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties

Het domeinspecifieke referentiekader is te vinden op de website van de HBO-raad: www.hbo-raad.nl Opleidingscompetenties: Curriculum onafhankelijk beoordelingskader De Kernen (Interactum document) Funderend document van de Hogeschool IPABO Leren voor Onderwijs (november 2007) Metadoelstellingen Competentiegids Hogeschool IPABO


59/59

Hogeschool IPABO. HBO-Bachelor Leraar Basisonderwijs

Recommend Documents