GENTSE PAROCHIEKERKEN ANALYSE & WAARDEBEPALING
PAROCHIEKERK Heilig Kruis
Op basis van METHODOLOGIE THOMAS COOMANS Kerken in neostijlen in Vlaanderen. Ontwikkeling en implementatie van een methodologie voor bescherming en de monumentenzorg van het negentiende-eeuwse kerkelijk architecturaal patrimonium in Vlaanderen, 2003.
Informatiefiche NAAM
Parochiekerk
ADRES
Sint-Kruis-Winkeldorp, SKW
PROVINCIE, GEMEENTE, DEELGEMEENTE TYPOLOGIE
Oost-Vlaanderen, Gent
Parochiekerk
HERBESTEMMING INVENTARISNUMMER ONROEREND ERFGOED
ID: 26910
BESCHERMINGEN
OO001268
DATERING
Oudste kern uit de 15de eeuw
STIJL
gotisch
KORTE BESCHRIJVING
1. Architectuur
Aard: verbouwing Stijl: gotisch Datering: oudste kern dateert uit de 15de eeuw, de oudste vermelding is van 1629 Architectuurtype: hallenkerk Torentype:
Vierkante westelijke toren uit de 15de eeuw. Baksteenbouw met gebruik van zandsteen voor sokkel met afschuining, op elkaar gestelde hoeksteunberen met versnijdingen. Reeds verschillende malen hersteld (1955, 1959, 1961). Vermoedelijk 17de eeuwse zandstenen deuromlijsting met gedrukte rondboog. Erboven spitsboogvenster met drieledig gotisch maaswerk. Klokkenverdieping met kleine opening en twee geprofileerde spitsboogvormige galmgaten en uurwerk per gevel. Afgedekt met achtkantige ingesnoerde naaldspits. Structuur:
Plattegrond: driebeukige hallenkerk met vierkante westtoren, geflankeerd aan de zuidelijke zijde door rond traptorentje en aan de noordelijke zijde een doopkapel in het verlengde van de zijbeuk, een schip van drie traveeën, koor van twee traveeën met zijbeuken, uitlopend op een vijfzijdige absis, geflankeerd door recentere aanbouwsels (sacristie en berging).
Zijgevels van schip en koor met vernieuwde geprofileerde lancetvensters met gelijkaardige drieledige tracering en afzaat. Zandstenen druiplijst en verbindend kordon. Zijbeuken aan de westelijke zijde voorzien van spitsboogvormig- en drielobvenster.
Koor aan de noordelijke zijde samen met de laatste travee van het schip iets vooruitspringend en versterkt door steunberen; oostelijke zijde met sporen van de vroegere gedichte muuropeningen. Vijfzijdige absis gestut door steunberen. De eertijds gedichte gotische vensters werden in 1936 opnieuw geopend met uitzondering van het middelste.
Materiaal : baksteen en sober gebruik van zandsteen. Oorlog geen
Herbestemming Staat Zie Rapport Monumentenwacht Architecten:
Voor het ontwerp van de doopkapel, de berging en de sacristie:
Louis Minard Geboortedatum
07-06-1801
Geboorteplaats
Gent
Sterfdatum
05-08-1875
Plaats van overlijden
Gent
Beroep of Opleiding Architect Vestigingsplaats(en) Gent
2.Interieur
Middenschip van de zijbeuken gescheiden door spitsboogarcade rustend op zandstenen zuilen op basis met achtkantig kapiteel.
Zelfde zuilen in het rijk versierd koor met krulbladkapiteel met eikenbladeren.
Overwelving middenbeuk: spitstongewelf van 1727 met zandstenen gordelbogen en kruisribben van stuc, eerst genoemde versierd met casementen met bloemen en fruit.
Zijbeuken overspannen met bakstenen kruisribgewelven 17de eeuw,
Koor met tongewelf en absis onder spitsbooggewelf
Stijl: Staat zie rapport Monumentenwacht Mobilair:
Het beeldhouwwerk en de muurschilderingen:
Ramen:
Kunstenaars:
Mobilair: Schilderijen: onder andere "Sint-Dominicus die de rozenkrans ontvangt van Onze-LieveVrouw" door Nicolaas de Liemaeckere (zogenaamd "Roose", 1635 en een schilderij door Van Doorselaere. Verscheidene XVIII-sculpturen en enkele gepolychromeerde houten beelden uit XIX. Hoofdaltaar. Altaarsteen met grafsteen van Pieter Van de Winckle (1416); tabernakel van verguld hout geflankeerd door beelden van Geloof, Hoop en engelen in aanbidding; bekronend fronton op getorseerde zuilen met "Driehoek met het oog Gods"; schilderij van de Liemaeckere: bewering (circa 1633).
Zijaltaren in hout met marmerimitatie toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw (Noorden) en aan het Heilig Kruis (Zuiden) met toepasselijke cartouche in altaartafel en bekronende driehoek met het oog Gods, respectievelijk geflankeerd door beelden van Heilige Anna en Joachim (1769) en van Heilige Constantinus en Helena (1775) door Philippe Alexis Francois Nijs van Temse. Eikehouten koorgestoelten: Zuiden door Ludovicus Stevens (1732) en Noorden door de zogenaamd meester van Sint-Amand (1748). Fraaie lambrizeringen, in het koor in Lodewijk XVI-stijl van 1760-61.
Eikehouten preekstoel door Jacob Ulner (1619).
Eikehouten biechtstoel, vermoedelijk door Jan de Vos van 1674.
Andere biechtstoelen door Petrus Vereecken van Gijsegem (1872)
XVIII-doopvont met koperen deksel.
Context
ruimtelijke context:
Aard:
Locatie:
Oriëntatie:
Staat kerkhof: omgeven door ommuurd kerkhof
Bodemarchief: Bijhorend:
Historische context
Verbouwingsfases: -
-
Oudste vermelding in 1629, doch kern opklimmend tot XV. Circa 1500 wederopgebouwd als hallekerk met behoud van Westelijke toren en middenbeuk. -In 1633 werken aan het koor: dichten van het centrale venster voor het plaatsen van een nieuw hoofdaltaar en vernieuwen van de vensters ernaast. Rond dezelfde tijd werden de zijbeuken overwelfd met kruisribgewelven. Midden- en zijbeuken waren oorspronkelijk afgedekt met afzonderlijk zadeldak, sporen ervan zijn nog terug te vinden in de huidige achtergevel. De middenbeuk was toen verlicht door middel van spitsboogvormige bovenlichten (sporen van scheibogen van rechterzijbeuk). De middenbeuk, aanvankelijk met houten overwelving, kreeg begin XVIII een spitstongewelf met zandstenen gordelbogen. Begin XVIII bracht Philip van den Berghe schip en koor onder een zadeldak (leien) tussen zijaandaken (1727). De vensters werden vernieuwd in XIX en in 1935 (architect G. Vandenbogaert). Doopkapel, berging en sacristie van 1839-1841 naar ontwerp van Louis Minard.
Afbeelding, UBGent
