89
DIE BETEKENIS VAN DIE TEOLOGIESE SKOOL VIR ONS KERKLIKE LEWE. B o s ta a n d e o n d e rw e rp kan die beste belig w ord d e u r te w ys op die g r o n d sla g , doel, n o o d sa ak lik h eid en a rb e id v an die Skool van ons Kerk. 1 ( a ) Die g ro n d s la g is v an huis uit G ereform eerd. D ieselfde bodem dus w a a r o p die Kerk van die Skool gefo n d e er is. N a d e r v erkla ar, beteken dit, d a t o n s T eo lo g iese Skool s ta a n op die b eginsels van die Bybel, so o s dit in die drie F orm uliere van E nigheid vertolk en v as g elê is d eu r die N asio n ale S inode van D o rd recht, in die j a a r 1619. Blykens vrae in die j a a r 1868 ( d u s ko rt vóór die stig tin g van die Teol. S kool) d eu r ’n d esty d se „ S y n o d a le C om m issie” a a n a s p ir a n t p roponente gestel, w a s die s ta u n d p u n t reeds G ereform eerd. „D e p ra e se s ( D s . D. P o s tm a sn r.) doet de volgen de g e w e te n s v ra g e n a a n de E x a m in a n d i: le om tre n t hun g e lo o f in G od, volgens art. 1 der N ed e rla n d sc h e Belijdenis des Geloofs. 2e om tre n t hun geloof a a n g a a n d e de O p e n b a rin g G ods, vol gen s art. 2 dier belijdenis. 3e A a n g a a n d e de goddelikheid der H eilige S ch rift, v olgens art. 7 dier belijdenis. 4e O ver hun p ersoo nlijk g e lo o f in j e z u s C hristu s als hunnen volkomen Z aligm aker. En, 5e A a n g a a n d e hunne ro eping tot de E va ngelie b ed ie n in g , of zij doo r de liefde v an C h ristus, en de b ege erte om zielen voor Hem en Zijn K oninkrijk te winnen, gedreven w orden. O p al deze v ra g e n w o rd t d oor de E x a m in a n d i bevestigend g e a n tw o o r d .” Dit is v a n d a g , na 75 ja a r , nog die g r o n d s la g v an ons T eol. Skool. b) Die do el van die s tig tin g ? H ierop het wyle prof. C a chet in sy feesrede van 1889 g e a n tw o o r d : „ O n s doel w a s tw e e v o u d i g : allereerst, wilden wij die n aren voor de kerk vormen, m a a r teg elijk ertijd w enschten wij algem een n u ttig te zijn . . . .” Hierdie doel kon natu u rlik nooit beter gedien w o rd a s d e u r ’n S k o o l nie. ’n Eie Skool! -’n T eo lo g iese Skool, w a a r o n d erw y s in die heilige G odgeleerd heid v e rsk a f sou w ord deu r m anne van o n g e re p te regsinn ig heid, w etenskaplik e b ek w a am h e id en vrome w andel. D a t so ’n skool n o o d g e d w o n g e m a a r ’n klein begin sou hê, w a s vir die stig te r s geen b e s w a a r nie. D á t hulle om die „klein b e g in ” en om so ’n eie, a p a r t e in rig tin g deu r vyande beskim p sou w ord, en selfs as ,,a g te r b ly w e r s ” en vir „ a n ti- w e te n s k a p lik ” g e b r a n d m e r k sou w o rd ,— dit w a s vir hulle ook geen v e r r a s s in g nie. Dit het hulle ook nie van strook g e b r in g nie. V olkome b ew u s van, en ten voile op hoogte met die o p vo edende k r a g en vorm ende w a a r d e van ’n eie T eo lo g iese Skool, het ons v ad e rs in 1869 tot d a a d w e rk lik e S ko o lstig tin g o o r g e g a a n te B u rg e rsd o rp .
90
'
c) O o r die n o o d sa a k lik h e id van ’n eie o p leiding deur die Kerk inr die Kerk, hoef nie veel g esê te w o rd nie. Nie, o m d a t hierdie pu n t van m in der b e la n g sou w ees nie, m a a r o m d a t die g es k ie d e n is van die G erefo rm ee rde Kerke sowel in E u ro p a as in A m erika al k a n t en k la a r u its p r a a k ged a a n het ten gurtste van ’n eie kerklike opleiding. V a n d a a r d a t o n s Kerko rd e die s a a k oor o n d e rw y s v o lstre k nie links la a t lê het nie. Artikels 18— 20 g ee rig tin g a a n vir die kerk in dié verb a n d , H iervolg ens lê dit wel d ee glik op die w eg van die gei'nstitueerde .kerk om te s o r g vir ’n eie T eo lo g ie se Skool. „D e G e refo rm ee rd e Kerken hebben altijd eene behoorlijke ople id in g van E v a n g e lie d ien a re n v o o r g e s ta a n , hebben altijd bij vroom heid en rech tzinnig heid ook b e k w a a m h e id en kennis geëischt. Dit v e rla n g d e n ook wij in dit land, en uit die behoefte w erd de School g eb oren .” . . . a ld u s prof. Cachet. Die g e skied e nis van die N e d e r l a n d s - H e r vorm de K e rk g e n o o tsk a p het verde r afd o e n d e bew ys gelew er, d a t s o d r a die re g sin n ig h eid uit die op le id in g van toe k o m stig e p re d ik a n te verdw yn, die f o n d a m e n te van die Kerk g es k u d w ord, die Kerk o n tro u w o rd a a n sy god d elik e ro ep in g ; die kerk begin defo rm ee r en k r a g te lo o s w ord in die stry d teen die s o n d e en vir die g e o p e n b a a r d e w a a rh e id . M enslikerw ys gesp re ek , k án die Kerk net d á n r e g sin n ig bly, as hy o.m. s tr e n g toesig hou oo r die o p leiding van die toe k o m stig e ev a n g e lje d ie n a a rs . Die Skool is d a a r om die Kerk se w elsyn . . . om o no ntbeerlik e h ulpdiens vir die Kerk te v e rrig . . . om m ense van G od te vorm, . . . om g eestelike pyle te slyp, w a a rm e e die v y an d se a a n v a lle kan a f g e w e e r w ord. Die Skool is noo dsa a k lik ! In die Skool lê die toe kom s van die Kerk! D a a ro m het ons v a d e r s die Skool g e n o e m : „die Siel van die Kerk.” 11(a) En nou die a rb eid van die T eo lo g ie se Skool g e d u re n d e ’n driek w a r te e u ? E ers te B u r g e r s d o r p , en sin d s 1905 te P o tc h e fstro o m ? H et die g e n o e m d e in rig tin g iets betaken vir die arbeid en w e lsy n van die G ere fo rm e e rd e K e r k in S u i d - A fr ik a ? Vir die Kerk, w a t die Skool in die gelbof o n d e r b id d e n d o psien to t G od, o p g e r ig en tot hede toe s ta a n d e gehou het? S ta a n d e gehou het, s o m s met g r o o t opofferinge, sowel van die k a n t van p r o fe s s o r e en s tu d e n te a s van diê v an die g em een tes! V óór ek o p die v r a a g j a of nee a n tw o o rd , la a t my eers n a d e r inspeksie hou. (b) W a t die g e n o e m d e g r o n d s la g van die in rig tin g b etre f— die C hristelik e en n asio n ale.— O m d a t d it Bybels, konfessio n ee l-b y b e ls is, d a a r o m is dit g o e d ; s e d e li k - g o e d ook vo o r G od; kostelike g oud, en besit d it ree d s a s s o d a n ig g ew e ld ig e betekenis vir die Kerk. G e d u re n d e sy 75j a r i g e b e s ta a n het die Skool hierdie r o ts v a s te bodem van G o d s W o o rd , v olgens my wete, nie e e n m a a l v e r la a t nie. O n d a n k s vroeëre, latere en die a l le r la a s te s w a a r tye en oorloë, w a t die in rig tin g g es k u d en geto ets het, se lfs d e u r bloedoffers te v e rg . . . . des o n d a n k s het dit sy geso n d e
die
vir
91 nasionale s ta n d p u n t nie verloën nie, m a a r wel g e h a n d h a a f so n d e r om apologie d a a r v o o r te m aak. D irek en indirek het hierdie b eginseltrou die gem eentes self ten g o ede gekoin. Hierdie nasionale sta n d v a s tig h e id v an . die Skool m oet e g te r as ’n v ru g van sy G erefo rm ee rd -C h riste lik e f o n d a ment a a n g e m e r k w ord. O ok hiervan w a s geen afw y k in g nie, n óg deur k u rato re, p ro fe sso re of stud ente! N ooit het die Kerk rede g e h a d om ’n teologiese p ro fe sso r, d osent of teologiese s tu d e n t uit o o r s a a k v an o n re g s inn ig heid in die leer, o n d er verh oor te moet neem nie. Inteendeel, d a a r w a s en is tot v a n d a g toe baie stof vir Kerk en Skool om die H ere te d a n k vir die geso n d e k onfessionele g r o n d sla g , w a a r o p die inrig tin g n og s ta a n en stry vir die Geloof, w at eenm aal a a n die heiliges o orgele w er is. Met gro o t d a n k b a a r h e id m a g d u s v e rk la a r w o rd : die G e r efo rm ee rd -b y b else s ta n d p u n t van ons T eolo giese Skool is na ’n driek w arteeu n og kerngeso nd, soos w a t die stig te r s dit d e s ty d s gewil het. En, — wie sal die betekenis van hierdie enkele fe it vir die syn en welsyn van ons kerk na w a a r d e kan takseer! Is twyfel, on sek erheid of d w aa lle er altyd en oral ’n ram p v'ir die soekende siel en die s try d en d e kerk,— d a a r e n teen is bely den isv asth e id en k oersbe w usth eid ste ed s ’n seen vir die vermoeide reisiger na die ewigheid. En vir hierdie ram p of seen is Skool en Kerk tot ’n baie g ro o t m ate v erantw oordelik , a l n a a r hulle die heilige beginsels van G o ds W o o r d óf verloën óf sta n d v a s tig lik geleer het in die Skool, ve rk o n d ig het van die kansels af, en bely het in die d a a g lik s e lewe. Die Kerk kan sy Skool, ná soveel ja r e van a rbe id d u s net lof toesw aai vir die to t-h ie r-to e aa n die d a g gelegde beginseltrou! En, la a t ons d a a r a a n dink, d a a r d ie Skool b e s ta a n uit vlees en bloed; uit p ro fe sso re en studente, mense van gelyke b ew eging e a s u en ek . . . . V eral noem ek ons teologiese p rofessore, van wie so m m ig e al vir soveel ' ' j a r e ugte re en trou bly s ta a n het op dieselfde bep ro e fd e g ro n d s la g ! Die Kerk moet hierdie feit, by ’n geleentheid soos hierdie, p ertinent uitspreek, en selfs op die een of a n d e r ta s b a r e wyse, d a n k b a a r w a a rd e e r . W a n t die manne se betekenis, w a s en is vir ons kerklike lewe van o n s k a tb a r e w a a r de, w a t in te rm e van geld nie bereken kan w ord nie, m a a r n a m a a ls vergeld sal w o rd deu r die K oning van die Kerk. A n d ersy d s is d eu r hulle hou ding a a n ons G ereform ee rd e Kerk hier te lan d e die s k a d e eri ellende, w a t gew oonlik d eu r b eg in selv ersak in g van o n reg sin n ig e p ro fe sso re of p re d ik a n te v e ro o r s a a k w o rd — n og b e s p a a r gew ord. Gesien die afval in ons tyd, en ons v erm e erd erde p r o fe sso r e - en p re d ik a n te ta l, moet hierdie kón fessie-g etro u h eid a s van die a lle rg ro o tste betekenis g e s k a t w ord, en tewens as ’n b es o n d e re g u n s van God óor ons Kerk en kerklike lewe a a n g e m e r k w ord.
*
92 N a a s en o n d e r G od moet h ie rd ie v erskynsel o n d e r a n d e r e to egesk ryw e w o rd a a n o n s p ro fe sso re as o o k a a n die k o n fe ssio n e le k a r a k te r van die p ro p e d e u tie s e stu d ie s a a n die P.U.K. vir C.H.O. ’n V oorreg, w a t o n s kerk b o k a n t a n d e r kerke geniet, en w a t o n s beslis beny w o rd deu r a n d e r kweekskole. H iervo o r ’n e r e s a lu u t a a n die v eteran e van die P.U.K.!! ( c ) W a t die doel nog ee n s b etref,— naa m lik opleiding, v o r m in g van b e d i e n a a r s van die W o o r d vir die Kerk van C h ristus. Net so o s sy g ro n d sla g , só het die Skool ook s y doel n o o it- lo s g e la a t nie! Met ’n goeie gew ete kan die K u ra to riu m v erk la ar, d a t dit die inrig tin g se k o n s ta n te strew e w a s om g o d v re se n d e en altyd b eter to e g e r u s te E v a n g e lie d ie n a a r s vir die kerk d ie n s te kweek. En die v r u g het nie u itge bly nie. W a s die strew e eg ter nie alty d ewe suksesvol nie, d a n kan dit nie a a n onverskilligheid of b e g in s e lv e r s a k in g g ew y t w o rd nie, m a a r wel a a n die feit, d a t menslike sw a k h e d e ons beste w erke alty d aanklew e.
.
( d ) T ó g m a g ta n s, na soveel ja r e van arb eid, met g ro o t b ly d sk a p m elding g e m a a k w o rd van die heuglike feit, d a t die«deur o n s v a d e r s voorg es teld e doel g ro o tlik s bereik is. Die Skool het nie o n ta a r d nie. D it het nie alty d so „ k le in ” gebly nie. Inteendeel, d a a r w a s g ro e ik ra g , vooruitg a n g en w a sd o m van Bó. En in dieselfde m a te het dit ook m eer diens g elew er en het b etekenis vir ons kerklike- en volkslew e alhoejneer toegeneem. W a t b etre f die a lg e m e e n -w e te n sk a p lik e o n tw ikke ling en teologiese to e ru s tin g van stu d e n te a a n die Skool,— d a a r v a n kan so n d e r vrees vir o o r d ry w in g gesê w ord, d a t die Skool met re u se s p ro n g e v o o r u itg e g a a n het s in d s sy v e r p la s in g n a P o tc h e fs tro o m in 1905 en d a a r n a , sin d s die inkorp o r a s ie van die literarie se d e p a r te m e n t in die U niversiteit van S uid-A frika. Die verskil tussen die oue, nuw e en n u u tste opleiding, algem en e en teologiese, is b aie groot. G elukkig r a a k dit nie die prinsipiële, m a a r net die form ele k a n t v an die opleidin g. W a s u nive rsitêre en d o k to r s g r a d e voorheen iets o n g e k e n d s of a l ta n s baie se ld s a a m o n d e r ons teologiese geledere, ta n s is dit die geval nie m eer nie. N og o pvallende r is die uitg ro e iin g van die literarie se d e p a r te m e n t s in d s die inlyw ing van 1921. Hier is die verskil se lfs só fenom enaal, d a t d a a r formeel geen v e rge ly king meer tu ss e n die ou lit. d e p a r te m e n t en die nuwe P.U.K. vir C.H.O. g e m a a k kan w o rd nie. Die n uw e het die oue to ta al o n tg ro ei! Vir meer b e s o n d e rh e d e v erw ys ek die b e la n g ste lle n d e leser na die J a a r b o e k van g e n o e m d e in r ig ting. En ook hierdie in rig tin g sta a n , G ode sy d ank, n og op C hristelikg elo w ig e grondslag,* en b e s tu d e e r die w e te n s k a p p e by die lig van die G o d s o p e n b a rin g . V a n d a a r sy leuse: „ln U Lig.” (S ie n hoofw et no. 25 van 1921 en w y sig in g van 1933). .
93 ( e ) O or die betekenis van die dogter, die P.U.K. vir o n s kerklike lewe wei ek ta n s nie uit nie, b ehoude ns één punt, w a t hier b es o n d ere verm elding verdien, d a t die P.U.K. ta n s die enigste sa m e ste lle n d e kollege van die U niversiteit van S uid -A frik a is, w a t teologie d oseer en w a a r d e u r die ger\pemde U niversiteit in sta a t gestel w o rd om B.D., M.Div. en D.D. g r a d e in die teologie te verleen. Dit is ’n p r e sta sie en ’n hoë o n d e r s k e id in g 'v ir die P.U.K. en ’n eer vir die G ereform ee rd e Kerk. M a a r dit het ook p rin sipiële b etek e n is, vir ons C alvinistiese w ê reldbesko uing. ’n ’ Betekenis, w a t nie altyd o n d er w o o rd e g e b rin g kan w o rd nie, o m d a t dit sedelikgeestelik van a a r d is. M a a r, w a t tog soos ’n s u u r d e e g in- en d e u rw e rk op die d eeg van o n s gesin s-, skool- eh volkslewe, en w a t indirek ons k erklike lewe ten g oede koni. V olgens p ro fe sso r Cachet, w as, soos reed s bo vermeld,— die doel met die S k o o lstig tin g tw ee v o u d ig : „A llereerst wilden wij d ienaren voor de Kerk v orm en; m a a r tegelijk ertijd w enschten wij algem een nu ttig te zijn. Zal de jo n g e lin g zijn w eg zuiver houden n a a r G ods W o o rd , d a n moet hij ook leeren 0111 in en d o or de w e te n sc h ap God te dienen. De Bijbel moet g r o n d s la g zijn van alle on derw ijs en d a a r o m stichtten wij tw intig j a a r geleden eene school op den Bijbel g eg ro n d , om alzoo voor land en volk nu ttig te kunnen zijn, en de waarheid, G ods ook in Z u id -A frik á te h an d h aven.” ( f ) En nou, na ’n d rie k w a rt eeu w ord die n a g e s la g gero e p om honiT self r ek e n sk ap van sy ren tm e e s te rsk a p te gee,— of die Skool naanilik aan sy doel b e a n tw o o rd het. O p die v r a a g wil ek, sa a n iv a tte n d en afsluitend, as volg a n t w o o r d : 1. Die Skool (K u rato riu m , T eolo g iese S en aa t, P ro f e s s o re en S tu d e n te ) het sy K on fessionele G ro n d sla g behou, tot seën vir die Kerk. Dit is ’n blye tyding, w a a r ons tem id de van die „ A fv a l” lewe. . 2. Die Skool het sy o o rspron klike D oelstelling getro u en volhardend n a g e strc w e en dit ook, o n d a n k s teënhede, grootliks bereik. 3. Die Skool het, o n d a n k s ’n baie klein begin, s te rk uitgegroei, sowel w at die p r o fe sso r e - en stu d e n te -ta l, as w a t sy invloed, invloedsfeer, stu d iek u rsu sse , biblioteek, fondse, geboue, a d rn inistrasie ens. betref. 4. Die Skool het d eu r die p e n n e v r u g van sy le erk ra g te en o udstu d e n te gep re stee r, en d a a r d e u r vér buite eie kerklike krin ge bekendheid en selfs roeni verw erf. D irek of indirek tot welsyn van die G ereform ee rde Kerk en tot bev o rd e rin g van ons Calvinistiese w êreld- en lew ensbeskouing. 5. Die Skool het „pyle g es ly p ,”— jo n g nianne gevorni en toeg erus vir die veelsydige arbeid van Kerk en S en d in g ; en deu r sy invloed, ook vir die C .N .O .-m anne, w a t die Kerk vir ja r e lank trou gedien het tot die d a g van hulle d ood toe. M anne, w at met hulle eg g e n o te s ’n seen vir ons
94 gem ee n tes w a s en n og is. W a t allesins to e g e ru s is, om die W a g w a a r te neem by die p o o rt v an die W a a r h e i d en van die d u u r g e k o o p te B ruidkerk. M anne, d e u r wie se a rb e id die Kerk nie alleen bedien is met W o o rd , S a k r a m e n t en allerlei geestelike v e r s o r g in g nie, m a a r ook uitgebrei het tot vér o o r die g r e n se van die Unie. * V ergelyk a l m a n a k o p g a w e s van, sê die j a a r 1890, 1910 en 1940 met in ekaar, en die u itb re id in g is opvallend. 6. O p volledigheid m a a k ek met dié o p so m m in g geen a a n s p r a a k nie, — ek wil hierm ee sle g s ’n a a n d u id in g gee v an die feit, d a t die H ere God die eens b e g o n n e w e r k — d e u r die v a d e r s en m o e d e rs van ons Kerk— inderd a a d ryklik geseën het. En d a t die w a a r d e van ons T eo lo g iese Skool vir ons Kerk moeilik o o r s k a t k an w ord. Die Skool het die Here, en d a a r d e u r ook sy K e r k tro u gedien g e d u r e n d e al die j a r e van sy b e s ta a n . D áá rv o o r, n a m e n s die h.h. K u ra to re die h artlike d a n k a a n die b ro e d e rs professo re, s tu d e n te en al o n s gem een tes! M a a r, bo alles a a n Hóm, die G ew er van alle dinge! En nou . . . die T o e k o m s ? L a a t ons v o o r tg a a n en v o o rtb o u ; getrou wees en bly a a n die Kerk, a a n o n s Volk en a a n die Here onse God, solank a s Hy ons s p a a r ! D án, geen noodL Bloem fontein. S e p te m b er 1944.
I. D. KROGER.
DIE TEOLOGIESE SKOOL EN ONS VOLKSLEWE. T o e in ons land teen die opk o m e n d e L iberalism e op kerklike gebied a a n die einde van die v y ftig e r en die b egin van die se s tig e r ja re van die vorige eeu heil g eso ek is in g e v o e lsg o d sd ien s, o p w e k k in g s d ie n ste en P inkSterbidure, het die G ere fo rm e e rd e volksdeel (d ie Doppers) hierteenoor gestel te ru g k e e r tot die G ere fo rm ee rd e belydenis. En toe dit vir hulle onm o o n tlik g e m a a k is om b inne die d e s ty d s b e s ta a n d e kerklike v erb a n d e tot die G e refo rm ee rd e bely denis te ru g te keer in alle opsigte, nl. in leer, diens en k e rk re g e rin g , het dit gek om tot a fso n d e rlik e k e rk fo rm a sie in 1859. D it w a s geen nuw e k e rk s tig tin g nie, ald u s die v a d e r s van die Geref. A fs keiding in 1869 in hulle „ O p e n b a r e v e r k la rin g van onze A fscheiding van de Ned. Herv. Kerk in de Z.A. Republiek en van de Ned. Geref. Kerk :in den O r a n j e - V r y s t a a t en K a a p Kolonie,” m a a r ’n h e r stig tin g van die Geref. K erk vo lg e n s die eie s t a tu te van hierdie Kerk. As rede w a a ro m hulle tot h e rs tig tin g van die Geref. Kerk v olgen s die eie, historiese sta tu te d a a r v a n , gekom het in die S.A. Republiek, het die v a d e r s genoem d a t die d a a r b e s ta a n d e Kerk ge w e ie r het om G erefo rm ee rd te wees, en hulle op hierdie m a n ier buite die g eleen theid g estel het om die a a n g e b o d c hulp uit
t ie,
