GEMEENTEBEGROTING 2014

GEMEENTEBEGROTING 2014 1

2

Inhoudsopgave Aanbiedingsbrief begroting 2014

Deel 1 Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2

5

Beleidsbegroting Kerngegevens Programmaplan 1. Openbaar Bestuur 2. Veiligheid en Handhaving 3. Wegen en Groen 4. Onderwijs 5. Sport en Recreatie 6. Welzijn, Zorg en Ouderen 7. Jeugd en Gezin 8. Milieu 9. Ruimtelijke Ordening en Economische Zaken 10. Middelen

10

Hoofdstuk 3

Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien

67

Hoofdstuk 4

De paragrafen 1. Lokale heffingen 2. Weerstandsvermogen en risicobeheersing 3. Onderhoud kapitaalgoederen 4. Financiering 5. Bedrijfsvoering 6. Interbestuurlijk toezicht IBT 7. Verbonden partijen 8. Grondbeleid 9. Verantwoording raadsbesluiten en projecten

72 73 75 81 85 89 92 96 98 100

Deel 2 Hoofdstuk 1

13 19 23 28 33 39 47 50 58 64

Financiële Begroting Lasten en baten 2014 1 2 3 4 5 6

Overzicht lasten en baten in de begroting 2014 103 Toelichting en uitgangspunten 104 Analyse resultaat begroting 2014 105 1e wijziging primitieve begroting 2014 108 Incidentele lasten en baten 109 Overzicht toevoegingen en onttrekkingen reserves 111

Hoofdstuk 2

Uiteenzetting van de financiële positie

112

Hoofdstuk 3

Meerjarenramingen 2015 - 2018 1 Meerjarenraming 2 Toelichting op de meerjarenraming

113 115

Hoofdstuk 4

Meerjareninvesteringsplan 2014 - 2017

119

Hoofdstuk 5

Vaststellingsbesluit

121

3

Deel 3

Bijlagen 1 2

Reserves en voorzieningen Producten per programma

122 123

4

Aanbiedingsbrief begroting 2014 AAN DE RAAD VAN DE GEMEENTE TEN BOER

Inleiding Hierbij bieden wij u de begroting voor het jaar 2014 aan. De begroting 2014 laat een tekort zien van € 2.565.000,00. Dit tekort ontstaat doordat wij in 2012 genoodzaakt waren om fors af te boeken op de boekwaarde van de gronden Woldwijk en een voorziening te treffen voor de exploitatie van het plan Dijkshorn. Hierdoor is de algemene reserve negatief komen te staan. Dit negatieve bedrag van € 9,2 miljoen moeten wij op grond van begrotingsvoorschriften in 4 jaar afschrijven. De rente en afschrijving van dit tekort bedraagt € 2.680.000,00 en drukt op de begroting 2014 en de volgende drie jaren. Zonder deze last zou onze begroting voor 2014 een positief saldo hebben. Onze financiële positie ziet er echter op de langere termijn ook zonder de last van de negatieve reserve niet rooskleurig uit. De meerjarenraming geeft voor 2018 een tekort van € 518.000,00. Dit tekort wordt voor een groot deel veroorzaakt door de uitwerking van de bezuinigingen die staan opgenomen in het regeerakkoord (ongeveer € 200.000,00) en ons aandeel (ongeveer € 230.000,00) in de bezuiniging van € 6 miljard. Daarnaast zien we dat op basis van prognoses landelijke groei aantal bijstandsontvangers onze algemene uitkering daalt met een bedrag van € 158.000,00. Zie de toelichting bij de meerjarenraming. Externe factoren (rijks bezuinigingen en landelijke groei bijstandsontvangers) zorgen er voor dat ons meerjarenperspectief er slecht uit ziet. Wij zullen forse financiële inspanningen moeten verrichten om in 2018 een sluitende begroting aan u voor te kunnen leggen. Voor de jaren 2014 tot en met 2017 hebben wij een enorme opgave om de lasten van de negatieve reserve weg te werken. Over de hele periode gaat het om een bedrag van afgerond € 10 miljoen. De gemeente Ten Boer beschikt niet over deze middelen en is ook niet in staat om binnen de begroting ruimte te creëren om dit bedrag op te vangen. Financiële steun van derden is noodzakelijk. Provincie Groningen Wij hebben het afgelopen jaar hierover intensief overleg gehad met de provincie Groningen om te zoeken naar oplossingen. Voorstellen van onze kant om tot een constructie te komen waarbij onze financiële problematiek wordt opgelost zijn door de provincie afgewezen. Wij zijn van mening dat het ontstaan van het tekort mede is gelegen in het feit dat de provincie in het verleden min of meer taakstellingen aan de gemeente heeft opgelegd om nieuwbouw woningen te realiseren. De aankoop van de gronden Woldwijk is o.a. gebaseerd op deze taakstelling. Aanvraag aanvullende uitkering op grond van artikel 12 Financiële-verhoudingswet Naast de gesprekken met de provincie Groningen hebben wij ook het voortraject voor een aanvraag artikel 12 Financiële-verhoudingswet opgestart. Gesprekken hierover met 5

medewerkers van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties (BZK) hebben er toe geleid dat er door het ministerie van BZK in samenspraak met de provincie Groningen een zogenaamde begrotingsscan is opgesteld. De uitkomsten van de scan zijn aan uw raad gepresenteerd en openbaar gemaakt. Onze gemeente besteedt voor de diverse taken die we hebben meer geld dan dat we krijgen via de algemene uitkering van het gemeentefonds. Gaat om een bedrag van ongeveer € 500.000,00. Om voor een artikel 12 uitkering in aanmerking te komen zullen wij het meerdere dat wij besteden moeten saneren. Dit is een forse opgave naast de opgave die we hebben om in 2018 een sluitende begroting te krijgen. Onze voorzieningen zullen onder druk komen te staan. Wij stellen uw raad voor (in een separaat voorstel) om te besluiten een aanvraag om aanvullende financiële steun op grond van artikel 12 van de Financiële-verhoudingswet in te dienen. In een overleg met de provincie is onlangs afgesproken dat gezamenlijk (rijk, provincie en gemeente) wordt gezocht naar een oplossing voor onze financiële problemen. Samenvatting dekking begrotingstekorten Het tekort op onze begroting bestaat uit een tekort (tussen € 2,5 miljoen en € 3 miljoen per jaar) gedurende 4 jaar als gevolg van de rente en afschrijving negatieve reserve en uiteindelijk een structureel tekort als gevolg van rijks bezuinigingen van ruim € 500.000,00 per jaar. In overleg met de provincie Groningen en het Rijk dient dekking van het tekort o.a. te worden gevonden in een aanvullende uitkering op grond van artikel 12 van de Financiële verhoudingswet en eigen inspanningen van de gemeente. 1e wijziging begroting 2014 Extra verhoging tarieven onroerende zaakbelastingen In de uitgebrachte begrotingsscan wordt geadviseerd om aan de gemeente een boete op te leggen in de vorm van een hogere minimale OZB-norm dan gebruikelijk bij een artikel 12 situatie. In de scan wordt een norm van 140% genoemd. Onze huidige OZB-tarieven vallen al ruimschoots binnen de norm (120%) om toegelaten te worden tot het artikel 12 traject. Berekend is dat de verhoging van deze norm naar 140% voor onze gemeente betekent dat wij de opbrengsten OZB met € 50.000,00 moeten verhogen. Op basis van de opbrengsten die nu in deze begroting zijn geraamd zal dan het tarief met gemiddeld 3,8% extra moeten stijgen. Wij stellen voor om deze extra opbrengsten mee te nemen in de begroting 2014, waarmee wij de eerste stap zetten om met eigen inspanningen het tekort als gevolg van de grondproblematiek weg te werken. Onderhoud wegen In overleg met uw raad is er in het verleden voor gekozen om groot onderhoud te activeren en af te schrijven in 25 jaar. De commissie BBV (landelijke commissie die nader uitleg geeft aan de wettelijke begrotingsvoorschriften) is van mening dat dit niet mag. Dit standpunt van

6

de commissie strookt niet helemaal met de gemeentelijke praktijk en de visie van onze accountant. De opgestelde begrotingsscan is helder: het groot onderhoud mag niet meer geactiveerd worden. Dit betekent dat het jaarlijkse investeringsbedrag van € 340.000,00 komt te vervallen. Dit geldt ook voor het jaarlijks beschikbare bedrag van € 60.000,00 voor aanvullende investeringen wegen. De vrijvallende kapitaallast voegen we toe aan het wegenbudget 2014. Het gaat hierbij om een bedrag van € 18.000,00. Bovenstaande betekent dat we in 2014 minder budget beschikbaar hebben voor verantwoord onderhoud van onze wegen. De gevolgen hiervan nemen we mee in de verdere uitwerking van de begrotingsscan c.q. de aanvraag om aanvullende uitkering op grond van artikel 12 van de Financiële verhoudingswet. In Deel 2, hoofdstuk 1.4, hebben wij bovenstaande uitgewerkt als een 1e wijziging op de primitieve begroting 2014. Overige zaken die spelen in 2014 Naast bovenstaande begrotingsperikelen zijn er nog een aantal belangrijke zaken die spelen in 2014 die wij hier willen benoemen. Verkiezingen en herindeling In maart 2014 vinden de verkiezingen voor de gemeenteraad plaats, met daarna de formatie van een nieuw college en een nieuw bestuursakkoord. De nieuwe raad en het nieuwe college staan voor een uitdagende taak. Er moeten keuzes worden gemaakt om onze gemeente financieel gezond te maken en de kans is groot dat er een herindeling aankomt. Het kan en mag niet zo zijn dat bezuinigingen leiden tot een uitgeklede gemeente. Wij willen een aantrekkelijke gemeente blijven, zelfstandig dan wel samen met andere gemeenten. Drie decentralisaties Het jaar 2014 zal verder in het teken staan van de drie decentralisaties: Participatiewet, Jeugdzorg en de AWBZ. Verwachting is dat de gemeenten vanaf 2015 de taken met bijbehorende middelen overgeheveld krijgen van het rijk. De overheveling van middelen gaat gepaard met efficiency kortingen. Gemeenten moeten het dus met minder middelen doen. Het is nog niet duidelijk hoe de decentralisaties in 2015 in financiële zin voor gemeenten uitpakken. Wij zijn druk bezig om ons voor te bereiden voor de overgang van de taken. Dit doen we in nauwe samenwerking met de gemeente Groningen. De Deel zal een belangrijk rol spelen in de uitvoering van de nieuwe taken. De organisatie van De Deel moet daarvoor klaar zijn. We hebben daarom in de begroting 2014 extra incidenteel budget opgenomen om De Deel goed voor te bereiden op de komst van de taken. Project Dorpsentree Ten Boer Tenslotte verwachten wij dat wij in 2014 kunnen starten met de uitvoering van het project Dorpsentree Ten Boer. Uitvoering van dit project wordt financieel mogelijk gemaakt door subsidies die zijn toegezegd, waardoor de gemeentelijke bijdrage minimaal zal zijn.

7

Voorstel Wij leggen deze begroting 2014, inclusief 1e begrotingswijziging, met meerjarenraming 2015 – 2018 ter bespreking en vaststelling aan u voor.

Burgemeester en wethouders van Ten Boer,

N.A. van de Nadort, burgemeester

J.A.C. Hoedjes, secretaris

8

DEEL 1:

BELEIDSBEGROTING

9

1 Kerngegevens Gegevens per 1 jan 2012

A

Gegevens per 1 jan 2013 (werkbegroting)

Prognose per 1 jan 2014

Sociale structuur

Aantal inwoners:

7477

7450

7500

2011 1154

2037 1028

2011 1054

57 7

59 8

66 7

35

35

41

Oppervlakte gemeente:

4528

4528

4528

Waarvan: Binnenwater

44 ha

44 ha

44 ha

Aantal woonruimten (inc. bijzondere woongebouwen)

3083

3132

3132

Lengte van wegen:

92,21 km

92,21 km

92,21 km

Waarvan: Onverhard Overige ( verharde) wegen

13,20 km 79,01 km

13,20 km 79,01 km

13,20 km 79,01 km

15.893.336 2.126 2.565.245 343 6.778.988 907 31.276.686 4.183

13.027.211 1.749 2.767.400 371 6.845.716 919 29.727.067 3.990

15.687.800 2.092 2.887.400 385 6.900.000 920 31.177.000 4.157

Waarvan :

0 – 19 Van 65 jaar en ouder

Aantal periodieke bijstandsgerechtigden: Aantal uitkeringsgerechtigden als gevolg van de Wet IOAW / WIJ / BZ: Aantal tewerkgestelden in soc. werkgemeenschappen B Fysieke structuur

C Financiële structuur Uitgaven exploitatiebegroting – bedrag Idem - per inwoner Belastingen – bedrag Idem - per inwoner Algemene uitkering – bedrag Idem - per inwoner Vaste schuld – bedrag Idem - per inwoner

De gegevens die genoemd zijn in de “Fysieke structuur” zijn hoofdzakelijk afkomstig uit de berekening van de algemene uitkering gemeentefonds. De prognosegegevens sociale en fysieke structuur zijn de basis voor de berekening van de algemene uitkering. Toelichting aantal inwoners: de gegevens zijn inclusief tijdelijke bewoners Innersdijk. Het aantal ingeschreven inwoners Innersdijk is gemiddeld 50.

10

2

Programmaplan

Indeling programma's De indeling van de programma's is als volgt: 1.

Openbaar bestuur

2.

Veiligheid en Handhaving

3.

Wegen en Groen

4.

Onderwijs

5.

Sport en Recreatie

6.

Welzijn, Zorg en Ouderen

7.

Jeugd en Gezin

8.

Milieu

9.

Ruimtelijke Ordening en Economische Zaken

10.

Middelen

De programma's zijn een uitwerking van het bestuursakkoord gemeente Ten Boer 2010 - 2014, zoals deze is aanvaard door de raad op 14 april 2010. Het bestuursakkoord 2010 – 2014 is een akkoord op hoofdlijnen. Afgesproken is om in de komende begrotingen de opgenomen acties in het bestuursakkoord SMART ( SMART = Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch, Tijdgebonden) uit te werken. Daarbij is doelstelling om te gaan werken met meetbare doelstellingen in plaats van algemene beleidsvoornemens. Hierdoor neemt de informatiewaarde en de mogelijkheid tot uitvoering van de controlerende taak van de raad toe. Het SMART uitwerken van de acties in de begroting is complex en vereist een overgangssituatie van e

de bestaande vorm naar de nieuwe inrichting. In de raadsvergadering van 30 juni 2010 is de 1 aanzet tot het SMART maken van het bestuursakkoord besproken en vastgesteld. De opgenomen activiteiten in het bestuursakkoord zijn op 30 juni 2010 gesplitst in: – Activiteit: wat gaan we precies doen? – Planning: wanneer gaan we iets doen of wanneer moet iets klaar zijn? – Resultaat: wat moet het resultaat zijn van de acties? – Kosten: wat gaan de acties kosten? Deze uitsplitsing is op dezelfde wijze opgenomen in de programma’s en verder concreet gemaakt voor 2014.

Opzet programma's De programma's hebben een vaste opzet, waarbinnen op drie vragen wordt ingegaan. De eerste vraag is: “Wat willen we bereiken?” Hierin wordt aangegeven wat de doelstelling van het programma is, waarbij het bestuursakkoord uitgangspunt is. Onder de tweede vraag: “Wat gaan we

11

daar voor doen?” wordt een overzicht gegeven van de uit te zetten activiteiten, wat de planning is, het resultaat waar naar gestreefd wordt en de kosten. Extra toegevoegd is een kopje “Wat gaan we nog meer doen in 2014?”. Hierin geven we aan welke zaken er in 2014 nog meer spelen die niet staan opgenomen in het bestuursakkoord maar die wel extra aandacht vragen. De laatste vraag, “Wat mag het kosten?” geeft een overzicht van de lasten en baten behorende bij het programma.

12

2.1 Openbaar Bestuur Inhoud van het programma

Het programma Openbaar Bestuur heeft vooral betrekking op het functioneren van de bestuursorganen en de ondersteuning die zij daarbij nodig hebben. Uit deze samenwerking dient een adequate voorbereiding en uitvoering van beleidsbeslissingen plaats te vinden. Daarnaast omvat het programma de dienstverlening aan de burger betreffende de producten van de burgerlijke stand en de producten uit de basisregistratie.

Trends en ontwikkelingen

Modernisering Gemeentelijke Basisadministratie (mGBA) De modernisering van de GBA beoogt een nieuw GBA-stelsel te creëren, waarbij het huidige GBA- en Burgerlijke Stand systeem zal moeten worden vervangen. Doelstellingen: *

Verbetering van de kwaliteit en flexibiliteit van de GBA

*

7*24 uur Online beschikbaar stellen van de GBA

*

Verbetering van de dienstverlening met name betere aansluiting met E-dienstverlening

*

Mogelijk maken van plaatsonafhankelijke dienstverlening

Financiële gevolgen: Het Kernsysteem wordt door het Rijk betaald, de modules komen voor rekening van de individuele gemeenten.

De

kosten

worden

gedekt

uit

het

beschikbaar

budget

van

Nationaal

Uitvoeringsprogramma(NUP) Zowel de gemeente Groningen als Ten Boer hebben aangegeven in juni 2015 gezamenlijk te willen gaan aansluiten op de Basisregistratie Personen (BRP).

Verdere doorontwikkeling digitale dienstverlening Voor 2015 willen gemeenten de basisinfrastructuur voor de elektronische overheid op orde hebben. Om dit te realiseren is het Nationaal Uitvoeringsprogramma (NUP) vastgesteld. Belangrijke uitgangspunten zijn: betere dienstverlening en minder administratieve lasten. Voor de gemeente betekent dit concreet de implementatie van diverse basisvoorzieningen om informatie sneller, makkelijker en beter met elkaar én binnen de gemeente te delen. Tot het jaar 2015 zullen de ICTmogelijkheden verder worden uitgebouwd om het programma NUP te kunnen realiseren.

Verkiezingen In 2014 vinden de volgende verkiezingen plaats: Gemeenteraad op 19 maart en Verkiezing Europees Parlement op 22 mei.

13

Wat willen we bereiken? Opgenomen in het bestuursakkoord 2010 – 2014 In 2007 heeft de gemeente Ten Boer de dappere stap genomen om een samenwerking met de gemeente Groningen aan te gaan. Een uniek bestuursmodel in Nederland. In de loop van 2010 wordt dit model voor het eerst geëvalueerd. De uitkomsten van de evaluatie moeten dienen om het model verder te verfijnen, zodat onze burgers steeds beter bediend worden. Op die manier zorgt het model ervoor dat onze gemeente zelfstandig kan blijven, met het bestuur in Ten Boer; raad en college van B&W dicht bij de burger. We gaan uit van de kracht van onze inwoners. De gemeente heeft een belangrijke taak bij het ondersteunen en beschermen van de gemeenschap als geheel en de samenleving van mensen in de dorpen, scholen, kerken, het gezin, verenigingen en organisaties. We willen de samenleving niet sturen, maar randvoorwaarden scheppen en stimuleren. Acties: 1. Model Ten Boer-Groningen naar aanleiding van evaluatie verder verfijnen 2. Regelmatig evalueren op basis van tevredenheid inwoners 3. Continueren dorpenrondes van de raad en overleg college-dorpsverenigingen 4. Verbeteren digitale dienstverlening 5. Communicatie met de inwoners verbeteren

Wat gaan we daarvoor doen?

1. Model Ten Boer-Groningen naar aanleiding van evaluatie verder verfijnen Activiteit De tussenevaluatie van 3 jaar heeft in 2010/2011 plaats gevonden. De evaluatie na 6 jaar is afgerond. In 2014 worden onderhandelingen over de hoogte van de vergoeding van de overhead geopend, na de voltooiing van het Shared Service Centre voor ondersteunende taken in Groningen..

Activiteit Verbeteren werkprocessen tussen Ten Boer – Groningen en door Groningen voor klanten, burgers en de Ten Boerster organisatie. Planning Het werkproces ‘inkomende en uitgaande post’ is een van de belangrijkste instrumenten hiertoe (gericht op klanten/burgers) en in 2012 beschreven en in praktijk genomen. Dit geldt eveneens voor de informatiestromen tussen Ten Boer en Groningen en vice versa. Resultaat Alle processen en kwaliteitsinstructies zijn vastgelegd en leiden tot effectieve afhandeling van dossiers, vragen en klachten. Na de implementatie van de schrijf-, bel- en communicatiewijzers in 2012, zijn de bijhorende werkprocessen verder geoptimaliseerd. De inkomende post richting de verschillende diensten in

14

Groningen is inmiddels gedigitaliseerd. Er zal onderzoek worden gedaan naar de mogelijkheden om de overige werkprocessen ‘inkomende en uitgaande post’ te digitaliseren. Kosten Geen.

2. Regelmatig evalueren op basis van tevredenheid inwoners Activiteit In het ritme van het onderzoek Waar staat je gemeente.nl, meten wij eens in de 4 jaar de tevredenheid van de burgers. Planning In september 2013 is gestart met het betreffende onderzoek, de resultaten zullen in maart 2014 openbaar worden gemaakt. Resultaat Analyse op grond van meting en aanbevelingen voor doorgaande verbetering van de kwaliteit van de dienstverlening. Kosten De kosten worden geraamd op € 8.000,00. Budget is door uw raad beschikbaar gesteld.

3. Continueren dorpenrondes van de raad en overleg college- dorpsverenigingen Activiteit Het overleg tussen het college en de dorpsverenigingen inhoudelijk structureren alsmede dat van de raad met de dorpen. Planning De raad

zal selectief

met dorpen

in

gesprek

gaan over

specifieke onderwerpen. De

contactwethouders hebben in het kader van het dorpskernenbeleid reguliere voortgangsgesprekken met hun dorpsverenigingen over hun activiteitenplanning en de resultaten. Het college heeft in de maand oktober met alle dorpsverenigingen een voortgangsbijeenkomst. Resultaat a. Het 'gemeentelijk dorpskernenbeleid' is in 2011 door het college uitgewerkt en aan de raad en dorpsverenigingen gepresenteerd. Vanaf 2012 heeft dat geresulteerd in activiteitenplanningen en afspraken tussen gemeente en enkele dorpsverenigingen. In 2014 worden per dorp, voorzover mogelijk, de sociale agenda en de plannen voor gebruik en beheer van de openbare ruimte geactualiseerd. b. Gemeente en dorpsverenigingen weten van elkaar wat er zich specifiek in de dorpen afspeelt. c. Communicatie tussen dorpsverenigingen en contactwethouder en contactfunctionaris brengt onvoorziene activiteiten in beeld; informatie wordt adequaat uitgewisseld. d. Afspraken over planmatige samenwerking en rolverdeling tussen burger en gemeente zijn vastgelegd met dié dorpen die een activiteitenplan hebben opgesteld. e. Het project ‘Vonk’ heeft geleid tot specifieke activiteiten in de dorpen, gebaseerd op de resultaten van de ingediende en geselecteerde voorstellen.

15

Kosten De kosten voortkomend uit afspraken, worden opgevangen binnen bestaande begrotingsbudgetten, eventueel aangevuld met derde geldstromen.

4. Verbeteren digitale dienstverlening Activiteit Bijstelling investeringsprogramma in digitale informatievoorziening, met onderverdeling naar wettelijk vereiste voorziening en gemeentelijke ambitie. Voor 2014 zijn de volgende activiteiten gepland: - alle bekendmakingen zullen via de website digitaal worden gepubliceerd - verdere ontwikkeling van basisregistratie Grootschalige Topografie - implementatie van een nieuw burgerzakensysteem: modernisering GBA: implementatie Basisregistratie Personen (BRP). - Koppeling basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG) aan Basisregistratie WOZ en aansluiten op de Landelijke Voorziening. - ontwikkelen van een koppeling tussen website en belastingapplicatie voor het online raadplegen van WOZwaarden. - uitbreiding van digitaal loket door invoering van nieuwe digitale producten Resultaat - diverse digitale producten kunnen online betaald worden via aansluiting met de internetkassa - burgers kunnen vanaf februari 2014 online hun WOZ waarden raadplegen. - voldoen aan de eis van de Waarderingskamer om alle BAG-objecten te relateren aan WOZ-objecten uiterlijk maart 2014. Kosten Binnen de begroting is budget (€ 30.261 + 12.300,= € 42.561) beschikbaar voor wettelijk verplichte digitale dienstverlening (landelijk pakket van eisen). In dit bedrag zijn de ‘begeleidingskosten’ niet meegenomen.

5. Communicatie met de inwoners verbeteren Activiteit Het faciliteren van aanhoudende communicatie van de organisatie naar buiten en van buiten (burgers, bedrijven, instellingen) naar binnen evenals het terugkoppelen van meldingen over openbare ruimte. Planning Doorlopend Resultaat a. De kwaliteit en snelheid van de beantwoording van brieven (inkomende en uitgaande post/mails over vragen en klachten) zijn voor het eerst gemeten in het najaar van 2011. Dit heeft geleid tot optimalisatie van de werkprocessen, het kwaliteitshandvest en de schrijf- en communicatiewijzers. De meting vindt ieder jaar plaats. Uw raad wordt geïnformeerd over de belangrijkste uitkomsten hiervan.. b. Met inwoners is een persoonlijk of telefonisch gesprek gevoerd indien dat naar inschatting van betrokken ambtenaar of portefeuillehouder meer effect sorteert dan schriftelijke correspondentie. 16

c. Werkzaamheden in de openbare ruimte zijn planmatig vastgelegd in de convenanten tussen dorpsverenigingen en college/contactwethouder (dorpskernenbeleid). d. In B&W- voorstellen is aangegeven dat bepaalde informatie (notities/rapporten e.d.) op de site geplaatst en persberichten verzonden moeten worden. Kosten Geen extra kosten.

Wat gaan we nog meer doen in 2014?

Model Ten Boer-Groningen Op 31-12-2012 is het besluit van juni 2012 van de raad omgezet in formeel getekende overeenkomsten, uitvoeringsafspraken en een implementatieplan. De overeenkomst omvat de periode 2013 – 2018. Ook in 2014 houden wij vinger aan de pols betreffende taken, urenvolumes en tarief, mede in het licht van de saneringsopgaaf onder het regime van artikel 12.

Overige activiteiten in 2014: -

Organiseren van thema-avonden voor de raad door de griffie

-

Organiseren van bijeenkomsten voor nieuwe inwoners en raadsleden (kennismaking)

-

Raadsbijeenkomsten in de dorpen van de gemeente Ten Boer

-

Realisering aansluiting op RNI-loket (Registratie Niet Ingezetenen), waarbij Groningen als loketgemeente gaat fungeren.

-

Onderzoek in hoeverre onze website voor 100% voldoet aan de landelijke richtlijnen.

Relevante documenten o

Model Ten Boer - Groningen: Uitbestedingsmodel en invoeringsplan

o

Notitie Kwalitatief Implementeren

o

Communicatieplan

o

Inspraakverordening

o

Verordening behandeling bezwaar- en beroepschriften

o

Verordening op de klachtenbehandeling

o

Verordening op het burgerinitiatief

o

Inrichting van de Burgerlijke Stand

Regeling

o

Ambtenaren Burgerlijke Stand

Regeling bezoldiging

o

Gemeentelijke basisadministratie GBA

Verordening

o

Gemeentelijke basisadministratie GBA

Reglement

o

Gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens

Beheerregeling

o

Bescherming privacy

Verordening

o

Beveiligingsplan reisdocumenten 17

o

Legesverordening

o

Verordening Archief

o

Besluit Informatiebeheer

Wat mag het kosten? Rekening 2012

Werkbegroting 2013

Begroting 2014

Lasten: Structureel Incidenteel Totaal lasten

2.198.576 0 2.198.576

2.299.981 20.300 2.320.281

2.263.958 27.300 2.291.258

Baten: Structureel Incidenteel Totaal baten

157.175 0 157.175

143.100 0 143.100

143.100 15.000 158.100

2.041.401

2.177.181

2.133.158

Nadelig saldo

De afwijking 2014 ten opzichte van de werkbegroting 2013 is hoofdzakelijk ontstaan door lagere loonkosten van het bestuurlijk en ambtelijk apparaat.

18

2.2 Veiligheid en Handhaving Inhoud van het programma

Het programma Veiligheid en Handhaving omvat naast de openbare orde en veiligheid in algemene zin onder andere de brandweer en de rampenbestrijding. Dit heeft betrekking op de organisatie van de (vrijwillige) brandweer en de wijze waarop de gemeentelijke organisatie is voorbereid in geval van rampen. Daarnaast worden overige beschermende maatregelen getroffen; hierbij moet worden gedacht aan een diversiteit aan taken en bevoegdheden, die meestal wordt samengevat onder eufemistische ‘bijzondere wetten’, zoals de nieuwe Drank- en Horecawet.


Veiligheidsregio Op 1 januari 2014 zal de brandweer geregionaliseerd zijn. We zullen zorg dragen voor een warme overdracht waarbij aandacht is voor de lokale binding van het brandweerpersoneel. We kunnen een tijdelijke verhoging van de gemeentelijke bijdrage verwachten. De brandweer zal een nieuw dekkingsplan voor de inzet van de brandweer aanbieden aan de gemeente. Daarnaast zal de regionale brandweer via de werkgroep Risicocommunicatie de zelfredzaamheid van de burgers benadrukken en doen we verder mee aan het project Brandveilig leven op de basisscholen.

Daarnaast heeft in 2012 en 2013 de professionalisering en regionalisering van de gemeentelijke taken (lokale rampenplannen en draaiboeken) plaatsgevonden. Op 1 januari 2014 zijn de taken die regionaal kunnen worden uitgevoerd, zowel in de warme als in de koude fase (resp. tijdens een crisis en in de preparatiefase) ondergebracht in de Gemeentelijke Kolom Groningen.

Politie De nieuwe Politieorganisatie heeft consequenties voor de regionale en lokale aansturing van de politie. Met name de bestuurlijke verwevenheid in de basiseenheid en de veelal gelijke aandachtspunten

noodzaken

tot

het

integreren

van

de

verschillende

bovengemeentelijke

uitgangspunten. Mede vanwege de gemeentelijke verkiezingen zal in 2014 een nieuw beleidsplan integrale veiligheid opgesteld worden: “De gemeenteraad stelt tenminste eenmaal in de 4 jaar de doelen vast die de gemeente op het terrein van de veiligheid nastreeft met behulp van handhaving van de openbare orde en de hulpverlening door de politie (cf. art.38 lid 1 Politiewet).”

De input van een in het najaar van 2014 te organiseren Veiligheidsmonitor zal gebruikt worden voor het integrale beleidsplan 2014-2017.

19

Wat willen we bereiken? Opgenomen in het bestuursakkoord 2010 – 2014 Ten Boer is een veilige gemeente. Toch voelt niet iedereen zich veilig. Hier blijft dus nog werk te doen. De gemeente moet nadrukkelijk de regie nemen. In overleg met de politie zullen duidelijke lijnen uitgezet worden. Verder zal er meer nadruk gelegd worden op handhaving van de afgesproken regels. We willen een veiligheidsplatform oprichten, waarin verschillende partijen met de gemeente kunnen meedenken op het gebied van veiligheid. Hierbij willen we bijvoorbeeld ondernemers, verenigingen en jeugd betrekken. Acties: 1. Laat burgers weten wat er met hun melding gebeurt 2. Ouders nadrukkelijker verantwoordelijk stellen voor gedrag jeugd 3. Oprichting van een veiligheidsplatform, dat gevraagd en ongevraagd advies geeft aan de gemeente 4. Gemeente neemt nadrukkelijker regie bij voorbereiden en uitvoeren beleid 5. Meer nadruk op handhaving


1. Laat burgers weten wat er met hun melding gebeurt (dit betreft meldingen bij de politie) Activiteit Bestaand beleid via regulier lokaal politieoverleg en in de driehoek versterken door consequente terugkoppeling te eisen. Planning Aanhoudend tijdens ieder overleg. Resultaat Kan niet worden gemeten in verband met verhoging administratieve werkdruk bij de politie. Kosten Geen.

2. Ouders nadrukkelijker verantwoordelijk stellen voor gedrag jeugd Activiteit a. Gemeente en politie verzenden consequent de zgn. ‘overlastbrief’ aan ouders waarmee de ouders verantwoordelijk worden gesteld voor overlast door hun kinderen. b. Huisbezoek afleggen door politie c.

Inzet bij overlastbestrijding (preventie en bestraffing) door politie, Bureau Halt en Openbaar Ministerie.

d. Nauwere samenwerking met de dorpscoaches en jongerenwerker vanwege de vele raakvlakken met andere problematiek

20

Planning Aanhoudend. Resultaat Is afhankelijk van inzet door derden (andere organisaties) alsmede van de inzet van de dorpscoaches en jongerenwerker. Kosten Geen (inzet door andere organisaties) en onderdeel van de begroting van de Deel.

3 Oprichting van een veiligheidsplatform, dat gevraagd en ongevraagd advies geeft aan de gemeente Activiteit Deze activiteit is afgerond nadat in 2012 is gebleken dat een veiligheidsplatform geen draagvlak had onder mogelijke deelnemers aan dat platform en geen toegevoegde waarde had.

4. Gemeente neemt nadrukkelijker regie bij voorbereiden en uitvoeren beleid waarbij rekening wordt gehouden met de regionale afspraken en de afspraken op basisteamniveau. Activiteit Afspraken maken met betrokkenen, vastleggen en handhaven zoals methodiek jongeren ontmoetingsplek Ten Boersterbos en Koopmansplein. De gemeente is handhavingsbevoegd maar stuurt niet direct de politie aan. Voor wat betreft de regionale situatie (regionaal beleidsplan) en het basisteam ( politioneel driehoekplan) nemen wij deel aan diverse regionale werkoverleggen. Planning Per onderwerp in het overleg met de politie en als onderdeel van het dorpskernenbeleid. Resultaat Gebied specifiek en projectmatig handhaven van afspraken. Kosten: Geen.

5. Meer nadruk op handhaving Gelijk aan voorgaand punt 4. Daarnaast zal in 2014 een handhavingsplan horeca worden opgesteld naar aanleiding van de in 2013 vastgestelde Drank en horecaverordening. Vanwege de brede scope van de WABO is de handhaving van de brandveiligheid in het integrale WABO-handhavingsplan opgenomen.

Wat gaan we nog meer doen in 2014? In 2014 hebben we een vastgestelde horeca-verordening als gevolg van de nieuwe Drank – en Horecawet In 2013 hebben we ons evenementenbeleid onder de loep genomen. Dit leidt tot enkele aanpassingen. In 2014 wordt uitvoering gegeven aan het regionale projectplan Veilige Publieke Taak Noord Nederland We gaan in samenwerking met Huis voor de Sport en VGG uitvoering geven aan het uitvoeringsprogramma alcoholbeleid sportverenigingen Ten Boer

21


Uitvoeringsprogramma Integraal Veiligheidsbeleid Ten Boer

o

Werkplan 2014 Regiopolitie, basisteam Delfzijl

o

Regionaal beleidsplan veiligheid 2013-2014

o

Regionaal Beleidsplan Rampenbestrijding

o

Regionaal Rampenplan

o

Politiemonitor 2012

o

Jeugdmonitor 2012 Provincie Groningen

o

Besluit externe veiligheid inrichtingen

o

Vuurwerkbesluit

o

Besluit registratie register gevaarlijke stoffen

o

Risicokaart Groningen

o

Wet veiligheidsregio

o

Wet Maatschappelijke ondersteuning


Werkbegroting 2013

Begroting 2014


323.682 0 323.682

317.564 0 317.564

376.399 0 376.399


14.343 0 14.343

1.020 0 1.020

1.021 0 1.021

Nadelig saldo

309.339

316.544

375.378

De stijging van de lasten 2014 is ontstaan door de hogere kosten brandweer als gevolg van de regionalisering.

22

2.3 Wegen en Groen Inhoud van het programma

Het programma Wegen en Groen omvat het beheer en onderhoud van alle wegen, voeten fietspaden, pleinen, bruggen, wegmeubilair en openbare verlichting in de gemeente. Evenals het uitvoeren van maatregelen ter bevordering van de verkeersveiligheid, het rijdbaar houden van wegen bij sneeuwval, ijzel en opvriezing. Ook is in dit programma het onderhoud en beheer van kademuren, beschoeiingen, bermen en sloten opgenomen. Tenslotte bevat programma 2.3 het beheer en onderhoud van het gemeentelijk groen.


Voor wat betreft het beheren en onderhouden van het gemeentelijke wegennet zal gewerkt worden met een meerjarenplanning die gebaseerd is op inspectiegegevens en waarbij er afstemming zal zijn met andere werkzaamheden zoals vervanging riolering. Indien wij erin slagen om voldoende vrijwilligers te werven voor de uitvoering van de schouw BORG Ten Boer zullen wij de uitkomsten als maatstaf aanwenden voor de bepaling van het gewenste onderhoudsniveau. De wervingsacties daartoe in 2013 zijn vooralsnog op niets uitgelopen. Indien er geen nieuwe schouw wordt gehouden, zullen de maatstaven van de eerdere schouw worden gehanteerd.

Wat willen we bereiken? Opgenomen in het bestuursakkoord 2010 – 2014 We dragen zorg voor goede wegen en ordentelijk groen. We gaan inwoners hier beter bij betrekken. Er worden afspraken gemaakt over de te behalen kwaliteit en inwoners controleren dat in een schouw. Gemeente en burger weten dan wat ze van elkaar mogen verwachten. Vooral op het gebied van het groenonderhoud zijn inwoners op het moment ontevreden. Door vooraf duidelijke afspraken te maken over wat er wel en niet van de gemeente verwacht kan worden, hopen we dit te ondervangen. Voor de bereikbaarheid van de gemeente is het van groot belang dat we onze invloed blijven aanwenden om te komen tot snelle besluitvorming betreffende de N360. Verder moet onze aandacht gericht zijn op de inrichting van een fietspad+ en goede busverbindingen. Acties: 1. De voor Ten Boer beste variant tracéstudie N360 ondersteunen 2. Onderzoeken of de uitkomst tracéstudie kansen biedt voor vermindering van het verkeer door Ten Post en Ten Boer 3. Aanleg van een fietspad+ blijven stimuleren 4. Lobbyen voor verbeteren busvoorzieningen en dienstregeling 5. Nut en noodzaak transferium onderzoeken 6. Samen met de inwoners zorgdragen voor de kwaliteit van openbaar groen

23


1. De voor Ten Boer beste variant tracéstudie N360 ondersteunen Activiteit In 2012 is door de provincie samen met de gemeenten een sober alternatief (nulplusalternatief) ontwikkeld voor de bestaande N360. Doel van het project is in eerste instantie de verkeersveiligheid en daarnaast de doorstroming op de N360 te verbeteren. Provinciale Staten heeft een planuitwerkingsbesluit genomen voor dit nulplusalternatief. Het maatregelenpakket is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met de bewoners. Dit heeft ertoe geleid dat de meeste wensen van de gemeente Ten Boer en de bewoners ingewilligd zijn. Onderdeel van het project is een herinrichting van de N360 binnen de bebouwde kom van Ten Boer (project Dorpsentree Ten Boer). Ook worden binnen het project de bushaltes opgewaardeerd en toegankelijk gemaakt voor minder validen. Planning De stuurgroep besluit in de zomer van 2013 over het definitieve maatregelenpakket. Daarna gaat het voorstel naar Gedeputeerde Staten. Naar verwachting kunnen de Staten in november 2013 een realisatiebesluit nemen. Resultaat Een uitgewerkt maatregelenpakket voor de N360. Kosten De provincie heeft een bedrag van 7,5 miljoen euro gereserveerd voor de aanpak van de N360. Dit bedrag

is

inclusief

de

reservering

voor

cofinanciering

van

de

RGA-bijdrage

‘Doorstromingsmaatregelen bus Groningen-Ten Boer’ voor het verbeteren van de busvoorzieningen.

2. Onderzoeken of de uitkomst tracéstudie kansen biedt voor vermindering van het verkeer door Ten Post en Ten Boer Activiteit Aangezien wordt ingezet op het bestaande tracé is een forse vermindering van het verkeer geen optie meer. Het verbeteren van de verkeersveiligheid is voor het college een belangrijk thema.

3. Aanleg van een fietspad+ blijven stimuleren Activiteit De provincie Groningen wil dat Groningers vaker de fiets pakken. Daarom is in het collegeprogramma van de provincie van april 2011 vastgesteld dat Fietsroutes Plus versneld moeten worden uitgevoerd. Fietsroutes Plus zijn brede en comfortabele fietspaden. De doelstelling van de aanleg van deze fietspaden is tweeledig. Ten eerste wil de Provincie de verkeersveiligheid verhogen, zodat fietsen prettiger en veiliger wordt. Ten tweede is het streven dat daardoor meer mensen op afstanden tot 15 km vanaf de stad de fiets pakken in plaats van de auto. Door de provincie worden twee tracéstudies uitgevoerd voor een Fietsroute Plus verbinding tussen Groningen – Ten Boer. In 2012 en 2013 zijn enquêtes gehouden en zijn diverse workshops gehouden met bewoners, grondeigenaren en andere betrokken om de varianten te bespreken en te beoordelen. 24

Dit heeft er in geresulteerd dat twee tracés verder in detail worden uitgewerkt: het opwaarderen van het huidige tracé langs de N360 en een nieuw tracé over de oude Stadsweg. Een combinatie van beide routes behoort daarbij ook tot de mogelijkheden. Planning In 2013 wordt het voorkeursalternatief bekend..Het voorkeursalternatief zal naar verwachting eind 2013 ter vaststelling worden aangeboden aan Provinciale Staten van Groningen en de gemeenteraden van Groningen en Ten Boer. In 2014 gaat de provincie het maatregelenpakket van het gekozen alternatief verder uitwerken. Eind 2014 kan vervolgens een definitief plan worden vastgesteld. Resultaat Een voorkeursalternatief voor de aan te leggen fietsroute + verbinding. Kosten Afhankelijk van de gekozen variant zijn de kosten tussen de 3,2 en 4,7 miljoen euro. Van de gemeente wordt geen bijdrage gevraagd.

4. Lobbyen voor verbeteren busvoorzieningen en dienstregeling Activiteit Uitvoering geven aan de maatregelen die opgenomen zijn in het haltekwaliteitsplan als onderdeel van het maatregelenpakket N360 Verplaatsing van de haltes Dijkshorn naar rotonde Aanleg van een buskeerlus in Ruischerbrug (Groningen) Onderzoeken haalbaarheid nieuwe haltepaal bij Winneweer Het uitrollen van een Dynamisch Reizigers Informatie Systeem (DRIS) In stand houden van een goede dienstregeling voor de bus Planning Vanaf 2012 tot 2015 wordt verder uitvoering gegeven aan de beschreven maatregelen in het Haltekwaliteitsplan. Dit in nauw overleg met de provincie, Regio Groningen Assen (RGA) en het OVBureau Groningen-Drenthe (OVBGD). De DRIS (Dynamisch Reizigers Informatie Systeem) palen worden uiterlijk in mei 2014 door de provincie geplaatst op de bushaltes langs de N360. Resultaten Een betere kwaliteit van de bushaltes en de omgeving op het gebied van fietsvoorzieningen, kwaliteit van de abri’s, toegankelijkheid en ligging, met een aantrekkelijk ontwerp. Het gewenste resultaat is een toename van het aantal buspassagiers ten koste van het gebruik van de auto. Kosten Conform voorjaarsnota 2011 is een investeringskrediet door uw raad van €75.000 beschikbaar gesteld voor de uitvoering van het haltekwaliteitsplan.

5. Nut en noodzaak transferium onderzoeken Activiteit Er is besloten het transferium niet meer te realiseren. Uitgangspunt is dat het terrein als bedrijventerrein wordt verkocht. Dit onderwerp is hiermee afgedaan. 25

6. Samen met de inwoners zorg dragen voor de kwaliteit van openbaar groen Activiteit Dit onderwerp is één van de pijlers in het dorpskernenbeleid. De gesprekken in 2012 tussen college en besturen van verenigingen van dorpsbelangen, hebben geen nieuwe initiatieven opgeleverd vanuit het perspectief van de ‘doe-democratie’ waarbij burgers een deel van de overheidstaken uitvoeren. Het college blijft het onderwerp aan de orde stellen in haar gesprekken met deze besturen..


Dorpsentree Ten Boer Allerlei opties zijn besproken, gewogen en onderzocht. Inmiddels zijn de plannen redelijk uitgewerkt. De plannen worden met de meest betrokken bewoners besproken. Uw raad wordt per brief geïnformeerd over de stand van zaken. Regio Groningen Assen en provincie Groningen hebben subsidie beschikbaar gesteld. Aan de voorwaarden willen wij uiteraard voldoen. Als het overleg met externen langer duurt dan wordt opnieuw overlegd met de subsidiegevers. Naar verwachting is het plan begin 2014 zover dat het richting uitvoering kan worden gebracht. Verkeersveiligheid In samenwerking met Veilig Verkeer Nederland afdeling Ten Boer wordt voor 2014 een verkeerseducatieprogramma samengesteld. De verkeerseducatieprojecten zijn een belangrijk onderdeel

van

het

verkeerveiligheidsbeleid

van

de

gemeente

Ten

Boer.

Of

het

verkeerseducatieprogramma kan worden uitgevoerd is afhankelijk van het al dan niet beschikbaar komen van BDU gelden door de provincie.

Meerjarenplanning onderhoud bruggen en straatmeubilair In 2013 is een aanvang gemaakt met de inventarisatie van de bruggen en het straatmeubilair evenals de taxatie van het meerjaren onderhoud en de mogelijk noodzakelijke vervangingsinvesteringen. In 2014 zullen de uitkomsten aan uw raad, met een financieringsvoorstel worden voorgelegd.

Meerjarenplanning onderhoud Kunst op straat en carillon/klokken Kloosterkerk In 2013 is eveneens een aanvang gemaakt met de inventarisatie van de kosten van het meerjaren onderhoud van de kunst op straat. In 2014 zullen de uitkomsten aan uw raad, met een financieringsvoorstel worden voorgelegd. In 2013 zal het onderhoud aan het carillon en de klokken in de Kloosterkerk reeds, evenals een meerjaren onderhoudsplan daarvoor, zijn afgerond.


Gemeentelijk verkeersveiligheidsplan (GVVP) en evaluatie verkeersveiligheidsplan 2006

o

Haltekwaliteitsplan

o

Meerjarenplanning wegen

o

Beleidsplan Openbare Verlichting 2010-2013

26

o

Paragraaf Onderhoud Kapitaalsgoederen

o

Gemeentelijk Water en Rioleringsplan (GWRP 2011-2015)


Werkbegroting 2013

Begroting 2014


1.650.681 0 1.650.681

1.555.078 0 1.555.078

1.540.069 0 1.540.069


7 0 7

7 0 7

7 0 7

1.650.674

1.555.071

1.540.062

Nadelig saldo

De lagere lasten begroting 2014 zijn vooral ontstaan doordat de bezuiniging 2013 op groen nu is verwerkt op de post onderhoud groen. Stond in de begroting 2013 op stelposten.

27

2.4. Onderwijs Inhoud van het programma

De gemeente heeft een aantal verantwoordelijkheden aangaande het onderwijs. Een belangrijke taak is om kinderen de mogelijkheid te bieden openbaar onderwijs te volgen. Dit doen we via de stichting Marenland. De gemeente is vertegenwoordigd in het toezichthoudend orgaan (OTO) van deze stichting. Daarnaast heeft de gemeente verantwoordelijkheden ten aanzien van huisvesting, leerplicht, leerlingenvervoer en lokaal onderwijsbeleid. In het programma Onderwijs zijn deze onderwerpen opgenomen. De inhoud van het onderwijs blijft de verantwoordelijkheid van de scholen. Volwasseneneducatie is een onderdeel van het programma Welzijn, Zorg en Ouderen.


Leerlingenvervoer en fluctuatie aantallen leerlingen De gemeente is verantwoordelijk voor het leerlingenvervoer. Door een stijging van het aantal leerlingen dat hiervan gebruik maakt (van 39 in 2008 naar 56 in 2011) en de hoge vervoerskosten zijn de totale kosten in de afgelopen jaren gestegen. Door een tweetal maatregelen die zijn genomen zijn in november 2010, nl. het heffen van een eigen bijdrage van de ouders van kinderen op het speciaal basisonderwijs die boven de inkomensgrens van € 23.500,- zitten en het niet meer toekennen van taxivervoer voor leerlingen op het basisonderwijs, is het aantal leerlingen in het taxivervoer afgenomen. In 2014 blijven we het gebruik van het openbaar vervoer stimuleren ten behoeve van het leerlingenvervoer, zo mogelijk met gebruik van de regio-taxi. Het voornemen is de verordening leerlingenvervoer per januari 2014 te wijzigen waarmee de vergoedingsregeling voor het eigen vervoer met begeleiding eenduidig wordt voor alle aanvragers. Een voorstel zal nog voor het einde van 2013 aan de raad worden voorgelegd.

OOGO-LEA Het Op Overeenstemming Gericht Overleg (OOGO: overleg tussen gemeente en schoolbesturen) in Ten Boer is enige tijd geleden uitgebreid met de instellingen voor kinderopvang en de peuterspeelzaal. In 2012 is besloten om het peuterspeelzaalwerk te laten uitvoeren door Kids2b. De stichting Peuterspeelzaalwerk Gemeente Ten Boer is opgeheven en zal daarom geen deel meer uitmaken van het OOGO-LEA overleg. Binnen het OOGO-LEA worden zowel de onderwijshuisvesting als de LEA besproken. Er is binnen het OOGO/LEA-overleg in 2012 een nieuwe Lokaal Educatieve Agenda (LEA) ontwikkeld voor de jaren 2012-2016. In 2014 wordt hier verder mee gewerkt.

Wet OKE In de raadsvergadering van 20 juni 2012 heeft de gemeenteraad de uitwerking van de Wet OKE in de gemeente Ten Boer vastgesteld en daarmee ingestemd met het aanbod van Kids2b om het peuterspeelzaalwerk en de voor- en vroegschoolse educatie (vve) in de gemeente Ten Boer uit te voeren vanaf 1 september 2012. Uw raad heeft hiervoor structurele middelen beschikbaar gesteld. Het aanbod van Kids2b voldoet aan de eisen die de wet OKE stelt. In het aanbod van Kids2b werd 28

uitgegaan van sluiting van de peuterspeelzaal in Thesinge per schooljaar 2013-2014. Op dit besluit is in april 2013 teruggekomen omdat de bezettingcijfers gunstiger zijn dan eerder gedacht. Het besluit is genomen om de peuterspeelzaal in Thesinge in ieder geval twee schooljaren langer open te houden.

Wat willen we bereiken? Opgenomen in het bestuursakkoord 2010 – 2014 We willen, samen met de schoolbesturen, de scholen in de gemeente Ten Boer in stand houden. Natuurlijk mogen we daarbij de realiteit niet uit het oog verliezen. Als scholen té klein worden kan de kwaliteit van het onderwijs in gevaar komen. Op dat moment zullen we moeten zoeken naar samenwerkingsvormen, waarbij ieders identiteit voldoende gerespecteerd wordt. We stimuleren samenwerking tussen scholen en andere organisaties, bijvoorbeeld peuterspeelzalen, kinderopvang, sport en cultuur. We stimuleren het idee van de Brede School en willen dat alle scholen in de gemeente er profijt van hebben.

Acties: 1. Proberen scholen te behouden in de dorpen waar ze nu ook zijn 2. Evaluatie van invoering Brede School en betrokkenheid andere scholen 3. Stimuleren samenwerking onderwijs en andere organisaties 4. Onderhoud schoolgebouwen volgens meerjaren onderhoudsplan


1.

Proberen scholen te behouden in de dorpen waar ze nu ook zijn

Activiteit De gemeente Ten Boer stimuleert overleggen over samenwerking tussen scholen. Planning continue. Resultaat Iedere dorpskern die nu beschikt over een schoolvoorziening behoudt deze. Dat is het uitgangspunt voor het gemeentelijk beleid De verwachting is dat het aantal leerlingen aan de basisscholen in de gemeente Ten Boer met name in de kleine kernen zal gaan dalen. In 2012 heeft de stichting Marenland een toekomstperspectief voor de scholen geschetst in haar werkgebied. Over de plannen van Marenland vindt inmiddels goed overleg plaats met de gemeente in het Overleg- en Toezichtorgaan. Het in stand houden van een schoolvoorziening in de dorpen moet echter zowel kwalitatief als financieel wel haalbaar zijn. Naar aanleiding van de plannen van Marenland is in samenwerking met de OOGO/LEA-partners de notitie ‘ontwikkeling van het onderwijs in de gemeente Ten Boer’ opgesteld. Deze nota bevat de visie van de gemeente en van alle schoolbesturen over hoe om te gaan met dalend aantal leerlingen. Uw raad heeft op 16 januari 2013 over de nota gesproken en aangegeven in te zetten op behoud van huidige schoollocaties en het bevorderen van samenwerking tussen scholen.

29

In Ten Post hebben ouders na een thema–avond over de toekomst van hun kleine scholen de handen ineen geslagen en het Comité onderwijs Ten Post opgericht. In opdracht van dit comité is in 2012 een enquête onder ouders in Ten Post gehouden. Met de uitkomsten van het onderzoek, dat mede is gefinancieerd door de gemeente, is draagvlak aanwezig om verdere samenwerking tussen beide scholen uit te werken. Een belangrijk aandachtspunt is om in gezamenlijkheid tot een identiteit te komen. Beide schoolbesturen hebben elkaar gevonden en de intentie uitgesproken om samen een proces te starten dat leidt tot het behoud van één onderwijsvoorziening in het dorp Ten Post. Het streven is om met ingang van het schooljaar 2014-2015 één dorpsschool te realiseren. De verwachting is dat in 2014 ook in Thesinge en Garmerwolde gesprekken op gang zullen komen om tot een samenwerking van de scholen te komen. Kosten De gemeente is op grond van de huisvestingsverordening verantwoordelijk voor het groot onderhoud van schoolgebouwen. Het huisvestingsprogramma en -overzicht 2014 wordt eind 2013 door het college vastgesteld.

2.

Evaluatie van werking Brede School en betrokkenheid andere scholen

Activiteit In het OOGO/LEA overleg hebben we vastgesteld dat de samenwerking in de brede school nog te weinig handen en voeten heeft gekregen en vooral beperkt is tot afspraken over beheer door de gebruikers van de multifunctionele accomodatie aan de Kievitstraat. Om echt invulling te geven aan het begrip brede school hebben we het thema ‘versterken samenwerking brede school’ opgenomen in de LEA 2012-2016. We willen de samenwerking tussen de scholen in Ten Boer en de BSO versterken door middel van het realiseren van een aanbod buitenschoolse activiteiten die in verbinding staat met de programma’s op de scholen. Dat gaan we in 2014 doen in samenwerking met de drie scholen in Ten Boer. We betrekken ook de scholen in de andere dorpen bij de brede school gedachte. Ook zullen we hierbij andere partijen betrekken die zich bezig houden met het buitenschoolse aanbod voor kinderen en jongeren, zoals het jongerenwerk, het project “Ik ben een topper” en het Huis voor de Sport.

3.

Stimuleren samenwerking onderwijs en andere organisaties

Activiteit Als vervolg op het succes van het BOS-project (2010) en daarna de combinatiefuncties (2011), heeft Ten Boer in 2012 ingetekend op de nieuwe, verruimde rijksregeling ‘brede impuls combinatiefuncties’. In 2014 zal het eerste volledige kalenderjaar zijn waarin we uitvoering geven aan de brede impuls. Een link is gelegd met de uitvoering het uitvoeringsprogramma Lokaal Gezondheidsbeleid. Uitgebreide informatie hierover staat beschreven in 2.5. Sport en Recreatie.

4.

Onderhoud schoolgebouwen volgens meerjaren onderhoudsplan

Activiteit In overleg met het OOGO onderzoeken welk onderhoudssysteem de voorkeur heeft: a. de gemeente en de schoolbesturen stellen gezamenlijk een MIOP op, of b. de gemeente stelt een meerjarig onderhoudsplan met een looptijd van 10 jaar, of 30

c. continueren van de huidige situatie waarbij de scholen jaarlijks een onderhoudsplan indienen. De activiteit is afgerond. De schoolbesturen zijn vanaf 2012 financieel, verantwoordelijk voor het opstellen van een onderhoudsplan. De gemeente zal tot 1 januari 2015 verantwoordelijk blijven voor de kosten van het groot onderhoud, conform de verordening onderwijshuisvesting. Na 1 januari 2015 worden de schoolbesturen niet alleen inhoudelijk, maar ook financieel verantwoordelijk voor het onderhoud en de aanpassing van de schoolgebouwen. De rijksvergoedingen daarvoor gaan rechtstreeks

naar

de

schoolbesturen.

De

AU-gemeentefonds

uitkering

op

het

onderdeel

onderwijshuisvesting wordt teruggebracht met een bedrag van ca € 15 per m2 brutto vloeroppervlak. Vanaf 1 januari 2015 zullen geen gemeentelijke uitgaven voor het onderhoud van schoolgebouwen meer hoeven te worden gedaan. Ter uitvoering van de wettelijke taak blijft de gemeente wel verantwoordelijk voor nieuwbouw, uitbreiding, verzekering, kosten gymaccommodaties, schades, e.d. 2014 is daarmee het laatste jaar waarin gemeentelijke vergoedingen voor het groot onderhoud opgenomen in het programma onderwijshuisvesting 2014 worden uitgekeerd. In 2014 zal de raad een nader voorstel worden voorgelegd ter wijziging van de verordening onderwijshuisvesting. Tevens zullen dan de financiële gevolgen in beeld worden gebracht van de overheveling van het budget van het gemeentefonds naar de schoolbesturen.

Wat gaan wij nog meer doen in 2014?

Lokale Educatieve Agenda Uitvoeren van de maatregelen op grond van de nieuwe LEA ‘samenwerken aan kansen voor kinderen’ 2012-2016

De Deel Vanuit De Deel zullen we in 2014 de contacten met het onderwijs, met name de interne begeleiders en de leerplicht verder aanhalen. Doel is de realisatie van een dekkende en goed functionerende zorgstructuur voor alle kinderen van 0-12 jaar. Het buurtnetwerk dat in Ten Boer bestond is geïntegreerd in de overlegstructuur die er vanuit De Deel is ontwikkeld in het zogenaamde jeugdoverleg. De contacten met de scholen zijn van belang om vroegtijdig kinderen in beeld te krijgen. Dit wordt nog belangrijker met het oog op de decentralisatie jeugdzorg die op 1 januari 2015 zal plaatsvinden. Binnen het onderwijs wordt gewerkt aan de implementatie van het passend onderwijs. Wij willen in 2014 heldere afspraken maken met de scholen over de verantwoordelijkheden die de scholen hebben ten aanzien van zorg en de taken die op het gebied van de jeugdzorg naar de gemeente overkomen.


Nieuw Perspectief in ‘03’ Plan van aanpak voortijdig schoolverlaten in de RMC-regio Centraal en Westelijk Groningen, periode 2010 – 2013

o

Verordening onderwijshuisvesting 2010

o

LEA 2012-2016

31

Wat mag het kosten?

Rekening 2012

Werkbegroting 2013

Begroting 2014


574.955 0 574.955

547.055 0 547.055

549.202 0 549.202


6.585 0 6.585

1.200 0 1.200

1.200 0 1.200

568.370

545.855

548.002

Nadelig saldo

Er zijn geen noemenswaardige afwijkingen tussen begroting 2014 en werkbegroting 2013.

32

2.5. Sport en Recreatie Inhoud van het programma

De gemeente zorgt er voor dat zowel haar inwoners als haar bezoekers in hun vrije tijd uit een breed scala aan activiteiten kunnen kiezen. Het beschikbaar stellen van faciliteiten met betrekking tot sport, cultuur en recreatie ziet de gemeente als een belangrijke taak. Belangrijke voorzieningen zijn de bibliotheek, speeltuinen, diverse accommodaties voor sport en bewegen en de toeristische trekpleisters.


Speelruimtebeleid In 2010 is gestart met het versneld uitvoeren van het speelruimtebeleid. De uitvoering verloopt voorspoedig, maar vergt relatief veel tijd omdat door de verenigingen van dorpsbelangen c.q. de werkgroepen gezocht moet worden naar aanvullende financieringsmogelijkheden (fondsen, sponsors e.d.) aangezien het gemeentelijke subsidiebudget, met name in de kleine dorpen, in de meeste gevallen ontoereikend is voor de aanleg van nieuwe speel- en sportlocaties. We merken bij de fondsen en subsidies dat de voorwaarden zijn aangescherpt en er voor dezelfde aanvrager (bijvoorbeeld dorpsbelangen Ten Boer) niet elk jaar een bijdrage beschikbaar is. Hierdoor duurt de uitvoering in het dorp Ten Boer nog wat langer dan gewenst. Vanuit basisschool de Poort is een werkgroep geformeerd, deze gaat aan de slag om een projectplan te maken voor de herinrichting van hun schoolplein. In 2014 verwachten we de laatste speelplekken te hebben ingericht.

Stimuleren sporten Als vervolg op het succes van het BOS-project (2010) en daarna de combinatiefuncties (2011), heeft Ten Boer in 2012 ingetekend op de nieuwe, verruimde rijksregeling ‘brede impuls combinatiefuncties’. Daarmee willen we per 2016 1,7 fte aan combinatiefuncties realiseren. Met deze nieuwe regeling willen we een samenhangend pakket aan initiatieven uitvoeren op het gebied van sport, cultuur, en brede school, in het kader van gezond en actief opgroeien. Verder kunnen verenigingen een aanvraag doen in het kader van een regeling van het rijk voor zgn. Sportdorpen. Wij zullen de verenigingen ondersteunen bij de ontwikkeling van een aanvraag en zullen de samenhang met de gemeentelijke activiteiten in het kader van de combinatiefunctieregeling trachten aan te brengen.

Wat willen we bereiken? Opgenomen in het bestuursakkoord 2010 – 2014 Sport is een bindende factor in onze dorpen. Het bevordert gezondheid, normbesef en maatschappelijke binding. In een aantal gevallen is de sportvoorziening in een dorp gekoppeld aan het dorpshuis tot een multifunctioneel centrum dat een belangrijke factor vormt voor de leefbaarheid in de dorpen. We zullen er dan ook voor gaan om de sportvoorzieningen in stand te houden en waar mogelijk te verbeteren. Daarbij zullen we ons inzetten om sporten te stimuleren, via de scholen en via 33

projecten van bijvoorbeeld het Huis van de Sport. Qua recreatie heeft onze gemeente voldoende te bieden. Ten Boer is een poort naar het Hoogeland en de stad. De gemeente moet zich inzetten om de recreatieve voorzieningen te verbeteren en te promoten. Dit in samenwerking met de ondernemers in die sector. Acties: 1. In overleg met sportverenigingen zoeken naar mogelijkheden voor doelmatig beheer en onderhoud. 2. Onderhoud sportvoorzieningen volgens meerjaren investerings- en onderhoudsplan. 3. Bij een sluitende begroting zullen bezuinigingen binnen het programma Sport aangewend worden om de probleemvelden volgens het rekenkamerrapport als eerste aan te pakken. 4. Structureel overleg tussen de gemeente en de sportverenigingen. 5. Stimuleren sporten. 6. Verbeteren en promoten recreatieve voorzieningen. 7. Samenwerken met dorpshuizen en dorpsverenigingen om subsidiestromen aan te boren. 8. Actief blijven in (provincie)brede projecten op het gebied van recreatie en cultuur.


1.

In overleg met sportverenigingen zoeken naar mogelijkheden voor doelmatig beheer en onderhoud

Activiteit a.

Opstellen van regionale benchmark zwembad, sporthal, tennisclub en voetbalverenigingen naar huuropbrengst, hoogte abonnementen (en dagkaarten) en contributie en bar omzet.

b.

Toepassen KNVB- normen. In de afspraken met de verenigingen zullen we rekening houden met deze normen

c.

Gelinkt aan bezuinigingen en efficiency

d.

Betrekken in dorpskernenbeleid

e.

Kwaliteitsmonitor opstellen en uitvoeren door gemeente, nadat contracten over beheer en onderhoud zijn vastgesteld.

Planning: Continue Resultaat In 2014 zullen de afspraken tussen de voetbalverenigingen over het dagelijks- en groot onderhoud worden gecontinueerd. Iederz zal het dagelijks onderhoud blijven uitvoeren en eind 2013 zal nog een afweging gemaakt worden over de uitvoering van het groot onderhoud. Voor het zwembad is in 2011 een toekomstplan opgesteld waarbij o.a. gewerkt wordt met vrijwilligers, een nieuwe website en met sterkere PR. In 2014 zal deze lijn worden voortgezet. Met de stichting BES is in 2013 een nieuwe overeenkomst afgesloten over het beheer en het groot onderhoud. De uitvoering van dat laatste verloopt op basis van de door de raad vastgestelde MIOP. Verder is in 2013 besloten om slechts minimaal onderhoud te plegen aan de skeelerbaan. Deze wordt in 2014 verhuurd zoals die er bij ligt. In de winterperiode zal de skeeleerbaan gebruikt blijven worden als ijsbaan.

34

In 2014 zal gekeken worden naar de tarieven die in Ten Boer worden gehanteerd in vergelijking met andere gemeenten. Kosten De kosten voor het opstellen van en voor de benodigde afstemmingsgesprekken met de verenigingen vallen binnen de bestaande budgetten. Voor het groot en dagelijks onderhoud zijn in de begroting budgetten opgenomen.

2.

Onderhoud sportvoorzieningen volgens meerjaren investerings- en onderhoudsplan

Activiteit Het doen van onderzoek naar de stand van zaken onderhoud van onze sportvoorzieningen en het resultaat verwerken in een meerjarig investerings- en onderhoudsplan (MIOP). De raad heeft in april 2011 de MIOP gemeentelijke sportgebouwen vastgesteld, met een looptijd van 10 jaren. Verder is in 2013 de MIOP voor de voetbalvelden vastgesteld. Jaarlijks vindt in overleg met de verenigingen een actualisatie plaats. De regulier terugkerende schouw van de sportgebouwen zal meegaan in de planningscyclus van de gemeente Groningen. Voor 2014 zijn bedragen voor de beide MIOP’s gereserveerd in de begroting.

3.

Bij een sluitende begroting zullen bezuinigingen binnen het programma Sport aangewend worden om de probleemvelden volgens het rekenkamer rapport als eerste aan te pakken

Activiteit Een totaal pakket bezuinigingsvoorstellen wordt uitgewerkt en bezuinigingen worden vastgesteld. Planning Er is een onpartijdig onderzoek uitgevoerd door ISA sport naar de bezetting, de kwaliteit en de onderhoudseisen van de sportvelden. De gesprekken met de voetbalverenigingen over het onderhoud van de sportcomplexen hebben geresulteerd in overeenstemming over vergrote zelfwerkzaamheid door de verenigingen en verlaging van de kosten voor de gemeente met ingang van het jaar 2013. We hopen, afgezien van calamiteiten zoals een zeer droge zomer, binnen de beschikbare budgetten het dagelijks en het groot onderhoud uit te voeren. Resultaat De aanpak van de probleemvelden, dus ook die van het trainingsveld Garmerwolde, is meegenomen in het groot onderhouds- en vernieuwingsplan voor de voetbalvelden en de afspraken daarover met de voetbalverenigingen. De prioritering in de MIOP-voetbalvelden is tot stand gekomen na overleg met de verenigingen. Kosten De kosten voor het regulier en groot onderhoud zijn in de begroting opgenomen.

4.

Structureel overleg tussen de gemeente en de sportverenigingen

Activiteit Er is regulier overleg opgestart tussen het college en de besturen van de sportverenigingen. Onderwerpen zijn: afstemming van sportactiviteiten tussen sportverenigingen en het onderwijs alsmede afspraken over de exploitatie van de sportaccommodaties.

35

Planning Eén keer per jaar vindt er overleg plaats met de belangrijkste sportverenigingen. Resultaat Samenwerking en afspraken tussen de gemeente en de sportverenigingen en accommodaties zijn vastgelegd. Kosten Valt binnen de DVO uren met de gemeente Groningen.

5.

Stimuleren sporten

Activiteit In nauwe samenwerking met het onderwijs en de brede schoolpartners kinderopvang en jongerenwerk is een samenhangend plan voor gezond opgroeien, leren en ontwikkelen in Ten Boer opgesteld: sport en onderwijs. Het plan voorziet in een uitbreiding van de uren brede vakdocent voor het bewegingsonderwijs op de basisscholen en twee keer per week naschoolse sportactiviteiten in samenwerking met de sportverenigingen. Ook wordt de samenwerking tussen de brede schoolpartners geïntensiveerd door de aanjager brede school, waarbij het thema gezonde leefstijl een belangrijk aandachtspunt is. Planning Loopt vanaf september 2013 tot en met december 2016 Resultaat Realisatie van 1,7 fte aan combinatiefuncties in 2016 Naschoolse activiteiten op gebied van sport, bewegen en gezonde leefstijl Kosten De kosten voor 2014 zijn geraamd op € 58664 en worden gedekt uit rijkssubsidie, een bijdrage van de scholen en gemeentelijke middelen

6.

Verbeteren en promoten recreatieve voorzieningen

Activiteit Het versterken van de gemeentelijke functie als doorgeefluik op de website van de gemeente, de VVV en de bibliotheek (cultuurportal). Deze activiteit is gecancelled. Er is bij de vaststelling van de voorjaarsnota 2011 besloten om deze actie niet uit te voeren.

7.

Samenwerken met dorpshuizen en dorpsverenigingen om subsidiestromen aan te boren

Activiteit De samenwerking wordt gekoppeld aan de ondersteuning vanuit de aandachtsfunctionaris gemeente Ten Boer en de te maken afspraken in het kader van het dorpskernenbeleid. Planning Begin 2011, gelijk opgaand met pilot 'dorpskernenbeleid in 1 dorp'. In 2011 is in Ten Post een breed overleg gestart. Met name zijn in Ten Post de acties vooral op het onderwijs gericht. In 2014 zal het college overleg met de dorpsverenigingen voeren. In 2014 zal verder duidelijkheid komen over de bestemming van The Old Farm. 36

Resultaat We willen ook in 2014 goede contacten onderhouden met de dorpen via o.a. de dorpenronde van het college en het bezoek van de jaarvergaderingen door de wethouders. Voor het dorpshuis ’t Holt in Ten Post is door het bestuur een renovatieplan opgesteld. Wij zijn in gesprek met het bestuur en verwachten dat in 2014 door het bestuur een definitief voorstel zal worden gedaan voor de renovatie. De gemeente kan bijdragen in het kader van de dorpshuizenregeling. In Ten Boer zal de initiatiefgroep dorpshuis een voorstel doen voor de haalbaarheid van een dorpshuis in The Old Farm. Rond 1 juli 2014 zal er duidelijkheid moeten zijn over de toekomstige bestemming van de jeugdsoos. Voor de periode tot 1 juli 2014 wordt de voormalige jeugdsoos gebruikt voor sociaal-culturele activiteiten van onder meer de stichting Jeugdwerk Ten Boer. Kosten De kosten voor de renovatie van het dorpshuis ’t Holt zullen voor wat betreft de gemeentelijke bijdrage uit het dorpshuizenbeleid worden gedekt. De kosten voor het dorpshuis in Ten Boer worden nog in beeld gebracht en zullen onderdeel vormen van het plan dat door de initiatiefgroep wordt opgesteld.

8.

Actief blijven in (provincie)brede projecten op het gebied van recreatie en cultuur

Activiteit Deelname aan besturen/bestuurscommissies van Leader Hogeland, Regiovisie, ontwikkeling systeem fietsknooppunten etc. De provincie Groningen stopt met ingang van 2013 met het Regionaal Cultuurplan. Hiermee komt een einde aan de gemeente overstijgende cultuurprojecten. Planning Continu proces. Resultaat Een pakket maatregelen met kansen voor de regio en de gemeente. Kosten Bij specifieke projecten dienen de gemeentelijke kosten gedekt te worden uit de Leader-reserve.


Bibliotheek In 2013 is het postagentschap uit de bibliotheek vertrokken waardoor de opbrengsten sterk gedaald zijn. De uitvoering van het bibliotheekwerk in de gemeente komt hierdoor onder druk te staan. In ieder geval zal voor 2014 het wegvallen van de bijdrage van het postagentschap gecompenseerd moeten worden. Vandaar dat voor 2014 incidenteel een extra gemeentelijke bijdrage van € 30.000 nodig is om de continuiteit in ieder geval in 2014 te waarborgen Tegelijkertijd zullen er in 2014 plannen gemaakt moeten worden voor de exploitatie na 2014. Hierover is het overleg met Biblionet gestart. In 2014 zal de raad een nader voorstel worden voorgelegd voor de toekomst van de bibliotheek in Ten Boer.

Verduurzaming van het onderhoud van de dorpshuizen Ook bij de dorpshuizen streven we naar verduurzaming van het onderhoud van de dorpshuizen. Het onderhoud wordt niet door de gemeente uitgevoerd maar door de dorpshuizen zelf; wij plaatsen verduurzaming bij hen op de agenda als subsidievoorwaarde wanneer er een beroep wordt gedaan op 37

de investeringssubsidie dorpshuizen. Er heeft in 2013 een onderzoek plaatsgevonden naar de mogelijkheden voor verduurzaming van de dorpshuizen in Ten Post en Woltersum en de voetbalkantines van Omlandia en GEO. De millenniumwerkgroep heeft het op zich genomen om met de verenigingen contact te onderhouden over de door de verenigingen ontvangen rapportages. We verwachten in 2014 van de milleniumwerkgroep nader informatie over de invoering van de aanbevelingen uit de rapportages.

Brandveiligheid en de aanwezigheid van brandweerlogboeken De WSR van de dienst OCSW heeft de sportaccomodaties getoetst aan de wettelijke eisen ten aanzien van de brandveiligheid en andere wettelijke kaders. Vanuit de Arbo-wet is een risicoinventarisatie en – evaluatie verplicht. Verder dienen er brandweerlogboeken in alle sportaccommodaties aanwezig te zijn. Tenslotte zijn er andere wettelijke eisen zoals ladderkeuringen, NEN normen en keuring van gymnastiekmaterialen. Met de aanleg van logboeken is een start gemaakt. Er zal nog een voorstel volgen voor de gefaseerde invoering van de noodzakelijke maatregelen en aanpassingen. In 2014 zal daar een begin mee gemaakt worden, dan zal ook duidelijk worden welke maatregelen getroffen dienen te worden. Het streven is om het project medio 2014 af te ronden. Daarna zullen de logboeken bijgehouden en regelmatig ge-update worden.

Zwembad de Blinkerd Met het zwembad in Bedum zijn afspraken gemaakt over abonnementen die wederzijds geldig zijn en over gezamenlijke marketing. Met het oog op 2014 zullen we nog nader verkennen of er nog meer mogelijkheden voor samenwerking zijn. Gedacht kan worden aan de inzet van personeel, gezamenlijke inkoop en samen opzetten van zwemactiviteiten. In 2012 zijn we gestart met het inzetten van vrijwilligers in het beheer van zwembad de Blinkerd. In 2012 hebben zich 14 vrijwilligers aangemeld voor het verrichten van werkzaamheden. In 2013 hebben zich een aantal extra vrijwilligers gemeld. In 2014 willen we deze inzet van vrijwilligers continueren en er wordt gestreefd naar uitbreiding. Verder valt te melden dat er plannen voor verduurzaming van het zwembad en de renovatie van de groenstrook aan de Blinkerdlaan in ontwikkeling zijn.

Verzoamelstee Samen met de gemeenten Winsum en Bedum is een project voor de ontwikkeling van digitale dienstverleningen voor met name ouderen ontwikkeld. In 2011 is de pilot in Thesinge van start gegaan. De gemeente Ten Boer zal ook in 2014 zitting hebben in de stuurgroep en de projectbegeleidingsgroep die binnen dit project functioneren.


Dorpshuizennotitie 2002

o

Sportnotitie 2003

o

Uitvoeringsplan Speelruimtebeleid 2008-2018

o

MIOP sportaccommodaties Ten Boer 2011 tot en met 2021

38

o

MIOP sportvelden 2013

Wat mag het kosten?

Rekening 2012

Werkbegroting 2013

Begroting 2014


1.580.356 0 1.580.356

1.312.463 20.000 1.332.463

1.356.713 0 1.356.713


195.324 0 195.324

218.461 0 218.461

204.001 0 204.001

1.385.032

1.114.002

1.152.712

Nadelig saldo

De uitzetting aan de lastenkant wordt veroorzaakt door verwerking van de gevolgen Perspectiefnota 2013 in de begroting 2014. Gaat om de lastenstijging bibliotheek (€ 30.000,00) en bijdragen monumenten(€ 12.000,00). De daling van de baten komt door een bijstelling van de opbrengsten zwembad De Blinkerd conform de Perspectiefnota 2013.

39

2.6 Welzijn, Zorg en Ouderen Inhoud van het programma

De gemeente biedt steun aan mensen die zich niet zelfstandig kunnen redden zoals bijstandsgerechtigden, arbeidsongeschikten, gehandicapten of ouderen. Zij ondersteunt hen in de eerste plaats financieel door de verstrekking van een uitkering of een tegemoetkoming in de kosten die kunnen worden gedekt vanuit de Bijzondere bijstand of de WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning). Daarnaast willen we zoveel mogelijk mensen stimuleren om te participeren in de Ten Boerster samenleving, via een betaalde baan of, als dat nog niet haalbaar is via vrijwilligerswerk. In programma 6 zijn de gemeentelijke taken met betrekking tot werk en inkomen opgenomen. Daarnaast vinden we in programma 6 de diverse WMO-voorzieningen terug zoals de regeling huishoudelijke hulp en de woon- en vervoersvoorzieningen. Na 2014 zal er in het sociale domein als gevolg van de decentralisaties het een en ander gaan veranderen. Onderstaand wordt daar op hoofdlijnen op ingegaan.

Trends en ontwikkelingen Welzijn Nieuwe Stijl en de Deel: Naast de ontwikkelingen in de Wmo hebben we ook binnen het “welzijnsdomein” te maken met veranderend beleid en vernieuwing. Welzijn Nieuwe Stijl moet een bijdrage leveren aan de vernieuwing en de kwaliteitsverbetering van de welzijnssector. Voor Ten Boer belangrijk omdat de gemeente de welzijnsinstelling immers opdrachten verstrekt. Welzijn Nieuwe Stijl kent 8 ‘bakens’ die zijn bedoeld om richting te geven aan het denken, het maken van afspraken en het handelen, voor zowel de betrokken welzijnsorganisatie als de gemeente. Met de werkwijze van De Deel sluiten wij nu reeds aan bij deze nieuwe principes.

Decentralisatie AWBZ en De Deel Door de decentralisatie van grote delen van de AWBZ krijgen de gemeenten een belangrijkere rol in het sociale domein. Met deze decentralisatie en de andere decentralisaties krijgen de gemeenten meer handvatten om zorg te dragen voor een integrale dienstverlening voor haar burgers. Er is nog veel onduidelijkheid over de decentralisaties. Naar verwachting wordt begin 2014 meer duidelijkheid door het rijk geschapen. Toch zijn de voorbereidingen op bestuurlijk en ambtelijk niveau in volle gang. Zo worden er voorstellen ontwikkeld over de wijze van contractering, kwaliteit, de organisatie van de toegang en wordt gekeken op welke gebieden gemeenten samen kunnen werken. In Ten Boer zien we De Deel met de dorpscoaches als belangrijk instrument voor de uitvoering van de decentralisaties. In de visie van de gemeente gaat het om het welzijn van de burgers en het meedoen. Daarbij is het uitgangspunt de inwoner die zelf de regie voert over zijn leven en de gemeente die dit stimuleert. Het ontplooien van burgerkracht en samenredzaamheid zijn daarbij de sleutels. Dat willen we met name in het sociale domein stimuleren, faciliteren en ondersteunen. De burger blijft zelf verantwoordelijk voor de keuzes die zij maken. Als gemeente bieden we ondersteuning bij het zelf oplossen van vragen en problemen. We nemen het niet over, tenzij het echt niet anders kan. Er zal een omslag moeten

40

plaatsvinden bij burgers, bestuurders, instellingen en ambtenaren van zorgen voor naar zorgen dat. Binnen de Deel zal in 2014 in deze richting verder gewerkt worden. De verwachting is dat van de provincie een incidentele subsidie zal worden ontvangen om de leefbaarheid in de dorpen en de eigen kracht van burgers en organisaties te versterken. WWB (Wet Werk en Bijstand), het Sociaal akkoord en de participatiewet In 2012 is het kabinet Rutte 2 geformeerd. Samen met de sociale partners is op 11 april 2013 het sociaal akkoord gesloten. Eén van de afspraken was om voor de invoering van de nieuwe participatiewet meer tijd uit te trekken. Deze wet gaat dan ook pas op 1 januari 2015 in. Dit betekent dat in 2014 we ons zullen moeten voorbereiden op deze nieuwe wet. Kern van de nieuwe participatiewet is dat er één regeling komt voor de onderkant van de arbeidsmarkt waarin zowel de Wwb al de Wsw maar ook de Wajong onder komen te vallen. Uitgangspunt is dat iedereen die kan werken straks ook gaat werken. Een belangrijke drager van de participatiewet zullen de 35 regionale werkbedrijven zijn. Deze werkbedrijven zullen op een commerciële manier worden geleid met inspraak en financiering van de werkgevers. Hoe deze werkbedrijven er precies uit komen te zien en wat dit betekent voor de huidige Sw bedrijven is op dit moment nog niet duidelijk. We zullen u op een later moment informeren over de implementatie van de nieuwe participatiewet in Ten Boer.

Participatiebudget Onderstaand een overzicht van de geraamde budgetten voor 2014 op basis van voorlopige gegevens van het ministerie van sociale zaken. Het flexibel participatiebudget zal iets lager zijn dan in 2013. Verder vervalt het budget voor inburgering.

Budget

2013*

2014**

Flexibel Participatiebudget

123.000

120.000

Inburgering

8.000

0

Volwasseneducatie

5.000

5.000

136.000

125.000

31.000

0

167.000

125.000

Subtotaal P-budget Meeneemregeling Totaal:

* Voorlopig budget 2013 (Bron: ministerie van SZW). ** Voorlopig budget nog niet bekend, het betreft een voorlopige indicatie

De ontwikkelingen op de arbeidsmarkt Volgens de juniraming van het CPB krimpt de economie dit jaar nog met 1%. Voor 2014 wordt er licht economisch herstel verwacht als gevolg van het herstel van de export. Net als in 2013 zullen door de situatie op de huizenmarkt en door de bezuinigingen van de rijksoverheid, de lage binnenlandse bestedingen nauwelijks bijdragen tot economisch herstel. Verder verwacht het UWV dat het aantal werkzoekenden met meer zal toenemen dan de groei van de werkgelegenheid; de werkloosheid zal dus toenemen. Voor Ten Boer betekent dit dat we enerzijds rekening zullen moeten houden met meer instroom van nieuwe klanten en anderzijds maakt de blijvende onzekerheid op de arbeidsmarkt het

41

voor ons steeds lastiger om klanten te laten uitstromen op de reguliere arbeidsmarkt. Onze insteek is en blijft, ook in 2014, om klanten zoveel mogelijk voor te bereiden voor de (toekomstige) arbeidsmarkt en als dit nog niet haalbaar is, willen we dat zoveel mogelijk klanten actief zijn in Ten Boer.

Inburgering en volwasseneducatie In 2013 is de Wet inburgering gewijzigd. Inburgeraars zijn vanaf 1 januari zelf verantwoordelijk en moeten dan conform het rijbewijsmodel hun eigen inburgering financieren. Dit betekent dat we inburgeraars vanaf 2013 geen trajecten meer kunnen aanbieden. In 2013 kregen we nog geld om de vervolgkosten van de in 2012 gestarte trajecten te financieren. In 2014 is de gehele bijdrage vervallen. In juni 2013 waren er nog 18 inburgeraars bezig met het afronden van hun inburgeringscursus. Wij verwachten hiervoor in 2014 geen kosten meer te maken. We gaan ervan uit dat het budget voor volwasseneneducatie de komende jaren € 5.000 zal blijven. Tenslotte gaan we ervan uit dat we ook in de toekomst jaarlijks nog maximaal 25% van het totale participatiebudget mogen meenemen naar het volgende jaar. Voor 2014 is geen budget uit 2013 meegenomen. De verwachting is dat het restbudget uit 2013 minimaal zal zijn. Bij de najaarsnota zal nader gerapporteerd worden over de uitputting van het participatiebudget 2013.

Wat willen we bereiken? Opgenomen in het bestuursakkoord 2010 – 2014 Werk en inkomen Werk is van groot belang voor zowel individuele mensen als de samenleving. Werk verschaft niet alleen inkomen, het draagt ook bij aan eigenwaarde, sociale contacten en vermindert afhankelijkheid. Juist nu het economisch minder gaat willen we zo veel mogelijk mensen aan het werk houden. Voor mensen voor wie werken niet vanzelfsprekend is wordt ingezet op activering en participatie, door bijvoorbeeld vrijwilligerswerk. Met dezelfde doelen als het reguliere werk; zowel het individu als de samenleving profiteren ervan. Het is voor ons onacceptabel dat er mensen op of onder de armoedegrens leven in onze gemeente. Mensen zullen gestimuleerd worden om gebruik te maken van de voorzieningen waar ze recht op hebben. Acties: 1. Mensen aan het werk houden 2. Inzetten op participatie en activering 3. Geen mensen op of onder de armoedegrens: inwoners actief benaderen om gebruik te maken van voorzieningen waar ze recht op hebben

WMO De Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) is ingewikkeld en kent vele kanten. Het is een wet gericht op participatie van burgers. Daarom is informatievoorziening van groot belang. We willen dat er één loket is waar men met alle vragen terecht kan. De WMO-adviesraad geeft de gemeente gevraagd en ongevraagd advies. We hechten er waarde aan dat zowel college als raad goed contact met de WMO-adviesraad heeft. 42

Een kwalitatieve, goede organisatie voor de hulp/zorg is het leidende principe bij aanbestedingen voor WMO-voorzieningen, waarbij zo min mogelijk verschillende hulpverleners worden ingeschakeld bij de zorgvrager. Acties: 1. Eén loket voor alle WMO- en AWBZ-zaken; 2. Goed contact met de WMO-adviesraad; 3. Onderzoek eigen bijdrage voor meer Wmo-voorzieningen;


1.

Mensen aan het werk houden

Activiteit Mensen uit de bijstand halen door sturing op de uitvoering van regelingen; de gemeente heeft geringe invloed op het uit de bijstand houden van mensen. Planning Is een continu proces. Resultaat Het resultaat is er op gericht dat we regelingen optimaal toepassen en dat we het huidige aantal bijstandgerechtigden van 66 personen per 1 augustus 2013 handhaven, dan wel verminderen. Van de groep bijstandsgerechtigden zijn op dit moment 36 personen verbonden aan een activiteit of traject, waaronder 14 personen met een duaal of een inburgeringstraject. We intensiveren de dienstverlening aan de klanten, met name door een goede samenwerking tussen de dorpscoaches en de medewerkers van de dienst SOZAWE die zich met reintegratie bezighouden. Activiteit nr. 2 geeft hier mede vorm aan. Voor de bestrijding van de jeugdwerkloosheid heeft de gemeente Groningen als centrumgemeente een aanvraag ingediend bij het Rijk. Ook jongeren uit Ten Boer kunnen aan het project deelnemen. Kosten Binnen het beschikbare budget op de begroting (rijksmiddelen voor uitvoering WWB, het zogenaamde participatiebudget). Voor de bestrijding jeugdwerkloosheid zal er naar verwachting extra budget van het rijk komen.

2. Inzetten op participatie en activering Activiteit Het contingent van langdurig en moeilijk bemiddelbare bijstandgerechtigden willen we persoonlijk kennen, blijven stimuleren en begeleiden naar participatie in enige vorm. De gemeente Ten Boer heeft 66 personen per 1 augustus in een WWB-uitkering. De klanten die op dit moment niet actief deel aan re-integratie, inburgering en/of een educatietraject willen we intensief gaan begeleiden richting sociale activering en/of vrijwilligerswerk. Verder gaan we na bij alle klanten in hoeverre men actief is in het vrijwilligerswerk. Als dat niet het geval is zullen we mensen gaan benaderen om vrijwilligerswerk te gaan doen. Mocht men daar niet toe bereid zijn heeft de gemeente de beleidsregel tegenprestatie om mensen alsnog te bewegen om activiteiten te verrichten. Ook niet uitkeringsgerechtigden zullen we trachten te werven via De Deel medewerkers om vrijwilligerswerk te doen. Ter ondersteuning hiervan 43

wordt de vrijwilligersvacaturebank nieuw leven ingeblazen. Er wordt onderzocht of de website Wehelpen.nl een toegevoegde waarde heeft voor het stimuleren van vrijwilligerswerk. Planning In 2014 willen we stevig inzetten op participatie en activering. De diagnose van het klantenbestand op klantniveau is een continue proces. We willen meer aandacht gaan besteden aan het resultaat van de reintegratie inspanningen. In 2014 zal de raad bij de jaarrapportage WWB wat meer geinformeerd worden over de over de opbouw van ons klantenbestand en ook de mate waarin de klanten actief zijn met hun reintegratie en vrijwilligerswerk. Kosten De kosten vallen binnen de bijdrage die wij van het rijk ontvangen en de middelen die beschikbaar zijn voor De Deel.

3.

Geen mensen op of onder de armoedegrens: inwoners actief benaderen om gebruik te maken van voorzieningen waar ze recht op hebben

Activiteit In het collegeprogramma zijn navolgende activiteiten gespecificeerd: a.

Inrichten databestand doelgroep huishoudens, conform basis gemeentefonds;

b.

Methodiekontwikkeling m.b.t. de vraag hoe de doelgroep bereikt kan worden (bv. concreet huisbezoek door professional);

c.

Inrichten maatwerk oplossingen;

d.

Plan van Aanpak opstellen, inclusief bovenstaande activiteiten;

e.

Pro-actieve dienstverlening organiseren naar o.a. laaggeletterde en laagopgeleide burgers.

Planning In 2014 zullen de dorpscoaches mensen blijven informeren over regelingen die de gemeente Ten Boer heeft voor mensen op of onder de armoedegrens. Resultaat In 2014 zetten we de minimaregelingen voort. Het gaat om de minimaregeling voor kinderen in gezinnen

die

het

niet

breed

hebben,

de

langdurigheidstoeslag

en

regeling

duurzame

gebruiksgoederen. Onze dorpscoaches zullen mensen blijven informeren over deze regelingen. Met de huisbezoeken door de dorpscoaches worden (vooral) ook laaggeletterde en laagopgeleide burgers bereikt. In 2014 zal worden gekeken of de diverse regelingen in het kader van het armoedebeleid samengevoegd kunnen worden tot één regeling. Tenslotte loopt de overeenkomst met de GKB over schuldhulpverlening in 2014 door. Ook de inzet van het project thuisadministratie door Humanitas wordt in 2014 gecontinueerd. Kosten Binnen de beschikbare middelen voor armoedebeleid en bijstand.

4.

Eén loket voor alle WMO en AWBZ zaken en de inzet van dorpscoaches

Activiteit Het Loket heeft vorm gekregen in De Deel en is per 1 januari 2012 gerealiseerd. Is een continue proces. Zie ook elders voor nadere informatie over De Deel 44

Kosten De kosten voor De Deel zijn in de begroting opgenomen.

5.

Goed contact met de WMO-adviesraad

In de afgelopen jaren is een goede relatie opgebouwd met de WMO raad. Er vindt op ambtelijk niveau eens in de zes weken overleg plaats. Minimaal eens per jaar heeft de wethouder een overleg met de WMO adviesraad. De goede relatie willen we in 2014 voortzetten. Aandacht van de WMO-adviesraad zal worden gevraagd voor de decentralisaties AWBZ en jeugdzorg, bezuinigingen op de huishoudelijke hulp en de ontwikkelingen rond De Deel.

6.

Onderzoeken of mantelzorgers onder voorwaarden vrijgesteld kunnen worden van sollicitatieplicht

Activiteit Onderzoek laten uitvoeren door de dienst Sozawe van de gemeente Groningen. Planning Het onderzoek heeft in 2011 plaatsgevonden. Resultaat Binnen de wettelijke kaders is het niet mogelijk om mantelzorgers collectief te ontheffen van de sollicitatieplicht. Wel kan in individuele gevallen ontheffing van de sollicitatieplicht worden verleend. Deze activiteit is afgerond.


Het huisvesten van vergunninghouders Per halfjaar krijgt de gemeente van het rijk een taakstelling opgelegd voor de huisvesting van mensen met een verblijfsvergunning. In 2014 zullen wij samen met Wierden en Borgen en de COA de taakstelling realiseren. De realisatie is echter afhankelijk van het voordragen van huisvestingskandidaten door de COA.

Lokaal gezondheidsbeleid We voeren het uitvoeringsprogramma Lokaal Gezondheidsbeleid 2012-2016 jaarschijf 2014 uit.

Cliëntenplatform SOZAWE In 2013 is het Cliëntenplatform ingesteld. Met dit platform zullen wij de belangrijke ontwikkelingen op het gebied van werk en inkomen bespreken en daar waar nodig advies vragen.


Wet Werk en Bijstand en de daarop gebaseerde verordeningen

o

Verordening langdurigheidstoeslag

o

Re-:integratieverordening

o

Afstemmingsverordening

45

o

Handhavingsverordening

o

Maatregelenverordening WWB, IOAW en IOAZ

o

Nota Herijking armoedebeleid gemeente Ten Boer 2009

o

Tussenevaluatie uitvoering Nota Herijking armoedebeleid gemeente Ten Boer 2011

o

Wet maatschappelijke ondersteuning en de daarop gebaseerde gemeentelijke verordeningen, zoals de WMO-verordening, het verstrekkingenboek en het besluit maatschappelijke ondersteuning Ten Boer

o

Kadernota Lokaal Gezondheidsbeleid 2012-2016

o

Uivoeringsprogramma Lokaal Gezondheidsbeleid 2012-2016 (november 2012)

Wat mag het kosten?

Rekening 2012

Werkbegroting 2013

Begroting 2014


3.209.963 0 3.209.963

3.211.779 0 3.211.779

3.469.825 5.000 3.474.825


1.829.967 1.753.028 0 1.753.028

1.772.514 0 1.772.514

1.934.014 0 1.934.014

Nadelig saldo

1.456.935

1.439.265

1.540.811

De afwijkingen 2014 ten opzichte van 2013 ontstaan door uitzetting diverse uitkeringen en de bijdragen die daar tegenover staan.

46

2.7. Jeugd en Gezin Inhoud van het programma

Het programma Jeugd en Gezin is een nieuw programma in het bestuursakkoord 2010 - 2014. Door het opnemen van een programma Jeugd en Gezin wordt extra aandacht gelegd bij dit onderwerp. In het programma komen onderwerpen zoals het Centrum voor Jeugd en Gezin en het jongerenwerk aan de orde.


Decentralisatie jeugdzorg Het voornemen van het rijk is dat gemeenten vanaf 2015 verantwoordelijk worden voor de jeugdzorg die nu onder de verantwoordelijkheid van het rijk, de provincie, de AWBZ en de Zorgverzekeringswet valt. Ter voorbereiding daarop is door de Groningse gemeenten en de provincie de `Routekaart transitieplan zorg voor de jeugd provincie Groningen’ opgesteld. Deze routekaart is nog steeds leidend bij het invoeringstraject binnen de provincie Groningen. In 2013 is een provinciale programmamanager aangesteld die verantwoordelijk is voor een goede implementatie. Er is door de programmamanager een plan van aanpak opgesteld dat in juni 2013 door het bestuurlijk overleg in de provincie is vastgesteld. In dit plan zijn de acties op een rij gezet die moeten plaatsvinden om te zorgen dat in 2015 de decentralisatie gerealiseerd kan worden. In 2014 zal op bestuurlijk niveau veel inzet gepleegd worden ten behoeve van een goede voorbereiding en invoering. Op uitvoerend niveau zullen eveneens de voorbereidingen getroffen moeten worden voor een goede overgang naar de nieuwe situatie. De Deel zal een belangrijke rol krijgen als het gaat om de uitvoering van de decentralisatie jeugdzorg en de toeleiding daartoe, al dan niet in samenspraak met deskundigen. Van belang is dat in 2014 duidelijk wordt wat gemeenten lokaal, subregionaal en provinciaal gaan oppakken. Ook een belangrijk punt is welke afspraken gemaakt worden over de wijze van contractering, financiering en afrekening. In 2014 zal de raad regelmatig over de voortgang worden geïnformeerd en zonodig zullen voorstellen ter besluitvorming worden voorgelegd. Wat willen we bereiken? Opgenomen in het bestuursakkoord 2010 – 2014 De komende periode zal er veel aandacht uit moeten gaan naar de veranderingen in de jeugdzorg. Een van die veranderingen is de invoering van het Centrum voor Jeugd en Gezin. Vanwege het grote belang van de jeugdzorg hebben we besloten hier een aparte portefeuille van te maken. In dit proces werken we samen met verschillende partijen. Er is een backoffice ingericht, en nu is het aan ons om een frontoffice in te richten. De frontoffice moet makkelijk toegankelijk zijn, voor advies, het doen van meldingen en opvoedingsondersteuning. We willen een eigen jongerenwerker in Ten Boer houden. Door steeds een vaste gesprekspartner te hebben, is er zowel voor de gemeente als voor de jeugd, duidelijkheid. Samenwerking tussen jongerenwerker en de buurtagent is van groot belang. Acties: 47

- Inrichting van de frontoffice in het gezondheidscentrum - Zorgdragen voor goede samenwerking alle partijen - Duidelijke omschrijving rolverdeling en taken van partijen in de frontoffice - Eigen jongerenwerker voor Ten Boer behouden


1.

Inrichting van de frontoffice in het gezondheidscentrum

Activiteit De inrichting van de frontoffice in het gezondheidscentrum is niet meer relevant door de vestiging van De Deel in het gemeentehuis van Ten Boer per 1 januari 2012

2.

Zorgdragen voor goede samenwerking alle partijen

Activiteit: a.

Buurtnetwerk reactiveren: Binnen het Loket zullen we tot nieuwe overlegstructuren komen. Of het buurtnetwerk in de huidige vorm gehandhaafd moet blijven is nog de vraag,

b.

Gewenst beeld van de samenwerking vastleggen en daarna de prestaties benoemen. In 2012 zullen met alle betrokken organisaties werkafspraken gemaakt worden

c.

Draagvlak organiseren door verandering in de culturen van deze organisaties aan te brengen

d.

Bijscholen van medewerkers in kennis van keten en processen. Dit is een onderdeel van het Plan van Aanpak.

Planning Voor een belangrijk deel is de samenwerking tussen alle partijen op welzijnsgebied gerealiseerd binnen De Deel. Er zijn nieuwe overlegstructuren gevormd, zoals een specifiek overleg rond jeugd. In 2014 zullen de belangrijkste taken van De Deel, naast de reguliere dienstverlening aan mensen de volgende zaken zijn: -

De voorbereiding op de taken rond de jeugdzorg

-

Daarmee samenhangend de verdere invulling van de taken van het centrum voor jeugd en gezin binnen de Deel

-

Het maken van goede afspraken met scholen en huisartsen m.b.t. de doorverwijzing naar de jeugdzorg.

Resultaat De Deel wordt doorontwikkeld tot het regie-, advies- en informatiepunt voor zorg, welzijn en werk in de gemeente Ten Boer, ook voor de jeugdzorg. Kosten Budgettair neutraal.

3.

Duidelijke omschrijving rolverdeling en taken van partijen in de frontoffice

Activiteit De activiteit is uitgevoerd. Onderhoud van afspraken over rollen en taken behoeft voortdurende aandacht binnen de Deel.

48

4.

Eigen jongerenwerker voor Ten Boer behouden

Activiteit Garanderen van structurele inzet van adequate jongerenwerker die Ten Boer en de doelgroep kent. Planning Is inmiddels gerealiseerd. De subsidie-afspraken zullen in 2014 op basis van een programma van eisen gemaakt worden. Resultaat De raad heeft bij de vaststelling van de voorjaarsnota 2011 besloten om het budget jongerenwerk te verhogen. Hiermee kon de formatie jongerenwerk worden uitgebreid met ingang van 2011. Kosten Binnen beschikbare budgetten.


Kadernota CJG

o

Visiedocument de Deel: Van Bureau naar Keukentafel

o

Bestuursakkoord Jeugd 2008-2012 (provincie).

o

Samenwerkingsconvenant signaleringssysteem Zorg voor Jeugd Groningen jeugdigen 0-23 jaar (8 juli 2009)

o

Routekaart transitieplan zorg voor de jeugd voor alle gemeenten in de provincie Groningen

o

Beleidsplan Sociaal Domein 2012-2015 Ten Boer (vastgesteld door de raad in december 2012)

o

Kadernota “Jeugd: ieders zorg!” (vastgesteld in de raad van 27 maart 2013)

Wat mag het kosten?

Rekening 2012

Werkbegroting 2013

Begroting 2014


667.448 0 667.448

719.628 0 719.628

727.218 50.000 777.218


73.137 0 73.137

70.989 0 70.989

70.989 15.000 85.989

Nadelig saldo

594.311

648.639

691.229

Er zijn geen noemenswaardige afwijkingen tussen de structurele budgetten in de begroting 2014 en werkbegroting 2013. Het incidenteel budget is nodig voor dekking invoeringskosten decentralisaties.

49

2.8 Milieu Inhoud van het programma

Zoals het programma al zegt, vallen hier alle zaken onder met betrekking tot het milieu. Het betreft hier de inzameling en verwerking van afval, algemene milieuzaken als bodem, lucht, water en geluid, het onderhoud van de riolering en begraafplaatsen, het ophalen van kadavers en het bestrijden van ongedierte. Ook handhaving maakt een belangrijk deel uit van het programma Milieu. Te denken valt aan handhaving van geluidsnormen, normen met betrekking tot de uitstoot van schadelijke stoffen en vergunningverlening. Om dit alles te kunnen bekostigen betalen de inwoners van de gemeente belasting in de vorm van reinigingsrechten en rioolbelasting. Deze belastingen vallen ook onder dit programma.


Milieu en duurzaamheid Als opvolger van het Milieubeleidsplan 2008-2011 is in 2012 de Visie Duurzaamheid 2012-2015 Ten Boer opgesteld en door de raad vastgesteld. Ook is een bijbehorend Actieprogramma 2012-2015 opgesteld dat door het college is vastgesteld en ter kennisname is toegezonden aan uw raad. Milieuambities zijn na één generatie nagenoeg allemaal in formele regels neergelegd. Duurzaamheid en klimaat, in de zin van bv. duurzame energie en duurzame mobiliteit, zijn de nieuwe onderwerpen, die (nog) niet normatief, maar via stimuleringsprojecten kunnen worden bevorderd.

Landelijk en provinciale ontwikkelingen op gebied van vergunningverlening en toezicht

Regionale uitvoeringsdiensten op het gebied van toezicht en handhaving op milieugebied. Volgens afspraak tussen Rijk, Inter Provinciaal Overleg (IPO) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), wordt de kwaliteit van de uitvoering van milieutaken door de lagere overheden verbeterd. Daartoe zijn Regionale Uitvoeringsdiensten (RUD’s) opgezet en zijn landelijke kwaliteitseisen ontwikkeld. De RUD in de provincie Groningen is een openbaar lichaam op grond van de Wet gemeenschappelijke regelingen. Op 1 november 2013 is de Regionale Uitvoeringsdienst operationeel. Het basistakenpakket op het gebied van milieu kan binnen de RUD in de jaren daarna uitgebreid worden met specialistische milieu- en WABOtaken. Vooralsnog is daartoe niet besloten.

Omgevingswet. Het Ministerie van Infrastructuur en Milieu werkt sinds 2011 aan de ontwikkeling van een Omgevingswet, waarin de huidige regelgeving op het gebied van ruimte, wonen, infrastructuur en milieu wordt gebundeld en vereenvoudigd. Op dit moment kan nog niet gezegd worden wanneer de wet van kracht zal worden.

50

Wat willen we bereiken? Opgenomen in het bestuursakkoord 2010 – 2014 Duurzaamheid en milieu zijn geen op zichzelf staande onderwerpen. Ze zijn van zo’n groot belang dat ze door alle beleidsvelden heen lopen. Bij iedere beleidsnotitie en ieder uitvoeringsplan moeten we ons afvragen wat de consequenties voor het milieu zijn. En op een zodanige manier handelen dat het milieu het minst te leiden heeft, of zelfs verbetert. De gemeente heeft een voorbeeldfunctie, maar we willen ook uitnodigend zijn naar burgers, ondernemers en organisaties. Het verdiepen van onze rol als Millenniumgemeente past ook in dit streven. We willen aandacht voor de vervuilde plekken in onze gemeente. Daar waar nodig zullen we actie ondernemen om vervuiling op te (laten) ruimen. Acties: - Actieve bestrijding van zwerfafval - Zoveel mogelijk energiearm, liefst energieneutraal bouwen - Stimulering gebruik fiets en openbaar vervoer - Blijvende aandacht voor vervuilde plekken in de gemeente, met name het oude zwembad in Woltersum - Samenwerken met de werkgroep Millenniumgemeente


1.

Actieve bestrijding van zwerfafval 2014

Activiteit Continueren Ten Boer Schoon: ondersteuning schoonmaakacties zoals Voorjaarsfratsen en Gemeente Schoon. Vanuit de Raamovereenkomst Verpakkingen 2013 – 2022 komt jaarlijks een beperkte hoeveelheid extra middelen beschikbaar voor preventie en aanpak van zwerfaval. De uit deze overeenkomst opgelegde voorwaarden zijn leidraad voor een nog uit te werken voorstel over inzet. De inzet is om door (her)prioritering van de onderhoudswerkzaamheden binnen de wijkpost Ten Boer, in combinatie met aanwending van deze extra middelen, te komen tot optimale inzet. Planning najaar 2013, begin 2014 Resultaat Een schoon Ten Boer Kosten De kosten zullen worden gedekt uit een extra bijdrage vanuit Raamovereenkomst Verpakkingen 2013 – 2022 (raming € 8.500,-) en uit de reguliere begroting.

2.

Zoveel mogelijk energiearm, liefst energieneutraal bouwen

Activiteit a.

stimuleren gebruik duurzame energie, o.a. zonnepanelen en warmte koude opslag.

51

c.

Bouwers van nieuwe woningen of gebouwen (m.n. in Dijkshorn) wijzen op de mogelijkheden van energie neutrale of zeer energiezuinige woningen.

Planning Per direct. Resultaat Toegepast op planontwikkeling Dijkshorn. Kosten Dekking ureninzet binnen de exploitatieplannen.

3.

Stimulering gebruik openbaar vervoer en fiets

Activiteit 1 Openbaar vervoer Uitvoeren doorstromingsmaatregelen busverbindingen binnen Project N360, zoals dat door de stuurgroep in 2013 wordt vastgesteld. Planning 2014 e.v. Resultaat -

Een buskeerlus Ruischerbrug met een nieuwe halte Ruischerbrug.

-

Toegankelijke provinciale bushaltes.

-

Een toegankelijke en veiliger bushalte Dijkshorn.

-

Haalbaarheid bushalte voor Winneweer langs de N360 is onderzocht.

Kosten Komen ten laste van de Provincie.

Activiteit 2 Openbaar vervoer Het lobbyen voor verbeteren busverbindingen tussen Ten Boer en Groningen. Planning Continu. Resultaat Meer bussen per uur tussen Ten Boer en Groningen. Kosten n.v.t.

Activiteit 3 Openbaar vervoer Uitvoering geven aan de maatregelen uit het Haltekwaliteitsplan. Planning 2014 – 2015. Resultaat De belangrijkste haltes op gemeentelijk grondgebied zijn vóór 2015 toegankelijk gemaakt. Halte Boltbrug in uitvoering bij Dorpsentree. Kosten Zijn regulier begroot.

52

Activiteit 4 Openbaar vervoer 1

Het plaatsen van 10 DRIS -palen. Planning 2013- 2014. Resultaat 10 DRIS-palen geplaatst bij provinciale bushaltes langs de N360. Kosten Komen ten laste van de Provincie

Activiteit Fiets Het stimuleren van het fietsgebruik tussen Ten Boer en Groningen binnen het project Fietsroute Plus Ten Boer – Groningen, door de aanleg van een comfortabele en veiliger fietsroute. Planning 2014 e.v. Resultaat Afhankelijk van het door Provinciale Staten in 2013 gekozen voorkeursalternatief wordt één van de twee volgende opties gerealiseerd: 1A – Verbeteren van het huidige fietspad langs de N360 + aansluiting op fietspad Midscheeps in Lewenborg 2 – Opwaarderen fietspad Stadsweg met twee aansluitingen in Lewenborg op Bakboordswal en Midscheeps. Kosten Komen ten laste van de Provincie

4.

Blijvende aandacht voor vervuilde plekken in de gemeente, met name het oude zwembad in Woltersum

Activiteit 1 In 1982 is de stortplaats van het voormalige zwembad Woltersum gesaneerd volgens een zogenaamde IBC sanering (isoleren, beheren, controleren). Hierbij is de oude stortlocatie afgedekt en wordt periodiek het grondwater rondom deze locatie gecontroleerd. In 2008 bleek dat ook de sloten verontreinigd zijn. Deze zijn eind 2010 gesaneerd. De provincie heeft ingestemd met het evaluatieverslag van de sanering. Daarnaast heeft de provincie in 2012 een monitoringsronde uitgevoerd. Over beide zaken is door de provincie gerapporteerd. Er is geen aanleiding voor nadere actie. De monitoring zal periodiek worden herhaald. De omwonenden zijn door de provincie geïnformeerd middels een nieuwsbrief. Planning Continue toetsing. Resultaat De huidige en potentiële toekomstige vervuilde objecten zijn in beeld en in control.

53

Kosten Is een onderdeel van de inspectietaak van de Milieudienst (DVO).

Activiteit 2 Het actualiseren van de Bodemkwaliteitskaart voor het buitengebied en het stedelijk gebied. Voor dit project is eind 2011 een uitvoeringsvoorstel gemaakt. Er wordt meegedaan met het project voor het opstellen van provinciebrede bodemkwaliteitskaarten. Planning De Bodemkwaliteitskaart wordt in 2013 vastgesteld samen met een geactualiseerde Nota Bodembeheer. Daarmee speelt deze activiteit geen rol meer in het Programma Milieu voor 2014. Resultaat Een vastgestelde, geactualiseerde Bodemkwaliteitskaart. Kosten Bedrag ca. € 2.000,00. Dekking vindt plaats in de lopende gemeentelijke begroting.

5.

Samenwerken met de werkgroep Millenniumgemeente

Activiteit 1 Communicatie met de portefeuillehouder over Jaarverslag 2013 en Jaarplan 2014 van de werkgroep Millenniumgemeente middels twee overlegmomenten. Planning Jaarplan 2014: direct na zomervakantie 2013. Jaarverslag 2013: februari 2014. Resultaat De portefeuillehouder is geïnformeerd over de voortgang in activiteiten en projecten van de werkgroep Millenniumgemeente en de daar onder vallende werkgroepen Fair Trade en Energie. Kosten Zijn regulier begroot.

Activiteit 2 De werkgroep Fair Trade organiseert activiteiten rond de titel Ten Boer Fair Trade gemeente volgens haar Jaarplan 2014. Planning 2014. Resultaat De activiteiten uit het Jaarplan zijn uitgevoerd en de titel Ten Boer Fair Trade gemeente is behouden. Kosten Zijn regulier begroot.

Activiteit 3 De werkgroep Energie stimuleert energiebesparing en duurzame energie volgens haar Jaarplan 2014.

1

Dynamische Reizigers Informatie Systeem

54

Planning 2014. Resultaat De activiteiten uit het jaarplan 2014 van de werkgroep Energie zijn uitgevoerd. Kosten Zijn regulier begroot.


Energiebesparing in eigen gemeentelijke gebouwen, in de woningsector en bij bedrijven a. Eigen gemeentelijke gebouwen Op basis van het onderzoek dat is uitgevoerd naar kosten en baten van energiebesparingsmaatregelen voor het gemeentehuis, besluit de raad of in 2014 deze energiebesparingsmaatregelen wel of niet zullen worden uitgevoerd. De rapportages van het energiebesparingsonderzoek bij sportaccomodaties zijn met de besturen en met de werkgroep Energie besproken. Er komt nog een tweede bijeenkomst om concrete vervolgstappen te benoemen. Met name gedragsverandering stimuleren bij gebruikers lijkt een “quick win”. Na ongeveer een jaar zal geëvalueerd worden wat er mee gedaan is. b. Woningsector Woningsector, particulieren De werkgroep Energie van de Millenniumwerkgroep heeft twee voorlichtingsbijeenkomsten rond energiebesparing in de woningbouw georganiseerd. Op elke bijeenkomst kwamen zo’n 60 bezoekers. De werkgroep heeft er voor gezorgd dat in het voorjaar van 2013 op de beurs Springtime zo’n 25 bedrijven aanwezig waren met producten en diensten op het gebied van energiebesparing. Het jaarplan 2014 bevat de concrete activiteiten van de werkgroep voor 2014. Woningbouw, woningcorporaties Op basis van evaluatie eind 2013 van de pilot woningrenovatie die door woningcorporatie Wierden en Borgen is uitgevoerd en waarin ook mogelijkheden voor energiebesparing zijn meegenomen, zullen door de woningcorporatie eventuele vervolgstappen worden genomen. c. Bedrijven Voor de zorginstellingen die meedoen aan het project energiebesparing, en waar ook vestigingen in Ten Boer onder vallen, heeft een inventarisatie van de stand van zaken op energiegebied plaats gevonden. De bevindingen daarvan worden i.s.m. de provincie verder uitgewerkt. Bedrijven kunnen ook in 2014 nog meedoen aan het project Milieubarometer. De Milieubarometer is een online meetinstrument dat o.a. het energieverbruik en de kosten daarvan in beeld brengt. In het Plan van Aanpak energiebesparing bij bedrijven dat de gemeente Groningen in de tweede helft van 2013 op gaat stellen worden bedrijven uit Ten Boer ook meegenomen. De uitvoering van het plan vindt plaats in 2014. Ook doet Ten Boer in 2014 weer mee aan de actie “Nacht van de Nacht”.

55

Duurzame energie en duurzaam bouwen De website www.zonatlas.nl is ook in 2014 beschikbaar voor inwoners van de gemeente om de mogelijkheden om zonnepanelen op hun dak te plaatsen, inclusief kosten en baten, in beeld te krijgen. In 2013 wordt door de werkgroep Energie samen met Grunneger Power een voorlichtingsavond gehouden over de mogelijkheden voor een collectief project zonnepanelen. Bij voldoende belangstelling leidt dit tot een vervolg in 2014. Bouwers en kopers van woningen in Dijkshorn worden gewezen op de mogelijkheden van energie neutrale of zeer energiezuinige woningen.

Inzameling oud- papier In maart 2011 is in het dorp Ten Boer gestart met de inzameling van oud papier met behulp van minicontainers. Uit de proef is gebleken dat de inzet van minicontainers leidt tot substantieel grotere hoeveelheden ingezameld oud papier en dit is goed voor het milieu. Daarnaast levert het meer geld op voor de kas van de verenigingen en leidt het tot minder kosten voor de inzameling van grijs afval voor de gemeente. Inmiddels is de hele kern van het dorp Ten boer voorzien van minicontainers. De ambitie voor 2014 is om in overleg te treden met de inzamelende verenigingen van de andere dorpen van de gemeente Ten Boer om na te gaan in hoeverre deze inzamelwijze ook in die dorpen ingevoerd kan worden. Hierbij geldt als randvoorwaarde dat het investeren in de blauwe containers moet leiden tot lagere kosten voor de gemeente.

Openbare Verlichting Voor de aanleg, het beheer en het onderhoud van de openbare verlichting is met ingang van 1 januari 2012 het nieuwe contract in werking getreden. Ten Boer lift mee met Groningen in de overeenkomsten over aanleg, beheer en onderhoud. De kortgedingrechter heeft in 2012 uitgesproken dat de lichtmasten toebehoren aan de gemeente Ten Boer. Enexis bestrijdt deze uitspraak en zal in een bodemprocedure niet alleen het eigendom van de kabels maar ook die van de lichtmasten aanhangig maken. Verwacht wordt dat eind 2013 de rechtbank een uitspraak zal doen of zal kiezen voor een hoorzitting. Tot op heden handelen wij naar de uitspraak van de kortgedingrechter.

Samenwerking in de waterketen In 2011 is een regionaal Waterketenakkoord gesloten, in het verlengde van landelijke afspraken. Doelstelling van het waterakkoord is: alle betrokken partijen in de waterketen te verbinden aan het maken van gezamenlijke afspraken over hoe de waterketen over enkele jaren zal zijn ingericht. De aanpak is er op gericht om kwetsbaarheid van individuele organisaties te verkleinen, kennis en ervaring beter te borgen, de waterketen duurzamer in te richten en synergievoordeel te behalen door slim samen te werken. Ofwel: minder kosten te maken. Landelijk bedraagt de taakstelling een kostenvermindering van 450 miljoen euro; binnen de regio Groningen-Noord Drenthe is die gekwantificeerd op ca. 10 miljoen. De besparingen zullen in de periode 2014-2020 moeten zijn gerealiseerd, naar verwachting in fases.

De gemeente Ten Boer heeft een voortrekkersrol in de

stuurgroep en zal er in het cluster met Groningen op toe zien dat ook wij ons aandeel zullen behalen.

56


Visie duurzaamheid maart 2012

o

Actieprogramma duurzaamheid 2012 – 2015

o

Gemeentelijk Water en Rioleringsplan (GWRP 2011-2015)

o

Notitie integraal handhavingsbeleid


Werkbegroting 2013

Begroting 2014


1.515.577 0 1.515.577

1.532.827 0 1.532.827

1.546.971 0 1.546.971


1.568.404 0 1.568.404

1.600.389 0 1.600.389

1.566.432 0 1.566.432

-52.827

-67.562

-19.461

Nadelig saldo

De lasten 2014 stijgen ten opzichte van de werkbegroting 2013 door hogere kapitaallasten riolen en gemalen (uitvoering GWRP) en lagere verwerkingskosten afval. De hogere kapitaallasten riolen en gemalen worden afgedekt door opbrengsten stijging rioolheffing en bijdrage uit de reserve GRP (de bijdrage reserve GRP wordt niet binnen dit programma verantwoord, is een algemeen dekkingsmiddel). De afwijking 2013 bij de baten ontstaat vooral door de doorwerking van lagere kosten afvalverwerking in de opbrengst afvalstoffenheffing.

57

2.9 Ruimtelijke Ordening en Economische Zaken Inhoud van het programma

In het algemeen betreft dit programma het adviseren over ruimtelijke ontwikkelingen, strategische visie,

ruimtelijke

planvorming,

grondexploitatieplannen,

volkshuisvesting,

planologie

en

landschapsprojecten binnen de gemeente. Daarnaast wordt geadviseerd over wijzigingen in wetgeving, provinciale plannen en rijksplannen op het gebied van ruimtelijke ontwikkeling en de gevolgen daarvan voor de gemeente. Rijks- en provinciaal beleid wordt verwerkt in structuur- en bestemmingsplannen. Op het gebied van economische zaken speelt o.a. bedrijfsvestigingen en werkgelegenheid een rol. Behoud van bestaande werkgelegenheid is ook een item.

Trends en ontwikkelingen In 2012 zijn binnen de Regiovisie Groningen-Assen afspraken gemaakt over het zogenaamde regionale instemmingsmodel. Zowel de verkoop van woningen als de afzet van bedrijventerreinen is de afgelopen jaren fors teruggelopen. De komende jaren wordt geen herstel naar oude volumeniveaus verwacht. Om ervoor te zorgen dat de vraag en het aanbod van locaties in goede balans is en blijft zijn regionale afspraken gemaakt over zowel bedrijfsterreinen als ook over woningbouw. Er is gekozen voor het zogenaamde 1000 woningen scenario wat voor alle gemeenten een forse verlaging betekent van het aantal woningen dat gebouwd mag gaan worden. Voor de gemeente Ten Boer heeft deze herverdeling van bouwvolumes geen effect op de verkoop. Ten Boer kampt met totale stagnatie van verkoop van kavels hetgeen heeft geleid tot het afboeken van de grond in Woldwijk naar landbouwwaarde en het verlies op de exploitatie van Dijkshorn is in één keer genomen. Desalniettemin gaat Ten Boer door met de inspanningen om in eerste instantie Dijkshorn geheel af te ronden (onderhandelingen met ontwikkelaars lopen door) en om de kosten van Woldwijk te drukken door alternatieve toepassingen op de braakliggende gronden (energiewinning). Ook in 2014 is de voortgang van het exploitatieplannen Dijkshorn sterk afhankelijk van de economische situatie. In beide exploitatieplannen wordt geprobeerd de verkoop te versnellen. Hierbij moet wel worden opgemerkt dat de mogelijkheden om hier als gemeente op te sturen zeer beperkt zijn.

Wat willen we bereiken? Opgenomen in het bestuursakkoord 2010 – 2014 Wonen Mensen moeten prettig kunnen wonen in onze gemeente. Daarvoor is kwalitatief goede woningbouw van belang. Verder moet er een gedifferentieerd aanbod zijn. Zowel voor gezinnen, singles, starters en senioren moet gebouwd worden. Niet alleen in de koopsector, maar ook in de huursector. Door de economische crisis is de verkoop van woningen gestagneerd. Zodra de woningmarkt weer aantrekt zullen we inzetten op het zo spoedig mogelijk afronden van het plan Dijkshorn. Daarna gaan 58

we ons richten op Woldwijk. We streven ernaar om van die wijk iets onderscheidends te maken, wij denken daarbij aan duurzaamheid, milieuvriendelijkheid, bouwstijl en kavelgrootte. Bedrijventerrein Gezien de animo die er bij (kleine) bedrijven nog steeds is om zich in Ten Boer te vestigen willen we onderzoek doen naar de mogelijkheden voor een nieuw bedrijventerrein. Mocht de kans zich voordoen, dan willen we wel onderscheid maken tussen de kavelprijs van het woongedeelte en die van het werkgedeelte. Economische Zaken We willen dat ondernemers in de gemeente zich ondersteund en gewaardeerd voelen. Daar waar mogelijk

moet

de

gemeente

faciliterend

werken.

We

hechten

aan

overleg

met

de

ondernemersvereniging. Samen moeten we ervoor zorgen dat het ondernemersklimaat in de gemeente van voldoende niveau blijft. Om dit te bereiken zijn in het verleden de eerste stappen gezet. Dit moet verder uitgebouwd worden.

Acties: - Bouwen voor alle doelgroepen. - Onderzoeken of we de lasten voor de aangekochte gronden voor Woldwijk kunnen verminderen. - Woldwijk onderscheidend maken van nieuwbouw in de omgeving. Daarbij is de ambitie om energieneutraal te bouwen of gebruik te maken van duurzame energie. De eerste optie die in aanmerking komt voor mogelijke uitwerkingen, hebben wij als een SLOK-project (Stimuleringsregeling Lokale Klimaatsinitiatieven, zie ook programma 8) in de planning opgenomen. - Onderzoeken of particulier opdrachtgeverschap en welstandsvrij bouwen mogelijkheden bieden voor Woldwijk. - Toestaan dat leegstaande agrarische bebouwing een woonbestemming krijgt. - Onderzoek doen naar de mogelijkheden voor een nieuw bedrijventerrein. - Onderscheid maken tussen prijs woongedeelte en bedrijfsgedeelte bij bedrijvenkavel. - Samen met de ondernemersvereniging een Nota Ondernemersklimaat opstellen. - Aandacht voor duurzaam ondernemen. - Een nieuw convenant opstellen tussen gemeente en woningbouwvereniging.


1.

Bouwen voor alle doelgroepen (koop- en huurwoningen voor singles, gezinnen, starters, senioren)

Activiteit In 2012 zijn binnen de Regiovisie Groningen Assen afspraken gemaakt over het beperken van het woningbouwprogramma. Er is gekozen voor het zogenaamde 1000 woningen scenario. (Eventuele) bouwactiviteiten worden in 2014 geconcentreerd in fase 1 en 2

van Dijkshorn (zie onderdeel

Dijkshorn).

59

2.

Onderzoeken of we de lasten voor de aangekochte gronden voor Woldwijk kunnen

verminderen Activiteit Blijft constant punt van aandacht. Er worden zowel door onszelf alsook in regioverband mogelijkheden onderzocht. In juni 2013 heeft uw raad gesproken over tijdelijke duurzame energiewinning Woldwijk.Het bezit van de boerderij en de woning brengt kosten met zich mee (o.a. verzekering en onderhoud). Om de lasten te verminderen wordt de boerderij verkocht.

3.

Woldwijk onderscheidend maken van nieuwbouw in de omgeving

en: 4.

Onderzoeken of particulier opdrachtgeverschap en welstandsvrij bouwen mogelijkheden bieden voor Woldwijk

Activiteit Is op dit moment niet aan de orde. Bij de jaarrekening 2012 is besloten de gronden (voorlopig) niet in exploitatie te brengen en af te waarderen naar landbouwwaarde.

5.

Toestaan dat leegstaande agrarische bebouwing een woonbestemming krijgt

Activiteit Wordt in voorkomende gevallen toegestaan. Geen specifieke actie in 2014 6.

Onderzoek doen naar de mogelijkheden voor een nieuw bedrijventerrein

Activiteit Vooralsnog is er geen ruimte voor een nieuw bedrijventerrein. De oppervlakte die oorspronkelijk was gereserveerd voor het transferium is bestemd als te verkopen bedrijvenkavel.

7.

Onderscheid maken tussen prijs woongedeelte en bedrijfsgedeelte bij bedrijvenkavel

Activiteit Geen specifieke activiteiten in 2014, is onderdeel van exploitatieopzet.

8.

Samen met de ondernemersvereniging een Nota Ondernemersklimaat opstellen (Ten Boer)

Activiteit Reeds in 2012 heeft het bestuur van de OVTB in het kader van het project MKB Going een activiteitenkalender opgesteld en aangegeven geen behoefte te hebben aan het opstellen van een nota ondernemersklimaat. In 2014 zullen hiervoor dan ook geen activiteiten worden ontwikkeld. Planning Afhankelijk van activiteiten OVTB en stichting PromoTenBoer Resultaat Gezamenlijke op elkaar afgestemde promotie. Kosten n.v.t. vergt alleen enige inzet ambtelijke uren en wellicht subsidie

60

9.

Aandacht voor duurzaam ondernemen

Activiteit Is onderdeel van actiepunt 8.

10.

Een nieuw convenant opstellen tussen gemeente en woningbouwvereniging

Activiteit In 2013 zijn samenwerkingsafspraken gemaakt tussen de Gemeente Ten Boer en de corporatie Wierden en Borgen. Dit punt is daarmee gerealiseerd. De uitvoering van de convenants afspraken zullen onderwerp van regulier overleg blijven tussen de gemeente en de corporatie in 2014 en verder.


Imago en marketing woningbouw (Ten Boer) O.a. om de woningbouw binnen onze gemeente te stimuleren hebben we in 2012 een imago campagne ontwikkeld. De implementatie daarvan is vooralsnog in 2013 in de ijskast gezet wegens het volledig uitstel van exploitatie van Woldwijk. In 2014 zal worden herbezien of de verkoop van kavels in Dijkshorn met het promotieplan kan worden gestimuleerd. Daarnaast is er een stichting Promotenboer opgericht met als doel het verbeteren en op peil houden van het imago van Ten Boer voor de eigen inwoners en de regio. Het voornemen van deze stichting PromoTenBoer is om jaarlijks in september vanuit één dorp, overkoepelend voor de hele gemeente, een groots evenement te organiseren Wij zullen hier in faciliterende zin medewerking aan verlenen. Voor de uitvoering van het promotieplan van Ten Boer is in de perspectiefnota 2012 een bedrag van € 30.000,- gereserveerd. In de jaarrekening 2012 is dit bedrag overgeheveld naar 2013.

Planontwikkeling van het Dijkpark Het Ruimtelijk Ontwikkelingskader Dijkpark is op 27 februari 2013 vastgesteld door de raad en betreft het kader voor de niet-acute maatregelen aan de Eemskanaaldijk en het tijdelijk baggerdepot inclusief de compensatiemaatregelen in de taartpunt tussen de Bronssluis, Woltersum en Ten Boer. Compensatie vindt plaats in de vorm van basisvoorzieningen (fietspad, bomen langs de dijk) en het instellen van een plusfonds. Voor de inzet van middelen vanuit het plusfonds wordt door een commissie met vertegenwoordigers vanuit de omgeving geadviseerd aan het College van B&W. In juni 2013 heeft waterschap Noorderzijlvest inwoners van Woltersum en inwoners van het gebied rondom het Dijkpark geïnformeerd over de geplande werkzaamheden in het specifieke gebied. De kerntaak van het waterschap binnen het Dijkpark is het verstevigen en verbreden van de Eemskanaalkade met bagger uit het Damsterdiep. De commissie wordt ingesteld zodra geld beschikbaar komt. Dan kan ook met de uitvoering worden gestart.

Actualisering bestemmingsplannen Vanaf het voorjaar van 2013 tot en met 2016 wordt het bestemmingsplan Buitengebied Ten Boer geactualiseerd. Dit is het derde en tevens laatste bestemmingsplan in de serie actualiseringsplannen

61

van de gemeente Ten Boer, na het bestemmingsplan Dorpskern Ten Boer en het bestemmingsplan Kleine Dorpskernen Ten Boer.

Centrumplan De grondexploitatie Centrum is in 2013 slot gecalculeerd. De kavels Cluster 4 en Veld 1 zijn als niet in exploitatie genomen gronden verantwoord op de balans. In 2014 zullen de volgende activiteiten binnen het centrumplan worden uitgevoerd:

Centrumplan Veld 1. Voor Veld 1 zijn onderhandelingen gevoerd over de bouw van totaal 8 2 onder 1 kap woningen; het raadsbesluit van 27 maart vormt de basis van de nieuwe onderhandelingen. Dat lijkt positief te verlopen. Nu gaat blijken of de markt geïnteresseerd is.

Dijkshorn De 1e fase van Dijkshorn. In 2010 is geconstateerd dat er weinig vraag is naar de resterende woon-kantoorkavels. Daarom is dit gedeelte herverkaveld. De raad heeft de stedenbouwkundige onderbouwing vastgesteld. Er zijn in deze fase 6 particuliere kavels beschikbaar.

De 2e fase van Dijkshorn. Wierden en Borgen heeft in 2011 20 huurwoningen gerealiseerd. Er zijn nog 8 particuliere kavels beschikbaar. Wij zijn in gesprek met een ontwikkelaar over verdichting en de projectmatige bouw van 12 woningen.

De 3e fase Dijkshorn. Op 27 maart 2013 heeft de raad besloten om de kavels in fase 3 vooralsnog weer uit de verkoop te halen. Daarmee voorkomen we dat we eventueel woonrijp moeten maken voor slechts één verkochte kavel. Ook houden we op deze wijze de grootst mogelijke flexibiliteit om fase 3 op een andere manier te ontwikkelen. De mogelijkheden worden in 2014, voor zover nodig, verder onderzocht.

Regiovisie Ten Boer neemt deel aan de regio Groningen-Assen. Er wordt nauw samengewerkt met de Regio Groningen Assen bij het realiseren van de woningbouwopgave en andere RO projecten. Deze samenwerking vindt bijvoorbeeld plaats bij de dorpsentree Ten Boer. Op basis van het eindconcept van de actualisatie Regiovisie Groningen-Assen “Veranderde context, blijven perspectief” wordt met ingang van 2014 een korting van 30% doorgevoerd op de bijdrage aan het Regiofonds.


Regiovisie Groningen – Assen (2009)

o

Structuurvisie Ten Boer

o

Woonvisie Ten Boer (2009)

62

o

Exploitatieplannen Dijkshorn en Centrum

o

Beleidsnota Integrale Handhaving en HUP (2005)

o

Gebiedsuitwerking POP – Regio Noord (2004)

o

Welstandsnota Ten Boer (2004)

o

Notitie integraal handhavingsbeleid


Werkbegroting 2013

Begroting 2014


13.145.543 0 13.145.543

1.131.215 0 1.131.215

694.816 65.000 759.816


2.077.215 0 2.077.215

531.945 0 531.945

424.153 166.500 590.653

Nadelig saldo

11.068.328

599.270

169.163

De afwijkingen 2014 ten opzichte van 2013 ontstaan door verwerking van de gevolgen kapitaallasten afboeking gronden Woldwijk en tekort exploitatieplan Dijkshorn. Deze lasten staan in 2014 onder programma 10 Middelen.

63

2.10

Middelen

Inhoud van het programma

Het programma middelen bestaat o.a. uit de onderdelen algemene uitkeringen, belastingen, rente en dividenden, de stelposten, mutaties in de reserves en de post onvoorzien. We vinden hier de financiële middelen die algemeen gebruikt worden voor de realisatie van de taken die opgenomen zijn onder de andere programma’s. De niet vrij aanwendbare heffingen, zoals het rioolrecht en afvalstoffenheffing, en de ontvangsten van specifieke uitkeringen zijn als baten opgenomen in de betreffende programma's. Hier dekken ze voor een deel de kosten.

Trends en ontwikkelingen Door de grondproblematiek en de forse rijksbezuingingen (effecten regeerakoord en aanvullende bezuinigingen aandeel in de € 6 miljard) is de gemeente niet in staat zonder financiële ondersteuning van derden de begroting sluitend te krijgen. Het jaar 2014 zal o.a. in het teken staan van het zoeken naar oplossingen voor wegwerken van de tekorten.

Wat willen we bereiken? Opgenomen in het bestuursakkoord 2010 – 2014 We staan aan de vooravond van een grote bezuinigingsoperatie. We zijn ons ervan bewust dat dit ingrijpende gevolgen zal hebben. In de inleiding van het bestuursakkoord hebben we al aangegeven dat we daar de volledige raad en de inwoners van de gemeente bij willen betrekken. Deze operatie zal zo ingrijpend zijn, dat iedereen er een bijdrage aan zal moeten leveren. Daarom is er brede steun nodig om het tot een succes te maken. We willen dat Ten Boer er na deze collegeperiode financieel minstens net zo goed, liefst beter, voorstaat dan op dit moment. Doelstelling is dan ook de schuld niet verder te laten oplopen, we hebben in vergelijking met andere gemeentes al een hoge vaste schuld per inwoner. Om klappen te kunnen opvangen is een ruime algemene reserve gewenst. Deze zou niet onder de 1 miljoen euro moeten zakken. We willen de gemeentebelasting niet als sluitstuk gebruiken om de begroting sluitend te krijgen. Dit betekent echter niet dat er geen verhoging plaats zal vinden. Zoals eerder gezegd zal iedereen een bijdrage moeten leveren. We zullen ons uiterste best doen om de belasting niet meer dan trendmatig te verhogen, maar de omstandigheden kunnen ons dwingen een andere keuze te maken. Op dat moment moet er duidelijke communicatie plaatsvinden om het hoe en waarom van die keuze. Acties: - De gemeente financieel gezond houden. - Bewaken van de schuldpositie. - De algemene reserve niet onder 1 miljoen euro laten zakken. - Voortzetten van raadsbrede werkgroep financiën. - Communicatie met inwoners over bezuinigingen en belastingen.

64


1.

De gemeente financieel gezond houden

Activiteit Bewaken van de schuldpositie. Resultaat Incidentele meevallers groter dan € 30.000,00 toevoegen aan de algemene reserve. De hoge schuldpositie wordt voornamelijk veroorzaakt door de boekwaarde van de gronden Woldwijk. Wij zijn plannen aan het ontwikkelen om de gronden Woldwijk anders in exploitatie te brengen dan een standaard exploitatiegebied voor woningbouw. Daarnaast zoeken wij naar extra middelen om een gedeelte van de boekwaarde te kunnen afboeken. Het beoogde resultaat van bovenstaande activiteit uit het collegeprogramma bestond eruit dat de schuldenpositie van de gemeente aanmerkelijk zou verbeteren en de financiële risico’s gronden Woldwijk sterk zouden worden verlaagd. Door de grond van Woldwijk af te waarderen naar landbouwwaarde, is de algemene reserve zwaar negatief geworden waardoor de gemeente Ten Boer in 2013 onder preventief toezicht van de provincie is geplaatst en voorbereidingen zijn getroffen op de aanvraag voor de artikel 12 status. Activiteit De algemene reserve niet onder 1 miljoen euro laten zakken. Resultaat Ten gevolge van het in de rekening 2012 genomen verlies op de exploitatie van Dijkshorn en het afwaarderen van de gronden Woldwijk naar landbouwwaarde, is de algemene reserve gezakt naar ca. 9,5 miljoen euro negatief. Gezocht wordt naar mogelijkheden (o.a. overleg provincie om een substantiële bijdrage en een aanvraag artikel 12) om dit tekort weg te werken. Activiteit: Voortzetten van raadsbrede werkgroep financiën. Resultaat De gemeente staat voor een grote financiële opgave. Het tekort op de algemene reserve moet worden weggewerkt. De raad wordt hierbij nauw betrokken. Activiteit Communicatie met inwoners over bezuinigingen en belastingen. Resultaat Gesprekken zijn gevoerd met organisaties en inwoners zijn geïnformeerd.

Wat gaan we nog meer doen in 2014? Op grond van de “Financiële verordening gemeente Ten Boer 2009” worden aan de nieuwe raad in 2014 de volgende notities ter bespreking en vaststelling voorgelegd: -

Nota waardering en afschrijving activa

-

Nota reserves en voorzieningen

-

Nota weerstandsvermogen

65


Verordeningen op grond van artikel 212, 213 213a van de gemeentewet

o

Gedragsregels KIIA

o

Nota reserves en voorzieningen 2010

o

Nota waardering en afschrijving 2010

o

Nota weerstandsvermogen 2010

o

Nota lokale heffingen 2010

o

Begrotingsscan 2013 ministerie van BZK

Wat mag het kosten?

Rekening 2012

Werkbegroting 2013

Begroting 2014


211.246 0 211.246

213.581 0 213.581

2.779.198 0 2.779.198


65.118 0 65.118

112.082 0 112.082

82 0 82

Nadelig saldo

146.128

101.499

2.779.116

De stijging bij de lasten wordt veroorzaakt door opname van de kapitaallast tekort algemene reserve als gevolg van afboeking Woldwijk en voorziening tekort Dijkshorn. In de werkbegroting 2013 zijn de stelposten onder het programma middelen opgenomen. In de begroting 2014 staan de stelposten onder de algemene dekkingsmiddelen.

66

3 Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien De uitvoering van de programma’s wordt bekostigd uit een aantal dekkingsmiddelen. De belangrijkste dekkingsmiddelen betreffen de onroerende zaakbelastingen (OZB) en de uitkeringen uit het gemeentefonds. Deze middelen kennen in tegenstelling tot heffingen als rioolrecht of de afvalstoffenheffing geen vooraf bepaald bestedingsdoel. De niet vrij aanwendbare heffingen worden, evenals de ontvangsten van de specifieke uitkeringen in de programma’s, waarvan ze voor een deel de kosten dekken, onder de baten verantwoord. In de tabel hieronder wordt een overzicht gegeven van de algemene dekkingsmiddelen. Onder de tabel worden de onderdelen toegelicht. In het overzicht geven wij de ramingen voor de jaren 2013 (na wijziging) en 2014. De ontwikkeling van de algemene dekkingsmiddelen voor de jaren 2015 tot en met 2017 wordt toegelicht in deel 2 hoofdstuk 3. Omschrijving Lokale heffingen Algemene uitkering Dividenden Rente Financieringsfunctie Totaal

2013 1.276.000 6.971.876 36.143 175.450 0 8.459.469

2014 1.321.000 6.900.000 31.143 213.920 0 8.466.063

Lokale heffingen Bij de lokale heffingen gaat het om die heffingen waarvan de besteding niet gebonden is. Het gaat hierbij om de onroerende zaakbelastingen. Heffingen zoals de rioolheffing en de afvalstoffenheffing vallen niet onder deze begripsomschrijving. De opbrengsten hiervan worden rechtstreeks verantwoord op de programma’s. In onderstaande tabel wordt de geraamde opbrengst voor 2013 weergegeven. Dit is inclusief de voorgestelde belastingverhogingen voor de onroerende zaakbelasting van 1,6% voor prijsstijgingen en 2% extra conform voorstellen bezuinigingen (raadsbesluit 29 september 2009). In de paragraaf lokale heffingen wordt dieper ingegaan op het beleid ten aanzien van de lokale heffingen. Omschrijving Onroerende zaakbelasting: eigenaren woningen Onroerende zaakbelasting: eigenaren niet-woningen Onroerende zaakbelasting: gebruikers niet-woningen Totaal

2013 840.000 274.000 162.000 1.276.000

2014 870.700 283.000 167.300 1.321.000

Algemene uitkering 2014 De gemeente ontvangt uit het gemeentefonds een algemene uitkering van het rijk. Deze uitkering is vrij besteedbaar. In onderstaande tabel worden de uitkeringen voor 2013 en 2014 weergegeven. De uitkering 2014 is berekend op basis van de septembercirculaire 2013. Daarbij is rekening gehouden met de bekende vaste en variabele gegevens van de gemeente die de grondslag zijn voor de berekening van de algemene uitkering.

67

Algemene uitkering 2013 Algemene uitkering 2014 Verschil

6.845.716 6.900.000 54.284

De berekening algemene uitkering 2014, op basis van de junicirculaire 2013, die is gemaakt voor de Perspectiefnota 2013 kwam uit op een algemene uitkering van € 6.919.000,00. Nu komen we uit op een bedrag dat € 19.000,00 lager is dan de berekening ten behoeve van de Perspectiefnota 2013. Deze daling wordt veroorzaakt door: -

Aandeel rijks bezuinigingen € 6 miljard Nieuwe afspraken afbouw suppletie uitkering OZB

€ 113.000,00 neg € 19.000,00 pos

-

Niet doorgaan eenmalige bezuiniging WMO

€

53.000,00 pos

-

Maatstaven

€

22.000,00 pos

Het positief effect i.v.m. de aanpassing van de maatstaven is het gevolg van bijstelling van het aantal inwoners en woningen (we hebben de nullijn gehanteerd in plaats van een groei van 5 woningen en 10 inwoners) en het aantal uitkeringsgerechtigden (is hoger).

Algemene uitkering 2015 tot en met 2018 Ten opzichte van de meerjarenberekening algemene uitkering in de Perspectiefnota 2013 zien we dat de algemene uitkering fors lager is geworden op basis van de uitgangspunten die in de septembercirculaire staan. Een daling in 2018 van bijna € 260.000,00 t.o.v. de berekening 2018 die in de Perspectiefnota 2013 staat. Deze daling van de uitkering wordt vooral veroorzaakt door rijks bezuinigingen. In onderstaande tabel wordt het verloop van de algemene uitkering op hoofdlijnen aangegeven. Het verloop is verwerkt in de meerjarenraming.

Analyse daling 2015 t.o.v. 2014 - accres, verdeelreserves, hoeveelheidsverschillen en afrondingen - bezuiniging regeerakkoord: BCF - bezuiniging lagere apparaatskosten - daling i.v.m. groei bijstandsontvangers - transitiekosten AWBZ begeleiding naar de WMO - afschaffing wettelijk verplichte maatschappelijke stages - hergebruik scootmobielen - bezuiniging onderwijshuisvesting - NUP - politieke ambtsdragers - invoeringskosten decentralisatie jeugdzorg

Analyse daling 2016 t.o.v. 2015 - accres, verdeelreserves, hoeveelheidsverschillen en afrondingen - bezuiniging lagere apparaatskosten - daling i.v.m. groei bijstandsontvangers - hergebruik scootmobielen - NUP - suppletie uitkering OZB

-53.000 -51.000 -21.000 -80.000 -34.000 -4.000 -6.000 -71.000 -67.000 -8.000 -9.000 -404.000

13.000 -21.000 -56.000 -4.000 54.000 -10.000 -24.000 68

Analyse daling 2017 t.o.v. 2016 - accres, verdeelreserves, hoeveelheidsverschillen en afrondingen - bezuiniging lagere apparaatskosten - daling i.v.m. groei bijstandsontvangers - hergebruik scootmobielen - suppletie uitkering OZB

58.000 -21.000 -60.000 -9.000 -10.000 -42.000

Analyse daling 2018 t.o.v. 2017 - accres, verdeelreserves, hoeveelheidsverschillen en afrondingen - bezuiniging lagere apparaatskosten - daling i.v.m. groei bijstandsontvangers - suppletie uitkering OZB

10.000 -21.000 -52.000 -10.000 -73.000

Dividenden De gemeente bezit 35.529 aandelen Enexis en 3.510 aandelen BNG. Verwacht wordt dat van zowel Enexis als van de BNG dividend zal worden ontvangen. Daarnaast ontvangen wij rente over de gelden (bruglening/Escrow) die bij de verkoop aandelen Essent nog niet tot uitkering zijn gekomen. Deze rente wordt ook op deze post verantwoord. De raming is met € 5.000,00 verlaagd omdat Enexis vervroegd in het najaar van 2013 een lening heeft afgelost.

Rente De rente over de eigen financieringsmiddelen (reserves en voorzieningen) bedraagt € 213.920,00. Dit bedrag bestaat uit: - 4% rente over de bestemmings reserves ad € 758.000,00 is

€

30.320,00

- 4% rente over de voorzieningen ad € 4.590.000,00 is € 183.600,00 Het beleid dat structureel € 70.000,00 van de rente wordt toegevoegd aan de exploitatie en het restant wordt toegevoegd aan de algemene reserve is losgelaten. Vloeit voort uit de perspectiefnota 2013 waarin de rentegevolgen van afboeking Woldwijk en instellen voorziening Dijkshorn zijn verwerkt.

Financieringsfunctie. De totale rentekosten worden via de renteomslag verdeeld over de producten. Omdat deze omslag sluitend is, is er geen sprake van een saldo.

Onvoorzien Met ingang van 2010 hebben wij een post onvoorzien in de begroting opgenomen met een omvang van € 20.000,00. Dit bedrag kan worden ingezet voor incidentele lasten. De post onvoorzien is in de plaats gekomen voor het budget KIIA. Met de raad is afgesproken dat het college dit bedrag ondermeer kan besteden conform de regels die zijn afgesproken met betrekking tot de KIIA. In de raad van 29 juni 2011 is besloten om een Fonds Groene Energie in te stellen. Hiervoor is m.i.v. 2010 jaarlijks € 500,00 beschikbaar ten laste van de post onvoorzien. Besteding heeft nog niet plaatsgevonden zodat er voor 2014 een claim ligt van € 2.500,00. 69

Stelposten In de begroting 2014 hebben wij de volgende stelposten opgenomen:

Investeringsprogramma 2014 (50% cf nota waardering en afschrijving) Peuterspeelzaalwerk: wet OKE Frictiekosten Prijsstijgingen 2014 Middelen maatwerkvoorziening Invoeringskosten decentralisatie jeugdzorg Transitiekosten decentralisatie AWBZ begeleiding naar de WMO Totaal

Lasten 23.308 30.248 29.800 10.000 18.000 9.039 34.735 155.130

Investeringsprogramma 2014 Het betreft hier de helft van de last van de jaarschijf 2014 van het meerjareninvesteringsplan (zie hoofdstuk 4 van deel 2). Er wordt rekening mee gehouden, conform de nota waardering en afschrijving, dat gelet op de gespreide uitvoering van de investeringen de kapitaallasten voor 50% op het begrotingsjaar drukken. Het restant wordt in 2015 als last bijgeraamd in de begroting (zie meerjarenraming hoofdstuk 3 van deel 2). Peuterspeelzaalwerk: Wet OKE De Wet OKE staat voor Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie. De middelen worden voor de jaren 2013 en 2014 ingezet voor het overgangstraject SPGT naar Kids2B. Raad 20 juni 2012. Frictiekosten Verwacht wordt dat er door uitvoering bezuinigingsmaatregelen frictiekosten gaan ontstaan. Daarvoor is een stelpost in de begroting opgenomen van € 29.800,00. Prijsstijgingen 2014 In de perspectiefnota 2013 is een bedrag van € 10.000,00 opgenomen voor prijsstijgingen 2014 exclusief de loon- en uitvoeringskosten Groningen. In de begroting 2014 is niet gerekend met een algemene prijsstijging. Daar waar bekend (zoals bijdragen gemeenschappelijke regelingen) zijn de prijsstijgingen doorgevoerd. Het bedrag van € 10.000,00 is nodig om overige prijsstijgingen op te kunnen vangen. Middelen maatwerkvoorziening In het Regeerakkoord is afgesproken dat de bestaande regelingen voor financiële compensatie (Wtcg, CER en de regeling specifieke zorgkosten) worden afgeschaft. Het budget van de bestaande regelingen wordt vanaf 2014 (oplopend tot circa € 700 miljoen structureel vanaf 2017) overgeheveld naar het gemeentefonds. Gemeenten kunnen maatwerk bieden door het compenseren van beperkingen met voorzieningen via de Wmo of het geven van directe inkomenssteun via de bijzondere bijstand. De middelen zijn niet geoormerkt. In 2014 wordt hiertoe de integratie-uitkering huishoudelijke hulp incidenteel met € 45 miljoen verhoogd en via de Wmo-verdeelsleutel verdeeld. Voor onze gemeente gaat het om een bedrag van € 18.000,00. In afwachting van ontwikkeling van beleid is dit bedrag geparkeerd op stelposten.

70

Invoeringskosten decentralisatie jeugdzorg Is de vergoeding die de gemeente via de algemene uitkering (septembercirculaire) incidenteel beschikbaar krijgt voor invoeringskosten in verband met de decentralisatie jeugdzorg. Transitiekosten decentralisatie AWBZ begeleiding naar de WMO Gemeenten ontvangen incidenteel via de algemene uitkering een vergoeding voor de transitiekosten decentralisatie AWBZ-begeleiding naar de WMO. De ontvangen middelen zijn als stelpost (last) in de begroting opgenomen. Invulling van dit beschikbare budget vindt in de loop van 2014 plaats.

71

4 Paragrafen De paragrafen bij de begroting en jaarstukken geven een dwarsdoorsnede van de financiële aspecten vanuit een bepaald perspectief. In de paragrafen zijn de beleidslijnen vastgelegd voor beheersmatige aspecten. Doel van de paragrafen is dat onderwerpen die versnipperd in de begroting staan worden gebundeld in een kort overzicht, waardoor de raad voldoende inzicht krijgt. Er is dus enige overlap tussen de programma's en de paragrafen. De programma's zijn direct gericht op de burger en de paragrafen indirect; ze geven kaders die de raad het college stelt voor het beheer en de uitvoering. De volgende paragrafen zijn opgenomen in de beleidsbegroting: 1. Lokale heffingen 2. Weerstandsvermogen 3. Onderhoud kapitaalgoederen 4. Financiering 5. Bedrijfsvoering 6. Verbonden partijen 7. Grondbeleid 8. Verantwoording Raadsbesluiten en Projecten

72

4.1 Lokale heffingen Nota Lokale heffingen Door de raad is op 29 september 2010 de nota Lokale heffingen Ten Boer 2010 besproken en vastgesteld. In deze nota wordt ingegaan op de samenstelling van het pakket aan gemeentelijke belastingen en heffingen, de druk van de belastingen over de diverse bevolkingsgroepen en belanghebbenden, de mogelijkheden om nieuwe heffingen/belastingen in te voeren en tariefaanpassingen voor de jaren 2011 tot en met 2015. In de begroting 2014 is rekening gehouden met de uitvoering van het vastgestelde beleid.

Overzicht inkomsten Omschrijving Onroerende zaakbelasting: eigenaren woningen Onroerende zaakbelasting: eigenaren niet-woningen Onroerende zaakbelasting: gebruikers niet-woningen Afvalstoffenheffing Rioolheffing Totaal

2013 840.000 274.000 162.000 822.400 778.000 2.876.400

2014 870.700 283.000 167.300 786.200 780.200 2.887.400

Onroerende zaakbelastingen Rekening is gehouden met een stijging van de inkomsten met 1,6% (index prijsstijgingen) en 2% conform vastgelegd beleid in de nota Lokale Heffingen. De WOZ-waarden zijn nog niet bekend en daarom kan nog geen tarief worden berekend. Afvalstoffenheffing Het tarief afvalstoffenheffing is in 2013 met 5% verhoogd t.o.v. 2012. Dit was gebaseerd op een verwacht kostenniveau 2013 van € 797.000,00. Dit omdat verwacht werd dat de kosten lager zouden uitvallen dan de opgenomen ramingen (€ 822.400,00) in de begroting 2013. Op basis van de feitelijke kosten ontwikkelingen en de begroting van de ARCG voor de verwerking van het afval komen de totale kosten in 2014 uit op een bedrag van € 786.200,00. Het tarief 2013 is gebaseerd op een opbrengst van € 797.000,00. Er moet nog rekening gehouden worden met een correctie op deze opbrengst i.v.m. de mogelijkheid om ingaande 2013 kwijtschelding te kunnen aanvragen. Verwachting is dat het tarief 2014 ongewijzigd kan blijven t.o.v. 2013. Rioolheffing Het tarief rioolheffing 2013 is vastgesteld op € 260,21. Ter dekking van het Gemeentelijk Water- en Rioleringsplan (GWRP) is het noodzakelijk het tarief jaarlijks met 1,75% te verhogen. Het tarief 2014 komt dan uit op € 264,76. De onderbouwing van dit tarief staat opgenomen in de notitie Rioolheffing 2013 die voor u ter inzage heeft gelegen bij het raadsvoorstel “Vaststelling gemeentelijke belastingverordeningen 2013”, raad 28 november 2012. Deze notitie geeft inzicht in de lasten en baten uitvoering GWRP voor de komende jaren.

73

Lastendruk voor de burger In onderstaand overzicht wordt op basis van de cijfers over 2013 een vergelijking van de lokale lastendruk per gezin gegeven van de gemeenten uit de regio. De gemeenten staan in volgorde van de hoogte van de totale belastingdruk. Gemeente

Loppersum Ten Boer Delfzijl Appingedam Winsum Groningen Zuidhorn Bedum Slochteren

OZB-tarief woning

Afvalstoffenheffing

Rioolheffing

Totaal gemeentelijke woonlasten

0,1515 0,1577 0,1703 0,2108 0,1678 0,1482 0,1547 0,1260 0,1210

285,00 243,00 292,00 263,00 245,00 362,00 241,00 250,00 233,00

295,00 260,00 239,00 185,00 210,00 137,00 181,00 212,00 229,00

830 786 768 764 749 747 726 694 690

Bron: COELO Digitale Atlas 2013.

74

4.2 Weerstandvermogen en risicobeheersing Op 30 juni 2010 is door de raad de nota Weerstandsvermogen vastgesteld. In deze nota zijn de risico’s in beeld gebracht, is de weerstandscapaciteit bepaald en is een oordeel gegeven over het weerstandsvermogen van de gemeente. Afgesproken is dat voor de weerstandscapaciteit minimaal € 1 miljoen beschikbaar dient te zijn door afzondering van dit bedrag uit de algemene reserve.

Weerstandscapaciteit De weerstandscapaciteit per 1-1-2014 bedraagt: Bestanddeel Algemene reserve Onvoorzien incidenteel Begrotingsruimte Bestemmingsreserves Stille reserves Onbenutte belastingcapaciteit Totaal

Incidentele Structurele weerstandscapaciteit weerstandscapaciteit -9.508.000 20.000 0 207.000 0 0 -9.281.000

0 0 0 0 0 0 0

Algemene reserve De negatieve algemene reserve is ontstaan door de afboeking op de gronden Woldwijk en het instellen van een voorziening ten behoeve van het plan Dijkshorn. Onvoorzien incidenteel In de begroting 2014 is een bedrag van € 20.000,00 aan onvoorzien opgenomen. Dit budget is bestemd om incidentele tegenvallers binnen de begroting op te vangen. Daarnaast kan de post onvoorzien worden ingezet voor kleine uitgaven conform de regels KIIA. Begrotingsruimte De begroting 2014 heeft een nadelig saldo. Er is geen ruimte om tegenvallers op te vangen. Bestemmingsreserves De omvang van de bestemmingsreserve wordt per 1-1-2014 geraamd op € 758.000,00 Een bestemmingsreserve is een reserve waar door de raad een bepaalde bestemming aan is gegeven. In principe kan de raad de gegeven bestemming en de omvang aanpassen tot aan het moment dat er verplichtingen worden aangegaan. Dan verandert de reserve tot aan het bedrag van de verplichting in een voorziening. Bovenstaande houdt in dat de raad bij een bestemmingsreserve nog altijd kan bepalen of de reserve daadwerkelijk gebruikt wordt voor de ingestelde bestemming of niet. Daarom kan voor de berekening van de weerstandscapaciteit een deel van de omvang van de bestemmingsreserves worden meegenomen. Wij gaan uit van 50%. Bovenstaande geldt niet voor de bestemmingsreserve Essent. Tegenover deze reserve staat een verstrekte lening Enexis BV en lening PBE. Deze reserve valt bij aflossing van de leningen geleidelijk aan vrij en kan dan pas worden besteed. Vrij besteedbaar is € 758.000,00 minus € 344.000,00 is € 414.000,00. Wij gaan uit dat van dit bedrag 50% van dit bedrag kan worden meegenomen in de weerstandscapaciteit. Dit betekent een bedrag van € 207.000,00. 75

Stille reserves Stille reserves zijn activa die onder de opbrengstwaarde of tegen nul zijn gewaardeerd. In andere woorden: de boekhoudkundige waarde is lager dan de reële waarde. De activa moeten direct verkoopbaar zijn als men dat zou willen. De winst bij verkoop is eenmalig vrij inzetbaar. De stille reserves van de gemeente Ten Boer worden op voorhand niet meegenomen bij het bepalen van de weerstandscapaciteit omdat ze moeilijk kwantificeerbaar zijn en omdat de meeste activa niet verkoopbaar zijn omdat ze gebruikt worden voor gemeentelijke activiteiten. Ook bij financiële activa kan sprake zijn van stille reserves. Bij de financiële activa hebben we het over aandelen en deelnemingen. Op onze balans zijn de volgende aandelen en deelnemingen opgenomen. Enexis Holding

35.527,00

Essent Milieu

1,00

PBE bv

1,00

Vordering Enexis bv

5,00

Verkoop vennootschap bv

5,00

CBL vennootschap bv

5,00

Claim staat vennootschap bv Waterleidingbedrijf Bank Nederlandse Gemeenten

5,00 1.361,34 8.775,20 45.685,54

Bij een eventuele verkoop van de aandelen/deelnemingen kan winst ontstaan. Het is niet in te schatten of er bij verkoop winst gaat ontstaat. Daarom wordt er geen bedrag meegenomen in deze nota. Onbenutte belastingcapaciteit Bij onbenutte belasting capaciteit dient gedacht te worden aan de ruimte die beschikbaar is binnen het belastinggebied van de gemeente. We hebben het in zijn algemeenheid over structurele ruimte. Er kan sprake zijn van een incidenteel voordeel indien in een bepaald jaar door bijvoorbeeld een groot project extra bouwleges worden ontvangen. In het kader van de bepaling van de weerstandscapaciteit wordt geen rekening worden gehouden met incidentele ruimte. Rioolheffing Voor de bepaling van de hoogte van de rioolheffing worden de kosten voor 100% meegenomen. Binnen de rioolheffing is daarom geen onbenutte belastingcapaciteit aanwezig. Afvalstoffenheffing De opbrengsten afvalstoffenheffing dekken de kosten inzameling en verwerking van het huishoudelijk afval voor 100%. Ook bij de afvalstoffenheffing is geen onbenutte belastingcapaciteit aanwezig. Onroerende zaakbelasting In de begroting 2014 is rekening gehouden met een verhoging van de opbrengsten OZB met 3,6 %. Dit is inclusief 2% op basis van het raadsbesluit van 29 september 2010 waarbij is besloten om gedurende de jaren 2011 tot en met 2015 de OZB extra te verhogen. De totale opbrengst OZB in de begroting 2014 bedraagt € 1.321.000,00. Als we kijken naar de tarieven en bijbehorende opbrengsten zit onze gemeente ruim 30% boven het landelijke gemiddelde voor de OZB. Overige rechten Naar het dekkingspercentage van de overige rechten dient nog onderzoek te worden gedaan. Op voorhand wordt de eventuele ruimte op 0 gezet.

76

Onbenutte belastingcapaciteit samenvattend Gelet op bovenstaande kan worden geconcludeerd dat er geen onbenutte belastingcapaciteit beschikbaar is.

Risico’s In de in de raad van 24 juni 2010 vastgestelde nota weerstandsvermogen is de omvang van de risico’s financieel vertaald in een bedrag van € 500.000,00. Dit op basis van 6 benoemde risico’s. Onderstaand komen wij nu tot 11 risico’s die wij willen benoemen. Gemeenschappelijke regelingen Onze gemeente participeert in een aantal gemeenschappelijke regelingen. Het financiële risico voor de gemeente is dat er niet volledig inzicht is in de financiële positie van de verbonden partij en dat de gemeente geconfronteerd kan worden met hogere bijdragen dan begroot. De gevolgen van rijks bezuinigingen en decentralisaties werken ook door naar gemeenschappelijke regelingen. Zo zal het Werkvoorzieningsschap Fivelingo hoogstwaarschijnlijk geconfronteerd worden met bezuinigingen als gevolg van de in 2015 in te voeren Participatiewet. Als gemeenschappelijke regelingen bezuinigingen en gevolgen decentralisaties niet kunnen opvangen binnen de eigen organisaties dan komen gemeenten in beeld om extra bij te dragen. Project vervolg Landsdekkend Beeld De gemeente werkt mee aan dit provinciale project om inzicht te krijgen in mogelijke ernstig verontreinigde locaties en spoedlocaties (ernstig verontreinigde locaties waarvan de sanering spoedeisend is). De veroorzaker of eigenaar is verantwoordelijk voor verder onderzoek en eventuele sanering. Er kunnen vervolgkosten uit dit project voortvloeien indien de gemeente eigenaar is van een ernstig verontreinigde locatie dan wel dat de provincie een bijdrage vraagt voor het gezamenlijk oplossen van een milieuhygiënisch dan wel dynamisch knelpunt. De kans dat dit zich zal voordoen achten wij klein. Grondexploitatie Vanaf 2013 is alleen het plan Dijkshorn nog in exploitatie. Voor het tekort heeft de raad een voorziening ingesteld gebaseerd op een voorzichtig uitgifte tempo van de nog beschikbare bouwkavels. Het risico lijkt daarmee voldoende te zijn afgedekt. Het Centrumplan is in 2012 afgesloten. De resterende bouwterreinen moeten de komende jaren nog worden uitgegeven. In de berekening van de boekwaarde is rekening gehouden met nog te maken lasten en baten gedurende de periode tot en met 2015. Een eventueel risico is het niet volledig ontvangen van subsidies en dat terreinen in 2015 nog niet (volledig) zijn uitgegeven. Het risico bedraagt de huidige boekwaarde van het plan, groot € 325.000,00. Gronden (nog niet in exploitatie) In de jaarrekening 2012 zijn de gronden Woldwijk afgewaardeerd naar landbouwwaarde. Gerekend is met een bedrag van € 3,50 per m2. De totale waarde bedraagt € 1.307.000,00. De waardering van € 3,50 per m2 is gebaseerd op een door een derde partij uitgebrachte taxatierapport. Risico is een verdere daling van waarde landbouwgronden. Op dit moment is dat niet aan de orde. Openeinde regelingen Binnen onze begroting kennen we een aantal openeinde regelingen. Kenmerk van zo'n regeling is dat het moeilijk voorspelbaar is of de werkelijke uitgaven in de pas blijven lopen bij de raming doordat de mate van gebruik vooraf niet duidelijk is. Regelingen waarbij wij risico lopen zijn: WMO huishoudelijke hulp en woon- en leefvoorzieningen, WWB-inkomensdeel en het leerlingenvervoer.

77

Voor de uitvoering WWB-inkomensdeel is een reserve gevormd waardoor een overschrijding kan worden opgevangen. De omvang van de reserve wordt per 1-1-2014 geraamd op € 37.000,00. Onderhoud gemeentelijke bezittingen De onderhoudsplannen voor het gemeentehuis en de buitendienst zijn eind 2010 vastgesteld door de raad. De benodigde budgetten zijn beschikbaar gesteld. Ook het gemeentelijk water- en rioleringplan is eind 2010 (en herzien november 2012) vastgesteld door de raad. Dekking vindt plaats binnen de opbrengst rioolrechten en de beschikbare reserve. Uitvoering van het wegenbeheer kan binnen de budgetten die in het meerjareninvesteringsplan beschikbaar zijn gesteld. De onderhoudsplannen voor sportvoorzieningen zijn in de raadsvergadering van 27 april 2011 besproken en vastgesteld. Dekking van de kosten van grootonderhoud schoolgebouwen vindt plaats uit de reserve onderhoud schoolgebouwen. Deze reserve wordt jaarlijks (indien nodig) gevoed uit de extra opbrengst rente over de reserves en voorzieningen. In de begroting 2014 wordt geen rente toegevoegd aan de reserve. Het onderhoudsplan 2014 schoolgebouwen is als incidentele last in de begroting 2014 opgenomen. Verwachting is dat door gewijzigde wetgeving schoolbesturen in de toekomst zelf het groot onderhoud moeten bekostigen. Voor het meerjarig groot onderhoud van de voetbalvelden is een plan door de raad vastgesteld. Kredieten zijn in het meerjaren investeringsplan opgenomen. Aan een meerjarig onderhoudsplan bruggen wordt gewerkt. Door het hebben van beheerplannen hebben we de kosten in de hand en gaan wij er van uit dat wij niet meer geconfronteerd worden met verrassingen. Gevolgen rijksbezuinigingen / decentralisatie van rijkstaken Het rijk voert bezuinigingen door. Wij zien dit o.a. terug in lagere algemene uitkeringen. De decentralisatie van rijkstaken gaat samen met taakstellende bezuinigingen van het rijk. In onze begroting gaan wij uit van een bedrag van maximaal € 112.000,00 (€ 15,00 per inwoner) aan eigen risico ingaande 2015. Algemene uitkering In de septembercirculaire 2013 zien we nog steeds een behoorlijke groei van de algemene uitkering 2014. Dit is gebaseerd op de prognose van de rijksuitgaven in 2014 (samen de trap op). Verwachting is dat de groei van de rijksuitgaven wel eens lager kan uitpakken, waardoor de algemene uitkering gaat dalen. Deskundigen schatten het risico in op 20 punten algemene uitkering. Voor onze gemeente gaat het dan om een bedrag van € 85.000,00 structureel. Herverdeling gemeentefonds Er wordt onderzocht of de verdeling van de middelen die in het gemeentefonds zitten over de gemeenten nog wel op een juiste wijze plaatsvindt. Er is sprake van een scheefheid in de verdeling. Verwachting is dat er ingaande 2015 een nieuw verdeelstelsel zal worden toegepast. Dit zal herverdeeleffecten voor gemeenten hebben. Effecten (positief en negatief) zullen worden afgetopt tot € 15 per inwoner per jaar. De drempel stijgt dus jaarlijks € 15 per inwoner. Voor onze gemeente is het risico (zowel positief als negatief) € 112.500,00 per jaar. Stel wij ontvangen ingaande 2015 € 300.000,00 minder dan op grond van de huidige verdeling dan is het nadeel in 2015 € 112.500,00, in 2016 € 225.000,00 en in 2017 € 300.000,00. Omdat er nog geen inzicht is in mogelijke effecten wordt het risico PM geraamd. Garanties leningen In de nota weerstandsvermogen is het onderdeel “Garanties leningen” niet opgenomen. De gemeente loopt een risico dat er een aanspraak wordt gedaan op de verstrekte garantie. Wij achten de kans

78

klein dat dit zich gaat voordoen. Een groot deel van de verstrekte garanties valt onder de borgstelling van de Stichting Waarborgfonds Sociale Woningbouw. Lopende procedures Door het bestuur van de Vereniging voor Protestants Christelijk Basisonderwijs (VPCBO) is beroep bij het College van Gedeputeerde Staten van Groningen ingesteld tegen het besluit tot vaststelling van de vijfjaarlijkse afrekening openbaar onderwijs 2001 – 2005. Op 16 december 2011 heeft de eerste hoorzitting door de Commissie rechtsbescherming provincie Groningen plaatsgevonden. Resultaat van deze hoorzitting is dat een onafhankelijke accountant de cijfermatige onderbouwing van de cijfers moet toetsen. De accountant is in september 2012 gestart met het onderzoek. Het onderzoek is nog niet afgerond (stand september 2013). Onderstaand een overzicht van de verstrekte garanties. Bedragen zijn afgerond op € 1.000,00 Woningstichting Wierden en Borgen: Aantal leningen: 6 via de BNG en 1 via de ABN/AMRO Restant hoofdsom 31-12-2012: € 8.788.000,00 Garantie: via Stichting Waarborgfonds Sociale Woningbouw Stichting Woonzorg Nederland Aantal leningen: 4, afgesloten bij 4 geldverstrekkers. Restant hoofdsom 31-12-2012: € 19.701.000,00 Garantie: via Stichting Waarborgfonds Sociale Woningbouw Stichting Mooiland Aantal leningen: 1 via de Nederlandse Waterschapsbank NV Restant hoofdsom 31-12-2012: € 1.100.000,00 Garantie: via Stichting Waarborgfonds Sociale Woningbouw

Stichting Openbare Bibliotheek Ten Boer Aantal leningen: 2 via de BNG Restant hoofdsom 31-12-2012: € 946.000,00 Garantie: 100% Waterbedrijf Groningen Aantal leningen: 1 Restant hoofdsom 31-12-2012: € 73.000,00 Garantie: 100%

79

Risico’s vertaald in geld In onderstaande tabel worden de benoemde risico's vertaald in bedragen. Het op geld zetten van de risico's is moeilijk gelet op het karakter van risico's. Wat belangrijk is dat onderkend wordt dat er risico's zijn en dat een deel van het vrije vermogen aan de kant wordt gezet om risico's af te dekken. Bij de bepaling van de kans per risico zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: 5% 30% 90% 100%

Minimale kans Komt 1 maal per 2-5 jaar voor Komt 1 maal per jaar voor Komt meerdere keren per jaar voor

Risico

Kans van optreden

Financieel gevolg

Reëel financieel gevolg

Gemeenschappelijke regelingen Bodemsanering nieuwe mogelijk verontreinigde locaties Grondexploitatie Gronden Open-einde regelingen Onderhoud gemeentelijke bezittingen Gevolgen rijksbezuinigingen

90%

< 50.000

45.000

5%

Tussen 100.000 en 500.000

25.000

30% 0% 30% 5%

325.000 0 < 50.000 < 100.000

97.000 0 15.000 5.000

90%

90.000

Algemene uitkering Herverdeling gemeentefonds Garanties leningen Lopende procedures Totaal

90% 30% 5% 30%

Tussen 50.000 en 100.000 85.000 PM < 200.000 < 50.000

75.000 PM 10.000 15.000 377.000

Conclusie weerstandsvermogen Uit bovenstaande blijkt dat wij de risico’s goed in beeld hebben. De risico’s zijn door de afboeking op het plan Woldwijk en het treffen van een voorziening voor Dijkshorn afgenomen. Er is echter geen financiële ruimte beschikbaar (weerstandscapaciteit) om risico’s af te dekken. De gemeente heeft geen weerstandsvermogen om tegenvallers op te vangen.

80

4.3 Onderhoud Kapitaalgoederen Inleiding In de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen worden de kaders weergegeven voor de inrichting van het onderhoud en het beoogde onderhoudsniveau voor het openbaar groen, water, wegen, bruggen en straatmeubilair, riolering en gebouwen Daarbij wordt de normkostensystematiek en het meerjarig budgettaire beslag aangegeven. In 2010 is voor het eerst samen met inwoners van onze gemeente de openbare ruimte geschouwd conform de Beheer Openbare Ruimte Gemeente Ten Boer (BORG Ten Boer) systematiek. Het resultaat van BORG is meegenomen in de diverse beheerplannen.

Openbaar Groen Beleid bij onderhoud groen De wijze van beheer van het openbaar groen is vastgelegd in het groenbeheerplan. Hierin is opgenomen hoe frequent en op welke wijze het groen wordt onderhouden. Binnen de dorpskernen wordt het groen intensiever beheerd dan in het buitengebied. Bij het onderhoud aan het openbaar groen worden conform politiek beleid selectief gebruik gemaakt van onkruidbestrijdingsmiddelen. Het openbaar groen wordt voor een gedeelte beheerd door medewerkers van de gemeentelijke post Ten Boer. Het maaien van het gazon in het plantsoen wordt jaarlijks uitbesteed. Voor het overige deel worden aannemers en het werkvoorzieningschap Fivelingo onder directievoering van de gemeentelijke beheerder ingeschakeld. Meerjarenplanning De budgetten worden jaarlijks geactualiseerd op basis van het werkelijk uit te voeren beheer en de te beheren oppervlakten. Hierin zijn geen renovatiebudgetten opgenomen omdat deze geïntegreerd met de reconstructies van wegen en rioleringen worden uitgevoerd en gefinancierd. Areaaluitbreidingen en areaalomvormingen worden meegenomen in de begroting. Financiering groenonderhoud Het onderhoud van het openbaar groen is een onderdeel van het Model Groningen – Ten Boer. De afdeling Stadsbeheer van de gemeente Groningen verzorgt het onderhoud. Er is een dienstverleningsovereenkomst vastgesteld waarin omvang en bedragen zijn vastgelegd. Voor 2014 gaat het om een bedrag van € 228.140,00 aan loonkosten en € 99.577,00 aan uitvoeringskosten (o.a. personeel derden). Deze bedragen zijn inclusief de bezuinigingstaakstelling die in het kader van het sluitend maken van de begroting 2013 is vastgesteld.

Wegen Beleid bij onderhoud wegen De openbare verhardingen zijn opgenomen in een geautomatiseerd beheerpakket. Het uitgangspunt van het beleid bij het onderhouden van de wegen welke in beheer zijn van de gemeente is: het handhaven van een goed, veilig en beheersbaar wegenstelsel en het in stand houden van de huidige wegenstructuur. Dit op basis van een beheersplan welke jaarlijks wordt geactualiseerd. Met ingang van 2011 hebben wij de beschikking over een volledig geactualiseerd beheerplan wegen.

81

Doel onderhoudsplan Het doel van een onderhoudsplan is om aan te geven waar, wanneer en welke maatregelen zullen moeten worden uitgevoerd om als beheerder een goed kwalitatief en veilig wegenstelsel in stand te kunnen houden. Rekening houdend met de financiële behoeften voor het onderhoud bij uitvoering van het plan of van alternatieven daarvan. Normkostensystematiek Op basis van algemeen geldende normen en kengetallen, verkregen van externe deskundigen, welke jaarlijks worden geactualiseerd, wordt een gedegen kostenraming gemaakt voor al het kleinschalige en grootschalige onderhoud van elk wegvak in de gemeente. Soorten onderhoud en bekostiging We onderscheiden kleinschalig en grootschalig onderhoud. Kleinschalig onderhoud: Aanbrengen slijtlagen, dichten scheuren, plaatselijk herstel e.d. Grootschalig onderhoud: dit betreft grootschalige onderhoudsprojecten/ reconstructies zoals zijn opgenomen in de MIP overzichten. Voor het kleinschalig onderhoud is in de begroting een budget opgenomen van € 432.000,00. Dit budget bestaat uit € 192.000,00 voor uitvoeringskosten Groningen en € 240.000,00 aan inzet uren (binnen- en buitendienst) Groningen. Voor het grootschalig onderhoud is in de investeringslijst (MIP) voor 2014 een bedrag van € 340.000,00 opgenomen. Naast de investeringsbedragen voor groot onderhoud is een jaarlijks investeringsbudget beschikbaar van € 60.000,00 voor aanvullende investeringen wegen (voor bijvoorbeeld aanpassing groen, beperkte herinrichting openbare ruimte en verkeer). Door het ministerie van BZK is in de opgestelde begrotingsscan opgemerkt dat het activeren van groot onderhoud (zoals hier boven is aangegeven) niet is toegestaan. In Deel 2, hoofdstuk 2.4, doen wij een eerste stap in het corrigeren van deze “fout” in onze begroting. Dit betekent dat in de 1e begrotingswijziging de investeringsbedragen uit de begroting 2014 worden gehaald.

Openbare verlichting In 2009 is een nieuw beleidsplan openbare verlichting opgesteld. Om uitwisselen van de versleten masten verspreid over de verschillende jaren uit te voeren is een jaarlijks investeringsbudget van € 20.000,00 beschikbaar binnen het investeringsplan 2013-2016.

Bruggen, straatmeubilair en kunstobjecten Er is een budget beschikbaar binnen de begroting waaruit reparatie van bovenstaande onderwerpen wordt gerealiseerd. Voor grootschalige vervangingen dient extra krediet beschikbaar te worden gesteld door de raad. Er wordt gewerkt aan meerjarige onderhoudsplannen (inclusief vervangingsinvesteringen) voor bruggen, straatmeubilair en kunstobjecten. Presentatie in de loop van 2014.

Gemeentelijk Water- en Riolerings Plan (GWRP) Beleid GRWP In de raadsvergadering van 15 december 2010 is het nieuwe Gemeentelijk Water- en Riolerings Plan 2011 t/m 2015 (GWRP) vastgesteld. De volgende onderdelen zijn opgenomen in het nieuwe GWRP: - actualisatie beheergegevens; - vervangingsplanning riolering;

82

- onderhouds- en reparatieplan riolering; - Waterplan geïntegreerd in het GRP; - ambities van het Waterplan. Kosten GRWP en rioolheffing Bij de behandeling van de belastingvoorstellen in de raadsvergadering van 28 november 2012 is een geactualiseerde opzet (in financiële zin) van het GWRP voorgelegd aan de raad ter onderbouwing van het tarief rioolheffing 2013. De kosten zijn vertaald in deze nieuwe exploitatie voor de planperiode 2013 t/m 2032. Uitgangspunt is dat er sprake moet zijn van een kostendekkend tarief. De kostentoerekening vindt in overeenstemming met de 'Handreiking kostentoerekening leges en tarieven' en de geldende wet en regelgeving plaats. De rioolheffing in 2013 bedraagt € 260,21 . Het tarief 2014 komt uit op € 264,76. Een verhoging van 1,75%. De opgebouwde reserve riolering wordt ingezet om schommelingen op te vangen en het tarief te “sturen”. De omvang van de reserve per 1-1-2014 wordt geraamd op € 155.000,00.

Gemeentelijke gebouwen Beleid onderhoud gemeentelijke gebouwen De gemeentelijke gebouwen bestaan uit (basis)scholen, sporthal, gymnastiekzalen, zwembad, gemeentehuis en gemeentewerf. Het onderhoud van de gebouwen is opgenomen in meerjarige investerings- en onderhoudsplannen (MIOP). De behandeling van het MIOP voor het gemeentehuis en de gemeentewerf heeft in de raadsvergadering van december 2010 en januari 2011 plaatsgevonden. Het MIOP voor de sportvoorzieningen is vastgesteld in de raadsvergadering van 27 april 2011. De benodigde budgetten zijn opgenomen in de begroting. Op grond van de wet is de gemeente verantwoordelijk voor de bekostiging van het groot onderhoud (onze huisvestingsverordening) schoolgebouwen en zijn de schoolbesturen verantwoordelijk voor het klein en dagelijks onderhoud. Verzoeken van schoolbesturen om bekostiging van groot onderhoud worden jaarlijks beoordeeld conform de systematiek die de gemeente Groningen hanteert. Dekking uit de reserve onderwijshuisvesting. Kosten gebouwenonderhoud Binnen de begroting zijn voor onderhoud van de gebouwen conform de vastgestelde MIOP”s diverse budgetten opgenomen. Ten aanzien van de bekostiging onderhoud schoolgebouwen is afgesproken dat dit plaatsvindt uit de reserve onderwijshuisvesting en dat deze reserve wordt gevoed uit de rente reserves en voorzieningen, jaarlijks te beoordelen bij de voorjaarsnota. Kosten onderhoud speelvoorzieningen In de begroting is een budget beschikbaar van € 26.000,00 voor onderhoud (uren en materialen) van onze speelvoorzieningen. Een vervangingsplan voor de speelvoorzieningen dient nog te worden opgesteld.

83

Tabel beheerplannen

Plan aanwezig?

Wanneer vastgesteld?

Loopt tot en met

Ramingen reëel?

Achterstallig onderhoud?

Onderhoudsvoorziening?

Onderhoudsreserve?

Groen

Ja

Jaarlijkse actualisatie

PM

Ja

Nee

Nee

Nee

Wegen

Ja

2011

PM

Ja

Nee

Nee

Nee

Riolering

Ja

2010, jaarlijkse actualisatie

2032

Ja

Nee

Nee

Nee, wel reserve egalisatie rioolrecht

Gebouwen gemeentehuis en buitendienst

Ja

2010 Jaarlijkse actualisatie

2022

Ja

In 2011 weggewerkt

Ja

Nee

Schoolgebouwen

Nee

Afspraak: ligt bij schoolbesturen

Jaarlijks € 20.000 beschikbaar

Nee

Nee

Ja

Gebouwen sportaccommodaties

Ja

2011 Jaarlijkse actualisatie

2022

Ja

Nee

Nee

Nee

Sportvelden

Ja

2013

2022

Ja

Nee

Nee

Nee

Speelvoorzieningen

Nee

Ja, voor dagelijks onderhoud

Nee

Nee

Nee

Kunstwerken (o.a. bruggen en kunstwerken)

Nee

Planning 2014

Ja, voor dagelijks onderhoud

Nee

Nee

Nee

Openbare verlichting

Ja

2009

Ja

Nee

Nee

Nee

2016

84

4.4 Financiering Algemeen Artikel 13 van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) schrijft gemeenten voor om een financieringsparagraaf bij de begroting en de rekening op te nemen. In de financieringsparagraaf staat een uiteenzetting over de uitvoering van de financieringsfunctie van de gemeente. De paragraaf hangt tevens samen met de Wet financiering decentrale overheden (Wet fido). De financieringsparagraaf is samen met het treasurystatuut en de Wet fido (financiering decentrale overheden) een belangrijk instrument voor het transparant maken en daarmee voor het sturen, beheersen en controleren van “treasury”. Treasury is het besturen en beheersen van, het verantwoorden over en het toezicht houden op de financiële vermogenswaarden, de financiële geldstromen, de financiële posities en de hieraan verbonden risico’s. In het treasurystatuut van de gemeente Ten Boer, dat op 30 maart 2011 door de raad is vastgesteld, zijn de uitgangspunten, de doelstellingen en de beleidsmatige en organisatorische kaders (inclusief toezicht op de uitvoering van treasury) bepaald. De financiering- en beleggingsactiviteiten van de gemeente Ten Boer vinden plaats binnen het formele kader van het treasurystatuut

Risicobeheer Het treasurybeleid van onze gemeente is erop gericht binnen de financiële mogelijkheden van onze gemeente een zo optimaal mogelijk rendement te verkrijgen dan wel de lasten zo veel mogelijk te reduceren. Hierbij moeten de risico’s zo goed mogelijk worden beheerst. De waarde van financiële activa dient zo min mogelijk gevoelig te zijn voor marktbewegingen. Uitzettingen in de vorm van aandelen worden niet verricht, met uitzondering van aankopen uit hoofde van de publieke taak. Het huidige beleid zal in 2014 worden voortgezet.

Renterisico’s Kasgeldlimiet Jaarlijks dient de kasgeldlimiet te worden berekend. Het betreft een percentage (8,5%) van het totaal van de begroting. Indien deze kasgeldlimiet structureel wordt overschreden dient de kortlopende schuld omgezet te worden in een langlopende schuld. In de afgelopen jaren hebben we, doordat we te maken hebben met financieringstekorten, regelmatig kasgeldleningen aangetrokken. Dit heeft een aantal voordelen. Ten eerste is de rente op kortlopende leningen nagenoeg altijd lager dan op langlopende leningen. Ten tweede ontstaat daardoor meer flexibiliteit als eerder grote bedragen worden ontvangen. Er hoeft in die situatie dan geen tijdelijke overtollige geldmiddelen te worden uitgezet. De berekening van de kasgeldlimiet voor de begroting 2014 is als volgt: Begrotingstotaal: Het door de minister vastgestelde percentage Kasgeldlimiet

€ €

15.600.000,00 8,5% 1.326.000,00

85

Renterisico van de vaste schuld, c.q. de renterisiconorm Voor het beheersen van de renterisico’s op de lange termijn dient de gemeente de uit de vaste schuld voortvloeiende risico’s vanwege schuldvernieuwing te relateren aan de omvang van de vaste schuld. Jaarlijks mag de gemeente over maximaal 20% een risico lopen. Het renterisico dat de gemeente in enig jaar loopt, is onder andere afhankelijk van nieuw aan te trekken financiering in de komende jaren. Het renterisico van onze gemeente op de vaste schuld is regelmatig gespreid over de jaren. In 2006 is besloten alle leningen in 1 keer af te lossen en daarvoor in de plaats 1 nieuwe lening af te sluiten. In 2007 is een lening van € 6.000.000,-- afgesloten voor aankoop gronden en in 2008 en 2011 zijn leningen afgesloten van € 3.000.000,00 voor de financiering van diverse projecten. In 2013 is een lening aangetrokken van € 3.000.000,00. De aflossing van de leningen is regelmatig gespreid over de jaren waardoor er geen renterisico wordt gelopen. Tabel renterisiconorm en renterisico’s vaste schuld Begroting 1a 1b 2 3a 3b 4 5 6 7

Renteherziening op vaste schul o/g Renteherziening op vaste schuld u/g Netto renteherziening op vaste schuld (1a-1b) Nieuwe aan te trekken vaste schuld Nieuwe te verstrekken lange leningen Netto nieuw aan te trekken vaste schuld (3a-3b) Te betalen aflossingen Herfinanciering (laagste van 4 en 5) Renterisico op vaste schuld (2+6)

8 Stand vaste schuld per 1-1-2014 9 Het normpercentage 10 Renterisiconorm (8*9) 11 Ruimte (+) Overschrijding (-) (10-7)

0 0 0 0 0 0 1.549.620 1.549.620 1.549.620 31.177.000 20% 6.235.400 4.685.780

Financieringspositie Bij de financiering van de gemeentelijke activiteiten en investeringen wordt uitgegaan van integrale financiering. Dit wil zeggen dat gekeken wordt naar de totale financieringsbehoefte van de gemeente. Wij verwachten op basis van onze investeringslijst en de lopende investeringen dat er in de jaren 2014 t/m 2017 jaarlijks gemiddeld een bedrag van ruim € 800.000,00 aan financieringsmiddelen beschikbaar moeten zijn om de investeringen te kunnen betalen. De berekening van de kapitaalbehoefte per 1 januari 2014 is als volgt: Boekwaarden per 1-1-2014 Vaste financieringsmiddelen: geldleningen (staat E) eigen financieringsmiddelen Financieringstekort

38.353.000,00

31.177.000,00 5.348.000,00 36.525.000,00 1.828.000,00 86

Het berekende financieringstekort is hoger dan de berekende limiet van € 1.326.000,--. In de boekwaarde per 1-1-2014 houden wij rekening met alle investeringen die goedgekeurd zijn. Praktijk is dat de uitvoering achterloopt en dat het feitelijke financieringstekort gedurende het jaar lager is dan berekend. In de loop van 2014 zullen wij een vaste geldlening moeten aantrekken.

Leningenportefeuille Met ingang van oktober 2006 is de leningenportefeuille aangepast naar 1 lening ten bedrage van € 25.130.133,- van 40 jaar met een vaste rente van 4,69 % In 2007 is een lening van € 6 miljoen aangetrokken t.b.v. het plan Woldwijk. Rente 4,63% met een looptijd van 10 jaar. In 2008 en 2011 zijn leningen van € 3.000.000,00 aangetrokken voor de financiering van diverse projecten. Rente 4,99% en 3,89%. In 2013 is een lening aangetrokken van € 3 miljoen met een looptijd van 5 jaar, rente 1,05%. Er is gekozen voor een korte looptijd van 5 jaar omdat verwacht wordt dat er in die periode middelen beschikbaar komen voor dekking begrotingstekort. Onderstaand treft u een overzicht aan van onze leningenportefeuille. Bank

BNG

BNG

BNG

BNG

BNG

Hoofdsom Saldo 1-1-2014 Rente 2014 Aflossing 2014 Saldo 31-12-2014

25.184.785 20.777.448 960.926 629.620 20.147.828

6.000.000 2.400.000 111.120 600.000 1.800.000

3.000.000 2.400.000 119.760 120.000 2.280.000

3.000.000 2.600.000 101.140 200.000 2.400.000

3.000.000 3.000.000 31.500 600.000 2.400.000

Rentepercentage Looptijd

4,69% T/m 2046

4,63% T/m 2017

4,99% T/m 2033

3,89% T/m 2026

1,05% T/m 2018

Totaal 40.184.785 31.177.448 1.324.446 2.149.620 29.027.828

Schatkistbankieren In het begrotingsakkoord 2013 (van 25 mei 2012) is vastgelegd dat gemeenten verplicht moeten deelnemen aan schatkistbankieren. Invoering is voorzien in 2014. Voor verplicht schatkistbankieren wordt een wettelijke basis gecreëerd. Schatkistbankieren houdt in dat publieke instellingen al hun liquide middelen aanhouden bij het ministerie van Financiën. Ze doen dat in de vorm van een rekening-courant, zoals bij een bank. Decentrale overheden hebben de mogelijkheid om termijndeposito’s aan te houden. Over de aangehouden middelen wordt een voor de Staat marktconforme rente vergoed, dat wil zeggen een rente die gelijk is aan de rentes waartegen de Staat zich financiert op de financiële markten. Voor onze gemeente gaat gelden dat alle liquide middelen boven € 250.000,00 moeten worden gestort op een rekening bij de staat. Gelet op het financieringstekort dat wij hebben is de verwachting dat deze verplichting nauwelijks gevolgen voor Ten Boer zal hebben.

87

Wet houdbaarheid overheidsfinanciën (HOF) De bedoeling van de Wet HOF is er voor te zorgen dat Nederland voldoet aan de Europese norm van maximaal 3 procent tekort op de begroting. Bij dat tekort horen volgens deze wet ook de tekorten van de lokale overheden. Zij mogen in het vervolg alleen nog geld uitgeven dat ze in hetzelfde jaar ontvangen. Investeren in projecten die een lange looptijd hebben, zoals wegenaanleg en gebiedsontwikkeling, kan daardoor praktisch onmogelijk worden. Zowel VNG als het IPO verzetten zich tegen de invoering van de wet. Het wetsvoorstel ligt bij de Eerste Kamer. Het is de vraag of het wetsvoorstel zoals het er nu ligt ongeschonden het traject doorkomt en op 1 januari 2014 in werking kan treden. Wat de precieze gevolgen voor onze gemeente zijn is nog niet helder.

88

4.5 Bedrijfsvoering De bedrijfsvoering is er onder andere op gericht om het model Ten Boer - Groningen op een goede wijze uit te voeren voor zowel onze inwoners en bedrijven als voor college en raad. Door middel van de planning en control cyclus houden wij de raad op de hoogte hoe er invulling wordt gegeven aan de taken die uitgevoerd dienen te worden. De begroting, de voor- en najaarsnota en de jaarrekening zijn hierbij de instrumenten die worden ingezet. Daarnaast bestaat er de mogelijkheid om incidenteel te rapporteren aan de raad.

Personele bezetting 2014 Afdeling UNIT bestuursondersteuning Secretaris College van B & W Griffie Raad Ambtenaren burgerlijke stand

FTE’s 12,16 1,0 2,44 0,61

Aantal pers. 15 1 3 2 13

De totale loonkosten 2014 zijn geraamd op € 1.239.761,00 (exclusief voormalig personeel).

Loonkosten voorgaande jaren In onderstaand overzicht wordt inzicht gegeven in de personeelskosten voorgaande jaren. 2009

2010

2011

2012

2013

Raming 2014

Huidig personeel: Voormalig personeel:

1.203.155 67.500

1.234.933 63.500

1.240.433 63.500

1.265.775 9.375

1.344.944 0

1.239.761 0

Totaal staat salarissen

1.270.655

1.298.433

1.303.933

1.275.150

1.344.944

1.239.761

De daling van de loonkosten 2014 heeft hoofdzakelijk te maken met het wegvallen van de loonkosten brandweer. Gaat om een bedrag van € 82.000,00. Tot en met 2013 zitten deze kosten in bovenstaande overzicht. Met ingang van 2014 is de exploitatie van de brandweer overgegaan naar de regio. In de begroting 2013 zijn we uitgegaan van een loonkosten stijging van 3,7%. De feitelijke ontwikkeling 2013 plus de prognose voor 2014 ligt onder dit percentage van 3,7% waardoor de loonkosten 2014 lager zijn dan 2013. Voor 2014 is gerekend met een stijging van de sociale lasten van 0,77 % ten opzichte van maart 2013. Er is geen loonsverhoging voor 2014 gecalculeerd, hangende de cao-onderhandelingen en het sociaal akkoord. Voor pensioenen- en wachtgeldverplichtingen voormalig wethouders is een budget beschikbaar (€ 41.000,00) in de begroting. Daarnaast is een voorziening ingesteld voor toekomstige pensioenverplichtingen. De omvang van deze voorziening wordt jaarlijks berekend. Een tekort dient te worden bijgestort ten laste van het beschikbare budget van € 41.000,00. Er zijn geen kosten meer voor ander, voormalig personeel.

89

Ontwikkeling bedrijfsvoering 2014 Programmasturing op DVO’s met de gemeente Groningen De DVO- onderhandelingen in 2012 hebben geleid tot bezuinigingen op DVO- uren en vermindering van de coördinatielasten door o.a. koerswijziging in de afstemmingsprocessen tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. Daarnaast zijn nieuwe kwaliteitsafspraken gemaakt, generiek en product-specifiek en zijn de zes DVO’s omgevormd naar één DVO dat is afgesloten met het Groninger Management Team. Deze overkoepelende DVO is vervolgens opgedeeld in hoofd- taakgroepen die in de uitvoeringsdiensten zijn belegd. Afhankelijk van het tempo en de (personele) effecten van de reorganisaties in de gemeente Groningen, zullen wij in 2014 de hoofdrubrieken herschikken naar een nieuw model van programma’s waarop programmasturing wordt gezet. We verwachten dan de sturing op de Groningse diensten en hun (deel)producten te hebben gewijzigd naar sturing op integrale producten, over de structuurgrenzen van de diensten heen. Bezien zal worden of dat besparende effecten heeft op de vergoeding vanuit Ten Boer op de coördinatie in de organisatie van onze samenwerkingspartner. Financiële administratie en rapportages. In 2013 heeft Groningen het nieuwe financiële pakket door ontwikkeld voor administratie en boekhouding van externe klanten van de gemeente Groningen. Veel meer dan in voorgaande jaren, kan de afdeling Financiën van de Unit Ten Boer haar administratie onderhouden en Groningse diensten kunnen deze raadplegen. Hierdoor ontstaat een optimalere afstemming en financiële verantwoording. Ook de tussentijdse rapportages (budgetuitputting en prognoses) zullen aan kwaliteit winnen. Door de komst van het Shared Service Centrum (SSC) (planning eind 2013) vindt er in Groningen een herijking plaats van de financiële administratie. De financiële administraties van alle diensten worden samengevoegd in het SSC. Hierbij wordt gestreefd naar een kwaliteitsslag m.b.t. de inrichting van de administratie en de rapportage mogelijkheden. Dit is een tijdrovend en precair proces, gezien de complexiteit en de zorgvuldigheid waarmee dit moet worden uitgevoerd. Zodra de ontwikkelingen het toelaten, zullen wij onze financiële administratie onderbrengen in het SSC. Verwachting is dat dit voordelen gaat geven in de zin van wegvallen handelingen en kwaliteit rapportages. Het financieel beleid (begroting, rekening, perspectiefnota etc.) wordt niet mee overgedragen. Inrichting van De Deel ten behoeve van uitvoering gedecentraliseerde taken in het Sociaal Domein In 2013 ontvingen wij incidenteel middelen van het rijk voor de voorbereiding op de transitie taken. In 2013 hebben wij een deel van deze middelen ingezet op de beleidsmatige ontwikkeling en voorbereiding op bestuursbesluiten over de nieuwe taken. Vrijwel het gehele restant van dit budget zullen wij in 2014 eveneens inzetten voor deze bestuurlijke processen. Ook vanuit het perspectief van de bedrijfsvoering zullen wij ons in 2014 moeten voorbereiden, maar dan op het uitvoerend niveau. Het gaat om het gereed maken van de administratieve organisatie, contractbeheer en –uitvoering, extra scholing voor de dorpscoaches om ze voor te bereiden op de nieuwe taken die op ons afkomen en de aansturing. Wij verwachten in 2014 ca. € 50.000 incidenteel nodig te hebben om per 1-1-2015 goed te kunnen starten met structurele uitvoering van taken. Hiervoor hebben wij in de begroting 2014 een incidenteel budget opgenomen van € 50.000,00. Wij verwachten dat hiervan € 15.000,00 gedekt kan worden uit het nog beschikbare budget 2012 invoeringskosten decentralisatie AWBZ en Jeugdzorg. In het verlengde van te nemen beleidsbesluiten over de te decentraliseren taken, zullen de structurele kosten van de uitvoering door externen (contractanten, leveranciers) alsmede door De Deel voor een nader te bepalen deel uit de in 2015 over te hevelen budgetten moeten worden bekostigd. Het betreft dan de eerder genoemde personele capaciteit voor de inhoudelijke dienstverlening vanuit het 90

gemeentehuis alsmede capaciteit en kosten voor administratieve processen, interne controle, contractbeheer en financiële verantwoording. Werkdruk en ziekteverzuim Het accent van de inspanningen in 2014 zal liggen op de tijd die besteed moet worden aan de voorbereidingen op en implementaties van de decentralisaties van de jeugdzorg, de AWBZbegeleiding en de Wet werk naar vermogen. Daarnaast zullen de processen met betrekking tot gemeentelijke herindeling en de ontwikkelingen rond de artikel 12 status de aandacht opeisen van het management en de financiële afdeling van de Unit Ten Boer. Wij koersen op een lager ziekteverzuim van ons personeel (streven: maximaal 2.0%) dan in 2012 .

91

4.6 Interbestuurlijk toezicht (IBT) Kernpunt van Interbestuurlijk Toezicht is o.a. dat het toezicht van rijk op provincies en van provincies op gemeenten en waterschappen soberder wordt en meer op risicoanalyse is gericht. Een ander belangrijk punt is, dat het in eerste instantie niet aan de toezichthouder, maar het aan vertegenwoordigende organen als gemeenteraad en Provinciale Staten is om in het kader van de horizontale verantwoording toezicht te houden op de uitvoering van taken (vooral taken in medebewind) door de colleges. Hierbij hebben de gemeenteraden een primaire rol. IBT betreft de volgende toezichtgebieden: Archief, Financiën, Ruimtelijke Ordening, Huisvesting Statushouders, Wabo en Monumenten en archeologie. Het Rijk blijft toezichthouder voor de gemeenten op die terreinen, waar provincies geen taak en expertise hebben. Dit geldt bijvoorbeeld voor onderwijswetten en sociale zaken. In de jaarrekening 2012 zijn de resultaten benoemd van de bovengenoemde beleidsterreinen waarbij is aangeven of wij het op die terreinen goed, matig of slecht doen. In de onderhavige Begroting 2014 treft uw raad in deze paragraaf de verbeteracties aan op die punten waarvan in rekening 2012 is gebleken dat verbeteringen noodzakelijk zijn. Financiën Slecht (preventief toezicht) Waaraan moet de gemeente voldoen? 1 .Geraamde structurele uitgaven en structurele inkomsten in evenwicht en 2. Uit meerjarenraming is aannemelijk dat dit evenwicht wordt gecontinueerd en 3. Er is voor zover bekend geen sprake van bestuurlijke relevante onderwerpen die de financiële positie substantieel nadelig kunnen beïnvloeden. Wat kan beter: Uit de rapportage over 2012 blijkt dat: 1. Geraamde structurele uitgaven en structurele inkomsten zijn niet in evenwicht door de grote problematiek op één onderwerp: de grondexploitatie 2. Uit meerjarenbegroting is niet aannemelijk dat dit evenwicht wordt hersteld. Dit wordt veroorzaakt door het tekort aan eigen middelen om de afboeking van de grondwaarde te financieren. 3. Er is één bestuurlijk relevant onderwerp dat de financiële positie substantieel nadelig beïnvloedt: de kapitaalslasten en waarde van de bouwgrond. Wat gaan we daarvoor doen De begroting is op zich op orde, echter door forse rijks bezuinigingen loopt de meerjarenraming uit de pas en moeten er maatregelen worden genomen om de gevolgen van deze bezuinigingen binnen de begroting van Ten Boer op te vangen. Daarnaast kent Ten Boer een geïsoleerd financieel knelpunt doordat de in het verleden aangekochte bouwgrond is afgewaardeerd naar landbouwwaarde en voor het lopende plan Dijkshorn een voorziening voor het tekort is getroffen. De algemene reserve is bij lange na niet toereikend waardoor er een structureel negatieve reserve van ca. 10 miljoen is ontstaan. Het college heeft naar de provincie Groningen meerdere oplossingsvoorstellen geformuleerd en is met de Inspecteur van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties gestart met een begrotingsscan om te bezien of de status van artikel 12 gemeente uitweg biedt. Het college van B&W stelt in deze begroting 2014aan de raad voor om de aanvraag voor de status van een artikel 12gemeente bij BZK in te dienen. Als voorschot op de uitkomst van die aanvraag wordt de raad voorgesteld om de OZB te verhogen naar 140%van de landelijke norm van 100%. Eventuele saneringstaakstellingen vanuit de artikel 12 status, moeten in de loop van 2014 worden geformuleerd en uitgewerkt. Verwerking vindt dan plaats inde begroting 2015. Hierin worden ook de voorstellen opgenomen om de gevolgen van de rijks bezuinigingen te dekken.

92

WABO Matig Waaraan moet de gemeente voldoen? Beleid, probleem- /risicoanalyse 1. Actueel beleid (minimaal vergunningen- en handhaving beleid inclusief brandveiligheid, protocol bouwplantoetsing, bodembeleid) en probleem- en risicoanalyse1 (<4 jaar) is beschikbaar voor GS. 2. Beleid bevat doelen en prioriteiten, ambitieniveau is in lijn met capaciteit. 3. Beleid en probleem- en risicoanalyse besteedt aandacht aan de onderkende Wabo-risico's (asbest, verontreinigde grond, brandveiligheid bij de opslag van gevaarlijke stoffen, constructieve veiligheid, risicovolle inrichtingen en brandveiligheid en is duidelijk over wat de specifieke gemeentelijke risico's zijn. Tevens wordt in kader toezicht en handhaving aandacht besteed aan de prioritaire RO belangen: veiligheid, gezondheid, landschap, natuur en cultuurhistorie Jaarprogramma 4. Voor 1 januari is het jaarlijkse uitvoeringsprogramma vth-taken vastgesteld door B&W en beschikbaar voor GS. Het programma wordt aangeboden aan de raad. 5. Jaarprogramma heeft duidelijke relatie met risico's, doelen, prioriteiten en evaluatie vorig programma. Beschikbare middelen toereikend voor uitvoering. 6. In jaarprogramma zijn vwb vergunningverlening in ieder geval de systematiek en werkzaamheden voor het actueel houden van vergunningen voor risicovolle activiteiten beschreven. Jaarverslag 7. Voor 1 april, dan wel samen met de jaarrekening voor 15 juli, is het jaarverslag vth-taken aangeboden aan raad en beschikbaar voor G S 8. Jaarverslag bevat duidelijke conclusies over mate van uitvoering jaarprogramma, de bijdrage aan beleidsdoelen, de beheersing van risico's en of beleid, prioriteiten en/of programma bijgesteld dienen te worden Wat gaat goed Op alle onderdelen hebben wij in 2012 goed gepresteerd behalve op het navolgende aspect: Wat kan beter Jaarprogramma In 2012 was het jaarlijkse uitvoeringsprogramma vth-taken voor 1 januari niet beschikbaar en dus niet vastgesteld door B&W noch aangeboden aan raad en beschikbaar voor GS. Wat gaan we daarvoor doen Om uiteindelijk de ‘groene’ status te verwerven zullen wij het programma 2014 tijdig – lees: voor 1 januari 2014- opleveren en aan raad en college van Gedeputeerde Staten hebben doen toekomen. Ruimtelijke Ordening Goed Het interbestuurlijk toezicht op het terrein van de ruimtelijke ordening gaat nadrukkelijk niet over het toezicht op de naleving van de provinciale omgevingsverordening. Hier wordt op toegezien via de provinciale toezichtmogelijkheden op grond van de Wro en het Bro (overleg, zienswijze, reactieve aanwijzing of beroep). Waaraan moet de gemeente voldoen? Bestemmingsplan en beheersverordening: Voor het gehele grondgebied gelden actuele en aangepaste plannen/verordeningen gelijktijdig met de jaarrekening is het jaarverslag uitvoering Wro taken aan de raad aangeboden en aan G S gestuurd; Toezicht en handhaving: - voor 1 januari is het jaarlijkse programma voor toezicht en handhaving in het kader van de Wro aan de raad aangeboden en aan GS gestuurd. - gelijktijdig met de jaarrekening is het jaarverslag toezicht en handhaving in het kader van de Wro aan de raad aangeboden en aan GS gestuurd; Wat gaat goed Uit de rapportage over 2012 blijkt dat we op alle terreinen goed hebben gescoord. Op deze terreinen verwachten we ook in 2014 een goed te scoren zonder dat daar verdere maatregelen voor nodig zijn. 93

Archief Matig Waaraan moet de gemeente voldoen? 1) er is een werkend kwaliteitssysteem voor het beheer van archiefbescheiden 2) archiefbescheiden worden in goede, geordende en toegankelijke staat gebracht 3) archiefbescheiden worden tijdig vernietigd of overgebracht/openbaar gemaakt 4) er is een duurzame en adequate beheer- en bewaaromgeving. Wat gaat goed Uit de rapportage over 2012 blijkt dat we op de volgende terreinen goed hebben gescoord: 1. er is een werkend kwaliteitssysteem voor het beheer van archiefbescheiden KPI 1: er zijn correcte lokale regelingen. 3. archiefbescheiden worden tijdig vernietigd of overgebracht/openbaar gemaakt. KPI 5,6 en 8: vernietiging, overbrenging en openbaarmaking voldoen aan de kwaliteitseisen. Op deze terreinen verwachten we ook in 2014 een goed te scoren zonder dat daar verdere maatregelen voor nodig zijn. Wat kan beter Uit de rapportage over 2012 blijkt dat we op de volgende terreinen (nog) geen ‘goed’ hebben gescoord: 1. er is een werkend kwaliteitssysteem voor het beheer van archiefbescheiden KPI 2: de interne kwaliteitszorg en het toezicht scoren matig. Er is geen werkend kwaliteitssysteem dat voldoet aan toetsbare eisen. 2. archiefbescheiden worden in goede, geordende en toegankelijke staat gebracht. KPI 3: er is geen vastgesteld informatiebeheerplan. KPI 4: het beheer van digitale archiefbescheiden is uitbesteed aan gemeente Groningen, er zullen ICT-protocollen worden opgevraagd om meer inzicht te krijgen in de uitvoering hiervan. 4. er is een duurzame en adequate beheer- en bewaaromgeving. KPI 3, 7, 9 en 10: beheer- en bewaaromgeving. Archiefbewaarplaats voldoet niet aan de eisen voor bewaring archiefbescheiden. Wat gaan we daarvoor doen Ad 1.: In 2013 wordt een projectgroep ingericht om een werkend kwaliteitssysteem op te zetten. Dit wordt gezamenlijk gedaan met gemeente Bedum en Groningen. Ad 2: Het informatiebeheerplan is in 2013 opgesteld met aandacht voor kwaliteitscontroles. Het plan wordt in 2014 toegepast. Relevante ICT protocollen zijn opgevraagd in 2013 en worden verwerkt in het op te zetten kwaliteitssysteem. Ad 4.: Er is een plan van aanpak in 2013 opgesteld om de archiefbewaarplaats te verbouwen en aan te passen aan de wettelijke eisen. Een aantal van de verbeteringen zal in 2014 worden gerealiseerd, een aantal in de loop van 2015 en 2016, mede afhankelijk van de financiële positie van de gemeente.

Huisvesting vergunninghouders Het rijk heeft de gemeenten de opdracht gegeven zorg te dragen voor de huisvesting van de vergunninghouders. Per halfjaar krijgen de gemeenten een taakstelling opgelegd. Goed Waaraan moet de gemeente voldoen? Voldoen aan de kwantitatieve taakstelling, die per halfjaar door het rijk wordt opgelegd om vergunninghouders te huisvesten. Wat gaat goed Uit de jaarrapportage over 2012 blijkt dat we goed hebben gescoord en dat de volledige taakstelling 2012 en de achterstand uit voorgaande jaren is weggewerkt. Op dit terrein verwachten we ook in 2014 goed te scoren. Randvoorwaarde is wel dat de COA te huisvesten mensen aan de gemeente aanlevert. Verder zal Wierden en Borgen woningen beschikbaar moeten stellen. 94

Vanuit de Deel en de dienst SOZAWE worden de gehuisveste vergunninghouders begeleid, zodat zij een goede start in Ten Boer kunnen maken. De taakstelling voor 2014 voor de gemeente Ten Boer zal circa 5 mensen zijn. De definitieve taakstelling voor de eerste helft 2014 zal in november 2013 gepubliceerd worden.

Monumenten en archeologie Nieuw thema, niet in rekening 2012 verantwoord Waaraan moet de gemeente voldoen? - een jaarlijks overzicht van het totaal aantal verleende monumentenvergunningen - een jaarlijks overzicht van het aantal handhavingsacties door de gemeente - een jaarlijks overzicht van de samenstelling van de gemeentelijke Monumentencommissie Het gaat om de volgende risico's: - Gebrek aan kwaliteit en intensiteit van de handhaving - Onzorgvuldige vergunningverlening - Het ontbreken van een gemeentelijke monumentencommissie Wat gaat goed In de jaarrapportage over 2012 is dit onderwerp van interbestuurlijk toezicht nog niet opgenomen zodat we niet kunnen terugkijken op bevindingen. Wat kan beter Omdat er niet is gerapporteerd over dit onderwerp, neemt het college zich voor om in 2014 aan alle genoemde toetsingscriteria te voldoen en aldus een ‘goed’ te kunnen realiseren.

Prestaties van gemeenten online voor verantwoording Om te kunnen beoordelen of gemeenten aan de wettelijke vereisten voldoen, hebben toezichthouders informatie

nodig.

Zij

kunnen

hiervoor

onder

andere

gebruikmaken

van

de

website

Waarstaatjegemeente.nl. Voor 1-1-2014 staan op deze site prestatie-indicatoren voor de horizontale verantwoording. Deze indicatoren geven informatie over de prestaties van gemeenten bij de uitvoering van hun wettelijke medebewindstaken. De interbestuurlijke toezichthouder dient zoveel mogelijk van deze informatie gebruik te maken. Het uitgangspunt is: eenmalige uitvraag, meervoudig gebruik.’ Om het ook voor de ambtelijke organisatie zo efficiënt mogelijk te laten verlopen, worden de rapportages zoveel mogelijk geplaatst op de website Waarstaatjegemeente.nl. De IBT-rapportages zullen derhalve zo kort mogelijk worden gehouden en, wat betreft de realisatie, zal vooral verwezen worden naar genoemde website. Ook voor het toezicht op de circa 20 wetten waarvoor het rijk verantwoordelijk is, zijn in 2013 de toezichtindicatoren op de website Waarstaatjegemeente.nl geplaatst. Deze vormen ook voor de ambtelijke organisatie het eenduidige richtsnoer.

95

4.7. Verbonden Partijen Wat zijn verbonden partijen Vanwege bestuurlijke, beleidsmatige en financiële belangen en mogelijk dito risico's is het gewenst dat in de begroting en jaarstukken meer aandacht wordt besteed aan derde rechtspersonen, waarmee de gemeente een bestuurlijke en financiële band heeft. Dat zijn deelnemingen (vennootschappen), gemeenschappelijke regelingen, stichtingen en verenigingen. Het is niet de bedoeling te rapporteren over alle partijen waarmee de gemeente op enigerlei wijze verbonden is. Het criterium is daarom gelegd bij die partijen waarin de gemeente een bestuurlijk en een financieel belang heeft. Onder bestuurlijk belang wordt verstaan: een zetel in het bestuur van een participatie of het hebben van stemrecht. Met een financieel belang wordt bedoeld dat de gemeente middelen ter beschikking heeft gesteld die ze kwijt is in geval van faillissement van de verbonden partij en/of als financiële problemen bij de verbonden partij verhaald kunnen worden op de gemeente.

Overzicht verbonden partijen De gemeente Ten Boer heeft de volgende verbonden partijen en samenwerkingsverbanden.

Naam verbonden Aard deelname Doel deelname partij

Jaarlijkse financiële bijdrage(n)

Portefeuil lehouder

Stichting provinciale Groninger welstands- en monumentencommissie (Libau) Waterbedrijf Groningen

1) welstandsadvisering bouwplannen e.d.;

Jaarlijkse contributie.

Stoel

2) advisering over monumentenvergunningen Drinkwatervoorziening

Geen

Stoel

€ 330.000,-

Nadort

Jaarlijkse bijdragen, vastgesteld in begroting 2014 V&GR Per inwoner: LGZ&J € 6,94 S&ZV € 4,68 GGD € 1,94 Crisismanagement € 0,72 GHOR € 1,00 Rampenbestrijding Gemeentelijke kolom € 1,37 Contributie € 0,00

Nadort

ARCG –Afvalverwijdering

Privaatrechtelijk; rechtspersoon (stichting) Privaatrechtelijk; rechtspersoon (NV) GR

Zorgt voor een tegen zo laag mogelijke kosten inzamelen en verwerken van huishoudelijk afval op milieuhygiënische wijze. Organisatie en coördinatie: voorkomen en bestrijden van brand; hulpverlening bij rampen en ongevallen; bescherming en bevordering volksgezondheid; afstemming ambulancehulpverlening c.a.

GR V&GR: Hulpverlening en Openbare Gezondheidszorg Groningen

Publiekrechtelijk: gemeenschappelijke regeling, openbaar lichaam

Enexis BV Vereniging v.Gemeenten Aandeelhouders Essent Noord-Nederland (VEGANN) Werkvoorziening schap Fivelingo

Privaatrechtelijk Privaatrechtelijk: vereniging

Energievoorziening Behartiging belangen kleine Essent-aandeelhouders

Publiekrechtelijk: gemeenschappelijke regeling: Openbaar lichaam

Bevorderen of uitvoeren van activi- Jaarlijkse bijdrage teiten tot creëren, bevorderen of in € 12.200,- voor stand houden van werkgelegenheid 19 personen van personen die afstand hebben tot de arbeidsmarkt: uitvoering WSW, evt. andere regelingen inzake gesubsidieerde arbeid, eigen

Stoel Stoel

Heidema

96

Samenwerking sociale recherche

Privaatrechtelijk: samenwerkingsovereenkomst Vereniging van Ne- Privaatrechtederlandse lijk: vereniging Gemeenten, ‘s-Gravenhage Vereniging PrivaatrechteGroninger lijk: vereniging Gemeenten (VGG) Bank PrivaatrechteNederlandse lijk: NV Gemeenten NV ‘s’Gravenhage Stuurgroep PubliekrechteRegiovisie lijk: gemeenGroningen Assen schappelijke regeling, openbaar lichaam

bedrijfsactiviteiten Opsporing misbruik sociale voorzieningen waarvan de uitvoering aan gemeenten is opgedragen Belangenbehartiging bundeling kennis voor gemeenten etc.

Belangenbehartiging specifiek voor Groninger gemeenten Bankrelatie

Samenwerken ruimtelijke ontwikkeling regio GroningenAssen

€ 5.000,-

Heidema

Jaarlijkse contributie. € 11.000,-

Nadort

Jaarlijkse Contributie. € 4.100,-

Nadort

€ 45.000,-

Nadort/ Stoel

Stoel

97

4.8 Grondbeleid Inleiding In de raadsvergadering van 29 september 2010 is de Nota Grondbeleid vastgesteld. In deze paragraaf wordt de hoofdlijn van het beleid aangegeven, wordt ingegaan op ontwikkelingen en wordt tenslotte inzicht gegeven in de stand van zaken met betrekking tot de bouwgrondexploitatie.

Hoofdlijnen grondbeleid In de door de raad vastgestelde Nota Grondbeleid zijn o.a. de volgende beleidsuitgangspunten vastgesteld. - Om bepaalde ontwikkelingen te stimuleren staat de gemeente primair een actief grondbeleid voor; daar waar het moet of wenselijk is, treedt de gemeente faciliterend op of wordt gekozen voor samenwerking; - Voor iedere aankoop zal het algemene taxatieprotocol in acht worden genomen. Gemeld taxatieprotocol zal nog nader door het College worden uitgewerkt; - Voorafgaand aan een aankoop wordt de financiële haalbaarheid getoetst door middel van een tentatieve grondexploitatieopzet, dan wel door middel van een rendementsberekening. - Minnelijke verwerving is het uitgangspunt bij grondverwerving. Desalniettemin zal de gemeente de instrumenten van de Wet voorkeursrecht gemeenten en de Onteigeningswet strategisch eerder inzetten, zodat bij vastlopende onderhandelingen sneller kan worden omgeschakeld - Bij iedere aan- en verkoop zal het protocol ‘Advisering aan de gemeente Ten Boer door de Milieudienst van de gemeente Groningen bij aan- en verkoop van onroerende zaken en bij plan- en projectontwikkeling’ in acht worden genomen, inhoudende het voorafgaand aan de verwerving of vervreemding uitbrengen van een advies over de bodemkwaliteit door de Milieudienst van de gemeente Groningen. - Kostenverhaal vindt primair plaats op grond van een anterieure overeenkomst, tenzij een strategische keuze wordt gemaakt voor kostenverhaal middels een exploitatieplan. - Bij kostenverhaal op grond van een anterieure overeenkomst wordt een exploitatieopzet, gebaseerd op de berekeningsmethodiek van een exploitatieplan, opgesteld. Deze exploitatieopzet vormt de basis voor overleg en onderhandeling en dient bij het eventueel vastlopen van de onderhandelingen als stok achter de deur. - Met betrekking tot planschade veroorzaakt door derden wordt het principe ‘de initiatiefnemer betaalt’ gevolgd. Indien kostenverhaal plaatsvindt op grond van een exploitatieplan wordt het principe ‘de locatie betaalt’ gevolgd. - Agrarisch onroerend goed zal, indien voortgezet gebruik door de vorige eigenaar niet mogelijk of gewenst is, zo mogelijk op marktconforme basis worden verpacht door het sluiten van geliberaliseerde pachtovereenkomsten. Exploitatie van overig onroerend goed vindt primair plaats op marktconforme basis, tenzij dit niet mogelijk of wenselijk is. In die gevallen kan onder andere gewerkt worden met gebruiksovereenkomsten.

98

Ontwikkelingen Gezien het feit dat wij voldoende gronden in eigendom hebben om in de woningbehoefte te voorzien zal ons college de komende tijd niet actief gronden verwerven t.b.v. woningbouw.

Bouwgrondexploitatie Aan de raad wordt één keer per jaar (in het voorjaar) de geactualiseerde exploitatieopzetten voorgelegd. In het najaar wordt aan de raad inhoudelijk gerapporteerd over het verloop van de exploitatie (geen geactualiseerde exploitatieopzetten). De laatste actualisatie is besproken in de raadsvergadering van 27 maart 2013. Dijkshorn In de op 27 maart 2013 vastgestelde exploitatieopzet is als planning opgenomen dat het plan op 3112-2024 kan worden afgesloten met een nadelig saldo van € 3.940.000,00. Voor dit bedrag is een voorziening ingesteld.

Nog niet in exploitatie genomen bouwgronden Centrumplan In de raadsvergadering van 27 maart 2013 is besloten om het plan per 31-12-2012 af te sluiten. Dit besluit van de raad is verwerkt in de jaarrekening 2012. De resterende kavels (Cluster 4 en Veld 1) zijn als niet in exploitatie genomen gronden opgenomen op de balans. Uitgifte van deze gronden staat gepland voor de komende jaren, waarbij het saldo van nog te maken lasten en te ontvangen baten de boekwaarde van de gronden moet dekken. Woldwijk De gronden Woldwijk zijn in de jaarrekening 2012 afgewaardeerd naar landbouwwaarde. Voor 2014 hebben wij geen plannen om deze gronden te verkopen. Wel wordt nagegaan of er een tijdelijke invulling aan de gronden kan worden gegeven welke financiële inkomsten genereert. We moeten nog een standpunt in nemen over de vraag of deze gronden op termijn bestemd moeten blijven voor woningbouw.

99

4.9 Verantwoording raadsbesluiten en projecten Inleiding Deze extra paragraaf ‘Verantwoording raadsbesluiten en projecten” is aan de begroting toegevoegd naar aanleiding van een motie die aan de orde is geweest bij de behandeling van de jaarrekening 2004 in de raad. Afgesproken is dat een aantal projecten worden benoemd waarop de verantwoording (in de bestuursrapportages en in de jaarrekening) extra zal zijn gericht gedurende het begrotingsjaar.

Projecten 2014 Exploitatieplan Dijkshorn Over dit plan wordt 2 x per jaar verantwoording afgelegd in de paragraaf Grondbeleid die staat opgenomen in de begroting en de jaarrekening. Daarnaast komt het exploitatieplan 1x per jaar in de raad aan de orde (raad maart/april) en in het najaar is er een voortgangsrapportage. Wegen In de begroting 2014 staat een investering van € 340.000,00 opgenomen voor groot onderhoud / reconstructie van wegen. Het uitvoeringsplan wordt ter kennisname aan de raad gestuurd. Verantwoording vindt plaats in de reguliere P&C-instrumenten (bestuursrapportages en jaarrekening). Uitvoering is gebaseerd op het in 2011 volledig geactualiseerde beheerplan wegen. Riolering en water In de raadsvergadering van 15 december 2010 is het nieuwe Gemeentelijk Water- en RioleringsPlan 2011 t/m 2015 (GWRP) vastgesteld. Bij de behandeling van de belastingvoorstellen 2013 (raadsvergadering november 2012) is de raad geïnformeerd over de uitvoering 2013 en volgende jaren. De benodigde kredieten staan opgenomen in het meerjaren investeringsplan. Verantwoording vindt plaats in de reguliere P&C-instrumenten (bestuursrapportages en jaarrekening). Overige projecten In de investeringsstaat staan naast wegen nog een paar andere investeringen gepland. Uitvoering vindt plaats binnen het vastgestelde beleid. Verantwoording vindt plaats in de reguliere P&Cinstrumenten (bestuursrapportages en jaarrekening).

100

DEEL 2:

FINANCIELE BEGROTING

101

102

1 Lasten en baten 2014 1.1 Overzicht van de Lasten en Baten in de begroting 2014

Overzicht van lasten en baten in de begroting 2014

Omschrijving programma Openbaar Bestuur Veiligheid en Handhaving Wegen en Groen Onderwijs Sport en Recreatie Welzijn, Zorg en Ouderen Jeugd en Gezin Milieu Ruimtelijke Ordening en Economische Zaken Middelen Subtotaal programma's (a) Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien (b) Lokale heffingen Algemene uitkeringen Dividend Rente eigen financieringsmiddelen Stelposten Overige algemene dekkingsmiddelen Subtotaal algemene dekkingsmiddelen Onvoorzien Totaal saldo lasten en baten Toevoegingen en onttrekkingen aan de reserves: Programma 4: onderwijshuisvesting Programma 7: GRP Programma 9: bestemmingsplan buitengebied Programma 9: Regiovisie Totaal toevoegingen en onttrekkingen Geraamd resultaat begroting 2014

Begroting 2014 Lasten Baten Saldo 2.291.258 158.100 -2.133.158 376.399 1.021 -375.378 1.540.070 7 -1.540.063 549.201 1.200 -548.001 1.356.713 204.001 -1.152.712 3.474.825 1.934.014 -1.540.811 777.218 85.989 -691.229 1.546.971 1.566.432 19.461 759.816 590.653 -169.163 2.779.199 82 -2.779.117 15.451.670 4.541.499 -10.910.171 1.321.000 6.900.041 31.143 213.920 177 8.466.281 0 13.007.780

1.321.000 6.900.041 31.143 213.920 -155.130 177 8.311.151 -20.000 -2.619.020

61.000

48.454 65.000 2.204 115.658

-61.000 48.454 65.000 2.204 54.658

15.687.800

13.123.438

-2.564.362

155.130 155.130 20.000 15.626.800

61.000

103

1.2 Toelichting en uitgangspunten In de toelichting vindt u de uitgangspunten en ontwikkelingen die de nodige invloed hebben gehad op de uitkomst van de begroting 2014. Daarnaast wordt een analyse gegeven van de begroting 2014. Zowel de bijzonderheden in de raming 2014, als opvallende verschillen met de begroting 2013 komen aan de orde. Tenslotte wordt een overzicht gegeven van de incidentele baten en lasten. Voor de opstelling van de begroting 2014 zijn, conform de door de raad op 26 juni 2013 vastgestelde kaders in de Kadernota, gehanteerd: - prijsstijgingen: daar waar nodig + 1,6% - contract Groningen: loonkosten + 0,77% en uitvoeringskosten + 0,85% - rentepercentage: 4% - salariskosten: + 0,77% - groei inwoners: 0 (kadernota 10) - groei woningen: 0 (kadernota 5) - belastingen en tarieven: + 1,6% plus de door de raad afgesproken extra verhogingen. Prijsstijgingen Daar waar nodig is rekening gehouden met een algemene prijsstijging van 1,6% conform de compensatie die zit in de algemene uitkering voor 2013. In het raamcontract met de Gemeente Groningen is rekening gehouden met jaarlijkse loon- en prijscompensatie. De looncompensatie (aanpassing uurtarief Groningen) is vastgesteld op 0,77 %. Dit percentage is opgebouwd uit een aanpassing feitelijke ontwikkeling 2012, een aanpassing prognose 2013 en een prognose voor 2014. De prijscompensatie voor de uitvoeringskosten bedraagt 0,85%. Dit percentage is opgebouwd uit een nacalculatie 2012, bijstelling 2013 en de verwachte prijsstijging 2013 ad 1,5%. Rentepercentage De afgelopen jaren hebben we gecalculeerd met 5%. Het rentepercentage voor lang geld ligt al een aantal jaren onder de 5%. Met ingang van 2014 wordt daarom gerekend met 4% rente op de eigen financieringsmiddelen, het financieringstekort en de rente op het meerjaren investeringsplan (MIP). Salarissen Rekening is gehouden met een loonkostenstijging van 0,77% waarbij als basis is genomen de salariskosten van maart 2013. De stijging is gebaseerd op CAO- afspraken en te verwachten hogere sociale lasten en premies ABP. Groei inwoners In de kadernota die op 24 juni 2013 door de raad is vastgesteld wordt uitgegaan van een groei van 5 woningen en 10 inwoners. Gelet op de feitelijke ontwikkeling over 2013 zijn wij in de begroting 2014 uitgegaan van de nullijn. Groei woningen Zie de toelichting bij groei inwoners.

104

1.3 Analyse resultaat begroting 2014 In de raadsvergadering van 24 juni 2013 is de perspectiefnota besproken en vastgesteld. In deze perspectiefnota is de kadernota opgenomen die inzicht geeft in de ontwikkeling van de begroting voor de jaren 2014 tot en met 2017. Het resultaat van de perspectiefnota voor het jaar 2014 bedraagt € 2.350.015,00 negatief. De begroting 2014 die nu voorligt, geeft een negatief saldo van € 2.564.362,00. Het tekort is gegroeid met een bedrag van afgerond € 214.000,00. Deze groei is als volgt ontstaan:

Overzicht verloop budgetten na vaststelling Perspectiefnota 2013 Saldo jaarschijf 2014 in de Perspectiefnota 2013

-2.350.015,00

Voorlichting: budget 5.000,00 Automatisering -5.000,00 Salarissen 19.000,00 Bijdrage Regiovisie -30% 18.000,00 Regionalisering brandweer -12.000,00 Eigen risico Buig aanvullend -21.000,00 Bijzondere bijstand -5.000,00 Inkomensondersteuningsbeleid 25.000,00 Exploitatie gebouw Sportlaan -5.000,00 De Deel, incidenteel voor invoering decentralisaties -35.000,00 De Deel, Zorg voor Jeugd -4.000,00 WMO: budget extra muraliseren lichte ZZP's -21.000,00 Financien algemeen -115.000,00 Stelpost: maatwerkvoorziening -18.000,00 Voorziening onderwijs huisvesting -41.000,00 Dividend: gevolg afl lening BZ: lagere rijksvergoeding Algemene uitkering Rente eigen financieringsmiddelen Geanalyseerde uitkomst begroting 2014 Feitelijke uitkomst begroting 2014 Verschil

-5.000,00 -9.500,00 -18.000,00 38.000,00 -2.559.515,00 -2.564.362,00 -4.847,00

Toelichting op de diverse posten Budget voorlichting Is een eerdere bezuiniging die nog niet in de begroting was verwerkt. Automatisering Deze budget aanpassing is nodig op basis van de feitelijke ontwikkeling automatiseringskosten die via een apart contract met de gemeente Groningen worden verrekend. 105

Salarissen De salariskosten vallen behoorlijk lager uit. Dit heeft te maken met doorwerking vanuit 2013. In 2013 zijn de feitelijke stijgingen lager dan begroot. Er was rekening gehouden met 3,7%. Wij gaan er nu van uit dat dit percentage uitkomt op ongeveer 1%. Bijdrage Regiovisie Binnen de Regiovisie Groningen – Assen is afgesproken de gemeentelijke bijdrage met 30% te verlagen. Regionalisering brandweer In de perspectiefnota 2013 is rekening gehouden met een uitzetting van € 45.000,00 i.v.m. regionalisering brandweer. In onze begroting stonden de kosten brandkranen niet specifiek geraamd. Het onderhoud van brandkranen is wel meegenomen in het vergelijkend overzicht dat in 2013 is gemaakt en op grond waarvan de uitzetting van € 45.000,00 is berekend. Met het onderhoud van brandkranen gaat een bedrag gemoeid van € 12.000,00. Eigen risico BUIG Het aantal uitkeringsgerechtigden stijgt en daarmee ook de rijksvergoeding. Bij de rijksvergoeding geldt een eigen risico (10% van de rijksvergoeding) alvorens een beroep kan worden gedaan op een aanvullende uitkering. Er was geraamd € 79.000,00 eigen risico. Het eigen risico bedraagt nu € 100.000,00. Bijzondere bijstand De kosten stijgen op basis van feitelijke ontwikkelingen 2013. Inkomensondersteuningsbeleid Deze regeling is in verband met de invoering van de regeling kwijtschelding belastingen vervallen. Exploitatie gebouw Sportlaan Het gebouw van de voormalige stichting TOF, de jeugdsoos, is door ons overgenomen. Plannen voor invulling van het gebouw worden ontwikkeld. Wij gaan er van uit dat wij tot 1 juli 2014 nog exploitatiekosten voor het gebouw moeten maken. Daarvoor hebben wij dit incidenteel budget in de begroting 2014 opgenomen. De Deel Verwacht wordt dat een aantal rijkstaken worden gedecentraliseerd naar gemeenten per 1-1-2015. Een groot deel van deze taken zal worden ondergebracht bij De Deel. In 2014 is extra capaciteit nodig om de invoering van de decentralisaties mogelijk te maken. Hiervoor is een bedrag van € 50.000,00 in de begroting 2014 opgenomen. Hiervan kan € 15.000,00 worden gedekt uit het nog beschikbare budget 2012 invoeringskosten decentralisaties AWBZ en Jeugdzorg. De Deel De gemeente draagt bij in het project Zorg voor Jeugd. De bijdrage stond te laag in de begroting 2013 opgenomen. WMO: budget extramuraliseren lichte ZZP’s In het kader van het begrotingsakkoord 2013 is besloten een aantal lichte zorgzwaartepakketten buiten de AWBZ te plaatsten. Dit gaat een druk zetten op de voorzieningen WMO van de gemeenten. Daarvoor heeft het rijk extra budget beschikbaar gesteld.

106

Financiën algemeen In de perspectiefnota is voor de jaarschijf 2014 een vrijval van € 115.000,00 opgenomen i.v.m. rente op de afschrijving negatieve algemene reserve. Er is van uit gegaan dat de negatieve algemene reserve in 4 jaar wordt afgeboekt d.m.v. bijdragen derden. Ingaande 2013. Voor 2013 lukt dit niet. Daarom is startjaar 2014 en ontstaat de eerste vrijval in 2015. € 115.000,00 is 5% rente van een jaarschijf afschrijving ad € 2.3 miljoen. Stelpost maatwerkvoorziening De gemeente krijgt via de algemene uitkering 2014 een bedrag van € 18.000,00 voor uitvoering maatwerkvoorziening. Tekst in de meicirculaire: In het Regeerakkoord is afgesproken dat de bestaande regelingen voor financiële compensatie (Wtcg, CER en de regeling specifieke zorgkosten) worden afgeschaft. Het budget van de bestaande regelingen wordt vanaf 2014 (oplopend tot circa € 700 miljoen structureel vanaf 2017) overgeheveld naar het gemeentefonds. Gemeenten kunnen maatwerk bieden door het compenseren van beperkingen met voorzieningen via de Wmo of het geven van directe inkomenssteun via de bijzondere bijstand. De middelen zijn niet geoormerkt. In 2014 wordt hiertoe de integratie-uitkering huishoudelijke hulp incidenteel met € 45 miljoen verhoogd en via de Wmo-verdeelsleutel verdeeld. Voorlopig hebben wij in afwachting van ontwikkelen beleid ons aandeel in dit bedrag ad € 18.000,00 geparkeerd op stelposten. Voorziening onderwijshuisvesting Er ligt voor een bedrag van € 61.000,00 aan aanvragen groot onderhoud onderwijs gebouwen. Beschikbaar is € 20.000,00. Incidenteel is € 41.000,00 bijgeraamd. Dividend Wij krijgen een rentevergoeding over de leningen Essent. Essent heeft aangekondigd tot vervroegde aflossing van een deel van de lening over te willen gaan. De rentevergoeding over het aflossingsdeel valt weg. BZ: lagere rijksvergoeding De landelijke financieringssystematiek bijstandsbesluit zelfstandigen (BZ) is gewijzigd waardoor de rijksvergoeding voor onze gemeente € 5.000,00 lager uitvalt. Algemene uitkering De algemene uitkering stijgt met € 22.000,00. Dit wordt veroorzaakt door meer uitkeringsgerechtigden dan was geraamd bij de opstelling van de perspectiefnota. Verder is bij de berekening van de algemene uitkering de nullijn gehanteerd voor groei woningen en inwoners (in perspectiefnota resp. 5 en 10). Dit heeft een negatief effect op de algemene uitkering. Rente eigen financieringsmiddelen Aan rente over de reserves en voorzieningen wordt een bedrag van € 213.920,00 toegevoegd aan de begroting. Dit is € 38.000,00 hoger dan geraamd in de perspectiefnota. Het overblijvend saldo is een optel som van diverse kleinere posten.

107

1.4 1e wijziging primitieve begroting 2014 In de aanbiedingsbrief bij deze begroting 2014 stellen wij voor om vooruitlopend op het artikel 12 traject nu al de OZB extra te verhogen naar het niveau van 140% van de landelijke norm. Dit geeft een meeropbrengst van € 50.000,00. Voorstel is om deze € 50.000,00 in te zetten voor dekking begrotingstekort. Het activeren van groot onderhoud is niet meer toegestaan. Dit betekent dat de volgende investeringsbudgetten die nu nog staan opgenomen in het meerjaren investeringsplan komen te vervallen: - Wegen € 340.000,00 - Aanvullende investeringen wegen € 60.000,00 De jaarlijkse kapitaallast van deze investeringen is berekend op € 36.000,00. Hiervan is de helft geraamd op stelposten. Dit bedrag van € 18.000,00 valt vrij en voorstel is om dit bedrag toe te voegen aan het budget onderhoud wegen. Gelet op bovenstaande wordt voorgesteld om de primitieve begroting 2014 als volgt te wijzigen:

Programma 3 Wegen en Groen Algemene dekkingsmiddelen: - Onroerende zaakbelastingen - Stelposten

Lasten: +/+ 18.000,00

Baten:

+/+ 50.000,00 -/-

18.000,00

108

1.5 Incidentele lasten en baten In begroting 2014 zijn de volgende incidentele lasten en baten opgenomen. Nr. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Progr. Omschrijving activiteit 1 Nationaal Uitvoeringsprogramma 1 Verkiezingen 1 Verkiezingen 6 Dorpshuizen 7 De Deel 7 De Deel 9 Ruimtelijke Ordening 9 Gronden en Landerijen 0 Mutatie Reserves 0 Mutatie Reserves

Omschrijving subcategorie Incidenteel via algemene uitkering 2e verkiezing 2014 Budget 2013 verkiezingen Exploitatie Sportlaan Invoering decentralisaties Invoering decentralisaties Bestemmingsplan buitengebied Huur Innersdijk Onderwijshuisvestingsplan Bestemmingsplan buitengebied

Saldo incidentele ramingen

Lasten 12.300,00 15.000,00

Baten

15.000,00 5.000,00 50.000,00 15.000,00 65.000,00 166.500,00 41.000,00 65.000,00 188.300,00 261.500,00 73.200,00 261.500,00 261.500,00

1. Nationaal Uitvoeringsprogramma Gemeenten krijgen voor het NUP (Nationaal Uitvoeringsprogramma) gedurende de jaren 2011 tot en met 2014 extra incidentele middelen (in de vorm van voorfinanciering) om de doelstelling van het NUP te kunnen realiseren. 2. Verkiezingen In de begroting is structureel budget beschikbaar voor het houden van 1 verkiezing per jaar. In 2014 staan 2 verkiezingen gepland: gemeenteraad en Europees parlement. Er wordt voor 1 verkiezingen incidenteel bijgeraamd. 3. Verkiezingen In 2013 worden geen verkiezingen gehouden. Het beschikbare budget blijft beschikbaar en in de najaarsnota 2013 zal worden voorgesteld om dit budget over te hevelen naar 2014. 4. Dorpshuizen Het gebouw aan de Sportlaan van de stichting TOF is door de gemeente aangekocht. Voor de exploitatie tot 1 juli 2014 is incidenteel een bedrag van € 5.000,00 nodig. 5. De Deel Verwacht wordt dat een aantal rijkstaken worden gedecentraliseerd naar gemeenten per 1-1-2015. Een groot deel van deze taken zal worden ondergebracht bij De Deel. In 2014 is extra capaciteit nodig om de invoering van de decentralisaties mogelijk te maken. 6. De Deel Van het Rijk zijn in het verleden extra middelen ontvangen voor de invoering decentralisaties Jeugdzorg en AWBZ. Een deel van deze middelen kunnen we in 2014 inzetten. Wordt meegenomen in de najaarsnota 2013.

109

7. Ruimtelijke Ordening Het bestemmingsplan buitengebied moet geactualiseerd worden. Hiervoor is een krediet nodig van € 130.000,00. Uitgesmeerd over de jaren 2014 en 2015. 8. Gronden en Landerijen Voor de tijdelijke huisvesting Innersdijk ontvangt de gemeente huur. In verband met de tijdelijkheid is deze huur incidenteel. 9. Mutaties reserves: onderwijshuisvestingsplan Voor het groot onderhoud van schoolgebouwen is in 2014 een bedrag van € 61.000,00 nodig. In de begroting is structureel beschikbaar € 20.000,00. Incidenteel is € 41.000,00 extra nodig. 10. Mutaties in de reserves: bestemmingsplan buitengebied Is de dekking van de kosten opstellen bestemmingsplan buitengebied. Zie punt 7. Voor de opstelling van dit plan is in de jaarrekening 2012 een bestemmingsreserve gevormd.

110

1.6 Overzicht toevoegingen en onttrekkingen reserves Onderstaand treft u een overzicht aan van de geraamde toevoegingen en onttrekkingen aan de reserves, met daaronder een toelichting.

Overzicht toevoegingen en onttrekkingen reserves Nr. Progr. Omschrijving 1 4 Onderwijshuisvesting 2 4 Onderwijshuisvesting 3 7 GRP 4 9 Bestemmingsplan buitengebied 5 9 Regiovisie

Toevoeging 20.000 41.000

61.000

Onttrekking I/S S I 48.454 I/S 65.000 I 2.204 S 115.658

Toelichting op de posten 1. Onderwijshuisvesting structureel In de begroting is een structurele toevoeging van jaarlijks € 20.000,00 opgenomen voor dekking aanvragen groot onderhoud onderwijshuisvesting. Aanvragen worden gedekt uit de reserve onderwijshuisvesting. Bij een tekort op de bestemmingsreserve moet incidenteel bijgestort worden. 2. Onderwijshuisvesting incidenteel Er is voor een bedrag van € 61.000,00 aan aanvragen groot onderhoud onderwijshuisvesting 2014 binnengekomen. De reserve onderwijshuisvesting staat per 1-1-2014 op € 0,00. Er wordt toegevoegd € 20.000,00. Zie punt 1. Er dient daarom in 2014 een bedrag van € 41.000,00 incidenteel bijgestort te worden. 3. GRP In de begroting 2014 is een onttrekking van de reserve GRP opgenomen van € 48.454,00. De reserve wordt gebruikt om de lasten en baten GWRP te egaliseren. Het geheel is gebaseerd op het meerjarenoverzicht GWRP met bijbehorende dekking. 4. Bestemmingsplan buitengebied Deze onttrekking is incidenteel (2014 en 2015) om de kosten opstelling nieuw bestemmingsplan buitengebied te dekken. 5. Regiovisie De kosten voor deelname aan de Regiovisie Groningen – Assen moeten gedekt worden uit een opslag op de vierkante meter prijs bouwkavels. Voor 2014 wordt uitgegaan van verkoop 1 bouwkavel. De opslag voor deze is begroot op € 2.204,00.

111

2 Uiteenzetting van de financiële positie. De financiële positie van de gemeente is o.a. afhankelijk van: - werkelijke ontwikkelingen zoals groei aantal inwoners, aantal uitkeringsgerechtigden, aantal inwoners dat een beroep doet op WMO-huishoudelijke verzorging etcetera; - risico’s die voortvloeien uit andere zaken zoals gemeenschappelijke regeling, grondexploitaties etcetera; - het goed inzichtelijk hebben van lasten (beheerplannen en MIOP’s); - het weerstandsvermogen dat de gemeente heeft; - invloed van het rijksbeleid (o.a. uitkering uit het gemeentefonds); - de eigen toekomstvisie. Wij proberen bovenstaande zaken zo goed als mogelijk in beeld te brengen en financieel te vertalen. De afgelopen jaren zijn diverse stappen gezet om beheersmatig gezien zaken op orde te hebben zoals de vaststelling van de MIOP’s sport en gemeentehuis / gebouw buitendienst. Dit geldt ook voor onze exploitatieopzetten woningbouw, onderhoud wegen en GWRP. Wij stellen dat wij redelijk in control zijn. Het in control zijn wil niet zeggen dat wij ook financieel gezond zijn. De financiële positie van de gemeente is ronduit slecht te noemen. Wij zijn niet in staat om de tekorten die er gedurende de jaren 2014 tot en met 2017 zijn als gevolg van de afboeking van de negatieve reserve op te vangen. Financiële steun van buitenaf is hard nodig. Los van de problematiek voor de jaren 2014 tot en met 2017 worden wij in 2018 geconfronteerd met een tekort van € 518.000,00. Dit tekort wordt vooral veroorzaakt door rijksbezuinigingen. De inspanningen (twee bezuinigingsoperaties en extra verhoging tarieven OZB) die wij de afgelopen jaren hebben gedaan zijn onvoldoende geweest om ook nog deze extra rijksbezuinigingen op te kunnen vangen. Oplossing van onze financiële problemen moeten gezocht worden in een aanvullende bijdrage op grond van artikel 12 Financiële verhoudingswet, eigen inspanningen van de gemeente en overige bijdragen.

112

3 Meerjarenraming 2015– 2018 Op de volgende bladzijde treft u de meerjarenraming 2015 – 2018 aan. Voor de opstelling van de meerjarenraming zijn conform de vastgestelde Kadernota (onderdeel van de Perspectiefnota 2013) de volgende uitgangspunten gehanteerd. Prijsstijgingen Rekening wordt gehouden met de compensatie die wij ontvangen voor loon- en prijsstijgingen via de algemene uitkering. De volgende percentages worden hiervoor gehanteerd: 2015

1,27 %

2016 2017

0,8 % 0,59 %

2018 0,59 % Deze percentages wijken af van de percentages die staan in de Perspectiefnota 2013. Dit komt omdat de percentages in de septembercirculaire zijn aangepast. Contract Groningen: loonkosten en uitvoeringskosten Zelfde uitgangspunten als onder het kopje “Prijsstijgingen”. Salariskosten Zelfde uitgangspunten als onder het kopje “Prijsstijgingen”. Belastingen en tarieven Zelfde uitgangspunten als onder het kopje “Prijsstijgingen”. Rentepercentage Gerekend is met een percentage van 4%. Groei inwoners en woningen Groei van 5 woningen en 10 inwoners per jaar. Voor het jaar 2016 is rekening gehouden met de terugloop van 50 inwoners door het vertrek inwoners Innersdijk in 2015.

113

Meerjarenraming 2015 - 2018 Nr. Omschrijving 1 2

Saldo begroting 2014

2015

2016

2017

2018

-2.564.362 -2.564.362 -2.564.362 -2.564.362

Onderuitputting MIP-schijf 2014

-23.308

-23.308

-23.308

-23.308

MIP-schijf 2015

-41.650

-41.650

-41.650

-41.650

-39.900

-39.900

-39.900

-43.022 21.511

-43.022

Onderuitputting 50%

20.825

MIP-schijf 2016 Onderuitputting 50%

19.950

MIP-schijf 2017 Onderuitputting 50% MIP-schijf 2018

-40.000

Onderuitputting 50% Voorlopig saldo exploitatie

20.000 -2.608.495 -2.649.270 -2.690.731 -2.732.242

1 Openbaar Bestuur

3 4

Nationaal Uitvoeringsprogramma (NUP) Onderzoek WaarStaatJeGemeente

12.300

12.300

12.300

12.300

0

-8.000

0

0

5.000

10.000

15.000

15.000

2 Veiligheid en Handhaving

5

Regionalisering brandweer 6 Welzijn, Zorg en Ouderenbeleid

6 7 8

Stelpost transitiekosten decentralisatie AWBZ

34.145

34.145

34.145

34.145

Stelpost invoeringskosten decentralisatie jeugdzorg

9.039

9.039

9.039

9.039

Exploitatie gebouw Sportlaan

5.000

5.000

5.000

5.000

35.000

35.000

35.000

35.000

-166.500

-166.500

-166.500

-166.500

-404.382 30.000 -112.000 -42.380 63.000 -15.748 -10.000 19.986 95.000

-428.129 50.000 -112.000 -69.415 105.000 -25.794 -20.000 32.735 190.000

-470.035 75.000 -112.000 -89.513 138.000 -33.262 -30.000 42.213 285.000

-543.831 90.000 -112.000 -109.729 171.000 -40.774 -40.000 51.747 380.000 2.300.000

65.000 66.700 41.000

41.000

41.000

41.000

-2.943.335 -2.954.888 -2.900.344

-600.845

7 Jeugd en Gezin

9

De Deel: invoering decentralisaties 9 Ruimtelijke Ordening en Econ. Zaken

10 Bestemmingsplan Buitengebied 11 Huur Innersdijk

12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

10 Middelen Algemene uitkering Correctie algemene uitkering Maximale gevolgen decentralisatie Uitvoerings- en personeelskosten Groningen Vrijval kapitaallasten Loonkosten Unit c.a. Prijsstijgingen (excl. loonkosten en uitbesteding Groningen) Leges en belastingen Rente tekort algemene reserve Afschrijving tekort algemene reserve Reserve actualisering bestemmingsplannen 2014/2015 Dekking reserve: NUP Onderwijshuisvesting Subtotaal

25 26 27 28 29 30 31

-65.000

Belastingmaatregelen 2009

22.800

22.800

22.800

22.800

Formatiereductie college

10.000

10.000

10.000

10.000

50.000

50.000

50.000

Formatiereductie Unit Beperking huishoudelijke hulp

PM

PM

PM

PM

Decentralisatie AWBZ

PM

PM

PM

PM

Decentralisatie jeugdzorg

PM

PM

PM

PM

Gevolgen herijking gemeentefonds

PM

PM

PM

PM

-2.910.535 -2.872.088 -2.817.544

-518.045

Saldo NB: - negatief bedrag is een nadeel/uitzetting/tekort - positief bedrag is een "voordeel"

114

3.2

Toelichting op de meerjarenraming

Algemene toelichting De meerjarenraming is o.a. gebaseerd op de informatie uit de septembercirculaire 2013. Op basis van de uitkomsten van deze circulaire en overige ontwikkelingen ontstaat er een tekort in 2018 van bijna € 320.000,00. 1. Saldo begroting 2014 Dit betreft het saldo van de begroting 2014. 2. MIP-schijven en onderuitputting Hier zijn de kapitaallasten opgenomen van de MIP-schijven 2015 tot en met 2018. Het meerjareninvesteringsplan (MIP) is als bijlage in deze begroting gevoegd. Omdat onze ervaring is dat investeringen pas in de loop van een dienstjaar worden uitgevoerd hebben wij onderuitputting geraamd in de meerjarenbegroting. Wij gaan er van uit dat 50% van de kapitaallast niet in het lopende jaar behoeft te worden geboekt. De volledige kapitaallast van jaar X wordt opgenomen in jaar X + 1. 3. Nationaal Uitvoeringsprogramma (NUP) Gemeenten krijgen voor het NUP (Nationaal Uitvoeringsprogramma) gedurende de jaren 2011 tot en met 2014 extra incidentele middelen (in de vorm van voorfinanciering) om de doelstelling van het NUP te kunnen realiseren. In 2015 valt dit budget weer vrij. 4. Onderzoek WaarStaatJeGemeente Eens in de drie jaar laten we dit onderzoek verrichten. Onderzoeken staan gepland in 2013 en 2016. 5. Regionalisering brandweer De regionalisering brandweer wordt per 1-1-2014 doorgevoerd. In de begroting 2014 is conform de begroting van de nieuwe organisatie het benodigde budget opgenomen. Verwachting is dat de gemeentelijke bijdrage de komende jaren zal dalen. 6. Stelpost transitiekosten decentralisatie AWBZ Er zijn en 2012 en 2013 incidentele middelen (via de algemene uitkering) beschikbaar gesteld voor kosten die gemeenten maken voor de decentralisatie AWBZ begeleiding naar de WMO. Vanaf 2015 valt het gehele budget vrij. 7. Stelpost invoeringskosten decentralisatie Jeugdzorg De incidentele middelen die in 2012 en 2013 beschikbaar zijn gesteld voor invoering van de decentralisatie Jeugdzorg vallen grotendeels in 2014 en in 2015 helemaal vrij. 8. Exploitatie gebouw Sportlaan In de begroting 2014 is incidenteel budget beschikbaar gesteld voor de exploitatie van het gebouw aan de Sportlaan ten Boer (voormalige jeugdsoos). Dit budget valt in de begroting 2015 vrij. 9. De Deel: invoering decentralisaties In de begroting 2014 is voor de invoering van de decentralisaties een budget van € 50.000,00 opgenomen en een dekking van € 15.000,00. Het saldo valt in 2015 weer vrij.

115

10. Bestemmingsplan Buitengebied Het bestemmingsplan voor het buitengebied moet geactualiseerd worden. Hiervoor moet een budget van € 130.000,00 beschikbaar worden gesteld, uitgesmeerd over 2014 en 2015. Dekking uit de ingestelde bestemmingsreserve. 11. Huur Innersdijk In 2014 wordt nog huur ontvangen van Innersdijk voor gebruik gronden Woldwijk. Deze huur valt in 2015 weg. 12. Algemene uitkering De berekening van de ontwikkeling van de algemene uitkering is gebaseerd op de septembercirculaire 2013. De daling van de algemene uitkering is toegelicht in Deel 1 Hoofdstuk 3 algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien. 13. Correctie algemene uitkering We zien we dat op basis van prognoses landelijke groei aantal bijstandsontvangers onze algemene uitkering daalt met een bedrag van € 250.000,00 gedurende de jaren 2015 tot en met 2018. Deze daling wordt veroorzaakt doordat verwacht wordt dat het aantal bijstandsontvangers over deze periode stijgt met 27%. Het totale budget in de algemene uitkering voor bijstandsontvangers stijgt niet, waardoor het bedrag algemene uitkering per bijstandsontvanger daalt. In bovenstaande berekening zijn wij uitgegaan van een gelijkblijvend aantal bijstandsontvangers voor Ten Boer. Als we op dit aantal de landelijke groei loslaten zien we dat de algemene uitkering stijgt naar uiteindelijk stijgt met een bedrag van € 90.000,00 in 2018. Per saldo een nadeel van € 160.000,00. Het omgekeerde kan gaan spelen bij een aantrekkende economie en daling van het aantal bijstandsontvangers.

14. Maximale gevolgen decentralisatie Rijkstaken Op grond van het bestuursakkoord worden een aantal taken overgedragen aan de gemeenten. In het bestuursakkoord is afgesproken dat gemeenten geen groter nadeel mogen hebben dan € 15,00 per inwoner. Dit na de korting (bezuiniging) die het Rijk toepast op de beschikbare budgetten. Omdat wij nog niet weten wat de effecten zijn van de decentralisatie hebben wij het maximum tekort van € 15,00 per inwoner vanaf 2015 opgenomen. 15. Uitvoerings- en personeelskosten Groningen Rekening is gehouden met een jaarlijkse groei van de kosten conform de ontwikkeling lonen en prijzen in het gemeentefonds. 16. Vrijval kapitaallasten Jaarlijks vallen er kapitaallasten vrij als gevolg van lagere boekwaarden en dus lagere rentekosten. Verder ontstaat er een lagere kapitaallast indien een investering volledig is afgeschreven. 17. Loonkosten Unit Rekening is gehouden met een groei van de loonkosten conform de ontwikkeling lonen en prijzen in het gemeentefonds.

116

18. Prijsstijgingen Er is voor gekozen jaarlijks een vast bedrag van € 10.000,00 op te nemen voor prijsstijgingen voor diverse lasten die vallen buiten de eigen loonkosten en contractuele kosten met Groningen. Te denken valt hierbij aan o.a. kosten gemeenschappelijke regelingen. 19. Leges en belastingen De meeropbrengsten zijn gebaseerd op een jaarlijkse stijging conform de ramingen voor loon- en prijsstijgingen. 20. Rente tekort algemene reserve In de meerjarenraming gaan wij er van uit dat wij het tekort op onze algemene reserve weg kunnen werken door aanvullende steun. De negatieve algemene reserve schrijven we conform de voorschriften af in 4 jaar. Jaarlijks valt een deel van de rente die toegerekend wordt aan de negatieve reserve vrij. 21. Afschrijving tekort algemene reserve Het tekort op de algemene reserve wordt ingaande 2014 in 4 jaar afgeschreven. De afschrijving valt in 2018 vrij. 22. Reserve actualisering bestemmingsplannen 2014/2015 De onttrekking is nodig voor dekking kosten actualisatie van het bestemmingsplan buitengebied. 23. Dekking reserve NUP In 2015 worden de middelen NUP (zie punt 3) weer onttrokken aan de algemene uitkering. Dit geeft een incidenteel scheef beeld van de algemene uitkering. Daarom is er voor gekozen di bedrag te dekken uit de reserves. Hiervoor is in de jaarrekening 2012 de reserve NUP ingesteld. 24. Onderwijshuisvesting In de begroting 2014 is een extra budget van € 41.000,00 opgenomen voor uitvoering onderwijshuisvestingsplan 2014. Dit bedrag valt in 2015 weer vrij. 25. Belastingmaatregelen 2009 In de raadsvergadering van 29 september 2009 is onderdeel D van de bezuinigingsvoorstellen besproken en vastgesteld. Het gaat hier om belastingmaatregelen (5 jaar 2% extra OZB-verhoging en leges bouwvergunningen). De besluitvorming is hier financieel vertaald. 26 en 27. Formatiereductie college en Unit Het betreft hier de maatregelen tot kostenreductie van het ambtelijk apparaat (2016) en omvang formatie college (2015). Is een afspraak in het kader van de kerntakendiscussie 2012. 28. Beperking huishoudelijke hulp De voorziening huishoudelijke hulp wordt fors aangepakt. Is vastgelegd in het regeerakkoord. Verwachting is dat er, na het sociaal- en zorgakkoord, nog 60% overblijft van het huidige voorzieningenniveau. Wat dit in financiële zin voor gemeenten gaat betekenen is nog onduidelijk. 29 en 30. Decentralisaties AWBZ en Jeugdzorg Het is nog niet bekend wat de financiële gevolgen van de decentralisaties voor de gemeenten zijn.

117

31. Gevolgen herijking gemeentefonds De wijze waarop de middelen uit het gemeentefonds verdeeld worden over de gemeenten gaat op de schop. Planning is dat wijzigingen in 2015 doorgevoerd worden. De financiële effecten van de herijking zijn nog niet bekend.

118

4 Meerjareninvesteringsplan 2014 - 2017 Op de volgende bladzijde treft u het meerjareninvesteringsplan (MIP) aan voor de jaren 2014 tot en met 2017. De opgenomen bedragen zijn conform diverse besluiten van de raad.

119

Investeringsprogramma 2014 - 2017 Rente: 4% 4,0%

Netto investering Afschrijvingstermijn

Omschrijving: 2014 Programma 3 - WEGEN & GROEN Wegen 2014 Wegen 2015 Wegen 2016 Wegen 2017

2015

2016

2017

(jaren)

340.000

2014

2015

25 25 25 25

27.200

340.000

340.000 340.000 340.000 340.000

25 25 25 25

1.600

20.000

20.000 20.000 20.000 20.000

25 25 25 25

4.800

60.000

60.000 60.000 60.000 60.000

20 20 20 20

5.400

0

60.000 30.000 70.000 0

15 15 15 15

7.616

88.330

71.400 50.200 0 88.330 0

10

0

40 40 40 40

17.265

321.294

305.000 310.338 315.768 321.294

25 25 25 25

0

0

0 0 0 0

856.400 810.538 805.768 829.624

3.302.330

340.000 340.000

Openbaar verlichtingsplan Openbaar verlichtingsplan Openbaar verlichtingsplan Openbaar verlichtingsplan

20.000

Aanvullende investeringen wegen Aanvullende investeringen wegen Aanvullende investeringen wegen Aanvullende investeringen wegen

60.000

20.000 20.000

60.000 60.000

2016

2017

27.200 27.200 27.200

1.600 1.600 1.600

4.800 4.800 4.800

Programma 5 - SPORT EN RECREATIE MIOP sport (raad april 2011) MIOP sport (raad april 2011) MIOP sport (raad april 2011) MIOP sport (raad april 2011)

60.000

Groot onderhoud sportvelden Groot onderhoud sportvelden Groot onderhoud sportvelden Groot onderhoud sportvelden

71.400

Bijdrageregeling dorpshuizen

0

30.000 70.000

50.200 0

2.700 6.300 0

5.355 0 9.422 0

0

0

Programma 8 - MILIEU GWRP (raad november 2012) GWRP (raad november 2012) GWRP (raad november 2012) GWRP (raad november 2012) Programma 10 - MIDDELEN Stelpost voor nieuw beleid Stelpost voor nieuw beleid Stelpost voor nieuw beleid Stelpost voor nieuw beleid

TOTAAL Waarvan bestemd voor GWRP Exclusief GWRP

305.000 310.338 315.768

0 0 0

17.567 17.874 18.187

0 0 0

63.881 17.265 46.616

59.222 17.567 41.655

57.774 17.874 39.900

61.209 18.187 43.022

NB: In 2010 heeft besluitvorming plaatsgevonden t.a.v. renovatie tennisbanen Ten Boer en speeltuinbeleid. Op grond van deze besluitvorming dient er rekening mee te worden gehouden dat er t.z.t. investeringsruimte dient te zijn voor vervanging. - In 2020 voor tennisbanen 150.000 - vanaf 2020 voor speeltuinen per jaar 20.000 - in 2018: 2 dorpshuizen 50.000 Het budget wegen is in 2013 structureel verlaagd naar € 340.000,00 per jaar. In de raadsvergadering van 27 maart is de meerjarenraming groot onderhoud sportvelden vastgesteld. De jaarschijven staan opgenomen in het MIP Bijdrageregeling dorpshuizen: in 2013 2 dorpshuizen en in 2018 2 dorpshuizen. In het kader van het preventief toezicht is er geen ruimte voor nieuw beleid meer geraamd.

120

5. Vaststellingsbesluit

De raad van de gemeente Ten Boer; gelezen de aanbiedingsbrief op bladzijde 5 t/m 8 in deze begroting 2014; gelet op de desbetreffende wettelijke bepalingen;

b e s l u i t:

-

-

De begroting 2014 bestaande uit Deel 1 Beleidsbegroting met daar in o.a. opgenomen de programma’s en paragrafen en bestaande uit Deel 2 de Financiele begroting met daar in o.a. opgenomen de lasten en baten 2014 en de meerjarenraming 2015 – 2018 vast te stellen; e De 1 wijziging op de primitieve begroting 2014 vast te stellen;

Aldus besloten in de openbare vergadering van de raad van de gemeente Ten Boer, gehouden op 7 november 2013. De raad voornoemd,

, voorzitter

, griffier

121

DEEL 3: 1.

BIJLAGEN

Overzicht van reserves en voorzieningen

SPECIFICATIE RESERVES BEGROTING 2014: 01-01-14 T.l.v. de exploitatie Rekeningsaldo 2013 voor bestemming Algemene reserve Algem ene reserves

0,00 -9.508.000,00 -9.508.000,00

GRP Afvalstoffenheffing Monumenten Huiskamersoos Ten Post Kasschuif N.U.P. 2015 Onderhoud sportvelden 2013 Onderw ijshuisvesting Basisonderw ijs Essent (Enexis BV) Verlichting "de Rietzoom" Regiovisie

155.000,00 0,00 0,00 15.000,00 67.000,00 0,00 0,00 344.000,00 10.000,00 0,00

Aktualisering Bestemmingsplannen 2012 Aktualisering Bestemmingsplannen 2014/2015 Realisering Speelvoorzieningen Aanschaf benodigdheden brandw eer Leader+gelden en POP-projekten W.W.B.Inkomensdeel Overige Bestem m ingsreserves TOTAAL

0,00 130.000,00 0,00 0,00 0,00 37.000,00 758.000,00 -8.750.000,00

VERMEERDERINGEN VERMINDERINGEN T.l.v.andere Overige T.g.v. de T.g.v.andere res./ voorz. ontvangsten exploitatie res./ voorz. 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00

-

0,00 0,00 0,00

0,00

0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00

0,00 0,00 0,00

0,00 0,00

0,00

0,00 0,00

0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 -9.508.000,00 -9.508.000,00 155.000,00 0,00 0,00 15.000,00 67.000,00 0,00 0,00 344.000,00 10.000,00 0,00

0,00 0,00

0,00

31-12-14

0,00 0,00 0,00 0,00

0,00 130.000,00 0,00 0,00 0,00 37.000,00 758.000,00 -8.750.000,00

SPECIFICATIE VOORZIENINGEN BEGROTING 2014: Saldi 01-01-14

Saldi 31-12-14

Groot onderhoud M.I.O.P.Sportvoorzieningen Wethouderspensioenen

VERMEERDERINGEN VERMINDERINGEN T.l.v. de Overige VrijgeAanw ending exploitatie Ontvangsten vallen 32.915,73 0,00 0,00 371.517,00 0,00

32.915,73 371.517,00

Egalisatievoorzieningen

404.432,73

0,00

0,00

404.432,73

Negatieve expl.plannen

3.940.000,00

0,00

0,00 3.940.000,00

T.g.v. Voorraden = salderen

3.940.000,00

0,00

3.940.000,00

Claims Escrow en CBL

130.189,00

T.g.v. Overige uitzettingen > 1 jaar = salderen

130.189,00

Dubieuze debiteuren Algemeen T.g.v. Debiteuren = salderen

115.378,27 115.378,27

0,00 0,00

0,00 0,00

4.590.000,00

0,00

0,00

TOTAAL

0,00

130.189,00 130.189,00 0,00 0,00

0,00

115.378,27 115.378,27

0,00 4.590.000,00

122

2. Overzicht Producten per Programma

123

124

Programma 6 Welzijn, zorg en ouderen 21600 Bijstandsverlening 21600 Bijstandsverlening 21602 Bijzondere bijstandsverlening 21604 B.Z. 21604 B.Z. 21606 Sociale werkvoorziening 21606 Sociale werkvoorziening 21608 Inkomensondersteuningbeleid 21610 Sociale Recherche 21614 Ouderenwerk 21616 Slachtofferhulp 21620 Huishoudelijke hulp 21622 Participatiebudget 21622 Participatiebudget 21626 Dorpshuizen 21632 WMO WVG - vervoer 21634 WMO WVG - rolstoelen 21636 WMO WVG - wonen 21734 Begraafplaatsen 21734 Begraafplaatsen 21736 Begraafpark 21738 Begraafrechten Totaal

Programma 7 Jeugd en gezin 21612 Maatschappelijk Werk 21624 Jeugdwerk 21628 Peuterspeelzalen 21628 Peuterspeelzalen 21630 Kinderopvang 21630 Kinderopvang 21700 Overige gezondheidszorg 21702 G.G.D. 21706 De Deel 21706 De Deel Totaal

Programma 8 Milieu 21708 Overhead afvalstoffenheffing 21710 Inzameling huishoudelijk afval 21712 Verwerking huishoudelijk afval 21714 Overhead rioolrechten 21716 Riolen en gemalen 21718 Milieubeheer algemeen 21720 Bodem 21722 Handhaving milieuvoorschriften 21724 Milieuvoorlichting 21728 Duurzaamheid 21730 Ongediertebestrijding 21732 Kadavers 21740 Baten Afvalstoffenheffing 21742 Baten Rioolrecht Totaal

Lasten 1.299.136,00

Baten 1.058.000,00

47.852,00 60.000,00 40.000,00 715.100,00 670.000,00 30.000,00 5.000,00 3.800,00 1.750,00 644.559,00 170.087,00 125.000,00 27.355,00 173.855,00 55.000,00 72.000,00 51,00 14,00 169.280,00 3.474.825,00

Lasten 49.253,00 71.155,00 94.525,00

41.000,00 1.934.014,00

Baten

9.500,00 53.702,00 39.900,00 17.594,00 115.200,00 375.789,00 777.218,00

Lasten 86.236,00 233.502,00 330.000,00 61.598,00 706.759,00 18.526,00 38.522,00 46.469,00 11.855,00 9.017,00 1.401,00 3.086,00

1.546.971,00

36.589,00 85.989,00

Baten

786.184,00 780.248,00 1.566.432,00

Saldo

-1.299.136,00 1.058.000,00 -47.852,00 -60.000,00 40.000,00 -715.100,00 670.000,00 -30.000,00 -5.000,00 -3.800,00 -1.750,00 -644.559,00 -170.087,00 125.000,00 -27.355,00 -173.855,00 -55.000,00 -72.000,00 -51,00 14,00 -169.280,00 41.000,00 -1.540.811,00

Saldo

-49.253,00 -71.155,00 -94.525,00 9.500,00 -53.702,00 39.900,00 -17.594,00 -115.200,00 -375.789,00 36.589,00 -691.229,00

Saldo

-86.236,00 -233.502,00 -330.000,00 -61.598,00 -706.759,00 -18.526,00 -38.522,00 -46.469,00 -11.855,00 -9.017,00 -1.401,00 -3.086,00 786.184,00 780.248,00 19.461,00

125

Programma 9 Ruimtelijke Ordening en Econ. Zaken 21300 Straatmarkten 21302 Handel en Ambacht 21302 Handel en Ambacht 21304 Marktgelden 21306 Nutsbedrijven 21800 Ruimtelijke Ordening 21802 Woningen 21802 Woningen 21804 Wonen 21806 Bouw en Woningtoezicht 21808 Baten bouwvergunningen 21810 Gronden en Landerijen 21810 Gronden en Landerijen 21816 Dijkshorn 21816 Dijkshorn Totaal

Programma 10 Middelen 21900 Dividenden algemeen 21901 Financien algemeen 21910 Volkstuinen 21918 Overhead OZB-heffing Totaal

Algemen dekkingsmiddelen

21900 Dividenden algemeen 21306 Nutsbedrijven 21902 Rente eigen financiering 21904 Algemene Uitkering 21906 Onvoorzien 21908 Stelposten 21912 OZB-gebruikers niet-woningen 21914 OZB-eigenaren woningen 21916 OZB-eigenaren niet-woningen 21919 Saldi van kostenplaatsen 21920 Mutatie Reserves 21920 Mutatie Reserves Saldo lasten/baten Algemene dekkingsmiddelen

Lasten 4.392,00 3.720,00

4.350,00 6.000,00 25.740,00 116.798,00 14.874,00 466,00 19.323,00 283.790,00 172.700,00 57.750,00 173.708,00 233.429,00 759.816,00

Lasten 322,00 2.680.320,00 98.556,00 2.779.198,00

Lasten

20.000,00 155.130,00

-176,00 61.000,00 235.954,00 Lasten

Totaal saldo lasten en baten

Baten

233.429,00 590.653,00

Baten

Saldo

-4.392,00 -3.720,00 4.350,00 6.000,00 -25.740,00 -116.798,00 -14.874,00 466,00 -19.323,00 -283.790,00 172.700,00 -57.750,00 173.708,00 -233.429,00 233.429,00 -169.163,00

Saldo

-322,00 -2.680.320,00 82,00 82,00 -98.556,00 82,00 -2.779.116,00

Baten

Saldo

6.143,00 6.143,00 25.000,00 25.000,00 213.920,00 213.920,00 6.900.041,00 6.900.041,00 -20.000,00 -155.130,00 167.300,00 167.300,00 870.700,00 870.700,00 283.000,00 283.000,00 176,00 -61.000,00 115.658,00 115.658,00 8.581.762,00 8.345.808,00 Baten

Saldo

15.687.623,00 13.123.261,00 -2.564.362,00

126

GEMEENTEBEGROTING 2014

Recommend Documents