Gods gedachten zijn hoger dan die van ons Aanwijzingen voor de liturgie: Tekst: Jesaja 55 : 8 - 13 Zingen: Ps. 100 : 1 - 4 Na de wet: Ps. 130 : 1, 2 Schriftlezing: Jesaja 55 Na de Schriftlezing: L. 460 : 1 - 5 Na de preek: Ps. 98 : 4 Na de geloofsbelijdenis: Gez. 28 : 2 – 4 (afwisselend) Slotzang: Ps. 113 : 1, 2
Gemeente van Jezus Christus, Hoe hoog is de hemel eigenlijk? Tja, daar vraag je me wat. Is dat te meten, de hoogte van de hemel? De zon staat ver boven ons, zo’n 150 miljoen kilometers. Maar de hemel? Zeg maar rustig: die is onmetelijk hoog. In de Bijbel wordt het hoogteverschil tussen hemel en aarde meerdere keren genoemd. O.a. in Psalm 103. Daar zingen we: zo hoog de hemel is boven de aarde, zo machtig is Gods goedertierenheid over wie hem vrezen. Met andere woorden: Gods goedheid is niet normaal meer voor aardse maatstaven. Meetlatten van deze aarde schieten te kort om Gods hemelse goedheid te meten. Kijk omhoog, zover je kijken kunt. En laat tot je doordringen: zo onbegrensd is de trouw van God! De profeet Jesaja heeft het ook over dat hoogteverschil. De Here zegt in Jesaja 55 : 9: zoals de hemel hoger is dan de aarde, zo zijn mijn wegen hoger dan uw wegen. Als we iets niet begrijpen, dan zeggen we: het gaat me boven de pet. Of: dit is voor mij te hoog gegrepen. Ik kan er niet bij. De baan van de zon en de maan kun je nog volgen. Al moet je niet tegen het licht inkijken. Maar de baan van Gods gedachten is zo hoog, daar kun je niet bij! Die is voor ons te hoog gegrepen. Paulus schrijft: God woont in een ontoegankelijk licht. Hoe ondoorgrondelijk zijn Gods beschikkingen en hoe onnaspeurlijk zijn wegen (1 Tim. 6 : 16, Rom. 11 : 33). Wat betekent het, dat er een hemelhoog hoogteverschil is tussen Gods gedachten en die van ons. Ik heb deze woorden als tekst uitgekozen omdat ze zo buitengewoon moedgevend zijn. Er is nogal wat aan de hand op dit moment in de Gereformeerde Kerken (vrijg.). Aan negatieve en sombere geluiden geen gebrek. Daarom een preek die hoop wil geven. Wat heeft het allemaal voor zin: kerkzijn in 2004, Bijbellezen en Bijbelstudie, preken maken en naar preken luisteren? Waar doen we het voor? De preek kun je als volgt samenvatten: Gods hoge woord over het effect van zijn woord: dat woord is 1. verrassend; 2. vruchtbaar.
1. Het zijn bekende woorden, de tekstwoorden over de grote hoogte van Gods gedachten. Er is een hemelsbreed verschil tussen de weg die wij het liefst zouden kiezen en de weg die de Here soms met ons gaat. Wij vinden de woorden van de tekst daarom op rouwkaarten en in rouwadvertenties. Als we er helemaal niets meer van begrijpen, zeggen we tegen elkaar: Gods weg is onnavolgbaar. Als we bijna vastlopen in verdriet, kunnen mensen elkaar eraan herinneren dat Gods weg en die weg die wij in gedachten hadden niet samenvallen. Op deze manier krijgen de woorden die Jesaja namens God mag doorgeven iets neerslachtigs. Zo is het nu eenmaal… Gods gedachten zijn nu eenmaal hoger dan die van ons, het is niet anders. Daar kun je dan alleen maar in berusten. Schik je in het onvermijdelijke. Gods wegen zijn hoger dan onze wegen - die woorden hebben in ons spraakgebruik vaak een wat timide klank gekregen! Je kunt de Here toch niet begrijpen, en je haalt de schouders maar eens op. Is dat de bedoeling? Is dit de wat triestige betekenis van Jesaja’s woorden: je krijgt van God nooit ‘hoogte’, want zijn gedachten zijn te hoog? Zegt de Here: de mens moet zich nu eenmaal schikken in zijn onvermijdelijke lot? Wat is de situatie? De situatie is hopeloos. Israël is weggevoerd, in ballingschap gegaan. Gods volk is afgevoerd naar Babel. De stemming bij de weggevoerden is neerslachtig. Het wordt nooit meer wat. In Jesaja 40 : 27 vang je iets op van de hopeloze sfeer. Ze zeggen: onze weg is voor de Here verborgen! God ziet ons niet staan. Ze voelen zich als een kind, dat op een overvol strand verdwaald is geraakt. Het kind is de weg kwijt is en loopt verloren rond, niet gezien door de ouders. Pa en ma liggen te liggen op handdoek en hebben niets in de gaten. Ze hebben geen idee. Wat moet dat kind zich verloren voelen in de drukte. Niemand kijkt naar me om! Aan dat gevoel kun je denken bij die wanhoopskreet van de Israëlieten: mijn weg is voor de Here verborgen. Zo voelden Gods kinderen in Babel zich. Als een verdwaalde, onopgemerkte kleuter die verloren loopt te huilen. Wat zegt de Here daarop? Je voelt je verdwaald en verloren, dat is nu eenmaal iets dat je moet aanvaarden, want je kunt God nu eenmaal toch niet begrijpen? Absoluut niet! Mijn wegen zijn hoger dan die van u, dat betekent dat de Here tegen die verdwaalde peuter zegt: wacht eens, Ik zie je echt wel lopen! En ik heb nog grote plannen met je! Jij denkt: mijn weg is voor God verborgen, het is een doodlopende weg. Maar God zegt tegen je: mijn wegen zijn hoger die van jou, ik ben je beslist niet uit het oog verloren en mijn weg met jou loopt niet dood! Jij denkt: ik ben verloren, het is afgelopen met me, het is over en sluiten. Maar daar denk Ik, de Here, heel anders over. Jij denkt aan onheil, maar Ik denk aan heil! Jij denkt aan schuld, Ik denk aan vergeving. Jij denkt aan het einde, ik denk aan grote verrassingen voor jou! Mijn gedachten zijn hoger dan uw gedachten, dat is een heel positief geladen woord voor doemdenkers. Een on-gedachte, onmogelijke geachte redding komt er aan! Mijn gedachten zijn hoger. Dat betekent: Ik jullie trouwe en machtige God ben voor geen gat te vangen. Als alle hoop vervlogen lijkt geef Ik hoop. Ik open de toekomst als jij radeloos bent. Als je zelfs niet meer denken durft aan redding denkt God er wel aan, want zijn gedachten zijn verrassend hoger dan die van jou. Als het niet meer in je opkomt dat het goed komt, komt het bij Mij wel op. Want mijn gedachten zijn hoger. En mijn wegen zijn hoger. Die woorden préken geen berusting, ze bréken de berusting! Mens, wat zijn je gedachten? Wees een eerlijk. Hoe vaak ben je bezorgd? Hoe vaak ben je negatief gestemd? Of sterker: loop je helemaal vast in de eigen gedachten? Hoe vaak raak je verstrikt in je zorgen, je angsten, je vragen? God zegt: mijn gedachten zijn hoger! Jij verdwaalde peuter op het strand, je Vader slaat zijn arm om je heen. Waarom? Hoe dat kan? Het geheim daarvan staat in vers 7. God is een God die zich graag ontfermt! Hij is een God die vergeeft, steeds weer vergeeft. Vers 7 zegt: onze God
vergeeft veelvuldig. Het grote woord in deze wereld is vergelding. Dat is het systeem van deze aarde: wie goed doet goed ontmoet. Dat is het systeem waar deze wereld uit bestaat: als jij goed bent voor mij, zal ik goed zijn voor jou. Niets is gratis. Menselijke gedachten stijgen niet hoger. En alle religies, buiten het christendom, geloven in dat systeem. Je krijgt wat je verdient. Zelfs de hemel wordt ingepast in het aardse systeem van verdienstelijkheid! Maar de God van hemel en aarde zegt, dat het andersom is. Maar de hemel is hoger dan de aarde! De hemel laat zich niet inkapselen in het aardse systeem van krijgen wat je verdient, de aarde wordt verrast door het hemels systeem: je mag zomaar aannemen wat je helemaal niet verdiend! Jesaja 55 begint met een uitnodiging om kennis te maken met het Gods bijzondere verkoopmethode: koop zonder geld! Gods gedachten zijn hoger dan onze gedachten! Je mag bij Hem inkopen doen zonder er iets voor te betalen. Dat is het voor ons zo ‘wereldvreemde’ hemelse verkoopsysteem. God wil geen betaling. Hij wil wél bekering. Daar is het begin van hoofdstuk 55 vol van. Mensen, het is niet hopeloos, keer je tot God. De ene oproep om naar de Here terug te keren volgt op de andere: O, alle dorstigen, komt tot de wateren (vers 1). Luister aandachtig naar Mij (vers 2) en: Zoekt de HERE, terwijl Hij zich laat vinden (vers 6). Daar loopt een peuter op het strand met een emmer en een schepje. Het kind is verdwaald. Maar: er staan wel palen, richtingwijzers op het strand. Palen, die helpen tegen verdwalen. Palen, waardoor het kind de weg terug kan vinden. Peuter, je weg is voor God niet verborgen. Maar zie jij die paal wel staan? Het kruis van Jezus Christus is het hoogste bewijs dat Gods gedachten hoger zijn dan die van ons, en dat wat een dwaasheid is voor mensen Gods hoogste wijsheid is. Zeg niet dat jouw weg voor God verborgen is. Maar zoekt de Here, terwijl Hij zich vinden laat! 2. Ja, maar hoe komt die verrassende bevrijding naar je toe? Wat merk je ervan? Gods gedachten zijn hemelhoog. En jij bent maar een klein mensje op aarde. Waar kruisen hemel en aarde elkaar? Al staat de hemel nog zo hoog boven de aarde, Gods ontferming blijft niet op afstand, ver weg. Gods genade komt uit Gods hoge hemel naar je toe langs de weg van het woord van God. Vergelijk het maar, zegt vers 10, met de neerslag die uit de hoge hemel komt. Regenbuien, sneeuwbuien. Gods genade is niet alleen onbegrensd (kijk maar eens vol verbazing naar de hoogte van de hemel), Gods genade komt zijn woord ook echt naar ons toe (kijk maar eens naar wat regen en sneeuw uitwerken op aarde!). Je kunt je wel eens afvragen: wat blijft er nu over van alle preken die je hoort? Wat blijft er van hangen? Hoeveel blijft je nu echt bij? Wat is er eigenlijk vluchtiger dan woorden? Waarom zou je op een Bijbelkring of vereniging je uitsloven om Gods woord beter te leren begrijpen. En waarom zou je als ambtsdrager een bezoek afleggen op een adres, waar het gesprek maar moeilijk op gang komt? Waarom zouden de leiders en leidsters van de kleine jeugdvereniging zich inspannen voor iets, waar niet alle jongeren op zitten te wachten. En waarom zouden we in deze wereld mensen willen laten delen in een boodschap waar ze niet op zitten te wachten? Soms is er weinig zichtbaar, weinig meetbaar resultaat. Woorden lijken heel vluchtig. Maar luister dan even naar Jesaja! Wat is vluchtiger dan regen of sneeuw? Als het geregend heeft en de zon gaat weer schijnen, dan is van de regen meestal al gauw weinig meer terug te vinden. De aarde drinkt met volle teugen de regen op. Een hete dag kan eindigen met een lekkere frisse bui, maar wanneer het de volgende dag weer stevig zomert, vraag je je af: wat is er met die regenbui gebeurd. Net als met die preek van afgelopen zondag: wat is er nog van over? En de sneeuw kan soms een tijd blijven liggen, maar als de zon schijnt… dan verdwijnt de sneeuw als sneeuw voor de zon. Weg.
Maar toch: het zou eens een tijd helemaal niet moeten regenen, geen hagelbui of sneeuwbui zou de aarde moeten aanraken – dan zouden we maar al te goed weten hoe ongelooflijk belangrijk deze neerslag is. De aarde zou dor worden, doodgaan. Alle vruchtbaarheid zou verdwijnen. Kijk naar de regen en de sneeuw en zie hoe Gods woord werkt: schijnbare vluchtigheid gaat gepaard met grote vruchtbaarheid! Is dat niet moedgevend? Zo werkt Gods woord. De regen wordt afgevoerd naar zee, daarna ‘keert de regen terug’, verdampt. Maar wat wordt er ondertussen eerst in stilte veel losgemaakt in de aarde! De regen en de sneeuw blijven niet aan de oppervlakte. Het gaat om de dieptewerking, om wat er onzichtbaar in stilte ondergronds gebeurt. Geweldig! Jesaja noemt het allemaal op in vers 10, wat er gebeurt met de aarde, ondergronds en dan ook weer bovengronds. De aarde wordt vochtig gemaakt (1), vruchtbaar (2), gewassen gaan groeien (3), nieuw zaad wordt gevormd (4) en er is voedsel voor de mens (5). Gemeente, dit is een bemoediging voor ons allemaal. Al lijkt het klein, onbelangrijk, vluchtig wat je aan het doen bent, christelijk gedrag en christelijke woorden zullen niet zonder effect blijven. Integendeel, God wil door zijn Geest vruchtbaarheid geven aan zijn woord. Daar zorgt Gods Geest voor! Het woord van God zal niet leeg, dat wil zeggen onverrichterzake, terugkeren. Het mist z’n uitwerking niet! Biddend bezig zijn het woord van God, alleen en met elkaar, het lijkt misschien een bezigheid, die weinig oplevert. Maar vergis je niet, het is een investering die heel winstgevend is. Het evangelie is een werkzame kracht, omdat het het woord van God is. Al vanaf Genesis 1 kennen we de God van hemel en aarde als de God die spreekt, en het is er! Wanneer je je echt richt op de woorden van God, en niet je eigen gevoel en je eigen mening vooropstelt, gaan er speciale dingen gebeuren. Dat gebeurt allemaal in het klein en in het verborgen. Want de werking van Gods woord is het geheim van de heilige Geest. Net zo min als ik weet wat de regen en de sneeuw precies in de aarde aan het doen zijn, net zo min kan ik God precies volgen in de manier waarop Hij effect geeft aan zijn woord. Ook daarin blijven Gods wegen hoger dan mijn wegen. Maar verwacht er maar veel van, van de kracht van Gods woord. Kerk-zijn rondom Gods woord heeft altijd toekomst. Want Gods woord heeft grote kracht. Al moet ik daarin wel Gods vrijmacht erkennen. Gods woord doet niet wat ik wil, maar doet wat God ermee wil. Het doet niet wat mij, maar wat Hém behaagt. Je als christen gedragen, als christen praten, als christen getuigen, het lijkt misschien een achterhaalde manier van leven. Vooral een manier van leven, waar je weinig mee opschiet. Maar de Here belooft, dat een dergelijke houding toekomst heeft. En dat je op die manier dingen losmaakt in je omgeving, waar je geen idee van hebt! Dat betekent ook, dat de weg van het woord van God in ons leven, en in de wereld, de weg van veel geduld is. Het is best logisch, dat wie zaait ongeduldig uitkijkt naar de oogst. Maar de zaaier zal toch geduld moeten hebben. De dag van de regenbui op het land, waardoor het land vruchtbaar kan zijn, en de dag waarop de oogst wordt binnengehaald, vallen niet samen. Maar de oogst komt! Dat het allemaal echt waar is, dat je Gods woorden kunt vertrouwen en dat die woorden hun uitwerking niet zullen missen, daarvan vind je een mooie illustratie aan het slot van de tekst. De Here belooft daar: de gedeporteerden in Babel zullen tegen alle verwachting bevrijd worden. Achteraf kunnen we makkelijk praten en zeggen: klopt, dat is echt gebeurd. Er kwam bevrijding. Maar toen deze woorden voor het eerst uitgesproken werden was er nog niets van te zien. Het is werkelijk gebeurd, de Bijbelboeken Ezra en Nehemia vertellen over de ongedachte terugkeer uit Babel! De beloften van de profeten kwamen echt uit, Gods woord keert nooit leeg terug! Daarom mogen we alle vertrouwen hebben in de goede afloop. Jesaja’ s woorden gaan over in een lied. Vers 12 en 13 vormen een psalm, boordevol vreugde en verwachting. In vreugde zult u uittrekken en in vrede geleid worden! En zelfs de schepping, bergen en heuvels, bomen en struiken zal juichen voor de Here.
Er staat dat zelfs de bergen en heuvels zullen uitbreken in gejuich en dat alle bomen in de handen zullen klappen. Ziet u het voor u? Stille bomen die een staande ovatie ten gehore brengen? Zware bergen, schuddebuikend van vrolijkheid en stramme harkerige boomtakken die in de handen klappen? Applaus van de bomen!? Hoe kan dat? Maar weet u nog wat er gebeurde toen Israël uit Egypte trok en bij het bergmassief van de Sinaï kwam? Psalm 114 zegt: toen Israël uit Egypte kwam sprongen de bergen als rammen, huppelden de heuvels als lammetjes. Daar zit flink wat dichterlijke overdrijving in. Maar het is ook echt gebeurd, dat de Sinaï beefde. Toen God in majesteit verscheen, kwam er een aardbeving. Dat waren geen vreugdesprongen, nee, de schrik zat er toen goed in, bij de mensen en zelfs bij het gebergte. Dat was het oude verbond, het verbond van de schrik voor God. En nu, nu lijken we bij het einde van het oude verbond te staan: compleet mislukt, Gods volk is weer net zover als in Egypte, in Babel. Maar: Gods gedachten zijn hoger dan onze gedachten! Hij heeft grote plannen, ook als wij mensen helemaal uitgepraat zijn. God belooft nu, na de tweede uittocht, de uittocht uit Babel, gaat het nog veel mooie worden! Hier loopt het nieuwe verbond op uit: de bomen zullen niet staan te trillen van schrik, maar zullen applaudiseren voor God. God zal heel de schepping laten meegenieten van zijn heil! Hoe is het mogelijk? Het is mogelijk omdat God graag vergeeft en de vloek weg doet. Voor altijd. Dorens en distels zijn een teken van vloek. Die zien we niet meer terug. Daarvoor in de plaats komen cypres en mirt, de altijd groene naaldboom en de altijd groene heester. De vloek verdwijnt en het wordt altijd lente! Alle tranen zullen gedroogd worden. Alle ziekte zal verdwijnen. En de dood zal niet meer zijn, noch rouw, noch geklaag, noch moeite zal er meer zijn. Die nieuwe wereld zal één groot monument zijn tot eer van God.Want zijn gedachten zijn hoger dan die van ons en zijn woord komt altijd uit. Dan zullen de altijd groene bomen in de handen klappen en zeggen: applaus voor de Here! Amen
