Het interbellum
Dia 1
Dia 2
1918-1940
1917
Het interbellum: een roerige periode in de geschiedenis van de 20ste eeuw Vele geschiedkundigen blikken terug op de 20ste eeuw als een 'korte' eeuw, lopende van 1914 tot 1989. Een aantal onder hen gewagen zelfs van een 30-jarige oorlog of een wereldoorlog in episodes. Duidelijk is wel dat de Eerste wereldoorlog en de zogenaamde vredesakkoorden gedoemd waren om uit te lopen in een Tweede wereldoorlog. Met tussenin nog verschillende andere conflicten tussen de grootmachten, gesitueerd in het zogenaamde interbellum (letterlijk: “tussen de oorlogen”). Alle vechtende partijen zijn de oorlog en de loopgraven moe. Er heerst ongenoegen onder de soldaten. In 1917 heerst een sluipende malaise bij alle strijdende partijen. Soldaten laten hun ongenoegen blijken tegen generaals die duizenden soldaten per dag opofferen voor enkele morzels grond. De open brief in een Britse krant van de gedecoreerde luitenant en bekroonde War Poet Siegfried Sassoon, de gedurfde Guldensporenbrief van Frontbeweging (Vlaamse soldaten die hun grieven bekend maakten) aan Koning Albert, tot pogingen en reële muiterij in sommige Franse garnizoenen ... het zijn maar enkele feiten die in 1917 naar boven komen.
Dia 3
1917
Oktoberrevolutie in Rusland: de bolsjewieken van W.I.Lenin veroveren de macht. De tsaar wordt vermoord. De Burgeroorlog duurt nog tot 1923. In Rusland heerst een revolutionair klimaat: de feodale maatschappij onder de bijna als goddelijk aanbeden tsaar en zijn corrupte adel, onder de knoet van een aartsconservatieve ortodoxe kerk, beeft er op zijn grondvesten. In oktober 1917 grijpen de bolsjewieken onder leiding van Wladimir I. Oeljanov (Lenin) de macht. Deze sluit een wapenstilstand met de Duitse legers, die voor Rusland bijzonder nadelig is. De sovjets krijgen daarenboven te maken met een contrarevolutie van edellieden, tsaristische officieren, anarchisten en Oekraïense nationalisten – financieel gesteund door het Europese grootkapitaal.
Dia 4
1918
Op 11 november 1918 zwijgen de wapens aan het Westelijk Front. De Wapenstilstand wordt ondertekend in Compiègne (Fr). Duitsland en Oostenrijk verliezen over de hele lijn. Op 11 november 1918 om 11 uur wordt de wapenstilstand getekend in een treinwagon in Compiègne. De Duitse generaals tekenen de totale overgave. De gewone soldaten zijn dolblij dat de oorlog gedaan was en keren massaal naar huis terug. Wat ze daar vinden tart soms alle verbeelding. Bij hun terugtrekking uit België echter gaan dronken en muitende Duitse soldaten zich voor de laatste maal te buiten aan vernielingen.
Dia 5
1918
De Duitse keizer Wilhelm vlucht naar Nederland en krijgt politiek asiel. Ook de Habsburgse keizer Karel wordt afgezet. In Duitsland heerst een revolutionair klimaat. In Berlijn delven de 'Spartakisten' het onderspit. Daags voor de wapenstilstand reist keizer Wilhelm II naar de Nederlandse grens, hij vraagt en krijgt daar politiek asiel. Hij slijt daar in het kasteel van Doorn zijn oude dag tot zijn overlijden in 1941. Ook zijn Oostenrijkse evenknie, de Habsburgse keizer Karel, die zijn overleden oudoom in 1917 opvolgde, wordt afgezet. In beide landen komt er een republiek. Geprikkeld door de Russische revolutie proberen ex-militairen en linkse socialisten (“Spartakisten”) een arbeidersstaat op te richten in Berlijn. Maar hun leiders, Rosa Luxemburg en Karl Liebknecht, worden op 15 januari 1919 vermoord door rechtse knokploegen. Vanaf dan zullen er alleen nog rechtse pogingen tot staatgreep zijn.
Dia 6
1918 – 1919
Gevolgen van de Eerste Wereldoorlog: 10 miljoen doden in een nieuw soort 'totale' oorlog, waarbij ook burgers gebruikt worden en tal van nieuwe wapens. En toen kwam... de Spaanse griep. De gevolgen van de Eerste Wereldoorlog zijn verschrikkelijk: er zijn meer dan 10 miljoen doden, militairen en burgers en een veelvoud van gewonden. De Eerste Wereldoorlog is een 'totale' oorlog waarbij ook de burgerbevolking systematisch geterroriseerd en gebombardeerd wordt. Er worden ook tal van diverse nieuwe wapens ontwikkeld: gifgassen, vliegtuigen, tanks,... Nieuwe ziektebeelden duiken op: shellshock, verminkingen, plastische chirurgie. En of dat allemaal nog niet genoeg is: in de winter 1918-1919 is er een uitbraak van de Spaanse griep, waaraan vooral de jongvolwassenen sterven...
Dia 7
1918 (B)
In Loppem (W-Vl) installeert Koning Albert een regering van nationale eenheid (met de socialisten). Zij voeren het algemeen stemrecht in en nemen een aantal sociale maatregelen. Koning Albert heeft de hele oorlog in De Panne verbleven, in tegenstelling tot zijn ministers, die in Frankrijk bleven. Koning Albert heeft dus goed kunnen inschatten hoe zijn soldaten en zijn land geleden hadden onder 4 jaar oorlog. Hij maakt direct tabula rasa met de oude klasse van politici en installeert een regering van nationale eenheid (katholieken, liberalen én socialisten samen) onder leiding van de katholiek Delacroix. Zij voeren vrijwel onmiddellijk het algemeen enkelvoudig stemrecht (voor mannen) in, de 8-urenwerkdag en een eerste vorm van wettelijk pensioen.
Dia 8
1919 – 1922
Alle landen starten onderhandelingen die resulteren in vijf vredesakkoorden. Het verdrag van Versailles (28 juni 1919) wordt ondertekend tussen Engeland, Frankrijk, België en Duitsland. Alle oorlogvoerende partijen beginnen na het beëindigen van de oorlog met vredesbesprekingen. In Versailles onderhandelen Duitsland, Frankrijk, Engeland en België. Naast Versailles zijn er ook de akkoorden van SaintGermain-en-Laye (met Oostenrijk), Trianon (met Hongarije), Neuilly (met Bulgarije) en Sèvres (met het Ottomaanse rijk) – later herroepen in het verdrag van Lausanne met het Turkije van Mustapha Kemal (Atatürk). Bij alle akkoorden, maar vooral bij dat van Versailles, speelt ook de Amerikaanse president Wilson een belangrijke rol. Eén van zijn stokpaardjes, een 'Volkerenbond' die in de toekomst zulke wereldbrand zou voorkomen, maakt deel uit van de vredesakkoorden.
Dia 9
1919
Duitsland verliest grondgebied (Elzas – Eupen – Oost-Pruisen). Polen wordt de nieuwe buffer tussen Duitsland en de USSR. Duitsland moet volledig demilitariseren en moet enorm hoge herstelbetalingen doen … Duitsland raakt erg veel grondgebied kwijt, Oostenrijk-Hongarije wordt zelfs volledig opgedeeld in verschillende onafhankelijke staten en staatjes. En in het Oosten ontstaat een nieuw land, Polen, dat de buffer moet vormen tussen het Germaanse Europa en de nieuwe Sovjet-Unie. Duitsland verliest vooral in het Oosten grondgebied, waar het een groot gedeelte van Oost-Pruisen moet afstaan aan de nieuwe staat Polen. Frankrijk krijgt de Elzas/Alsace terug en België verwerft de kantons Eupen en Malmedy. Duitsland moet daarenboven demilitariseren tot een leger van maximum 100.000 man en het moet daarenboven enorm hoge herstelbetalingen doen aan de winnaars van de oorlog.
Dia 10
1919 – 1923
… maar Duitsland valt ten prooi aan een voorthollende inflatie en een politieke malaise (Weimar-republiek). Politieke moorden en aanslagen tekenen de eerste jaren van de nieuwe republiek. Duitsland krijgt door zijn extreem hoge schulden geen enkele kans tot een economische heropbouw. Er ontwikkelt zich een enorme inflatie en dit wordt nog versterkt en/of versterkt op zijn beurt de onmacht van de nieuwe leiders van de Republiek. Zij slagen er maar niet in om een efficiënt staatsapparaat uit te bouwen uit de meer dan 23 koninkrijkjes, hertogdommen, enz … En ondertussen zwerven honderdduizenden werkloze en gefrustreerde ex-soldaten rond zonder enige toekomstverwachting, vaak nog gewapend. Het is een periode van politieke moorden, aanslagen en pogingen tot staatsgreep.
Dia 11
1920 – 1925
De belangen van Frankrijk en Engeland raken verdeeld. Frankrijk wordt de enige grootmacht op het continent en bezet (samen met België) het Duitse Ruhrgebied, wat de toestand in Duitsland nog verslechtert. Frankrijk en Engeland geraken het niet eens over hoe het nu verder moet. Engeland is weinig geïnteresseerd in het vasteland en de Franse politici blijken verblind door revanchisme. Zij willen zo veel mogelijk eerherstel (en geld) voor de geleden schade tijdens de wereldoorlog en eisen enorm hoge herstelbetalingen. België klikt zijn eisenpakket vast aan de Franse. Als de Duitse staat onvoldoende kon terugbetalen, bezetten Franse en Belgische troepen het gedemilitariseerde Ruhrgebied. Wat uiteraard kwaad bloed zet bij de Duitse bevolking en de oud-soldaten.
Dia 12
1920 – 1925
Groot-Brittannië bouwt ondertussen verder zijn wereldrijk uit (o.a. in het Midden-Oosten, Azië en Afrika). Maar de eerste antikoloniale opstanden breken uit … Groot-Brittannië heeft eeuwenlang in 'splendid isolation' geleefd op zijn eilanden. Het was weinig geïnteresseerd in Europa maar des te meer in de wereld. Het verwerft na WO I erg veel nieuwe kolonies in Afrika, Azië en het Midden-Oosten. Zo worden Irak en Arabië 'bevrijd' met de hulp van de legendarische 'Lawrence of Arabia', in werkelijkheid een Brits spion. Maar er is ook een keerzijde: voor het eerst wordt Brittannia geconfronteerd met antikoloniale opstanden. Te beginnen in Ierland: in 1916 wordt de Paasopstand bloedig onderdrukt maar uiteindelijk slagen de Ierse nationalisten er in om in 1921 onafhankelijk te worden. In BritsIndia is er het 'bloedbad van Amritsar' – waarbij meer dan 1.000 ongewapende Indiërs omkomen. Dit leidt het begin in van de dekolonisering en Mohandas Mahatma Gandhi groeit uit tot het symbool van geweldloos verzet.
Dia 13
1922
Italië krijgt na WO I slechts weinig schade vergoed en amper compensaties. Ontevreden soldaten verenigen zich als 'fascisten' en brengen Mussolini aan de macht. Italië is in 1914 nog een landbouwstaat met een groeiende economie en een startende export. De roep om neutraal te blijven is er dan ook groot, maar in 1915 gaat de regering Salandra in zee met de geallieerden. Italië verklaart de oorlog aan Oostenrijk-Hongarije en hoopt daarvoor later beloond te worden met grondgebieden in de Balkan die in 1914 nog Oostenrijks waren. Na de oorlog komt daar niet veel van in huis en vele ontevreden soldaten en officieren verzamelen zich bij de 'Italiaanse strijdtroepen' of 'fascisten' van Benito Mussolini. Met deze militaristische bendes organiseert deze een ware straatterreur en verzekert zich van de steun van de conservatieve landeigenaars. In 1922 slaagt Mussolini erin om de macht te grijpen na zijn legendarische voetmars op Rome.
Dia 14
1923
Het Ottomaanse rijk verliest de Arabische wereld. Het vecht een bloedige oorlog uit met aartsvijand Griekenland en verwordt tot het 'moderne' Turkije o.l.v. Mustapha Kemal (Ataturk). Het Ottomaanse Rijk, meer dan 7 eeuwen de baas over grote delen van Europa, het Midden-Oosten en Noord-Afrika, is een reus op lemen voeten geworden. Tijdens WO I gaat het om strategische redenen (afsluiten van de Zwarte Zee) een alliantie aan met de Centrale mogendheden, maar het verliest gaandeweg het Arabisch schiereiland en geheel Transkaukasië. Door het verdrag van Sèvres moet het land meer dan de helft van zijn grondgebied afstaan maar jonge officieren o.l.v. Mustapha Kemal (Atatürk) grijpen daarop de macht. Dit veroorzaakt de Turkse Onafhankelijkheidsoorlog met o.a. Griekenland. In 1922 wordt de moderne Turkse staat opgericht maar dit leidt tot een schandelijke volksverhuizing van meer dan een miljoen Grieken en Turken.
Dia 15
1925
Het verdrag van Locarno brengt vrede in Europa dichterbij. Alle Europese landen aanvaarden de nieuwe grenzen en Duitsland mag lid worden van de Volkerenbond. Zes jaar na Versailles, in oktober 1925, gaan Duitsland, België, Frankrijk, Groot-Brittannië, Italië, Polen en Tsjechoslovakije opnieuw rond de tafel zitten. De nieuwe regeringen vaardigden hun bekwaamste ministers af: Gustav Stresemann (D), Aristide Briant (F) en Austen Chamberlain (GB). In tegenstelling tot Versailles wordt er dus écht onderhandeld met Duitsland. De leiders leggen opnieuw alle grenzen vast en zorgen ervoor dat Duitsland voorbereid was voor toetreding tot de Volkenbond. Stresemann en Briand verdienen er in 1926 de Nobelprijs voor de Vrede voor.
Dia 16
1925 – 1929
Eindelijk vrede en economische heropleving. “The roaring twenties” breken aan... In de 20-er jaren beleeft de economie een heropleving. Dit doet zich vooral voor in de Verenigde Staten van Amerika, die geen oorlog gekend hebben. In Europa duurt het tot na 1925 eer er een voorzichtige heropleving van de economie komt, en daarmee ook een verbetering van de levensomstandigheden van de werkende mensen. Als het economisch beter gaat, is er normaal ook een heropleven van cultuur in al zijn vormen. In Amerika spreekt men over 'the roaring twenties': de filmindustrie boomt, auto's en wolkenkrabbers doen hun intrede in het straatbeeld, de jazz-muziek schalt door de huiskamers en de mode wordt korter...
Dia 17 1925 – 1929 (B) De Belgische frank wordt gekoppeld aan de goudstandaard. De
economie leeft op: staalnijverheid, textiel- en automobielindustrie boomen... Uitbouw van de haven van Antwerpen en bouw van het Albertkanaal. Gedurende de tweede helft van de jaren '20 komt ook België eindelijk zijn oorlogsschade te boven: de landbouw draait weer op het niveau van voor 1914, de industrialisatie maakt een doorstart, de Waalse staalfabrieken, de Vlaamse textielfabrieken en de Limburgse mijnen draaien op volle kracht. De haven van Antwerpen groeit weer en er wordt een nieuw kanaal aangelegd tussen Antwerpen en Luik, het Albertkanaal. In de kunst is er de Art Deco en via de populaire radio ontdekken ook wij de jazzmuziek.
Dia 18
1929
24 oktober: de beurs crasht in Wall Street (USA) en trekt de hele wereldeconomie met zich mee … De Verenigde Staten van Amerika kennen in de 20-er jaren een periode van hoogconjunctuur, waardoor de koersen van de aandelen tot in de hemel reiken. Vele bedrijven merken dat de consumptiepiek bereikt is en verminderen hun productie. Op 'zwarte' donderdag 24 oktober crashen de aandelen op de New York Stock Exchange. Door de crisis kunnen leningen niet meer terugbetaald worden en gaan honderden bedrijven failliet. Dit heeft een sneeuwbaleffect tot gevolg: de verslechterende economie komt versneld in een depressie terecht en ook de handel stort in.
Dia 19
1929 – 1933
De gevolgen zijn desastreus: stop van de economische groei, massale werkloosheid, sociale en politiek onrust... De gevolgen zijn desastreus voor het rijkste land ter wereld, de Verenigde Staten. Maar ook voor de Europese economie, die nog maar pas de oorlogsschade te boven is gekomen. Gevolgen: massale werkloosheid, stijgende voedselprijzen, stijgende armoede, sociale onrust, … en de politiek die geen antwoorden meer kan bieden op de economische depressie.
Dia 20
1933
In Duitsland wint de NSDAP van Hitler de verkiezingen. Adolf Hitler wordt rijkskanselier. De Reichstag wordt in brand gestoken en ontbonden. Hitler stelt in Duitsland de eenpartijstaat in. De moeizame heropbouw op economisch, sociaal en politiek vlak van Duitsland wordt doorkruist door de economische crisis. Daarvan profiteert de NSDAP van Adolf Hitler, die in 1933 de verkiezingen wint. Hitler wordt kanselier. Als enkele maanden later brand gesticht wordt in de Reichstag, is dat voor de NSDAP het signaal om het parlement te ontbinden en de eenpartijstaat in te richten. Hitler slaagt erin om de brand in de schoenen te schuiven van de communisten en begint met de arrestatie van linkse tegenstanders. Een jaar later wordt hij rijkspresident...
Dia 21 1933 – 36
Hitler centraliseert de economische politiek: grote openbare werken (autosnelwegen) en de Olympische spelen van Berlijn in 1936... Deze maskeren de heropbouw van de militaire industrie en de herbewapening van het Duitse leger. De NSDAP organiseert een sterk centraal geplande economie met massale openbare werken die vele Duitsers opnieuw uitzicht op werk bezorgen, o.a. bij de bouw van nieuwe autowegen en andere infrastructuur. In 1936 kan Hitler de Olympische Spelen in Berlijn verzilveren voor zijn propaganda. Ook de Duitse zware industrie wordt volledig heropgebouwd en meer en meer uitgebouwd als oorlogsindustrie. Het Duitse leger begint zich opnieuw te herbewapenen, ondanks alle vroeger gemaakte afspraken.
Dia 22 1933 – 1936 (B) Ook hier slaat de werkloosheid hard toe. Sociale onrust en
economische onzekerheid leidt tot politieke spanningen tussen extreem-links (communisten) en extreem-rechts (Rex, Verdinaso, VNV,...). Ook in België slaagt de economische crisis hard toe en valt regering na regering. Er heerst een sociale en politiek malaise, waarvan de extreme partijen de vruchten plukken: de communisten ter linkerzijde, de Rexbeweging van Leon Degrelle, het Verdinaso van Joris Vanseveren (allebei Belgicistisch en militaristisch) en het Vlaams Nationalistisch Verbond van Staf Declercq ter rechterzijde. Zij zullen echter nooit de massale aanhang krijgen zoals Hitler in Duitsland.
Dia 23
1936
Hitler en NSDAP legt met ijzeren hand iedereen het zwijgen op. In 1935 worden de Nürnbergwetten afgekondigd, het begin van de wettelijke discriminatie van Joden, zigeuners, en andere minderheden. Bij de Kristallnacht in 1938 vallen de eerste doden. Ondertussen consolideert de NSDAP de macht. Door gewelddadige terreur van zijn knokploegen maakt Hitler komaf met al zijn politieke tegenstanders. Maar de NSDAP kondigt ook de Nürnbergwetten af: iedereen die niet in het kraam van het 'arische' Duitsland van de Führer past, wordt gediscrimineerd: Joden, zigeuners, homofielen, enz. Als in november 1938 een banaal incident uitloopt op een massale pogrom tegen de Joden (Kristallnacht) verlaat een groot deel van de Duitse intelligentsia, schrijvers en wetenschappers, nazi-Duitsland.
Dia 24
1935 – 1938
Hitler wil ook meer 'Lebensraum' voor het Duitse volk. 'Anschluss' van Saarland (1935), Rijnland (1936), Oostenrijk en Sudetenland (1938). Hitler wil de 'kaakslag' van Versailles (1919) ongedaan maken en belooft meer 'Lebensraum' aan zijn bevolking: alle Duitstalige gebieden moeten opnieuw in de Heimat gebracht. In 1935 annexeert hij het Saarland en in 1936 wordt ook het gedemilitariseerde Rijnland opnieuw helemaal Duits. In maart 1938 wordt Oostenrijk, zijn geboorteland, bij Duitsland gevoegd en hierna komen ook de Sudeten-Duitsers in het vizier. Dit stuit echter op sterk protest van buurland Tsjechoslovakije, dat met Sudetenland heel zijn grensversterkingen en het grootste deel van zijn industrie verliest.
Dia 25
1936 – 1939
Linkse volksfrontregeringen in Frankrijk en in Spanje kennen weinig succes. Burgeroorlog in Spanje: Hitler steunt openlijk de opstand van generaal Franco In Frankrijk en Spanje wordt een Volksfrontregering aan de macht gebracht. Het Franse Volksfront o.l.v. Leon Blum is geen lang leven beschoren. In het achterlijke Spanje wordt de Republiek uitgeroepen. Door interne meningsverschillen tussen de linkse partijen en door een militaire staatsgreep van generaal Francisco Franco ontstaat een bloedige burgeroorlog. Franco krijgt daarbij expliciet steun van Hitler en Mussolini (o.a. bombardement van de Baskische stad Guernica). Het Westen blijft passief, hoewel duizenden vrijwilligers mee gaan vechten voor de Republiek.
Dia 26
1938
Verdrag van München: Chamberlain en Daladier beloven NIET tussen te komen als Duitsland Sudetenland bezet. Alle andere betrokkenen (Tjechoslovakije, Sovjet-Unie,...) worden hierbuiten gelaten. De nieuwe staat Tsjechoslovakije wordt gegarandeerd door GrootBrittannië en Frankrijk. Deze protesteren dan ook luid tegen de annexatie van Sudetenland. Desondanks slaagt Mussolini erin om de Engelse premier Chamberlain, de Franse premier Daladier samen met Hitler aan tafel te krijgen. En meer nog: op 30 september 1938 wordt een nietaanvalsverdrag afgesproken. Beide landen zouden NIET tussenkomen als Duitsland Sudetenland bezet. Tsjechoslovakije, Polen, noch de USSR worden bij dit akkoord betrokken. Een naïeve Chamberlain verklaart dat 'de vrede gered' is, in de rest van Europa is met minder positief.
Dia 27
1939
Erfvijanden Duitsland en USSR sluiten niet aanvalsverdrag (Molotov-Ribbentrop-pact). In een geheim protocol beslissen Stalin en Hitler om Polen op te delen. Ook de USSR wordt niet bij het verdrag van München betrokken. Stalin stuurt daarop zijn minister Molotov naar Berlijn om een eigen nietaanvalsakkoord te onderhandelen. Op 24 augustus 1939 is het MolotovRibbentrop-akkoord een feit. De USSR voelt zich (voorlopig) veilig en Duitsland moet niet vrezen van een aanval in het Oosten (als het de Westelijke landen zou aanvallen). In een geheim protocol komen Hitler en Stalin overeen om het bufferland Polen gewoon op te delen. Stalin annexeert ook de Baltische staten, met toestemming van Hitler en begint een grensoorlog met Finland.
Dia 28
1939
Duitsland palmt heel Tsjechië in, Slowakije wordt een vazalstaat. 1 september: Duitsland valt Polen binnen. Op 15 september valt ook de USSR binnen. Duitsland bezet Sudetenland en het Slowaakse gedeelte, geleid door de fascisten, scheurt zich af. Uiteindelijk zwicht ook de Tsjechische president Benes en wordt Bohemen en Moravië zonder slag of stoot een Duits protectoraat. Op 1 september 1940 valt Duitsland Polen binnen. Het kleine Poolse leger vormt geen maat voor de Duitsers, zeker niet als 14 dagen later ook de USSR binnenvallen. Vele Poolse militairen slagen erin te ontsnappen en aan te sluiten bij de geallieerde troepen.
Dia 29
1939
Groot-Brittannië en Frankrijk verklaren de oorlog aan Duitsland. In Groot-Brittannië zet Winston Churchill Chamberlain aan de kant. Mobilisatie van alle legers, maar iedereen wacht voorlopig af – behalve op de Atlantische Oceaan. De inval van Polen vormt de spreekwoordelijke druppel: Groot-Brittannië en Frankrijk verklaren op 3 september de oorlog aan Duitsland. De zwakke premier Neville Chamberlain wordt opgevolgd door Winston Churchill, die altijd kritisch gestaan heeft tegen onderhandelingen met Hitler. Alle legers worden gemobiliseerd, maar het komt nog niet tot een openlijke oorlog. In de Atlantische Oceaan woedt wél een zeeoorlog: Duitse U-boten proberen de geallieerde bevoorradingslijnen naar de USA te dwarsbomen.
Dia 30
1939
België bekrachtigt nogmaals zijn neutraliteit maar start toch de mobilisatie van alle reservisten. Verdedigingswerken worden in snel tempo uitgevoerd, o.a. de aanleg van de KW-linie. Ook in België worden alle jonge mannen gemobiliseerd. De jonge Koning Leopold III en zijn regering bekrachtigen nogmaals de neutraliteit – die nog steeds gegarandeerd wordt door Frankrijk en Groot-Brittannië. Maar men begint ook in hoog tempo een anti-tanklinie aan te leggen van Noord naar Zuid, de KW-linie tussen Koningshooikt en Waver.
Dia 31
1940
9 april: Duitsland bezet Denemarken en valt Noorwegen binnen. 10 mei: Blitzkrieg tegen België, Nederland en Luxemburg. Nazi-Duitsland maakt reeds van in 1939 plannen om in het Westen aan te vallen. Het duurt nog tot 9 april 1940: dan valt het Duitse leger onverhoeds en massaal het kleine koninkrijk Denemarken aan: de 'Blitzkrieg' is vanaf dan een begrip. Denemarken capituleert nog dezelfde dag. Dan gaat het naar het neutrale Noorwegen, zodat dit uitgestrekte land aan de Noordzeekust niet meer kan dienen als uitvalsbasis van de geallieerden. Een maand later: dezelfde Blitzkrieg verrast Nederland, België, Luxemburg en Frankrijk. Nederland capituleert al op 15 mei, België op 28 mei, Frankrijk een maand later.
Dia 32
De tweede wereldoorlog is begonnen... Opnieuw begint een zwarte periode voor de Belgische bevolking: bezetting, honger, militaire terreur, bombardementen, opeisingen,... Verzet wordt bloedig neergeslagen. Vanaf 1941 worden ook de Belgische en vele gevluchte Duitse joden geregistreerd en opgepakt. In totaal zullen er 28 konvooien met telkens meer dan 1000 mensen naar de vernietigingskampen vertrekken... De oorlog zal in België duren tot 1944. Duitsland houdt echter stand tot 8 mei 1945, in het Verre Oosten zal het Japanse keizerrijk zelfs pas capituleren na de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki
Deze tekst is gebaseerd op de presentatie bij het begin van de tentoonstelling 'De IJzeren Muur in Bierbeek' (8-10 mei 2015) en geeft verdere toelichting bij de historische gebeurtenissen. In de presentatie zit meer beeldmateriaal dat we hier niet extra publiceren. Tekst: Liebrecht Salen voor de werkgroep Oorlog & Vrede
