Gezondheid gewogen. Screening verkiezingsprogramma s 2002 op gezondheidseffecten

Gezondheid gewogen Screening verkiezingsprogramma’s 2002 op gezondheidseffecten

Gezondheid gewogen Screening verkiezingsprogramma’s 2002 op gezondheidseffecten

Door Theo van Alphen

Screening verkiezingsprogramma’s 2002 op gezondheidseffecten

4

Inhoudsopgave 5

Samenvatting

7

Summary

9

Inleiding

11 12 17

Verkiezingsprogramma’s CDA CDA Matrix

21 25

D66 D66 Matrix

26 32

Groen Links Groen Links Matrix

37 41

LPF LPF Matrix

44 53

PvdA PvdA Matrix

60 65

SP SP Matrix

70 75

VVD VVD Matrix

77

Aandacht voor Public Health: een overzicht

82

Afkortingen

83

Geraadpleegde literatuur

84

Colofon

Samenvatting

5

In opdracht van Public Health Forum is een zogenaamde gezondheidseffectscreening van de verkiezingsprogramma’s van 7 politieke partijen voor de Tweede-Kamerverkiezingen van 15 mei 2002 uitgevoerd. De programma’s van CDA, D66, Groen Links, Lijst Pim Fortuyn, PvdA, SP en VVD zijn gescreend op hun gezondheidsrelevante beleidsinitiatieven om een beeld te krijgen van hun omvang, aard en financiële consequenties. Een beleidsvoornemen is gekwalificeerd als gezondheidsrelevant als deze mogelijk op één of meer gezondheidsdeterminanten een effect kan hebben. Er zijn 27 determinanten onderscheiden die betrekking hebben op leefstijl, fysieke en sociaal-economische omgeving, organisatie en financiering van de zorg, en Public Health en preventie. In de screening zijn 499 initiatieven beoordeeld als gezondheidsrelevant. De verdeling van de initiatieven over de verschillende programma’s is als volgt: Politieke partij

Gezondheidsrelevante initiatieven

Omvang (aantal woorden) verkiezingsprogramma

CDA

77

21345

D66

22

15730

Groen Links

104

45817

LPF

46

3656

PvdA

124

39390

SP

102

27624

VVD

24

19518

Groen Links en PvdA hebben het omvangrijkste verkiezingsprogramma en de VVD en D66 zijn beknopt. Het programma van LPF is verreweg het kortst. De gezondheidrelevante beleidsinitiatieven van Groen Links en PvdA, gevolgd door de SP, zijn groot in aantal en breed uitgeschreven. De gezondheidsrelevante beleidsinitiatieven van VVD en D66 zijn beperkt in aantal en qua uitwijding. Het CDA neemt in deze een middenpositie in, terwijl de LPF opvalt door het benoemen van veel initiatieven in weinig tekst.


6

Samenvatting vervolg Trends in de beleidsterreinen qua gezondheidsrelevante beleidsinitiatieven zijn: • Zorg, Milieu en Verkeer krijgen kwantitatief meer aandacht dan Veiligheid en Welzijn, Sport en Cultuur. • Uitgesplitst naar politieke partij zijn de beleidsterreinen die qua gezondheidsrelevante beleidsinitiatieven de meeste aandacht krijgen: -

CDA D66 Groen Links LPF

> zorg > werk en sociale zekerheid, en verkeer en milieu > verkeer en milieu > zorg

- PvdA - SP - VVD

> onderwijs > zorg > verkeer en milieu

Alle zeven verkiezingsprogramma’s hebben opvallend weinig gezondheidsrelevante beleidsinitiatieven op Internationale Samenwerking, Ontwikkelingshulp, Defensie en Openbaar Bestuur. Aandacht voor Public Health is er bij een kwart van de gezondheidsrelevante beleidsinitiatieven van CDA, PvdA, SP en VVD. Dit is met name bij de LPF veel minder. Hoewel veel beleidsinitiatieven op andere beleidsterreinen dan zorg gezondheidsrelevant zijn wordt door alle politieke partijen maar zelden expliciet een relatie gelegd met volksgezondheid. Bij relevante initiatieven worden mogelijkheden tot samenwerking tussen beleidsterreinen weinig herkend en bepleit. Financiering is bij de genoemde initiatieven meestal niet concreet en gekwantificeerd, zeker waar het Public Health thema’s betreft. Het beter zichtbaar maken van het Public Health gehalte van veel beleidsinitiatieven kan een uitnodiging zijn tot intensievere intersectorale samenwerking op het terrein van volksgezondheid.

Summary

7

Public Health Forum has given the assignment for a so called Health Impact Assessment on programmes of seven Dutch political parties in the frame work of parliamentary elections scheduled for the 15th of May 2002. The party programmes of the CDA (Christian-Democrats), D66 (Liberal Democrats), Groen Links (Green Party), Lijst Pim Fortuyn (Independents) , PvdA (Social Democrats), SP (Radical Socialists) en VVD (Liberal Party) are screened on policy initiatives with health relevance to get a picture of its dimension, nature an financial consequences. A policy initiative is qualified as health relevant when an effect is expected on one or more health determinants. Twenty seven health determinants are distinguished. They are related to lifestyle, the physical and socio-economic environment, organisation and funding of health care, and Public Health and prevention. In this screening 499 initiatives are assessed as health relevant. The subdivision of the initiatives between the different party programmes is as follows: Political party

Health relevant initiatives

Size (amount of words) party programmes

CDA

77

21345

D66

22

15730

Groen Links

104

45817

LPF

46

3656

PvdA

124

39390

SP

102

27624

VVD

24

19518

Groen Links and PvdA have the most extensive party programme and those of VVD and D66 are much briefer. LPF’s programme is by far the shortest. The health relevant policy initiatives from Groen Links and PvdA, followed by SP, are many and detailed. D66 and VVD have fewer health relevant policy initiatives and they are described concisely. The CDA takes a middle position, while LPF stands out as the party with relatively many initiatives without much explanation.


8

Summary Trends in the various policy fields with respect to health relevant policy initiatives are: • Health care, traffic and environment have the most initiatives and both the same quantity. Safety and welfare, sport and culture have the least initiatives with health relevance and both have the same absolute amount. Education and labour and social security take in a middle position. • Looking at which policy fields are given the most attention by the different political parties, the next summary shows the following priorities: -


> health care > labour and social security, and traffic and environment > traffic and environment > health care

- PvdA - SP - VVD

> education > health care > traffic and environment

The seven party programmes have strikingly few health relevant policy initiatives in the fields of international cooperation, development aid, defence and public administration. CDA, PvdA, SP and VVD pay attention to Public Health within a quarter of their health relevant policy initiatives. Especially with LPF this is much less. Although many policy initiatives in other fields than health care are health relevant, only in few cases the screened political parties make an explicit connection with Public Health. In most cases possibilities for intersectoral collaboration on identified Public Health issues are not recognized and promoted. The aspect of funding related to the mentioned health relevant initiatives is most of the time not properly spelled out and quantified, especially when Public Health issues are concerned. To make the Public Health proportion of many policy initiatives more visible can be seen as an invitation to intensify intersectoral collaboration in the field of Public Health.

Key issues: Health Impact Assessment, HIA, parliamentary elections, Public Health.

Inleiding Gezondheid gewogen is het verslag van een gezondheidseffectscreening van de verkiezingsprogramma’s van zeven politieke partijen in verband met de Nederlandse Tweede-Kamerverkiezingen van 15 mei 2002. Geselecteerd zijn de programma’s van CDA, D66, Groen Links, PvdA, SP en VVD, de partijen met het grootste aantal zetels op dit moment, en de Lijst Pim Fortuyn vanwege het te verwachten aantal te behalen zetels. Doel van deze screening is om een beeld te krijgen van omvang, aard en financiële consequenties van gezondheidsrelevante beleidsinitiatieven die de genoemde partijen in hun verkiezingsprogramma’s beschrijven. Ook wordt gekeken naar het public health gehalte van de verschillende initiatieven. Een beleidsinitiatief wordt als gezondheidsrelevant beoordeeld als het één of meerdere gezondheidsdeterminanten mogelijk beïnvloedt. Voor deze screening zijn 27 determinanten onderscheiden op de terreinen leefstijl, fysieke omgeving, sociale en economische omgeving, organisatie en financiering van de zorg, en Public Health en preventie. Bij het interpreteren van de resultaten van deze screening is het belangrijk om niet uit het oog te verliezen dat verkiezingsprogramma’s in de eerste plaats wervende teksten zijn en bedoeld om zoveel mogelijk kiezers te interesseren. Onderwerpkeuze, opbouw en detaillering lopen hierdoor nogal uiteen wat een systematische vergelijking bemoeilijkt. Alleen al gemeten naar de omvang van de programma’s zijn de verschillen groot: van ruim 45000 woorden bij Groen Links tot 3500 woorden bij de LPF. De screening is gebaseerd op de methodiek zoals die door de Ondersteuningsfunctie Facetbeleid binnen de NSPH is ontwikkeld. De Checklist GezondheidsEffectScreening die gebruikt is bij de screening van de Rijksbegroting 2001 heeft bij deze screening als leidraad gefungeerd. Een determinantenmatrix geeft in dit rapport per partij een overzicht van alle gezondheidsrelevante beleidsinitiatieven en is een uitgebreidere versie van de matrix die in de screening Rijksbegroting 2001 is gebruikt. Voor deze screening zijn er 12 determinanten toegevoegd om daarmee de organisatie en financiering van de zorg en het Public Health gehalte van de programma’s duidelijker in beeld te brengen. Met de verschillende matrixen wordt geen oordeel gegeven over de kwaliteit van de gescoorde initiatieven. Zo mogelijk komt dat in de beschrijving van de partijprogramma’s aan de orde. Die bevatten een zeer beknopte beschrijving van gezondheidsrelevante initiatieven en hebben zeker niet de bedoeling een samenvatting van de betreffende partijprogramma’s te zijn. Daarvoor moeten de programma’s zelf geraadpleegd worden. Om dit te vergemakkelijken is de hoofdstukindeling en initiatiefbeschrijving van de verkiezingsprogramma’s zoveel mogelijk overgenomen. Daardoor verschillen omvang en detaillering van de afzonderlijke beschrijvingen in dit rapport overeenkomstig.

9


10

Inleiding vervolg

In de tekst is met vetgedrukte passages de mate van concreetheid van de initiatieven aangegeven en in hoeverre er financiële consequenties worden beschreven. Nummers in de tekst verwijzen naar de betreffende initiatieven in de matrixen die per partij achteraan de verschillende hoofdstukken zijn opgenomen. Het vervolg van het rapport is als volgt opgebouwd. De zeven verkiezingsprogramma’s worden afzonderlijk besproken op alfabetische volgorde van de naam van de partijen. Eerst wordt een samenvattend overzicht gegeven van de gezondheidsrelevante beleidsinitiatieven. Dan volgt een korte beoordeling op concreetheid en financiële consequenties en volgt een paragraaf waarin de aandacht voor public health in het programma wordt beschreven. Elk hoofdstuk sluit af met een matrix waarin alle gezondheidsrelevante initiatieven op gezondheidsdeterminanten gescoord zijn. Dit rapport wordt besloten met een hoofdstuk waarin een overzicht van de aandacht voor public health in de gescreende verkiezingsprogramma’s wordt gegeven. ‘Gezondheid Gewogen’ is een initiatief van Public Health Forum. Deze heeft als doel slagvaardig bij te dragen aan het ontwikkelen van de beste public health vormgeving voor de 21ste eeuw. ‘Gezondheid Gewogen’ is een uitnodiging om debat daarover aan te gaan in het kader van de Tweede-Kamerverkiezingen van 15 mei aanstaande.

Den Haag, 24 april 2002

11

Verkiezingsprogramma’s Screening verkiezingsprogramma’s 2002 op gezondheidseffecten


12

Verkiezingsprogramma CDA Inleiding In de visie van het CDA kunnen in een steeds diverser en mondiger samenleving oplossingen alleen gerealiseerd worden als mensen zelf of in hun verbanden en organisaties, hun verantwoordelijkheid kunnen nemen. Het CDA wil een betrokken samenleving waarin respect, fatsoen, integriteit, verantwoordelijkheid en zorg voor elkaar de boventoon voeren met een overheid die duidelijk en betrouwbaar is en een solide financieel-economisch beleid voert. Er moet gericht worden geïnvesteerd vooral om tekorten aan te pakken op gebieden als veiligheid en justitie, onderwijs, gezondheidszorg, infrastructuur en het familie- en gezinsbeleid. Het CDA kiest voor een daadkrachtige en betrouwbare overheid als het gaat om veiligheid, justitie, infrastructuur en handhaving van wet- en regelgeving.

Familie-, gezins- en arbeidsmarktbeleid Bij het CDA heeft het gezin prioriteit. Voorgestelde gezondheidsrelevante beleidsinitiatieven hebben voornamelijk betrekking op arbeid, inkomen en welzijn. Het voorstel voor het uitbreiden van mantelzorgverlof 4 kan een belangrijke positieve bijdrage leveren aan zorgverlening aan chronisch zieken. Naast arbeid en welzijn scoort dit initiatief daarom ook op ketenzorg en public health. Financiering gebeurt vanuit het persoonsgebonden budget van de chronisch zieken. De CDA voorstellen rond de WAO 9 zijn een belangrijk PH thema en daarop gescoord. De voorstellen zijn concreet en financieel onderbouwd. Bijvoorbeeld via voorstellen voor een kinderkorting tot 12 jaar 1 en opbouwen van scholingsrechten ook na het dertigste jaar 5.

Onderwijs, cultuur, sport en media Onderwijs is het centrale thema en 7 van de 9 gezondheidsrelevante voorstellen scoren op deze determinant. Daarnaast doet het CDA voorstellen op het terrein van het subsidiëren van cultuur 20 (meer vraagsturing) en de plaats van de publieke omroep 20 (met name versterken van de regionale publieke omroepen). Ook pleit het CDA voor versterking van sportbeoefening op de scholen en extra ondersteuning voor sportverenigingen 21. Daarmee is er ook aandacht voor lichamelijke activiteit, een PH thema. Voor het overige is er naast onderwijs ook aandacht voor inkomen (afschaffing vaste boekenprijs 17 en handhaven huidige niveau studiefinanciering 18 ) en arbeid (verbeteren van kwaliteit en integratie beroepsonderwijs 15 ). Tenslotte pleit het CDA voor maatregelen om problemen van kinderen vroegtijdig te signaleren middels onder andere versterking van samenwerking tussen scholen, ouders en pedagogisch-medische instellingen14. Daarmee is ook aandacht voor de determinanten ketenzorg en public health. Samengevat wordt duidelijk aangegeven in welke richting het beleid zich dient te ontwikkelen en wat prioriteiten zijn. Vaak worden er concrete maatregelen voorgesteld: afschaffen van de vaste boekenprijs 17, regionale Nederlandse zenders via de satelliet 20. Er zijn veel concrete voorstellen voor financieringsmaatregelen: huisvestingsbudget van gemeenten naar scholen 13, slechten van schotten tussen materiaal en personeelsbudget 14, kleine onderwijseenheden die als zelfstandige schooleenheden bekostigd worden 16 gedeeltelijke overgang van aanbodfinanciering naar vraaggestuurde financiering 20. Wat echter ontbreekt is kwantificering van de financiële consequenties van alle maatregelen.

CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD

Verkiezingsprogramma CDA vervolg Gezondheidszorg Het CDA heeft op alle determinanten die betrekking hebben op organisatie en financiering van de gezondheidszorg voorstellen. Alleen bij public health ontbreekt een specifieke financiële onderbouwing. Het CDA pleit voor een vraaggestuurd zorgstelsel 22 met een privaatrechtelijk verzekeringsstelsel onder publieke waarborgen. Instellingen worden gefinancierd op basis van reële kostprijzen. Vraagsturing komt aan de orde door vergroting van de keuzevrijheid voor langdurig zieken (PGB financiering) 26. Ook is er speciale aandacht voor organisatie en financiering van palliatieve zorg 30. Het CDA pleit voor verbetering van de arbeidsvoorwaarden van het personeel om zodoende het werken in de zorg aantrekkelijker te maken28. Tezamen met het opleiden van meer artsen 29 moet dit op termijn ook leiden tot verkorting van wachtlijsten in de zorg en dus verbetering van de toegankelijkheid. Verder pleit het CDA voor het intensiveren van preventie rond alcohol, tabak en drugsbeleid en rondom meer bewegen 23. Ook is er aandacht voor een betere samenwerking in zorg en opvang om sneller te kunnen reageren in noodsituaties 31. Over het algemeen zijn de voorstellen die worden genoemd ook concreet uitgewerkt. In de discussie over de financiering van het zorgstelsel kiest het CDA duidelijk positie. Financiële onderbouwing van voorstellen op het terrein van personeelsbeleid, preventie en samenwerking in de zorg wordt niet duidelijk gekwantificeerd.

Veiligheid Aan het vergroten van (het gevoel van)veiligheid voor de burger moet in de visie van het CDA veel meer geïnvesteerd worden. Een duidelijker en effectiever handhavingsbeleid, meer politie, betere opsporingmiddelen en hogere straffen 33. Ook heeft het CDA oog voor enkele public health thema’s, ook al worden die niet als zodanig benoemd: veilige buurten 36,

13

investeren in jeugd en jongeren met aandacht voor betere samenwerking tussen hulpverleningsinstellingen, scholen en politie 37, huiselijk geweld 38 en hulp aan slachtoffers van criminaliteit 39. Bij jeugdbeleid worden tevens voorstellen gedaan met betrekking tot drugspreventie. Over het algemeen hebben de genoemde initiatieven het karakter van een mentaliteitsverandering in de richting van het serieuzer nemen van het probleem van gebrek aan veiligheid. Daarbinnen worden ook enkele concrete maatregelen voorgesteld zoals: 10.000 agenten erbij, identificatieplicht, de periode tussen aanhouding en strafvoltrekking terug van 1 naar 0,5 jaar gemiddeld. Financiële onderbouwing is vaag en niet gekwantificeerd.

Wonen, werken, verkeer, vervoer, natuur en milieu Het betreft hier een groot aantal gezondheidsrelevante voorstellen op een breed terrein waarbij de fysieke determinanten woonomgeving en milieu de belangrijksten zijn. Verder hebben een aantal voorstellen positieve effecten voor de lagere inkomens. Het betreft hier voorstellen om voldoende goedkope huurwoningen en koopwoningen voor de middeninkomens beschikbaar te hebben 40 en voldoende betaalbare woningen voor ouderen 42 en starters op het platteland 41. Daarnaast doet het CDA voorstellen om met name de grote groep van boerengezinnen die onder de armoedegrens leven, financieel extra te ondersteunen 48. Tenslotte heeft het CDA bij voorstellen op het terrein van milieu tevens aandacht voor gevaren van risicovolle bedrijven 51. Door de veelheid van voorstellen is het moeilijk om het karakter van de voorstellen te typeren. Ook nu geldt dat ze deels concreet zijn (25% van de koopwoningen moeten in het middensegment zijn 40, 15% van de huurwoningen in uitbreidingslocaties moeten voor lagere inkomens zijn bestemd 40, aanleg spoorlijn naar het noorden 45, afschaffen van de


14

Verkiezingsprogramma CDA vervolg motorrijtuigenbelasting 45 ). Voor een groot deel hebben de formuleringen eerder het karakter van algemene wensen (het aandeel van duurzame energie fors opvoeren 52, waar sprake is van waardevolle landschappen dient iedere uitbreiding goed inpasbaar te zijn 49 ). De financiële onderbouwing is nauwelijks gekwantificeerd.

Economie Een beperkt aantal voorstellen op dit terrein heeft gezondheidsrelevantie. Het garanderen van voldoende kwaliteit van de drinkwatervoorziening is een belangrijk PH item 54. Verbeteren van de kwaliteit van het personenvervoer per spoor heeft belangrijke positieve gevolgen voor mobiliteit (fysieke omgeving) 54. Voorstellen rond de luchthaven Schiphol zijn bedoeld om de mobiliteit via vliegverkeer te garanderen onder handhaven van milieunormen 55. Ook onderstreept het CDA het belang van versterking van de concurrentiepositie van het Nederlandse bedrijfsleven 57 wat natuurlijk van direct belang is voor de determinanten arbeid en inkomen. Tenslotte wordt gepleit voor verbetering van de ICT infrastructuur 58. Dit is een andere belangrijke determinant in de fysieke omgeving van burgers. Het programma noemt daarbij expliciet de mogelijkheid van patiëntgestuurde zorg. Over het algemeen zijn de genoemde beleidsinitiatieven in de eerste plaats ‘statements’ over de richting waarin volgens het CDA de ontwikkelingen dienen te gaan. Daaraan gekoppeld worden ook een beperkt aantal maatregelen genoemd, sommige algemeen (objectief meetbare randvoorwaarden 55, gematigde loonontwikkeling 57) deels meer concreet, (overschrijding van milieunormen wordt niet gedoogd 55, overheid houdt zeggenschap over cruciale delen van de spoorwegen: infrastructuur, logistiek 56). De financiële consequenties zijn verder niet aangegeven met uitzondering van enkele opmerkingen met betrekking tot de concurrentiepositie waaronder het voorstel om de werkgeverspremie te verlagen 57.

Internationale solidariteit Het CDA beschrijft haar beleidsvoornemens rond immigratie en asielbeleid in de context van internationale solidariteit. Integratiebeleid van asielzoekers, immigranten en minderheden is gezondheidsrelevant 59. Centraal staat het begrip gelijke kansen en beleid dat gericht is op het wegwerken van achterstanden. Initiatieven zijn met name op het terrein van scholing en welzijn. Het gaat hier om speciale groepen met meer dan gemiddeld gezondheidsrisico; een belangrijk public health terrein. Er wordt aangegeven op welke terreinen extra aandacht gegeven moet worden. Echt concreet zijn de aanbevelingen niet en financiële consequenties ontbreken.

Medische ethiek Het CDA wijdt een afzonderlijk hoofdstuk aan medisch-ethisch handelen. Zes van de acht gezondheidsrelevante beleidsinitiatieven zijn belangrijke public health issues. Christelijk-ethische normen zijn richtinggevend en bepalen wijze en mate waarin vormen van medische zorg en medisch handelen beschikbaar moeten zijn. De voorstellen op het terrein van beginnend 60 en eindigend leven 62, ongewenste zwangerschap 61, euthanasie 64 en orgaandonatie 65 beïnvloeden de toegankelijkheid en beschikbaarheid van zorg en hebben daarom ook zo gescoord. Concreet gaat het onder andere om een beperkte mogelijkheid tot het toepassen van gentherapie 60, eisen die aan DNA test gesteld dienen te worden 60, hulpverlening in de periode vóór het uitvoeren van abortus 61, beschikbaarheid van hospices 62 en financiering van palliatieve zorg uit de AWBZ 62. Separaat besteedt het programma aandacht aan de mogelijkheid en consequenties van gewetensbezwaren bij werkers in de zorg 63. Niet alleen heeft de bepleite wet gewetensbezwaren werkers in de zorg gevolgen voor het personeelsbeleid in instellingen maar tevens kan het de toegankelijkheid van bepaalde vormen van zorg voor patiënten

CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD

Verkiezingsprogramma CDA vervolg beïnvloeden. Als een hulpverlener niet bereid is bepaalde medische handelingen te verrichten kan daardoor adequate zorgverlening bemoeilijkt worden. Rond orgaandonatie 65 pleit het CDA voor intensivering van het beleid rond het beschikbaar komen van donororganen. Bedoeling is om transplantatie toegankelijk te krijgen voor iedereen die daarvoor geïndiceerd is en te voorkomen dat niet-medische criteria een rol kunnen spelen bij de keuze voor transplantatie. Ook moet volgens het CDA het verbod op verplichte DNA tests voor verzekeraars en werkgevers gehandhaafd blijven 66 wat een belangrijk PH issue is. En tenslotte heeft het programma aandacht voor voedselveiligheid met name bij het ontwikkelen van genetisch gemodificeerde gewassen 67. Kortom een breed terrein met veel concrete suggesties met name op het terrein van regelgeving. Alleen bij de palliatieve zorg 62 wordt aangegeven hoe die gefinancierd dient te worden.

Armoedebeleid en sociale zekerheid Het CDA wil streven naar vereenvoudiging in het inkomensbeleid waarbij niet het individu maar het huishouden het uitgangspunt dient te zijn. Gezondheidsrelevante initiatieven scoren dan ook bijna allemaal op inkomen. Twee initiatieven zijn belangrijke public health thema’s: zorg voor gehandicapten en chronisch zieken 74, en aandacht voor drugsverslaafden en daklozen 76 Ook wil het CDA uitbreiding van de mogelijkheden van sociale werkvoorziening 77. Hoewel dit laatste hoofdstuk hoofdzakelijk over inkomensmaatregelen gaat zijn die maatregelen nauwelijks gekwantificeerd. Daardoor blijft het financieel gezien beperkt tot kwalificaties als ‘meer’ of ‘minder’. Veel initiatieven geven een bepaalde richting aan waarin het beleid zich moet ontwikkelen. Soms zijn die ontwikkelingen ook geconcretiseerd:

15

huursubsidie wordt inkomensafhankelijke huurkorting 69, alle openbare voorzieningen dienen toegankelijk te zijn voor mensen met een handicap 74, de koppeling van de AOW aan de gemiddelde loonstijging blijft gehandhaafd 75.

AANDACHT VOOR PUBLIC HEALTH Gemeten naar het aantal beleidsinitiatieven waarbij aandacht voor public health bij het CDA gescoord is, zou de conclusie gerechtvaardigd zijn dat public health op veel terreinen in het partijprogramma aandacht krijgt. Public health als determinant scoort in acht van de negen hoofdstukken op één of meerdere initiatieven. Echter, gemeten naar het aantal keren dat volksgezondheid (slechts 4 maal) of public health (nul maal) in de CDA tekst expliciet ter sprake komt ontstaat een heel wat minder rooskleurig beeld. Beide indrukken zijn natuurlijk onvolledig maar illustreren wel hoe moeilijk het is om een adequate beschrijving van aandacht voor public health te geven. Negentien maal is in het partijprogramma aandacht voor public health thema’s. Dat is bij ongeveer een kwart van alle initiatieven. Eenmaal is het direct in relatie tot gezondheidszorg: een pleidooi voor intensivering van preventie rond alcohol, tabak en drugsbeleid en rondom meer bewegen 23. Andere belangrijke public health thema’s komen meer indirect aan de orde en worden in het partijprogramma niet als zodanig als public health beleidsvoornemens herkend en erkend. Het zijn initiatieven op de volgende beleidsterreinen: • Familie, gezin en arbeidsmarktbeleid: mantelzorg 4, toekomst van de WAO 9 • Onderwijs, Sport: Investeren in buitenschoolse opvang 14, Nederland sportland 21


16

Verkiezingsprogramma CDA vervolg • Gezondheidszorg: preventie 23 • Veiligheid: veilige buurten 36, investeren in jeugd en jongeren 37, huiselijk geweld 38, positie van het slachtoffer 39 • Economie: drinkwater 54 • Internationale solidariteit: opheffen van achterstanden 59 • Medische ethiek: beginnend menselijk leven 60, ongewenste zwangerschap 61, bescherming eindigend menselijk leven 62, euthanasie 64, orgaandonatie 65, verzekeringen en DNA 66 • Armoedebestrijding en sociale zekerheid: drugsverslaafden 76. Slechts bij één initiatief is ook aandacht besteed aan financiering: voorgesteld wordt om mantelzorgverlof voor chronisch zieken uit het persoonsgebonden budget te financieren. Een voorzichtige conclusie is dat belangrijke public health thema’s in het CDA programma aandacht krijgen maar meestal niet in de context van volksgezondheidsbeleid. Financiering is op een uitzondering na onduidelijk.

CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD

Verkiezingsprogramma CDA

Familie-, gezins- en arbeidsmarktbeleid 1

Extra investering in kinderbijslag, studiekosten

2

Extra kinderopvang

3

Uitbreiding ouderschapsverlof

4

Mantelzorgverlof

5

Een leven lang leren

6

Levensloopverzekering

7

Investeren in oudere werknemers

8

Arbeid- en rusttijden

9

Toekomst van de WAO

10

Arbeidsmobiliteit binnen de EU

11

Melkert banen

12

Vrijwilligerswerk Onderwijs, cultuur, sport en media

13

Scholen zelf verantwoordelijkheid

14

Investeren in leraren, scholen en buitenschoolse opvang

15

Beroepsonderwijs

16

Schaalvergroting onderwijs

17

Lesgeld, boekengeld

18

Studiefinanciering

19

Schoolsucces

20

Kunst, cultuur en media

21

Nederland sportland Gezondheidszorg

22

Patiënten bepalen het zorgaanbod

23

Preventie

n ge g no tm lic i ha dde le m se elij n k ks ue e a an el g ctiv it de e rs dra eit g m ili eu hu isv ./ ve wo o ili gh no m an eid ge de vin rs g in ko m on en de rw ar i be js id w elz ijn re /so cr ea c. c on an tie t. de rs vr /ge aa z gs on to tur dhe eg ing id s-v an er de kel sc in ijkh hi ho lle e n tw ud id ee va de n pe lin he t g rs on in ba ke eel de sisp z a s te nz bel org kke (in t fin org eid h. an co cie ns ro eq l v ring u. an ss ) y ba de ste sis zo m e rg p pe akk ver n et ze rs oo ke fi aa nsg nan raa nd eb cie rs a e o fin cht nde l v n an o bu cie or rin PH dge th t g em a’s

beleidsterrein / gezondheidsrelevant beleidsinitiatief

de te rm in an vo te ed n i

nr

17

leefstijl

fysieke omgeving

sociale en economische omgeving

organisatie van de zorg

financiering van de zorg

Public Health en preventie



24

Solidair met zieke mensen

25

Solidair met minder draagkrachtigen

26

Meer zeggenschap voor mensen

27

Zorg over de grens

28

Werkomstandigheden en personeelsbeleid

29

Opleiding artsen

30

Zorg in de laatste levensfase

31

Samenwerken in de hulpverlening

32

Scheiden financiering wonen en zorg


nr

Veiligheid 33

Gedogen en niet-handhaven

34

Investeren in politie en justitie

35

Opsporing verzocht

36

Veilige buurten

37

Investeren in jeugd en jongeren

38

Vrouwenhandel en huiselijk geweld

39

Positie van het slachtoffer Wonen, werken, verkeer, vervoer, natuur en milieu

40

Een gevarieerder woningbestand

41

Woningbouw in kleinere gemeenten

42

Meergeneratie woningen

43

Mobiliteitsbeleid in stedelijke gebieden

44

Mobiliteitsbeleid landelijke gebieden

45

Investeren in wegen en openbaar vervoer

46

Grote en middelgrote steden

47

Plattelandsvernieuwing


Verkiezingsprogramma CDA vervolg

18

leefstijl

fysieke omgeving





CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD


48

Vitale en duurzame landbouw en visserij

49

Bescherming van de natuur

50

Recreatie en toerisme

51

Effectief milieubeleid

52

Energiebeleid

53

Water Economie

54

Drinkwatervoorziening

55

Schiphol

56

Nederlandse Spoorwegen

57

Concurrentiepositie Nederlandse bedrijven

58

ICT Internationale solidariteit

59




nr

19

Opheffen van achterstanden en het belang van levensbeschouwelijke organisaties Medische ethiek

60

Beginnend menselijk leven

61

Hulpverlening bij ongewenste zwangerschap

62

Bescherming van eindigend menselijk leven

63

Gewetensbezwaarden

64

Euthanasie

65

Bevordering orgaandonatie

66

Verzekeringen en DNA

67

Voedselveiligheid, biotechnologie en landbouw/milieu

leefstijl

fysieke omgeving








nr



20

Armoedebeleid en sociale zekerheid 68

Integraal inkomensbeleid

69

Betaalbaar wonen voor iedereen

70

Loon naar werken

71

Maatwerk bij de gemeenten

72

Geen wachtlijsten bij schuldsanering

73

Solidair met zelfstandigen

74

Solidair met gehandicapten en chronisch zieken

75

AOW

76

Drugsverslaafden

77

Sociale werkvoorziening

leefstijl

fysieke omgeving





CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD

Verkiezingsprogramma D66 Inleiding Onder het motto: liberaal van gedachte, sociaal van gevoel, formuleert D66 als haar belangrijkste prioriteiten: een vrije, verantwoordelijke burger, een nieuwe overheid en ándere politieke spelregels. In haar programma beschrijft ze vervolgens de prioriteiten op drie niveaus van de samenleving: de buurt, het lage land en de wereld daarbuiten.

Eigen keuzes op eigen kracht In dit eerste hoofdstuk komen gezondheidsrelevante thema’s zoals onderwijs, arbeid en arbeidsongeschiktheid, cultuur en gezondheidszorg aan de orde. Er zijn vier beleidsinitiatieven die betrekking hebben op onderwijs (waarop ze alle vier allereerst scoren) Bij onderwijs op maat 79 is ook aandacht voor de determinant arbeid: aandacht voor een betere aansluiting van het beroepsonderwijs aan de beroepspraktijk en verbetering van de arbeidsvoorwaarden van leraren in het algemeen. Onder het kopje slim combineren van zorg en educatie 80 gaat het om kinderopvang, voorwaarden om integratie tussen onderwijs, cultuur en sport mogelijk te maken en aandacht voor sport op school en breedtesport. Inkomen is als determinant relevant bij het voorstel tot financiële tegemoetkoming voor ouders met kinderen in de opvang. Bij studeren op eigen benen 81 is inkomen relevant in voorstellen rond studiefinanciering en collegegeld. Bij diversiteit in cultuur en media 82 speelt inkomen alleen een rol in voorstellen om de vaste boekenprijs voor literatuur te behouden en die voor schoolboeken af te schaffen. Verder zijn er voorstellen op het terrein van monumenten, museumbezoek, boeken en de media. Dit alles scoort op de determinant recreatie.

21

Vervolgens zijn er vier beleidsinitiatieven die betrekking hebben op arbeid, pensioen en arbeidsongeschiktheid. Alle vier de onderwerpen hebben invloed op het inkomen van mensen: wijzigingen in toekenning en de hoogte van de WAO uitkering 84, beloningen en sancties voor werkelozen rond toetreding en reïntegratie 85, flexibeler inkomensbeleid 86, handhaving van de koppeling van minimumloon en sociale uitkering aan de gemiddelde loonontwikkeling 86 en een waardevast pensioen 87. Onderdelen van de voorstellen hebben tevens relevantie voor het welzijn van mensen en hun arbeidsmogelijkheden. Het initiatief op het terrein van de WAO 84 heeft belangrijke gevolgen voor de volksgezondheid en scoort daarom ook op public health. De hele gezondheidszorg wordt aan het eind van dit hoofdstuk onder het kopje de patiënt centraal in de zorg 88 aan de orde gesteld. De adviezen hebben betrekking op alle determinanten van de organisatie en financiering van de zorg. D66 stelt voor om de zorg te gaan financieren via één publiekrechtelijke ziektekostenverzekering en pleit voor een basispakket dat is samengesteld op basis van criteria van gepaste zorg: doelmatigheid en doeltreffendheid. De uitvoering van deze volksverzekering wil D66 toevertrouwen aan elkaar beconcurrerende particuliere verzekeringsmaatschappijen. D66 kiest voor meer vraagsturing waarbij de overheid de toegankelijkheid, betaalbaarheid en kwaliteit van de zorg moet garanderen. Verder wordt een acceptatieplicht die risicoselectie uitsluit wettelijk vastgelegd; geen tweedeling dus. In dit nieuwe systeem wordt volgens D66 lastenverzwaring voorkomen door die zonodig te compenseren via de belastingen. Personeelsbeleid komt aan de orde in voorstellen om de arbeidsvoorwaarden en opleidingsmogelijkheden voor personeel in de zorg te verbeteren. Ook doet D66 voorstellen met het doel de samenwerking tussen zorginstellingen en andere hulpverleningsinstellingen zoals


22

Verkiezingsprogramma D66 vervolg bijvoorbeeld in de jeugdzorg te verbeteren (versterking van de zorgketens). Ook pleit D66 nadrukkelijk voor het vergroten van het budget en intensivering van de activiteiten op het terrein van preventie, met name voor roken en drugs en hart- en vaatziekten. D66 wil een bredere toepassing van persoonsgebonden budgetten om patiënten meer vrijheid bij het inkopen van zorg te geven. In z’n algemeenheid moet gezegd dat binnen de filosofie van D66 (vrijheid binnen sociale verantwoordelijkheid) de gezondheidsrelevante voorstellen op de genoemde terreinen wél een duidelijke richting aangeven maar slechts in een beperkt aantal gevallen concreet en/of gekwantificeerd zijn. Kijkend naar bijvoorbeeld het voorstel over de financiering van de zorg 88 wordt wél gepleit voor één ziektekostenverzekering maar de uitwerking in elkaar beconcurrerende maatschappijen blijft vaag. Financieel wordt er van alles voorgesteld: een eventueel eigen risico, ziektekostenpremie voor een substantieel deel nominaal, géén lastenverzwaring voor de burger en compensatie voor inkomenseffecten. Wat dat concreet gekwantificeerd inhoudt blijft echter moeilijk te beoordelen.

Omgaan met schaarste In dit hoofdstuk vormt milieu als gezondheidsrelevante determinant het centrale thema. Echter in de eerste paragraaf dynamische economische ontwikkeling 89 gaat het om een vogelvlucht aan nieuwe ontwikkelingen in de samenleving waarbij opmerkingen over ICT en biotechnologie met name gezondheidsrelevant zijn. D66 pleit ervoor dat ICT voor iedereen beschikbaar moet komen waarbij de overheid het voortouw moet nemen bij het realiseren van de daarvoor noodzakelijke infrastructuur. Rond het thema biotechnologie benadrukt D66 het belang van deze ontwikkeling echter onder stringente veiligheidsvoorwaarden. Duurzaam milieu- en energiebeleid 90 is helemaal gewijd aan een

pleidooi voor het stimuleren en ontwikkelen van vormen van duurzame energie. Daarom is in de matrix uitsluitend op milieu gescoord. In veilig en groen 91 staat landbouwbeleid centraal. Gezondheidsrelevant zijn voorgestelde maatregelen voor de productie van gezond en veilig voedsel, een sociale saneringsregeling voor boeren die om willen schakelen (scoort op arbeid en inkomen), en bevordering van de leefbaarheid voor bewoners van het platteland (scoort op woonomgeving). Bij Leefbaar wonen 92 bepleit D66 een impuls om de woonomgeving te verbeteren met aandacht voor een veiliger woonomgeving (veiligheid) en duurzaam bouwen (milieu). Ook heeft D66 aandacht voor het handhaven van voldoende betaalbare huur- en koopwoningen voor de lagere inkomens. Doelmatig grond- en ruimtegebruik 93 heeft betrekking op determinanten van de fysieke omgeving en scoort op de gezondheidsdeterminanten milieu (natuurbescherming, ecotaks) en woonomgeving (kwaliteit , leefbaarheid) Ook in Open landschap, rijke natuur 94 staat natuurbescherming centraal. Daarnaast wil D66 dat bij de ontwikkeling van (natuur)recreatie de kwaliteit van natuurgebieden gehandhaafd en gewaarborgd wordt. In flexibel en doelmatig reizen 95 worden voorstellen gedaan omtrent het beperken van milieuschadelijke vormen van mobiliteit (m.n. autoverkeer) en het bevorderen van milieuvriendelijker manieren van reizen (openbaar vervoer en fiets). D66 benadrukt betere aansluiting van openbaar vervoer op wonen en werken (woonomgeving). Ze pleit voor een kilometerheffing op autogebruik (inkomen). Tenslotte wil D66 gebruik van de fiets bevorderen door betere infrastructuur met aandacht voor veiligheid (lichamelijke activiteit en veiligheid). Samengevat zijn het veel voorstellen waarvan er slechts weinig kwantitatief beschreven worden. Maatregelen op het terrein van autoverkeer, duurzame energiebronnen, normen voor duurzaam bouwen

CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD

Verkiezingsprogramma D66 vervolg en openbaar vervoer zijn het meest concreet. Op andere terreinen zijn de formuleringen veel minder duidelijk en worden vaak begeleid met kwalificaties als extra geld, effectiviteit vergroten, meer zeggenschap, minder regels. Voorbeelden van concrete voorstellen zijn: Binnenlandse benutting van wind, zon, biomassa, omgevingswarmte, waterkracht en aardwarmte moeten in 2010 goed zijn voor minimaal 10% van de totale energiebehoefte; bij de overheid voor 20%; een maximale reistijd van 4 uur en een maximale afstand van 300 km voor diertransporten, minstens 50% van alle nieuwbouw op volstrekt duurzame wijze realiseren, over vliegtickets en brandstof wordt BTW geheven, 30 km/uur-zones in de buurt van scholen en kinderspeelplaatsen verplichten. Financieel ontbreekt meestal de kwantificering van gehanteerde begrippen als investeren, subsidiëren, fiscale stimulansen e.d.

Een levendige democratie In dit derde hoofdstuk zijn vier onderdelen gezondheidsrelevant. Zelf kunnen kiezen 96 heeft betrekking op het vergroten van mogelijkheden van burgers om zelfstandig keuzen te kunnen maken met de overheid als degene die de spelregels controleert. Aan de orde komen het voorstel voor een ICT structuur die burgers ten dienste staat om inzicht te krijgen in belangrijke informatie over het functioneren van publieke organisaties (bv wachtlijsten in de zorg) en overheidsorganen. (subsidies, kwaliteit van diensten). ICT scoort als gezondheidsrelevante determinant van de fysieke omgeving. Verder is het vergroten van keuzen een belangrijke factor die bedoeld is het welzijn van mensen te verbeteren. Samenwerken in een veilige samenleving 97 is een belangrijk public health thema. D66 pleit voor maatregelen die de veiligheid op verschillende terreinen moet vergroten: veiligheid van bedrijven

23

(milieu), voorkomen van rampen en rampenbestrijding(milieu en veiligheid) ,veiligheid op straat (veiligheid, welzijn en woonomgeving). Effectieve en verantwoorde criminaliteitsbestrijding 98 gaat vervolgens meer in detail in op het aspect van de handhaving en het beter laten functioneren van politie en justitie. Voorgestelde maatregelen moeten de kans dat burgers slachtoffer worden van vormen van criminaliteit verkleinen (veiligheid) en hun gevoel van veiligheid vergroten (welzijn). In een nieuwe overheid 99 doet het programma voorstellen om het overheidsbestuur op alle niveaus effectiever te maken. Terreinen waarop dit beleid zijn vruchten af zal moeten werpen zijn onder andere: versterking van de positie van de burger (welzijn) en verbetering van de arbeidsvoorwaarden voor ambtenaren (arbeid en inkomen). Dit onderdeel spreekt bij uitstek intenties uit over hoe het openbaar bestuur in de ogen van D66 zou behoren te functioneren. Het betoog wordt toegelicht aan de hand van een beperkt aantal concrete voorbeelden. Financiële onderbouwing van voorgestelde maatregelen zoals meer blauw op straat, toegang tot internet op openbare plaatsen en betere arbeidsvoorwaarden voor ambtenaren ontbreekt in de tekst.

AANDACHT VOOR PUBLIC HEALTH Op vier beleidsterreinen is aandacht voor public health: • Arbeidsongeschiktheid 84: WAO keuringen, reïntegratie • Zorg 88: toegankelijkheid van openbare voorzieningen, jeugdzorg, chronisch psychiatrische patiënten, menswaardig sterven, preventie, drugsbeleid • Veilige samenleving 97: vergunnigenbeleid • Criminaliteitsbestrijding 98: positie slachtoffers.


24

Verkiezingsprogramma D66 vervolg Naar schatting is dat ongeveer eenvijfde van alle gezondheidsrelevante beleidsinitiatieven uit het D66 programma. D66 besteedt een aparte paragraaf aan preventie en pleit voor meer effectieve programma’s op het terrein van hart-en vaatziekten, kanker en verslaving. Ook vindt D66 dat meer geld voor preventie gereserveerd moet worden. Samengevat heeft D66 alleen een uitgesproken public health visie op het belang en de prioriteiten van preventie en de financiering ervan. Andere public health prioriteiten komen wel aan de orde maar de relatie met volksgezondheid is impliciet.

CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD

Verkiezingsprogramma D66

Eigen keuzen op eigen kracht 78

Onderwijs terug naar de school

79

Onderwijs op maat

80

Combinatie van zorg en onderwijs

81

Studeren op eigen benen

82

Diversiteit in cultuur en media

83

Kansen en keuzen op het werk

84

Beleid arbeidsongeschiktheid

85

Iedereen volwaardig aan de slag

86

Rechtvaardig inkomensbeleid

87

Waardevast pensioen

88

Patiënt centraal in de zorg Omgaan met schaarste

89

Dynamische economische ontwikkeling

90

Duurzaam milieu- en energiebeleid

91

Veilig en groen

92

Leefbaar wonen

93

Doelmatig grond- en ruimtegebruik

94

Open landschap, rijke natuur

95

Flexibel en doelmatig reizen Een levendige democratie

96

Zelf kunnen kiezen

97

Samenwerken voor een veilige samenleving

98

Effectieve en verantwoorde criminaliteitsbestrijding

99

Een nieuwe overheid




nr

25

leefstijl

fysieke omgeving






26

Verkiezingsprogramma Groen Links Inleiding GroenLinks baseert zich op vier fundamentele principes: rechtvaardigheid, duurzaamheid, openheid en internationale solidariteit. De vertaling van deze uitgangspunten in concrete voorstellen maakt Groen Links in de Nederlandse politieke verhoudingen tot een veranderingsgezinde partij die op veel terreinen zoekt naar vernieuwing. Die vernieuwing kan echter niet alleen gedragen worden door de politiek. Overheid, bedrijven, middenveld en burgers spelen hierin ieder hun eigen rol.

Milieu Het programma van Groen Links noemt op het terrein van milieu zes beleidsinitiatieven die in het kader van GES gezondheidsrelevant zijn. Naast de vanzelf sprekende score op de determinant milieu worden op het aspect van duurzaamheidseisen 100, de vergroening van de belastingheffing 101 en bij consumenteninformatie 102 maatregelen voorgesteld die inkomenseffecten tot gevolg kunnen hebben. Milieubelastende activiteiten worden duurder via extra belastingheffing en milieuvriendelijke en duurzame activiteiten worden goedkoper via subsidiemaatregelen. Betere informatie over de milieueffecten van productie en consumptie dragen tevens bij tot meer kennis hierover en daarmee de veiligheid van deze producten. Een schoner milieu heeft effect op de kwaliteit van de leefomgeving en het welzijn van mensen. Met name maatregelen op het terrein van vergroening 101 en afvalbeperking 104 verhogen de leefkwaliteit. Voorgestelde maatregelen zijn concreet ingevuld en duidelijk (regelgeving, heffingen etc). Financieel worden de voorstellen met concreet omschreven maatregelen onderbouwd. Slechts in een aantal gevallen worden de maatregelen ook gekwantificeerd.

Klimaat en energie Op het terrein van klimaat en energie worden een aantal concrete maatregelen voorgesteld: CO2 uitstoot 106 en energieverbruik 107 beperken en duurzame vormen van energieproductie bevorderen 108. Het voorstel om de totale productie van kernenergie af te bouwen 111 heeft een positief effect op de (beleving van) veiligheid van mensen. Aan de voorstellen zijn een aantal financiële voorstellen gekoppeld waaronder een energiefonds, en een regulerende gedifferentieerde energiebelasting.

Verkeer Alle voorgestelde verkeersmaatregelen zijn bedoeld om positieve milieueffecten te bewerkstelligen: terugdringen van autoverkeer 112 en bevordering van openbaar vervoer 114. Een groot aantal voorstellen voor concrete maatregelen geeft hieraan invulling. Ook hebben de meeste voorgestelde verkeersmaatregelen tevens een verwacht positief effect op de woonomgeving, de veiligheid en het welzijn van mensen. De voorgestelde maatregel om verkeer terug te dringen 112,113 is ook bedoeld om rust te creëren in woon- en natuurgebieden. In dat laatste geval zal dit ook een positief effect hebben op de kwaliteit van de recreatiemogelijkheden. Financieel worden de voorstellen onderbouwd met belastingmaatregelen waarvan de kilometerheffing het meest ingrijpend is. Extra geld uit algemene middelen wordt gereserveerd voor bevorderen van alternatieven voor autoverkeer.

Ruimtelijke inrichting Belangrijkste doel van de voorgestelde maatregelen is om de open ruimte te beschermen via een extra heffing 120 en het vastleggen van stedelijke contouren 121, waarbuiten niet gebouwd mag worden. De maatregelen

CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD

Verkiezingsprogramma Groen Links vervolg geven wel een concreet idee over hoe de maatregelen ingevuld moeten gaan worden maar niet hoe de uiteindelijke verdeling er uit zal gaan zien. Voorgestelde financiële maatregelen (‘open ruimte heffing’) zijn bedoeld om het voorgestelde beleid (compacte steden, vitaal platteland) te bevorderen.

Veilig voedsel Het beleid van Groen Links is er op gericht om biologische landbouw 124 te bevorderen en het gebruik van ongezonde additieven te verbieden 123. Genoemde maatregelen hebben hoofdzakelijk een positief milieu effect. In het geval van voedselveiligheid 123 dient dit ook de veiligheid en gezondheid van mensen en is dit een belangrijk PH thema. Genoemde maatregelen zijn deels concreet uitgewerkt. Vwb de financiële onderbouwing wordt een heffing op niet duurzaam geproduceerd vlees voorgesteld die ten goede moet komen aan de biologische landbouw. Ook wordt een radicale verschuiving in landbouwsubsidies in de richting van landbouwmilieumaatregelen en landschapsherstel voorgesteld.

Natuur en water Aan waterbeheer wordt afzonderlijk aandacht besteed. Ook op dit beleidsterrein is het streven positieve milieu effecten te realiseren. Ook hier een aantal concrete maatregelen: de watertoets 127, het waterspoor 127, realisatie van een ecologische hoofdstructuur 128. Voorgestelde financiële maatregelen betreffen gedifferentiëerde zuiveringsheffing afhankelijk van watergebruik 127 en een vaarbelasting voor pleziervaart 129. Deze maatregelen kunnen inkomenseffecten hebben en de laatste maatregel beïnvloed tevens de mogelijkheden voor waterrecreatie.

27

Rechtvaardig Alle voorstellen op het terrein van gezond werken hebben invloed op verschillende determinanten binnen de sociale en economische omgeving, met name inkomen, arbeid en welzijn. Langdurig ziekteverzuim en WAO 134 is tevens een belangrijk volksgezondheidsprobleem en scoort daarom ook op PH. Bij werk en werktijden 131 wordt ook op genotmiddelen gescoord vanwege het voorstel voor een wettelijk recht op een rookvrije werkplek. Ook hier vele concrete voorstellen. Financieel vallen op het voorstel de belastinggrondslag te baseren op een werkweek van 32 uur en het stelsel beter aan te passen aan deeltijdarbeid 131. Ook financiële maatregelen rondom WAO en reïntegratie zijn uitgewerkt 134.

Werken en zorgen De voorgestelde gezondheidsrelevante maatregelen willen allemaal een positief effect hebben op arbeid en welzijn. Het plan ontspannen samenleving 135 is bedoeld de zorg, werk en vrijetijdsbehoeften van de Nederlandse bevolking op middellange termijn in kaart te brengen en passende maatregelen te ontwikkelen. Recreatie wordt daarom ook gescoord. De voorgestelde uitbreiding van de mogelijkheden voor zorgverlof 137 hebben een positief inkomenseffect voor diegenen die ervan gebruik maken. De geleverde mantelzorg 137 past in de ketenbenadering die in de zorg wordt nagestreefd. Voorstellen worden uitgewerkt met concrete maatregelen op het terrein van zorgverlof en kinderopvang. Ook zijn er voorstellen voor financiële onderbouwing: doorbetaling bij verlof en financiële bijdrage van ouders en overheid bij kinderopvang.


28

Verkiezingsprogramma Groen Links vervolg Inkomen en belastingen Het betreft hier een aantal inkomensmaatregelen die bedoeld zijn om inkomensverschillen te verkleinen. Directe armoedebestrijding 139 vergroot de kwaliteit van leven en draagt bij tot het verkleinen van gezondheidsverschillen. Ook deze determinant is daarom gescoord. Huursubsidie en bevordering eigen woning bezit voor mensen met een laag inkomen 141 vergroten de woonkwaliteit en is daarom gescoord. Voornamelijk dus een financieel verhaal met concrete, vaak gekwantificeerde maatregelen.

Onderwijs Alle genoemde maatregelen hebben vanzelfsprekend de bedoeling de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren en zijn daarom bij onderwijs gescoord. De kwaliteit van de schoolgebouwen 144 is ook van invloed op de arbeidsomstandigheden van docenten en leerlingen en een aantal van de genoemde maatregelen hebben ook de bedoeling het welzijn van mensen de vergroten. Enkele voorstellen zijn bedoeld om extra impulsen aan achterstandsgroepen te geven. Dit met de ambitie om gelijke kansen te creëren, wat bij kan dragen tot verkleinen van gezondheidsverschillen. Groen links pleit voor meer aandacht voor zwemmen en fietsen op de basisschool 155 en gerichte voorlichting over de gevaren van alcohol- en drugsgebruik 156; twee belangrijke PH items waarmee twee verschillende leefstijlfactoren geprobeerd worden positief te beïnvloeden. Opnieuw een keur aan concrete maatregelen waarbij soms de financiële onderbouwing gekwantificeerd is: maximale ouderbijdrage van ¤ 136,-. Vaker is de omschrijving slechts in algemene termen: substantiële verhoging van het onderhoudsbudget, ROC’s krijgen meer financiële ruimte, studiebeurs is aan een maximum gebonden etc.

Gezondheidszorg Voorstellen op het terrein van de gezondheidszorg bestrijken het brede terrein van organisatie en financiering van de zorg, met uitzondering van inhoudelijke tweedeling in de zorg. Uitgangspunt van Groen Links is gelijke toegang wat betekent dat alle maatregelen er op gericht zijn tweedeling te voorkomen. Het voorstel om voldoende gekwalificeerd personeel 157 aan te trekken draagt in belangrijke mate bij aan een goede toegankelijkheid van de zorg op alle niveaus. Gentechnologie 164, voorspellende geneeskunde 165 en orgaandonatie 166 zijn specifieke terreinen waarbij zowel de (potentiële) vraag van patiënten aan de orde is als de toegankelijkheid van vormen van medische zorg en de beschikbaarheid in een basispakket. Groen Links bepleit een kritische benadering met een beschikbaarheid onder voorwaarden. Met goede waarborgen tegen misbruik van informatie door derden. Alle drie de onderwerpen dienen voorwerp van publiek debat te zijn en daarmee PH onderwerpen. Tenslotte besteedt Groen Links enige aandacht aan preventie 168 waarbij in algemene zin gepleit wordt voor meer financiële middelen voor preventieprogramma’s en GGD’en. Veel concrete voorstellen die de bedoeling hebben de menselijke maat, de kwaliteit en de beschikbaarheid van noodzakelijke zorg te blijven waarborgen. Vwb de financiering pleit Groen Links voor een brede basisverzekering voor iedereen 160, volledig gefinancierd via inkomensafhankelijke premies, met een acceptatieplicht voor verzekeraars. Aanbieders van zorg worden gehouden aan een stelsel van maximumprijzen en acceptatieplicht en mogen geen winst maken.

CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD

Verkiezingsprogramma Groen Links vervolg Welzijn en sport Bevordering van welzijn door beschikbaarheid van goede sporten recreatievoorzieningen is kernambitie. Gerichte voorstellen op het gebied van sport en recreatie 171 hebben ook tot doel lichaamsbeweging te stimuleren in de eigen woonomgeving (van trapveldjes tot sportaccomodaties). Op het terrein van jeugd en jongeren 172 en bijzondere groepen 173, PH terreinen, wordt gepleit voor meer aandacht voor vroegtijdige signalering en begeleiding. Veel concrete voorstellen en enige aandacht voor financiering waaronder het PH terrein bijzondere groepen, onder de algemene noemer ‘meer’.

29

hun loopbaanontwikkeling 181. Voor allochtone ouderen (tussen 45-57 jaar) komen er extra maatregelen in het arbeidsmarktbeleid 183 en ondersteuning van allochtone leerlingen wordt gestimuleerd 182. Beleidsvoornemens op het terrein van specifiek ouderenbeleid voor allochtonen 183 en rond opvang van asielzoekers 184 zijn PH thema’s. Soms wordt aan concrete maatregelen gerefereerd, soms gaat het meer om het beschrijven van algemene beleidsvoornemens. Concrete financiële onderbouwing van de verschillende maatregelen ontbreekt.

Veiligheid en rechtsstaat Wonen Wonen en welzijn hebben vaak direct met elkaar te maken wat in de matrix duidelijk tot uitdrukking komt. Aan duurzaam wonen 177 zitten milieuaspecten en aan huursubsidie 179 positieve inkomenseffecten voor mensen met een laag inkomen. Bij het item ‘variatie in de woonvoorraad’ 176 wordt speciale aandacht voor kwetsbare groepen en allochtonen gevraagd; een PH item. Ook hier een aantal concrete maatregelen hoewel weinig gekwantificeerd. (betere regelgeving, betere toegankelijkheid, strengere norm). De financiële onderbouwing van het woonbeleid is onduidelijk. Blijkbaar is er geen aanleiding iets in de huidige wijze van financiering te veranderen.

Open samenleving Ook rondom het allochtonenbeleid zijn een aantal gezondheidsaspecten in de beleidsvoornemens van Groen Links te onderkennen. Het betreft de determinanten die betrekking hebben op sociaal economische omgeving en op wonen. Groen Links wil meer aandacht voor het vasthouden van werknemers uit minderheidsgroeperingen en voor

Vijf van de zes gezondheidsrelevante voorstellen hebben direct te maken met vergroting van (het gevoel van) veiligheid van de burgers. Voorstellen op het terrein van aanpak van de georganiseerde criminaliteit 186 en in de sfeer van huiselijk geweld 190 scoren hierop. Maatregelen die zowel veiligheid als welzijn betreffen zijn een effectief gemeentelijk veiligheidsbeleid met betrekking tot openbare ruimten, beter toezicht 189 en projecten voor kwetsbare groepen 185. Verder wil Groen Links meer aandacht voor begeleiding van slachtoffers (welzijn) 188, tevens een public health onderwerp. Andere PH onderwerpen die worden aangekaart zijn het al genoemde beleid op het terrein van preventie van huiselijk geweld 190 en drugsbeleid 191. Groen Links stelt legalisering van soft drugs voor, maar pleit tegelijkertijd voor een ontmoedigingsbeleid voor alcohol, roken en drugs (leefstijl: genotmiddelen). Tenslotte heeft het programma aandacht voor verbetering van de arbeidsomstandigheden bij de politie 192. Heel vaak zeer concrete maatregelen: 24 uur per dag aangifte doen 188, toezicht door mensen in plaats van camera’s 189, rugnummers voor de ME, verbod op tabaks- en alcoholreclame 191. Wat het allemaal kost en hoe het gefinancierd wordt is niet duidelijk en gekwantificeerd.


30

Verkiezingsprogramma Groen Links vervolg Democratie en samenleving Alleen het voorstel voor een evenredige vertegenwoordiging van vrouwen en allochtonen in functies bij de overheid en in adviesorganen 193 is in deze paragraaf gezondheidsrelevant, duidelijk maar niet echt concreet (wat is evenredig). Ook blijft buiten beschouwing of dit beleid financiële consequenties heeft.

De virtuele wereld Voorstellen van Groen Links op het terrein van versterking van de positie van de burger rondom virtuele informatie 194 en met betrekking tot toegang tot ICT 195 zijn in dit kader gezondheidsrelevant. Belangrijk zijn voorstellen voor betere privacywaarborgen bij het uitwisselen van informatie (veiligheid) 194 en een actief beleid van de overheid om iedereen, ongeacht inkomen dezelfde mogelijkheden te bieden om van ICT middelen en diensten gebruik te laten maken 195. Bij beide voorstellen worden ook concrete maatregelen beschreven (versleutelen van informatie 194, alle woningen een breedbandverbinding binnen 4 jaar 195) maar de financiële onderbouwing ontbreekt grotendeels.

kunst en cultuur bezig te zijn zorgt ervoor dat een beperkt inkomen geen belemmering hoeft te zijn om op dit terrein actief te zijn 198. Inkomen scoort ook op dit initiatief. Duidelijke concrete maatregelen mét financiële onderbouwing (de 1% norm). Verdere verdeling over de verschillende voorstellen is niet doorgerekend.

Solidair Bij het bespreken het beleid rond migratie doet Groen Links twee gezondheidsrelevante voorstellen. Er is een pleidooi om de mogelijkheden voor arbeidsmigratie selectief te verruimen 202. Voor die migranten heeft dat positieve gevolgen voor inkomen en arbeid. En er is het voorstel om het recht van illegalen in Nederland op basisvoorzieningen te garanderen met een koppelingsfonds voor medische zorg en een aanvullend noodfonds 203. Niet alleen is dat beter voor het welzijn van deze groep mensen maar ook wordt daarmee de toegankelijkheid voor zorg vergroot. De voorstellen zijn duidelijk en voor wat betreft de illegalen ook concreet en financieel onderbouwd.

Kunst, cultuur en media Groen Links doet vijf relevante voorstellen waarvan vier de recreatieve functie en mogelijkheden van kunst, cultuur en de media willen bevorderen. Ook wil Groen Links meer aandacht in het onderwijs voor kunsteducatie 196. Het verkiezingsprogramma pleit voor meer aandacht in de programmering van kunstinstellingen voor de interesses van jongeren en allochtonen 197, één reclamevrije publieke zender 199, meer mogelijkheden voor vertoning van niet-commerciële films 200, en subsidies voor bijzondere boekproducties 200 en het optrekken van het budget voor kunst en cultuur tot 1% van de rijksbegroting 201. Het voorstel voor het creëren van meer mogelijkheden om zonder financiële drempels met

AANDACHT VOOR PUBLIC HEALTH Van de 103 gescoorde gezondheidsrelevante beleidsinitiatieven zijn er 17 ook op public health gescoord. Dat is eenzesde van het totaal. Het gaat om initiatieven op de volgende beleidsterreinen: • Landbouw en voedselveiligheid: veilig voedsel 123 • Gezond werken: ziekteverzuim en WAO 134 • Onderwijs: zwemmen en fietsen 255, voorlichting alcohol en drugs 256 • Gezondheidszorg: gentechnologie 164, voorspellende geneeskunde 165, orgaandonatie 166, ethiek 167, gezondheidsbevordering 168

CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD

Verkiezingsprogramma Groen Links vervolg • Welzijn en sport: jeugd en jongeren 172, cliënten maatschappelijke opvang GGZ 173 • Wonen: variatie in de woningvoorraad 176 • Open samenleving: ouderenbeleid 183 , opvang 184 • Veiligheid en rechtsstaat: begeleiding slachtoffers 188, geweld in de levenssfeer 190, drugs 191. Het woord volksgezondheid komt bijvoorbeeld slechts één keer in de tekst voor (public health niet). Bij sommige initiatieven ligt samenwerking met de gezondheidszorg voor de hand maar wordt de link niet gelegd: stimuleren van zwemmen en fietsen in het onderwijs en voorlichting over alcohol en drugs. Bij drie initiatieven wordt wél de relatie met zorg gelegd. Op het terrein van veiligheid en rechtsstaat wordt duidelijk aangegeven dat het gebruik van tabak, alcohol en drugs om gezondheidsredenen moet worden ontmoedigd en dat bij hulp aan verslaafden verslavingszorginstellingen, hulpverleningsorganisaties en gemeenten een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid dragen. Op het terrein van welzijn en sport wordt gepleit voor verbetering van maatschappelijke opvang en voorgesteld om hulpverleningsinstellingen die gezamenlijk voorzien in combinaties van zorg, opvang en werk voor kwetsbare groepen als daklozen, verslaafden en psychiatrische patiënten, ruimer te subsidiëren. En bij gezondheidszorg wordt apart aandacht aan vormen en financiering van gezondheidsbevordering besteed. Aandachtspunten zijn afstemming tussen preventieprogramma’s en gezondheidsbevordering bij migranten.

31

Ook bij Groen Links dus weinig initiatieven waarbij expliciet het verband met volksgezondheidsbeleid wordt gelegd. Maar bij twee van de drie initiatieven waarvoor dat wel geldt, worden ook financieringsvoorstellen gedaan.




nr

Milieu 100

Scherpe eisen duurzaamheid

101

Vergroening van de belastingheffing

102

Consumenteninformatie milieuaspecten productie en consumptie

103

Voorbeeldfunctie overheid

104

Afval: preventie en hergebruik

105

Kyoto protocol uitvoeren


Verkiezingsprogramma Groen Links

32

Klimaat en energie 106

Broeikasgassen: 6% CO2 reductie

107

Energieverbruik met 5% verminderen

108

Deltaplan duurzame energie

109

Een regulerende heffing voor grootverbruikers

110

Etikettering stroomvoorziening

111

Kernenergie afbouwen Verkeer

112

Prijs- en belastingbeleid terugdringen autoverkeer

113

Weginfrastructuur niet verder uitbreiden

114

Infrastructuur openbaar vervoer verbeteren

115

Milieunormen transportvormen

116

Openbaar vervoer verbeteren

117

Snelheidsreductie en veiligheidsbevordering autoverkeer

118

Rust bevorderen door terugdringen verkeer

119

Luchtvaart

leefstijl

fysieke omgeving





CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD

Verkiezingsprogramma Groen Links vervolg

Ruimtelijke inrichting 120

Open ruimte heffing

121

Rode contouren: niet bouwen buiten stedelijke gebieden

122

Nationale landschappen Landbouw en voedselveiligheid

123

Veilig voedsel

124

Biologische landbouw

125

Minimum milieu eisen

126

Ander europees landbouwbeleid Natuur en water

127

Duurzaam waterbeheer

128

Realiseren van ecologische hoofdstructuur

129

Vaarbelasting

130

Bereikbaarheid natuurgebieden openbaar vervoer Gezond werken

131

Werk en werktijden

132

Bijzondere groepen op de arbeidsmarkt

133

Rechtsbescherming werknemers

134

Ziekteverzuim en WAO Werken en zorgen

135

Plan ontspannen samenleving

136

Openingstijdenbeleid

137

Volksverzekering voor zorgverlof

138

Kinderopvang versterken/uitbreiden




nr

33

leefstijl

fysieke omgeving








nr

Inkomen en belasting 139

Armoedebestrijding en inkomensbeleid

140

Maatregelen inkomstenbelasting

141

Maatregelen wonen

142

Andere belastingmaatregelen Onderwijs

143

Lerarentekort

144

Schoolgebouwen

145

School en buurt

146

Samen naar school

147

Medezeggenschap

148

Taal- en leerachterstand

149

Spijbelen en schooluitval

150

Leerrecht, studiefinanciering, studietaks

151

Analfabetisme

152

Kwaliteitsimpuls ROC’s

153

Terugdringen schaalvergroting onderwijs

154

ICT in het onderwijs

155

Zwemmen en fietsen

156

Voorlichting alcohol/drugs



34

Gezondheidszorg 157

Personeel

158

De gebruiker centraal

159

Zorg voor ouderen, gehandicapten, psychisch en chronisch zieken

160

Financiering en toegankelijkheid

161

Huisartsen

leefstijl

fysieke omgeving





CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD


162

Ziekenhuizen

163

Medicijnen

164

Gentechnologie

165

Voorspellende geneeskunde

166

Orgaandonatie

167

Ethiek

168

Gezondheidsbevordering Welzijn en sport

169

Kwaliteit van voorzieningen

170

Publieke betrokkenheid

171

Sport en recreatie

172

Jeugd en jongeren

173

Cliënten maatschappelijke opvang en GGZ Wonen

174

Beleid huurwoningen

175

Sociaal beleid koopwoningen

176

Variatie woonvoorraad

177

Duurzaam bouwen en huren

178

Vergroten zeggenschap

179

Huursubsidie

180

Rechten van krakers Open Samenleving

181

Werk en minderheden

182

Onderwijs aan minderheden/allochtonen

183

Ouderenbeleid

184

Opvang




nr

35

leefstijl

fysieke omgeving








nr

Veiligheid en rechtsstaat 185

Veiligheidsbeleid gemeenten/provincies

186 187

Verbetering aanpak zware en georganiseerde criminaliteit

188

Begeleiding slachtoffers

189

Toezicht

190

Geweld in de persoonlijke levenssfeer

191

Drugs

192

Arbeidsomstandigheden politiewerknemers Democratie en samenleving

193

Agenda voor radicale democratisering De virtuele wereld

194

Versterking positie burgers

195

ICT basispakket Kunst,cultuur en media

196

Kunsteducatie

197

Participatie jongeren en migranten

198

Amateurkunst

199

Reclamevrije zender

200

Documentaire, film en literatuur

201

Financiële impuls kunst en cultuur Migratie

202

Arbeidsmigratie

203

Illegalen



36

leefstijl

fysieke omgeving





CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD

Verkiezingsprogramma LPF Inleiding Onder het motto: ‘Zakelijk met een hart’ wil de lijst Pim Fortuyn een nieuw zorgzaam en zorgvuldig beleid dat een radicale breuk moet zijn met het in hun ogen, desastreuze beleid van acht jaar paars. Zorgzaam betekent de belangen dienen van alle Nederlanders zonder onderscheid naar ras, geloof of geaardheid; zorgvuldig betekent streven naar kleinschalige oplossingen op menselijke maat. De navolgende analyse is gebaseerd op de beschikbare informatie van de website van de lijst Fortuyn. Een eventuele onderbouwingen van de behandelde beleidsterreinen zoals in het boek ‘de puinhopen van acht jaar paars’ van de heer Fortuyn kon niet meer in de analyse worden betrokken.

Volksgezondheid Onder deze noemer zijn ruwweg dertien gezondheidsrelevante beleidsinitiatieven te onderscheiden. De meeste initiatieven hebben betrekking op de toegankelijkheid in de zorg. Toetsing van kwaliteit van de zorg 204 is mede bedoeld de zorg voor eenieder beschikbaar te krijgen (toegankelijkheid) en de kwaliteit van het basispakket te bewaken. Meer zorgverleners en minder managers 205 is een verdere invulling om toegankelijkheid van directe zorgverlening te verbeteren. Het is tevens een personeelsmaatregel die belangrijke verschuivingen in het aanbod aan werk in de zorg zal betekenen (arbeid). Het voorstel om de huidige begroting te bevriezen 206 mag volgens het programma niet ten koste gaan van de beschikbaarheid van zorg maar het is de vraag of dat zal lukken. Daarom is ook hier op toegankelijkheid gescoord. Ook de determinant financiering is relevant. Dit laatste geldt ook voor het voorstel de budgetfinanciering in de zorg af te schaffen 220. Het pleidooi voor meer kleinschalige voorzieningen 207 zal het welzijn van patiënten positief kunnen beïnvloeden en is ambitieus. In theorie

37

zou het toegankelijkheid moeten verbetere maar tegenovergestelde is ook voor te stellen. Meer private instellingen in de zorg 208 zullen toegankelijkheid en financieringsstructuren radicaal beïnvloeden. Het is tevens een belangrijk punt van discussie of deze ontwikkeling een tendens tot tweedeling in de zorg zal bevorderen. Dat hangt mede af van de wijze waarop gebruik ervan gefinancierd wordt. Het programma is daar niet duidelijk over. Het programma pleit expliciet voor meer aandacht voor preventie 209, een cruciaal public health item, en in het bijzonder het bevorderen van een gezonde leefstijl (leefstijl anders). Het programma noemt verder vijf maatregelen die betrekking hebben op de inzet van meer personeel om zodoende ook de toegankelijkheid in de eerste lijn (huisartsenposten 212, praktijkverpleegkundigen 211), tweede lijn (OK verpleegkundigen) 215 en in het algemeen (stimuleren zorgopleidingen 213 en terugdringen ziekteverzuim 214) positief moeten beïnvloeden. De opzet van meer huisartsenposten is tevens een belangrijke schakel in de totale zorgketen. Een sociale stage voor scholieren 216 kan ook extra handen aan het bed opleveren en zo de toegankelijkheid positief beïnvloeden. Samengevat gaat het om een groot aantal suggesties waarvan gezien het karakter en de formulering (meer zorgverleners, minder managers) duidelijk is dat ze bij moeten dragen aan een radicale verandering. Verdere concrete, gekwantificeerde onderbouwing ontbreekt echter. Financieel is concreet en kwantitatief dat het budget niet mag groeien. Verdere doorrekening naar afzonderlijke maatregelen ontbreekt.

Onderwijs Bij onderwijs ligt het accent op kleinschaligheid van de scholen 220 (onderwijs, welzijn), minder regels 219 en meer oriëntatie op de beroepspraktijk 218. Het inkomen van docenten moet zich marktconform


38

Verkiezingsprogramma LPF vervolg ontwikkelen 217 (inkomen). Een praktische suggestie voor gebruik van de fiets door leerlingen 221 is een verrassend public health item om lichaamsbeweging onder scholieren te bevorderen. Ook hier blijft het bij een contouren met enkele ferme statements zonder verdere diepgang in de concrete uitvoering en/of financiële onderbouwing.

Sociale zaken Gezondheidsrelevante initiatieven hebben betrekking op: • Beperking van de instroom in de WAO 222 door arbeidsongeschiktheid te beperken tot arbeidsgerelateerde ziekte. Dit is van invloed op het inkomen en de mogelijkheden tot het hebben van passende arbeid voor degenen die ziek worden • Aandacht voor preventie van arbeidsgerelateerde ziekte 223 waarbij leefstijl genoemd wordt (leefstijl algemeen) • Aandacht voor herintreden 224. De WAO en preventie zijn tevens belangrijke public health onderwerpen en ook daarop gescoord. De voorstellen zijn duidelijk en concreet. Financieel draait het verhaal om beperking van het aantal uitkeringsgerechtigden en het creëren van de mogelijkheid om zich particulier te verzekeren. Geen informatie over verdere inkomenseffecten e.d.

maatregelen voor criminaliteitsbestrijding aan de orde zonder verdere financiële onderbouwing.

Financiën Het programma noemt een aantal inkomensmaatregelen. De sterkste schouders moeten de zwaarste lasten dragen 229; de werkelijk behaalde rendementen van particulieren en bedrijven moeten worden belast 230 en het kwartje van Kok moet terug naar de autorijders 232. Ook moet het eigen huizenbezit door financiële maatregelen bevorderd worden 231. Dit scoort niet alleen op inkomen maar ook op wonen. Veel losstaande concrete maatregelen zonder duidelijke inschatting van de kwantitatieve financiële effecten.

Economie Het gaat hier om vier gezondheidsrelevante initiatieven waarvan drie er voornamelijk effect hebben op het inkomen van de burger: beperking van de reële loonsverhoging 233, afschaffen van inkomensafhankelijke subsidies 235 en handhaven van de hypotheekrente aftrek 236. Dit laatste initiatief bevordert eigen woningbezit en scoort op wonen. Apart hiervan staat het voorstel om ICT te bevorderen 234. Dit moet leiden tot meer werk (arbeid) en een betere ICT infrastructuur ten dienste van de burger (andere fysieke omgeving).

Openbare orde en veiligheid Veiligheid en arbeid zijn de twee determinanten die in de voorstellen van de lijst Fortuyn op dit terrein aan de orde komen. Meer arbeidsplaatsen bij politie 225, gevangeniswezen 227 en douane 228 moeten leiden tot meer veiligheid. Ook een lik-op-stukbeleid met betrekking tot criminaliteit in openbare ruimten 226 moet (het gevoel van) veiligheid van burgers vergroten. In de paragraaf komen een aantal concrete

Emancipatie en integratie Het programma pleit ervoor aan culturele minderheden extra zorg te besteden 237 met het doel achterstanden weg te werken. Als zo’n beleid effectief is heeft dat positieve invloed op wonen, onderwijs, welzijn en leidt het tot verkleining van gezondheidsverschillen. Daarnaast wil de partij Fortuyn gedrag dat haaks staat op integratie wettelijk aan banden leggen en met voorlichting bestrijden (welzijn) 238.

CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD

Verkiezingsprogramma LPF vervolg Tenslotte pleit de partij voor invoering van een sociale en militaire dienstplicht ter bevordering van integratie 239. Dat heeft iets met welzijn te maken maar wat blijft verder onduidelijk. Ook hier ontbreekt verdere concrete uitwerking en financiële onderbouwing.

39

concreet maar niet duidelijk is hoe dit moet worden uitgewerkt. De maatregelen suggereren een bezuinigingsoperatie die niet financieel wordt geconcretiseerd.

Landbouw Mobiliteit en ruimtelijke ordening Mobiliteit moet anders volgens het programma van Fortuyn en dat begint met een gedragsverandering ten opzichte van mobiliteit 240 (welzijn). Men gelooft dat het aanbieden van creatieve alternatieven deze mentaliteitsverandering kan bevorderen. Het programma noemt ICT paviljoens 241 (de fysieke omgeving), flexibele arbeidstijden 242 (arbeid, welzijn) en extra rijstroken 243 (=meer verkeer=milieu). Tenslotte moet de criminaliteit in het openbaar vervoer bestreden worden om het gebruik aantrekkelijker te maken 244 (veiligheid). Ook hier geldt dat er een duidelijk verband tussen oorzaak en gevolg wordt voorondersteld bij een verzameling diverse concrete maatregelen zonder calculatie van de financiële consequenties.

In dit laatste beleidsveld komt het programma met voorstellen om deze bedrijfstak meer economisch perspectief te bieden. Het pleidooi om minder gretig te zijn bij het volgen van EG richtlijnen 247 en het voorstel voor overheidssteun bij het geven van kredietgaranties bij sanering in de landbouw 248 zijn bedoeld om de inkomenspositie en arbeidsmogelijkheden van degenen die nu in deze sector werken te verzekeren. Het betalen van een vergoeding aan agrariërs voor natuurbeheer kan ook hun inkomenspositie verbeteren 249. Ook hier is de conclusie: een aantal concrete maatregelen worden beschreven, zonder dat de samenhang tussen de maatregelen duidelijk wordt en de financiële consequenties ervan worden doorgerekend voor zowel de doelgroep als de overheid.

Cultuur In de alinea die hieraan wordt gewijd gaat het om beperking van subsidies 245 en bevordering van het profijtbeginsel. Dit zal de beschikbaarheid en diversiteit van kunstuitingen voor verschillende inkomensgroepen beïnvloeden (recreatie, inkomen). De opmerkingen zijn algemeen met enige financiële onderbouwing.

Defensie Het programma Fortuyn pleit voor een fundamentele reorganisatie van de krijgsmacht 246 die zonder twijfel consequenties zal hebben voor de werkgelegenheid in deze sector. Wat die consequenties zijn is niet goed te beoordelen. Samenvoegen van de verschillende legeronderdelen is

AANDACHT VOOR PUBLIC HEALTH Twee initiatieven scoren ook op public health. Dat is slechts eentwintigste van alle beleidsinitiatieven. Verrassend omdat LPF de enige van de geanalyseerde politieke partijen is die een hele paragraaf aan volksgezondheid wijdt. Volksgezondheid komt alleen in de titel voor en verder nergens meer in de tekst. Op één na alle initiatieven in deze paragraaf gaan echter over gezondheidszorg en public health blijft beperkt tot het initiatief meer preventie 209. Verder scoort het initiatief ‘op de fiets naar de basisschool’ 221 ook op public health.


40

Verkiezingsprogramma LPF vervolg Over preventie is de intentie helder: er dient veel gedaan te worden aan preventie door bevordering gezonde leefstijl en gezonde leefomgeving. Een verdere uitwerking ontbreekt, wat ook geldt voor de financiële onderbouwing. Ook het hoofdstuk over zorg uit het boek ‘De puinhopen van acht jaar paars’ van de heer Fortuyn, besteedt slechts één paragraaf in de conclusies en aanbevelingen aan preventie. Ook hier geen kosten maar aandacht voor onderzoek naar medische overconsumptie bij verschillende bevolkingsgroepen als basis voor gerichte preventieprogramma’s op dit terrein. Kortom, er is gerichte aandacht voor het belang van preventie bij LPF maar met de titel van een paragraaf over volksgezondheid wordt meer gesuggereerd dan uitgewerkt.

CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD

Verkiezingsprogramma LPF

Volksgezondheid 204

Criteria kwaliteit/kwantiteit zorg

205

Meer zorgverleners/minder managers

206

Bevriezen huidige begroting

207

Meer kleinschalige zorginstellingen

208

Meer private zorginstellingen

209

Meer preventie

210

Afschaffen budgetfinanciering

211

Meer praktijkverpleegkundigen in de eerste lijn

212

Meer huisartsenposten

213

Stimuleren zorgopleidingen

214

Terugdringen ziekteverzuim

215

Opleiding OK assistenten financieel ondersteunen

216

Sociale stage scholieren Onderwijs

217

Salariëring personeel

218

Meer oriëntatie op beroepspraktijk

219

Saneren regelgeving

220

Kleine scholen

221

Op de fiets naar de basisschool Sociale zaken

222

WAO uitsluitend voor werkgereklateerde arbeidsongeschikten

223

Preventie arbeidsgerelateerde ziekte

224

Aandacht voor herintreden




nr

41

leefstijl

fysieke omgeving








nr

Openbare orde en veiligheid 225

Meer blauw op straat

226

Geen gedoogbeleid criminaliteit in publiekeruimten

227

Uitbreiding cellencapaciteit

228

Douane en marechaussee versterken Financiën

229

Sterkste schouders zwaarste lasten

230

Belasting op daadwerkelijke behaalde rendementen

231

Eigen woningbezit steunen

232

Kwartje van Kok terug Economie

233

Beperkte reële loonsverhoging

234

Stimuleren ICT

235

Inkomensafhankelijke subsidies voor intreders arbeidsmarkt afschaffen

236

Hypotheekrenteaftrek handhaven Emancipatie en integratie

237

Extra zorg voor culturele minderheden

238

Cultuuruitingen die integratie belemmeren bestrijden

239

Invoeren sociale en militaire dienstplicht Mobiliteit en ruimtelijke ordening

240

Gedragsverandering t.o.v. mobiliteit

241

ICT paviljoens

242

Flexibele arbeidstijden


Verkiezingsprogramma LPF vervolg

42

leefstijl

fysieke omgeving





nr

245

246


243

Extra rijstroken

244

Bestrijding criminaliteit openbaar vervoer

Cultuur

Beperken subsidiëring

Defensie

Samenvoegen legeronderdelen

Landbouw

247

Niet vooruitlopen EU harmonisatie

248

Kredietgaranties overheid bij sanering

249

Vergoeding natuurbeheer n ge g no tm lic i ha dde le m se elij n k ks ue e a an el g ctiv it de e rs dra eit g m ili eu hu isv ./ ve wo o ili gh no m an eid ge de vin rs g in ko m on en de rw ar i be js id w elz ijn re /so cr ea c. c on an tie t. de rs vr /ge aa z gs on to tur dhe eg ing id s-v an er de kel sc in ijkh hi ho lle e n tw ud id ee va de n pe lin he t g rs on in ba ke eel de sisp z a s te nz bel org kke (in t fin org eid h. an co cie ns ro eq l v ring u. an ss ) y ba de ste sis zo m e rg p pe akk ver n et ze rs oo ke fi aa nsg nan raa nd eb cie rs a e o fin cht nde l v n an o bu cie or rin PH dge th t g em a’s


CDA

leefstijl fysieke omgeving

D66


Groen Links

LPF


PvdA SP


VVD

Verkiezingsprogramma LPF vervolg 43



44

Verkiezingsprogramma PvdA Inleiding De PvdA kiest voor samen-leven en samen-werken en niet voor ieder-voor-zich. Ze streeft er naar op basis van een sterke, moderne, duurzame en milieuvriendelijke economie ervoor te zorgen dat iedereen in Nederland gelijke toegang heeft tot hoogwaardige publieke voorzieningen, vooral in het onderwijs, de zorg en de veiligheid.

WERK EN ZORG Werk voor iedereen De zes beleidsinitiatieven die gezondheidsrelevant zijn, liggen op het terrein van de sociaal economische omgeving en scoren op de determinant arbeid. Het Nationaal Actieplan 250 is een voorstel om met de sociale partners maatregelen vast te leggen op bijvoorbeeld het terrein van beroepsonderwijs, kwaliteit van de arbeid, ondersteuning van het MKB, mobiliseren van gedeeltelijk arbeidsongeschikten en herintreders. Het voorstel over doorstroming van vrouwen 251 bepleit maatregelen om de arbeidsmobiliteit van vrouwen te verbeteren. Ook wil de PvdA een actiever beleid om ouderen langer in dienst te houden 252 en poogt zij het recht op arbeid mede vorm geven via gesubsidieerde banen 253 (Melkert banen). Verder pleit de PvdA voor extra ondersteuning voor migranten 254 en het creëren van mogelijkheden voor asielzoeker om te kunnen werken 255. Steeds is hierbij de idee dat het bieden van een zinvol arbeidsperspectief ook positief werkt op het welbevinden van mensen. Genoemde initiatieven scoren daarom ook op welzijn. Een beter arbeidsperspectief betekent meestal een verbetering van de inkomenssituatie. Met name is er een direct verband met de voorstellen

in het actieplan 250 en bij carrièreverbetering van vrouwen 251, ouderen 252 en asielzoekers 255 (arbeid). Tenslotte is in het nationaal actieplan ook ruim aandacht voor (beroeps)opleidingen wat op onderwijs scoort. Samengevat is er een veelheid aan onderwerpen die soms meer en soms minder concreet zijn. Er is geen financiële onderbouwing van de effecten van de voorgestelde maatregelen bijvoorbeeld op het inkomen van mensen.

Combineren arbeid en zorg Ook de verschillende gezondheidsrelevante initiatieven in deze categorie hebben betrekking op de sociaal-economische omgeving. Alle voorgestelde maatregelen zijn bedoeld om het combineren van werk en zorgtaken te vergemakkelijken. Bij alle initiatieven is daarom op welzijn gescoord. Voorstellen voor het vergroten van mogelijkheden tot bijzonder verlof met financiële compensatie (ouderschapsverlof 260, zorgverlof 263 en kraamverlof voor vaders 261) zijn ook positieve inkomensmaatregelen. Langdurig zorgverlof is een belangrijke schakel in de zorgketen en daar gescoord. Het voorstel om tijd en/of geld te sparen om later te kunnen gebruiken 256 (bijvoorbeeld als er jonge kinderen in het gezin zijn) is bedoeld om negatieve gevolgen van langdurige afwezigheid financieel te kunnen compenseren(inkomen). Het pleidooi voor meer deeltijdbanen 257 en flexibeler werktijden 258 betekent meer mogelijkheden voor (parttime) werk en scoort op arbeid. Een groot aantal concrete voorstellen waarvan bij een aantal is aangegeven hoe financiering geregeld moet worden: kosten kinderopvang worden over alle partijen verdeeld 262, tijd/geld sparen 256, respijtzorg betaald uit de AWBZ 263 etc.

CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD

Verkiezingsprogramma PvdA vervolg Sociale zekerheid De voorgestelde gezondheidsrelevante maatregelen op het terrein van de sociale zekerheid zijn voor het grootste deel bedoeld als inkomensmaatregelen en ook als zodanig gescoord: voorlichting over inkomensondersteuning 267, de werkaanvaardingsbonus 268, extra steunmaatregelen voor minimuminkomengezinnen met kinderen 269 en waardevaste AOW 270 en pensioen. Andere maatregelen zijn met name bedoeld om mensen aan het werk te houden of weer te krijgen: de Pemba wet 264, snelle actie bij ziekte 265, een persoonsgebonden budget voor scholing 266 (onderwijs) en bemiddeling voor arbeidsongeschikten en voorlichting 267 (arbeid). Ziekteverzuimbeleid 265 is ook een belangrijk public health thema. Ook hier geldt: veel concrete voorstellen waarvan bij met name de initiatieven die op inkomen scoren de financiële consequenties zijn beschreven.

Gezondheidszorg op maat In deze paragraaf komen alle determinanten die te maken hebben met organisatie en financiering van de zorg en met public health en preventie aan de orde. De PvdA pleit voor één basispakket dat alle noodzakelijke zorg omvat. Particuliere ziektekostenverzekeringen, ziekenfondsverzekering en AWBZ gaan op in één verzekering 273 waarvan de premie voor het grootste deel inkomensafhankelijk is. Er bestaat wel concurrentie tussen zorgverzekeraars maar die is ingebed in publieke waarborgen als zorgplicht, acceptatieplicht en verbod op risicoselectie (toegankelijkheid). De samenvoeging van premiesystemen mag voor de PvdA niet leiden tot grote koopkrachtproblemen. Preventie komt afzonderlijk aan de orde 272 en scoort op alle vier de leefstijlfactoren met maatregelen zoals verbod op tabaksreclame, voorlichting over roken, drugs, alcoholgebruik en te weinig bewegen,

45

verleiden tot gezond gedrag en ontmoedigen van ongezond gedrag door prijsprikkels en voorlichting. Preventie is een peiler van het volksgezondheidsbeleid en scoort daarom op public health. Een ander belangrijk PH thema dat wordt besproken is verbetering van de kwaliteit van de opvang van chronisch psychiatrische patiënten 284. Het programma pleit voor meer personeel (personeelsbeleid), en meer bedden en thuiszorg 274 (verbetering van de toegankelijkheid). De wensen van de gebruikers komen aan de orde in voorstellen voor vergroting van de invloed van consumenten op alle niveaus 278 en het aanstellen van cliëntenvertrouwenspersonen 279 (vraagsturing). Verbetering van de toegankelijkheid komt ook aan de orde in de voorstellen tot vergroting van de opleidingscapaciteit en arbeidsvoorwaarden van medisch/verpleegkundig personeel 280, beleid om de wachtlijsten in zorginstellingen terug te dringen 282 en een financiële regeling voor opname in een hospice 283. Maar verbetering van de toegankelijkheid is ook een belangrijk aspect in de voorstellen rond verruiming van het persoonsgebonden budget 277, en een goede regionale spreiding van basiszorg 275. Tenslotte zijn een aantal voorstellen ook bedoeld om het welzijn van de burger en zieke mensen in het bijzonder te verbeteren. Bijvoorbeeld goede bereikbare zorg zonder wachtlijsten 282 draagt daartoe bij. Ook betere kwaliteit van voorzieningen voor patiënten en ouderen vergroot het welzijn van mensen die er gebruik van moeten maken. Samengevat: er wordt uitgebreid ingegaan op het hele stelsel van gezondheidszorg en er wordt een veelheid aan meer en minder concrete voorstellen gedaan. De financieringssystematiek van het stelsel is duidelijk aangegeven. Bij preventie ontbreekt een kwantificering van het budget.


46

Verkiezingsprogramma PvdA vervolg Zorg voor kinderen en jongeren In deze paragraaf worden drie belangrijke gezondheidsrelevante beleidsinitiatieven beschreven die belangrijke public health thema’s zijn. Allereerst is er het voorstel voor invoering van een wettelijk basispakket voor ouder en kindzorg voor 0- tot 19-jarigen 286 onder regie van de gemeenten. Hiermee moet goede zorg voor alle kinderen gegarandeerd worden inclusief opvoedingsondersteuning voor de ouders. Ook gaat het om optimale toegankelijkheid van een basispakket aan zorg voor 0- tot 19-jarigen en hun ouders. Het voorstel van de wet op de jeugdzorg 287 is bedoeld om de samenwerking en toegankelijkheid van instellingen die betrokken zijn bij de zorg voor de jeugd te verbeteren. Het voorstel voor een wettelijke regeling rondom de zorgrechten en plichten van ouders 288 kan bijdragen tot het oplossen van problemen en daardoor het welzijn van ouders en kinderen bevorderen. Het gaat hier om drie concrete voorstellen zonder duidelijke aanwijzingen over de wijze en kwantiteit van de financiering. Aan ondersteuning van vrijwilligerswerk 289 besteedt het partijprogramma een apart paragraafje. De sociale functie van vrijwilligerswerk wordt onderstreept (welzijn). Over de rol van vrijwilligers in de zorg wordt niet gesproken. Het gaat niet om concrete maatregelen. Wel wordt voorgesteld de financiële steun aan vrijwilligerswerk te verhogen.

ONDERWIJS Beroepsonderwijs Op dit terrein zijn vier voorstellen in het programma gezondheidsrelevant en scoren vanzelfsprekend allemaal op de determinant onderwijs.

Het voorstel voor de invoering van een diplomabonus 290 moet jongeren stimuleren hun (beroeps) opleiding af te maken wat hun kansen op arbeid en inkomen vergroot. Het voorstel om meer individuele aandacht aan leerlingen in het beroepsonderwijs te geven 292, verkleint niet alleen de kans op uitval maar zou ook de motivatie moeten bevorderen (welzijn). Tevens kan met name extra aandacht gegeven worden aan risicojongeren die relatief veel lager- en middelbaar beroepsonderwijs volgen: een belangrijk PH item. De beschrijving van maatregelen voor het beroepsonderwijs maakt duidelijk waar de PvdA extra aandacht aan wil geven maar worden niet echt concreet uitgewerkt. Wat zijn bijvoorbeeld manieren die passen bij de behoeften van de leerling 292. Financieel zijn er wel een aantal duidelijke maatregelen: bekostiging van het beroepsonderwijs opnieuw indexeren 293, diplomabonus 290.

Continu leren Ook hier voorstellen om leren van jong tot oud te bevorderen. Uitbreiding van de mogelijkheden van kinderopvang 294 vergroot niet alleen de mogelijkheden van de allerjongsten om zich te ontwikkelen maar ook van ouders om tijd te hebben voor verdere scholing. Arbeid is hier ook gescoord omdat de PvdA aandacht vraagt voor de verbetering van de rechtspositie van leidsters in de kinderopvang. De verdere uitbouw van de brede buurtschool 295 en de aandacht voor spijbelen 296 zijn bedoeld een positieve invloed op het welzijn van ouders en kinderen te hebben. Spijbelen kan ook leiden tot risicovol gedrag (criminaliteit, drugsgebruik) wat een PH onderwerp is; scoort daarom op beide determinanten. Voorgestelde maatregelen om de vaste boekenprijs van schoolboeken af te schaffen 297 en een spaarloonregeling voor scholing 299 verkleinen de financiële last en bevorderen levenslang leren (inkomen, welzijn).

CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD

Verkiezingsprogramma PvdA vervolg Ook hier een aantal concrete voorstellen (boekenprijs, spaarloonregeling, studievouchers) met een duidelijke financiële component echter zonder dat de omvang van de maatregelen gekwantificeerd worden.

Docenten en scholen Bij alle voorstellen gaat het om determinanten uit de sociaal economische omgeving met name onderwijs met uitzondering van het voorstel om meer aandacht te besteden aan de kwaliteit van de schoolgebouwen 303; dat betreft ook de fysieke omgeving. Arbeid is belangrijk in de voorstellen voor verbetering van de arbeidsvoorwaarden in het onderwijs 300, terugdringen van het ziekteverzuim 302 en begeleiding van docenten 301. Terugdringen van het ziekteverzuim, schone scholen en de aandacht voor preventie van RSI in het onderwijs 304 zijn ook PH onderwerpen. Weer veel voorstellen waarvan sommige concreet (inschakelen van meer onderwijsassistenten en betaalde leraren in opleiding 301 ), meestal in algemene termen (meer, schoner, verruimen mogelijkheden). Financieel is het hetzelfde: algemene termen zonder kwantificering (meer geld, ruimer budget etc.).

47

kwaliteit van het onderwijs. Grotere betrokkenheid van ouders bij onderwijs scoort tevens op sociale omgeving waar de school deel van uitmaakt. Meer en minder concrete voorstellen en enkele opmerkingen over financiering: lumpsum financiering voor basisscholen, extra geld voor beter presterende scholen 305, extra geld voor leerlingen met een handicap of achterstand 307.

Wetenschappelijk onderwijs Gezondheidsrelevant zijn drie concrete voorstellen die de mogelijkheden voor jongeren om te studeren moeten verbeteren: continuering van de OV jaarkaart 312 en afschaffing van de prestatiebeurs 310 (scoort naast onderwijs ook op inkomen), en meer aandacht voor studentenhuisvesting (wonen) 311. Tenslotte vraagt de PvdA aandacht voor betere carrièreperspectieven voor jonge onderzoekers 309 (arbeid). De meeste voorstellen zijn algemeen/vaag met uitzondering van de prestatiebeurs 310 en de OV jaarkaart 312 die concrete financiële gevolgen heeft.

TECHNOLOGIE

Scholen zorgen samen met ouders voor kwaliteit Vier voorstellen zijn gezondheidsrelevant waarvan het voorstel om meer aandacht aan preventie op scholen 308 te besteden een belangrijk onderdeel van PH is. Met name word hier ook voorlichting over bewegen, roken, alcohol en drugs en eetgewoonten genoemd. Verder vraagt het programma extra aandacht voor speciale leerlingen en individuele problemen 307 (pesten) wat naast de organisatie van het onderwijs ook belangrijk is om schooluitval te voorkomen (public health). Voorts verandert het invoeren van een systeem van prestatiebeloning voor scholen 305 en meer zeggenschap voor ouders 306 de organisatie en

Revolutionaire technologie Het gaat om vijf initiatieven op het terrein van informatietechnologie die ook gezondheidsrelevant zijn. Drie daarvan hebben betrekking op scholing en onderwijs. De PvdA bepleit het stimuleren van de mogelijkheden om iedereen aan de informatiesamenleving te laten deelnemen 313. Dit is belangrijk voor scholing (onderwijs) maar ook voor ontspanning (recreatie) en gemak (welzijn). Tenslotte scoort ook fysieke infrastructuur anders omdat het pleidooi ook een hoogwaardige aansluiting van iedereen op de digitale snelweg inhoudt.


48

Verkiezingsprogramma PvdA vervolg De andere twee initiatieven die op onderwijs scoren zijn de voorstellen om elke leerling op school de beschikking over een pc met internet te geven 314 en aandacht voor een gezond leefklimaat in computerlokalen 315 (ook public health). Twee andere initiatieven scoren op welzijn: informatie van de overheid is gebruiksvriendelijk beschikbaar op internet 316 waardoor beter toezicht van de burger op het beleid van de overheid mogelijk wordt, en een betere controle op digitale informatie-uitwisseling zodat de privacy van burgers optimaal beschermd is 317. Veiligheid is daarbij ook een belangrijk punt. De PvdA schildert een algemeen beeld met concrete voorbeelden verduidelijkt zonder financiële onderbouwing.

Biotechnologie Drie initiatieven zijn relevant: het onder voorwaarden verder ontwikkelen van biotechnologie 318, het beperkt toestaan van therapeutisch klonen 319, en het toestaan van genetisch gemanipuleerd voedsel onder voorwaarden 320. Alle drie de initiatieven kunnen van invloed zijn op het welzijn van mensen. Bij genetisch gemanipuleerd voedsel is de voedselveiligheid in het geding. Therapeutisch klonen scoort tevens op toegankelijkheid omdat het de beschikbaarheid voor nieuwe medische behandelingen kan stimuleren. Aan alle drie de voorstellen zit ook een belangrijk volksgezondheidsaspect en public health is daarom ook gescoord. Samengevat een algemene beschrijving zonder financiële onderbouwing.

WOON- EN LEEFOMGEVING Platteland Alle zeven gezondheidsrelevante beleidsinitiatieven hebben zowel betrekking op het verbeteren van de woonomgeving als op het welzijn van haar bewoners. Het gaat hierbij om: • Beter bundelen van werken en wonen 321 • Invoering van een bebouwingstaks om bouwen in open landschap te beperken 322 • Regionale concentratie van bedrijventerreinen 323 • Aandacht voor veiligheid op het platteland; voldoende politie 324 (ook: veiligheid) • Maatregelen om noodzakelijke voorzieningen te handhaven 325 • Bereikbaarheid verbeteren (ook fysiek anders: infrastructuur) 326 • Toegankelijke recreatie 327. Concentratie van bedrijventerreinen heeft belangrijke milieuaspecten, waarop echter niet wordt ingegaan. Goede recreatiemogelijkheden bevorderen ontspanning en lichaamsbeweging en verhogen de kwaliteit van de woonomgeving. Het karakter van deze paragraaf is weer: een duidelijk beeld wat de PvdA voor ogen heeft, een paar concrete voorstellen (bebouwingstaks 322) en geen gekwantificeerde financiële onderbouwing.

Steden Ook hier geldt dat alle initiatieven scoren op wonen en woonomgeving en de meeste op welzijn van de burgers. De kwaliteit van de woonomgeving is aan de orde bij: • Extra investering van overheid en particulieren in openbaar groen 328 • Betere samenwerking tussen overheid en burgers rond stedelijke vernieuwing 329

CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD

Verkiezingsprogramma PvdA vervolg • Verdichtingssubsidies: subsidiëren van intensiever grondgebruik in de steden 330 • Aandacht voor woonwensen van ouderen 334 (voldoende aangepaste mogelijkheden/voorzieningen voor ouderen is belangrijk volksgezondheidsbeleid) • Buurtbudgetten voor collectief beheer van de buurt 335 • Groenvoorzieningen in de steden voor iedereen binnen en straal van 500 meter 337 (ook belangrijk voor recreatie) • Veiligheid in de buurten bevorderen door het verplaatsten van gevaarlijke bedrijven 338 (scoort ook op veiligheid en milieu). Tenslotte hebben twee andere initiatieven een relatie met inkomen en wonen: betaalbare huurwoningen 332 onder andere door het handhaven van de huursubsidie, koopsubsidies voor starters op de koophuizenmarkt 331. Handhaven van goede huurbescherming 333 bevordert het welzijn door zekerheid voor huurders. Veel voorstellen, vaak concreet (verdichtingsvoorstellen, woonwensen ouderen) en veel financieringsvoorstellen: verschillende subsidiemaatregelen financiële betrokkenheid van de overheid bij renovartie) echter zonder concrete bedragen.

49

van gevaarlijke stoffen 346. En last but not least het verbeteren van openbaar vervoer 344 en het bevorderen van het gebruik van de fiets voor de korte afstand 342. Die fiets scoort vanzelfsprekend ook op lichaamsbeweging. Over de huidige kwaliteit van het openbaar vervoer wordt veel geklaagd. Een belangrijke verbetering daarin zal zonder twijfel het welzijn van de gebruikers bevorderen. De voorgestelde snelheidsbeperkingen rond woonwijken 340 zullen een positieve invloed hebben op de leefbaarheid van de woonomgeving, de veiligheid in de buurt en het welzijn van zijn bewoners. Dan stelt de PvdA voor de mainports Rotterdam en Schiphol gecontroleerd te laten groeien 347. Schiphol blijft binnen de bestaande milieugrenzen. Dit alles beïnvloedt het milieu. Maatregelen om het vliegen duurder te maken 348 zijn ook bedoeld als positieve maatregel voor het milieu maar hebben wel negatieve gevolgen voor het inkomen van al diegenen die er gebruik van maken. Weer veel concrete voorstellen echter niet financieel gekwantificeerd met uitzondering van maatregelen om het vliegen duurder te maken.

Energie

DUURZAAM EN GROEN Verkeer Alle genoemde gezondheidsrelevante voorstellen zijn in de eerste plaats milieumaatregelen. Het gaat hierbij om beter gebruik van bestaande auto-infrastructuur 339 en het belasten van het gebruik van de auto 341. Voorts maatregelen om transport over de weg te beperken door ontwikkelen van alternatieven 345 (pijpleidingen, spoor, binnenscheepvaart), concentratie van activiteiten rond de steden 343 en restricties op vervoer

Het voorstel om in Nederland het Kyotoprotocol na te leven 349 zal de kwaliteit van het milieu verbeteren. Andere voorstellen hebben betrekking op energiebesparing, overschakelen op duurzame energie en op schonere brandstoffen 350. Allemaal maatregelen die de kwaliteit van het milieu positief moeten beïnvloeden. Een duidelijke trend, veel concrete voorstellen waarvan bij een aantal een financiële component is aangegeven maar zonder kwantificering van kosten en opbrengsten.


50

Verkiezingsprogramma PvdA vervolg Voedsel Het voorstel voor een wet openbaarheid voedselinformatie 351 tezamen met een Nederlandse voedselautoriteit als controlerende instantie is bedoeld om een belangrijke bijdrage te leveren aan de voedselveiligheid. Betere informatie over voedsel geeft mensen meer vertrouwen en is daarom positief voor hun welzijn. Tevens kan dit het gebruik van gezonde voeding stimuleren. Voedselveiligheid is ook een belangrijk public health onderwerp. Het voorstel is duidelijk; de concrete invulling minder duidelijk, en wat het kost onduidelijk.

Natuurbeheer De PvdA pleit voor een Nationaal Natuuroffensief 352 met voorstellen om de kwaliteit van natuurgebieden verder te verbeteren. Bedoeld wordt om de determinanten milieu, woonomgeving, recreatie en welzijn positief te beïnvloeden. Het is een concreet plan zonder financiële onderbouwing.

Verantwoord produceren en consumeren In het programma wordt aandacht gegeven aan de milieueffecten van zowel productie 353 als consumptie 354. Niet alleen heeft dit naar verwachting effect op de kwaliteit van het milieu maar ook op de voedingsgewoonten. Zowel de informatie over de kwaliteit en samenstelling van het voedsel als de prijs die door milieumaatregelen beïnvloed wordt spelen daarbij een rol. Betere informatie over voeding beïnvloedt ook het vertrouwen in ons voedsel en daarmee ons welzijn. Het gaat om een veelheid aan voorstellen en concrete maatregelen waaronder financiële (statiegeld, retourpremies, verwijderingsbijdragen 353 ) zonder dat de verwachte resultaten hier zijn doorgerekend.

SPORT EN CULTUUR Sport Vier voorstellen zijn gezondheidsrelevant en alle vier op de determinanten lichamelijke activiteiten als onderdeel van leefstijl en voor recreatie. Het gaat dan om: • Maatregelen om iedereen toegang tot sport te geven waaronder de probeerbon 355 • Meer sportaccommodatie in de buurt 356 • Gebruik van gymzalen en sporthallen buiten schooltijd 357 • Zwemles voor alle kinderen op de basisschool 358. Sport en public health hebben alles met elkaar te maken. Alleen bij de probeerbon 355 is duidelijk aangegeven hoe de financiering geregeld is. Bij alle andere concrete maatregelen blijft onduidelijk hoe financiering is geregeld. Worden de maatregelen uit algemene middelen betaald? Wie betaalt degenen die aanwezig zijn in de sporthallen buiten schooltijd of doen vrijwilligers dat? Etc.

Cultuur Ook hier vier maatregelen die op recreatie scoren. Door meer ruimte voor experimenten komt er een breder aanbod aan cultuur 359. Doordat musea langer open zijn hebben meer mensen de kans ze te bezoeken 360. Door de musea 1 dag per week gratis open te stellen wordt de financiële drempel verlaagd (inkomen). Ditzelfde geldt voor het gratis ter beschikking stellen van internet in bibliotheken en het gratis maken van bibliotheken voor jongeren 361. Financiering voor cultuur is helder en kwantatief: het cultuurbudget verhogen tot 1% van de netto rijksuitgaven 362. Kosten van de voorgestelde maatregelen zijn onduidelijk. De maatregelen op zich zijn veelal concreet.

CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD

Verkiezingsprogramma PvdA vervolg Veiligheid Veiligheid en in het bijzonder veiligheidsbeleving heeft ook alles met het welzijn van mensen te maken. Vandaar dat de meeste maatregelen scoren op welzijn. Voorstellen voor maatregelen die de veiligheid van burgers direct betreffen zijn: • Verruimen van de mogelijkheden om aangifte te doen 363 • Uitbreiden van de mogelijkheden tot het opleggen van een straatverbod 366 (scoort ook op woonomgeving) • Meer agenten en rechters 369 • Effectievere strafrechtsketen 370 • Maatregelen om de leefomgeving veiliger te maken 368 met name rampenpreventie en drugsoverlast (ook woonomgeving) • Verkeersveiligheid waaronder invoering van een puntensysteem voor verkeerscriminelen 372 (ook een belangrijk PH thema). Daarnaast noemt het programma het beter informeren van slachtoffers over de voortgang van de vervolging 364 en het opzetten van een solidariteitsfonds voor slachtoffers 365. Er zijn voorstellen om de samenwerking tussen instellingen bij het begeleiden van kinderen met problemen te verbeteren 367 waaronder het maken van zogenaamde gemeentelijke veiligheidsplannen waarin taken en verantwoordelijkheden worden vastgelegd. Ook moeten er veiligheidseffectrapportages komen voor grote bouwwerken 373 en jaarlijkse oefeningen. Veiligheid van openbare ruimten is ook volksgezondheidsbeleid. En de PvdA wil legalisering van softdrugs 371 als onderdeel in de strijd tegen drugsoverlast. Dit heeft gevolgen voor gebruik van genotmiddelen, een belangrijk public health thema evenals trouwens de al genoemde initiatieven rond kinderen met problemen en de veilige leefomgeving. In dit hoofdstuk komen weer een veelheid aan maatregelen aan de orde; de één concreter dan de ander. Meer agenten 369 is concreet maar over

51

hoeveel hebben we het dan en waar worden ze ingezet. Het idee van het veiligheidsplan 367 is wél concreter uitgewerkt: wie erbij moeten worden betrokken, wat de taken en verantwoordelijkheden zijn. Financiële onderbouwing van de verschillende voorgestelde maatregelen ontbreekt.

AANDACHT VOOR PUBLIC HEALTH Een kwart van de gezondheidsrelevante beleidsinitiatieven scoort ook op public health. Het gaat om de volgende beleidsterreinen: • Sociale zekerheid: snelle actie bij ziekte 265 • Gezondheidszorg op maat: preventie en voorlichting 272, kwaliteit opvang chronisch psychiatrische patiënten verbeteren 284 • Zorg voor kinderen en jongeren: wettelijk basispakket ouderen kindzorg 286, wet op de jeugdzorg 287, wettelijke regeling zorgrecht en zorgplicht voor ouderen 288 • Onderwijs: individuele leermethoden 292, spijbelen 296, terugdringen ziekteverzuim docenten 302, aangename schone gebouwen 303, preventie RSI leerlingen 304 extra aandacht bijzondere leerlingen 307, onderwijzen in preventie 308 • Technologie: gezonde leeromgeving PC lokalen 315, biotechnologie 318, klonen319, voedselproductie 320 • Wonen: woonwensen ouderen 334 • Duurzaam en groen: beperking wegtransport gevaarlijke stoffen 346, wet openbaarheid voedselinformatie 351 • Sport en cultuur: probeerbon sport kinderen 355, trap/speelveldjes in alle wijken 356, gymzalen open buiten schooltijd 357, zwemdiploma alle kinderen 358


52

Verkiezingsprogramma PvdA vervolg • Veiligheid: samenwerking bescherming kinderen 367, veilige leefomgeving 368, legalisering softdrugs 371, verkeerscriminelen 372, veiligheidseffectrapportage grote bouwwerken 373. Bij slechts twee initiatieven wordt een duidelijk verband met volksgezondheid gelegd. Veel vaker ontbreekt een verband dat voor de hand ligt. Bij aandacht voor individuele leermethoden in het beroepsonderwijs 292 wordt bijvoorbeeld alleen aan lesmethoden gedacht en geen verband gelegd met bredere vaardigheidstraining, GGD en bureau jeugdzorg. Bij preventie van spijbelen 296 overheersen repressieve maatregelen (inspectie, justitie) en ontbreekt het verband met psychosociale begeleiding (bureau jeugdzorg bijvoorbeeld). Bij het terugdringen van ziekteverzuim van leraren of preventie van RSI bij leerlingen wordt bij medische begeleiding alleen de ARBO dienst genoemd en niet gekeken naar mogelijkheden van samenwerking met andere zorginstanties (GGD, huisartsen). Verband met public health is veel duidelijker in de voorstellen rond preventie en voorlichting 272 waarbij ook de rol van de overheid wordt betrokken: jaarrapportage over de resultaten en voornemens op het terrein van preventie. Ook is er aandacht voor ontmoedigen van roken en alcohol en aandacht voor preventie hart- en vaatziekten. Financiering komt aan de orde in het voorstel verhoging van de tabaksaccijns te gebruiken voor uitbreiding van voorlichting aan jongeren. Een tweede initiatief is op het terrein van chronisch psychiatrische patiënten, zorgmijders en verslaafden waarbij juist op samenwerking tussen hulpen zorginstellingen wordt ingezet en gepleit wordt voor extra financiële middelen van landelijke naar lokale overheden om de kwaliteit van de zorg te verbeteren.

Al met al een divers beeld. Er is aandacht voor public health maar te vaak impliciet waarbij kansen om breder te denken worden gemist. Toch is er ook aandacht voor belangrijke thema’s zoals financiering en uitvoering van preventieprogramma’s.

CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD

Verkiezingsprogramma PvdA

WERK EN ZORG Werk voor iedereen 250

Nationaal actieplan

251

Doorstroming van vrouwen

252

Stimuleren om ouderen langer in dienst te houden

253

Recht op arbeid

254

Nieuwe Nederlanders

255

Werk voor asielzoekers Combineren arbeid en zorg

256

Tijd/geld sparen voor zorg later

257

Meer deeltijdbanen

258

Aangepaste werktijden

259

Aanpassing werktijden en openingstijden winkels/voorzieningen

260

Betaald ouderschapsverlof

261

Kraamverlof vaders 5 dagen

262

Meer kinderopvang

263

Langdurig verzorgingsverlof Sociale zekerheid

264

Handhaven Pemba wet

265

Snelle actie bij ziekte

266

PGB voor scholing/bemiddeling

267

Voorlichting inkomensondersteuning

268

Werkaanvaardingsbonus

269

Verbetering laagste inkomens met kinderen

270

AOW gekoppeld aan gem. loonstijging

271

Pensioenen op peil




nr

53

leefstijl

fysieke omgeving








nr

Gezondheidszorg op maat 272

Preventie en voorlichting

273

Integratie zorgverzekeringen

274

Meer personeel, bedden en thuiszorg

275

Garantie regionale spreiding beschikbaarheid basiszorg

276

Ziekenhuizen alleen financieren op basis daadwerkelijk gemaakte kosten

277

Verruimen PGB

278

Meer consumenteninvloed op alle zorgniveaus

279

Cliëntenvertrouwenspersonen

280

Verbeteren arbeidsvoorwaarden in de zorg

281

Vergroten opleidingscapaciteit

282

Wachtlijsten verpleeg- en verzorgingstehuizen terugdringen

283

Financiële regeling Hospicen

284

Kwaliteit opvang chronisch psychiatrische patiënten verbeteren

285

Verruiming buurtvoorzieningen voor ouderen Zorg voor kinderen en jongeren

286

Wettelijk basispakket ouderen kindzorg

287

Wet op de jeugdzorg

288

Wettelijke regelingen zorgplicht en zorgrecht voor ouders Vrijwilligerswerk

289

Meer impulsen stimuleren/erkennen vrijwilligerswerk


Verkiezingsprogramma PvdA vervolg

54

leefstijl

fysieke omgeving





CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD


ONDERWIJS Beroepsonderwijs 290

Diplomabonus

291

Techniekonderwijs

292

Individuele leermethodes

293

Financiering beroepsonderwijs indexeren Continu leren

294

Uitbreiden kinderopvang

295

Uitbreiden Brede buurtschool

296

Spijbelen

297

Geen vaste prijs schoolboeken

298

Experimenten met leerrechten

299

Spaarloonregeling scholing Docenten en scholen

300

Verbetering arbeidsvoorwaarden docenten

301

Begeleiding docenten

302

Terugdringen ziekteverzuim/arbeidsongeschiktheid docenten

303

Aangename, schone gebouwen

304

Preventie RSI leerlingen




nr

55

Scholen zorgen samen met ouders voor kwaliteit 305

Belonen/bestraffen prestaties scholen

306

Zeggenschap vergroten

307

Extra aandacht bijzondere leerlingen

308

Meer aandacht voor onderwijzen van preventie

leefstijl

fysieke omgeving








nr

Wetenschappelijk onderwijs 309

Betere perspectieven jonge onderzoekers

310

Afschaffen prestatiebeurs

311

studentenhuisvesting

312

OV Jaarkaart studenten continueren

TECHNOLOGIE Revolutionaire technologie 313

Iedereen moet kunnen deelnemen aan de IT samenleving

314

Elke leerling 1 PC met internet

315

Gezonde leeromgeving PC lokalen

316

Informatie van de overheid gebruiksvriendelijk beschikbaar op het internet

317

Toezicht informatie-uitwisseling verbeteren Biotechnologie

318

Biotechnologie onder voorwaarden

319

Klonen

320

Biotechniek en voedselproductie

WOON- EN LEEFOMGEVING Platteland 321

Werken en wonen beter bundelen

322

Nationale bebouwingstaks

323

Regionale concentratie bedrijventerreinen

324

Veilig platteland

325

Voorzieningen handhaven



56

leefstijl

fysieke omgeving





CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD


326

Bereikbaarheid verbeteren

327

Toegankelijke recreatie Steden

328

Extra investering publiek/privaat in openbaar groen

329

Samenwerking stedelijke vernieuwing

330

Verdichtingssubsidie

331

Koopsubsidie woning starters

332

Betaalbare huurwoningen

333

Huurbescherming

334

Woonwensen ouderen

335

Buurtgebonden budgetten

336

Inspraak bouw toekomstige bewoners

337

Parken/groenvoorzieningen

338

Veiligheidsrisico’s bedrijven in buurten

DUURZAAM EN GROEN Verkeer 339

Slimmer gebruik wegen

340

Snelheidsbeperking rond woonwijken

341

Kilometerheffing

342

Gebruik fiets stimuleren

343

Concentratie activiteiten in steden

344

Verbetering openbaar vervoer

345

Transportpreventie

346

Beperken wegtransport gevaarlijke stoffen




nr

57

leefstijl

fysieke omgeving







347

Mainports en milieu

348

Verhoging kosten vliegen


nr

Energie 349

Kyoto protocol ratificeren

350

Duurzame energie, besparing en schonere energie Voedsel

351

Wet openbaarheid voedselinformatie Natuurbeheer

352

Nat. Natuuroffensief Verantwoord produceren/consumeren

353

Stimuleringsmaatregelen milieuvriendelijk produceren

354

Stimuleren duurzaam koopgedrag

SPORT EN CULTUUR Sport 355

Probeerbon sport kinderen

356

Trap/speelveldjes in alle wijken

357

Gymzalen open buiten schooltijd

358

Zwemdiploma alle kinderen Cultuur

359

Meer ruimte voor experimenten

360

Musea langer open; 1 dag per week gratis

361

Bibliotheken hebben internet

362

Budget naar 1% rijksuitgaven



58

leefstijl

fysieke omgeving





CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD

Verkiezingsprogramma PvdA vervolg n ge g no tm lic i ha dde le m se elij n k ks ue e a an el g ctiv it de e rs dra eit g m ili eu hu isv ./ ve wo o ili gh no m an eid ge de vin rs g in ko m on en de rw ar i be js id w elz ijn re /so cr ea c. c on an tie t. de rs vr /ge aa z gs on to tur dhe eg ing id s-v an er de kel sc in ijkh hi ho lle e n tw ud id ee va de n pe lin he t g rs on in ba ke eel de sisp z a s te nz bel org kke (in t fin org eid h. an co cie ns ro eq l v ring u. an ss ) y ba de ste sis zo m e rg p pe akk ver n et ze rs oo ke fi aa nsg nan raa nd eb cie rs a e o fin cht nde l v n an o bu cie or rin PH dge th t g em a’s



nr

59

VEILIGHEID Veiligheid 363

Aangifte binnen 24 uur

364

Info aan slachtoffer over voortgang zaak

365

Solidariteitsfonds schadevergoeding

366

Uitbreiden mogelijkheden straatverbod

367

Samenwerking instelling bescherming kinderen

368

Veilige leefomgeving

369

Meer agenten en rechters

370

Effectievere straftrechtketen

371

Legaliseren softdrugs

372

Strafpunten voor verkeerscriminelen

373

Veiligheidseffectrapportage grote bouwwerken

leefstijl

fysieke omgeving






60

Verkiezingsprogramma SP Inleiding De SP kiest voor een linkse koers en wil radicale en realistische keuzes maken voor sociale wederopbouw, voor eerlijker delen van de welvaart en voor ecologie boven economie. De SP wil grootschalige investeringen in zorg, onderwijs, milieu en veiligheid. Verder versterken van de regie van de overheid. Spreiding van kennis, inkomen en macht is kernpunt van beleid. Zorg aan iedereen wordt gegarandeerd.

Werk en inkomen In het programma worden een groot aantal voorstellen beschreven op het terrein van werk en inkomen. De 11 gezondheidsrelevante beleidsinitiatieven hebben betrekking op het vergemakkelijken van het combineren van werk en zorg 374, arbeidsomstandigheden 378, armoedebestrijding 382, speciale maatregelen voor bijzondere groepen werknemers 377,384. Arbeid, inkomen en welzijn zijn de belangrijkste determinanten die hierbij een rol spelen. Voorgestelde maatregelen op het terrein van armoedebestrijding en de zg. terugtaks 381 (financiële compensatie voor werklozen die een baan tot 150% van het minimumloon aanvaarden ter voorkoming van de zg. armoedeval) hebben de bedoeling inkomensongelijkheid en gezondheidsverschillen te verkleinen. Veiligheid op het werk 378, ziekteverzuim en WAO 376, en maatregelen om de werkdruk te verlagen 379 zijn tevens belangrijke public health issues. De SP pleit tenslotte ook voor het vergroten van mogelijkheden van zorgverlof 374 waarmee ook mogelijkheden voor vrijwilligerswerk rondom de zorg vergroot wordt; een belangrijke schakel in de ketenzorg. Samengevat worden er een groot aantal voorstellen gedaan waarvan veel concreet zijn en gekwantificeerd: doorbetaling ouderschapsverlof op 70% van het laatstverdiende loon 374, herinvoering van de ziektewet van vóór 1996 376, registratieplicht voor beeldschermwerktijden 378.

De meerderheid van de voorstellen zijn financieel ook gekwantificeerd: bijvoorbeeld kinderbijslag voor laagste inkomens met minstens ¤ 272,- omhoog 383.

Zorg De SP besteedt ruime aandacht aan een breed terrein rond zorg. Beleidsinitiatieven zoals zorg voor illegalen 392, drugsbeleid 404 en dak- en thuislozen 406, worden in tegenstelling tot andere politieke partijen ook bij dit beleidsterrein besproken. Alle direct aan de gezondheidszorg gerelateerde determinanten komen in het programma van de SP aan de orde met uitzondering van het persoonsgebonden budget. Solidariteit is het uitgangspunt. De SP pleit voor één nationale zorgverzekering 385 en verzet zich tegen marktwerking in de zorg. Particuliere zorgverzekeraars spelen in dit model geen rol. Financiering gebeurt via de belasting en naar draagkracht. Public health thema’s die aan de orde komen zijn: aandacht voor sociaaleconomische gezondheidsverschillen 389, preventie 390, medische zorg voor illegalen 392, euthanasie 395, gehandicaptenzorg 397, GGZ 398, JGZ 399, alcohol- en drugsbeleid 401,402,404 en gokken 405, beleid rond dak- en thuislozen 406 en nieuwe medische technieken 408. Bij alle beleidsinitiatieven doet het programma concrete voorstellen: bijvoorbeeld als het gaat om één nationale zorgverzekering 385, investeren in preventie 390, wijkteams in de thuiszorg 394 etc. Financiering gebeurt uit de algemene middelen, ook wat betreft alle intensiveringsvoorstellen. Een en ander betekent een forse verhoging van het zorgbudget.

Voedselveiligheid en landbouw Beleidsinitiatieven betreffen enerzijds agrarische activiteiten waarbij het met name gaat om duurzame landbouw 409 zowel wat betreft de

CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD

Verkiezingsprogramma SP vervolg landbouwmethoden als economische levensvatbaarheid van het boerenbedrijf 410. Anderzijds benadrukt de SP het belang van de veiligheid van het geproduceerde voedsel 411 en terugdringen van milieubelastende productiewijzen 412. Het programma benadrukt meer wat er moet gebeuren en minder hoe, m.a.w. niet erg concreet in hoe het beleid uitgevoerd moet gaan worden. Financieel worden weinig concrete voorstellen gedaan. Bijvoorbeeld: schrappen van BTW op biologische landbouwproducten 409. Verder blijft het bij meer algemene uitspraken als ‘hervorming van de subsidieregels van de EU’ 410.

Natuur en milieu Op dit beleidsterrein gaat het hoofdzakelijk over milieu, veiligheid en aspecten die de leefomgeving betreffen. De SP besteedt afzonderlijk aandacht aan natuurbeheer 423, wat onder de katagorie anders is gescoord. De algemene strekking is het beperken van activiteiten die schadelijk voor mens en milieu zijn, veiligheid in gevaar brengen en het landschap aantasten. In hoe het minder moet is het programma vaak concreet. In de economische gevolgen van deze beperkingen worden verder niet uitgewerkt. Ook de financiële consequenties zijn niet concreet uitgewerkt.

61

Het programma van de SP is met name concreet in het aangeven waar knelpunten zijn. Onwenselijke ontwikkelingen moeten worden stopgezet en teruggedraaid: de onderwijsvoucher weg 425, de muziekleraar terug 427, klassen verder verkleinen 427, meer salaris 427 etc. Financiële onderbouwing is vaag: algemene middelen en aparte fondsen voor bijv. meer veiligheid op de scholen.

Verkeer en vervoer Gezondheidsrelevante beleidsinitiatieven op dit terrein scoren op de determinanten milieu, de woonomgeving en veiligheid. Public health thema’s zijn: het stimuleren van lichamelijke beweging door het aantrekkelijker te maken om zich te voet of per fiets te verplaatsen 433 en bevorderen van de veiligheid in het verkeer 436. Een groot aantal concrete maatregelen worden voorgesteld om onwenselijke ontwikkelingen een halt toe te roepen: algemene snelheidsbeperking bij scholen 433, verhogen bovenleidingspanning tot 25 kilovolt 434, conducteurs op risicovolle tram/buslijnen 434, kilometerheffing voor auto’s 435, accijns op kerosine 437, btw op vliegtickets 437, etc,etc. Financiële onderbouwing is over het algemeen vaag, met uitzondering van een aantal maatregelen zoals hier genoemd.

Wonen en ruimtelijke ordening Onderwijs Onderwijs scoort vanzelfsprekend op de determinant onderwijs. Financiering dient volgens de SP volledig uit de algemene middelen te gebeuren. Daarnaast schenkt de SP aandacht aan de arbeidssituatie van leraren 426 en het carrièreperspectief van studerende jongeren 430. Speciale aandacht heeft de SP voor de veiligheid op school 428, en de huisvesting van studenten 431.

Bij SP plannen rond wonen zijn drie beleidsterreinen relevant: betaalbare huurwoningen 439 en hypotheekrenteaftrek 440 die beiden naast de determinant wonen ook het inkomen beïnvloeden in het voordeel van de lage inkomens. Daarnaast doet de SP voorstellen om de leefbaarheid te verbeteren 438. Met name de voorstellen rondom huren, huursubsidie en hypotheekrenteaftrek zijn concreet en financieel onderbouwd. Voor wat betreft leefbaarheid moet meer overheidscontrole/bemoeienis zorgen voor de bepleite verbeteringen.


62

Verkiezingsprogramma SP vervolg Veiligheid De beschrijving van gezondheidsrelevante aspecten rondom veiligheid is in het SP programma voornamelijk een beschrijving van negatieve ontwikkelingen en ideeën om die een halt toe te roepen. Preventie en toezicht in de buurten 441 is tevens een aandachtspunt voor public health en heeft ook betrekking op vergroten van veiligheid en veiligheidsbeleving in de woonbuurten en het tegengaan van tendensen richting tweedeling tussen veilige, rijkere buurten en onveilige, armere buurten. Samengevat betreft het eerder een verzameling van ideeën om de veiligheid te vergroten zonder duidelijke concrete, gekwantificeerde maatregelen. Een beschrijving van de financiële consequenties van de voorgestelde beleidswijzigingen ontbreekt.

Recht en rechtsbescherming Verbeteringen in het functioneren van de rechterlijke macht 444 zijn in het programma van de SP belangrijke voorwaarden voor het vergroten van het gevoel van veiligheid en sociaal welbevinden van burgers. Ook pleit de SP voor gratis rechtshulp 445 en inkomensafhankelijke boetes 446 wat zal leiden tot positieve inkomenseffecten voor mensen met een laag inkomen. Hulp aan slachtoffers van misdrijven 447 is ook een SP thema. Zij pleit voor meer aandacht en middelen, wat de (geestelijke) volksgezondheid van deze doelgroep ten goede kan komen. Ook voor dit beleidsterrein geldt dat de beschreven initiatieven voornamelijk een beschrijving zijn van hoe het zou moeten zonder duidelijke concrete maatregelen met uitzondering van maatregelen rond rechtshulp, inkomensafhankelijke boetes en een schadefonds voor slachtoffers. Dit zijn tevens de enige concreet onderbouwde financiële maatregelen.

Cultuur Maatregelen op dit terrein zijn bedoeld om alle vormen van cultuur breed toegankelijk te maken of te houden. Daaronder valt ook het terugdringen van commercie op radio, tv en internet 448. De SP heeft aandacht voor verbetering van de infrastructuur voor internet als onderdeel van de fysieke omgeving 451. Ook hier veel uitspraken over hoe het volgens de SP zou moeten zijn en weinig concrete voorstellen. Financiële onderbouwing is: betaling uit algemene middelen.

Sport en spel De voorstellen van de SP op dit terrein zijn vooral bedoeld om sportbeoefening in den brede te bevorderen 453. Aandacht voor lichaamsbeweging, recreatie en meer sportmogelijkheden in de woonomgeving 456. Gehandicapten moeten financieel gecompenseerd worden voor de extra kosten die ze moeten maken om te kunnen sporten 455. Sportbevordering in het algemeen en voor kinderen in het bijzonder zijn ook belangrijke PH thema’s. Ook hier wel een aantal concrete voorstellen, bijvoorbeeld de sportstrippenkaart 454. Financiering uit algemene middelen en fondsen. Bijvoorbeeld pleit de SP het breedtesportfonds te verdrievoudigen 453.

Migratie Gezondheidsrelevante beleidsinitiatieven hebben betrekking op de bejegening van toegelaten asielzoekers 457 en de hulp aan illegalen 458. Voorgestelde initiatieven hebben voornamelijk betrekking op het welzijn van deze groep mensen en maatregelen rondom arbeid. Voorstellen worden onderbouwd met een aantal concrete maatregelen, bijvoorbeeld sancties voor werkgevers die werken met illegalen. Financiële aspecten van asielbeleid komen niet aan de orde.

CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD

Verkiezingsprogramma SP vervolg Samen leven Het verkiezingsprogramma van de SP besteedt afzonderlijk aandacht aan integratie van groepen allochtonen met name op het terrein van onderwijs, huisvesting en de sociale omgeving. Aparte aandacht is er voor voldoende gratis taalonderwijs in de buurten 460. Een beperkt aantal concrete voorstellen zonder duidelijke financiële onderbouwing.

Kinderen en jongeren Kinderen en jongeren krijgen (met ouderen) als speciale doelgroep ook extra aandacht in het programma. Elf onderwerpen worden besproken waarvan acht gezondheidsrelevant zijn. Ze hebben betrekking op welzijn 461,467,468 , ontspanning 464,466, onderwijs 462,463, arbeid 463,467 en inkomen 465. Kindermishandeling 468 is een belangrijk PH thema dat ook aan de orde komt. Deels zijn de voorstellen weer concreet (bv. gratis museum- en bibliotheekbezoek tot 18 jaar 464 ) deels algemeen normerend (elk kind heeft recht op een opvoeding zonder geweld 468 ). Financiële onderbouwing is niet gekwantificeerd.

Ouderen Bij ouderen als speciale doelgroep hebben de voorstellen betrekking op inkomen 469,470, leeftijdsdiscriminatie en mogelijkheden ook na de pensioenleeftijd te kunnen werken 469 en de zorg en faciliteiten voor ouderen 471,472,473. Met name voorstellen rond het pensioen 470 zijn concreet en ook financieel gekwantificeerd. De essentie van de meeste andere voorstellen is ‘meer en beter’.

63

Vrede, veiligheid en ontwikkeling Op dit terrein is één voorstel gezondheidsrelevant: verhogen van de werving- en uitzendleeftijd van militairen naar conflictgebieden 475. Het is bedoeld om psychische schade door risicovolle uitzendingen te verminderen. Het voorstel is concreet, maar financieel is niet aangegeven of en wat de consequenties zijn.

AANDACHT VOOR PUBLIC HEALTH Op 9 van de 16 beleidsterreinen met gezondheidsrelevante initiatieven is minstens eenmaal ook op public health gescoord. Ongeveer een kwart van de beschreven initiatieven heeft met public health te maken. Volksgezondheid komt vijf keer ter sprake: in verband met GGZ, nieuwe medische technieken, dierenwelzijn (2 maal) en plezierjachten. Die laatste ziet de SP als een gevaar voor de volksgezondheid. Public health scoort bij: • Werk en inkomen: ziekteverzuim en WAO 376, veiliger werk 378 en verlaging werkdruk 379 • Zorg: gezondheidsverschillen verkleinen 389, voorkomen is beter 390, zorg voor illegalen 392, stervensbegeleiding/euthanasie 395, orgaandonatie 396, gehandicaptenzorg 397, GGZ 398, integratie JGZ 399, jeugdzorg 400, verslavingszorg 401, alcohol 402, tabak 403, soft/harddrugs 404, gokken 405, dak- en thuislozen 406, grensverleggende technieken in de zorg 408 • Verkeer en vervoer: voetgangers en fietsers 433, veiliger verkeer 436 • Veiligheid: preventie en toezicht 441 • Recht en rechtsbescherming: slachtofferhulp 447 • Sport en spel: bevordering breedtesport 453, sport voor kinderen 454 • Migratie: zorg voor illegalen 458


64

Verkiezingsprogramma SP vervolg • Kinderen en jongeren: preventie kindermishandeling 468 • Ouderen: ouderenzorg 471. In het SP programma worden in vergelijking met de andere besproken partijprogramma’s vaker public health aspecten breed benaderd ook al wordt niet expliciet over een public health benadering gesproken. Duidelijke voorbeelden zijn preventie en toezicht 441 waarbij aandacht is voor sociaal-economische factoren en brede benadering van opvang waarbij reclassering en maatschappelijke opvang en GGZ en crisisopvang betrokken moeten zijn. Een ander voorbeeld is preventie kindermishandeling 468 waarbij naast een meldpunt kindermishandeling ook gekeken wordt naar taken voor consultatiebureaus. Bij ouderenzorg 472 tenslotte wordt de belangrijke rol van eerstelijnszorgverleners bij preventie van gezondheids- en sociale problemen benadrukt. Daarnaast heeft de SP ook veel aandacht voor vanuit de zorg georganiseerde preventieactiviteiten en doet daarbij voorstellen over financiering (voorkomen is beter 390, GGZ 391, JGZ 392). Al met al is in het programma van de SP relatief veel aandacht voor volksgezondheidsbeleid en de belangrijke determinanten die daarbij een rol spelen.

CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD

Verkiezingsprogramma SP

Werk en inkomen 374

Meer tijd om voor elkaar te zorgen

375

Positie werknemer en vakbonden

376

Ziekteverzuim en WAO

377

Sociale werkvoorziening

378

Veiliger werk

379

Verlaging werkdruk

380

Gelijk loon voor gelijk werk

381

Terugtaks

382

Armoedebestrijding

383

Ouderkorting en kinderbijslag

384

Gehandicapten Zorg

385

Nationale zorgverzekering

386

Uitgaan van reële zorgbehoefte

387

Geen voorrangszorg

388

Extra personeel

389

Gezondheidsverschillen verkleinen

390

Voorkomen is beter

391

Ziekenhuiszorg op menselijke maat

392

Zorg voor illegalen

393

Betere eerstelijnszorg

394

Thuiszorg

395

Stervensbegeleiding/euthanasie

396

Orgaandonatie

397

Gehandicaptenzorg

398

GGZ




nr

65

leefstijl

fysieke omgeving







399

Integrale jeugdgezondheidszorg

400

Jeugdzorg

401

Verslavingszorg

402

Alcohol

403

Tabak

404

Soft/harddrugs

405

Gokken

406

Dak- en thuislozen

407

Genees- en hulpmiddelen

408

Grensverleggende technieken in de zorg Voedselveiligheid en landbouw

409

Duurzame landbouw

410

Beter boeren

411

Voedselveiligheid

412

Genetische manipulatie gewassen Natuur en milieu

413

Kllimaataantasting/Broeikasgassen

414

Duurzame energie

415

Kernenergie

416

Milieugevaarlijke stoffen

417

Afvalstromen

418

Vervuiling uit het verleden

419

Risicobedrijven uit woonwijken

420

Transport gevaarlijke stoffen

421

Geluidsoverlast

422

Mobiliteit beperken


nr


Verkiezingsprogramma SP vervolg

66

leefstijl

fysieke omgeving





CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD


423

Natuurbescherming

424

Bestrijdingsmiddelen Onderwijs

425

Gelijke toegang

426

Personeelsbeleid

427

Basisonderwijs

428

Veiligheid op school

429

Beroepsonderwijs

430

Hoger onderwijs

431

Jongeren- en studentenhuisvesting

432

Speciaal onderwijs Verkeer en vervoer

433

Voetgangers en fietsers

434

Openbaar vervoer

435

De auto: schoner en veiliger

436

Veiliger verkeer

437

Vliegverkeer Wonen en ruimtelijke ordening

438

Leefbare buurten

439

Huurwoningen

440

Hypotheekrente aftrek Veiligheid

441

Preventie en toezicht

442

Misdaadbestrijding

443

Tweedeling in de veiligheid




nr

67

leefstijl

fysieke omgeving






beleidsterrein / gezondheidsrelevant beleidsinitiatief Recht en rechtsbescherming

444

Rechterlijke macht

445

Rechtshulp

446

Inkomensafhankelijke boetes

447

Slachtofferhulp Cultuur

448

Commercialisering

449

Bibliotheken en musea

450

Publieke omroep en films

451

Internet

452

Cultureel erfgoed Sport en spel

453

Bevordering breedtesport

454

Sport voor kinderen

455

Gehandicaptensport

456

Sport en speelruimte Migratie

457

Rechten/plichten nieuwkomers

458

Zorg voor illegalen Samen leven

459

Segregatie tegengaan

460

Taalscholen Kinderen en jongeren

461

Kinderrechtswinkels

462

Opleiding tot democraat

463

Maatschappelijke stage

464

Gratis bieb en museumjaarkaart


nr



68

leefstijl

fysieke omgeving





CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD


465

Minimum(jeugd) loon

466

Sport en spel jongeren

467

Kinderopvang

468

Preventie kindermishandeling Ouderen

469

Geen leeftijdsdiscriminatie

470

AOW/Pensioen

471

Ouderenzorg

472

Wonen

473

Openbaar vervoer

474

Bijblijven Vrede, veiligheid en ontwikkeling

475

Wervings- en uitzendleeftijd omhoog




nr

69

leefstijl

fysieke omgeving






70

Verkiezingsprogramma VVD Inleiding De VVD staat, zoals ze het in de inleiding van haar partijprogramma formuleert, voor een nieuw evenwicht tussen vrijheid en verantwoordelijkheid, flexibiliteit en zekerheid, keuzevrijheid en gemeenschapszin, en rechten en plichten. In tegenstelling tot de anonieme verzorgingsstaat pleit de VVD voor de zelfstandigheid van de vrije burger en haar eigen verantwoordelijkheid. Het recht op vrijheid betekent ook de plicht tot verantwoordelijk gedrag. De VVD staat voor een democratische samenleving en een vrije markteconomie en een overheid die op basis van heldere en eenduidige regels strikt handhaaft.

Ruimte voor individuele vrijheid en ontplooiing In dit eerste hoofdstuk komen gezondheidsrelevante beleidsinitiatieven op de terreinen zorg, onderwijs, sport, cultuur, ouderen, wetenschappelijk onderzoek en de multiculturele samenleving aan de orde. Zorg 476 tekent de contouren van een vernieuwd zorgstelsel. Bij de beschrijving van de voorwaarden van dit vernieuwde stelsel komen de meeste determinanten op het terrein van organisatie en financiering van de zorg aan de orde met uitzondering van ketenzorg. Aandacht voor public health waaronder preventiebeleid ontbreekt volledig. De basis vormt het drie compartimenten model: • Langdurige zorg gefinancierd uit de AWBZ via een inkomensafhankelijke premie in het eerste compartiment • Algemene basisverzekering met noodzakelijke zorg uitgevoerd door concurrerende zorgverzekeraars met nominale premie eventueel gedifferentieerd via een eigen risico • Een aanvullende zorgverzekering met extra zorg boven de standaard. Voor de standaardpolis geldt een wettelijke acceptatieplicht. Bij lang-

durige zorg pleit de VVD voor uitbreiding van de mogelijkheden voor inkopen van zorg via persoonsgebonden budgetten. Het voorstel van de VVD moet kwaliteit, doelmatigheid en keuzevrijheid van de patiënt waarborgen; vraagsturing als belangrijk uitgangspunt. Op het terrein van personeelsbeleid pleit de VVD voor opheffen van tekorten aan artsen en verpleegkundigen door uitbreiding van de opleidingscapaciteit en meer handen aan het bed door functiedifferentiatie. De beschreven voorstellen mogen volgens de VVD echter niet leiden tot inkomensachteruitgang en worden daarom gekoppeld aan een forse lastenverlichting voor de burger. De beschreven voorstellen zijn een globale uitwerking van een vernieuwd zorgstelsel en missen daarom voor een groot deel de concretisering ervan. Wel wordt bijvoorbeeld genoemd dat alle noodzakelijke vormen van zorg door de standaardpolis gedekt moeten worden maar niet welke dat zijn. Ook ontbreekt bijvoorbeeld een duidelijke onderbouwing hoe functiedifferentiatie kan bijdragen tot meer handen aan het bed. De financiële grondslag van het nieuwe stelsel wordt wel beschreven maar de verdere financiële onderbouwing ontbreekt volledig (die komt wel in de paragraaf degelijke en duurzame begroting 495 aan de orde). In Onderwijs 477 bepleit de VVD allereerst een krachtige voortzetting van het ingezette beleid waarin autonomie, keuzevrijheid en eigen verantwoordelijkheid uitgangspunt zijn geworden. Daarnaast worden veiligheid en welzijn aan de orde gesteld in verband met het leefklimaat op de scholen. Apart aandacht wordt besteed aan het geven van voldoende aandacht aan signalen van kindermishandeling; een belangrijk public health thema. De determinant arbeid scoort in verband met de extra aandacht die de VVD wil geven aan het beroepsonderwijs. Er wordt gepleit voor het vaker gebruik maken van de

CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD

Verkiezingsprogramma VVD vervolg mogelijkheden om samen met het bedrijfsleven leertrajecten te ontwikkelen. Ook wil de VVD verbetering van de arbeidsvoorwaarden voor leraren. Samengevat wordt wel duidelijk waar voor de VVD de prioriteiten liggen. De uitwerking is net als bij de zorg meer in algemene dan concrete termen geformuleerd. Financieel worden een paar duidelijke voorstellen gedaan: 1,2 mld Euro extra en meer financiële autonomie voor de scholen. Ook een voorstel voor invoering van een vouchersysteem in het hoger onderwijs is duidelijk in opzet (maar minder in uitwerking). Kinderen en kinderopvang 478 is een pleidooi voor verbetering van de kwaliteit en uitbreiding van de capaciteit van de kinderopvang. De wensen van de ouders moeten bij het aanbod centraler komen te staan en leiden tot meer differentiatie. Dit alles is belangrijk voor het welzijn van ouders en kinderen. De VVD wil het systeem van de ouderbijdrage meer marktconform maken wat met name voor de lagere inkomens een zwaardere last op het beperkte budget zal betekenen. In de tekst is ook aangegeven op welke wijze de financiering volgens de VVD gewijzigd zou moeten worden en een extra bedrag van 0,1 mld Euro wordt genoemd. Verder zijn de formuleringen nogal algemeen en dus weinig concreet. Capaciteitsuitbreiding is bijvoorbeeld niet gekwantificeerd. Beleidsinitiatieven met betrekking tot ouderen 479 scoren bij de VVD op de determinanten woonomgeving, inkomen, welzijn en vraagsturing. De VVD pleit voor meer ‘levensloopbestendige’ woningen (wonen) gecombineerd met voldoende zorg op maat (vraagsturing) zodat ouderen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen. Welzijn scoort bij de VVD in hun pleidooi tegen leeftijdsdiscriminatie. Verder is de VVD voor een welvaartsvast pensioen (inkomen).

71

Het zijn prioriteiten met slechts enkele concrete voorstellen. Alleen het genoemde voorstel over de AOW heeft een duidelijke financiële component. Innovatie 480 pleit voor een extra impuls op het terrein van wetenschappelijk onderzoek (onderwijs) met een pleidooi voor meer publiek/private samenwerking en verder ontwikkelen van biotechnologie. Bij Cultuur 481 is er aandacht voor cultuur in het onderwijs en op het brede terrein van ontspanning en recreatie. De VVD erkent dat kunst zichzelf niet volledig kan bedruipen en pleit voor gerichte subsidie (inkomen). Sport 482 moet volgens de VVD waar nodig door de overheid ondersteund worden. Lichaamsbeweging en recreatie zijn de determinanten waarop dit item scoort. Diversiteit 483 tenslotte heeft betrekking op het migrantenbeleid. Gezondheidsrelevant is de opmerking om een individueel gericht achterstandsbeleid te ontwikkelen. Wegwerken van achterstanden op basis van individuele wensen en mogelijkheden is uitgangspunt. Voorstellen op alle in deze alinea besproken terreinen worden slechts kort ter sprake gebracht. Vanuit gezondheidsperspectief valt er weinig concreets te melden. Financieel worden twee concrete opmerkingen gemaakt: het NWO budget dient voor 80% aan internationaal georiënteerd onderzoek besteed te worden en het budget voor instandhouding van cultureel erfgoed krijgt 50 miljoen Euro.


72

Verkiezingsprogramma VVD vervolg Ruimte voor optimale benutting van de omgeving In dit hoofdstuk zijn van de negen beleidsterreinen alleen wonen, mobiliteit, natuur, milieu, landbouw en voedsel gezondheidsrelevant. Bij wonen 484 pleit de VVD voor het stimuleren van het eigen woningbezit en aandacht voor meer diversiteit in het huizenbestand. De determinant inkomen komt ter sprake in voorstellen om de hypotheekrente aftrek te handhaven en om de huursubsidie te indexeren op basis van de gemiddelde huurstijging. De VVD ondersteunt het huidige overheidsbeleid voor verbeteren van de woonomstandigheden van kwetsbare groepen en vindt dat de huidige middelen en mogelijkheden toereikend zijn. Verbeteringen op dit terrein zijn van invloed op gezondheidsverschillen. In hoeverre er een positief effect is zal afhangen of de maatregelen werkelijk een substantiële verbetering tot gevolg zal hebben. Ook hier geldt dat de intenties duidelijk zijn maar de uitwerking weinig concreet en daardoor moeilijk te toetsen. Wat is tenslotte diverser wonen en leidt dit tot meer woonkwaliteit? Financieel zijn er wel een aantal duidelijke voorstellen, zoals de al genoemde hypotheekrenteaftrek- en huursubsidievoorstellen, de afschaffing van de onroerend zaak belasting, en de gedachte dat woningcorporaties woningverbetering van hun huizenbestand uit eigen middelen dienen te betalen. Mobiliteit 485 scoort op infrastructuur (fysieke omgeving: anders) als onderdeel van de fysieke omgeving en op inkomen. Ook de VVD pleit voor een kilometerheffing voor autogebruik wat voor mensen met een laag inkomen het autorijden relatief duurder zal maken. In het openbaar vervoer is de VVD voorstander voor meer concurrentie in de veronderstelling dat dit zal leiden tot een betere prijs/kwaliteitsverhouding. Dat zou voordeliger kunnen zijn voor mensen met een lager inkomen.

Over het algemeen worden ook op dit terrein slechts een beperkt aantal concrete maatregelen genoemd. Naast de kilometerheffing zijn dat de spitsstrook, de aanleg van de A4 en het overheidseigendom van de infrastructuur van het spoor. Wat betreft de financiering is de VVD duidelijk: tot 2006 een extra investering van 2,25 miljard Euro voor infrastructuur. In Bedrijfsterreinen en mainport 486 wordt voorgesteld kleine bedrijfjes terug naar de woonkernen te brengen om daarmee de leefbaarheid te verbeteren, een trend die het karakter van de woonomgeving zal veranderen. Verder vindt de VVD dat milieuregels niet mogen voorkomen dat de mainports Rotterdam en Schiphol kunnen blijven groeien om internationaal te kunnen blijven concurreren. Milieu en klimaat 487 gaat verder in op het vaststellen op eigendomsen emissierechten op milieubelasting en vervuiling. Geen verhoging van milieubelasting zonder compensatie. Ook is de VVD voor kernenergie, indien veilig (veiligheid) Natuurgebieden en water 488, 489 zijn beide belangrijke componenten van de fysieke omgeving en zijn als zodanig onder ‘fysiek anders’ gescoord. Ook zijn beide beleidsterreinen belangrijk voor recreatie van de burgers. De VVD benadrukt het belang van samenwerken met de private sector bij natuurbeheer (boeren, landeigenaren) en het betalen van vergoedingen aan particuliere natuurbeheerders. Op het terrein van waterbeheer wordt mede de recreatieve functie van water genoemd en het belang van goed waterbeheer voor de veiligheid van burgers. Ook bij deze vier beleidsterreinen is het karakter van de beschreven initiatieven hetzelfde: de globale richting waarin het beleid zich dient te ontwikkelen wordt beschreven en soms toegelicht aan de hand van een enkel concreet voorbeeld. Wat betreft financiering wordt er één gekwantificeerd voorstel gedaan: 0,1 miljard Euro extra voor

CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD

Verkiezingsprogramma VVD vervolg natuurbeheer. Extra financiering voor waterbeheer is al genoemd als onderdeel van verbetering van de infrastructuur 485 (2,25 miljard Euro méér tot 2006). Ook bij land- en tuinbouw 490 wordt het belang van natuurbeheer benadrukt. De VVD pleit voor land- en tuinbouw als een gezonde bedrijfstak die een belangrijke bron van werk en inkomen moet blijven (arbeid en inkomen). Ook wordt een ondernemersvriendelijker mestbeleid genoemd en toelatingsbeleid rond gewasbestrijdingsmiddelen. Beiden zijn belangrijk voor het milieu. In het paragraafje veilig voedsel 491 benadrukt de VVD de belangrijke rol van de overheid als wetgever en handhaver met name gericht op controle van het eindproduct. Naast de determinant veiligheid is voedselveiligheid een belangrijk volksgezondheidsitem. Beide items worden summier behandeld en bevatten niet veel meer dan een formulering van algemene uitgangspunten zonder concrete invulling. Financieel is de constatering van het te verwachten einde van de EG prijs- en inkomenssteun in de landbouw van belang.

Ruimte voor een bloeiende economie Vier van de zes paragrafen in dit hoofdstuk over economisch beleid in de visie van de VVD hebben gezondheidsrelevantie.

73

verschil tussen werken en niet-werken te vergroten. Een aantal maatregelen hebben ook belangrijke gevolgen op het terrein van welzijn: herinvoering van de sollicitatieplicht voor ouderen, afschaffen van gesubsidieerde banen, afschaffen van de ontslagtoets door de regionaal directeur arbeidsvoorziening. Maatregelen voorgesteld bij activerende sociale zekerheid 494 hebben gevolgen voor het inkomen van zieken en arbeidsongeschikten en hun kans op werk. Ook is arbeidsongeschiktheid een belangrijk public health item. De VVD komt met een aantal voorstellen voor concrete maatregelen op beide terreinen. Financiële onderbouwing ontbreekt. In de paragraaf degelijke en duurzame begroting 495 wordt wél financiële onderbouwing gegeven op een groot aantal terreinen die ook gezondheidsrelevant zijn: veiligheid, infrastructuur, zorg, onderwijs, cultuur en natuur. Op het terrein van arbeid zijn voorstellen rond de herziening van de sociale zekerheid van belang en het afslanken van de overheidsorganisatie. In een aantal gevallen (bijv de zorg) worden in dit hoofdstuk ombuigingen gekwantificeerd die in de betreffende paragraaf ontbraken. Veel concrete maatregelen om genoemde terreinen met cijfermatige financiële onderbouwing.

Ruimte voor een slagvaardige overheid 492

Onder de titel lastenverlichting wordt een groot aantal voorstellen beschreven waarvan een substantieel deel gevolgen voor het inkomen van burgers heeft. Er wordt concreet ingegaan op een aantal regelingen en verschillende maatregelen worden financieel gekwantificeerd.

Dit vierde hoofdstuk beschrijft de taken die onder verantwoordelijkheid van de overheid moeten vallen en de wijze waarop die taken in die visie van de VVD vervuld zouden moeten worden. Vier van de genoemde onderwerpen zijn gezondheidsrelevant.

De paragraaf dynamische arbeidsmarkt 493 scoort vanzelfsprekend op de determinant arbeid met name middels maatregelen om het positieve

Modern bestuur 496 moet zich in de visie van de VVD onder andere bezig houden met veiligheid, ruimtelijke ordening, infrastructuur (fysiek


74

Verkiezingsprogramma VVD vervolg anders) en de bescherming van kwetsbare groepen (welzijn). Ook wil de VVD dat de rechtspositie van ambtenaren meer in overeenstemming wordt gebracht met die in het bedrijfsleven (arbeid). Op het terrein van de criminaliteitsbestrijding 497 is ‘versterking van de gehele veiligheidsketen’ prioriteit. In dat verband worden een groot aantal concrete maatregelen genoemd en vanuit financieel oogpunt gepleit voor een budgetverhoging van 0,75 miljard Euro die onder andere moet worden aangewend voor: • 5000 fte uitbreiding politie en versterking OM en zittende magistratuur(arbeid) • Bestrijding verschillende vormen van criminaliteit (veiligheid)(welzijn) • Aanpak huiselijk geweld (public health) • Bestrijding productie en handel in drugs; legalisering softdrugs (genotmiddelen) • Versterking positie slachtoffers (welzijn) • Slagvaardigheid opsporing en bescherming van de privacy (welzijn). In een moderne publieke omroep 498 wordt de vrije keuze van burgers onderstreept en aangegeven dat de publieke omroep zich dient te onderscheiden door het leveren van hoogwaardige programma’s op het terrein van informatie, cultuur, educatie, actualiteit. De overheid draagt financieel bij in programma’s met een publiek belang. Dit alles is belangrijk voor de kwaliteit van de recreatieve functie van radio en tv. Kortom, een globaal beeld met één duidelijk financieel commitment. Een consistent asielbeleid 499 is in het programma van de VVD strikte handhaving van beperkte toelating. Gezondheidsrelevant zijn de consequenties die dit beleid heeft voor het welzijn van asielzoekers op het moment dat ze in Nederland verblijven en de verplichte deelname

aan een inburgeringcursus (onderwijs en welzijn). In de paragraaf staan een groot aantal voorstellen voor concrete maatregelen om dit restrictieve beleid uit te voeren echter zonder verdere financiële consequenties.

AANDACHT VOOR PUBLIC HEALTH Public health thema’s zijn bij een kwart van de gezondheidsrelevante beleidsinitiatieven aan de orde. Financiering van public health blijft onbesproken wat verrassend is omdat het programma van de VVD relatief veel aandacht voor financieringsvraagstukken heeft. Public health thema’s zijn: • Individuele vrijheid en ontplooiing: - onderwijs 477 met aandacht voor kindermishandeling en spijbelen, - kinderen en kinderopvang 478 met aandacht voor verwaarlozing en mishandeling - innovatie 480 met aandacht voor biotechnologie en klonen • Optimale benutting van de omgeving: veilig voedsel 491 met aandacht voor voedselkwaliteit • Een bloeiende economie: activerende sociale zekerheid 494 met aandacht voor arbeidsongeschikten • Een slagvaardige overheid: criminaliteit 497 met aandacht voor huiselijk geweld en verslaafden. Verrassend is ook dat in de paragraaf over zorg geen enkele aandacht aan public health en preventie besteed wordt terwijl bij alle andere partijprogramma’s daar het verband gelegd wordt. Samengevat komen public health thema’s vergelijkbaar vaak met de andere programma’s aan de orde maar ontbreekt het bredere verband met volksgezondheidsbeleid en preventie grotendeels.

CDA

D66

Groen Links

LPF

PvdA

SP

VVD

Verkiezingsprogramma VVD

Individuele vrijheid en ontplooiing 476

Zorg

477

Onderwijs

478

Kinderen en kinderopvang

479

Ouderen

480

Innovatie

481

Cultuur

482

Sport

483

Diversiteit Optimale benutting van de omgeving

484

Wonen

485

Mobiliteit

486

Bedrijfsterreinen en mainport

487

Milieu en klimaat

488

Natuurgebieden

489

Water

490

Land- en tuinbouw

491

Veilig voedsel Een bloeiende economie

492

Lastenverlichting

493

Een dynamische arbeidsmarkt

494

Activerende sociale zekerheid

495

Degelijke en duurzame begroting




nr

75

leefstijl

fysieke omgeving





nr beleidsterrein / gezondheidsrelevant beleidsinitiatief

496

Een slagvaardige overheid

Modern bestuur

497

Criminaliteit

498

Een moderne publieke omroep

499

Een consistent asielbeleid n ge g no tm lic i ha dde le m se elij n k ks ue e a an el g ctiv it de e rs dra eit g m ili eu hu isv ./ ve wo o ili gh no m an eid ge de vin rs g in ko m on en de rw ar i be js id w elz ijn re /so cr ea c. c on an tie t. de rs vr /ge aa z gs on to tur dhe eg ing id s-v an er de kel sc in ijkh hi ho lle e n tw ud id ee va de n pe lin he t g rs on in ba ke eel de sisp z a s te nz bel org kke (in t fin org eid h. an co cie ns ro eq l v ring u. an ss ) y ba de ste sis zo m e rg p pe akk ver n et ze rs oo ke fi aa nsg nan raa nd eb cie rs a e o fin cht nde l v n an o bu cie or rin PH dge th t g em a’s

76



Verkiezingsprogramma VVD vervolg

leefstijl fysieke omgeving sociale en economische omgeving organisatie van de zorg financiering van de zorg Public Health en preventie

77

Aandacht voor Public Health Een overzicht


78

Aandacht voor Public Health: een overzicht Gezondheidsrelevante beleidsinitiatieven maken een substantieel deel uit van alle voorstellen die in de zeven partijprogramma’s zijn beschreven. Een beleidsinitiatief is gezondheidsrelevant als het één of meerdere onderscheiden gezondheidsdeterminanten mogelijk beïnvloedt. Een snelle scan levert het volgende kwantitatieve beeld op: Politieke partij

Gezondheidsrelevante initiatieven

Omvang (aantal woorden) verkiezingsprogramma

CDA

77

21345

D66

22

15730

Groen Links

104

45817

LPF

46

3656

PvdA

124

39390

SP

102

27624

VVD

24

19518

Groen Links en PvdA brengen het omvangrijkste verkiezingsprogramma uit en hebben ook de meeste initiatieven. Het programma van de SP is wat compacter maar scoort toch vergelijkbaar. Het programma van het CDA is qua omvang en aantal initiatieven gemiddeld terwijl de verkiezingsprogramma’s van VVD en D66 beknopt zijn. Het programma van LPF is verreweg het kortst. Over het algemeen zijn de gezondheidsrelevante beleidsinitiatieven in de programma’s van PvdA, Groen Links en SP meer in detail uitgesplitst en uitgewerkt terwijl D66 en VVD de initiatieven globaler beschrijven. Een uitzondering vormt de LPF die gezien de omvang van haar verkiezingsprogramma een meer dan gemiddeld aantal gezondheidsrelevante initiatieven naar voren brengt. Daarvoor is een simpele verklaring: er worden in het partijprogramma veel beleidsterreinen aangeroerd maar de relevante initiatieven zijn meestal niet meer dan oneliners.


vervolg

79

Voor een indruk van beleidsterreinen met relatief veel gezondheidsrelevante initiatieven dit volgende globale overzicht: (percentages zijn ten opzichte van het totale aantal gezondheidsrelevante beleidsinitiatieven per politieke partij) N = abs

100 = %

Zorg

partij

Totaal alle Gezondheidsrelevante initiatieven

CDA

77

100

20 26

9

D66

22

100

1

4

Groen Links

104 100

LPF

46

Politieke

Werk Sociale zekerheid

Veiligheid

12

13 17

7

18

5

23

11 11

13 13

8

100

12 26

4

5

PvdA

124 100

16 13

22 18

13 11

SP

102 100

23 23

8

8

VVD

24

1

1

4

TOTAAL

499 100

100

5

4

84 17

Onderwijs

9

61 12

Overig

Milieu

Welzijn, Sport, Cultuur

9

9 12

2

3

17

21

4

18

5 23

1

5

2

8

8

7

7

30 29

11 11

24

21

11

4

9

2 4

2

4

17

37

10 8

15 12

8

7

40

31

11 11

5

5

16 16

10 10

29

27

3

1

4

6 25

3

9

37

38 7

83 17

37 7

13

58 12

Verkeer

13

138 28

Trends in de beleidsterreinen qua gezondheidsrelevante beleidsinitiatieven zijn: • Zorg, Milieu en Verkeer krijgen kwantitatief meer aandacht dan Veiligheid en Welzijn, Sport en Cultuur. • Uitgesplitst naar politieke partij zijn de beleidsterreinen die qua gezondheidsrelevante beleidsinitiatieven de meeste aandacht krijgen: -


> zorg > werk en sociale zekerheid, en verkeer en milieu > verkeer en milieu > zorg

- PvdA - SP - VVD

> onderwijs > zorg > verkeer en milieu

Alle zeven verkiezingsprogramma’s hebben opvallend weinig gezondheidsrelevante beleidsinitiatieven op Internationale Samenwerking, Ontwikkelingshulp, Defensie en Openbaar Bestuur.


80


vervolg

De aandacht van de politieke partijen voor public health thema’s is als volgt verdeeld:

Onderwijs

partij

Totaal Totaal initiatieven initiatieven PH thema’s

CDA

19

77

1

1

D66

4

22

-

Groen Links

17

104

LPF

2

PvdA

Politieke

Werk

Zorg

Milieu, Verkeer, Vervoer

Veiligheid, Sport, Cultuur Recht

Wonen,

Anders

9

-

4

1

1

2

1

1

-

2

-

-

-

2

1

5

-

5

-

4

-

46

-

-

1

-

-

1

-

-

29

124

7

-

4

2

5

4

3

4

SP

28

102

-

3

16

2

2

2

3

-

VVD

6

24

1

1

-

-

2

-

-

2

TOTAAL

105

499

11

7

36

4

20

8

11

8

Welzijn

In de verkiezingsprogramma’s van CDA, PvdA, SP en VVD zijn ongeveer een kwart van de gezondheidsrelevante beleidsinitiatieven tevens public health thema’s. D66 en Groen Links scoren iets lager en de LPF heeft beduidend minder aandacht voor public health. Beleidsterreinen met de meeste public health gerelateerde initiatieven zijn: Zorg en Veiligheid/Rechtsbescherming. Zorg heeft de meeste PH aandacht bij CDA, Groen Links en SP en Veiligheid en Rechtsbescherming is het belangrijkste PH beleidsterrein voor Groen Links.

81


82

Afkortingen AOW AWBZ BTW CDA CO2 CPB D66 DNA EU GGD GGZ GES GL HIA ICT JGZ LPF ME NSPH NWO OK OM OV PC PEMBA PGB PH PH forum

Algemene OuderdomsWet Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten Belasting Toegevoegde Waarde Christen Democratisch Appél Kooldioxide Centraal Plan Bureau Democraten 66 Deoxiribose Nucleic Acid Europese Unie Gemeentelijke/Gemeenschappelijke/Gewestelijke Gezondheidsdienst Geestelijke GezondheidsZorg Gezondheids Effect Screening Groen Links Health Impact Assessment Informatie- en Communicatie Technologie JeugdGezondheidsZorg Lijst Pim Fortuyn Mobiele Eenheid Netherlands School of Public Health Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek OperatieKamer Openbaar Ministerie Openbaar Vervoer Personal Computer Premiedifferentiatie en Marktwerking bij Arbeidsongeschiktheidsregelingen Persoonsgebonden Budget Public Health Public Health Forum

PvdA ROC RSI SP VVD VWS WAO

Partij van de Arbeid Regionaal Opleidings Centrum Repetitive Strain Injury Socialistische Partij Partij voor Vrijheid en Democratie Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Wet ArbeidsOngeschiktheid

Geraadpleegde literatuur - CDA, Betrokken samenleving, betrouwbare overheid, CDA verkiezingsprogramma 2002-2006, 2002 - CPB, Keuzes in kaart 2002-2006, Den Haag, 2002 - D66, Toekomst in eigen hand, Verkiezingsprogramma Democraten 66 - 2002-2006, 2002 - Groen Links, Morgen gezond weer op, Over de winst van preventie en gezondheidsbevordering, Den Haag, 2001 - Groen Links, Overvloed en onbehagen, Verkiezingsprogramma Groen Links 2002-2006, 2002 - Fortuyn, W.S.P., De puinhopen van acht jaar paars, 2002 - Jansen, M. en G. Varela Put, Gezondheidseffectscreening Concept-verkiezingsprogramma’s landelijke politieke partijen, Ondersteuningsfunctie Facetbeleid, NSPH, 1998 - Lijst Pim Fortuyn, Zakelijk met een hart, Standpunten lijst Pim Fortuyn, 2002 - Pernis, M.J.E., Rapportage Screening Rijksbegroting 2001, Ondersteuningsfunctie Facetbeleid, NSPH, Utrecht, 2001 - PvdA, Samen voor de toekomst, Idealen en ambities 2010, 2002 - SP, Eerste weg links, Actieprogramma SP 2002-2006, 2002 - VVD, Ruimte, Respect en Vooruitgang, Verkiezingsprogramma Volkspartij voor Vrijheid en Democratie 2002-2006, 2002

83


84

Colofon ‘Gezondheid Gewogen: screening verkiezingsprogramma’s 2002 op gezondheidseffecten’ Uitgave

Public Health Forum Auteur

Drs. Theo van Alphen MPH, consultant Met dank aan Bureau Ondersteuningsfunctie Facetbeleid, NSPH Ontwerp, productie

Hordijk grafisch ontwerp BNO, Hoofddorp Digitaal drukwerk

PPG, Amstelveen

Trefwoorden: Gezondheidseffectscreening, GES, verkiezingen 2002, volksgezondheid, Public Health

Public Health Forum staat voor public health kennis en debat gericht op de versterking van public health in de gezondheidszorg. Public Health Forum heeft haar opvattingen neergelegd in een manifest ‘Public Health is het stelsel’ (2001). Hierin worden onder andere acht eisen geformuleerd ten behoeve van de omvorming van het gezondheidszorgsysteem. Kernpunten hierin zijn: een volwaardige gezondheidsoriëntatie, volwaardig gezondheidsbeleid, een volwassen signaalfunctie, intersectorale oriëntatie, goede toegankelijkheid, rechten en verantwoordelijkheden voor burgers, beschermings- en vangnetfuncties.

Stichting Public Health Forum Postbus 74 1390 AB Abcoude www.phforum.nl [email protected]

www.phforum.nl

Gezondheid gewogen. Screening verkiezingsprogramma s 2002 op gezondheidseffecten

Recommend Documents