HET JAAR HET JAAR 2009

HET JAAR

2009

1

H ET J A AR 20 09

3

• Room FL 240 4 x 2 Rigid, Redirected Traffic jam, eye – sight – distance Alex Winters, het CBK op Noorderzon (20 - 30 augustus 2009) •

H ET J A AR 20 09

H ET JA A R 2009

2

het CBK brengt kunst dichterbij!

INHOUD HET JAAR 2009 WOORD VOORAF p7

terugblik op 2009, kunst geeft speelruimte p8 Ingeborg Walinga, directeur CBK Groningen, over 2009, de waarde van kunst en de rol van het CBK in het culturele veld…

Kunst

op Straat p11

Kunst op MAAT p19

Postbus 775

Groningen-stad mag zich prijzen met een grote collectie Kunst op Straat.

Wat te doen als je net afgestudeerd bent aan de academie maar nog geen

9700 AT Groningen

Het CBK verzorgt dit namens de gemeente; we plaatsen nieuwe werken

ervaring hebt met werken in opdracht? Wat te doen als je als bedrijf een kunst-

T (050) 368 01 60

en beheren de bestaande collectie. Soms doen we bijzondere acties met

werk wilt realiseren, maar niet de knowhow in huis hebt en wellicht ook niet

deze collectie, zoals de logeerpartijen met het beeld van Henk Visch,

voldoende financiën? Het CBK koppelt beide binnen Kunst op Maat,

Secret Lives in a Public Body…

zodat een win-winsituatie ontstaat…

COLOFON Uitgave: CBK Groningen

E [email protected] I www.cbkgroningen.nl Oplage: 1.500 Hoofdredactie: Ingeborg Walinga Eindredactie: Ronald Rooijakkers Redactie: Janet Meester (artikel Kunst op Straat en Kunstuitleen), Ronald Rooijakkers, Ingeborg Walinga Fotografie: Josha Beukema: pag.13 (Petrus Campersingel, Piccardthof), 14, 24, Harry Fierkens: pag. 6, 10, 13 (Zernike College), 15, 27, 31, 36, 51, Henx fotografie: pag. 23 (tassen), Miriam Geerts: pag. 28, Patrick de Gier: pag. 18, 21 (zitobjecten, Grip), 22 (Dozen), 23 (gastenverblijf), 29, 33 (tentoonstelling),

Kunstuitleen p25

34, 39, 40 (volwassenen), 42, 44, 45, Jetske de Groot: pag. 21 (De Skyline van Wessinghuizen), Jenne Hoekstra: pag. 2, 16, Didi Loman: pag. 22 (Power of Place),

De collectie van de Kunstuitleen is divers; we bezitten

Inge Pijnacker Hordijk: pag. 38, 40 (leerlingen), Bert Verhoeff: pag. 33 (Kuiven en Kraplappen), Janneke Zantinge: pag. 22 (vormgeversstand)

werk uit de BKR-periode en van na die tijd. Met als doel

Foto cover: Secret Lives in a Public Body – Henk Visch, fotografie: Patrick de Gier Ontwerp en vormgeving: Silverbee

uitlenen. Maar wat moet je doen als sommige werken

Productiebegeleiding: Ronald Rooijakkers

daar niet meer geschikt voor zijn, omdat ze van museale

Aan deze uitgave werkten mee: Didi Loman, Diana Lourens, Gea Messchendorp, Inge Pijnacker Hordijk, Frederike Slichter, Dettie Veltman, Nicoline Wijnja

kwaliteit zijn geworden…

Druk: Het Grafisch Huis, Groningen Niet alle rechthebbenden van de gebruikte beelden hebben we kunnen achterhalen, we verzoeken belanghebbenden contact met ons op te nemen. We hebben deze uitgave met de grootst mogelijke zorg samengesteld. U mag niets hieruit zonder bronvermelding en voorafgaande schriftelijke toestemming van ons overnemen en / of vermenigvuldigen. © 2010

Het Filiaal experiment p32

Wat doet het CBK voor Groninger kunstenaars p35 Talentontwikkeling p36 Het jaar 2010 p41

CBK en Noorderlicht p42

Het CBK Groningen en anderen p43 Wie is wie p44

educatie p38

Het op vroege leeftijd in aanraking komen met beeldende kunst is goed. Het prikkelt je fantasie, leert je op een andere manier denken en creëert interesse voor later. Met deze wetenschap in het hoofd ontvangt het CBK jaarlijks duizenden leerlingen…

Totaaloverzicht 2009, feiten, cijfers en activiteiten

p47

5 H ET J A AR 20 09

H ET JA A R 2009

4

Het CBK Groningen is een werkmaatschappij van de Gemeente Groningen.

EN VERDER

Woord vooraf

2009 was het jaar waarin we ons eerste jaarverslag uitgaven, over 2006, 2007 en 2008, en dat blijft geen incident, want hier is ons jaarverslag 2009.

De opzet is vrijwel hetzelfde. We belichten onze kerntaken



Kunst op Straat en de Kunstuitleen











door de beschrijving van de twee opvallendste projecten dat jaar,

de logeeracties met het beeld van Henk Visch en Jong in Groningen in het CBK.

In aparte artikelen gaan we in op de resultaten van Kunst op Maat en van educatie, wat we doen voor Groninger kunstenaars en het verhaal over het laatste jaar van Het Filiaal. Achterin een volledig overzicht van in feiten en cijfers en een vooruitblik op wat u de komende tijd van ons kunt verwachten.

2009,

We wensen u veel leesplezier.

Wilt u meer weten?

Kijk dan op onze vernieuwde website www.cbkgroningen.nl. Hier vindt u aanvullende informatie en een overzicht van de komende activiteiten. U kunt via onze website ook een gratis abonnement nemen op onze maandelijkse e-nieuwsbrief met daarin een overzicht van onze activiteiten en nieuwsfeiten, inclusief kortingsacties van culturele partners.

Tot ziens • Nieuwe Uitleenschatten 2009 in de Der Aa-kerk, werk Netty van Osch •

7

bij het CBK!

H E T JA A R 2 009

HE T JA A R 2 009

6

TERUGBLIK OP 2009

kunst GEEFT SPEELRUIMTE Het domein van de kunst is de plek waar vragen aan de orde komen die elders achterwege blijven. De politiek stelt ze vaak niet, bedrijven hebben er geen belang bij en de media trekken er geen lezers en kijkers mee. Maar kunst hoeft geen winst te maken of verkiezingen te winnen en dat heeft veel vrijheid en speelruimte tot gevolg…

Vrijheid en speelruimte

niemand opvalt wat een werk dat is. Juist daarom extra aandacht

Met deze bewoordingen wijst museumdirecteur Charles Esche

hiervoor, want die ruim vierhonderd kunstwerken in de stad dragen

(Van Abbe Museum, Eindhoven) in een reactie op de kunstbiën-

bij aan ons aantrekkelijke woonklimaat. Met succes! Landelijk is er

nale in Istanbul, op de waarde van kunst voor onze samenleving.

waardering voor de Groninger Kunst op Straat blijkt uit reacties van

“Kunst is ongebonden,” zegt hij “en daardoor beter in staat zich

vakgenoten en kunstreisgezelschappen, maar ook uit het item over

bezig te houden met verbeelding, met reflectie.” Dat is precies de

Giny Vos haar kunstwerk Second Thought onder het Stadsbalkon in

waarde die wij als Centrum Beeldende Kunst met kunstactiviteiten

AVRO’s Kunstuur (uitzending 12 december 2009) en recentelijk het

zichtbaar willen maken. Voor individuele bezoekers aan onze Kunst-

werk van Erick de Lyon op de Eelderbaan, eveneens in Kunstuur.

uitleen of een tentoonstelling, maar ook voor inwoners en bezoekers van de stad via onze collectie Kunst op Straat. En dat we het belangrijk vinden een zo breed mogelijk publiek

aandacht voor een collectie, toen die van de Kunstuitleen. Al jaren pakken we steeds een ander aspect aan van die duizenden kunstwerken

kunst te laten beleven, komt tot uiting in ons motto Het CBK brengt

tellende collectie. Restaureren, digitaliseren, taxeren, etc. In 2009

kunst dichterbij. Soms letterlijk, vaker overdrachtelijk, maar altijd

was dat de afronding van de BKR-periode. De overdracht van 75

op een laagdrempelige manier. Met bijvoorbeeld de gratis toegan-

kunstwerken uit die tijd aan het Groninger Museum was voor ons

kelijke presentatie Nieuwe Uitleenschatten in de Der Aa-kerk of

een historisch moment. Deze voor Groningen belangrijke ‘kunst-

een feestelijke onthulling van een kunstopdracht in de wijk, waarbij

erfenis’ brachten we daarmee goed onder. Tegelijkertijd maakte

de bewoners hebben meegedacht en beslist in de kunstcommissie.

dit de weg vrij een ander deel van de BKR-collectie weer actief in

scholen en gemeentelijke collega’s van andere diensten konden

Die keus voor een kleine talentvolle groep is nodig, omdat ons

En door ons educatieve programma steeds opnieuw af te stellen

te zetten in onze Kunstuitleen. We maakten een tentoonstelling

we behulpzaam zijn met onze expertise.

Nederlandse kunstonderwijs- en subsidiebeleid een poldermodel

op onderwijsontwikkelingen, verzoeken van leerkrachten en

om nog eenmaal dit werk in samenhang te tonen en aandacht te

Onze functie als motortje in het Groninger kunstklimaat vertaalde

bij uitstek is. Om in die grote, zeer gemêleerde kunstenaarsgroep

de inzichten van jongeren zelf.

besteden aan het kunstenaarsleven in de periode 1945-1975.

zich in 2009 in het uitbrengen van de nieuwe galeriefolder,

te komen bovendrijven is talent, doorzettingsvermogen en praktijk-

in samenwerking met andere kunstinitiatieven in de stad.

ervaring nodig. Aan dat laatste dragen we graag en steeds vaker bij.

• Zonder titel, potloodtekening van Tobias Böhm uit de uitleencollectie van het CBK, voor het eerst gepresenteerd tijdens Nieuwe Uitleenschatten 2009 •

Publieksprojecten

Culturele middenvelder

Dat gold ook voor 2009. Naast kleinere activiteiten organiseerden

Dat wat betreft onze kerntaken, maar het CBK is ook regelmatig als

Talentontwikkeling en festivals

En dat alles vanuit de gedachte dat inwoners en bezoekers

we dat jaar twee grote publieksprojecten. In het voorjaar was

samenwerkingspartner betrokken bij allerlei projecten. Als adviseur

Het CBK draagt op verschillende manieren bij aan de bagage van

van onze stad zullen genieten van die verbeeldingskracht van

dat Attentie! Kunst op Straat. Daarin veel aandacht voor kunst-

of participant. Zo waren onze locaties in 2009 onderdeel van de

in Groningen opgeleide kunstenaars en kunststudenten aan diverse

kunst(enaars). Dat zij gaan inzien, net als Darwin toen hij besloot

opdrachten in de openbare ruimte en voor het beheer en onder-

hoofdtentoonstelling van de Noorderlicht Fotomanifestatie en

opleidingen. Omdat we meer voor Groninger kunstenaars willen

ook kunstenaars mee te nemen op zijn onderzoekstocht met de

houd van onze openbare stadscollectie. Onder andere met een

werkten we op allerlei terreinen samen met Platform GRAS, diverse

doen, breiden we dat sinds 2009 uit. We kiezen daarbij voor

Beagle, dat waarneming zonder verbeelding aan één oog blind is.

tentoonstelling en veel rondleidingen. Samen met Stadsbeheer

woningbouwcorporaties en met het Groninger Museum rondom

talentvolle starters. Die presenteren we op festivals als Noorderzon

van de dienst RO/EZ is het CBK namelijk verantwoordelijk voor

Jong in Groningen. Opvallend was de enorme toename aan advies-

en Clash, begeleiden we in Kunst op Maat opdrachten en geven we

Ingeborg Walinga

deze collectie. Het gekke is, dat als je ergens goed op past, het

vragen over kunst in de wijken. Bewoners en wijkorganisaties,

de kans zich verder te ontwikkelen in een masterclass.

Directeur CBK Groningen

9 H E T JA A R 2 009

HE T JA A R 2 009

8

In het najaar van 2009 bij Jong in Groningen in het CBK opnieuw veel

Kunst op STRAAT

H ET JA A R 200 9

10

• Secret Lives in a Public Body van Henk Visch arriveert bij het Zernike College •



11 H ET JA A R 200 9

In de stad Groningen staan zo’n vierhonderd kunstwerken in de openbare ruimte en regelmatig komen er nieuwe werken bij. Het CBK verstrekt opdrachten aan beeldend kunstenaars en ontwerpers uit binnen- en buitenland en draagt zorg voor realisatie, beheer en onderhoud hiervan. We initiëren kunstopdrachten bij scholen, voor parkeergarages, in parken en nieuwe gebouwen en in relatie tot wijkvernieuwing en stadsuitbreiding. Hierbij werken we met architecten, stedenbouwkundigen en experts op het gebied van beeldende kunst. Ook bewoners van de stad betrekken we nauw bij de ontwikkeling en plaatsing van kunstwerken…

Kunst op STRAAT

Secret Lives in

a Public Body Mooier dan de titel van het werk van Henk Visch, Secret Lives in a Public Body (geheim leeft in een publiek lichaam), kunnen we het niet uitdrukken, wij lenen hem daarom als metafoor. Als de openbare ruimte het ‘publieke lichaam’ is, zijn de kunstwerken daarin de ‘geheimen’. Kunstwerken kleuren en verhogen de kwaliteit van de openbare ruimte. Zij doen de passant stilstaan, en zich, al is het maar voor even, verwonderen over wat ze hem lijken te vertellen. Iets tussen duister en duidelijk in. Iets waar je geen woorden voor hebt. Iets waarnaar je teruggaat. Iets wat verandert, omdat de omgeving verandert. Zo voegen de kunstwerken een betekenislaag toe aan de stad... Aandacht voor beheer

Petrus Campersingel De logeeractie van Secret Lives in a Public Body begon op 6 januari in de voortuin van Karlijn Toebast en Jan Jaap Nieuwenhuijze. Karlijn motiveerde haar aanmelding destijds: “Bij het zien van deze oproep dacht ik meteen aan onze tuin. Deze is namelijk een beetje een klein oerwoud en kan wel een boost gebruiken. Eerst helemaal leegmaken en dan kan het kunstwerk er prachtig staan.” En zo geschiedde. Jan Jaap en Karlijn haalden de tuin leeg en onze collega’s van Stadsbeheer verzorgden de tijdelijke plaatsing.

ZERNIKE COLLEGE

In Groningen staan ruim vierhonderd kunstwerken in de openbare ruimte.

Maar juist voor Secret Lives in a Public Body bedachten we dat een ‘logeer-

Als je het goed doet, zien weinigen iets van het beheer en onderhoud

actie’ uitkomst zou kunnen bieden bij de zoektocht naar een nieuwe locatie.

hiervan. Dan staan ze er ‘gewoon’ allemaal goed bij, worden ze, indien

Inwoners, bedrijven en instellingen konden een voorstel doen voor tijdelijke

nodig, schoongemaakt en gerepareerd en worden de kunstenaars of hun

plaatsing van het beeld in hun directe omgeving. Het doel van het CBK om

Sinds het schooljaar 2008-2009 mag het Zernike College zich Cultuurprofielschool

nazaten betrokken bij wijzigingen van de omgeving. Toch vinden we het

kunst dichterbij het publiek te brengen en de betrokkenheid van bewoners

noemen, omdat ze een duidelijke visie op cultuur heeft, de cultuurvakken breed

belangrijk de zorg en het beheer bij het publiek onder de aandacht te

aan te moedigen, kreeg hiermee concreet vorm. Uit 23 ingediende voorstellen

zijn ingebed in het onderwijsprogramma en het Zernike College nauw samenwerkt

brengen, omdat het duidelijk maakt dat de Kunst op Straat dankzij deze

voor locaties kozen we er drie: een particuliere voortuin aan

met culturele instellingen in stad en regio, zoals het CBK. Om dit heugelijke feit te

inspanningen langdurig positief bijdraagt aan ons stadsbeeld. Daarom

de Petrus Campersingel, het voorplein van het Zernike Montessori College

organiseerden we van 19 september 2008 tot en met 31 mei 2009 het

aan de Helperbrink en een plaats bij de bewonersorganisatie van de wijk

van de locaties van deze school (locatie Montessori, Helperbrink). Vestigings-

publieksproject Attentie! Kunst op Straat. Binnen dat project toverden we

Piccardthof. Op iedere plek mocht het beeld een maand logeren.

directeur Jaap Bakkelo stond er letterlijk zijn parkeerplaats voor af en cultuur-

de zoektocht naar een nieuwe plek voor het kunstwerk van Henk Visch,

Elke plaats waar het beeld belandde, bracht zijn eigenheid met zich mee.

Secret Lives in a Public Body, om tot een unieke logeeractie.

In de tuin leek de bronzen mens op zijn gemak, alsof hij aan het wieden was,

vieren, logeerde het beeld van Henk Visch van 3 februari tot en met 2 maart op een

wethouder Jaap Dijkstra onthulde het beeld op zijn tijdelijke plek.

onverstoorbaar. Op het plein tussen scholieren leek hij vervreemd van zijn

Een beeld logeert in de stad In 2003 kocht het CBK Secret Lives in a Public Body van Henk Visch aan

Sculpture warming

voor de parkeergarage Westerhaven. De kruipende, verweerde bronzen

Op 14 mei was er ter afsluiting van de logeerpartijen

gestalte van 3 meter lang, 1,5 meter hoog en 530 kilo zwaar, nam een

Attentie! Kunst op Straat

en ter inwijding van zijn nieuwe plek onder de noemer

hele parkeerplaats in beslag. Met zijn grote voorhoofd en zijn kleine ogen,

Onder de titel Attentie! Kunst op Straat organiseerden we van

sculpture warming een feestelijke onthulling van

de knokkels van zijn ene hand en de wijsvinger van zijn andere voor zich

19 september 2008 tot en met 31 mei 2009 tal van activiteiten.

Secret Lives in a Public Body. Voor deze gelegenheid

op de grond geleund, leek hij in een droomwereld te zijn beland in deze

Zoals diverse tentoonstellingen, bijzondere tochten langs

interviewde TV Noord presentatrice Cunera van

ruimte van beton, staal en benzinedampen. In ieder geval leek hij, in

kunstwerken op straat, de onthulling van het kunstwerk Second

Selm de kunstenaar en zijn kompaan Kader Abdolah,

zichzelf gekeerd als hij is, zo zijn eigen gedachten te hebben, ongrijpbaar

Thought van Giny Vos onder het Stadsbalkon en de logeerpartijen

over het beeld en zijn betekenis én over de unieke

voor wie hem ontmoette. Hier betreft het ‘geheim’ het raadselachtige van

van het beeld Secret Lives in a Public Body van Henk Visch. Een

samenwerking tussen de beide heren, die vorm kreeg

de bronzen figuur, waarvan het lichaam ‘publiek’ geworden is doordat het

belangrijk onderdeel in Attentie! Kunst op Straat was de wis-

is blootgesteld aan de blikken van de voorbijganger.

selende tentoonstelling in het CBK aan de Trompsingel 27. Welke

In 2008 liep het contract met de parkeergarage af en gingen we samen

kunstwerken staan er in Groningen op straat? Hoe kwamen die

met Stadsbeheer van de dienst RO/EZ van de Gemeente Groningen op

daar? Wie beheert ze? En wat is de rol van het CBK hierin? De

kruising Paterswoldseweg – Snip 1. Frank Fokkema van de kunstwerkgroep van

zoek naar een prominentere en meer toegankelijke plek. Veel kunstwerken

tentoonstelling gaf de antwoorden. Vast onderdeel van de ten-

de bewonersvereniging Piccardthofplas wilde met het beeld de bewoners warm maken

zijn gemaakt voor één plek en dus niet verplaatsbaar, andere zijn zwaar

toonstelling waren beelden die tijdelijk niet op straat stonden,

voor kunst in zijn wijk en hen hierover laten nadenken. Onder het toeziend oog van leerlingen

verankerd aan een fundering of te kwetsbaar voor een reisje door de stad.

zoals Vrouw Wichers van Mette Bus. Vanaf januari 2009 was er in de tentoonstelling veel aandacht voor Ultra van Silvia B. bij het Cascadecomplex met allerlei proefmodellen op ware grootte. • fotografie: Harry Fierkens •

Piccardthof De derde en laatste locatie voor zijn definitieve herplaatsing was in de wijk Piccardthof:

van de nabijgelegen Boerhaave school werd het beeld op 3 maart geplaatst. Secret Lives in a Public Body bleef hier tot 30 maart staan.

in Mirza, de column in de Volkskrant, waar Visch de tekeningen maakt bij de teksten van Abdolah. Tijdens het interview onthulde Henk Visch dat zijn beeld eigenlijk ‘Secret life in a public body’ heet. Hij geeft aan de eerdere benaming ook prima te vinden, misschien waardeert hij de verwarring daarover zelfs wel. En bovendien, ook ‘een geheim leven in een publiek lichaam’ laat nog vele associaties open.

13 H ET JA A R 200 9

H ET JA A R 200 9

12

omgeving, op het grasveld in de Piccardthof misschien wat eenzaam… >

“ ‘ … ik wist niet waar de bronzen mens gebleven was, tot ik

de vraag of ik hem een tijdje in mijn tuin wilde hebben. opeens een brief kreeg met

Dat leek me wel wat; elke ochtend met het opentrekken van de gordijnen, zou ik hem en zijn kleine oogjes gedag kunnen zeggen. Ik zou hem kunnen vragen of hij gelukkiger is

in het gras van mijn tuin dan in de parkeerkelder. (...)

In mijn tuin zou het beeld zich vast meer beeld voelen. Zijn bronzen huid

zou verder kunnen oxideren, zonder dat glanzende auto’s hem zouden .

uitlachen of aanrijden

“

Misschien zou hij in mijn tuin plotseling overeind kunnen

komen, en me vertellen wat er omgaat in die enorme schedel van hem; misschien kolkt het er wel van de verhalen.’

Henk Puts, in de wijkkrant Korrewegwijk, 2008

Een beeld vindt zijn plek In de tussentijd en met deze nieuwe informatie zochten we verder naar een definitieve plek voor het beeld. En die vonden we; eind maart 2009 kreeg de bronzen figuur zijn nieuwe bestemming aan het Voormalig Klein Poortje, op de kasseien langs het water van de Oosterhaven. Als je het Voormalig Klein Poortje inrijdt, duurt het even voor je hem ziet. Daar staat hij nu, stevig verankerd. Hij kan er ademen, heeft ruimte om zich heen, staat er veilig en goed zichtbaar en maakt van het kleine plein dat eerst een wat verloren gebied was, een stille, tijdloze plek. Hij is omringd door boten en auto’s, aan de andere kant van het water verrijzen de hoge gebouwen van de stad. Geconcentreerd richt hij zijn blik op zijn hand, met de vinger die nu iets onbekends op de straatstenen aanwijst. Hij is stoer en kwetsbaar tegelijk, met zijn grote hoofd, zijn stevige ledematen, zijn kleine oortjes en die dunne nekwervels die je alleen ziet wanneer je dichterbij komt. Doordat hij er is, doet hij je stilstaan en luisteren naar de geluiden van het plein, kijken naar het wiegen van de wilg achter hem. Hij geeft betekenis aan zijn omgeving. Een zwerver loopt naar hem toe en kijkt hem even aan. Een meeuw strijkt neer op zijn rug. Hij lijkt op deze plek te horen, alsof hij hier altijd al was. Een bewoner omschrijft hem als ‘wachter’ van de buurt.

• Kader Abdolah en Henk Visch tijdens de definitieve herplaatsing op 14 mei •

De betekenis van het beeld is het geheim ervan. In de interactie met de omgeving en in de blik van de kijker ontvouwt het zich telkens opnieuw, telkens anders. Henk Visch zegt het zo: “Waarover spreekt het kunstwerk? Niet over zijn ontstaan en niet over zijn maker. Het spreekt helemaal niet, het zegt geen woord. En als je ernaar kijkt, als je je ertoe richt, en het door middel van het zien verbindt met je gedachten, dan ontstaan er woorden, zinnen. Je herinnert je iets, daar en dan, en zo ontstaat zijn geschiedenis, steeds opnieuw in het kijken van de toeschouwer. En dat is mooi.” Zo voegt het kunstwerk verhalen toe aan de stad, en de stad verhalen aan het beeld. <

Beheer Wanneer de opdracht rond is en er een ontwerp ligt van de kunstenaar, treedt een nieuwe fase in werking: uitvoering, beheer en onderhoud. Daarbij werkt het CBK nauw samen met de technisch adviseur van de dienst RO/EZ. We onderzoeken de juridische en praktische voorwaarden voor plaatsing:

Ad vi se ur s Ku nst op St raat Mari Boeijen Loes Heebink Petra te Morsche Jan Samsom

met bereikbaarheid, veiligheid, zichtbaarheid van het kunstwerk? Is het geen obstakel voor het verkeer? Is het goed te verankeren, te onderhouden, schoon te maken, te repareren? Is het hooliganproof? Wanneer aan al deze voorwaarden is voldaan en het kunstwerk met een feestelijke onthulling zijn plaats heeft ingenomen in de stad, draagt het CBK de zorg voor het voortbestaan. Er is permanente aandacht voor de openbare kunstwerken, de ‘Collectie Groningen’

• De mannen van Stadsbeheer plaatsen Secret Lives in a Public Body van Henk Visch in een voortuin aan de Petrus Campersingel •

staat er goed bij.

15 H ET JA A R 200 9

H ET JA A R 200 9

14

stelt de gewenste plaats speciale eisen? Hoe zit het

UITGANGSPUNTEN

Extra adviesvragen uit de wijken De Gemeente Groningen stimuleert bewoners en wijkorganisaties eigen initiatieven te ontwikkelen in hun wijk. Onder andere op het gebied van kunst en cultuur. Een effect daarvan is dat bij het CBK wekelijks vragen binnenkomen over de realisatie van tijdelijke kunstprojecten of meer permanente kunstwerken in de openbare ruimte. Ook binnen de gemeente zelf worden allerlei

Nieuwe kunstopdrachten

plannen geboren.

Naast het beheer van de bestaande collectie, zorgt het CBK ook voor de realisatie van nieuwe kunstwerken in de openbare ruimte. Bij dit Kunst op Straat programma hanteren we vijf uitgangspunten…

Deze extra advies- en begeleidingsfunctie van het CBK kan verschillende vormen aannemen: informeren, doorverwijzen, ondersteunen bij het proces en de contracten, begeleiden van een hele opdracht, bemiddelen richting kunstenaars en adviseurs. Omdat we onze kennis op het gebied van kunst in de openbare ruimte willen delen, zetten we onze expertise graag in bij dit soort (aan)vragen. En omdat we met deze publieke kunst zorgvuldig willen omgaan. Voor de kunstenaars en voor onze stad. Zo voorkomen we allerlei juridische en

1



Aansluiten bij stedelijke ontwikkelingen, of daar een motor in zijn

Een voorbeeld hiervan is het kunstwerk Hier begunt Stad dat kunstenaar Gerald van der Kaap realiseerde voor bedrijventerrein Westpoort en waarmee hij reageert op de uitbreiding van de stad.

beheersproblemen.

2 3

Een bijzondere architectonische of stedenbouwkundige setting als aanleiding voor een gezichtsbepalend kunstwerk

Zoals de in 2004 gerealiseerde, acht meter hoge, Ultra van Silvia B. bij het Cascadecomplex.

Nieuwe media in parkeergarages

Binnen dit uitgangspunt realiseerde Giny Vos in september 2008 Second Thought voor de fietsparkeerkelder onder het Stadsbalkon. In voorbereiding: een opdracht voor de Boterdiep garage en de parkeergarage Damsterdiep.

4

Realisatie van kunst in een onderwijsomgeving, zoals (venster)scholen

Kinderen in aanraking brengen met kunst past naadloos in onze doelstelling, kunst dichterbij brengen. De afgelopen jaren realiseerden we daarom opdrachten in de vensterscholen Selwerd / Paddepoel, Hoogkerk en Korrewegwijk. Een nieuwe opdracht staat gepland voor

Lopende opdrachten

de (V)MBO scholen in Lewenborg.

> Tijdelijk kunstwerk voor bedrijventerrein Westpoort langs de A7 door Gerald van der Kaap, gestart: eind 2008, realisatie in januari 2010

> Kunstwerk voor nieuwe (V)MBO scholen Lewenborg door Michiel Kluiters, gestart begin

Bij tijdelijke kunstopdrachten is ruimte voor experiment, in materiaal, onderwerp of

2009, vermoedelijke realisatie: eind 2011

locatiekeuze. Een ideale setting voor startende kunstenaars. We zoeken hiervoor

> Kunstwerk voor groenstrook Noord-Willemskanaal

aansluiting bij festivals en manifestaties, mede vanwege het publieksbereik.

(in wijk Corpus den Hoorn), gestart: eind 2009,

De jaarlijkse bijdragen van Groninger ontwerpers aan het Noorderzon Festival zijn

vermoedelijke realisatie: eind 2011 / begin 2012

hier voorbeelden van. In 2009 kreeg Alex Winters die kans toen hij in opdracht van

> Geluidskunstwerk voor Boterdiep garage, gestart:

ons een kunstwerk voor dit festival realiseerde.

singel door Jeroen Doorenweerd, gestart begin 2006, vermoedelijke realisatie: mei 2010

medio 2008, vermoedelijke realisatie: 2011 • Room FL 240 4 x 2 Rigid, Redirected Traffic jam, eye – sight – distance Alex Winters, het CBK op Noorderzon (20 - 30 augustus 2009) •

> Damsterdiep parkeergarage, gestart: 2009 vermoedelijke realisatie: nog onbekend



17 H ET JA A R 200 9

H ET J A A R 20 09

16

5

Tijdelijke kunstopdrachten voor talent- ontwikkeling van startende Groninger ontwerpers

> Kunstwerk annex verblijfplaats voor Lewenborg-

Kunst op Maat

H ET JA A R 200 9

18

• Gastenverblijf in Het Paleis binnen een Kunst op Maat opdracht ontworpen door Aukje Inberg •

19 H ET JA A R 200 9

Kunstenaars en vormgevers die recent zijn afgestudeerd aan de academie hebben vaak nog geen ervaring met werken in opdracht. Ons Kunst op Maat beleid is erop gericht dit gat voor talentvolle Groninger kunstenaars op te vullen. Het mes snijdt daarbij aan twee kanten. Wij werven (non-profit) instellingen en bedrijven die een kleine opdracht willen geven aan een startende kunstenaar en bieden begeleiding door een procesbewaker en een externe adviseur. Ook een bijdrage aan het kunstbudget behoort tot de mogelijkheden. Zo doen startende kunstenaars ervaring op en wordt de opdrachtmarkt vergroot. Een starter hoeft overigens niet per se jong te zijn. Ook als je op latere leeftijd bent afgestudeerd of al langer een beroepspraktijk uitoefent, maar behoefte hebt aan opdrachtervaring, ben je welkom…

Kunst OP MAAT

Ondersteuning

voor startende kunstenaars Hoe presenteer ik mezelf? Hoe stel ik een goede begroting op? Wanneer doe ik wel en wanneer doe ik geen concessie aan de opdrachtgever? Het zijn slechts enkele vragen waar startende kunstenaars en vormgevers mee worstelen. Starten als professioneel kunstenaar is niet eenvoudig. Beroepsondersteuning krijgt tijdens de opleiding wel aandacht, maar de werkelijke leerervaringen komen pas tijdens de praktijk in alle hevigheid aan de orde. Daarom draait het bij Kunst op Maat om concrete opdrachten, waarbij we de kunstenaar en de (soms even onervaren) opdrachtgever met raad en daad terzijde staan. Leuke en leerzame trajecten, die los van meer ervaring ook een eindresultaat opleveren. De inrichting van een gastenverblijf in Het Paleis bijvoorbeeld, een speelobject bij een school en houten banken in de tuin van de Remonstrantse kerk. Het is slechts een greep uit de opdrachten die we in 2009 realiseerden… 2009 een goed jaar

Daarnaast moet de opdracht vanuit een duidelijke vraag komen.

In 2009 leverden we maar liefst acht Kunst op Maat opdrachten op.

Tot slot biedt de opdracht een geschikte locatie en genoeg creatieve

Zes in de stad Groningen, grotendeels op semi-openbaar terrein,

ruimte aan de kunstenaar.

Opdrachtgever: Stichting Oude Groninger Kerken Kunstenaar: Erna de Bie Extern adviseur: Jack Brandsma Onthulling: 29 augustus Op de semi-openbare binnenplaats van de Remonstrantse kerk, tussen de kerk, het toegangsgebouw en de kosterswoning, realiseerde Erna de Bie vier zitelementen. Opdrachtgever Stichting Oude Groninger Kerken wilde die plek van parkeerplaats omvormen tot tuin. De zitobjecten van hardsteen en hout refereren door hun materiaalgebruik aan het toegangsgebouw van de kerk, ontworpen door Moriko Kira en het tuinontwerp van Govert Visser, dat is geïnspireerd op de Japanse stijl en het Hollands minimalisme.

DE SKYLINE VAN WESSINGHUIZEN De Stichting Boermarke Essen en Aa’s wilde bezoekers van Wessinghuizen,

Masterclass, talentontwikkeling in groepsverband

ciale bibliotheken. Uit de diversiteit blijkt op welke verschillende

Aanvullend op de kunstopdrachten organiseert het CBK sinds 2008

manieren een bedrijf of instelling een kunstenaar kan inzetten.

een masterclass voor starters. Doel daarvan is startende kunste-

hoopte ze een kunstwerk van en voor hen te realiseren. De Skyline van Wessinghuizen

En dat veel meer mensen van de resultaten genieten dan alleen

naars en ontwerpers in kort tijdsbestek een verdieping bieden op

verwijst in zijn vorm naar de aanwezigheid van de drie beken en de historie van de

de opdrachtgever. Sommige opdrachtgevers zijn zelfs zo enthousiast

hun dagelijks werkpraktijk, onder leiding van een inspirerende

omgeving. In het kunstwerk zijn zitmogelijkheden verwerkt. Ook is er een plek voor

na de uitvoering van een geslaagde Kunst op Maat opdracht,

‘master’ uit hun eigen vakgebied. In 2008 was dat Maria Blaisse,

dat zij meteen een nieuwe aanmelden. Hoewel we dit enthousiasme

die een lezing hield over haar werk en de volgende dag een inten-

zeer waarderen, besloten we dat een opdrachtgever maximaal twee

sieve werkbespreking over het werk van de deelnemende ontwer-

keer in een periode van vier jaar een beroep kan doen op Kunst

pers. In 2009 gaf Chris Kabel een lezing en zijn zes kunstenaars

Op Maat, mits het om een ander type opdracht gaat. Dit met het

onder zijn leiding een opdracht aangegaan bij een bedrijf. Juist de

oog op het toegankelijk zijn voor velen.

koppeling van het opdoen van ervaring, onder persoonlijke begeleiding, aan een concrete praktijkopdracht bleek succesvol. <

Criteria voor kunstenaars en opdrachtgevers

Marketeken op driesprong in Wessinghuizen Opdrachtgever: Stichting Boermarke Essen en Aa’s Ontwerper: Jetske de Groot Extern adviseur: Jack Brandsma Onthulling: 16 mei

Veele en Höfte een herinnering meegeven aan de bijzondere omgeving waarin de

zowel voor stad als provincie; het tassenontwerp voor de provin-

huizen, waarbij de buurtbewoners een grote rol speelden en één

opdracht. Jetske de Groot ontwierp een kunstwerk dat enerzijds is bedoeld als herkenningsteken en anderzijds als ontmoetingsplaats voor buurtgenoten en bezoekers. Voor de uitwerking benaderde De Groot de buurtbewoners. Door deze werkwijze

beschutting en kunnen bezoekers van het gebied hun fiets er tijdelijk stallen.

GRIP

Speeltoestel bij school, Kluiverboom 9 Opdrachtgever: CSBO De Kimkiel Kunstenaar: Marjan Kamphuis, Extern adviseur: Rix Wierenga Onthulling: 26 november

Christelijke Basisschool De Kimkiel was gevestigd op twee locaties. Dat was onhandig.

Criteria die we hanteren zijn: de kunstenaar is werkzaam in de stad

Kunst op Straat en Kunst op Maat

of provincie Groningen, heeft bij voorkeur een afgeronde kunstvak-

Het CBK initieert en begeleidt de gemeentelijke kunstopdrachten

ontwierp voor het schoolplein bij dit nieuwe gebouw een kunstwerk dat kinderen de vrijheid

opleiding en heeft nog weinig ervaring met het uitvoeren van een

in de openbare ruimte. Vanuit deze expertise met Kunst op

geeft en uitdaagt om er zelf één of meerdere functies voor te bedenken. Hiermee ontstond

professionele opdracht (studieopdrachten tellen niet mee als ervaring).

Straat startten we in 2005 onder de naam Kunst op Maat nieuwe

volgens haar een eigenzinnige speelvloer. De vloer is een cirkel; deze staat voor eenheid.

Ook willen we dat de kunstenaar gemotiveerd is om zich te richten

kunstopdrachten voor startende kunstenaars. Naast begeleiding

De palen verwijzen naar de individuele ontwikkeling van de kinderen. De touwen staan voor

op kunst in opdracht. Criteria die we aan de opdracht stellen zijn:

vanuit het CBK is bij elke Kunst op Maat opdracht een artistiek

verbinding. Het zeil verwijst naar de bijzondere manier van onderwijs aan De Kimkiel;

de opdracht is kleinschalig (kunstbudget maximaal € 25.000,- en

adviseur betrokken, die de opdrachtgever én de kunstenaar op

met een goed zeil en de juiste windrichting bereik je je bestemming.

opdrachtduur van maximaal een jaar) en heeft een duidelijke en be-

artistiek inhoudelijk terrein adviseert. Het CBK draagt maximaal

trokken opdrachtgever (bedrijf of instelling zowel profit als non-profit).

€ 7.000,- bij aan het opdrachtbudget; de opdrachtgever dient minimaal te kunnen matchen.

Daarom zijn beide gebouwen opgegaan in één nieuw gebouw in Lewenborg. Marjan Kamphuis

21 H ET JA A R 200 9

H ET JA A R 200 9

Zitobjecten tuin Remonstrantse kerk, Coehoornsingel 14

buurtschappen liggen. Daarom benaderde ze het CBK voor een Kunst op Maat

dus zichtbaar voor veel mensen, één in de provincie, in Wessing-

20

ZITOBJECTEN

POP-ART

VORMGEVERSSTAND Beursstand voor Wonen & Co – de beurs,

Gastenverblijf in Het Paleis, Bloemsingel 10

Martiniplaza Groningen

Opdrachtgevers: Stichting COB10 en Nijestee Vastgoed

Opdrachtgever: Go Evenementen

Ontwerper: Aukje Inberg

Vormgever: Janneke Zantinge

Extern adviseur: Petra te Morsche

Extern adviseur: Melle Koot

Onthulling: 19 september

Onthulling: 12 maart Het voormalig scheikundig laboratorium aan de Bloemsingel 10 in Groningen is Op verzoek van Go Evenementen ontwierp Janneke Zantinge in

verbouwd tot cultureel woon- en werkcomplex. Een broedplaats, waar kunstenaars,

2009 voor de Wonen & Co beurs een stand waarin jonge ontwer-

vormgevers, ondernemers en cultuurliefhebbers elkaar kunnen ontmoeten en inspireren.

pers / vormgevers hun werk konden presenteren. Zantinge ging

Met ateliers, presentatieruimtes, appartementen, etc. Nieuwe naam: Het Paleis.

hierbij uit van speelblokken. In haar stand richtte ze vijf plaatsen

In Het Paleis zijn ook tien gastenverblijven te vinden. Een hiervan is binnen een Kunst

in, een voor haar eigen werk, een voor het werk van Rogier

op Maat opdracht ontworpen en ingericht door Aukje Inberg. In haar ontwerp vertaalde

Martens, een voor Carolijn Slotje, een voor Frederike Top en

ze het massamedium Hyves naar een interieur. In de kamer staan twee kasten waarin

een voor het werk van Yvonne Yu. Allen waren tijdens de beurs

gasten hun persoonlijke bezittingen kunnen opbergen / etaleren. Ieder gastenverblijf

aanwezig om hun werk te presenteren.

heeft bovendien een kunststroming als thema, hier is dat Pop-art.

POWER OF PLACE

Proefmodel markeringsteken schoorsteen aan het Boterdiep Opdrachtgever: Stichting De laatste pijp Kunstenaar: Sjanet Bijker Extern adviseur: Albert Geertjes

NIEUWE TAS Tasontwerp bibliotheken provincie Groningen

Presentatie: 10 mei

De stichting Creatieve Stad wil door middel van kunst de aandacht vestigen op het stadsdeel

Opdrachtgever: Biblionet Groningen Grafische vormgevers: Janita Dijkstra & Hester van der Meulen Extern adviseurs: Esther Fledderman en Ellen Oosterhof

Ebbingekwartier. Een van de locaties voor een kunstwerk hier is de historische schoorsteenpijp van

POP-ART

Presentatie: 30 augustus

de voormalige vleesconservenfabriek aan het Boterdiep. Op deze plaats wil ze, samen met de Stichting De laatste pijp, eigenaar van de schoorsteen, een landmark creëren. Het gaat hierbij om een project

bibliotheken in stad en provincie twee nieuwe tassen. Omdat de huidige

opdracht een succesvol proefmodel. De rest van de realisatie is overgedragen aan de opdrachtgever.

tassen waren verouderd en vanwege het vernieuwingsproces binnen de

DOZEN Kunstwerk in entreehal Oriontoren, Grote Beerstraat Opdrachtgever: woningcorporatie Lefier Kunstenaar: Mieke Fokkinga Extern adviseur: Wim Bosch Onthulling: 18 september Mieke Fokkinga realiseerde in opdracht van Lefier een kunstwerk in de entreehal van de woontoren Orion in de wijk Paddepoel. De afgelopen jaren maakte in deze wijk veel oudbouw plaats voor nieuwe woningen. Met dit kunstwerk bestaande uit dozen staat de kunstenaar hierbij stil. Dozen gebruiken we om dingen in te verpakken en te verplaatsen. Eventueel steeds opnieuw. De dozen in haar kunstwerk koos ze daarom als symbool voor wat er leeft, werkt, staat, ligt of verandert in de wijk. Ze bevestigde ze op een poëtische manier op de muur.

Openbare Bibliotheek. Zowel de roze plastic tas als de zwarte luxe tas hebben een opdruk in hartvorm met handgeschreven woorden die symbool staan voor literatuurthema’s uit de bibliotheek. Het hart staat symbool voor de slogan Je treft het in de bibliotheek. Verkrijgbaar in alle filialen.

Ad vi se ur s Ku nst op Maat Jack Brandsma Wim Bosch Esther Fledderman Albert Geertjes Melle Koot Petra te Morsche Ellen Oosterhof Rix Wierenga

MASTERCLASS Naast opdrachten organiseert het CBK sinds 2008 jaarlijks een extra activiteit op het vlak van talentontwikkeling, een masterclass. Op 26 november gingen zes ontwerpers / kunstenaars onder leiding van ‘master’ Chris Kabel, een ontwerper uit de dertigergeneratie die met Dutch Design internationaal aan de weg timmert, aan de slag. Onder zijn leiding werken alle zes aan een ontwerp voor een duurzaam relatiegeschenk, in opdracht van Existo Media, dat ze aan het einde van de masterclass zullen presenteren. Hierbij werken we samen met Pezy Product Innovation, een Gronings bedrijf gespecialiseerd in industriële productontwikkeling. Voor het eerst koppelden we de masterclass ook aan een concrete opdrachtsituatie. Juist voor talentvolle starters blijkt dit namelijk een hele goede praktijkoefening die belangrijk is voor hun ontwikkeling en portfolio. Ook Existo Media en Pezy geven aan de inbreng van de zes vormgevers / kunstenaars van grote waarde te vinden.

23 H ET JA A R 200 9

H ET JA A R 200 9

22

Het vormgeversduo Hester & Janita ontwierp voor de gezamenlijke

voor de duur van maximaal vijf jaar. Sjanet Bijker ontwierp hiervoor binnen een Kunst op Maat

KUNSTUITLEEN

H ET JA A R 200 9

24

• Depot aan de Trompsingel met werk uit de periode 1945-1975 •

25 H ET JA A R 200 9

De Kunstuitleen brengt ons motto Het CBK brengt kunst dichterbij letterlijk in praktijk; we brengen mensen op een laagdrempelige manier in aanraking met beeldende kunst. In 2009 leenden 1.297 particulieren en 91 bedrijven kunst uit de CBK-collectie voor hun huis of werkomgeving. En groepen scholieren maakten er met klasgenoten hun eerste kunstkeuzes. Dankzij de in 2004 ingezette nieuwe koers, herkenbaar aan een sterk verbeterde dienstverlening en de jaarlijkse publiekspresentaties in de Der Aa-kerk, staan we er sterker voor. Het aantal uitleningen neemt gestaag toe, dat is zeker in deze economisch minder florissante tijden iets om trots op te zijn…

KunstUITLEEN

JONG IN GRONINGEN

IN HET CBK

De uitleencollectie van onze Kunstuitleen bestaat uit een gevarieerd aanbod van kunstwerken vanaf de jaren ’50. Een deel hiervan betreft de zogenaamde ‘Groninger Klassiekers’ en is erfgoed van de voormalige Beeldende Kunstenaars Regeling (BKR); een groot deel dateert van ná die tijd. De collectie kenmerkt zich door kwaliteit en diversiteit en omvat tekeningen, schilderijen, grafisch werk, foto’s en sculpturen. Ieder jaar schaffen we nieuwe werken aan. Hierbij zoeken we naar een mix van jong talent en ‘oudgedienden’ uit Groningen en de rest van het land. Een mix die uitleenbaar en avontuurlijk is, die bijdraagt aan de specifieke, een tikje eigenwijze collectie. In 2009 kochten we nieuw werk aan, maar was er ook veel aandacht voor het historische hart van de collectie, werken uit de periode 1945-1975...

Langdurig bruikleen aan Groninger Museum Een uitleencollectie rouleert en is dynamisch: gericht op uitleen, inkoop en verkoop. Dat betekent dat het CBK geen museale instel• Vliegergevecht bij de Meropi - Henri de Wolf, acryl op doek •

ling is en een dilemma heeft ten aanzien van kunstwerken in zijn collectie die in de loop der tijd cultuurhistorisch van grote waarde zijn gebleken. Dat is bij een klein deel van de in de BKR-tijd

Periode 1945-1975

gen of zelfs kwijtraken. Daarom zijn ze uit voorzorg jarenlang uit

Groningen heeft vanaf de jaren ‘40 van de vorige eeuw een groot

Het zijn deze werken die de ontwikkelingen van de moderne kunst

de actieve roulatie gehaald. Maar wat te doen? We besloten het

aantal gerenommeerde kunstenaars voortgebracht. In hun jonge

in het noorden hebben gekleurd en bepaald.

Groninger Museum bij dit dilemma te betrekken. Konden zij

jaren konden zij dankzij de BKR hun werk ontwikkelen: via aankoop

Sommigen omschrijven en herkennen ze als typisch ‘Gronings’, hetzij

misschien onderdak bieden aan een deel van het historische

van bestaande werken of opdrachten voor nieuwe werken, zorgde

vanwege de thematiek (Marten Klompien), hetzij vanwege het feit

hart van onze collectie? “Ja”, zei het museum, “er zijn inderdaad

de BKR voor de nodige inkomsten. Behalve in de uitleencollectie

dat de makers ervan deel uitmaakten van de Groninger avant-garde

kunstwerken van grote culturele of historische waarde bij, die een

zien we ook in het huidige stadsbeeld nog steeds resultaten van

van de naoorlogse jaren (Jo van Dijk, Henri de Wolf, Martin Tissing).

aanvulling zijn op onze eigen collectie Groninger kunst.” In het voor-

de BKR-opdrachten terug: in het Noorderplantsoen bijvoorbeeld

Enkelen van hen zijn hun leven lang in Groningen werkzaam geweest

jaar van 2009 gaven we daarom 75 werken in langdurig bruikleen

staat De Wisent van Wladimir de Vries, aan de Hereweg het

en hebben hun invloed gehad op latere generaties. Het publiek leent

aan het Groninger Museum. Daarnaast droegen we een twintigtal

Joods Monument van Edu Waskowsky.

deze werken graag, juist vanwege dit eigen, Groninger karakter.

werken van bijzondere Groninger waarde over aan de Stadhuis-

De BKR bestaat niet meer sinds 1987, maar de duizenden aange-

Nu de bruiklenen aan Groninger Museum en Stadhuis een feit zijn,

collectie. Het overige werk kwam beschikbaar voor onze kerntaak:

kochte kunstwerken vormen de basis van de kunstuitleencollectie

en daarmee de ‘erfenis’ is veiliggesteld, konden we de overige

de Kunstuitleen.

van het CBK. Anders dan vaak verondersteld (de BKR zou hebben

werken uit de periode 1945-1975 actief inzetten voor onze Kunst-

geleid tot het inleveren van snel gemaakt, kwalitatief slecht werk),

uitleen. Klanten die soms jaren de wens uitten een kunstwerk te

bevinden zich in deze collectie ook kunstwerken van hoge kwaliteit;

kunnen aanschaffen, konden we nu eindelijk in de gelegenheid

juweeltjes die we kunnen beschouwen als waardevol, maar onder-

stellen daarvan de gelukkige bezitters te worden, want nieuw is

belicht, kunsthistorisch erfgoed uit de periode 1945-1975.

dat ze dit ‘oud BKR-werk’ nu ook kunnen kopen. >

• De Laan - Marten Klompien, gouache op papier •

27 H ET JA A R 200 9

H ET JA A R 200 9

26

gemaakte werken het geval. Door het uitlenen kunnen ze beschadi-

Tentoonstelling markeert historisch moment Om dit historische moment – het langdurig in bruikleen geven en onderbrengen van het werk in de Stadhuiscollectie – te markeren en het publiek nog eenmaal de kans te geven dit werk in samenhang te zien, toonden we werk van een zevental kunstenaars uit de periode 1945-1975: Els Amman, Jo van Dijk, Marten Klompien, Jan Hoving, Martin Tissing, Fie Werkman en Henri de Wolf. In eerdere collectietentoonstellingen waren meer verschillende kunstenaars uit deze generatie vertegenwoordigd. Bijvoorbeeld ook Drewes de Wit en Gjalt Blaauw. Nu kozen we ervoor om van een aantal ruim in onze collectie vertegenwoordigde kunstenaars meer werk te laten zien en ook hun tijd en hun werkomstandigheden te belichten met films en foto’s. De presentatie sloot in thema en tijdstip aan bij de vrijwel gelijknamige tentoonstelling in het Groninger Museum, samengesteld door Henk van Os. Het is zeker ook aan hem te danken dat er sinds lange tijd aandacht is besteed aan dit bijzondere Groninger kunsttijdperk. • Martin Tissing nam de gasten mee terug in de tijd tijdens de opening Jong in Groningen in het CBK •



Na de BKR Sinds de afschaffing van de BKR breiden we onze collectie jaarlijks uit door gericht aan te kopen. De presentatie van deze aankopen tonen we aan het publiek tijdens Nieuwe Uitleenschatten in de Der Aa-kerk. Voor vaste klanten een kans om te ruilen / lenen / kopen, maar ook als aantrekkelijk wervingsmoment voor nieuwe leners. Een half jaar voorafgaand aan de manifestatie zoeken we de kunstenaars uit, gaan we bij hen op atelierbezoek en maken we een zorgvuldige keuze. De belangstelling van kopers en leners bepaalt uiteindelijk welke werken we aankopen. Waar geen directe belangstelling voor is, gaat terug naar de kunstenaar. In de evenementenluwe zomer is deze manifestatie met

Tentoonstellingen Jong in Groningen

zo’n 20.000 bezoekers per jaar een groot succes. < • Wethouder Jaap Dijkstra opende de tentoonstelling op 18 oktober •

Voordat de werken uit de voormalige BKR-collectie zich via de Kunstuitleen verspreidden, lieten we ze nog een keer zien in

Zomer 2009: Nieuwe Uitleenschatten

het CBK; van 18 oktober 2009 tot en met 3 januari 2010 organiseer-

Van 17 juli tot en met 27 augustus 2009 presenteerden we samen met

den we de tentoonstelling Jong in Groningen in het CBK. Het werk

Stichting Beeldende Kunst Amsterdam (SBK Amsterdam) voor de zesde maal

van zeven kunstenaars stond centraal: Els Amman, Jo van Dijk, Jan Hoving, Marten Klompien, Martin Tissing, Fie Werkman en Henri de Wolf. Daarnaast lieten we in de tentoonstelling documentaires van de Stichting Beeldlijn over Groninger kunstenaars uit de naoorlogse periode zien. Eregast bij de opening was beeldend kunstenaar Martin Tissing, die de bezoekers al vertellend mee terugnam in de tijd. Hij maakte in de jaren ’50 en ’60 deel uit van de Groninger avant-garde, die de noordelijke kunst nieuw leven inblies.

• Marten Klompien aan het werk •

Cees Beikes Reinout Koenders Remmelt Loos Maurice van Meijel Ton van Vliet

de manifestatie Nieuwe Uitleenschatten in de Der Aa-kerk. Verdeeld over drie presentaties van elk twee weken was werk te zien van 33 kunstenaars uit heel Nederland: tekeningen, fotografie, keramiek, schilderkunst en een accent op sculptuur. Het ging hierbij veelal om recent werk dat allemaal te huur en / of te koop was. Tijdens iedere presentatie was er bovendien aandacht voor jong talent met een multimedia presentatie. Deelnemende kunstenaars in 2009: Marlies Appel, Anne van As, Kitty Bakker,

Het publiek reageerde enthousiast en zeer belangstellend.

Gerard Boersma, Tobias Böhm, Kitty Boon, Maurice Braspenning, Erik Buijs,

Voorafgaand aan onze tentoonstelling was vanaf 27 juni in het

Nicolas Dings, Dorien Dolsma, Remko van Drongelen, Bethany de Forest,

Groninger Museum de tentoonstelling Jong in Groningen - kunst uit

Lotte Geeven, Jos van Gessel, Jitske Hagens, Sabi van Hemert, Katerine

de periode 1945-1975, samengesteld door Henk van Os te zien. In

Hendricks, Jaime Ibanez, Sije Kingma, Emile van der Kruk, Sjoerd van

deze tentoonstelling was een aantal werken uit de bruikleen van de

Lankveld, Cor Litjens, Saskia de Marée, Annelies Middel, Adzer van der

CBK-collectie tentoongesteld. Jong in Groningen in het Groninger

Molen, Paul Nassenstein, Rinke Nijburg, Netty van Osch, Betty Paanacker,

Museum duurde tot en met 29 november 2009.

Adriaan Rees, Stijn Rietman, Terry Thompson en Joris Woertman.

29 H ET JA A R 200 9

H ET JA A R 200 9

28

Ad vi es Ku nst ui tl ee n

De BKR

9 bijna twintig geling (BKR) heeft vanaf 196 Re ars ena nst Ku e end eld De Be omsten hadden aantoonbaar te weinig ink die ars ena nst Ku n. taa bes jaar beroep doen op den bij hun gemeente een kon ing fen toe sui oep ber uit hun r aanvullende koop en opdrachtgeving voo aan via dan gde zor Die R. de BK tste een commisaanmerking te komen, toe in R BK de r voo Om n. ste inkom id en vaktechnische vragers op beroepsmatighe aan de en dig kun des van sie kunstenaar het tegemoetkoming kreeg de van ze wij Bij d. hei am wa bek - en materiaaltegemoetkoming in atelier een en rag bed lde ste tge vas uitgekeerd. anden of weken uitgestreken ma tal aan een r ove ten kos en gaf ze tijd maatschappelijke erkenning rs naa ste kun cht bra R BK De te ontwikkelen. en budget om zich in hun vak

Cultuurspreiding

te in de lijn el voor kunstenaars. Het pas reg aat unm ste als in R BK Zaken zette de Cultuur voegde Het Ministerie van Sociale statie. Het Ministerie van pre tra con de ls zoa , len che maatrege bevolking. van eerdere sociaaleconomis als over alle lagen van de h fisc gra geo el zow , toe rspreiding aan daar het belang van cultuu nden via de artotheken. de gemeenten, die het uitlee en k Rij het r ove t uns R-k Ze verdeelde de BK gelijk publiek te bereiken. Doel was een zo groot mo

K Van artotheek naarestCB igd in het gebouw

eek gev In Groningen was de artoth kledingZuiderdiep (tegenwoordig De Faun aan het Gedempte de ffing van de BKR in 1987 en winkel Zara). Met de afscha ort, collectie naar De Oosterpo verhuizing van de artotheek leen otheek wijzigde in Kunstuit veranderde de situatie. Art koop. plaats voor verhuur en ver en alleen verhuren maakte nnieuwe Kunstuitleen tentoo Daarnaast organiseerde de reidere pdrachten uit. Voor dit uitgeb sto kun f ree sch en gen llin ste e Kunst. de naam Centrum Beeldend 7 198 in am kw et akk enp tak , maar in lden hun artotheekcollectie vei ten een gem ere and l Vee tuitleenis vormen van de CBK-kuns Groningen bleef deze de bas ef bij Ministerie van Cultuur ble collectie. En het doel van het zo groot we willen nog steeds een het CBK Groningen overeind: mogelijk publiek bereiken.

De laatste jaren is er veel veranderd. Klanten kunnen het werk uit onze collectie lenen of aankopen. Voor particulieren geldt dat zij 100% sparen. Dat wil zeggen dat ze hun maandelijkse leenbedrag volledig kunnen gebruiken voor de aankoop van

31

werk uit onze collectie. Klanten mogen het werk zo lang lenen en zo vaak wisselen als ze willen. Het CBK adviseert graag bij het maken van een keuze.

• Foto’s van de zeven kunstenaars uit de tentoonstelling Jong in Groningen in het CBK •

H ET JA A R 200 9

H ET JA A R 200 9

30

100% sparen

Het Filiaal experiment

In 2009 evalueerden we uitgebreid onze locatie in de binnenstad, Het Filiaal. Hoe ging dat de afgelopen jaren? Wat leverde ons en de stad dat tot dusver op? Hoe gaan we verder? Na een uitgebreide inventarisatie besloten we nog een divers programma te draaien en daarna met Het Filiaal te stoppen en op zoek te gaan naar andere manieren om kunst dichterbij te brengen. Een samenvatting van het verleden, het jaar 2009, de keuze en de toekomst…

In april 2006 openden we in de voormalige waterbeddenwinkel

naars en vormgevers een presentatie- en verkooppunt bieden voor

aan het Akerkhof een filiaal, simpelweg Het Filiaal genaamd.

hun werk. Ieder jaar in december pakten we hier bovendien groots

Een aanvulling op (en naast) de activiteiten die we aan de Tromp-

mee uit. Met het oog op de feestdagen selecteerden we een extra

singel en elders in de stad al organiseerden. We noemden het ons

ruim en speciaal aanbod van multiples, kunstboeken, bedrukte

Filiaal om de relatie met de hoofdvestiging aan te geven. Doel:

T-shirts, sieraden en kunsthebbedingetjes.

• Zonder titel – Bert Verhoeff, serie Kuiven en Kraplappen •

in de binnenstad het hele jaar door invulling geven aan ons motto Het CBK brengt kunst dichterbij. Zomers flankeerde Het Filiaal de

Programma in 2009

succesvolle zomermanifestatie Nieuwe Uitleenschatten in de

Op een dergelijke manier programmeerden we Het Filiaal ook in

Der Aa-kerk met ruim 20.000 bezoekers; de rest van het jaar moest

2009. Uit eigen collectie en die van de SBK Amsterdam waren in

Het Filiaal de functie van Nieuwe Uitleenschatten aanvullen.

2009 meerdere presentaties te zien. Bijvoorbeeld Kuiven en

Als experiment om te kijken of we buiten deze manifestatie ook

Kraplappen, een oer-Hollandse fotoserie van fotojournalist Bert

meer binnenstadbezoekers konden trekken. Naast de presentatie

Verhoeff en Meisjes, een presentatie van werk met ongecompli-

van werken uit de uitleencollectie, om nieuwe leners te werven,

ceerde stoere meiden uit de kunstuitleencollectie. Ter ere van de

bood Het Filiaal ruimte aan een achttal presentaties per jaar.

vijftigste verjaardag van fotograaf Erwin Olaf toonden we werk uit

Die kwamen deels voort uit de eigen uitleencollectie en die van

de uitleencollectie en besteedden we aandacht aan het openbare

de Stichting Beeldende Kunst Amsterdam (SBK Amsterdam).

toilet dat hij samen met Rem Koolhaas voor onze stad maakte.

Daarnaast maakten we plaats voor samenwerkingsprojecten met

Tijdens de Noorderlicht Fotomanifestatie was de ruimte beschik-

onder andere Academie Minerva, Noorderlicht en Platform GRAS.

baar voor het aandeel dat Bas Vroege leverde als gastcurator aan

5.000 exclusief openingen en extra activiteiten) waren goed,

> We willen nog steeds beeldende kunst dichterbij brengen

En ieder kwartaal toonden we bovendien de producten van een

de hoofdtentoonstelling. En op basis van eerdere samenwerking

zeker gemeten naar het gemiddelde van een galerie, maar niet zalig-



met Platform GRAS (presentatie van de graphic novel The Society

makend als het gaat om een breed publieksbereik. We vonden het,

> De nieuwe wegen moeten bijdragen aan een aantrekkelijke

andere Groninger vormgever.

Club van Marc Müller) exposeerden we ditmaal de originele

na drie en een half jaar Filiaal, tijd om na te denken over andere



binnenstad, speciaal tijdens de grootscheepse ‘verbouwing’

illustraties van het door GRAS uitgebrachte kinderboek De burge-

manieren om beeldende kunst dichterbij het publiek te brengen.



in de komende jaren, denk aan activiteiten die aanvullend

De ligging in de nabijheid van winkels, horeca en culturele publieks-

meester van Enkeldam en andere verhalen. De serie Groninger

Bij die afweging telde ook mee dat de Kunstuitleen meer nieuwe



op het Kunst op Straat beleid aansluiten bij stadsontwikkeling.

trekkers als Noorderlicht leek voor nieuw kunstuitleenpubliek

vormgevers kreeg in het laatste kwartaal een spannend einde met

leners werft in de Der Aa-kerk tijdens Nieuwe Uitleenschatten en



Kunst en kunstenaars kunnen daaraan een ongebonden

gunstiger dan de Trompsingel. In de praktijk bleek het vooral een

een bonte verzameling krukjes gepresenteerd op een catwalk.

in de rest van het jaar aan de Trompsingel dan in Het Filiaal. Boven-



en stimulerende bijdrage leveren;

dien steeg de huur van het pand drastisch. Er moest eenvoudigweg

> Ook zoeken we aansluiting bij andere activiteiten in het

Sluiting Filiaal, ruimte voor nieuwe dingen

meer geld bij dat ten koste ging van onze andere activiteiten.



evenementenprogramma voor de binnenstad, bijvoorbeeld

we de geïnteresseerden later terugzagen aan de Trompsingel.

Dit alles optellende, besloten we met de volgende zaken als uitgangs-



van collega-instellingen als Academie Minerva, Noorderlicht

Vanaf 2007 kreeg Het Filiaal ook een winkelfunctie voor kunstproduc-

Naast de leuke presentaties was 2009 ook het jaar van de evaluatie.

punt, dit experiment af te sluiten en nieuwe wegen in te slaan:



en Noorderzon DownTown;

ten in kleine oplage. Het belangrijkste doel daarvan was drempel-

We kwamen tot de conclusie dat Het Filiaal een nuttige en leer-

> We kijken of we de winkelfunctie, met veel Groninger ontwerp-

verlagend zijn voor nieuw publiek en de veelal Groninger kunste-

zame onderneming was. De bezoekerscijfers (jaarlijks circa



lenen en kopen van kunst. Een zogenaamde voorpost waar vandaan

producten, kunnen opnemen in ons programma aan de Trompsingel. <

33 H ET JA A R 200 9

H ET JA A R 200 9

voor een breed publiek en gratis toegankelijk zijn;

Voorpost

plek om nieuwe leners te introduceren in de mogelijkheden van het

32

• Krukjespresentatie •

Wat doet het CBK voor

Groninger kunstenaars

Het CBK is er op tal van manieren voor Groninger kunstenaars / vormgevers. Zo vragen we jaarlijks een startende Groninger kunstenaar voor onze bijdrage aan het Noorderzon Festival, realiseren we ieder jaar enkele Kunst op Maat opdrachten met talentvolle starters en selecteren we noordelijke kunstenaars voor Nieuwe Uitleenschatten in de Der Aa-kerk. Maar we doen meer…

Documentatieservice

Zo leren de deelnemers meer over het materiaal en de techniek.

Op onze website www.cbkgroningen.nl bieden we een documen-

We bieden het Project Atelierbezoek op maat aan. Dat wil zeggen

tatieservice voor circa zeshonderd professionele kunstenaars en

dat we rekening houden met de voorkeur voor een bepaalde

vormgevers, werkzaam in de stad en provincie Groningen. Met

kunstenaar en disciplines.

afbeeldingen, cv en werkomschrijving. Inclusief contactgegevens.

Talent spotters overleg Binnen het CBK hebben we regelmatig een overleg voor CBK-medewerkers die allen werken met en voor startende

Handig voor tentoonstellingsmakers, galeriehouders, opdracht-

Vakrelevante info

gevers, adviescommissies, (kunst)instellingen, onderwijs en par-

Gemeenten, instellingen en bedrijven zijn vaak voor uiteenlopende

ticulieren. Maar ook wijzelf maken gebruik van deze database om

opdrachten op zoek naar een kunstenaar / vormgever. Deze oproe-

kunstenaars / vormgevers te zoeken voor bijvoorbeeld een Kunst op

pen kunnen zij ‘promoten’ via onze website en eens per kwartaal

Maat opdracht. Professionele Groninger kunstenaars / vormgevers

door middel van een digitale nieuwsbrief, Kunstenaarsberichten

kunnen zich gratis inschrijven. Na inschrijving beoordelen we hun

genaamd, die wij versturen naar alle kunstenaars / vormgevers

aanvraag op diverse toetsingscriteria, zoals de beroepsopleiding,

die bij ons staan ingeschreven. Zo ook de Stichting Oude Groninger

scholing en nevenactiviteiten, de beroepsmatige activiteiten en de

Kerken die in 2009, met succes, een vormgever zocht voor een

erkenning van het kunstenaarschap door derden. Hiervoor maken

nieuw ontwerp voor een vlag. In de Kunstenaarsberichten staat ook

we gebruik van het landelijke toetsingssysteem opgesteld door de

vakrelevante informatie zoals mogelijke subsidiebronnen, interes-

Nieuw Brabantse Kunst Stichting (NBKS). Kunstenaars die staan

sante lezingen, informatie van FNV Kiem, aanbod van cursussen

ingeschreven bij het CBK zijn bovendien automatisch zichtbaar op

voor kunstenaars, etc. Met deze gratis nieuwsbrief en de informatie

de website www.kunstenaars.nu, een landelijke website waar elf

op onze website willen wij kunstenaars / vormgevers ondersteunen

kunstinstellingen hun ingeschreven kunstenaars presenteren.

in hun beroepspraktijk. Bovendien helpen we zo instellingen in hun zoektocht, zonder adressenbestanden beschikbaar te hoeven stellen.

kunstenaars / vormgevers. Zij informeren elkaar over wat

Project Atelierbezoek

lingen en in kunsttijdschriften en bespreken met elkaar

Voor scholen / groepen organiseren we het Project Atelierbezoek,

welke kunstenaar / vormgever voor welke opdracht

waarbij de groep rechtstreeks in contact komt met een kunstenaar.

geschikt zou zijn. Door deze werkwijze komt de juiste

Deze excursie levert vaak een spannende mix van kennismaken met

persoon bij de juiste opdracht / presentatie en spotten

de (leef)wereld van de kunstenaar en zelf aan de slag gaan op.

Wat doen we nog meer voor Groninger kunstenaars? > We adviseren diverse instanties; > We zorgen altijd voor een Groninger component in onze publieks-

we talent. Bovendien voorkomen we door dit overleg

De groep bezoekt eerst het atelier van een Groninger kunstenaar. Daar



dubbelingen. Dat is gunstig, want zo kunnen we meer

krijgt ze uitleg over zijn / haar werk, werkwijze en wat hem / haar

> We leveren een bijdrage aan de lessen beroepsvoorbereiding

kunstenaars / vormgevers bedienen. Op de foto enkele

bezighoudt. Soms demonstreert de kunstenaar ook een techniek.



talentvolle kunstenaars die we hebben gespot voor een

En uiteraard mag de groep vragen stellen. Aansluitend gaat de

> We zetten actief in op de werving van Groninger kunstenaars /

Kunst op Maat opdracht.

groep zelf aan de slag onder supervisie van diezelfde kunstenaar.



presentaties; op Academie Minerva; vormgevers voor onze lezingen. <

35 H ET JA A R 200 9

H ET J AA R 200 9

34

zij hebben gelezen / gezien in galeries, in tentoonstel-

Talentontwikkeling Het CBK zoekt voortdurend naar talentvolle Groninger kunstenaars, zoals bijvoorbeeld voor een bijdrage aan het Nieuwsjaarfeest van de Gemeente Groningen, jaarlijks op 1 januari en het festival Clash in De Oosterpoort dat een letterlijke botsing symboliseert tussen allerlei dancestromingen en de kunst- en theaterwereld. Wij vragen deze talenten onder onze begeleiding een bestaand werk (in aangepaste vorm) of een nieuw werk in een festivalsetting te presenteren. Op deze manier hebben de kunstenaars een groot publieksbereik en het publiek komt op een laagdrempelige manier in aanraking met beeldende kunst. Deelnemers Nieuwjaarsfeest in 2009: Freya Eshuijs, Steven Jouwersma en Alex Winters. Deelnemers Clash in 2009: Sonja Vanessa Schmitz, Adger Stokvisch (zie foto) en Franzis Wiese.

37

• Hypergraphia ‘09 - Adger Stokvisch •

H ET JA A R 200 9

H ET J AA R 200 9

36

Duizenden leerlingen jaarlijks voor

educatie over de vloer

Het op vroege leeftijd in aanraking komen met beeldende kunst is goed. Het prikkelt je fantasie, leert je op een andere manier denken en creëert interesse voor later. Met deze wetenschap in het hoofd ontvangt het CBK jaarlijks duizenden leerlingen. Voor rondleidingen door tentoonstellingen, op de uitleenzaal, maar ook door de stad. Vrijwel altijd in combinatie met een actieve component. Naast het vaste aanbod, ontwikkelen we programma’s voor publieksprojecten. Altijd op maat aangeboden. Sinds kort zetten we ook actief in op groepen volwassenen…

Project Atelierbezoek Onderdeel van het vaste aanbod is het Project Atelierbezoek, bestaande uit een bezoek van de kunstenaar aan de school, van de school aan de kunstenaar en van beiden aan het CBK. Dit vaste stramien verandert steeds van inhoud door de combinatie van school en kunstenaar, die we per keer en op maat tot stand brengen. Zo regelden we in 2009 voor de Tine Marcusschool (speciaal onderwijs) een Project Atelierbezoek met kunstenaars Marjan Schaap en Willy Koolstra. De groepen 5 bezochten het atelier van Marjan in de Wiershoeck in Beijum en stelden haar vragen, bewonderden haar kunstwerken en maakten van hun favoriet een tekening. Andere groepen bekeken de muurschilderingen van Willy Koolstra in basisschool De Heerdstee. Zij liet de kinderen onder meer zien welke technieken zij had gebruikt. Op school werkte de ene groep met klei, dat leidde tot grote, prachtige bouwwerken. De andere groep maakte schilderijen op doek, naar aanleiding van gesprekken over leefgewoonten en over tegenstellingen tussen verschillende dieren (bijv. groot - klein, lief - gevaarlijk). Aan het eind van de les gaven enkele kinderen aan, later ook kunstenaar keramiek te willen worden. De les heeft een positieve

Ro nd le id er s

bijdrage geleverd aan hun fantasie, hun kunstzinnig

Jos Boerjan Els Brouwer Margriet Diertens Petra Koonstra

vermogen en misschien ook hun toekomstbeeld… In deel drie van het project vertrokken de groepen per stadsbus naar het CBK om daar met rondleider Jos het rollenspel over de realisatie van een kunstwerk in de stad te spelen. De leerlingen mochten aangeven welk beeld zij het beste

• Jos Boerjan leidt leerlingen Tine Marcusschool door tentoonstelling Attentie! Kunst op Straat •

vonden passen en waarom. ‘Het was verbazend om te de kunstcommissie en de opdrachtgever(s). Opdracht: plaats een beeld

zien’, schrijven de leerkrachten in hun verslag, ‘hoe ze

Bij alle publieksprojecten, zoals tentoonstellingen en de oplevering

op een locatie naar keuze. De Grote Markt, in het Noorderplantsoen

actief nadachten over de grootte, kleur en plek van het

van kunst in de openbare ruimte, ontwikkelen we een educatief

of in een stadswijk. Veel leuke en lastige aspecten van het realisatie-

beeld. De ouders zouden trots zijn geweest’. >

programma dat past bij het onderwerp van het project. De realisatie

proces van een kunstwerk kwamen zo vanuit verschillende perspec-

en het beheer van Kunst op Straat waren de onderwerpen van het

tieven aan bod. De visualisatie vond plaats met kleine sculpturen uit

voorjaarsproject Attentie! Kunst op Straat. We wilden graag laten

de Kunstuitleen en foto’s van de verschillende locaties.

zien wat erbij komt kijken om als stad een goede openbare kunst-

Dit rollenspel werkte uitstekend, bijvoorbeeld bij de leerlingen van

collectie te hebben en te houden. Om groepen scholieren, maar ook

het Gomarus College maar ook bij de leden van een vrouwennetwerk,

volwassenen, zo direct mogelijk mee te nemen in dit onderwerp

omdat je spelenderwijs en persoonlijk ervaart wat de realisatie

was er een rollenspel, waarin zij het traject ‘van opdracht tot beeld’

van een kunstopdracht betekent. En dat was voor allen nieuw en

naspeelden in vier rollen: de kunstenaars, de buurtbewoners,

verrassend ingewikkeld!

39 • PABO-studenten bezoeken atelier Liesel Bonhage in kader Project Atelierbezoek •

H ET JA A R 200 9

H ET J AA R 200 9

38

Publieksprojecten

HET JAAR 2010

De Kunstklup Van december 2008 tot en met april 2009 liep Marijke Berghuis, student docentenopleiding Minerva, stage bij het CBK. Wij vroegen haar vanuit Kunst op Straat na te denken over de benadering van jongeren van 14 tot 19 jaar. Voor deze doelgroep hebben we wel een aantal werkvormen, maar we willen graag nieuwe activiteiten ontwikkelen die echt zijn toegespitst op deze doelgroep. We dachten aan Kunst op de Kaart, een in toegankelijke taal geschre-

2009 zit erop. Alvast een indruk van wat u de komende tijd van ons kunt verwachten…

ven kaart van de stad, met uitleg en opdrachten over kunstwerken. Marijke kwam al snel – en terecht – tot de conclusie dat je eerst meer van de doelgroep moet weten voordat je kiest voor een nieuwe activiteit. Haar idee was om jongeren actief te betrekken bij het ontwikkelen van het educatieve product voor Kunst op Straat. En zo ontstond Kunstklup, een club bestaande uit een achttal

9 juli – 19 augustus

• Leerlingen krijgen rondleiding door Attentie! Kunst op Straat •

jongeren van verschillende Groninger middelbare scholen die drie

Educatie als handelsmerk

zaterdagmiddagen meedachten en adviseerden over een nieuwe

Alle CBK activiteiten zijn in mindere of meerdere mate educatief.

educatieve aanpak voor Kunst op Straat. Marijke liet aan het eind

Omdat we ervan overtuigd zijn dat ons motto Het CBK brengt kunst

van haar stage een serie aanbevelingen na. Van het door voorbij-

dichterbij daar in essentie over gaat. Jaarlijks bouwen we voort op

gangers via bluetooth ontvangen van berichtjes over kunstwerken

vaste contacten, met docenten en scholen die al jaren trouwe

op straat tot het op de website oprichten van een CBKlab waarop

bezoekers zijn, maar daarnaast zoeken we steeds nieuwe

Deel 3 van kunstwerk op bedrijventerrein Westpoort

jongeren activiteiten kunnen doen. Het CBK vindt de door Marijke

doelgroepen. We kiezen dan bijvoorbeeld bewust voor het VMBO

door Gerald van der Kaap

verzamelde en bewerkte suggesties van de jongeren waardevol;

onderwijs, of voor het opbouwen van vaste samenwerking met de

we bekijken welke we daarvan kunnen integreren in het nieuwe

PABO. Die keuzes maken we op basis van gemeentelijke onderwijs-

jaarprogramma educatie.

ontwikkelingen en gesignaleerde landelijke tendensen. Even

Nieuwe Uitleenschatten in de Der Aa-kerk

juli

Deelname aan het Noorderzon festival

vaak spelen persoonlijke contacten met en vanuit scholen daarbij een rol, een actieve docent is goud waard en krijgt veel voor elkaar. Opvallend is dat we ook al jaren vaste klandizie hebben uit omringende steden, zoals Drachten, Veendam en Zwolle. We vervullen op bescheiden schaal met genoegen een regiofunctie

19 – 29 augustus

oktober

XXS, presentatie klein werk uit de Kunstuitleen

met ons educatieaanbod. Die term educatie is overigens niet cool!

oktober

Deel 4 van kunstwerk op bedrijventerrein Westpoort door Gerald van der Kaap

Een volgende Kunstklup moeten we misschien vragen ook daar eens een alternatief voor te bedenken.

Volwassenen We vinden educatie overigens niet alleen iets voor scholieren; het kan ook bijzonder leuk zijn voor volwassenen. Daarom zetten we sinds 2009 actief op hen in. We benaderen hen vaak vanuit hun professie. Bijvoorbeeld architecten, stedenbouwkundigen en werknemers van woningbouwcorporaties. Of via allerlei netwerkorganisaties, zoals rotaryclubs, kunstreisgroepen, vrouwennetwerk, etc. Op deze manier hebben we interessante nieuwe doelgroepen in huis die we kunnen vertellen over ons werk en daar ook bij

oktobernovember

december

Tentoonstelling nominaties Hendrik de Vries stipendium

Masterclass rondom kunstopdracht festival Clash

hele jaar door Rondleidingen op maat

kunnen betrekken. <

Wilt u niets missen? Meld u dan nu op onze website aan voor onze gratis e-nieuwsbrief.

• Volwassenen krijgen rondleiding door het depot in kader Jong in Groningen in het CBK •

Na aanmelding ontvangt u deze maandelijks in uw mailbox met daarin een overzicht van onze activiteiten in die maand en de belangrijkste nieuwsfeiten, inclusief lezeracties / kortingsacties van culturele partners. Surf naar www.cbkgroningen.nl voor meer info.

41 H ET JA A R 200 9

H ET J AA R 200 9

40

Het CBK Groningen

en anderen

Naast vaste medewerkers in dienst, zijn tal van anderen bij ons betrokken. Als samenwerkingspartner of door ons gevraagd. Kunstenaars, vormgevers, adviseurs, rondleiders, etc. In 2009 waren dat…

Samenwerkingspartners: ABCG l Stichting Beeldlijn l Bijzondere Locaties Groningen l BNO Noord l Stichting Boermarke, Essen en Aa’s l Clash l De Culturele Onderneming l Eurosonic / Noorderslag l Existo Media l Go Evenementen l Grafisch Centrum l Grafisch Museum l Platform GRAS l Groninger Audiovisueel Archief l Groninger Forum l Groninger galeries l Groninger Museum l CSBO De Kimkiel l Kunstencentrum l Stichting De laatste pijp l woningcorporatie Lefier l Marketing Groningen l Academie Minerva / Frank Mohr Instituut l woningcorporatie Nijestee l NNO l Noorderlicht l Noorderzon l De Oosterpoort / Stadsschouwburg l Openbare Bibliotheken van Groningen l Stichting Oude Groninger Kerken l Het Paleis / Stichting COB10 l Pezy Product Innovation l Uitgeverij Philip Elchers l Rijksuniversiteit Groningen l SBK Amsterdam

CBK EN NOORDERLICHT Het CBK werkt veel samen met andere instellingen, waaronder de Stichting Fotografie Noorderlicht. In 2009 deden we met twee locaties mee aan de hoofdtentoonstelling van hun jaarlijkse fotomanifestatie. Op de foto een deel van de tentoonstelling War Machines aan de Trompsingel.

43 H ET JA A R 200 9

H ET J AA R 200 9

42

Met dank aan: oud-medewerkers: Liesel Bonhage, Daniële Streep l stagiaires: Marijke Berghuis, Marcel Hoekstra l trainers: Tineke den Nijs, Sandra Peereboom l adviseurs bij opdrachten van derden: Kie Ellens, Peter de Kan l vormgevers: Maaike de Laat, Silverbee l fotografen: Josha Beukema, Harry Cock, Patrick de Gier, Jenne Hoekstra l opbouwteam tentoonstellingen: Jauke van den Brink, Steven Jouwersma, Lambert Kamps, Coen Noordman, Tjeerd Veenhoven, Oscar Venema l werkgroep Kunst op Straat: Ingrid Bolhuis, Rob van Gemert, Alfred Kazemier, Hiltje van der Wal l Stadsbeheer: Jannes Harkema, André Tervoort, Johannes Wolfs l onze collega’s van OCSW en van ruimtelijke plannen, projecten en IGG bij de dienst RO/EZ l verder willen we bedanken: wethouder Jaap Dijkstra, Anna Kramer, Ben Radema, Martin Tissing en iedereen die we per ongeluk vergeten zijn.

WIE

< Ingeborg Walinga

Lidy Glaasker > Publieksbalie en secretariaat Werkdagen di- t/m vr-ochtend E [email protected]

CBK GRONINGEN

Directie Werkdagen di t/m vr E [email protected]

Trompsingel 27 Postbus 775 9700 AT Groningen t (050) 368 01 60

IS WIE

f (050) 368 01 69 E [email protected] I www.cbkgroningen.nl geopend: wo t/m vr 09.00 – 17.00 uur za en zo 13.00 – 17.00 uur

< Harry Fierkens

Kunstuitleen: wo t/m zo 13.00-17.00 uur

Vaste medewerkers: 11,4 fte Uitzendkrachten: 2,0 fte

Publieksbalie, tentoonstellingen en vervoer Werkdagen di t/m vr E [email protected] <

< Diana Lourens

Albert Westerhoff Publieksbalie en website E [email protected]

Beeldenbeheer Kunst op Straat Werkdagen wo-ochtend, do en vr E [email protected]

< Sanne Kooij

Didi Loman > Kunst op Maat Werkdagen ma, di en do E [email protected]

Kunstenaarsdocumentatie, publieksbalie en secretariaat Werkdagen di, wo-ochtend, do en vr E [email protected] <

<

< Sjoukje van der Laan Ankie Boomstra

Dettie Veltman Beeldenbeheer Kunst op Straat en publieksbalie E [email protected]

Ankie Boomstra Projectleiding Kunst op Straat Werkdagen ma t/m wo E [email protected]

Nicoline Wijnja > Coördinatie Kunst op Straat Werkdagen ma t/m do E [email protected]

Publieksbalie Projectleiding Kunst op Straat E [email protected] Werkdagen ma t/m wo E [email protected]

Pieter Duijser > Presentaties en projecten Werkdagen wo t/m vr E [email protected]

Frederike Slichter > Coördinatie Kunstuitleen Werkdagen ma t/m vr E [email protected]

< Gea Messchendorp

Fleur Faber Publieksbalie E [email protected] Inge Pijnacker Hordijk > Educatie Werkdagen wo, do en vr-ochtend E [email protected]

Kunstuitleen voor bedrijven Werkdagen di t/m vr E [email protected]

45 < Henk van Weenen

Kunstuitleen en tentoonstellingen E [email protected]

< Ronald Rooijakkers

Communicatie en Marketing Werkdagen ma t/m vr E [email protected]

Ankie Boomstra Projectleiding Kunst op Straat Werkdagen ma t/m wo E [email protected]

H ET JA A R 200 9

H ET J AA R 200 9

44

Totaal overzicht

2009 feiten, cijfers en activiteiten

47 H ET JA A R 200 9

H ET J AA R 200 9

46

Bezoekers LOCATIES Trompsingel* 6.648 (inclusief rondleidingen) __________________________________ Het Filiaal 6.880 __________________________________ Nieuwe Uitleenschatten (in der Aa-kerk) 18.900 __________________________________ * in de maanden juli en augustus was de locatie Trompsingel gesloten vanwege revitalisering

VMBO HAVO / VWO Speciaal onderwijs Hoger onderwijs Volwassenen

846 745 89 561 382

Totaal

2.643

__________________________________

websites www.cbkgroningen.nl 45.397 60.103

__________________________________ www.kunstopstraat.nl Unieke bezoekers Totaal bezoekers

> Attentie! Kunst op Straat, tentoonstelling over de grote collectie Kunst op Straat in de gemeente Groningen, met aandacht voor beheer en onderhoud en de rol van het CBK daarbij, 19 september 2008 t/m 31 mei 2009 > War Machines, onderdeel hoofd tentoonstelling Noorderlicht Fotomani festatie, samengesteld door curator Wim Melis, 6 september t/m 4 oktober > Jong in Groningen in het CBK, tentoonstelling met werk van zeven Groninger kunstenaars uit periode 1945-1975, 18 oktober 2009 t/m 3 januari 2010

23.239 33.054

> Meisjes, presentatie van werk met ongecompliceerde stoere meiden uit de collectie van de Kunstuitleen, 2 januari t/m 28 februari > Vormgever Janneke Zantinge, 9 januari t/m 28 maart > Presentatie nieuwe aankopen collectie Kunstuitleen, met werk van onder andere Rob Scholte en Sari Piek, 5 t/m 28 maart > Vormgever Zhenni Tian, 3 april t/m 27 juni > Kuiven en Kraplappen, fotoserie van fotojournalist Bert Verhoeff, via collectie- uitwisseling met SBK Amsterdam, 18 april t/m 16 mei > Street-Art, een presentatie van werk gerelateerd aan deze stroming uit onze kunstuitleencollectie, 20 mei t/m 6 juni > Erwin OIaf 50, presentatie ter ere van vijftigste verjaardag van fotograaf Erwin Olaf, met werk uit de uitleencollectie en informatie over het openbare toilet dat hij samen maakte met Rem Koolhaas, 13 juni t/m 4 juli

> Nieuwe Uitleenschatten, presentatie van werk uit eerdere edities, 17 juli t/m 27 augustus > Noorderlicht Fotomanifestatie, onderdeel hoofdtentoonstelling, samengesteld door gastcurator Bas Vroege, directeur van Paradox en docent MA Photographic Studies, 6 september t/m 4 oktober > De burgemeester van Enkeldam, presentatie van illustraties uit boek Burgemeester van Enkeldam en andere verhalen van Platform GRAS, 7 oktober t/m 14 november > Bonte verzameling krukjes gemaakt door Groninger vormgevers, 10 oktober t/m 24 december > Kunstcadeaus, verkooptentoonstelling, 18 november t/m 24 december

Overige publieksactiviteiten > Deelname aan Nieuwjaarsfeest Gemeente Groningen, 1 januari, presentaties van de kunstenaars Freya Eshuijs, Steven Jouwersma en Alex Winters > Deelname aan Clash, 12 april, presentaties van de kunstenaars Sonja Vanessa Schmitz, Adger Stokvisch en Franzis Wiese. > Nieuwe Uitleenschatten in de Der Aa-kerk, presentatie van werk van 33 kunstenaars, verspreid over drie presentaties van elk twee weken, in samenwerking met SBK Amsterdam, 17 juli t/m 27 augustus > Deelname aan NoorderZondag, 30 augustus > Deelname aan Uit Groningen 09/10 op de Vismarkt, 10 september > Lezing Simon Norfolk in kader Noorderlicht Fotomanifestatie, 4 oktober > Signeersessie boek Burgemeester van Enkeldam en andere verhalen, in kader presentatie in Het Filiaal, 17 oktober > Lezing ontwerper Chris Kabel in samen- werking met BNO Noord, 26 november

Gerealiseerde Kunst op Straat opdrachten

Gerealiseerde Kunst op Maat opdrachten

>

> Beursstand voor Wonen & Co – de beurs, vormgever: Janneke Zantinge, onthulling: 12 maart > Proefmodel Power of Place, markerings teken voor de schoorsteen aan het Boter- diep, kunstenaar: Sjanet Bijker, presentatie: 10 mei > De skyline van Wessinghuizen, marketeken op driesprong in Wessinghuizen, ontwerper: Jetske de Groot, onthulling: 16 mei > Zitobjecten voor tuin Remonstrantse kerk (Coehoornsingel 14), kunstenaar: Erna de Bie, onthulling: 29 augustus > Tasontwerp bibliotheken provincie Groningen, grafische vormgevers: Janita Dijkstra en Hester Vermeulen, presentatie: 30 augustus > Dozen, kunstwerk entreehal Oriontoren (Grote Beerstraat), kunstenaar: Mieke Fokkinga, onthulling: 18 september > Gastenverblijf in Het Paleis (Bloemsingel 10), ontwerper: Aukje Inberg, onthulling: 19 september > Grip, speeltoestel bij CSBO De Kimkiel (Kluiverboom 9), kunstenaar: Marjan Kamphuis, onthulling: 26 november

Room FL 240 4 x 2 Rigid, Redirected Traffic jam, eye – sight – distance van Alex Winters, tijdelijk kunstwerk op Noorderzon Festival, 20 t/m 30 augustus

Lopende opdrachten Kunst op Straat > Tijdelijk kunstwerk voor bedrijventerrein Westpoort langs de A7 door Gerald van der Kaap, gestart: eind 2008, realisatie in januari 2010 > Kunstwerk annex verblijfplaats voor Lewenborgsingel door Jeroen Dooren- weerd, gestart begin 2006, vermoedelijke realisatie: mei 2010 > Kunstwerk voor nieuwe (V)MBO scholen Lewenborg door Michiel Kluiters, gestart begin 2009, vermoedelijke realisatie: eind 2011 > Kunstwerk voor groenstrook Noord Willemskanaal (in wijk Corpus den Hoorn), gestart: eind 2009, vermoedelijke realisatie: eind 2011 / begin 2012 > Geluidskunstwerk voor Boterdiep garage, gestart: medio 2008, vermoedelijke realisatie: 2011 > Damsterdiep parkeergarage, gestart: 2009 vermoedelijke realisatie: nog onbekend

Herplaatsingen Kunst op Straat > Logeeracties met beeld Henk Visch – Secret Lives in a Public Body, 6 januari t/m 2 februari: Petrus Campersingel, 3 februari t/m 2 maart: Zernike College, locatie Helperbrink, 3 t/m 30 maart: Piccardthof > Secret Lives in a Public Body – Henk Visch aan de Oosterhaven (Voormalig Klein Poortje), 31 maart, onthulling 14 mei

Beeldenbeheer > Reparaties: 13 > In opslag geplaatst: 2 > Saneringen: 0 > Schenkingen: 1 > Regulier onderhoud: alle ruim 400

49 H ET JA A R 200 9

H ET J AA R 200 9

48

Tentoonstellingen Trompsingel

Tentoonstellingen / presentaties in Het Filiaal

Rondleidingen

Unieke bezoekers Totaal bezoekers



Jaarcijfers 2009 CBK Groningen UITGAVEN x R 1.000 _______________________________________________ Kunst op Straat Kunst op Maat Kunst op Maat (masterclass Chris Kabel) Kunstuitleen Documentatie / informatie / website Educatie Presentatie en projecten Communicatie Communicatie (galeriefolder) Algemeen

335 55 10 210 48 49 127 100 6 244

_______________________________________________



1.184

INKOMSTEN _______________________________________________ Cultuurnota: Kunst Op Straat publieksproject Cultuurnota: Kunst op Maat Cultuurnota: Documentatie / informatie / website Cultuurnota: Nieuwe Uitleenschatten Cultuurnota: Het Filiaal Cultuurnota: Educatie Subsidie Groningse Nieuwe Subsidie galeriefolder Kunstuitleen RO/EZ: Kunst op Straat Overig Bijdrage Gemeente Groningen (OCSW)

15 55 25 25 30 20 10 6 309 160 13 516

_______________________________________________

1.184

51 H ET JA A R 200 9

H ET J AA R 200 9

50

CBK GRONINGEN Postbus 775 9700 AT Groningen T (050) 368 01 60 E [email protected] W www.cbkgroningen.nl

Openingstijden Trompsingel 27 wo t/m vr 09.00 – 17.00 uur za en zo 13.00 – 17.00 uur Postbus 775 9700 AT Groningen T (050) 368 01 60 E [email protected] I www.cbkgroningen.nl

H ET J AA R 200 9

52 Het CBK Groningen is een werkmaatschappij van de Gemeente Groningen

ontvang gratis o nze E-niEu wsbRi Ef meld u a a n op w ww.cbk

groning

en.nl