Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Grote vaten Vasculitis RCA en Takayasu Liesbeth Brouwer internist reumatoloog UMCG
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
UMC Groningen Research Focus
UMCG
Rheumatology & Clinical Immunology
Research and Focus 2014 Dept. Rheumatology and Clinical Immunology Autoan@bodies
Interna@onal
Amyloidosis RA
Regional
RA
LifeLines, Healthy Ageing, Autoimmunity
SpA
RA
Care and Research
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Healthy Ageing: focus Immunology Research
Recognize those at risk - (bio)markers - early diagnosis
RA/ SpA, RCA/PMR
HealthAGE-SENEX Arthritis Risk Paro/RA Life Lines
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Healthy Ageing Life Lines: Arthritis risk and CTD screening + questionaires
5
UMCG Rheumatology & Clinical Immunology
Vasculitiden
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
! ! ! ! ! !
Grote Vaten Vasculitis/RCA Diagnostiek Behandeling Takaysu Nieuwe ontwikkelingen Vragen
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Life time risk percentages Female
Male
1
RA (3.64)
RA (1.68)
2
PMR (2.43)
PMR (1.66)
3
GCA (1.04)
AS (0.63)
4
SLE (0.91)
PsA (0.62)
5
Primary SS (0.75)
GCA (0.51)
6
PsA (0.46)
SLE (0.21)
7
AS (0.08)
Primary SS (0.04)
Crowson et al. Arthritis Rheum 2011
UMCG Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG Rheumatology & Clinical Immunology
Reuscel Arteriitis
UMCG Rheumatology & Clinical Immunology
Reuscel Arteriitis
UMCG Rheumatology & Clinical Immunology
macrofagen
CD68
UMCG Rheumatology & Clinical Immunology
Ulcera hoofdhuid
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Classificatie criteria ! RCA patiënten dienen te voldoen aan de ACR classificatie criteria; ! Leeftijd > 50 jaar ! Nieuwe of andere hoofdpijn ! Gevoeligheid, verminderde pulsaties of verdikte temporaal arterie ! BSE > 50 mm / uur ! Biopsie; mononucleaire granulomateuze arteritis temporalis Hunder GC et al . Arthritis Rheum 1990
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Klacht ! Hoofdpijn ! Afvallen ! Koorts ! Moeheid ! Anorexie ! Polymyalgia ! Kaakclaudicatio ! Visusdaling (unilat) ! Visusdaling 9% ! (bilat)
Sens 76% 43% 42% 39% 35% 34% 34% 24%
Verschijnsel • AT verdikking • Geen pulsaties AT • Schedelpijn
Sens 47% 45% 31%
Lab. Afwijking • ↑ BSE • Anemie
Sens 96% 44%
15%
! Diplopie Smetana GW et al. JAMA 2002
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Klinische presentatie vaak atypisch
! Koorts van onbekende origine (15%) ! Neurologische manifestaties (30%) ! TIA, delier, neuropathie ! Betrokkenheid grote vaten (10-15%) ! Arm claudicatio ! Aorta dissectie en aneurysma ! Myocardinfarct ! Respiratoire en KNO symptomen (10%) ! Hoesten, heesheid, keelpijn, glossitis, doofheid
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
! ! ! ! ! !
Grote Vaten Vasculitis/RCA Diagnostiek Behandeling Takaysu Nieuwe ontwikkelingen Vragen
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
NHG richtlijn M92 februari 2010 Polymyalgia Rheumatica en Arteriitis Temporalis ! VERWIJZING OF CONSULTATIE ! Verwijs bij: ! acute visusdaling, (geheel of gedeeltelijk) gezichtsveldverlies of dubbelzien met spoed naar de oogarts; ! vermoeden van arteriitis temporalis naar een reumatoloog/internist binnen 24 uur; ! ernstige bijwerkingen van of contra-indicaties voor langdurig gebruik van glucocorticoïden naar de reumatoloog/internist voor een eventuele behandeling met methotrexaat.
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Acute zorg bij uitval ! De diagnostiek dient zo georganiseerd te zijn dat er zo min mogelijk tijdverlies plaatsvindt. Het dient adequaat en tijdefficiënt plaats te vinden. Met ander woorden bij voorkeur georganiseerd op 1 dagdeel ! Echo/doppler en of Pet/CT ! Arteria Temporalis biopt ! Bij visus klachten spoedconsult OHK ! Bij Amaurosis fugax spoedconsult neuroloog ! Bij aortitis ook infecties zoal lues uitsluiten en bloedkweken doen
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Chronische zorg ! De diagnostiek dient zo georganiseerd te zijn dat er zo min mogelijk tijdverlies plaatsvindt. Het dient adequaat en tijdefficiënt plaats te vinden. Met ander woorden bij voorkeur georganiseerd op 1 dagdeel ! Echo/doppler en/of PET/CT ! Arteria Temporalis biopt ! Bij Aortitis ook infecties zoal lues uitsluiten en bloedkweken doen
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Afbeeldende technieken; voordelen
nadelen
ECHO
Snel, geeft daarnaast de plaats aan waar het beste het biopt kan worden genomen
Beeldt niet alle vaten af Lijkt iets minder sensitief dan PET/ CT (Henes etal clin exp rheum 2008`)
FDG-PET
Minder snel, accurater dan MRA om metabole verandering weer te geven
Alle vaten afgebeeld. Minder betrouwbaar voor beenvaten.
PET/CT
Combineert goede metabole opname met goede anatomische informatie over de morfologie zoals calcificaties en stenoses
stralenbelasting
MRA
Combineert metabole met anatomische informatie Minder stralenbelasting
Minder sensitief dan PET/ CT
Angiografie lijkt bij GCA in tegenstelling tot Takayashu arteritis niet nodig
UMCG Rheumatology & Clinical Immunology
Duplex temporal arteries
UMCG Rheumatology & Clinical Immunology
Duplex temporal arteries
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Arteria Temporalis Biopsie
! Zeer zelden complicaties: ! n. facialisletsel, huidnecrose ! herseninfarct ! Sensitiviteit afh. van: ! segmentale karakter van de aandoening ! grootte biopsie ! hoeveelheid gesneden/beoordeelde coupes ! Sensitiviteit unilaterale Bx: 86.9% (83.1-90.6) ! gouden standaard: bilateraal biopt, kliniek ! Tweede biopsie (contralat): ca. 5% meer opbrengst Niederkohr RD Ophthalmology 2005 Boyev LR et al Am J Ophthalmol 1999
UMCG Rheumatology & Clinical Immunology
CT en MRI
UMCG Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG Rheumatology & Clinical Immunology
PET/CT
UMCG Rheumatology & Clinical Immunology
PET/CT
UMCG Rheumatology & Clinical Immunology
PET/CT
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
! ! ! ! ! !
Grote Vaten Vasculitis/ RCA Diagnostiek Behandeling Takaysu Nieuwe ontwikkelingen Vragen
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Casus 1: mevr. M. 74 jaar ! Voorgeschiedenis: ! Glaucoom ! 1956 TBC (resectie linker bovenkwab + rib) ! 2003 schouderfractuur rechts ! Medicatie: ! Lisinopril/hydrochloorthiazide 1 dd 20/12.5 mg ! Xalatan oogdruppels ! Cosopt oogdruppels
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Anamnese
! Sinds enkele maanden spierpijnklachten mn bovenarmen, ook bovenbenen, handen en voeten pijnlijk. ! Ochtendstijfheid 1-2 uur ! Geen hoofdpijn, haarkampijn, kaakclaudicatio of visusklachten ! Verminderde eetlust, 5 kg gewichtsverlies ! Koortsig gevoel met nachtzweten ! Tractusanamnese: niet bijdragend
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
! Intoxicaties: ! Niet roken, geen alcoholgebruik ! Allergie: ! Piroxicam en doxycycline ! Familieanamnese: ! Niet bijdragend
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Lichamelijk onderzoek RR 125/65, 58 kg, 162 cm Hoofd/hals: gb, aa. temporalis niet pijnlijk Cor: S1, S2, geen souffles Pulmones: normaal ademgeruis beiderzijds, geen bijgeluiden Abdomen: soepel, normale peristaltiek, geen palpabele afwijkingen ! Extremiteiten: geen oedeem, perifere pulsaties intact, geen artritis, stijfheid en pijn schoudergordel en bovenbenen, noduli van Heberden enkele DIP’s ! ! ! ! !
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Laboratoriumonderzoek ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
Hb 5.8 Leuco’s 6.9 Trombo’s 356 BSE 80 CRP 84 Kreat 45 ALAT 8 CK 30 Calcium 2.23 Albumine 39
-
TSH 1.09 ferritine 339 RF <7 anti-CCP 1 ANA 80 nucleolair ENA negatief vit B12 364 foliumzuur 35 reticulocyten 12 geen paraproteïne
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Aanvullend onderzoek
! PET-scan: verhoogde opname thoracale aorta, aa. Subclavia tot in proximale aa. Brachialis, aa. Carotis, craniale helft aorta abdominalis en vanaf de aorta bifurcatie de gehele arteriële vaatboom richting caudaal ! A. temporalis biopt: reuscelarteriitis
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Conclusie
! Reuscelarteriitis/ Grote vaten vasculitis
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Behandeling ! Start met 60 mg prednisolon per dag na 2 weken ! Indien BSE en CRP genormaliseerd dan dalen prednisolon met 10 mg per 2 weken tot 30 mg daarna met stappen van 5 mg tot 10 mg per 2 weken en dan uitsluipen tot 0. ! De BSE en CRP dienen eenmaal per 2 weken worden bepaald. Indien BSE en CRP weer oplopen 1 stap terug in het schema doen.
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Risico Visus Verlies ! ! ! ! !
Oudere leeftijd hoger risico Laag Hb beschermend Voorafgaand CVA HLA DRB1*04 Ontwikkeling MRI/MRA kan ons verder helpen
75 6.8 ja ? wellicht
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
MRI T1
Geiger et al Rheumatology 2009;48:537-541
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Geiger et al Rheumatology 2009;48:537-541
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Risico Aneurysma / Stenose Aorta ! ! ! ! ! !
Oudere leeftijd hoger risico BSE niet heel hoog Wel hoge FDG PET uptake Geen dyslipidemie Voorafgaand CVA HLA DRB1*04, meer inflammatie
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Risico Aneurysma In RCA ! Mortality in GCA not different from normal population (Neunninghof et al. AR 2003) ! Different studies 8-18% aneurysms mostly of the ascending aorta and the aortic arch ! 17 fold risk of ThAA and 2.4 risk of AAA ! Risk factors for development of aneurysms; hyperlipidemia, ESR, Hypertension, coronary artery disease, increased FDG uptake
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Co-mediactie ! Carbasalaat calcium; om craniale ischemie te voorkomen (2 retrospect studies) ! Omeprazol 20mg ! Alendroninezuur 70 mg/week ! Calcichew D3 500mg/ Vit2 dd ! Zo nodig paracetamol 3 dd 1 gram ! Naproxen max 2 dd 500 mg
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Contribution of Vascular Physical Examination for AA Risk Monitoring ! Left arm claudication was present in 43/90 patients (48%),and right arm claudication was present in 33/90 patients (37%). ! A history of upper extremity claudication was 60% sensitive and 85% specific to detect angiographic lesions involving either the ipsilateral subclavian or axillary arteries. ! Assessment of claudication in combination with the vascular physical examination did not further improve the performance characteristics of the physical examination. ! Abnormal physical examination findings were highly associated with the presence of arterial lesions, but normal physical examination findings did not rule out the possibility of arterial disease.
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Monitoren ! Ziekte activiteit; BSE / CRP en symptomen ! Schade RCA/LVV; Screen in hoog risico groep op AA dmv X-Thorax AP en Lateraal (TTE op indicatie) en echo abdomen ! Bijwerkingen; Maag, BDM en Vit D
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Recidief/ relapse ! Definitie: terugkeer symptomatologie in combinatie met oplopen BSE en CRP; ! Verhoog prednisolon dosis met ten minste 10 mg per dag, indien dosis ten tijde van recidief nog boven de 15 mg is. ! Start Methotrexaat als adjuvante behandeling Jover et al Ann Int med 2001, Hoffman AR 2002
UMCG Rheumatology & Clinical Immunology
Methotrexaat
Mahr AR 2007
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Methotrexaat en Anti-TNF
Issues in trial design for ANCA-associated and large-vessel vasculitis Ruth M. Tarzi, Justin C. Mason and Charles D. Pusey
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Medicamenteuze mogelijkheden naast methotrexaat ! ! ! ! ! !
Azathioprine Leflunomide Tocilizumab Rituximab Cyclofosfamide Anakinra
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Tocilizumab= anti-Interleukine 6 receptor Mab
UMCG Rheumatology & Clinical Immunology
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
! ! ! ! ! !
Grote Vaten Vasculitis Diagnostiek Behandeling Takaysu Nieuwe ontwikkelingen Vragen
UMCG Rheumatology & Clinical Immunology
Mikito Takaysu
UMCG Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG Rheumatology & Clinical Immunology
Hoffman Medicine 2009
UMCG Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Kerr et al Ann Int Med 1994
Rheumatology & Clinical Immunology
Dreyer et al clin exp rheum 2011
UMCG Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Blockmans Ann NY Acad sci 2011
Rheumatology & Clinical Immunology
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Pregnancy
Hidaka maternal fetal medicine 2011
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Behandeling
Silva da Souza Rheumatology Int 2010
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Samenvatting ! ! ! !
Takayasu op jongere leeftijd Met name Vrouwen Belangrijk goed te letten op complicaties Cardiovasculaire risico factoren beperken
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Samenvatting RCA/LVV ! RCA veelvoorkomende aandoening overlap met PMR ! Bij zowel RCA als Takayasu geen ANCA ! Alle grote vaten kunnen meedoen ! Behandeling EERSTE KEUS prednisolon ! Nieuwe behandelstudies volgen
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
! ! ! ! ! !
Grote Vaten Vasculitis/RCA Diagnostiek Behandeling Takaysu Nieuwe ontwikkelingen Vragen
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Issues in trial design for ANCA-associated and large-vessel vasculitis Ruth M. Tarzi, Justin C. Mason and Charles D. Pusey
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Behoefte aan Biomarkers for diagnosis and follow up ! Verouderde T-cellen (Onderzoek Niels van der Geest UMCG) ! Genetics of Ageing GWAS studie
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
UMCG poli Reuscel Arteriitis Snelle Service Diagnostiek oa Echo, biopt, PET/low dose CT Start behandeling na diagnostiek Onderzoek gericht op verbetering diagnostiek en behandeling. ! Onderzoek naar de rol van de verouderde Tcellen ! Contact:
[email protected] 77053
[email protected] 77122
[email protected] 77105
! ! ! !
Rheumatology & Clinical Immunology
UMCG
Bedankt voor uw aandacht ! ! ! ! ! !
Grote Vaten Vasculitis/RCA Diagnostiek Behandeling Takaysu Nieuwe ontwikkelingen Vragen
UMCG Rheumatology & Clinical Immunology