Gemeentebegroting 2009 van de gemeente Groningen

Gemeentebegroting 2009 van de gemeente Groningen

Gemeente Groningen Bestuursdienst Waagstraat 1 Postbus 20001 9700 PB Groningen Website gemeente Groningen: www.groningen.nl E-mail: [email protected]

oktober 2008

Gemeentebegroting 2009

Boekwerk I

1

2


Inhoudsopgave AANBIEDINGSBRIEF

7

1. KERNGEGEVENS EN SAMENSTELLING BESTUUR/RAAD EN LEESWIJZER

33

1.1 1.2 1.3 1.4

33 35 36 39

KERNGEGEVENS SAMENSTELLING BESTUUR SAMENSTELLING RAAD LEESWIJZER

2. PROGRAMMAPLAN 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 2.10 2.11

INLEIDING WERK EN INKOMEN VESTIGINGSKLIMAAT LEEFOMGEVING WOONKLIMAAT DUURZAME ONTWIKKELING ONDERWIJS EN WELZIJN GEZONDHEID SPORT EN CULTUUR INTEGRATIE OVERIGE EN ALGEMENE MIDDELEN

43 43 45 55 79 91 105 121 137 145 155 161

3. PARAGRAFEN

165

3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 3.10

167 175 199 203 209 211 215 219 225

LOKALE HEFFINGEN WEERSTANDSVERMOGEN ONDERHOUD KAPITAALGOEDEREN FINANCIERING VERBONDEN PARTIJEN GRONDBELEID BEDRIJFSVOERING STAD & STADHUIS EN BEDRIJFSVOERING & ORGANISATIEONTWIKKELING STADSDEELPROGRAMMA 2009 - 2012 WMO 237

4. FINANCIEEL PERSPECTIEF

241

4.1 4.2 4.3 4.4 4.5

242 247 251 253 257

TOELICHTING FINANCIEEL MEERJARENBEELD 2007 TOT EN MET 2012 FINANCIËLE KNELPUNTEN BEZUINIGINGEN INVESTERINGEN EN FINANCIERING ARBEIDSKOSTEN EN GERELATEERDE VERPLICHTINGEN


3

5. BIJLAGEN BIJLAGE 1: BIJLAGE 2: BIJLAGE 3: BIJLAGE 4: BIJLAGE 5: BIJLAGE 6: BIJLAGE 7: BIJLAGE 8: BIJLAGE 9: BIJLAGE 10: BIJLAGE 11: BIJLAGE 12: BIJLAGE 13: BIJLAGE 14:

4

261 TOTAALOVERZICHT NIEUW BELEIDSVOORSTELLEN OVERZICHT BESTEDING NIEUW BELEID VOORGAANDE JAREN TOTAALOVERZICHT PRODUCTGROEPEN BEGROTING 2009 EXPLOITATIEBEGROTING 2009 OVERZICHT PERSONELE STERKTE EN PERSONEELSLASTEN OVERZICHT GEACTIVEERDE KAPITAALUITGAVEN OVERZICHT UIGELEENDE LANGLOPENDE GELDLENINGEN OVERZICHT RESERVES EN VOORZIENINGEN OVERZICHT OPGENOMEN LANGLOPENDE GELDLENINGEN OVERZICHT GEWAARBORGDE GELDLENINGEN OVERZICHT SUBSIDIES EN INKOMENSOVERDRACHTEN ONDERHOUDSGEGEVENS GEMEENTELIJKE GEBOUWEN BEREKENING EMU-SALDO FINANCIËLE BEGRIPPEN EN AFKORTINGEN BIJ DE BEGROTING

263 268 270 273 279 280 281 282 283 284 285 289 290 292


Deze pagina wordt vervangen door kleurenpagina: aanbiedingsbrief


5

6


Aanbiedingsbrief


INLEIDING

Groningen, 10 oktober 2008 In de gemeentebegroting 2009 staan onze beleidsvoorstellen voor het komende jaar. In 2009 zal de gemeente Groningen ca. 878 miljoen euro uitgeven. De bestemming van verreweg het grootste deel daarvan ligt al vast in vaste uitgaven en in de in onze meerjarenbegroting opgenomen verplichtingen. In onze begroting 2009 is ruim 60 miljoen euro beschikbaar voor nieuw beleid. Dit bedrag is de optelling van geld uit verschillende bronnen: eigen reserveringen, resultaten op de rekeningen 2007 en 2008, nog niet besteed budget uit het Grote Stedenbeleid en enkele flinke meevallers. Aan het begin van onze collegeperiode hebben we zoveel mogelijk alle voorziene investeringen voor de periode 2006 - 2010 in de meerjarenbegroting opgenomen. Mede hierdoor is onze begroting voor 2009 solide en kunnen we het komend jaar energiek blijven werken aan de realisatie van ons beleid. Tegelijk hebben we ook ruimte om onze reserves te vergroten en te blijven reserveren voor belangrijke en grote investeringen in de toekomst. We zijn momenteel halverwege onze collegeperiode, waarvoor we onze ambities en doelen twee jaar geleden vastlegden in ons collegeprogramma ‘Sterk, sociaal en duurzaam’. In 2008 hebben we onze ambities opnieuw tegen het licht gehouden en aangescherpt in de nieuwe structuurvisie ‘Stad op scherp’. In ‘Stad op scherp’ kiezen we voor een stevige kwaliteitssprong om de positie van Groningen als economisch en cultureel hart van het Noorden veilig te stellen en te versterken. We willen de komende jaren fors investeren in duurzame kwaliteitsverbetering van de stad, fysiek en sociaal. In de begroting 2009 willen we nieuw beleidsgeld bestemmen voor projecten waar we al aan begonnen waren en waar we mee door gaan zoals: • de binnenstad; met als belangrijkste projecten het Groninger Forum en Grote Markt Oostzijde • bereikbaarheid; met als belangrijkste projecten de Zuidelijke Ringweg, het stationsgebied, station Europapark en de tram. Daarnaast willen we nog meer gaan doen aan duurzaamheid, onze ambitie is immers de duurzaamste stad van Nederland te worden. In 2009 stellen we een fors bedrag voor duurzaamheid beschikbaar; onder andere om bestaande woningen energiezuiniger te maken. Bij de behandeling van de nota ‘Sport op orde’ in februari is gesproken over een extra OZB-verhoging om onze sportinfrastructuur op orde te kunnen brengen. Mede gezien de meevallers hebben we ervoor gekozen de extra OZB-verhoging achterwege te laten.


7

In de begroting van vorig jaar hebben we onze beleidsdoelen zoveel mogelijk ‘smart’ (meetbaar) geformuleerd. Dat doen we in deze begroting voor 2009 opnieuw en nog wat scherper. Ook in nieuwe beleidsnota’s formuleren we meetbare doelen, hetgeen in volgende begrotingen zal doorwerken. We hebben uitgaven zo realistisch mogelijk verdeeld over de begrotingsjaren waarin de uitgaven ook werkelijk gedaan zullen worden. Op verzoek van de raad hebben in de programmateksten een paragraaf ‘Hoe staan wij ervoor?’ opgenomen, waarin we u informeren over in hoeverre gestelde doelen zijn bereikt. De volledige gemeentebegroting is aan de gemeenteraad overhandigd. Voor andere belangstellenden is de volledige begroting te raadplegen in het Gemeentelijk Informatiecentrum aan de Kreupelstraat. De begroting is ook te vinden op de gemeentelijke website.

Burgemeester en wethouders van Groningen

De burgemeester

8

de secretaris


Beknopte beleidsmatige verantwoording In dit hoofdstuk vindt u een beknopte weergave van onze uitgangspunten en ambities, zoals ze zijn te vinden in ons collegeprogramma Sterk, sociaal, duurzaam en in onze recent geactualiseerde structuurvisie Stad op scherp. Stad op scherp; sterk, sociaal en duurzaam Twee jaar geleden formuleerden we onze uitgangspunten en ambities in ons collegeprogramma ‘Sterk, sociaal, duurzaam.’ Inmiddels zijn we twee jaar verder. De werkgelegenheid zit in de lift, bewoners hebben steeds meer waardering voor hun wijk en het aantal bezoekers van de binnenstad blijft stijgen. Groningen staat er goed op. Om de gunstige ontwikkeling van de laatste jaren door te zetten is het van groot belang goed om ons heen te blijven kijken en tijdig antwoorden te vinden op nieuwe ontwikkelingen. Zoals bijvoorbeeld de vergrijzing, de teruglopende bevolking in de regio (terwijl het aantal inwoners van onze stad stijgt) en de toenemende concurrente van andere steden. En uiteraard moeten we ons ook steeds blijven realiseren dat - ook al gaat het goed met Groningen - er nog altijd stadjers aan de kant staan, zonder werk of andere actieve deelname aan de samenleving. Goed besturen is zodoende ook: op het juiste moment bijsturen en extra gas geven. In 2008 hebben we in samenspraak met onze belangrijkste samenwerkingspartners, de kennisinstellingen en marktpartijen onze structuurvisie geactualiseerd. De titel van onze nieuwe structuurvisie, Stad op scherp, geeft precies aan wat we beogen: optimale voorwaarden creëren om scherp te kunnen reageren op nieuwe ontwikkelingen en onze kernkwaliteiten maximaal te benutten en te versterken. Stad op scherp sluit aan bij de drie thema’s van ons collegeprogramma: sterk, sociaal, duurzaam. Groningen sterke stad Sterk staat voor een stad met aantrekkingskracht. Die versterken we door samen met anderen te investeren in nieuwe werkgelegenheid, bereikbaarheid, het woningbouwprogramma en kunst en cultuur. Een sterke stad is ook een veilige stad. Om een stad sterk te houden moeten we erin blijven investeren. De gemeente Groningen investeert vooral daar waar anderen het niet doen. Met een gezamenlijke aanpak versterken we het rendement van ieders investering en zorgen we ervoor dat de stad in alle opzichten sterk en vitaal blijft. En dat komt ten goede aan iedereen. Kennis is één van de pijlers van de sterke stad. Vanwege het grote belang ervan en omdat Groningen zich juist op dit thema als economisch en cultureel centrum van Noord-Nederland onderscheidt hebben we ervoor gekozen ´kennisstad´ nadrukkelijker als speerpunt in ons beleid te benoemen. Als ´city of talent´ geeft Groningen volop ruimte aan de ontwikkeling van kennis en creativiteit. Met Rijksuniversiteit, Hanzehogeschool en UMCG werken we in het Akkoord van Groningen samen aan een vruchtbaar klimaat waarin leerlingen, studenten, onderzoekers en ondernemers hun talent kunnen ontwikkelen en kansen benutten. Zo versterken we Groningens unieke positie en stimuleren we de economie. Op scherp Om onze sterke positie te behouden moeten we een kwaliteitssprong maken; extra investeren in onze sterke punten om onze potenties maximaal te kunnen benutten. Concreet betekent dat we de komende jaren accenten leggen op: • de binnenstad, met als belangrijkste projecten het Forum en de Grote Markt Oostzijde • bereikbaarheid, met als belangrijkste projecten de Zuidelijke Ringweg, het stationsgebied, station Europapark en de tram. • stimuleren van kansrijk ondernemerschap, in een tweetal krachtwijken (Korreweg en de Hoogte); we stimuleren nieuwe ondernemers door ze te ondersteunen bij het opstellen van een bedrijfsplan, te coachen na de start. • een bruisend cultureel leven van internationale allure • nieuwbouw van woningen; daadwerkelijk bouwen wat we hebben afgesproken, zodat de doorstroming op gang kan komen Gemeentebegroting 2009

9

Groningen sociale stad Wij willen een stad waarin iedereen meedoet. Maar niet iedereen heeft gelijke kansen om in de samenleving te participeren. Daarom willen we de mensen die dat nodig hebben extra steunen en stimuleren. Sociale uitsluiting willen we voorkomen. We vinden het belangrijk dat mensen zich betrokken voelen bij elkaar en zich thuis voelen in onze stad. Belangrijke doelen zijn de bestrijding van armoede en de bevordering van participatie. Centraal daarin staan werk, scholing en activering. Alle stadjers moeten de kans krijgen hun talenten te ontwikkelen en hun leven zèlf vorm te geven. Dat komt ten goede aan de kwaliteit van het samenleven; net zo belangrijk dus als investeren in de fysieke stad. Op scherp De komende jaren leggen we accenten op: • samenwerking en afspraken met werkgevers over de inzet van werkzoekenden (programma Groningen Werkt) • intensieve begeleiding op maat bij de toeleiding naar werk, onderwijs en scholing • armoedebestrijding en schuldhulpverlening. • fysieke en sociale wijkvernieuwing, met nadrukkelijk inbreng van de bewoners zelf • een groene, gezonde, veilige, verkeersluwe leefomgeving • toegankelijke buurten en woningen, en zorg-in-de-buurt voor stadjers op leeftijd en/of met een beperking Groningen duurzame stad Een sterke en sociale stad is ook een stad die zorgvuldig naar de toekomst kijkt en kiest voor duurzaamheid. Want de stad, de omgeving en de wereld zijn er ook voor onze kinderen en kleinkinderen. Kiezen voor duurzaamheid betekent zorg en aandacht besteden aan het milieu in de breedste zin: het beslag op de ruimte, energiegebruik, de manier van bouwen, natuurbehoud en ecologie. Op tal van manieren geven we duurzaamheid in ons beleid een prominentere plaats. We willen dat Groningen de stad wordt die het meeste doet aan duurzaamheid in Nederland. We streven naar een energieneutraal Groningen. Ook met een groener en schoner woon- en leefklimaat kan Groningen zich onderscheiden van andere steden. Op scherp De komende jaren leggen we accenten op: • groen, water en landschap (Groenstructuurvisie Groene Pepers) • energiebesparing in bestaande gebouwen, m.n. (huur)woningen en scholen. • aanleg van een groene gasvoorziening op bedrijventerrein Westpoort • duurzame mobiliteit door: - doorstroming op ringwegen en andere hoofdwegen - vergroten van de kwaliteit en capaciteit van het openbaar vervoer (o.a. tram) - optimaal faciliteren fietsgebruik Betrokken burgers Niet alleen wat we doen, ook hoe we het doen is belangrijk. Daarom werken we aan betere communicatie met de burgers (schriftelijk, telefonisch, via internet) en aan vergroting van de betrokkenheid van burgers bij het ontwikkelen van beleid. Dat vergroot het draagvlak en bovendien zal ook de kwaliteit van het beleid er in veel gevallen door toenemen. Het stadhuis heeft de waarheid niet in pacht. Daarom vragen we stadjers steeds vaker mee te praten en ook zelf plannen en initiatieven aan te dragen om samen problemen op te lossen. Daarbij kiezen we de juiste schaal: gemeentebreed of op wijk- of buurtniveau. Betrokkenheid in deze zin komt van twee kanten. Waar we als gemeente vaker en beter naar de burgers luisteren, mogen we ook verwachten dat burgers zich laten aanspreken op hùn verantwoordelijkheid. Ook dat is participatie: actief bijdragen aan een sociale en leefbare stad. Burgers en bestuur, niet tegenover maar naast elkaar.

10


Begrotingssystematiek en financiële positie In dit hoofdstuk lichten we onze financieringssystematiek en financiële positie toe. U vindt daar ook een overzicht van de herkomst van ons geld en hoe de uitgaven zijn verdeeld over de verschillende beleidsprogramma’s. Begrotingssystematiek We hanteren een systematiek van een meerjarenbegroting. Dat heeft grote voordelen voor de continuïteit in begroting en beleid. In de begroting 2009 treft u daarom ook voorstellen aan voor uitgaven in 2010. In onze meerjarenbegroting zijn onze nieuwe uitgaven volledig gedekt tot en met 2010, in welk jaar onze collegeperiode eindigt. Kredietcrisis Momenteel is er een internationale kredietcrisis, die ook gevolgen kan hebben voor onze stad. Door de onzekerheid stijgt de rente. Als we leningen moeten aantrekken betalen we straks waarschijnlijk een hogere prijs. De kredietcrisis raakt alle banken, dus ook de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG). De jaarlijkse dividend-uitkering zal lager zijn als de winst van de BNG daalt. Of deze gevolgen zich zullen voordoen weten we niet, maar het is verstandig er waar mogelijk rekening mee te houden. Overschot De septembercirculaire over de te verwachten rijksuitkeringen bevatte gunstig nieuws. Met ingang van 2009 is de rijksuitkering structureel 6 miljoen euro hoger dan we eerder verwachtten. Onze meerjarenbegroting 2007 - 2010 vertoont hierdoor een overschot van ruim 4 miljoen euro. Dat bedrag willen wij, gezien de economische ontwikkelingen, storten in de reserves. Scherper begroten In eerdere jaren bleek meermalen gaandeweg het begrotingsjaar meer geld beschikbaar dan begroot, waardoor er aan het eind van het jaar relatief grote bedragen opnieuw bestemd moesten worden. Wij vinden het wenselijker om zoveel mogelijk de totale bestedingsruimte van een begrotingsjaar in één keer met u te bespreken. Het betekent wel dat het risico op onvoorziene tegenvallers iets groter is. Risico’s Voor de begroting van 2010 voorzien we de volgende financiële risico’s: 1) het Grote Stedenbeleid III eindigt in 2009. Het wordt met ingang van 2010 herzien, maar we weten nog niet of en welke financiële gevolgen dat heeft. 2) in ons arbeidsmarktbeleid werken we onder meer met reïntegratiebanen. In die banen staat reïntegratie voorop en niet onmiddellijk productieve arbeid, waardoor deze banen geld kosten. Als we besluiten die capaciteit structureel te behouden, dan moet daarvoor structurele dekking beschikbaar komen. Dat kan niet op basis van de Wet Werk en Bijstand. Komend voorjaar zullen we u een plan over de toekomst van de reïntegratiebanen voorleggen. Meerjarenbeeld In het meerjarenbeeld schetsen we - op basis van wat ons op dit moment bekend is - de mogelijke financiële situatie in de jaren na onze collegeperiode. Het meerjarenbeeld is niet bedoeld om vast te stellen, maar vooral ter informatie. In het meerjarenbeeld voor 2011 voorzien we een structureel tekort van 6,8 miljoen euro dat oploopt tot bijna 15 miljoen euro in 2012. In deze tekorten is al verwerkt de ruimte voor nieuw beleid vanaf 2011. Zonder die vrije ruimte is er een structureel tekort van 1,8 miljoen euro in 2011 en 7,6 miljoen in 2012. Wij vinden het acceptabel deze tekorten nu te laten staan en later te bezien hoe het financieel meerjarenbeeld zich ontwikkelt. Bij de voorjaarsbrief 2009 komen we hierop terug.


11

Bezuinigingen De bezuinigingen 2004-2007 zijn nagenoeg gerealiseerd. De bezuinigingsplannen 2007-2010 voor in totaal 8 miljoen euro, zijn in oktober 2007 aan u voorgelegd. Met de realisatie hiervan maken wij goede vordering. Van de taakstellingen 2007 en 2008 (totaal 4,35 miljoen euro) is halverwege 2008 circa 83% gerealiseerd. Binnenkort zullen wij u informeren over de verdere voortgang van de bezuinigingen. Reservepositie en risicomanagement In ons financiële beleid blijven wij inzetten op de versterking van het weerstandsvermogen en op de herijking van het risicomanagement. Het weerstandsvermogen willen we versterken door 4 miljoen euro uit de beschikbare middelen voor nieuw beleid toe te voegen aan de reserve Grondzaken. Een adequate inschatting van de risico’s is van belang om te bepalen hoeveel weerstandscapaciteit de gemeente aan moet houden. Daarom blijven wij inzetten op verbetering van het risicomanagement, waarvoor we een plan van aanpak hebben gemaakt, op basis waarvan we in 2009 concrete acties ondernemen. Gemeentelijke belastingen De gemeentelijke belastingen worden elk jaar aangepast aan onze eigen loon- en prijsstijgingen. Het gaat om de onroerende zaakbelasting (OZB), roerende zaakbelasting, hondenbelasting en precariorechten. Van de belastingen heeft de OZB veruit de grootste opbrengst met ruim 46 miljoen euro. Voor 2009 overwogen we de OZB met 3,5% extra te verhogen om onze voorstellen voor het op orde brengen van de sportaccommodaties (Sport op orde) te kunnen bekostigen. De OZB- stijging zou dan daarmee voor 2009 uitkomen op 10,5%. Die stijging is inclusief een nacalculatie van 1,8% over voorgaande jaren. Mede gezien het structurele voordeel in de algemene rijksuitkering hebben wij ervoor gekozen de extra OZB-verhoging achterwege te laten en structureel geld vrij te maken voor de sportplannen. Ook de nacalculatie over 2007 en 2008 willen we achterwege laten en de OZB zodoende alleen verhogen met de gemiddelde stijging van lonen en prijzen in 2009: 5,2%. Voor een woning van 200 duizend euro betekent dit een OZB-verhoging van ca. 12 euro (van € 243,- naar € 255).

12


Geld voor nieuw beleid Voor nieuw beleid is er in de begroting 2009 in totaal ruim 60 miljoen euro beschikbaar. Dat is inclusief het geld voor nieuw beleid dat al in voorgaande jaren in de meerjarenbegroting voor 2009 is bestemd. Het grootste deel van het nieuwe beleidsgeld willen we bestemmen voor incidentele uitgaven in 2009. Zie het diagram hieronder. Budget nieuw beleid 20.000 18.000 16.000 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0 Continuering 2007-2010

Rekening 2007

Rekening 2008

Vrijval ISV

Overig

Continuering 2007-2010: geld voor nieuw beleid dat al in voorgaande jaren in de meerjarenbegroting voor 2009 is bestemd. Rekeningresultaten 2007 en 2008: over de herkomst van het rekeningresultaat hebben we verantwoording afgelegd in de Rekening 2007. Verder gaan wij uit van een besteedbaar rekeningresultaat van 12 miljoen euro over 2008. Vrijval ISV: in het kader van het Rijksprogramma Grote Stedenbeleid (GSB) ontvangen we geld voor investeringsprojecten. In 2008 verwachten we 8,8 miljoen over te houden. Dat geld kunnen we volgend jaar besteden aan bestemmingen in dezelfde sfeer. Omdat het om een aanzienlijk bedrag gaat hebben we het hier apart zichtbaar gemaakt. Daarnaast verwachten we dat we de komende jaren geld zullen overhouden van het WWB-budget. Wij verwachten meer bijstandscliënten aan het werk te kunnen helpen en tegelijk minder nieuwe cliënten. Wij willen het verwachte overschot oormerken om de bestaande voorzieningen voor mensen met een minimum-inkomen op peil te houden, om meer te doen aan schuldhulpverlening en om te sparen voor nieuwe huisvesting van de dienst SOZAWE.


13

Inkomsten en uitgaven De diagrammen hieronder brengen in beeld waar het geld van de gemeente Groningen vandaan komt en waaraan we het uitgeven.

Inkomsten 2009 350.000 300.000 250.000 200.000

Overige inkomsten

Uit reserves

Rente

Belastingen

Specifieke uitkeringen van het rijk

Gemeentefonds

150.000 100.000 50.000 0

Uitgaven 2009 300.000 250.000 200.000 150.000 100.000 50.000

m a' s

r O

ve r

S

ig e

po

rt en

pr og ra m

cu l

tu u

ez on dh ei d

w el en ijs er w

O nd

G

zi jn

aa t kl im oo n W

Le ef om ge vi ng

aa t

es tig in gs kl im

V

W

er k

en

in ko m en

0

De uitgaven zijn gerubriceerd volgens de indeling van onze programmabegroting. Inhoudelijke informatie vindt u het volgende hoofdstuk.

14


Selectie uit de beleidsprogramma´s Dit hoofdstuk bevat een selectie van de belangrijkste beleidsvoornemens en -projecten met een korte toelichting. Hieronder volgt een selectie uit de programmapunten en projecten in de Begroting 2009. In de selectie ligt het accent op het nieuwe beleid 2009. Dat betreft zowel onderwerpen waarvoor dit jaar geld beschikbaar komt, als ook waarvoor in voorgaande meerjarenbegrotingen al budget was gereserveerd. Dit overzicht volgt de rubricering van de programmabegroting. Gezamenlijk geven de programma’s uiteraard met inbegrip van alle hier niet genoemde maatregelen en initiatieven - invulling aan onze ambities. Een tabellarisch overzicht van alle voorstellen nieuw beleid vindt u achterin de begroting in bijlage 1. WERK EN INKOMEN In het programma Werk en inkomen werken we aan een stad met meer werk en minder werkloosheid, waar niemand onder het bestaansminimum hoeft te komen en waar sociale uitsluiting niet voorkomt. Want iedereen hoort erbij. Onze inzet is zoveel mogelijk gericht op het aan het werk helpen van de mensen die een beroep op ons doen, in een baan of als vrijwilliger. Wie recht heeft op een uitkering krijgt deze correct en tijdig uitbetaald. Andere voorzieningen brengen we - samen met onze partners in het Armoedepact - actief onder de aandacht. Meer mensen aan het werk of anders actief In 2009 blijven we ons inzetten om nog meer stadjers actief te krijgen. Dat gaan we doen met intensieve begeleiding op maat, waarbij de klant desgewenst met een persoonlijk reïntegratiebudget zijn/haar eigen reïntegratietraject onder regie kan nemen. In 2009 gaan we werkgevers op de regionale arbeidsmarkt weer samen met CWI en UWV actief benaderen en zullen we afspraken maken over werkervaringsplaatsen, leerwerkplekken en (taal)stages. Niet voor elke baan is een werkgever nodig, want je kunt ook zelfstandig ondernemer worden! Dat gaan we onder andere met micro-kredieten stimuleren, met name in de krachtwijken en in de creatieve zone (Ebbingestraat en Boterdiep). Bij onze eigen DSW beschikken de medewerkers over veel kennis en ervaring in het begeleiden van mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt. Net als vorig jaar gaan we die kennis en ervaring in 2009 ook inzetten voor andere doelgroepen dan alleen SW-medewerkers, zoals mensen met een WWB-, WW-, WIA- of Wajong-uitkering. Door een wetswijziging is het in 2008 nog belangrijker geworden medewerkers met een SWindicatie te plaatsen bij reguliere bedrijven. In 2009 zetten we onze extra inzet op de persoonlijke ontwikkeling voort. Ons streven is dat bijna een kwart van de bijna 1.600 SW-medewerkers in 2009 indien nodig met begeleiding - kan doorstromen. Schuldhulpverlening en armoedebestrijding In Groningen mag armoede eigenlijk niet voorkomen. In 2007 hebben we daar met ruim veertig maatschappelijke organisaties in het Armoedepact afspraken over gemaakt. Met de uitvoering ervan gaan we door. Als gemeente stellen we voor de komende drie jaar 3,3 miljoen euro extra beschikbaar voor vraag- en resultaatgerichte schuldhulpverlening. We handhaven de witgoedregeling en de langdurigheidstoeslag voor mensen die langdurig van een uitkering moeten rondkomen. Er komt ook extra (rijks)geld beschikbaar voor de bestrijding van armoede bij kinderen (o.a. Jeugdsportfonds, Stichting Leergeld, Kinderfonds Armoede en Gezondheid). Computers voor de minima Schoolgaande kinderen kunnen tegenwoordig niet zonder computer. Zeker niet in een stad die zich profileert als kennisstad. Daarom is vorig jaar besloten om binnen de kaders van het Armoedepact geld beschikbaar te stellen voor computers voor kinderen uit gezinnen met een minimuminkomen. In 2008 is de uitvoering voorbereid, in 2009 wordt de regeling van kracht. In totaal is er 2,2, miljoen euro voor beschikbaar. Gemeentebegroting 2009

15

VESTIGINGSKLIMAAT Het programma Vestigingsklimaat bestaat uit de onderdelen Economisch businessplan (EBP) en Verkeer en vervoer. Langs beide wegen werken we aan het handhaven en versterken van de positie van Groningen als economisch centrum van Noord-Nederland met een uitstekend vestigingsklimaat en met voldoende arbeidsplaatsen voor de inwoners van stad en regio. Daarbij geven we, in samenwerking met de in onze stad gevestigde kennisinstellingen, extra aandacht aan onze sterke en kansrijke sectoren: ICT, levenswetenschappen, toerisme en energie. Bij dit alles zorgen we er tegelijk voor dat Groningen een aantrekkelijke en uitstekend bereikbare woon- en leefstad blijft met de (bijna) beste binnenstad van Nederland. Zuiderzeelijn-geld Op 16 november 2007 heeft het kabinet de Zuiderzeelijn afgeblazen. Daarvoor in de plaats is er nu geld beschikbaar voor forse investeringen in het openbaar vervoer, de wegen en de ruimtelijkeconomische structuur in Noord-Nederland (het Regiospecifiek Pakket RSP). Voor onze stad is ruim 1 miljard euro beschikbaar. Daardoor kunnen we nu versneld aan de slag met onze openbaar vervoer-plannen, de Zuidelijke Ringweg, het stationsgebied en de Grote Markt Oostzijde/Forum. Tram in de stad Een belangrijk element in de regionale openbaar vervoerplannen is de herintroductie van de tram in de stad. In het voorjaar presenteerde het projectbureau regioTram op een publieksmanifestatie in de Martinikerk de ov-plannen en tracé-studies voor de tram. De reacties van burgers en ondernemers waren overwegend positief. Mede op basis van de reacties uit de samenleving werkt het projectbureau momenteel aan concrete tracévoorstellen en uitvoeringsplannen. Voor uitvoering van de plannen leggen we ook de komende jaren geld opzij. Van 2009 tot en met 2015 willen we elk jaar 300 duizend euro structureel (optellend) voor de tram in de stad reserveren. Ontwikkelingsvisie stationsgebied In onze concept-structuurvisie Stad op scherp hebben we onze ambities geformuleerd: het stationsgebied moet dè toplocatie en het visitekaartje van de stad, de regio en de rest van Noorden worden, met een mix van hoogstedelijke functies (openbaar vervoer, kantoren, onderwijs, cultuur). We verwachten halverwege 2009 een ontwikkelingsvisie voor dit gebied te presenteren. Een belangrijk element zal zijn de herinirichting van het gebied in verband met de komst van de tram en de andere regionale openbaar-vervoerplannen (doorkoppeling sporen). Duurzaam aantrekkelijke binnenstad De komende jaren staat er veel te gebeuren in de binnenstad. In 2009 zullen de eerste voorbereidingen voor de nieuwbouw van het Forum/Grote Markt Oostzijde en de herinrichting van de Diepenring starten. Met deze projecten leggen we de basis voor een vitale binnenstad, maar ze geven ook overlast. Die proberen we zo beperkt mogelijk te houden. Bovendien zullen we er een aansprekend evenementenprogramma tegenover stellen, zodat onze binnenstad ook tijdens de verbouwing zijn aantrekkelijkheid minstens behoudt. In 2009 gaan we ook aan de slag met: • verbetering van de Gelkingestraat en de Nieuwe Ebbingestraat/entreegebied Boterdiep • duurzaamheidsprojecten (bijv. duurzame feestverlichting, dimmen straatverlichting) • behoud (bedrijfsopvolging) van speciaalzaken • nieuwe campagne ‘Er gaat niets boven Groningen’

16


Pieken in de kennisstad In het economisch beleid kiezen we voor vijf speerpunten, ofwel de Groningse pieken: ICT, energie en duurzaamheid, levenswetenschappen, creatieve bedrijvigheid en toerisme. De eerste vier zijn nauw verbonden met onze positie als kennisstad, die we de komende jaren in het kader van het Akkoord van Groningen fors willen versterken. Onder andere met de volgende initiatieven en projecten: • transfer van ICT-kennis naar bedrijfsleven • ICT, innovatie, energie en duurzaamheid (Energy Valley) • ontwikkeling topinstituut Gezond ouder worden • fysiek, operationeel en financieel faciliteren creatieve bedrijvigheid (Ebbingekwartier, microkredieten) Meer startende ondernemers Elk succesvol bedrijf is ooit door een energieke ondernemer gestart. In Groningen, met relatief heel veel hoogopgeleide jonge mensen, moeten zonder twijfel heel veel ondernemende talenten zijn. Met een project als ‘kansrijk ondernemerschap gaan we ondernemers extra stimuleren en ondersteunen, door: • te helpen bij het opstellen van bedrijfsplannen en daarna te coachen • te helpen bij het aanvragen van microkredieten • toegankelijke bedrijfsverzamelgebouwen, onder andere in het Floreshuis Met ons startersbeleid richten we ons op studenten en afgestudeerden, maar ook op andere doelgroepen zoals allochtonen, ondernemers en inwoners van de krachtwijken en werkzoekenden. Wijkwinkelcentra Het winkelcentrum is het hart van een leefbare wijk. Tegelijk is het ook de plek waar nieuw ondernemerschap zich kan ontwikkelen. Op die twee aspecten gaan we ons de komende jaren richten met individuele coaching, startersbegeleiding, hulp bij bedrijfsbeëindiging, matching bij bedrijfsopvolging en steun aan (de oprichting van) ondernemersverenigingen. In eerste instantie beperken we ons tot de herstructureringswijken: Overwinningsplein, Helpman, Wielewaalplein, Floresplein, Paddepoel, Lewenborg en Kostverloren. We gaan ook onderzoeken hoe het Helperplein een nieuwe impuls kan krijgen. Archeologisch onderzoek Grote Markt De Grote Markt is een belangrijk archeologisch gebied in onze stad. Bij de wederopbouw van de Grote Markt Oostzijde na de oorlog is er maar weinig archeologisch onderzoek gedaan. Nu dit gebied opnieuw op de schop gaat, nemen we de kans te baat om meer onderzoek te doen naar vroege ontwikkeling van onze stad. Voor dit soort onderzoek gelden ook wettelijke regelingen. De raad heeft eerder een budget van 600 duizend euro beschikbaar gesteld voor een proefopgraving in 2008. Daarmee krijgen we een eerste indicatie van wat we in het plangebied kunnen aantreffen. In de volgende jaren volgt meer archeologisch onderzoek. Daarvoor is in 2009 - 2011 in totaal 2,6 miljoen euro nodig. Dat geld willen we nu reserveren.


17

LEEFOMGEVING In het programma Leefomgeving werken we aan een buurt, wijk en stad waar het veilig is en waar het prettig is om te verblijven. Schoon, heel en veilig gaan hand in hand. Luisteren naar en samenwerken met bewoners is hierbij in Groningen een goede gewoonte. Fietsstad Om de overlast van geparkeerde fietsen in de binnenstad te beperken, komt er een grote fietsenkelder onder de voorgenomen nieuwbouw aan de Oostzijde van de Grote Markt. Vorig jaar hebben we voor de fietskelder 3,35 miljoen euro gereserveerd; om de fietskelder nog groter te kunnen maken doen we er dit jaar nog eens 1,7 miljoen bij. Voor uitvoering van diverse maatregelen uit onze fietsnota is in 2009 3 miljoen euro beschikbaar. Daarvoor realiseren we een nieuwe fietsbrug over het Reitdiep, nieuwe fietspaden langs Duinkerkenstraat en Antwerpenweg, stellen we verkeerslichten beter af en asfalteren we diverse bestaande betegelde fietspaden. Onlangs is Groningen door de Fietsersbond samen met vier andere steden genomineerd voor de titel Fietsstad 2008, vooral vanwege ons fietsparkeerbeleid. In 2002 wonnen we deze titel al. Extra geld voor beheer en onderhoud openbare ruimte Voor het beheer en onderhoud van de openbare ruimte is vanaf 2006 structureel minder geld gereserveerd. Om het huidige onderhoudsniveau in de stad zoveel mogelijk te handhaven, is vanaf 2008 in de meerjarenbegroting extra geld beschikbaar gesteld om de structurele vermindering van het onderhoudsbudget te compenseren. We stellen voor om in 2009 nog eens twee miljoen euro beschikbaar te stellen. Vanaf 2010 staat in de meerjarenbegroting een bedrag van 500 duizend euro structureel opgenomen, tezamen met nog eens een bedrag van 1,5 miljoen euro incidenteel. Meer bewonersparticipatie bij onderhoud leefomgeving Werken aan een schone en leefbare stad kan ook door - met de beproefde aanpak van Schoon-HeelVeilig - bewoners meer te betrekken bij het onderhoud van hun leefomgeving. Daarbij hoort ook extra aandacht voor communicatie. Ook via het project Milieu-stewards gaan we extra inzetten op participatie en preventie. In dit project geven we samen met bewonersorganisaties en schoolbesturen voorlichting aan scholieren en bewoners over zwerfvuil. Reconstructie A-brug De laatste jaren komt de A-brug geregeld klem te zitten. De oorzaak ligt in de landhoofden, die naar elkaar toe bewegen. Tot nu toe is het probleem steeds verholpen door de brug af te slijpen, maar dat kan niet meer. Het is inmiddels noodzakelijk de landhoofden te vervangen. Dat kost ongeveer 1 miljoen euro. 1,5 ton is reeds gedekt, 750 duizend euro reserveren we in de begroting 2009 en het resterende deel vangen we op in het onderhoudsbudget. Opknappen noordelijke en oostelijke Diepenring In 2009 beginnen we met het opknappen van de noordelijke en oostelijke Diepenring. Daarbij besteden we aandacht aan alle aspecten: verkeer, veiligheid, groen en aanblik. Er verdwijnen parkeerplaatsen en fietsers en voetgangers krijgen meer ruimte. We willen meer gebruik maken van de kwaliteit van het water. Voor de opknapbeurt is 2,5 miljoen euro beschikbaar. Oeverbeschoeiingen De oevers van diverse waterwegen/kanaalvakken zijn hard toe aan onderhoud. In 2007 zijn wij begonnen met de voorbereiding van fase 1, de aanpak van Spilsluizen, Winschoterdiep en kademuur Der Aa. Uitvoering van de volgende fasen moet, om gevolgschade en dus hogere kosten zoveel mogelijk te beperken, de komende drie jaar gebeuren. In 2009 stellen we daarom twee miljoen beschikbaar.

18


WOONKLIMAAT Een centrale doelstelling in ons woon- en wijkverniewingsprogramma is te zorgen voor gedifferentieerde en stabiele wijken die plaats bieden aan alle bevolkingsgroepen en leefstijlen. In regionaal verband is afgesproken dat Groningen in de periode 2005 - 2009 bijna 8.000 woningen zal bouwen. Deze forse opgave voeren we o.a. uit in goede samenwerking met de stedelijke corporaties, waarmee we de afspraken over productie en taakverdeling onlangs in een Nieuw Lokaal Akkoord hebben vastgelegd. Tijdig voorzieningen in Meerstad In de nieuwe wijk Meerstad komen tienduizend woningen. En dus zijn er ook scholen, sportvelden en andere voorzieningen nodig. Daar gaan we tijdig voor zorgen, zodat de nieuwe bewoners vanaf het begin in een complete wijk wonen. Net als in 2008 zetten we ook in 2009 hiervoor alvast 5 miljoen euro opzij. Meer en sneller bouwen, ook voor starters Naar verwachting telt Groningen in 2010 183.000 inwoners. Dat betekent onder andere dat er flink wat woningen bij moeten komen: minimaal 3.000 in de periode 2007-2010. Waarvan minimaal 1050 in de sociale sector. Het gaat niet alleen om aantallen, maar ook om het soort woningen. Want we vinden het belangrijk dat we voor alle doelgroepen voldoende aanbod hebben. Nog steeds zien we te veel (jonge) gezinnen naar de regiogemeenten vertrekken. Met meer geschikte woningen (koop en huur) willen we hen en andere starters op de woningmarkt in de stad houden. Ook willen we dat de verhouding tussen één- en meerpersoonshuishoudens en gezinnen met kinderen stabiel blijft, dat het aandeel van de midden- en hogere inkomens in de stad verder toeneemt en dat er voldoende kamers en wooneenheden voor studenten beschikbaar zijn. In het Nieuw Lokaal Akkoord hebben we goede afspraken gemaakt met de stedelijke corporaties, met wie we gezamenlijk aan deze doelen werken. Seniorenwoningen Uitgangspunt van ons huisvestingsbeleid voor ouderen is dat iedereen die dat wil, zo lang mogelijk zelfstandig (thuis) kan wonen. Dat vereist een samenhangend aanbod in de wijk van wonen, zorg en welzijn. In oktober 2007 hebben we hierover met 19 partijen een samenwerkingsovereenkomst ‘Zorgen voor Morgen’ ondertekend. In 2009 zullen we verder gaan met de uitvoering van Zorgen voor Morgen. Onderdeel van de afspraken is om in de komende jaren geleidelijk het aantal plaatsen in verzorgingshuizen met 650 te verminderen en het aantal zelfstandige senioren-woningen met 1.400 te vergroten. Wijkvernieuwing, samen met de bewoners Samen met de woningbouwcorporaties werken we in 14 wijken aan wijkvernieuwing. Het gaat daarbij altijd om een combinatie van fysieke en sociale programma’s en het vergroten van de betrokkenheid van bewoners bij hun wijk. Per wijk kunnen de programma’s sterk verschillen, in de ene wijk ligt het accent sterk op fysieke maatregelen (woningbouw en openbare ruimte), in de andere wijk op sociale maatregelen (Beijum), maar over de hele breedte zien we de laatste jaren steeds meer aandacht uitgaan naar de sociale component: gezond opgroeien, in je eigen wijk oud(er) kunnen zijn, kunnen beschikken over (vrijwilligers-)werk en je veilig voelen zijn belangrijke thema’s. Sociale wijkvernieuwing is meestal een zaak van lange adem, waarvoor dus ook jaarlijkse exploitatiegelden nodig zijn. Net als in 2008, stellen we voor in 2009 voor de sociale wijkvernieuwing één miljoen incidenteel beschikbaar te stellen uit de middelen nieuw beleid. Daarnaast investeren we 1,2 miljoen euro in de Marktplaats Lewenborg, een activiteitencentrum voor de bewoners. Ook stellen we 600 duizend euro beschikbaar om een nieuwe sporthal in Lewenborg te bouwen. Via ‘Vertrouwen in de Buurt’ en het Convenant Bewonersorganisaties hebben de bewoners blijvend een andere positie bij de aanpak van de wijkvernieuwing gekregen. We ontwikkelen nieuwe (technische) mogelijkheden om alle betrokkenen goed en tijdig van informatie te voorzien, onder andere via wijkwebsites.


19

Geluidsoverlast kamerverhuurpanden De raad heeft via een motie aan ons gevraagd te regelen dat de kamerverhuurpanden in onze stad gaan voldoen aan de 0 (nul) DB-norm, om geluidsoverlast van deze panden te voorkomen. Groningen telt 3000 kamerverhuurpanden. 2000 van deze panden voldoen niet aan de 0DB-norm. In de drukke binnenstad hanteren wij de norm niet. Ook in panden buiten de binnenstad waar bewoners wonen met dezelfde woon- en leefcultuur passen we de norm niet toe. Dan resteren er 1700 woningen die wel aan de norm moeten voldoen. Deze panden gaan wij in de komende drie jaar aanschrijven en informeren over hoe zij aan hun plicht kunnen voldoen. Vervolgens zetten we controleurs in. Om deze activiteiten te bekostigen stellen wij in 2009 één miljoen euro uit nieuw beleid beschikbaar. Aanvullen reserve grondzaken Als gemeente kopen we grond ten behoeve van nieuwe woonwijken, bedrijventerreinen of ander gebruik. Voor een deel verkopen we de grond dan later weer aan de nieuwe gebruikers. Soms levert het geld op, soms kost het geld. Om risico´s op te kunnen vangen is een reserve van voldoende grootte nodig. Eind 2006 is vastgesteld dat die reserve volgens de gangbare normen te klein is. Vorig jaar voegden we er bijna 8 miljoen euro aan toe; dit jaar nog eens 4 miljoen euro.

20


DUURZAME ONTWIKKELING Het college heeft stevige ambities op het gebied van duurzaamheid. We willen van Groningen de duurzaamste stad van Nederland maken en in 2025 energieneutraal zijn. In het beleidskader Duurzaamste stad.Groningen.nl geven we aan hoe we de doelen willen bereiken. Twee belangrijke speerpunten zijn energiebesparing en de overgang naar duurzame energiebronnen, waarvoor we in de Routekaart Groningen energieneutraal 2025 talloze acties presenteren. Meestal werken we daarbij samen met burgers, bedrijven, de partners van het Akkoord van Groningen, de ICT-sector, woningbouwcorporaties en energieleveranciers. Een derde speerpunt bij het streven de duurzaamste stad van Nederland te worden is het realiseren van een groene, schone en gezonde leefomgeving. Energiebesparing in bestaande (huur)woningen Energiebesparing is een belangrijk onderdeel van ons duurzaamheidsbeleid, maar het is ook van groot belang omdat energie steeds duurder wordt, waardoor de betaalbaarheid van het wonen in gevaar komt. Vandaar dat we met de corporaties afspraken hebben gemaakt over energiebesparing in de bestaande huurwoningen. We willen dat in 2012 10 - 15% van alle corporatiewoningen energiezuiniger is gemaakt. In 2009 presenteren gemeente en corporaties gezamenlijk een plan van aanpak. Als gemeente stellen we in 2009 2,5 miljoen euro voor dit doel beschikbaar. Duurzame scholen In de gemeentelijke scholen starten we in 2009 een veelzijdig ‘verduurzamingsprogramma’, gericht op energiebesparing en het verbeteren van het binnenmilieu (luchtkwaliteit). Hiervoor is in 2009 2,5 miljoen euro beschikbaar. Daarvoor kunnen we negen schoolgebouwen energiezuiniger maken. Verder hebben we 1,2 miljoen euro bestemd voor het duurzaam bouwen van de twee nieuwe VMBO scholen in het Westen en in het Noordoosten van de stad. Duurzame economie Een speerpunt binnen ons duurzaamheidsbeleid is bedrijven te stimuleren zoveel mogelijk duurzaam (energiezuinig) te ondernemen. Dat gaan we doen met praktische voorlichting, door bedrijven en kennisinstellingen met elkaar in contact te brengen en zo de innovatie te bevorderen, wedstrijden te organiseren en prijzen uit te loven. Bij de inrichting en het beheer van onze bedrijventerreinen stimuleren en faciliteren we duurzame bedrijfsvoering. Op bedrijventerrein Westpoort leggen we in samenwerking met de kennisinstellingen, gasbedrijven en biogasproducent Suikerunie als eerste gemeente in Nederland een groene gasvoorziening aan. Hiervoor reserveren we 1 miljoen euro. Groenstructuurvisie In september 2008 verscheen onze groenstructuurvisie ‘Groene pepers’. Zoals de titel aangeeft, sluit de groenstructuurvisie aan op onze structuurvisie ‘Stad op scherp’. De groenstructuurvisie biedt de kaders voor een duurzame groene stad. Onderdelen van het plan zijn onder andere het omvormen van groen naar ecologisch groen en het leggen van verbindingen zodat er een sluitend ecologisch netwerk ontstaat. Momenteel is ‘Groene pepers’ in de inspraak. We verwachten de nota in het voorjaar van 2009 in een definitieve versie aan de raad voor te kunnen leggen. Vorig jaar hebben we 835 duizend euro beschikbaar gesteld. Dit jaar doen we daar nog eens 165 duizend bij. Ook reserveren we vanaf 2010 geld voor monitoring. www.duurzaamstestad.groningen.nl Duurzaamheid krijgt op alle beleidsterreinen veel aandacht. Het is onmogelijk om op deze pagina’s daarvan een representatief beeld te geven. Een uitgebreid overzicht van alles wat er in Groningen gebeurt op dit gebied is te vinden op onze speciale website: www.duurzaamstestad.groningen.nl.


21

ONDERWIJS EN WELZIJN Het programma Onderwijs en welzijn bestaat uit twee afzonderlijke deelprogramma´s voor inwoners onder en boven de 23 jaar. Het deelprogramma Onderwijs en jeugd (< 23) heeft drie onderdelen: Integraal jeugdbeleid, Lokaal onderwijsbeleid en Openbaar schoolbestuur. In ons integraal jeugdbeleid richten we ons nadrukkelijk op het versterken van de samenhang en de samenwerking tussen alle bij het jeugdbeleid betrokken instanties en personen, met als belangrijk doel problemen en achterstanden zoveel en zo vroeg mogelijk te voorkomen. Het Lokaal onderwijsbeleid heeft o.a. als belangrijke doelstellingen het voorkomen van voortijdig schoolverlaten en het verbeteren van de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt. Het deelprogramma Zorg en welzijn (> 23) heeft twee onderdelen: Vitale buurten en Uit de goot. Met Vitale buurten werken we aan prettige en veilige woonbuurten, waarin iedereen -ook ouderen! - sociaal actief kan zijn. Uit de goot richt zich op extra kwetsbare groepen, zoals verslaafden, daklozen en ex-gedetineerden. In het programma Onderwijs en Welzijn zijn voor het begrotingsjaar 2009 geen belangrijke accentverschuivingen voorzien. We gaan door met het ingezette beleid, zoals dat hierboven kort is samengevat. Enkele onderwerpen verdienen wat extra aandacht: Duurzame nieuwe VMBO-scholen In het kader van onze ambities voor een duurzame stad heeft de raad meermalen laten weten veel belang te hechten aan duurzame scholen. In ons programma duurzaamheid (zie hierboven) hebben we geld beschikbaar gesteld voor het duurzaam maken van negen schoolgebouwen. Daarnaast willen we bij de nieuwbouw van het VMBO Noord-Oost en West een pilot voor duurzaam bouwen uitvoeren. Op basis van een voorlopig ontwerp begroten we de extra duurzaamheidsinvesteringen in Noord-Oost en West tezamen op 2,12 miljoen euro. Wij verwachten 40% van die kosten terug te verdienen door de lagere energielasten. Daarom willen wij 1,2 miljoen euro uit de middelen voor nieuw beleid voor dit project bestemmen. Onderwijshuisvesting De verzelfstandiging van het openbaar onderwijs leidt vanaf 2015 tot een jaarlijkse besparing van 835 duizend euro. Dat geld willen we besteden aan onderwijshuisvesting. Een afzonderlijke notitie hierover ontvangt de raad tegelijk met de begroting. Wijkbewoners praten mee We investeren de komende jaren in het bevorderen van sociale cohesie, netwerken op buurtniveau en bewonersparticipatie. In het kader van ons beleidsprogramma Zorgen voor Morgen werken we bij het ontwikkelen van wijkservicegebieden samen met klankbordgroepen van ouderen en mensen met een beperking. In 2009 zullen wij in alle prioriteitswijken van Zorgen voor Morgen van deze klankbordgroepen hebben geïnstalleerd. In juni 2008 heeft de gemeente een convenant gesloten met 35 bewonersorganisaties met richtlijnen en spelregels voor het overleg en het adviesrecht. In 2009 gaan we deze afspraken breed toepassen. Multiprobleemgezinnen Als er in een gezin verschillende problemen zijn, dan gebeurt het vaak dat er meerdere hulpverleners van verschillende organisaties over de vloer komen. Dat werkt niet altijd goed. Daarom willen wij dat in deze gezinnen een gezinscoach alle hulpverlening coördineert en ervoor zorgt dat het gezin er ook echt wat aan heeft. In het najaar van 2008 starten we met deze nieuwe aanpak, eerst met enkele pilots in de Vogelaarwijken, later mogelijk op ruimere schaal.

22


Advies- en steunpunt huiselijk geweld Mede dankzij de aandacht die we eraan schenken, neemt het aantal meldingen van huiselijk geweld toe. We verwachten in 2009 daarom niet genoeg te hebben aan het door het rijk toegezegde geld. Daarom reserveren we voor het Advies- en steunpunt huiselijk geweld in 2009 150 duizend euro en in 2010 net zo’n bedrag. In 2009 zullen we de resultaten van onze aanpak van huiselijk geweld onderzoeken en zo nodig verder verbeteren. Marktplaats Lewenborg In Lewenborg werken we aan de realisatie van ‘De marktplaats’, een activiteitencentrum voor de bewoners. De marktplaats komt in het activiteitencentrum Het Dok. Daarvoor is een verbouwing nodig. Na de verbouwing zal een groot aantal voorzieningen, inclusief die uit het Activiteitencentrum Lewenborg, ondergebracht zijn in één gebouw. Er komt dan ook ruimte in Het Dok voor de familiebibliotheek Lewenborg. De kosten van de verbouwing ramen we op maximaal 1,5 miljoen euro. Eerder heeft de raad hiervoor al 300 duizend euro beschikbaar gesteld. Wij stellen voor het resterende bedrag van 1,2 miljoen euro nu beschikbaar te stellen uit de vrijval ISV.


23

GEZONDHEID Ons lokaal gezondheidsbeleid heeft drie overkoepelende doelstellingen: gezonde wijk, gezonde leefstijl, gezonde zorg. Gezonde wijk richt zich op de dagelijkse fysieke leefomgeving in huis, op school en in kindercentra; Gezonde leefstijl richt zich op ondersteuning bij het maken van verantwoorde keuzes. De centrale thema´s hier zijn overgewicht, alcoholgebruik onder jongeren en opvoedingsondersteuning. Gezonde zorg richt zich op mensen die het op eigen kracht niet redden, vaak moeilijk bereikbaar zijn en tussen wal en schip dreigen te vallen. Binnen deze doelstelling valt ook het gemeentelijk beleid ter bestrijding van infectieziekten. Integrale jeugdzorg Op 1 januari 2009 gaan de Stichting Jeugdgezondheidszorg 0-4 en de JGZ/GGD binnen de Hulpverleningsdienst samen, waarmee er sprake is van één ongedeelde jeugdgezondheidszorg 0-19 jaar, zowel organisatorisch als inhoudelijk. In een aantal wijken is inmiddels een Centrum voor Jeugd en Gezin opgericht, waarin de jeugdgezondheidszorg een centrale rol speelt. Deze aanpak zal verder worden uitgerold over de rest van de stad. Meer participatie door individuele voorzieningen Bij ouderdom of handicap is meedoen aan de samenleving vaak moeilijk. Met individuele WMOvoorzieningen (aanpassingen in de woning, een rolstoel, taxi-vergoeding enz) proberen we belemmeringen zoveel mogelijk weg te nemen. We vinden het belangrijk dat het aanvragen van dergelijke voorzieningen eenvoudig en snel gaat. Samen met de corporaties hebben we hierin al het nodige bereikt. Om ook op termijn met het beschikbare budget zoveel mogelijk stadjers te kunnen bedienen, onderzoeken we voor sommige voorzieningen een inkomensafhankelijke eigen bijdrage kunnen vragen. In 2009 zullen we hierover nadere voorstellen doen. Samen met de corporaties werken we ook aan plannen om de toegankelijkheid van de wooncomplexen te verbeteren, onder andere met deuropeners, zodat bewoners niet om dat soort redenen hoeven te verhuizen. Extra impuls voor participatie Mede op nadrukkelijk verzoek van de raad hebben we onderzocht of ons meerjarenprogramma WMO in de praktijk voldoet en of we uitkomen met de begrote budgetten. Op basis van die analyse en onze beleidsdoelen om participatie te bevorderen en eenzaamheid te voorkomen, concluderen we dat in 2009 een extra WMO-impuls van in totaal 1 miljoen euro wenselijk is voor: • stallingen voor scootmobielen • toegankelijk maken van welzijns- en sportvoorzieningen • vrijwillige dienstverlening in de wijken • uitbreiden huisbezoek ouderen • telecontact Selwerd (experiment om met eenvoudige ICT-apparatuur contact te leggen met familie, vrienden en mantelzorgers).

24


SPORT EN CULTUUR Met sport en cultuur maken we van onze stad een levendige stad! Met sport en cultuur betrekken we iedereen bij de stedelijke samenleving, als deelnemer of als toeschouwer. We willen sporten stimuleren door een goed en breed aanbod van sportaccommodaties en door sporten zoveel mogelijk voor iedereen toegankelijk te maken Ons cultuurbeleid heeft drie hoofddoelstellingen: 1) versterken van de culturele infrastructuur; 2) bevorderen van de deelname aan cultuur, met extra aandacht voor (VMBO) jongeren en amateurkunst; 3) kansen bieden aan nieuw talent. Groningen heeft als cultureel centrum van Noord-Nederland een naam hoog te houden, regionaal, landelijk en buiten onze landsgrenzen. Sport op orde Jaarlijks maken ongeveer drie miljoen burgers gebruik van de gemeentelijke sportparken, sporthallen, gymzalen, zwembaden, het atletiekcentrum en Sportcentrum Kardinge. Enkele jaren geleden was er sprake van veel achterstallig onderhoud en minder efficiënt gebruik. In onze nota Sport op orde hebben we aangegeven hoe we onze sportaccommodaties weer op orde gaan brengen en efficiënter gaan benutten. In 2009 staat het volgende op het programma: • afstoting sportparken de Hoogte en Paddepoel Zuid af. De clubs SGVV en VVK verhuizen naar respectievelijk de sportparken De Parrel en ’t Noorden, waar het afgelopen jaar nieuwe kunstgrasvelden en clubaccommodaties zijn gekomen. • nieuw kunstgrasveld en een clubaccommodatie op sportpark Vinkhuizen, zodat de vereniging Groninger Boys naar dit sportpark kan verhuizen. • herbouw van sporthal Lewenborg, die door een brand al een tijdje onbruikbaar is • renovatie Helperbad. Groninger Forum Topprioriteit van ons college de komende twee jaar is de ontwikkeling van de Grote Markt en daarmee het Forum, waarmee we nieuwe dynamiek in het stadshart brengen en anderen verleiden ook te investeren in de binnenstad. In de plannen zitten nog enkele ongedekte posten: het verplaatsen van Images en het saneren van de schuld van Images aan Wolf. Daarvoor willen we nu het geld reserveren. Verder willen we een risicobuffer maken voor tekorten die mogelijk ontstaan door loon- en prijsstijgingen als er vertraging optreedt. In totaal gaat het om 3.5 miljoen euro. In november presenteert het Groninger Forum het voorlopige bedrijfsplan. We verwachten dat het Forum in 2015 haar deuren zal openen. In de jaren ervoor zal het Forum al wel activiteiten organiseren. Cultuurbeleid In juni 2008 presenteerden we de ontwerp-cultuurnota Cultuurstad Groningen, gewoon bijzonder. Daarin liggen nieuwe accenten op cultuurbereik en -participatie. We gaan ook zorgen voor meer ateliers voor kunstenaars. Voor deze extra impulsen stellen we in de begroting van 2009 500 duizend euro extra beschikbaar. Volksfeesten Als één van de weinige steden heeft Groningen een geheel eigen feestdag: de viering van Groningens ontzet op 28 augustus. Dankzij de inzet van vele stadjers, organisaties en sponsorende bedrijven is dat elk jaar weer een bijzonder geslaagd volksfeest. Voor het feest op 28 augustus en de andere volksfeesten dragen we als gemeente sinds 2006 jaarlijks 50 duizend euro bij. Tot nu toe financierden we dit jaarlijks met incidenteel geld. Vanaf 2009 is deze bijdrage structureel in de begroting opgenomen.


25

Stedenbanden Bij de begrotingsvergadering van 14 november 2007 heeft de raad een motie aangenomen over de financiering van de stedenbanden. In mei 2008 heeft de raad de nota gemeentelijke internationale samenwerking ‘Groningen Wereldstad’ vastgesteld. Een van de concrete voornemens is het versterken van de stedenbandorganisaties. Een belangrijk doel is om via de stedenbanden bij te dragen aan duurzame ontwikkeling van democratie, milieu en sociale cohesie in andere gebieden. We stellen voor om vanaf 2009 jaarlijks uit de middelen nieuw beleid 10 duizend euro voor de stedenbanden San Carlos en Moermansk beschikbaar te stellen (totaal dus 20 duizend euro). Ook willen we voor de stedenband San Carlos vanaf 2009 jaarlijks vier duizend euro beschikbaar stellen voor het lidmaatschap van het landelijk beraad Nederland – Nicaragua.

26


INTEGRATIE Bijna 20% van de Groninger bevolking heeft een niet-Nederlandse achtergrond, waarvan ongeveer de helft een niet-westerse. De aanwezigheid van zoveel verschillende groepen draagt bij aan de diversiteit van de stad. In Groningen doen al die mensen over het algemeen actief mee aan onze samenleving. Als het moeizaam gaat, proberen we er wat aan te doen. Alleenstaande minderjarige asielzoekers (AMA’s) We ondersteunen Vluchtelingenwerk Groningen bij hun project Perspectief voor (ex) AMA’s. In 2008 is een begin gemaakt met de omvorming van het project Perspectief tot een steunpunt voor (ex) AMA’s, waarin ook Humanitas, de MJD, het NIDOS en het Alfa-college participeren. In 2009 is hiervoor een bedrag van 90 duizend euro beschikbaar.

De activiteiten voor de inburgering van nieuwkomers zijn in de begroting te vinden in het programma Werk en inkomen.


27

STAD & STADHUIS en BEDRIJFSVOERING & ORGANISATIEONTWIKKELING Van de gemeentelijke organisatie mogen we verwachten dat ze de burgers op een goede manier van dienst is, kwalitatief goed werk levert, stabiel is en niet te duur. Daarvoor is een burgergerichte, flexibele en stuurbare organisatie nodig, die zich aanpast aan steeds veranderende wensen van burgers en nieuwe wetgeving, en gebruik maakt van nieuwe technologie waar dat de kwaliteit verbetert en de kosten verlaagt. Op deze doelen zijn de programma´s Stad & Stadhuis en Bedrijfsvoering & Organisatieontwikkeling gericht. Blijvend werken aan een burgergerichte en efficiënte organisatie Bij het verbeteren van de dienstverlening aan de burger werken we aan het verder verbeteren van de bereikbaarheid (fysiek, telefonisch, email), zorgvuldig en begrijpelijk taalgebruik (in brieven en emails) en slim gebruik van ICT. Voor goede dienstverlening en kwalitatief goed werk is een professionele interne organisatie vereist, zowel van het primaire proces als van de ondersteunende diensten. Actuele speerpunten hierin zijn het versterken van de samenhang en samenwerking tussen de verschillende bedrijfsonderdelen en het vergroten van het kostenbewustzijn. Herhuisvesting SOZAWE De huidige huisvesting van de dienst SOZAWE kent forse gebreken en is niet (meer) functioneel. De samenwerking met CWI en UWV vereist grote aanpassingen in de werkprocessen waardoor anderen eisen worden gesteld aan de huisvesting, waarvoor SOZAWE, CWI en UWV gezamenlijk een plan maken. De locatie is nog niet bekend. We ramen de totale herhuisvestingskosten op ca. 78 miljoen euro. Om op afzienbare termijn de herhuisvesting mogelijk te maken, zetten we in 2009 alvast 5 miljoen euro hiervoor opzij. Het resterende bedrag regelen we langs drie wegen: 1) bij de dienst SOZAWE beschikbaar geld voor huisvesting (ca 35 miljoen); 2) een verwacht overschot op het WBBbudget 2009 (10 miljoen) en 3) structurele financiering vanaf 2012 van 2,3 miljoen euro. Veranderagenda De rapporten van Postma, Andersson en Klaassen bevatten aanbevelingen voor het functioneren van de dienst ROEZ, de gemeentelijke organisatie, het college van B&W en de gemeenteraad. In 2008 zijn we met de aanbevelingen aan de slag gegaan. Eind dit jaar zullen we, op basis van de ervaringen in 2008, het programma voor 2009 aan u voorleggen. Personeel in balans Voor een evenwichtig samengesteld personeelsbestand is voldoende jonge instroom nodig. Met ons programma ‘Personeel in balans’ werken we onder andere aan meer instroom van stagiaires en jonge medewerkers, betere werkbegeleiding en het verhogen van het kennis- en kwaliteitsniveau van medewerkers. Concrete doelen voor 2009 en 2010 zijn onder andere een jaarlijkse instroom van 16 jongeren en tenminste 60 stageplaatsen voor MBO/HBO/WO. Ook verhogen wij de opleidingsbudgetten. Sociaal convenant In 2008 hebben wij gewerkt aan een nieuw sociaal convenant met de vakbonden voor de jaren 20082010. In 2009 zal de uitwerking van de arbeidsvoorwaarden en rechtspositie alsmede de medezeggenschap en participatie centraal staan. Daarbij zal de discussie worden afgerond over de inrichting van een vorm van centrale medezeggenschap op een aantal onderwerpen.

28


TOT SLOT In deze selectie uit onze beleidsprogramma’s voor het nieuwe begrotingsjaar lag het accent op de besteding van het geld voor nieuw beleid. Het is begrijpelijk dat de aandacht vooral hiernaar uitgaat, maar we moeten niet vergeten dat we als gemeente veel meer doen. Ook in alle reguliere werkzaamheden, lopende projecten en nieuwe activiteiten die hier niet aan de orde zijn gekomen, werken we aan de doelen uit ons collegeprogramma. Nieuwe accenten in het beleid gaan lang niet altijd gepaard met nieuw of extra budget. Ook zonder extra geld leidt anders werken tot andere resultaten.


29

30


Deze pagina wordt vervangen door kleurenpagina 1. kerngegevens, samenstelling bestuur / raad en leeswijzer.


31

32


1. Kerngegevens en samenstelling bestuur/raad en leeswijzer

1.1

A.

B.

C.

D.

1

Kerngegevens Rekening 2007

Begroting 20081

Begroting 2009

35.849 126.150 20.740 182.739

35.939 126.527 20.534 183.000

35.485 126.978 20.783 183.246

Aantal bijstandsontvangers (jaargemiddelde)

9.489

7.820

7.310

Aantal gesubsidieerde banen Aantal nieuwe trajecten Totaal

1.312 1.108 2.420

1.585 1.050 2.635

1.886 1.050 2.936

Aantal WSW’ers DSW Stadspark (gemiddelde)

1.592

1.577

1.469

8.369 458 112 568 107.407

8.369 458 112 570 104.821

8.369 458 112 572 107.121

828.838.000 4.536 58.116.000 318 44.378.000 243 216.493.000 1.185

851.088.000 4.651 49.688.000 272 44.823.000 245 224.044.000 1.224

877.864.000 4.791 86.249.000 471 47.711.000 260 243.520.000 1.329

2.909

3.014

3.032

Sociale structuur Aantal inwoners Jongeren (0 t/m 19 jaar) Middengroep (20 t/m 64 jaar) Ouderen (65 jaar en ouder) Totaal

Fysieke structuur Oppervlakte gemeente in ha. (fvw) Waarvan binnenwater (fvw) Historisch stads- of dorpskern (fvw) Lengte van de wegen (in km.) binnen de gemeentegrens Woonruimten (fvw)

Financiële structuur Totaal lasten Totaal lasten per inwoner Investeringen (excl. grondexploitatie) Investeringen per inwoner Opbrengst belastingen Opbrengst belastingen per inwoner Algemene Uitkering Gemeentefonds Algemene Uitkering Gemeentefonds per inwoner

Personele structuur Totaal aantal FTE

De getallen zijn gebaseerd op de primitieve begroting. Alleen het aantal fte’s (D) is gebaseerd op de actuele begroting.


33

34


1.2

Samenstelling Bestuur

(Deze pagina wordt vervangen door kleuren pagina met foto’s collegeleden)


35

1.3

Samenstelling Raad

(Deze pagina wordt vervangen door kleurenpagina met raadsleden)

36



37

38


1.4

Leeswijzer

Voor u ligt de gemeentebegroting voor het jaar 2009. Deze gemeentebegroting is opgebouwd uit vier delen: Programmaplan; Paragrafen; Financieel perspectief; Bijlagen. Programmaplan Het programmaplan vormt het inhoudelijk deel van deze begroting. In dit onderdeel staat wat we willen bereiken en welke activiteiten we daarvoor in 2009 willen gaan uitvoeren. Projecten die worden gefinancierd uit nieuw beleidsmiddelen vormen daar een onderdeel van. Daarnaast richten de programma’s zich ook op projecten gefinancierd uit subsidies en reguliere middelen. In het programma ‘Overig en algemene middelen’ staan de productgroepen die niet direct onder de programma’s kunnen worden ondergebracht. Daarnaast wordt hier een overzicht van de algemene dekkingsmiddelen gegeven. Paragrafen In de begroting moeten zeven paragrafen worden opgenomen, waarin de beleidslijnen zijn vastgelegd met betrekking tot beheersmatige aspecten. Het doel van de paragrafen is om hier de onderwerpen (zoals weerstandvermogen, lokale heffingen en bedrijfsvoering) die verspreid in de begroting staan, gebundeld weer te geven. Naast zeven verplichte paragrafen heeft uw raad ervoor gekozen om paragrafen toe te voegen over Stad en Stadhuis, het stadsdeelprogramma en de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Financieel perspectief In het financieel perspectief worden de nieuwe financiële ontwikkelingen sinds het voorjaar 2008 toegelicht. Daar geven we ook een overzicht van de belangrijkste financiële knelpunten. Tevens wordt hier op de investeringen voor 2009 ingegaan. Bijlagen In de bijlagen treft u naast een overzicht van nieuw beleid een aantal, volgens het Besluit Begroting en Verantwoording verplichte bijlagen aan. Tot slot is een overzicht van de financiële begrippen en afkortingen opgenomen. De onderverdeling van de programma’s in productgroepen In de Financiële Verordening gemeente Groningen 2008, artikel 2, lid 2 is vastgelegd dat uw raad bij aanvang van een nieuwe raadsperiode op voorstel van het college de onderverdeling van de programma’s in productgroepen vaststelt. Dit impliceert dat wijzigingen in deze onderverdeling ook weer op voorstel van het college door uw raad worden vastgesteld.


39

In voorliggende begroting is een tweetal productgroepen aan een ander programma gekoppeld dan in 2008. Er is één nieuwe productgroep ingevoerd. De doorgevoerde wijzigingen in de onderverdeling staan in onderstaande tabel. Dienst MD MD MD

Productgroep 5.08 Duurzame bedrijvigheid * 5.09 Duurzaam bodembeheer * 5.10 Duurzame stedelijke ontwikkeling

Programma in 2008 Leefomgeving Leefomgeving -

Programma in 2009 Duurzame Ontwikkeling Duurzame Ontwikkeling Duurzame Ontwikkeling

* Productgroep 5.08 Duurzame bedrijvigheid had in 2008 de naam Vergunningverlening/ controle/handhaving. De productgroep Duurzaam bodembeheer heette in 2008 Beheren en saneren. Volledigheidshalve vermelden we dat de naam van de productgroep 5.07 Milieubeheer (MD) veranderd is in Duurzame ontwikkeling en van de productgroep 1.06 Gemeentelijk Informatie Centrum (DIA) in Klant Contact Centrum. De programma’s, waaronder de twee laatstgenoemde productgroepen vallen, zijn ongewijzigd.

40


Deze pagina wordt vervangen door kleurenpagina 2. programmaplan


41

42


2. Programmaplan 2.1

Inleiding

Inhoudelijke programma’s De programma-indeling sluit aan op de doelen van de stadsvisie. Dit leidt in deze begroting tot de volgende programma’s: Werk en inkomen; Vestigingsklimaat; Leefomgeving; Woonklimaat; Duurzame ontwikkeling; Onderwijs en Welzijn; Gezondheid; Sport en Cultuur; Integratie. Deze programma’s kennen allemaal een zelfde opbouw. Binnen de programma’s geven we antwoord op vier vragen: 1) Wat willen we bereiken? 2) Hoe staan we ervoor? / Wat hebben we bereikt? 3) Wat gaan we doen? 4) Wat gaat het kosten? Wat willen we bereiken? In de eerste helft van 2003 hebben we de Stadsvisie geactualiseerd. Deze doelen hebben we -naar aanleiding van de motie die tijdens het voorjaarsdebat door uw raad is aangenomen-, voorzover mogelijk, geactualiseerd. Uitgangspunt hierbij was om de doelen beter te laten aansluiten bij ons collegeprogramma. Bij elk doel hebben we subdoelen geformuleerd. Deze subdoelen geven aan wat we binnen het programma op korte en langere termijn willen bereiken. Hoe staan we ervoor? Wat hebben we bereikt? Dit is een nieuwe paragraaf in de begroting. Op uw verzoek brengen we in deze paragraaf kort de resultaten tot nu toe op de verschillende programmaonderdelen in beeld. In hoeverre zijn de doelen bereikt? Waar mogelijk presenteren we de resultaten in een tabel. Wat gaan we doen? Binnen elk programma geven we aan wat we in 2009 gaan doen om de geformuleerde doelen te bereiken. Per aandachtsgebied (deelprogramma) geven we een beleidsinhoudelijke toelichting. Vervolgens richten we ons op de activiteiten en projecten die we gaan uitvoeren. De projecten die gefinancierd worden met nieuw beleidsmiddelen zijn hiervan een onderdeel, maar daarnaast gaan we ook in op reguliere activiteiten en activiteiten die worden gefinancierd met externe financieringsbronnen. Hiermee proberen we een zo volledig mogelijk beeld te geven van wat we doen om de doelen te bereiken. Natuurlijk is het niet mogelijk om binnen de programma’s alle activiteiten te benoemen. We richten ons daarom op de, in onze ogen, belangrijkste onderdelen.


43

Wat gaat het kosten? De gemeentelijke producten dragen bij aan het bereiken van diverse doelen. Vanwege de praktische hanteerbaarheid kiezen we er in deze begroting voor om productgroepen (financieel) zichtbaar te maken bij het programma waarop ze het meest betrekking hebben. Uw raad autoriseert budgetten op het niveau van de productgroepen. Bij de productgroepen zijn steeds de lasten en baten opgenomen. In bijlage 2 is voor de programma’s en productgroepen een totaaloverzicht opgenomen. Naast de productgroepen maken we het nieuw beleid per programma zichtbaar, zowel inhoudelijk als financieel. Tenslotte nemen we bij elk programma ook meerjarenplannen op. De belangrijkste activiteiten worden toegelicht bij de programma’s. In de bijlagen treft u de totaaloverzichten van de deelplannen aan. Overig Naast deze inhoudelijke programma’s hebben we nog een programma ‘Overig en algemene middelen’. Hierin worden die productgroepen verantwoord die niet ondergebracht kunnen worden bij de hierboven genoemde programma’s. Het betreft hier vooral de lasten en baten van concernonderdelen en de concernstelposten. Hierbij is afgesproken dat niet alle productgroepen die tot het programma ‘Overig’ horen afzonderlijk zichtbaar worden gemaakt, maar slechts de volgende productgroepen: Klant Contact Centrum, voorheen Gemeentelijk Informatiecentrum (DIA); Burgerzaken (DIA); Stadsdeelcoördinatie (RO/EZ). Daarnaast worden in het programma ‘Overig en algemene middelen’ de algemene dekkingsmiddelen (zoals de Algemene Uitkering, de OZB-opbrengst en dividenden) zichtbaar gemaakt.

44


2.2

Werk en Inkomen

Inleiding Groningen wil een sterke en sociale stad zijn, met zelfstandige en actieve Stadjers. Onder het motto ‘Alle Stadjes actief! SOZAWE werkt mee’ streven we naar meer werk, minder werkloosheid en een optimale deelname van burgers aan de samenleving. Actieve deelname van mensen zonder baan of met een beperkt inkomen vraagt om maatregelen voor een goed werkende arbeidsmarkt, om participatie- en re-integratiebeleid, om armoedebeleid en om integrale dienstverlening waarbij goed samengewerkt wordt door de ketenpartners. De richting waarin we deze maatregelen inzetten hebben we vastgelegd in de nota’s ‘Werken, meedoen, erbij horen’ en ‘Uitsluiting Uitgesloten’. Ontwikkelingen Voor komend jaar zien we verschillende ontwikkelingen op ons afkomen. Volgens planning zal per 1 januari 2009 de wet Participatiebudget van kracht worden. Via deze wet worden de middelen voor educatie, inburgering en re-integratie gebundeld, waardoor de bestedingsruimte van de middelen wordt vergroot. Ook wordt per 1 januari 2009 de scholingsplicht ingevoerd voor alleenstaande ouders in de bijstand. Daarnaast heeft het kabinet de invoering aangekondigd van een werk-leerplicht voor jongeren tot 27 jaar. Verder verwachten we dat het kabinet met maatregelen zal komen om het beroep op de Wajong te beperken en om, naar aanleiding van het advies van de commissie Bakker, de arbeidsparticipatie te vergroten op langere termijn. Programmabegroting en re-integratieverordening In de re-integratieverordening is opgenomen dat de gemeenteraad jaarlijks een beleidsplan vaststelt waarin de beleidsprioriteiten worden aangegeven, met daarbij de hoogte en de wijze van financiering. Dit onderdeel van de programmabegroting moet worden beschouwd als het beleidsplan, zoals dat in de verordening is bedoeld. 2.2.1 Wat willen we bereiken? In ons beleid hebben we doelen geformuleerd voor de periode tot en met 2011. Verderop in de tekst geven we aan hoe we deze doelen vertalen naar het jaar 2009. Doelen Groei van de werkgelegenheid tot 129.000 arbeidsplaatsen in 2010; Terugdringen van de werkloosheid (niet-werkende werkzoekenden) tot maximaal 8.500 personen in 2010. Dit is inmiddels gerealiseerd in 2008; Daling van het aantal bijstandsgerechtigden tot 6.490 ultimo 2009. 2.2.2

Wat hebben we bereikt?

Kerncijfers Stad Groningen Aantal banen2 Aantal niet-werkende werkzoekenden3 Aantal bijstandsgerechtigden4 < 65 jaar Aantal WSW-fte5

2006 122.700 11.165 8.990 1.593

2007 126.302 9.292 8.198 1.6666

2008 7.577 7.585 1.605

2

Peildatum is 1 april. Voor 2008 komen de cijfers in december beschikbaar. Niet werkende werkzoekenden zijn personen zonder baan of met een baan van minder dan 12 uur, die zich als werkzoekend hebben ingeschreven bij het CWI. Peildatum voor 2006, 2007 en 2008 is 1 juli. 4 Peildatum is 1 juli 2008. De cijfers komen niet overeen met de programmabegroting 2008 omdat de klanten boven 65 jaar niet in het huidige overzicht opgenomen zijn. 5 Prognose per peildatum 1 juli 2008. 3


45

Voor het jaar 2009 betekent dit dat we onderstaande doelen willen realiseren: Meer mensen aan het werk Het bijstandsvolume terugdringen tot 6.4907 (ultimo 2009 700 klanten minder dan in 2008); 10% meer uitstroom naar zelfstandig ondernemerschap in vergelijking met 2008; Tenminste 40% van de klanten die uitstromen zijn Nederlanders van niet-westerse afkomst; 75 personen zonder uitkering (‘nuggers’) gaan aan de slag; We voeren een actief regionaal arbeidsmarktbeleid en breiden ons netwerk met werkgevers in de regio uit met 30%. Meer mensen actief 400 mensen met een bijstandsuitkering en 80 niet-uitkeringsgerechtigden activeren we met het project ‘Meedoen’; We starten 500 (duale) inburgeringstrajecten; Het percentage allochtonen in de bijstand is in 2010 niet hoger dan 2 keer haar aandeel in de bevolking; Zoveel mogelijk mensen met een SW-indicatie willen we een passende werkomgeving bieden. Geen inwoners onder het sociaal minimum Uitkeringen en toeslagen betalen we op tijd uit. Financiële ondersteuning en het voorkomen van sociale uitsluiting We voeren de afspraken uit het Armoedepact uit en rapporteren daarover; We benutten het budget voor bijzondere bijstand volledig; Benutting van de wettelijke (huur- en zorg-)toeslagen door al onze klanten; Het aantal klanten dat een lening krijgt via sociale kredietverlening stijgt met 10% ten opzichte van 2008. Kaderstellende nota’s Bij de formulering en uitvoering van het beleid baseren we ons op de uitgangspunten die eerder zijn vastgesteld. Een overzicht van de nota’s die voor dit programma kaderstellend zijn: - ‘Werken, meedoen, erbij horen’ (2005) - ‘Uitsluiting Uitgesloten’ (2006) - ‘Inburgeren in Groningen’ (2006) - ‘Kleur de arbeidsmarkt’ (2007) - ‘Organisatieontwikkeling bij DSW Stadspark’ (2007) - ‘Niemand aan de kant’ (2007) - ‘Groninger Armoedepact’ (2007) - ‘Gesubsidieerde banen in Groningen: 2009 -2012’ (2008) Ook het rekenkamerrapport inzake de DSW Stadspark wordt bij het uit te voeren beleid betrokken, evenals het ondernemingsplan DSW en bijbehorende oplegnotitie.

6

Dit is inclusief 60 fte boven de taakstelling van het ministerie. Deze 60 fte zijn in 2007 versneld ingestroomd vanuit de WWB. Dit geldt ook voor 2008. 7 Hierbij gaan we uit van de verwachte eindstand van 7.190 klanten onder de 65 jaar in 2008. Dit is 600 klanten minder ten opzichte van 2007.

46


2.2.3

Wat gaan we ervoor doen?

Meer mensen aan het werk. Doelgroepen Bij de inzet van re-integratie- en activeringsinstrumenten laten we ons leiden door de individuele afstand tot de arbeidsmarkt van de betrokkene. Deze afstand tot de arbeidsmarkt wordt niet zozeer bepaald door leeftijd, land van herkomst of het geslacht, maar door de belemmeringen die moeten worden overwonnen om iemand te laten re-integreren of (weer) actief te laten worden. We bieden onze klanten daarom maatwerk en kiezen doorgaans niet voor een doelgroepenbeleid. Wel besteden we in 2009 extra aandacht aan de uitstroom van allochtonen en 45plussers omdat deze groepen over het algemeen meer belemmeringen tegenkomen bij het betreden van de arbeidsmarkt. Ook gaan we door met het stimuleren van senioren en alleenstaande ouders om uit te stromen naar (gesubsidieerd) werk. Arbeidsmarktbeleid, re-integratie en activering Om de arbeidsmarktpositie van bijstandsgerechtigden, niet-uitkeringsgerechtigden en inburgeraars te versterken zetten we verschillende instrumenten in. In deze programmabegroting geven we hiervan een globaal beeld. Een daling van het aantal bijstandsgerechtigden tot 6.490 We zetten wederom in op het intensief begeleiden van de klant, het leveren van maatwerk en het in eigen beheer uitvoeren van re-integratievoorzieningen (binnen de diensten SOZAWE en DSW). Om de duurzaamheid van de uitstroom te bevorderen, verlenen we nazorg, bijvoorbeeld in de vorm van jobcoaching. Expertise van derden kopen we in op de markt. In 2008 hebben we onderzoek gedaan naar het persoonsgebonden re-integratiebudget en in 2009 gaan we dit instrument breed in de organisatie invoeren. Dat houdt in dat iedere daarvoor in aanmerking komende klant met ondersteuning van een consulent een eigen re-integratieplan opstelt en verantwoordelijk is voor de uitvoering van dat plan (bijvoorbeeld: de klant maakt zelf afspraken met het re-integratiebedrijf). We stellen de klant daarvoor een persoonsgebonden budget ter beschikking. In 2009 willen we het werken met deze methodiek verder ontwikkelen en inbedden in de organisatie, zodat we over een jaar meer nauwkeurige doelen kunnen benoemen, zowel in kwalitatief als kwantitatief opzicht. De ombouw van de ID-banen loopt tot 1 januari 2009. Vanaf dat moment gaan we verder met moderne vormen van gesubsidieerde arbeid. Dat houdt in dat de re-integratiebanen - anders dan voorheen - altijd tijdelijk zijn en gericht op het doorstromen naar regulier werk. De maatschappelijke banen zijn bedoeld voor mensen die geen kans (meer) hebben op de reguliere arbeidsmarkt. Om deze mensen perspectief te bieden en in beweging te houden bieden wij hen een baan bij een instelling waar zij maatschappelijk zinvolle activiteiten kunnen verrichten. In 2009 hebben we 564 maatschappelijke banen beschikbaar. In 2009 gaan we verder met de invoering van het Participatiebudget. In dit budget worden de middelen voor educatie, inburgering en re-integratie gebundeld, waardoor de bestedingsruimte wordt vergroot. Hierdoor kunnen we beter maatwerk bieden en de ondersteuning van burgers op deze terreinen makkelijker combineren. 2009 is een overgangsjaar, omdat de middelen voor inburgering en educatie in 2009 vooralsnog onderdeel zijn van de BDU SIV (brede doeluitkering sociaal, integratie en veiligheid). In voorbereiding op de volledige invoering in 2010 stellen we in 2009 een beleidskader op voor de inzet van het budget en stemmen we de klantprocessen op het gebied van educatie, inburgering en reintegratie op elkaar af.


47

Zelfstandig ondernemerschap We vinden het belangrijk de werkgelegenheid in de stad te bevorderen door onder andere zelfstandig ondernemerschap. In de Krachtwijken (De Hoogte en Korrewegwijk) en de Creatieve Zone (de Ebbingestraat en het Boterdiep) stimuleren we dit met micro-financiering. Dit houdt in dat deelnemers in deze wijken coaching krijgen bij het ontwikkelen en uitwerken van een bedrijfsidee. Nuggers aan het werk Groningen wil wat betekenen voor alle Stadjers die actief willen worden, ook voor degenen die geen uitkering hebben. We willen 75 van deze niet-uitkeringsgerechtigden (nuggers) helpen aan een baan. (Landelijke doelstelling 2008-2011: 25.000, Groningen: 300) Actieve benadering van de regionale arbeidsmarkt We trekken ook in het komende jaar weer samen met CWI/UWV op bij het benaderen van werkgevers. Binnen het programma ‘Groningen Werkt!’ maken we afspraken met werkgevers over de inzet van werkzoekenden bij reguliere vacatures en werkervaringsplaatsen, leerwerkplekken en (taal-)stages. Daarvoor willen we in 2009 ons netwerk met werkgevers in de regio uitbreiden met 30%. Conform de afspraken die we hebben gemaakt in het kader van ‘Ruimte voor de Regio’ ontwikkelen we, samen met ketenpartners en buurgemeenten, arrangementen met werkgevers. In 2009 willen we, evenals in 2008, minimaal twee van die arrangementen afsluiten. Krachtwijken De wijken De Hoogte en Korrewegwijk zijn door het kabinet als krachtwijken aangemerkt. In deze wijken komen meerdere maatschappelijke problemen samen. We investeren samen met woningcorporaties en andere betrokkenen de komende jaren extra in deze wijken, ook op het terrein van werk en participatie. Het Werkplein Zaagmuldersweg heeft extra capaciteit beschikbaar om de doelstelling te realiseren. Breder inzet infrastructuur DSW Het beleid om de infrastructuur van de DSW naast de SW medewerkers ook in te zetten voor andere doelgroepen met een achterstand op de arbeidsmarkt (WWB, WW, WIA en Wajong) wordt voortgezet. In 2009 zullen naast de SW doelgroep ca. 2.200 mensen bij de DSW langskomen voor onderzoek, het leren van (sociale) werknemersvaardigheden, het opdoen van werkervaring etc. In 2007 waren dat er ca. 1.700 en in 2008 zullen dat er naar verwachting 2.000 zijn. Meer mensen actief. Meedoen In 2006 zijn we begonnen met het project Meedoen. Met dit project activeren we mensen die al langere tijd in de bijstand zitten door middel van vrijwilligerswerk of tijdelijke vormen van maatschappelijk zinvolle activiteiten. Onderscheidend van de ‘normale’ werkwijze is, dat klanten zelf een activiteit kiezen om uit te voeren. Dat blijkt voor de klant een meerwaarde te hebben en leidt tot een positieve motivatie. Verder stimuleren we klanten met een premie en een vrij te besteden scholingskrediet. We streven ernaar om in 2009 zo’n 400 mensen met een bijstandsuitkering te laten ‘meedoen’. ‘Nuggers’ Tot en met 2011 willen we dat er jaarlijks 80 ‘nieuwe nuggers’ maatschappelijk actief worden. De eerste 80 stromen het komendejaar in bij Meedoen-activiteiten. Inburgering We hanteren als uitgangspunt dat inburgeringstrajecten duaal moeten zijn. We hebben op dit moment twee trajecten beschikbaar: één voor inburgeraars die de voorbereiding op het examen combineren met re-integratie en één voor inburgeraars die dat combineren met participatie.

48


In de periode 2004-2006 is aan inburgeraars de mogelijkheid geboden met een ‘eigen budget’ zijn/haar inburgering zelf vorm te geven door middel van het project ‘Ingewerkt in Groningen’. Op basis van de uitkomsten van de pilot heeft het Rijk de wetgeving aangepast en de invoering van het Persoonsgebonden Integratiebudget (PIB) mogelijk gemaakt. Eind 2008 ontwikkelen we een plan van aanpak voor het PIB dat we vervolgens in 2009 gaan implementeren. Voor 2009 hadden we de ambitie om 490 mensen te laten beginnen met een inburgeringsprogramma. We hebben echter in 2007 en 2008 vertraging opgelopen (o.a. door de uitvoering van de pardonregeling), maar we zetten nu extra capaciteit in om onze ambitie toch te realiseren. Dat houdt in dat er eind 2009 totaal 1.230 inburgeraars zijn begonnen met een inburgeringstraject. Gemeenten mogen vanaf 2009 inburgeraars, die zij een inburgeringsaanbod doen, verplichten dit aanbod te accepteren. Tot nu toe heeft de inburgeraar daarin keuzevrijheid. In 2008 ontwikkelen we hierop beleid. Verder ontwikkelen we een plan van aanpak voor het GIT-traject. Dit is een ‘geïntegreerd traject’, bestaande uit inburgering gecombineerd met een opleiding en een taalkennisvoorziening. In samenwerking met de gezamenlijke woningcorporaties blijven we zorgen voor huisvesting van nieuwe Stadjers die op grond van de pardonregeling een verblijfsvergunning hebben gekregen. We streven ernaar dat eind 2009 iedereen die onder de pardonregeling valt, gehuisvest is. Deze mensen doen we naast huisvesting een integraal aanbod van inburgering, scholing en/of werk en eventueel hulpverlening. ‘Kleur de arbeidsmarkt’ Allochtonen zijn nog steeds oververtegenwoordigd in de bijstand. Daarom geven we sinds november 2007 uitvoering aan de maatregelen van het plan ‘Kleur de arbeidsmarkt’. In 2010 willen we hiermee bereiken dat het percentage allochtonen in de bijstand niet hoger is dan het dubbele van hun aandeel in de bevolking. We doen dit onder meer door samen met werkgevers in stad en regio een impuls te geven aan diversiteit in het personeelsbeleid. Zo werven we stages en werkplekken en organiseren we bedrijfsbezoeken voor allochtonen. We beginnen binnenkort met een mentorproject en realiseren taalstages. Daarnaast maken ‘Plaza Migranta’ en ‘Matriamarkt’ onderdeel uit van Kleur de Arbeidsmarkt. Beide hebben tot doel allochtone vrouwen voor te bereiden op de arbeidsmarkt, hetzij in een reguliere baan, hetzij via zelfstandig ondernemerschap. In 2009 gaan we door met de uitwerking van de maatregelen. Mensen met een SW-indicatie een passende werkomgeving bieden Ook in 2009 bieden we zoveel mogelijk mensen met een indicatie voor de WSW een arbeidsplaats waar zij onder aangepaste omstandigheden aan het werk kunnen. We hebben in 2008 te maken gehad met een herziening van de wet. Hierdoor ligt de focus nog sterker op het plaatsen bij reguliere bedrijven (begeleid werken, detacheren en groepsdetacheringen). Wanneer dit niet mogelijk is, blijven deze mensen in de beschermde werkomgeving van DSW geplaatst. Dit is in lijn met de koers van de DSW in de afgelopen jaren. Zo hebben we extra ingezet op de persoonlijke ontwikkeling van onze SW-medewerkers, zodat zij waar mogelijk een ontwikkelstap kunnen maken naar werk buiten de muren van de DSW of van industrieel werk naar werk in de dienstverlenende sector. We streven ernaar om in 2009 circa 450 fte van de 1.560 fte SWmedewerkers via detachering of begeleid werken aan de slag te helpen. Als uitvloeisel van de nieuwe wet heeft uw raad in 2008 de verordeningen voor het persoongebonden budget, cliëntenparticipatie en wachtlijstbeheer vastgesteld. Door een landelijke herverdeling van de taakstelling neemt het aantal SW plaatsen voor de gemeente Groningen de komende jaren sterk af. Wij zullen met een sterk groeiende wachtlijst toch zoveel mogelijk mensen met een SW-indicatie een passende werkomgeving bieden door deze mensen op te nemen in een voortraject. Daarnaast houden we vooralsnog de 60 fte extra plaatsen ten behoeve van WWB-ers in 2009 in stand. In de tweede helft van 2008 stellen we het aantal fte definitief vast.


49

Geen inwoners onder het sociaal minimum. De juiste uitkering op tijd uitbetaald Mensen met een bijstandsuitkering dienen er alles aan te doen om de bijstandsverlening zo kort mogelijk te laten zijn. Het is onze opdracht om onze klanten te ondersteunen bij hun arbeidsinschakeling. Daarnaast is het onze opgave om mensen die van de bijstand gebruik moeten maken, op tijd de juiste uitkering te verstrekken. Ook moeten we ervoor zorgen dat zij zo snel mogelijk duidelijkheid krijgen over het recht op een uitkering. In 2009 geldt voor de termijn een periode van maximaal vier weken. Voor de juistheid van de uitkering houden we periodiek kwaliteitsaudits. Als norm voor de rechtmatigheid wordt hiervoor landelijk een foutpercentage van maximaal 1% aangegeven8. Handhaving Onder het motto ‘Voorkom problemen, houd u aan de regels’ zorgen we ervoor dat klanten goed geïnformeerd zijn, zodat zij weten of zij in aanmerking komen voor een inkomen uit de bijstand. In de tweede plaats zorgen wij voor een goede controle en stellen wij voortdurend vast of klanten nog recht hebben op een uitkering door maandverklaringen, door koppeling van bestanden en door themacontroles. De thema’s, waarop we in 2009 specifiek gaan controleren, leggen we vast in het Handhavingsbeleidsplan dat in december 2008 door ons college wordt vastgesteld. Langdurigheidstoeslag Personen onder de 65 die al vijf jaar of langer op bijstandsniveau moeten leven, hebben recht op een langdurigheidstoeslag. Als voorwaarde geldt dat er vijf jaar onafgebroken geen of een zeer beperkt inkomen is geweest uit arbeid. Ook moet de klant zich voldoende hebben ingespannen om algemeen geaccepteerd werk te vinden. De regering heeft een wetsvoorstel tot decentralisering van de langdurigheidstoeslag bij de Tweede Kamer ingediend. Dat betekent dat de gemeente bij verordening de hoogte van de langdurigheidstoeslag vaststelt en een eigen invulling kan geven aan de begrippen langdurig, laag inkomen en gebrek aan arbeidsmarktperspectief. Wij weten nog niet hoe de nieuwe regeling eruit gaat zien en welke uitvoeringskosten ermee gemoeid zijn. Zolang de situatie nog niet gewijzigd is, zullen we in 2009 diegenen die recht hebben op deze toeslag zoveel mogelijk actief benaderen. Klanten die aan de criteria voldoen, worden via het systeem opgespoord en krijgen een aanvraagformulier thuisgestuurd. Niet-klanten moeten zich nog zelf melden. Financiële ondersteuning en het voorkomen van sociale uitsluiting. De gemaakte afspraken in het Armoedepact worden uitgevoerd Armoede is meer dan een gebrek aan geld alleen en leidt vaak tot sociale uitsluiting. We hebben daarom in 2007 met ruim 40 maatschappelijke organisaties het Armoedepact gesloten. Daarin staan afspraken om ervoor te zorgen dat mensen (financieel) krijgen waar zij recht op hebben. Ook willen we zoveel mogelijk sociale uitsluiting voorkomen door ervoor te zorgen dat meer mensen deelnemen aan maatschappelijke activiteiten. De gemeente blijft zich inzetten om de aangesloten organisaties van relevante informatie te voorzien door middel van themabijeenkomsten en nieuwsbrieven. Dat moet ook in 2009 leiden tot meer aanvragen van bijzondere bijstand en tot aanvragen voor bijdragen aan activiteiten in het kader van sport en cultuur. In het najaar van 2008 presenteren we de evaluatie van de resultaten en de nieuwe afspraken die we in 2009 gaan uitwerken. 8

Overschrijding van deze norm leidt tot financiële risico’s voor de gemeente.

50


Kinderen en armoede In 2009 zetten we extra in op armoedebestrijding bij kinderen. In 2008 en 2009 ontvangen we hiervoor incidenteel extra middelen van het Rijk. Alle kinderen moeten gelijke kansen krijgen om hun talenten te ontplooien, ongeacht het inkomen van hun ouders. Via het armoedepact zijn al afspraken gemaakt met bijvoorbeeld het Jeugdsportfonds en Stichting Leergeld om dat te bereiken. In 2009 gaan we hiermee verder en ontplooien we nog meer initiatieven om kinderen te laten meedoen. Ook zetten we de komende vier jaar het Kinderfonds Armoede en Gezondheid voort. Daarmee willen we voorkomen dat armoede leidt tot gezondheidsproblemen bij kinderen. Volledige benutting van bijzondere bijstand In de afgelopen periode hebben we een aantal regelingen uitgebreid of versoepeld. Daardoor komen meer mensen in aanmerking voor bijzondere bijstand. In 2009 willen we bereiken dat het budget voor bijzondere bijstand volledig wordt benut. In het kader van het Armoedepact hebben we afspraken gemaakt met een groot aantal organisaties in de stad om hier een informerende, signalerende en/of ondersteunende rol in te spelen. We werken aan de aanschaf van een ICT-voorziening en de ontwikkeling van een checklist voor inkomensondersteuning. Daarmee wordt het voor klanten en consulenten gemakkelijker om te bepalen op welke inkomensvoorzieningen (toeslagen, kwijtscheldingen en kortingen) een beroep kan worden gedaan. Beide instrumenten zijn in 2009 operationeel. Niet-gebruik van wettelijke toeslagen door mensen in de bijstand In 2007 is de campagne ‘Da’s makkelijk verdiend’ gehouden om mensen met een laag inkomen aan zorgen huurtoeslag te helpen. Aanleiding tot het voeren van deze campagne was informatie waaruit bleek dat een behoorlijk aantal bijstandsgerechtigden in 2006 geen huur- en zorgtoeslag had aangevraagd. Inmiddels blijkt dat dit aantal behoorlijk is teruggelopen. Daar waar dat nog wel het geval is, brengen consulenten de aanvraag bij hen onder de aandacht. In 2009 willen we bereiken dat het niet-gebruik onder deze doelgroep 0% bedraagt. Schuldhulpverlening bieden aan degenen die dat nodig hebben We willen dat in 2009 10% meer gebruik wordt gemaakt van de sociale kredietverlening dan in 2008. Dit betekent ongeveer 100 meer aanvragen voor een lening. Sociale kredietverlening is een goed, op preventie gericht alternatief voor commerciële kredietverlening. We blijven inzetten op het voorkomen en bestrijden van schulden bij jongeren, onder meer door de campagne ‘Jouw schuld is jouw schuld’ en door het spreekuur van de ‘Eurocoach’. Binnen het armoedepact zijn ook afspraken gemaakt met organisaties om de financiële administratie van kwetsbare groepen op orde te krijgen. Dat kan leiden tot het voorkomen van schulden, maar ook tot een sneller beroep op schuldhulpverlening. We zien drie (deels landelijke) ontwikkelingen op het gebied van schuldhulpverlening. In de eerste plaats krijgen we te maken met schuldhulpverlening ‘nieuwe stijl’. Essentie van de vernieuwing is dat de schuldhulpverlening vraaggericht en resultaatgericht moet worden. Hiermee willen we het slagingspercentage verhogen. Ten tweede is de WSNP (Wet schuldsanering natuurlijke personen) per 1 januari 2008 gewijzigd. Hierdoor is het financiële risico voor de gemeente toegenomen. Tenslotte moeten de schuldhulpverleners zich voortaan certificeren, wat leidt tot verdere professionalisering van de sector en meer zekerheid over het schuldhulpverleningsproces.


51

Nieuw beleid 2009-2012 Begrotingstekort DSW In het collegeprogramma hebben we afgesproken geld beschikbaar te stellen voor het exploitatietekort van de DSW. Tot en met 2010 wordt jaarlijks 1,5 miljoen euro incidenteel beschikbaar gesteld. Dit betekent dat de totale jaarlijkse gemeentelijke bijdrage aan DSW t/m 2010 5,2 mln. euro bedraagt, teruglopend naar 3,7 mln. euro vanaf 2011. Dat geeft de DSW de tijd om de bedrijfsvoering aan te passen aan de wijzigingen in de rijksregelgeving en rijksfinanciering en te zoeken naar mogelijkheden het exploitatietekort te reduceren. Huisvesting SOZAWE (5.000 i) (2.3 s) We hebben plannen voor nieuwbouw voor de dienst SOZAWE. De kosten voor een nieuw gebouw bedragen circa 78 miljoen euro. Onder aftrek van beschikbare middelen voor huisvesting, resteert een tekort van 43 miljoen euro. We willen dat financieren door nu door een bijdrage van 5 miljoen euro incidenteel te reserveren en een bedrag van 2,3 miljoen euro structureel beschikbaar te stellen vanaf 2012. Dan is nog een incidenteel bedrag nodig van 10 miljoen euro. Die willen we dekken uit de verwachte overschotten WWB (zie ook hieronder). Wij stellen voor deze middelen vanaf 2009 in een nieuw in te stellen bestemmingsreserve ‘nieuwbouw SOZAWE’ te storten. Het wegzetten van deze incidentele middelen in een reserve nieuwbouw levert een verlaging van het structurele exploitatietekort op. Voorstellen bestemming verwachte vrijval WWB inkomensdeel Aanvulling reserve WWB (1.700 i) Op dit moment bedraagt de reserve 4,1 miljoen euro. Rekening houdend met het verwachte tekort over 2008 (3,6 miljoen euro) resteert aan het einde van dit jaar een bedrag van 0,5 miljoen euro. Daarnaast lopen we nog het risico dat onze claim om een aanvullende uitkering over 2006 (2,2 miljoen euro) niet wordt gehonoreerd. Wij willen dit risico afdekken en stellen voor 1,7 miljoen euro toe te voegen aan de reserve WWB-inkomensdeel. Dekking vindt plaats uit het verwachte voordeel op het WWBinkomensdeel. Schuldhulpverlening (1.000 i) In de nota ‘Uitsluiting uitgesloten’ hebben wij een aantal concrete maatregelen aangekondigd om de schuldhulpverlening en preventie te intensiveren. De intensiveringsmaatregelen kosten structureel 0,5 miljoen euro. In de jaren 2007-2008 hebben we deze kosten gefinancierd met daarvoor door het Rijk beschikbaar gestelde gelden. In 2009 starten we met de schuldhulpverlening”nieuwe stijl”. Dat betekent dat wij zoveel mogelijk proberen te voorkomen dat mensen schulden krijgen en pas hulp verlenen als er sprake is van een stabiele financiele situatie. Iets anders is dat we willen dat de GKB te boek staat als een bonafide partij die zowel het vertrouwen verdient van de schuldenaar als de schuldeiser. We kunnen de benodigde middelen niet meer uit rijksmiddelen financieren. Daarom stellen we voor het tekort voor 2009 tot een bedrag van 0,3 miljoen euro te dekken uit de reserve minimabeleid. In de jaren 2010-2012 willen wij de benodigde één miljoen euro per jaar dekken uit het verwachte voordeel dat ontstaan binnen het WWB-inkomensdeel. Huisvesting SOZAWE (10.000 i) Naast de nieuw beleidsmiddelen van 2009 willen we voor 2010 en 2011 eveneens 5 miljoen euro doteren aan de bestemmingsreserve huisvesting SOZAWE

52


2.2.4 Wat gaat het kosten? Bestaand beleid Prod.nr. Dienst Lasten 8.01 SZW 8.02 SZW 8.03 SZW 3.01 DSW

Baten 8.01 8.02 8.03 3.01

SZW SZW SZW DSW

Nieuw beleid Prod.nr. Dienst 3.01 DSW SZW

Productgroep

2007

2009

2010

2011

2012

Inkomen Werk Zorg Sociale werkvoorziening Totaal lasten

132.611 65.595 14.543 68.168 280.917

117.569 62.380 13.806 68.841 262.596

114.391 59.171 15.068 68.817 257.447

106.037 59.503 13.560 68.751 247.851

98.921 59.917 13.206 68.751 240.795

99.643 60.567 13.278 68.751 242.239

Inkomen Werk Zorg Sociale werkvoorziening Totaal baten

107.374 57.130 5.397 62.428 232.329

103.148 51.538 5.181 63.417 223.285

101.588 48.672 5.063 65.014 220.337

99.334 48.672 5.063 64.948 218.017

99.012 48.672 5.063 64.948 217.695

89.349 48.672 5.063 64.948 208.032

Totaal saldi voor bestemming

48.588-

39.312-

37.109-

29.833-

23.099-

34.206-

Reserve mutaties Totaal toevoegingen Totaal onttrekkingen

14110.012

4.650-

2.860663

9.329663

16.389663

6.726663

Totaal saldi na bestemming

38.717-

43.962-

39.306-

38.499-

38.825-

40.269-

2009 1.5005.0006.500-

2010 1.5001.500-

2011 -

2012 2.3002.300-

45.806-

39.999-

38.825-

42.569-

2009

2010

2011

2012

Begrotingstekort DSW Herhuisvesting SZW Totaal nieuw beleid Saldo programma + nieuw beleid

38.717-

Voordeel WWB en reserve minimabeleid Prod.nr. Dienst "Beschikbare" middelen SZW Prognose vrijval WWB-inkomensdeel SZW Onttrekking reserve minimabeleid Totaal "beschikbare" middelen

SZW SZW SZW SZW

2008

43.962-

3.300 300 3.600

9.800 9.800

Claims Aanvulling reserve WWB-Inkomensdeel budget schuldhulpverlening Uitvoeringskosten WWB-Inkomensdeel Herhuisvesting SZW Totaal claims

1.7003004452.445-

1.000-

2.000-

-

5.0006.000-

5.0007.000-

-

Restant beschikbaar WWB inkomensdeel (prognose)

1.155

3.800

9.800

-


16.800 16.800

-

53

54


2.3

Vestigingsklimaat

Het programma Vestigingsklimaat bestaat uit de onderdelen Economisch Businessplan (EBP) het onderdeel Verkeer en Vervoer. En het Akkoord van Groningen. Regiospecifiek pakket forse impuls voor vestigingsklimaat Op 16 november 2007 heeft het kabinet besloten geen Zuiderzeelijn te willen realiseren. Er is toen gekozen voor een alternatief samenhangend pakket voor Noord-Nederland (het Regiospecifiek Pakket RSP). Met de projecten uit het RSP wordt het mogelijk de komende jaren fors te investeren in het openbaar vervoer, de wegen en de ruimtelijk-economische structuur in Noord-Nederland. Daarmee kan in het Noorden en in onze regio het woon-, leef- en werkklimaat op een hoger niveau worden gebracht. Het RSP omvat drie deelprogramma’s, waarvoor het rijk 2.16 miljard euro beschikbaar stelt en de regio 670 miljoen euro. Het gemeentelijke aandeel hierin is 80 miljoen euro. Concrete bereikbaarheidsprojecten (1,083 miljard euro plus 200 miljoen MIRT-bijdrage voor de Zuidelijke Ringweg) en extra spoormaatregelen (160 miljoen euro); Een regionaal mobiliteitsfonds (990 miljoen euro); Een ruimtelijk-economisch programma (400 miljoen euro overheid, daarnaast 200 miljoen euro uit marktbijdragen). In de stad Groningen kunnen we, met een totale investering van ruim 1 miljard euro, versneld aan de gang met de uitvoering van Kolibri, diverse spoorprojecten, een duurzame doorstromingsoplossing voor de Zuidelijke Ringweg en bereikbaarheidsinvesteringen in het Stationsgebied Zuid. Ook komt de aanleg van meerdere tramlijnen in de stad een stuk dichterbij. Binnen het ruimtelijk-economische programma gaan wij en onze kennispartners projecten financieren die de economische positie van de stad structureel versterken. In het convenant RSP zijn met het rijk afspraken gemaakt over de invulling van de concrete bereikbaarheidsprojecten. De inzet van het regionaal mobiliteitsfonds en het REP is een verantwoordelijkheid van de regio zelf. Ten aanzien van dit mobiliteitsfonds staat de regio nog voor een forse opgave: de lijst met geselecteerde projecten overschrijdt het budget met ongeveer 500 miljoen euro. Daarover zullen we nog uitvoerig komen te spreken met onze regionale partners. Ook het REP kent nog enige onzekerheden. Een deel van het budget wordt ingezet via het ministerie van Economische Zaken en de verdelingssystematiek en criteria moeten nog worden uitgewerkt. Wel is afgesproken dat aansprekende projecten, waaronder de Grote Markt Oostzijde/Forum, hieruit gefinancierd kunnen worden. 2.3.1

Wat willen we bereiken?

Economisch Business Plan/Economische bedrijvigheid Het geactualiseerde EBP ‘Stad aan de Slag 2005-2010’ werkt aan het bereiken van drie hoofddoelstellingen: (1) Een stad met meer werk en minder werkloosheid, (2) een stad met een uitstekend vestigingsklimaat en (3) een stad waarin iedereen mee doet. Aan deze hoofddoelstellingen zijn subdoelen en indicatoren gekoppeld die we zijn overeengekomen met het rijk in het kader van het Grote Steden Beleid en die jaarlijks worden gemonitord. Het huidige Economisch Business Plan, ‘Stad aan de Slag 2005-2010’ loopt eind 2009 af. Voor de huidige periode ontvangt Groningen vanuit het Grote Steden Beleid (GSB-III) een bedrag van 5,1 miljoen euro. Daar staat een gemeentelijke cofinanciering tegenover ter hoogte van 4,9 miljoen euro. Op jaarbasis betekent dit voor het EPB een activiteitenbudget van 2,1 miljoen euro: 1 miljoen euro gemeente en 1,1 miljoen euro GSB middelen economische pijler. Het aflopen van het EBP loopt


55

parallel aan het eindigen van de huidige GSB-periode. Na 2009 zal er naar verwachting geen rijksgeld meer voor het economische beleid van de stad beschikbaar zijn. Daarom wordt dit gestart met het opstellen van een nieuw meerjarig economisch beleidsprogramma. Door het achterwege blijven van de GSB-bijdrage dreigt er een halvering van het budget voor 2010 en verder. Zonder het zeker stellen van additionele financiering heeft dit forse consequenties voor het ambitieniveau en de inhoud van het nieuwe programma, alsook voor de uitvoeringscapaciteit. Ook uw raad zal nadrukkelijk in het proces worden betrokken: voorstel is om de hoofdlijnen van het nieuwe programma begin 2009 in een opiniërende discussie met u te bespreken. Een stad met een uitstekend vestigingsklimaat: De gemeentelijke doelstellingen komen overeen met de convenantsafspraken die met het rijk gemaakt zijn in het kader van het Grotesteden beleid.

Er worden zoveel mogelijk arbeidsplaatsen gecreëerd. In het najaar van 2008 wordt de doelstelling van >135.000 arbeidsplaatsen in 2010 naar verwachting door uw raad naar beneden bijgesteld naar >129.000; De economische structuur verbetert door een substantiële verbetering van het ondernemingsklimaat: - Benchmark EZ: Groningen moet qua gemeentelijke dienstverlening aan bedrijven het rapportcijfer 6,7 of hoger hebben gescoord (peildatum 31 december 2009); - 50 hectares geherstructureerd bedrijventerreinen (peildatum 31 december 2009); Toename van het aantal starters met minimaal 700 per jaar; Toename van het aantal vestigingen (nulmeting 2004: 9.114 en meting 2007: 9.341 vestigingen); De economische structuur wordt versterkt door prioriteit te geven aan de ICT-sector, de energiesector, life sciences, de creatieve sector en toerisme. De werkgelegenheid in die sectoren moet sneller groeien dan de totale Groningse werkgelegenheid (in 2007 > 3,5 procent). In overeenstemming met het Akkoord van Groningen moet de focus op deze Groningse Pieken eveneens bijdragen aan de beeldvorming van Groningen als innovatieve kennisstad; Versterken van het toerisme. Het aantal hotelovernachtingen neemt jaarlijks toe met 1 procent; Versterken positie van de binnenstad. Indicatoren zijn groei van het aantal binnenstadbezoekers (jaarlijks 1 procent) en groei van de omzet (jaarlijks 2 procent).

Verkeer en Vervoer In de beleidsnota ‘Groningen: Duurzame Mobiliteit’ uit 2007 staat het verkeer- en vervoerbeleid dat we voorstaan, beschreven en met welke maatregelen we dat beleid willen uitvoeren. In de meerjarenprogramma’s Verkeer en Vervoer geven wij jaarlijks een update van de uitvoering van dit programma, met eventuele aanpassingen. Onze doelstellingen betekenen fors investeren in de fiets, inzetten op een kwaliteitsprong in het openbaar vervoer (Kolibri en Regiotram) en maximaal benutten van de potentie van P+R. Veel autoverkeer leidt tot doorstromings- en leefbaarheidsproblemen. De komende periode neemt de druk op het wegenstelsel verder toe en de problemen dus ook. Een goede balans vinden in oplossingen voor de doorstromingsproblemen en het behouden van een leefbare stad is voor ons de uitdaging. Voor de hoofdwegen (ringwegenstelsel) zetten we in op een uitbreiding van de capaciteit. Maar in de stad zelf zijn de fysieke en milieugrenzen om de groei van de automobiliteit op te vangen in zicht. Daar is ons devies: regionaal openbaarvervoer tot in de stad en ketenmobiliteit (P+R). En we geven de verkeersveiligheid een impuls door veel aandacht voor verkeerseducatie en 30 km/h gebieden.

56


Forse impuls aan de bereikbaarheid door het Regio Specifieke Pakket Er speelt veel op het gebied van verkeer en vervoer in de stad en de regio. Het gaat om grote en complexe projecten die de komende jaren een prominente plek in nemen op de ruimtelijke ordeningsagenda van stad en regio. Met het wegvallen van de Zuiderzeelijn komt in het zogenaamde regiospecifieke pakket (RSP) ruim 2,5 miljard euro beschikbaar (door het rijk en decentrale overheden gezamenlijk gefinancierd) voor economische en bereikbaarheidsprojecten. De bereikbaarheidsprojecten uit het RSP met een directe relatie met onze stad zijn: Aanpak Zuidelijke Ringweg Groningen; Qliners Heerenveen – Groningen; Kolibri eerste fase (hierdoor is realisatie van een tweede tramlijn opportuun); Groningen Centrale Zone; Spoorlijn Heerenveen – Groningen; Spoorlijn Leeuwarden – Groningen. Een stad met een uitstekend vestigingsklimaat:

Van alle verplaatsingen binnen de gemeentegrens is in 2010 60% met de fiets.* Het aantal fietsers op het binnencordon is in 2010 25% gestegen ten opzichte van 2000. Het OV-gebruik op reguliere OV-lijnen is in 2010 toegenomen met 25-30% (t.o.v. 2000 en bij uitvoering van Kolibri). Het gebruik van de citybus/P&R- terreinen is in 2010 (t.o.v. 2002) met 50% gestegen. Op het hoofdwegennet van de stad (de ring) is de gemiddelde reistijd in de spits maximaal twee keer zo lang als buiten de spits. Op gebied van verkeersveiligheid conformeren wij ons aan de landelijke doelstelling die voor de stad Groningen betekent maximaal 350 verkeersslachtoffer in 2010. ∗ deze waarden komen uit het verkeersmodel waarvan gemiddeld om de 4 á 5 jaar een nieuwe versie wordt gemaakt. Om de 4 á 5 jaar kan dan toetsing plaatsvinden op de deze indicator.

Akkoord van Groningen Doelstelling van Het Akkoord is het versterken en profileren van de Kenniseconomie in Groningen. Van belang omdat dit één van de weinige economische groei sectoren is en fors bijdraagt aan directe en indirecte werkgelegenheid. Alleen al de kennisclusters vertegenwoordigen ruim 20% van onze totale directe werkgelegenheid! In 2005 werd de doelstelling globaal in verschillende subdoelstellingen vertaald: Stimuleren van economische speerpunten: Energie, Life Sciences, ICT. Door co-financiering van kansrijke projecten, netwerkvorming stimuleren en bedrijfsleven faciliteren. Ook de culturele en creatieve sector is als economisch speerpunt toegevoegd. Nadrukkelijk is betrokkenheid vanuit het bedrijfsleven vereist; Randvoorwaarden op orde; elkaar versterken waar nodig en mogelijk. (studentenhuisvesting, schakelprogramma’s van HBO naar WO, voorzieningen, gezamenlijke optrekken Internationalisering enz.); Het uitdragen en profileren van Groningen als Kennisstad; Het veel meer gebruik maken van elkaars kennis en kunde.


57

2.3.2


Economisch Business Plan/Economische bedrijvigheid

Aantal arbeidsplaatsen: 126.034 in 2007 (: een groei van 3,5% ten opzichte van 2006); Werkgelegenheid kansrijke sectoren: 19.919 in 2007 (: een groei van 7,9% ten opzichte van 2006); Benchmark EZ: rapportcijfer 6,7 in 2007; Aantal hectares geherstructureerde bedrijventerreinen: 60 ha in 2007; Aantal hectares nieuw uitgegeven bedrijventerrein: 4,6 ha in 2007; Aantal vestigingen en aantal starters: 9.351 vestigingen in 2007 (: een toename van 7,3% ten opzichte van 2006) en 1.655 starters (: een toename van 117 ten opzichte van 2006); Aantal binnenstadbezoekers: 31 miljoen bezoekers in 2007 (: een daling van 1 miljoen ten opzichte van 2006); Omzet binnenstad: 967 miljoen euro in 2007(: 140 miljoen euro meer dan in 2006); Aantal hotelovernachtingen: 283.000 in 2007 (: ruim 30.000 meer dan in 2006).

Kortom, met het realiseren van de EBP-doelstellingen liggen we goed op koers: op vrijwel alle terreinen is een duidelijke vooruitgang te constateren ten opzichte van de nulmeting in 2004. De realisatie van de doelstelling ten aanzien van het aantal binnenstadbezoekers staat met de geplande ingrepen in het stadshart echter onder druk. We zullen een aansprekend evenementenprogramma gaan ontwikkelen om binnenstadbezoekers te blijven aantrekken. Verkeer en Vervoer

fietsgebruik stijgt behoorlijk sinds 2000, gemiddeld met zo'n 2% per jaar. Onze doelstelling (een toename van 25% in 2010 ten opzichte van 2000) kunnen we met de nodige inspannig halen. Met nieuwe investeringen (nieuwe fietsnota) kunnen we een toename van 25% in 2010 halen; citybusgebruik stijgt gemiddeld met zo'n 4% per jaar. Een stijging van 50% in 2010 ten opzichte van 2002 verwachten we te halen met nieuw transferium Haren en nieuwe transferia Hoogkerk en Zernike; Het aantal verkeersslachtoffers is de laatste jaren stabiel met zo'n 500, het wordt dan ook zeer lastig om de doelstelling van 350 te halen.

Conclusie: in de stad stijgt het autoverkeer nauwelijks. Onze doelstelling om alternatief vervoer (fiets, OV) een groter aandeel te laten zijn in het aandeel verplaatsingen wordt ruimschoots gehaald, gezien de toename van het fietsgebruik en het citybusgebruik. Akkoord van Groningen Het Akkoord heeft een reikwijdte tot 2010. Begin 2008 is een (tussen)balans opgemaakt. Hoe heeft Het Akkoord tot dusver gefunctioneerd, wat is er tot dusver gerealiseerd. Algemene conclusie is dat niet alle subdoelstellingen inmiddels zijn gerealiseerd, maar dat voor de meeste subdoelstellingen goede voortgang is geboekt. Van een voorzichtig begin tot uitgewerkte plannen en uitvoering. Het is zeker niet ‘af’ maar dat was ook nooit de bedoeling voor 2008. Voor de resterende twee jaar wil Het Akkoord de subdoelstellingen en de daaronder de projecten en opdrachten actualiseren. Waar moet de focus komen te liggen, welke resultaten willen bereiken. De stuurgroep van Het Akkoord heeft aangegeven de afgelopen twee jaar met name op proces gestuurd te hebben, relatiebeheer en kennisuitwisseling onderling. De komende twee jaar wil ze sterker gaan sturen op resultaat. Met de voltallige besturen is het de bedoeling in het najaar van 2008 een Versie 2.0 van Het Akkoord vast te stellen. De thema gewijze voorbereiding is momenteel in volle gang.

58


Bereikt in 2008 Januari 2008 is de campagne City of Talent van start gegaan. Het meest uitgesproken is de maandelijkse vacature advertentie in de Volkskrant. Maar er is ook een website operationeel en andere instrumenten zijn in ontwikkeling. In 2008 is een onderzoek naar de economische effecten van de creatieve stad uitgevoerd, mogelijk wordt daar vervolg aan gegeven. De resultaten worden nu bestudeerd. De Stichting Draadloos Groningen is opgericht en die is begonnen met de aanbesteding van het netwerk. Samen met de politie zijn we begonnen met de uitwerking van het prijswinnende project ‘Slimmer Veilig’. Verder stond de uitbouw en ontwikkeling van het Energiecluster op het programma en visieontwikkeling voor Zernike (Campus&Sciences Park), de ontwikkeling van een gezamenlijk visie (en uitvoering) op het terrein van Internationalisering en deelname aan twee onderzoeken van het kennisinstituut NICIS naar Regionaal profijt door Kennisvalorisatie en de effecten van de (vermeende) Braindrain. Kaderstellende nota’s EBP - Structuurplan Van Nu naar Straks (2004); - Geactualiseerd Economisch Business Plan ‘Stad aan de Slag 2005-2010’; - Convenant met het rijk in het kader van het Grote Stedenbeleid 2005 t/m 2009; - Een werkend netwerk; activerend arbeidsmarktbeleid gemeente Groningen 2006-2010; - Groningen ICT-Stad 2005-2009; - Beleidsbrief Creatieve stad (2007 e.v.); - Terrein in Bedrijf (2008-2015); - Nota Detailhandel en Leisure (2002); - Nota Internationalisering (2008-2012). Verkeer en Vervoer - Netwerkanalyse Regio Groningen-Assen (augustus 2006). - Nota Groningen Duurzame Mobiliteit, Beleidsnota Verkeer en Vervoer periode 2007-2010, doorkijk naar 2020 (april 2007); - Meerjarenprogramma Verkeer en Vervoer 2008– 2011(april 2008) - Stap op! Fietsmaatregelen 2006 – 2010 (maart 2007); - Tram in stad en Regio (februari 2007); - Discussienota Duurzaam parkeren (okt 2008) 2.3.3

Wat gaan we er voor doen?

Economisch businessplan/Economische bedrijvigheid Zoveel mogelijk arbeidsplaatsen (> 129.000). We geven prioriteit aan de ICT-sector, de energiesector, life sciences en de creatieve economie. De werkgelegenheid in die sectoren moet sneller groeien dan de totale Groningse werkgelegenheid (in 2007: >3,5 procent). Toename van het aantal vestigingen (in 2007: 9.341 vestigingen). We zetten in op de volgende beleidsthema’s om bovengenoemde subdoelen uit het EBP te realiseren: 1. Groningse Pieken (ook wel bekend als speerpunt- of kennissectoren), 2. Binden en Boeien en 3. Blik op het Oosten.


59

Groningse Pieken 9. ICT-sector: In 2009 willen we de ICT-kennis van de kennisinstellingen en het bedrijfsleven nadrukkelijker aan elkaar verbinden en verder ontwikkelen. Samen met de betrokken partners zullen we daartoe een voorstel doen. Daarnaast willen we in 2009 twee projecten aanjagen en ondersteunen op het snijvlak van ICT en energie/duurzaamheid. Enerzijds kan ICT worden ingezet voor het bereiken van een duurzame samenleving; anderzijds willen we met deze projecten bijdragen aan het terugdringen van het hoge energieverbruik door de sector zelf. Energie en duurzaamheid: In 2009 werken we verder aan het uitbouwen van de kennis-koppositie van Noord-Nederland op energiegebied. Daartoe ondersteunen we Energy Valley, dat zich in 2009 explicieter zal richten op het aanjagen van nieuwe projecten op het gebied van Energie en ICT, groen gas en innovatieve biomassatoepassingen. Ook willen we stad-Groninger ontwikkelingen op het gebied van (duurzame) energie faciliteren. We ondersteunen activiteiten die zich o.a. richten op de profilering als energiestad, energiekennisoverdracht en het uitbouwen van de (groen) gas-positie. Ook faciliteren we startende ondernemers in deze sector en stimuleren we bedrijvigheid op het gebied van nieuwe brandstoffen c.q. energiebronnen. Life sciences: In 2007 hebben verschillende partijen het idee opgevat een sterk life sciences-cluster voor het Noorden op te zetten. In 2008 is gewerkt aan verdere planvorming, maar er moet nog een aantal barrières worden geslecht om in 2009 daadwerkelijk van start te kunnen gaan (w.o. financiering, kwartiermaker). De clusterorganisatie kan zich richten op het aanjagen/ontwikkelen van publiek-private onderzoeksprojecten, het aantrekken van onderzoeksgelden en acquisitie van research & development-bedrijvigheid. De clustervorming is sterk gelieerd aan het initiatief van het UMCG voor de vorming van een Europees cluster gericht op gezond ouder worden (healthy ageing). Met o.a. het UMCG Institute for Healthy Ageing, het topinstituut voor onderzoek naar de biologie van veroudering en het project Life Lines, heeft Groningen mooie troeven in handen om zich sterker te profileren op het gebied van healthy ageing. Reeds lopende projecten gericht op kennisontwikkeling en kennisoverdracht vanuit de kennisinstellingen en het bedrijfsleven (o.a. Koolhydraat Kenniscentrum, Business Generator) worden gecontinueerd zonder additionele kosten in 2009. Creatieve economie: Om de ambities, zoals vastgelegd in de beleidsbrief Creatieve Stad te verwezenlijken, zullen we de in gang gezette actielijnen in 2009 vervolgen (i.e. profilering, kruisbestuiving en bronpunt). De ontwikkeling van het Ebbingekwartier krijgt in 2009 wederom volop aandacht. De visie voor het gebied is in het voorjaar van 2008 vastgesteld; nu komt de nadruk te liggen op de ontwikkeling en uitvoering van concrete projecten. Daarbij heeft de gemeente vooral een stimulerende en faciliterende rol. Ook zorgen we voor een fysieke uitvalsbasis van waaruit de diverse activiteiten in het gebied vorm kunnen krijgen. Ook zullen we in 2009 deelnemen aan het project ‘Creatieve industrie’ van HanzeConnect. Met deelprojecten zoals de Innovatiepolitie willen we de samenwerking tussen het creatieve MKB, het reguliere MKB en het hoger onderwijs intensiveren, kennisuitwisseling stimuleren en experimenteren bevorderen. Binnen de sector blijkt behoefte te zijn aan ondersteuning om de bedrijfsvoering te verbeteren. Daarom zetten we in 2009 in op het project Creativiteitsvouchers, waarmee creatievelingen kennis kunnen inkopen bij kennisinstellingen. Tenslotte verwachten we ultimo oktober 2008 uitsluitsel te krijgen over onze subsidieaanvraag voor een pilot microfinanciering. Deze pilot zal zich in eerste instantie richten op de krachtwijken en de Creatieve Zone. De pilot is erop gericht uitkomst te bieden daar waar bestaande regelingen voor ondernemerskredieten ontoereikend blijken.

9 Ook de toeristische sector behoort tot de Groningse Pieken. Omwille van een logische indeling in relatie tot de subdoelen uit het EBP, hebben we de toelichting op deze sector verderop in de tekst weergegeven in samenhang met Versterken positie binnenstad.

60


Resultaten Groningse Pieken voor 2009: Bovengemiddelde werkgelegenheidsgroei in de speerpuntsectoren; twee projecten op het snijvlak van ICT en duurzaamheid; haalbaarheidsonderzoek voor een productielocatie voor groen gas; daadwerkelijke oprichting van een clusterorganisatie voor de life sciences-sector; (inter)nationale profilering van Groningen op gebied van healthy ageing; uitvoering projecten Creatieve Industrie en Creativiteitsvouchers; uitvoering projecten Ebbingekwartier. Binden en Boeien. Startersbeleid: In de eerste helft van 2008 hebben we onderzoek laten doen naar startende ondernemers in de stad en de provincie. Interviews met doorstarters maakte deel uit van het onderzoek. De resultaten gebruiken we als input voor het opstellen van het Actieplan Starters (najaar 2008). De uitvoering van de daarin opgenomen projecten zal in 2009 worden voortgezet. Deze zijn o.a. gericht op informatievoorziening, coaching en begeleiding, startbudget en het stimuleren van ondernemerschap onder studenten en allochtonen. Incubatorvoorzieningen:in 2008 zijn we gestart met het project ‘Make Your Own Incubator’. Daarbij stimuleren we eigenaren van kantoorpanden om leegstaande kantoorruimte beschikbaar te stellen voor startende kenniswerkers (zoals VCD), willen we ruimte beschikbaar stellen in panden die wij in eigendom hebben (zoals ruimte voor studenten van de RUG in De Oosterboog) en bevorderen we de ontwikkeling van (kleine) bedrijfsverzamelgebouwen of broedplaatsen. Voor 2009 willen we een aantal in gang gezette ontwikkelingen verder uitwerken en concretiseren. Zo loopt er een oriëntatie naar verhuur of verbouw van het voormalige pand van NNZ te behoeve van huisvesting van ZZP-ers en/of creatievelingen. In relatie tot de motie Kansrijk Ondernemerschap (zie toelichting onder Nieuw Beleid) zal een kosten/baten-analyse worden uitgevoerd naar de oprichting van een ‘ondernemershuis’ in het nieuw te bouwen Floreshuis. Hier vinden ondernemers uit de krachtwijken een fysieke plek waar ze terecht kunnen met al hun vragen rond ondernemerschap; starters kunnen hier terecht voor advies en begeleiding. Economic Talent Board: De board heeft wat aanloopproblemen gekend; het is een heterogene groep jonge talenten met duidelijk uiteenlopende ideeën. Het groepsproces zal verder worden geprofessionaliseerd en nog in 2008 zal de board twee adviezen uitbrengen. We hebben middelen gereserveerd voor adequate ondersteuning van de board. Resultaten Binden en Boeien voor 2009: Uitvoeren Actieplan Starters 2008-2009; Een Make Your Own Incubator bij vijf bedrijven (i.e. bedrijven stellen kantoorruimte beschikbaar voor startende kenniswerkers); Faciliteren en ondersteunen van twee initiatieven gericht op het ontwikkelen van (kleine) incubatorgebouwen; Minimaal één gevraagd en één ongevraagd advies van de Economic Talent Board.


61

Blik op het Oosten. Internationale handelsbetrekkingen en economische stedenbanden: In 2009 hebben we plannen voor twee inkomende en drie uitgaande handelsmissies van en naar het NOA-gebied. Daarbij willen we verkennen welke perspectieven een eventuele stedenband met Odense kan bieden. Met Hamburg willen we een samenwerkingsprogramma opzetten rondom economische speerpuntsectoren. De stedenband met Moermansk wordt verbreed met economische samenwerking gericht op energie en gas, terwijl in Kaliningrad een business service center wordt opgericht om zakendoen over en weer te bevorderen. Bij deelname aan projecten in het kader van het uitwisselingsprogramma LOGO-East zullen we vooral kennis en ervaring ter beschikking stellen. Het 10-punten-programma zoals overeengekomen met Oldenburg, wordt uitgewerkt in een jaarplan voor 2009. Bij een aantal onderdelen zal Bremen aansluiting zoeken. Samen met Oldenburg zal er één branchegerichte handelsmissie naar China plaatsvinden. Tenslotte zal in 2009 sprake zijn van een personele uitwisseling met China in navolging van de bestuurlijke afspraak. Subsidiemanagement: In toenemende mate weten we externe economische subsidies (o.a. ESF, EFRO/Kompas, Interreg, Topper) binnen te halen als cofinanciering voor de realisatie van onze economische ambities. Sinds 2005 is meer dan 90 miljoen euro toegekend tegenover een inbreng van 10 miljoen euro, waarvan de helft EBP en de helft GSB. In 2009 zullen we wederom bijdragen aan het indienen van aanvragen Noord-Nederlandse en Europese subsidieprogramma’s. We zetten in op minimaal twee Europese samenwerkingsprojecten op het gebied van energie, ICT en/of creatieve economie. Resultaten Blik op het Oosten voor 2009: Twee inkomende en drie uitgaande handelsmissies van en naar het NOA-gebied; Uitvoering geven aan het 10-punten-programma met Oldenburg; Een branchegerichte handelsmissie naar China in samenwerking met Oldenburg; Oprichting van het business service centre in Kaliningrad en deelname aan projecten in het kader van uitwisselingsprogramma LOGO-East; Twee EFRO-aanvragen voor fysieke projecten; Twee Europese samenwerkingsprojecten op het gebied van energie, ICT en/of creatieve economie; Life science sector naar Hamburg. Verbetering van het vestigings- en ondernemingsklimaat. De Basis op Orde. Dit beleidsthema omvat het continueren van de dienstverlening aan het MKB, aandacht voor de arbeidsmarkt en het behouden/uitbouwen van de omvang en kwaliteit van onze vestigingslocaties (bedrijventerreinen, kantoren en wijkwinkelcentra). Dienstverlenende overheid (het Bedrijvenloket): Ondanks de toegenomen waardering voor het gemeentelijke ondernemingsklimaat in de afgelopen jaren, lag het rapportcijfer ultimo 2007 exact op het gemiddelde van de andere GSB-steden. Om ervoor te zorgen dat we in 2010 een hogere score behalen dan het GSB-gemiddelde willen we ons accountmanagement verder professionaliseren en de zichtbaarheid en vindbaarheid van ons Bedrijvenloket gaan vergroten. We verbreden de advertentiecampagne, gaan verder met het doorontwikkelen van het E-loket en gaan actief ‘de boer op’ met serviceconcepten voor specifieke groepen ondernemers, zoals bedrijven die aangeven een verhuizing te overwegen.

62


(Aansluiting op de) arbeidsmarkt: Aangezien de dienstensector als werkgever van groot belang is voor de stad (werkgelegenheid: 87 procent), zullen we het uitvoeringsprogramma continueren dat gericht is op het behouden en aantrekken van grote zakelijke en not-for-profit dienstverleners. Ook blijven we aandacht besteden aan de samenwerking onderwijs–bedrijfsleven. Via de pilot Ondernemerstrefpunt spelen we hier specifiek op in. We zullen hier bovendien verschillende bijeenkomsten organiseren (o.a. beurs Werk in Uitvoering, speeddates BBL-banen, open dag Techniek, docentstages). Daarnaast willen we een ondernemende werkhouding bevorderen op het VMBO, zowel bij leerlingen als bij docenten. Naast de re-integratie van werkzoekenden zetten we ons via Groningen Wérkt! in om werkgevers te ondersteunen bij het vinden van personeel. Omdat er sprake is van een kwalitatieve mismatch op de arbeidsmarkt, willen we de vacaturevervulling in 2009 verbeteren. Dat willen we doen door ‘job hunting’ te ontwikkelen (i.e. werk zoeken dat aansluit bij de bijstandsgerechtigden), een regionale werkgeversbenadering te ontwikkelen die zich richt op de brede groep van werkzoekenden in de regio en door de bekendheid bij bedrijven met de ondersteuningsmogelijkheden van Groningen Wérkt! te vergroten. Kantoorlocaties en bedrijventerreinen: De professionalisering van de bedrijvenverenigingen krijgt vorm: na Noordoost en Zuidoost zal in 2009 de fusie van verenigingen West een feit zijn. De verantwoordelijkheid voor communicatie, belangenbehartiging en projectinitiatieven komt daarmee meer bij de verenigingen te liggen. Voor parkmanagement van nieuwe bedrijventerreinen wordt onze interne (dienstoverstijgende) samenwerking verder gestroomlijnd; Stadsbeheer en de verschillende bedrijvenverenigingen gaan bovendien gezamenlijk een beheerplan ontwikkelen. Veiligheid wordt onderdeel van parkmanagement Westpoort. Hier gaan we tevens bezig met een facility center, een vrachtwagenverzamelplek en een energie-agentschap. In 2009 zal Eemspoort-Zuid op de markt komen. Ook hier wordt een verplichte vorm van parkmanagement ingevoerd, waarbij we de naastgelegen bestaande terreinen willen aanhaken. Ten aanzien van fysieke kwaliteitsverbetering zullen we de grootschalige aanpak van Winschoterdiep/ Eemskanaal verder tot uitvoering brengen. We zetten in op maatregelen voor Gideon en gaan de Bornholmstraat herinrichten. Na afronding van het revitaliseringsplan voor de Duinkerkenstraat kan gestart worden met de uitvoering ervan (w.o. herinrichting straat, aansluiting op Europapark, aanleg fietspaden). Op de terreinen De Hoogte, Hoogkerk-Oost, Vierverlaten, Peizerweg en Hoendiep 2e fase zullen we ingrepen doen om verdergaande veroudering te voorkomen of om aan te sluiten bij ontwikkelingen in de omgeving. Voor De Hoogte moeten de ruimtelijke consequenties duidelijk worden van verhoging van de Noordzeebrug. De meest aantrekkelijke kantorenlocaties zijn weer gevuld geraakt en de leegstand op verouderde kantoorlocaties wordt steeds duidelijker zichtbaar. Er is inmiddels een masterplan voor Corpus den Hoorn opgesteld dat zal worden uitgewerkt in concrete revitaliseringsprojecten. Verwachting is dat het onderzoek voor versterking van het Martini Trade Park (parkeervoorzieningen, uitstraling) aanbevelingen zal opleveren die tot concrete maatregelen zullen leiden in 2009. Aanpak wijkwinkelcentra: De aandacht voor de wijkwinkelcentra is erop gericht het voorzieningenniveau in de wijken te behouden c.q. te verbeteren, het aanwezige ondernemerschap te versterken en starters te stimuleren. In eerste instantie beperken we ons zoveel mogelijk tot de wijken waarvoor herstructureringsplannen worden gemaakt: Overwinningsplein, Helpman, Wielewaalplein, Floresplein, Paddepoel, Lewenborg en Kostverloren. In 2009 willen we 15 adviestrajecten op maat uitvoeren voor ondernemers uit deze wijkwinkelcentra. Hierbij gaat het om individuele coaching, startersbegeleiding, hulp bij bedrijfsbeëindiging en matching bij bedrijfsopvolging. Verder willen we bevorderen dat er ondernemersverenigingen worden opgericht voor de winkelcentra Wielewaalplein, Lewenborg, Helpman en Kostverloren. Tenslotte zullen we onderzoeken hoe het Helperplein een nieuwe impuls kan krijgen.


63

Resultaten De Basis op Orde voor 2009: Het rapportcijfer dat ondernemers geven voor de gemeentelijke dienstverlening is gelijk aan of hoger dan een 6,7; Uitvoering project voor bevorderen ondernemende werkhouding in het VMBO; Ontwikkelen ‘job hunting’ en profilering Groningen Wérkt! richting ondernemers; Opzetten parkmanagement voor Westpoort en Eemspoort-Zuid; Revitalisering: uitvoering deelprojecten Winschoterdiep-Eemskanaal; masterplan Corpus den Hoorn wordt uitgewerkt in concrete revitaliseringsprojecten; Facelift/herinrichting van De Hoogte, Hoogkerk-Oost, Peizerweg, Hoendiep 2e fase en Vierverlaten Hoogkerk; De oprichting van ondernemersverenigingen voor Wielewaalplein, Lewenborg, Helpman en Kostverloren; Uitvoering van 15 maatwerktrajecten op het gebied van individuele coaching van ondernemers in de wijkwinkelcentra; Onderzoek doen naar een nieuwe impuls voor het Helperplein. Versterken positie binnenstad: het aantal binnenstadbezoekers neemt elk jaar toe met 1 procent; de omzet stijgt elk jaar met 2 procent. Versterken toerisme: Het aantal hotelovernachtingen neemt elk jaar toe met 1 procent. Binnenstadmanagement en toeristische sector. Detailhandel binnenstad: De komende jaren staat er veel te gebeuren in de binnenstad. In 2009 zullen de eerste voorbereidingen voor grootschalige investeringsprojecten als de Grote Markt Oostzijde/Forum, de tram, de herinrichting van de Diepenring ook in de binnenstad te merken zijn. Naast een positieve impuls voor het functioneren van de binnenstad zullen we ook bedacht moeten zijn op de negatieve aspecten daarvan: verminderde bereikbaarheid van bedrijven in het stadshart en het imago van de stad. Dit leidt tot de opdracht om met een aansprekend evenementenprogramma de vernieuwing van de binnenstad centraal te stellen. In 2009 treffen we voorbereidingen om activiteiten tijdens de bouw te organiseren. Naast aandacht voor bovengenoemde investeringsprojecten richten we onze aandacht in 2009 op verbetering van de Gelkingestraat en de Nieuwe Ebbingestraat/entreegebied Boterdiep. Andere thema’s waarop we ons in 2009 zullen richten, zijn het herijken van het terrassenbeleid, het beschikbaar stellen van middelen voor duurzaamheidsprojecten (bijv. duurzame feestverlichting, dimmen straatverlichting) en bedrijfsopvolging. Zonder systematische aanpak leidt de vergrijzing van de binnenstadondernemers in veel gevallen tot bedrijfsbeëindiging. Met name de speciaalzaken die bijdragen aan het onderscheidend vermogen van de binnenstad, willen we voor de stad zien te behouden. Om die reden willen we 25 maatwerktrajecten gericht op bedrijfsoverdracht financieren. Tenslotte vragen de beleidskaders van de nieuwe Binnenstadsvisie en projecten als de Grote Markt Oostzijde en het Damsterdiep om een herijking van de Nota Detailhandel en Leisure (2002). Toeristische sector: Ook in 2009 willen we de waardering voor Groningen als toeristische stad handhaven en laten uitgroeien tot een van de toeristische topsteden in Nederland. Samenwerking met andere partijen zoals de provincie blijft daarbij van belang, evenals het continueren van een integrale marketingstrategie voor de stad. Er zal dan ook een nieuwe ‘Er gaat niets boven Groningen’-campagne van start gaan. 2009 is Hanzejaar, en ook Delfsail staat weer op de agenda. We werken mee aan diverse activiteiten binnen deze programma’s. Daarnaast zal er aandacht zijn voor andere onderdelen van het nieuwe evenementenbeleid (eind 2008) en stellen we wederom middelen beschikbaar voor Noorderslag/Eurosonic.

64


Toerisme en een aantrekkelijk cultuuraanbod kunnen elkaar versterken; op natuurlijke wijze gaan ze hand in hand. Daarom zullen we samen met de provincie en HanzeConnect projectvoorstellen uitwerken die erop gericht zijn het cultuurtoerisme te bevorderen. Resultaten Binnenstadmanagement en toeristische sector voor 2009: Voorbereidingen voor de organisatie van activiteiten tijden de bouw in de binnenstad; Herijking Nota Detailhandel en Leisure (2002); Herijking terrassenbeleid; Vijf projecten gericht op energiebesparing in het kader van “duurzame binnenstad”; 25 trajecten in kader van bedrijfsopvolging binnenstad; Start nieuwe ‘Er gaat niets boven Groningen’-campagne; Grote manifestatie rond het thema Hanzejaar 2009; Projectvoorstellen voor bevordering cultuurtoerisme. Verkeer en Vervoer Versterken en behouden positie van de fiets. De voordelen van fietsen zijn evident. Groningen is de nummer 1 fietsstad van Nederland en dat willen we blijven. Daarom wordt circa 11 miljoen euro deze collegeperiode geïnvesteerd in de fiets. Naast 6 miljoen euro vanuit Nieuw beleid en het collegeprogramma 2006 - 2009 worden BDU en gelden voor revitalisering van bedrijventerreinen en beheer ingezet. In de investeringen is een tendens zichtbaar: naast investeren in een kwalitatief goed fietspadennetwerk komt het accent meer te liggen op het organiseren van voldoende stallingvoorzieningen. De maatregelen zijn opgesplitst in fase 1 voor de periode 2007 - 2008 en fase 2 voor de periode 2009 2010. De meest opvallende projecten uit de 1e fase (5,5 miljoen euro) zijn een nieuwe fietsbrug over het Reitdiep ter hoogte van de Noordelijke Ringweg, nieuwe fietspaden langs Duinkerkenstraat en Antwerpenweg, het beter afstellen van verkeerslichten en de asfaltering van diverse bestaande betegelde fietspaden. Deze projecten zijn de afgelopen 2 jaar opgepakt, hetzij in planvorming, hetzij al in uitvoering. Een voorstel voor de besteding van de tweede fase komt dit najaar richting u. Daarbij is net als in de eerste fase ook veel aandacht voor wensen en suggesties vanuit de Stadjers. De aandacht voor het stallen van fietsen in de binnenstad is opgepakt binnen het project ‘Stadsfietsen’. In 2008 is besloten definitief de bewaakte stalling in de binnenstad gratis te houden en de spitsrekken en de rode lopers definitief op de drukste dagen van de week geplaatst. Voor het Stadsbalkon en omgeving geldt dat de vraag naar stallingen het aanbod fors overtreft. In najaar 2008 komen wij met voorstellen hoe we dit knelpunt denken op te lossen. Realiseren regionaal openbaar vervoer tot in de stad. Samen met de regio streven wij een toekomstbestendig openbaar vervoersysteem na. Daarvoor worden spoorverbindingen verbeterd, de lijn naar Veendam heringebruik genomen en zelfs een nieuwe spoorlijn geïntroduceerd richting Drachten/Heerenveen. Nieuwe stations zoals Europapark horen daar ook bij. En er is spraken van HOV assen door de stad zoals de busbaan Peizerweg en natuurlijk de introductie van regiotram naar Zernike. Voor een deel van deze ambities bestaat dekking maar met het Regio Specifiek Pakket worden een groot deel van onze ambities realiteit.


65

OV-as Peizerweg In planvorming voor een de busbaan parallel aan de Koeriersterweg tussen de afrit Westelijke Ringweg en de Paterswoldseweg is afgerond en uitvoering kan beginnen. Het gedeelte tussen de Paterwoldseweg en het Emmaviaduct, over het Nelf-terrein en het Noord-Willemskanaal, naar CS is complexe opgave waarvan de planvorming nog plaatsvindt. De kosten voor dit project zijn globaal geraamd op 12 miljoen euro. In het maatregelenpakket van het Regiofonds is dit project voor 4 miljoen euro opgenomen en er is 4 miljoen euro beschikbaar van de tweede tranche ‘quick wins’, gefinancierd door het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Daarnaast zetten we in op financiering vanuit BDU. Station Europapark Belangrijk onderdeel van het Kolibri-netwerk, ten behoeve van de bereikbaarheid van het Europapark en de zuidelijke stadswijken, is de ontwikkeling van het station Europapark. In mei 2008 heeft de raad ingestemd met het voorlopig ontwerp van het station, de onderdoorgang en de stationsomgeving. Een voorontwerp bestemmingsplan is inmiddels in procedure en zal in 2009 definitief worden vastgesteld. Middels de grondexploitatie en “zekere” subsidies (MIT, Regiofonds, BIRK) denken we ongeveer de helft van de kosten van het station en de stationsomgeving te dekken. Daarnaast is een forse gemeentelijke bijdrage aan de orde, waarvoor we de investeringsbuffer Sleutelprojecten willen inzetten. Om deze bijdrage uit de risicobuffer zo klein mogelijk te houden, blijven we inzetten op subsidiemaximalisatie. Nog dit jaar zullen we een nieuwe kansrijke subsidieaanvraag indienen voor de tweede tender van de Regeling Spoorse Doorsnijdingen van het ministerie van Verkeer en Waterstaat. De minister zal nog voor de zomer van 2009 het besluit hierover nemen. Het nieuwe station zal in 2011 worden geopend. Dit betekent dat op korte termijn de werkzaamheden zullen starten. Tot die tijd kan er gebruik worden gemaakt van een tijdelijke in- en uitstaphalte nabij De Linie. Regiotram/Kolibri OV-netwerk Het afgelopen jaar heeft het projectbureau Regiotram de alternatieven voor de lijn CS - Zernike uitgewerkt een eindbeeld bepaald voor de Regiotram. In mei 2008 is tijdens de publieksmanifestatie iedereen in de gelegenheid gesteld zijn of haar mening en ideeën over de tram kenbaar te maken. Eind 2008 is de bedoeling het tracé vast te stellen en daarna vindt de gedetailleerde uitwerking plaats waarbij een zorgvuldig communicatietraject wordt doorlopen. De lijn naar Zernike moet opgeleverd worden in 2014. Een investering van 150 miljoen euro. Vanuit het RSP is een bedrag van 112 miljoen euro beschikbaar voor een tweede tramlijn. Vanuit het RSP pakket zijn tevens middelen beschikbaar voor het realiseren van een partiële spoorverdubbeling naar Leeuwarden een nieuwe spoorlijn richting Heerenveen. Ook de herintroductie van een treinverbinding naar Veendam wordt de komende jaren gerealiseerd. Dit impliceert dat de komende jaren gewerkt wordt aan extra spoorcapaciteit op diverse spoortrajecten binnen onze stad. Maximaal ontwikkelen van ketenmobiliteit. . P+R Het realiseren van P+R-voorzieningen is een speerpunt in ons en het regionale beleid. De P+R Euroborg wordt momenteel uitgevoerd en de start van de realisatie voor P+R Hoogkerk staat in het najaar van 2008 gepland, na aanpassing van een bestemmingsplan van de gemeente Noordenveld. Met de inmiddels opgeleverde P+R bij Haren beschikt de stad hierdoor over 3 nieuwe moderne P+R terreinen. Het eindbeeld voor een P+R Zernike bestaat uit een locatie nabij de Noordelijke Ringweg, direct ontsloten door de tram. Nu er zekerheid is over een tram kunnen de plannen voor dit terrein worden uitgewerkt. Tot de komst van de tram wordt deze P+R bediend met de bestaande buslijnen. Vooralsnog schatten wij dat de investeringskosten circa 4 á 5 miljoen euro bedragen. Door het inzetten van het budget kleine verkeersprojecten en reconstructies gecombineerd met BDU is het mogelijk een

66


bedrag van tussen de 2,5 en 3 miljoen euro te reserveren. Daarom zullen we ook een claim bij het Regiofonds doen voor de resterende financiering. Met de komst van de al deze nieuwe P+R terreinen wordt een impuls gegeven aan de ketenmobiliteit naar de stad. In het kader van de parkeernota, die wij momenteel opstellen, denken wij dat ook een kwaliteitsverbetering op de P+R mogelijk is. Dat kan door beter en actuele parkeerverwijsinformatie, extra toezicht e.d. In het kader van de parkeernota komen wij hierop nog terug. Werken aan autobereikbaarheid binnen de grenzen van leefbaarheid. . Doorstroming Van Ketwich Verschuurlaan/Laan Corpus den Hoorn Door de hoge verkeersdruk gecombineerd met de huidige inrichting laat de doorstromingskwaliteit en verkeersveiligheid van de Laan Corpus den Hoorn en de Van Ketwich Verschuurlaan te wensen over. Dit willen wij aanpakken. Ter beperking van het aantal onnodige stops stemmen we de verschillende verkeerslichten op de Laan Corpus den Hoorn en de Van Ketwich Verschuurlaan beter op elkaar af. Ook wordt bekeken of het met minder kruispunten kan en of de vormgeving kan worden verbeterd. Vanuit het budget verkeersmaatregelen - reconstructies en BDU reserveren wij 1 miljoen euro voor dit project. In 2008 is de planvorming gestart. Parkeergarages In de komende periode werken we hard aan het verbeteren van de parkeervoorzieningen nabij de binnenstad. Zo wordt de parkeergarage Damsterdiep (550 parkeerplaatsen) gebouwd. Na realisatie wordt een deel van de parkeerplaatsen langs de Diepenring opgeheven. De bouw vergt een totale investering van 30 miljoen en wordt grotendeels gedekt uit de exploitatie van het project en de parkeerexploitatie. Het resterende tekort van 2,5 miljoen euro wordt gedekt middels een bijdrage uit de reserve grondzaken. In de Gasfabriekgarage (entreegebied Boterdiep) komen in totaal 1.250 parkeerplaatsen. De kosten van de realisatie van deze garage bedragen 30 miljoen euro en worden gedekt uit de exploitatie van het project en de parkeerexploitatie. In het kader van het project Grote Markt Oostzijde zal de huidige Nabergarage worden opgeheven en vervangen door een nieuwe garage onder het Forum. Financieel is de garage onderdeel van het totale project Groninger Forum/Oostwand. Zuidelijke ringweg Groningen Met het convenant over het Regio Specifiek Pakket is een definitieve oplossing voor de fileproblemen op de zuidelijke ringweg binnen bereik. Hierbij is een tunnelvariant een van de mogelijke oplossingen. Voor dit project geldt een taakstellend budget van 624 miljoen euro waarvan 424 miljoen euro uit het RSP en 200 miljoen euro uit het MIRT. De aanpak van de zuidelijke ringweg is daarmee het grootste infrastructuurproject ooit in de stad. In de zomer van 2009 is de bedoeling gezamenlijk een voorkeuralternatief te benoemen die vervolgens verder wordt uitgewerkt conform alle weten regelgeving in een planstudie. Zowel voorafgaand aan de planstudie als tijdens de planstudie is er veel aandacht voor communicatie en participatie met belanghebbenden. Impuls geven aan de verkeersveiligheid. Schoolomgevingen en verkeerseducatie In 2008 hebben we 12 locaties in nauwe samenspraak met de scholen de verkeersveiligheid van rondom de scholen verbeterd. Uiteindelijk willen wij de omgeving van alle 54 basisscholen verkeersveilig en herkenbaar inrichten. In deze collegeperiode willen wij daar ruim 1 miljoen euro in investeren. De dekking vindt plaats uit het budget kleine verkeersprojecten en reconstructies.


67

Sinds 2007 bieden wij scholen een gevarieerd aantal projecten op gebied en van verkeerseducatie en gedragsverandering aan. Ook in 2009 voor 95 duizend euro aan activiteiten uitvoeren. De helft van de dekking komt uit subsidie van de provincie en de andere helft uit het budget verkeersmaatregelen en reconstructies. We onderzoeken nu met welke maatregelen we stopverboden kunnen introduceren om zo de verkeersdrukte rondom scholen te reguleren. Automobilisten mogen dan niet meer stoppen en parkeren in de directe nabijheid van scholen. Fietsers en voetgangers krijgen zo meer ruimte Akkoord van Groningen In 2008 is een tussentijdse evaluatie gehouden en zal een Versie 2.0 worden opgeleverd waarin bepaald zal worden waar de komende twee jaren (2009-2010) het accent komt te liggen. Dat maakt het lastig om nu precies aan te geven waarvoor het geld in 2009 nodig zal zijn. Ook dan zullen we de innovatie willen blijven stimuleren, netwerken in de lucht houden, en successen willen uitdragen. Het verstevigen van de positie als Kennisstad wordt in de toekomst immers alleen maar belangrijker. Op dit moment kunnen we niet anders dan aangeven dat we óók in 2009 nieuwe programma’s, projecten en stimuleringstrajecten zullen ontwikkelen. Of dit meer gericht zal zijn op de Energiesector of juist bijvoorbeeld meer op de Cultuur/Creatieve Stad op Healthy Ageing/Life Sciences of misschien Ondernemerschap, zal de komende maanden naar aanloop van de vaststelling van Versie 2.0 duidelijk worden. Ook het beschikbare budget (momenteel nog niets!) zal daarbij een rol spelen. Wat we in ieder geval zeker weten is dat we de Kenniscampagne ook in 2009 willen doorzetten. Een imago-campagne wordt pas echt effectief wanneer deze langer wordt doorgezet dan één jaar. De basiscampagne (website, magazine, advertentie) kent een meer structureel karakter en daarbovenop worden incidentele activiteiten georganiseerd. Zo willen we in 2009 de eerste ‘Groningen, Talent Tour’ organiseren voor relaties uit Den Haag en Brussel, we zullen de Nacht van de Kunst en Wetenschap ondersteunen en we gaan met het SNN gezamenlijk het internationale Hanze Congres, over ‘talentconcurrentie’, organiseren. Ook staan voor 2009 diverse lobby trajecten op de rol en zal er veel aandacht zijn voor het arbeidsmarktbeleid in stad en regio. De uitwerking van de raadsmotie ‘Talenten voor Groningen’ is, samen met Noorderlink, ook in Akkoordverband opgepakt. Opbouw claim 2009 Kenniscampagne: basis Kenniscampagne: incidenteel Uitvoering Akkoord Versie 2.0 Overig Totaal

68

40.000 60.000 100.000 50.000 250.000


Nieuw beleid 2009 - 2012 Deelprogramma Economie Grote Markt (400 s) Topprioriteit van ons college de komende twee jaar is de ontwikkeling van de Grote Markt en daarmee het Forum. Met deze ontwikkeling willen we nieuwe dynamiek brengen in het stadshart en hopen we anderen te verleiden ook te investeren in de binnenstad. Daarom willen we in deze begroting een aantal resterende tekorten oplossen. Het gaat om tekorten voor archeologisch onderzoek, het vergroten van de fietskelder, het verplaatsen van Images, het saneren van de schuld van Images aan Wolf en we willen een risicobuffer maken voor tekorten die kunnen ontstaan door loon- en prijsstijgingen wanneer er vertraging optreedt. De beschrijvingen hiervan vindt u bij de verschillende programmaonderdelen terug (woonklimaat en sport en cultuur). Onze investeringsbijdrage aan de uitvoering van De Grote Markt Oostzijde bedraagt 31,25 miljoen euro. Om dit bedrag te kunnen investeren is het noodzakelijk om in 2010 circa 2,3 miljoen euro aan structurele ruimte beschikbaar te hebben. In de meerjarenbegroting tot en met 2010 zijn bedragen opgenomen om dit bedrag bij elkaar te sparen. Het gaat om een jaarlijks bedrag van 400 duizend euro structureel. We stellen voor dit bedrag ook in 2009 beschikbaar te stellen. Eemskanaalzone/Westpoort/Europapark-station (300 s) Vanaf de jaarschijf 2004 heeft uw raad in de meerjarenbegroting middelen opgenomen voor de projecten Eemskanaalzone, Westpoort en Station Europapark. In die meerjarenbegroting zijn we uitgegaan van een eigen bijdrage van 25 miljoen euro in de periode tot en met 2010. Voor de periode tot en met 2010 is jaarlijks een bedrag van 300 duizend euro structureel opgenomen. In de begroting van 2006 heeft u besloten daarvan jaarlijks 90 duizend euro structureel in te zetten voor Westpoort, ten behoeve van de aansluiting op de A7 (investeringsbedrag van 7,5 miljoen euro) en 210 duizend euro voor Eemskanaalzone ten behoeve van de Berlagebrug (investeringsbedrag van 17,5 miljoen euro). Wij stellen voor het bedrag van 300 duizend euro structureel voor Westpoort en Eemskanaalzone beschikbaar te stellen. Activiteitenbudget EBP (400 i) In totaal hebben we in 2009 2,1 miljoen euro ingeraamd voor EBP-activiteiten. Daarvan stellen we voor 400 duizend euro uit nieuw beleid te dekken. In het financiële overzicht (zie tabel Activiteiten EBP onder ‘Wat gaat het kosten?’) is per deelprogramma aangegeven hoe we de beschikbare 2,1 miljoen euro voor 2009 willen inzetten. De bijdrage Nieuw Beleid is daarbij aan de volgende projecten toebedeeld: In 2010 willen we 350 duizend euro bestemmen voor het EBP. We stellen voor het bedrag van 400 duizend euro voor 2009 beschikbaar te stellen.

Energy Valley: in afwachting van het nieuw economisch beleid, ingaande per 2010, stellen wij 81 duizend euro beschikbaar voor 2009. Wij verbinden aan onze bijdrage de voorwaarde dat de stichting Energy Valley zich met name dient in te zetten op de versterking van de positie van Groningen op het gebied van (groen) gas en ‘Energie en ICT’ Actieplan Energie: we ondersteunen activiteiten die zich richten op de profilering als energiestad, energiekennisoverdracht en het uitbouwen van de (groen) gas-positie. Ook faciliteren we startende ondernemers in deze sector en stimuleren we bedrijvigheid op het gebied van nieuwe brandstoffen c.q. energiebronnen. Daartoe stellen wij voor 95 duizend euro beschikbaar te stellen Subsidiemanagement internationale programma’s: in de nota gemeentelijke internationale samenwerking ‘Groningen Wereldstad’ hebben wij ons voorgenomen te investeren in het binnenhalen van Europese subsidieprogramma’s. Daartoe willen wij 120 duizend euro vrijmaken, in te zetten op ICT/Duurzaamheid, Energie en de creatieve economie. Projecten detailhandel binnenstad: bovenop de reguliere projecten stellen wij voor, in aanloop op de uitvoering van het impulsprogramma Binnenstad.nu, 104 duizend euro beschikbaar te stellen voor activiteiten die bijdragen aan ondernemersschap in de binnenstad, waaronder ondersteuning


69

van duurzaamheidsinitiatieven, hulp bij bedrijfsopvolging en de ondernemersgerichte activiteiten rondom de revitalisering van Gelkingestraat en de entree van het Ebbingekwartier. We willen voor het EBP in 2009 400 duizend euro en in 2010 350 duizend euro beschikbaar stellen. Marketing Groningen (200 s) (68 i) Op 25 juni 2008 heeft u een motie aangenomen waarbij het college het verzoek heeft gekregen te kijken naar de mogelijkheden van structurele financiering van Marketing Groningen (MG) in de begroting van 2009. Wij willen dat Marketing Groningen haar werk kan voortzetten en stellen daarom voor vanaf 2009 200 duizend euro structureel beschikbaar te stellen. Daarnaast stellen we 68 duizend euro incidenteel beschikbaar. Het resterende deel willen we financieren uit het op te richten binnenstadsfonds. Financiering verhoging bijdrage Regiovisie Met ingang van 2007 is de bijdrage van de stad aan de Regiovisie verhoogd van 1,2 miljoen naar 2,1 miljoen euro per jaar. De dekking voor deze verhoging met 900 duizend euro is destijds tot en met 2009 incidenteel opgelost met de middelen voor Kolibri. We hebben ons nu tot minimaal 2009 verbonden aan de Regiovisie. Omdat we ervan uitgaan dat die bijdrage ook na 2015 zal worden voortgezet, stellen we vanaf 2010 een structurele bijdrage van 900 duizend euro uit nieuwe beleidsmiddelen voor. Grote Markt archeologisch onderzoek (2.600 i) De binnenstad van Groningen en daarmee ook de Grote Markt oostzijde behoort tot de belangrijkste archeologische gebieden in onze stad. Bij de wederopbouw van de Grote Markt oostzijde heeft in de naoorlogse jaren op een heel beperkte schaal archeologisch onderzoek plaatsgevonden. Aangenomen wordt dat wat nu nog in het gebied aanwezig is wezenlijke informatie zal bevatten over de vroege ontwikkeling van het dorp en de stad Groningen. Op basis van de wettelijke regelingen is voor de Grote Markt oostzijde een uitgebreid archeologisch onderzoek vereist. Uw raad heeft eerder een budget van 600 duizend euro beschikbaar gesteld. Met behulp van dit budget wordt in 2008 een proefopgraving uitgevoerd. Daarmee krijgen we een eerste indicatie van wat we in het plangebied kunnen aantreffen. In de daaropvolgende jaren wordt het archeologisch onderzoek fasegewijs verder uitgevoerd. Voor de jaren tot en met 2011 is nog eens 2,6 miljoen euro nodig. Wij stellen voor die middelen vanaf 2009 beschikbaar te stellen uit het vrijgevallen budget ISV. Fietsenstalling Grote Markt (3.350 i) (1.700 i) Onderdeel van de nieuwe garage in de Oostwand van de Grote Markt wordt een fietsenstalling. Bij de begroting 2008 hebben we een deel van de kosten van de fietsenstalling gedekt uit de stadsmeierrechten (3,35 miljoen euro). Dit bedrag komt in 2009 vrij. De fietsenstalling kost echter meer dan dit, daarom reserveren wij daar bovenop nog eens 1,7 miljoen euro uit de middelen ISV voor dit project. Kansrijk ondernemerschap/wijkeconomie (150 duizend euro) Samen met onze partners hebben wij het voorstel ‘Hoogvliegers in de wijk’ ontwikkeld. Hiermee geven wij uitvoering aan de motie ‘Kansrijk Ondernemerschap’ die uw raad in november 2007 heeft aangenomen. Wij stellen voor in te zetten op de twee krachtwijken met een integraal programma dat zich richt op het stimuleren van ondernemersschap, het versterken van bestaande bedrijvigheid alsook gebiedsverbetering. Ondernemers en starters worden pro-actief benaderd, er wordt begeleiding geboden bij het opstellen van ondernemingsplannen en het aanvragen van microkredieten en er vindt coaching na de start plaats. Het ondernemershuis richt zich in eerste instantie op starters en gevestigde ondernemers in de Korrewegwijk en De Hoogte. Eén van de activiteiten die deel gaat uitmaken van het programma is microfinanciering, dat geheel extern gefinancieerd wordt. De totale investering bedraagt 695 duizend euro, bestaande uit externe bijdragen (195 duizend euro), rijksmiddelen krachtwijken (350 duizend euro) en extra middelen in de begroting 2009 (150 duizend euro).

70


Stationsgebied (500 i) De strategische ligging tussen A7/A28 en binnenstad geeft het Stationsgebied een uniek vestigingsmilieu. Ons doel, zoals geformuleerd in de concept-structuurvisie “Stad op Scherp”, is om hier op termijn een optimale overstapmachine en een hoogstedelijk nieuw (binnen)-stadsdeel te realiseren. Met de garantie van een optimale bereikbaarheid voor alle modaliteiten moet dit gebied dè toplocatie en het visitekaartje van de stad, de regio en de rest van Noorden worden. Eind 2007 zijn we gestart met nadere verkenningen voor de opgave voor het Stationsgebied, aan weerszijden van de sporen. Deze verkenningen zullen de bouwstenen moeten opleveren voor een ontwikkelingsvisie, die we medio 2009 aan uw raad zullen presenteren. Voor het maken van deze ontwikkelingsvisie hebben we voor 2009 500 duizend euro gereserveerd uit de stadsmeierrechten. We stellen voor dit bedrag beschikbaar te stellen. De ontwikkeling van het Stationsgebied krijgt een steun in de rug van het Rijk met de benoeming tot voorbeeldproject binnen het “Programma Spoorzone-ontwikkeling”. Ebbingekwartier (150 i) Van oudsher was het Ebbingekwartier een unieke en markante plek in de stad met de gasfabriek, elektriciteitscentrale, het circusterrein en de vele kleine bedrijfjes langs het Boterdiep. Nu staat dit deel van de stad op het punt om opnieuw een herkenbaar gezicht te krijgen: een broedplaats voor de creatieve industrie, een stadgedeelte waar een concentratie van kunst, wetenschap, creatief onderwijs en innovatieve bedrijvigheid is. Een gebied waarvan men weet: daar gebeurt het, daar wordt vernieuwd, uitgedacht en innovatief vooruitgestreefd. In het voorjaar van 2008 hebben we de visie voor het gebied vastgesteld. De nadruk ligt nu op de uitwerking en uitvoering van concrete projecten en initatieven. Tijdens de Eerste Ebbinge Gist op 12 juni zijn ideeën gepresenteerd, welke nu uitvoering moeten krijgen. Wij stimuleren, faciliteren en zorgen voor een (huur)pand als uitvalsbasis voor de programmeur en diverse activiteiten in het gebied. We stellen voor hiervoor incidenteel 150 duizend euro in 2009 beschikbaar te stellen. Dit wordt gedekt uit de stadsmeierrechten. Deelprogramma Verkeer en Vervoer Regiotram/Kolibri OV-netwerk (300 s) In februari 2007 heeft u ingestemd met de nota ‘Tram in Stad en Regio’. Daarmee is een historische beslissing genomen om als stad in te zetten op het concept regiotram. Als eerste uitwerking daarvan geldt de lijn CS – Zernike. Deze eerste lijn zal bij de oplevering in 2014 een investering van 150 miljoen euro met zich meebrengen. Als stad willen we een bedrag van ca. 50 miljoen euro investeren. In de meerjarenbegroting is tot en met 2015 rekening gehouden met een bijdrage van jaarlijks 300 duizend euro structureel. De overige financiering komt uit bijdragen van de regio Groningen-Assen, provincie Groningen en het Regio Specifieke Pakket (zuiderzeelijngelden). Ringwegen (454 i) De ringwegen zijn een essentiële schakel in het Groningse verkeerssysteem. Met de provincie zijn afspraken gemaakt over het opwaarderen van de Westelijke, Noordelijke en Oostelijke Ringweg. Daaraan draagt de stad jaarlijks 454 duizend euro bij. We stellen voor het bedrag van 2009 beschikbaar te stellen. Voor het jaar 2010 stellen we voor eveneens 454 duizend euro incidenteel te reserveren en vanaf 2011 willen we de benodigde 454 duizend euro structureel regelen. Daarmee hebben we onze bijdrage gedekt. Fietsmaatregelen (3.000 i) Het verbeteren van de fietsinfrastructuur is één van de speerpunten van ons collegeprogramma. In de meerjarenbegroting stellen wij hiervoor in het jaar 2009 3 miljoen euro beschikbaar. Budget verkeersmaatregelen-reconstructies (100 s) Ons bereiken jaarlijks vele verzoeken voor verkeerskundige aanpassingen in de directe woon- of bedrijfsomgeving. Wij willen meer oog hebben voor deze ‘kleine’ verkeersproblemen in de wijken. Dat kan gaan om verkeersdrempels, zebra’s, abri’s, omdraaien voorrangssituatie etc. Daarnaast


71

investeren we in de afronding van 30-km gebieden, schoolomgevingen en school-thuis routes, verkeerseducatie en de Week van de Vooruitgang (zie hierboven voor toelichting). In de meerjarenbegroting 2007-2010 is hiervoor in 2009 en in 2010 telkens 100 duizend euro structureel gereserveerd. We stellen voor dit bedrag voor 2009 beschikbaar te stellen. Herinrichting Diepenring (2.000 i) De verbetering van de ruimtelijke en functionele kwaliteit van de Diepenring betekent een impuls voor de toeristische en economische potenties van de binnenstad. Dat geeft invulling aan een duurzame en groene binnenstad, met rust en ruimte als contramal van de intense en drukke gebieden. De gedachten over de herinrichting gaan in de richting van het creëren van meer ruimte voor voetgangers en fietsers, een aangenaam verblijfsklimaat langs de kades, waarbij we meer gebruik maken van de kwaliteiten van het water, het verminderen van het aantal parkeerplaatsen en het reduceren van de voor de auto beschikbare ruimte tot 1 rijstrook. We stellen voor twee miljoen euro voor de uitvoering van een eerste fase te bestemmen, te dekken uit de stadsmeierrechten. Wij stellen voor dit bedrag beschikbaar te stellen. Akkoord van Groningen Akkoord van Groningen (200 i) (250 i) We stimuleren de onderlinge netwerken: zowel tussen kennisinstellingen, beleidsmakers en bestuurders van verschillende (semi)overheden en het bedrijfsleven. Door korte lijnen en gemengde contacten krijgt innovatie een grotere kans. Overal waar mogelijk dragen we uit wat er in Groningen op innovatief terrein gebeurt - ongeacht de organisatie of het bedrijf waar het gebeurt. Dit gebeurt inmiddels ook op massamediaal niveau door de campagne City of Talent. We trekken daarbij ook gezamenlijk op in lobby trajecten in Den Haag en Brussel. In de meerjarenbegroting is voor de jaarschijven 2008, 2009 en 2010 steeds 200 duizend euro incidenteel opgenomen. Dit zijn voornamelijk de personele lasten. We stellen voor het bedrag voor 2009 beschikbaar te stellen. Daarnaast stellen we voor een activiteitenbudget van 250 duizend euro per jaar voor 2009 en 2010 voor het Akkoord van Groningen beschikbaar te stellen. Overigens geldt voor de activiteitenbudgetten dat dit steeds matchingsgelden zijn met de gelden van de kennisinstellingen. Kennis (500 i) De kennisintensieve bedrijvigheid is één van de belangrijke speerpunten van ons beleid. Door de veranderende de financieringsstromen uit Brussel en Den Haag is voor Kennisprojecten steeds vaker co-financiering uit de regio nodig. Vaak is dat geld bij provincie, SNN of NOM wel deels beschikbaar maar zijn zij pas bereid te leveren wanneer ook de gemeente in kwestie bijdraagt. Daarom willen wij een kennisfonds in het leven roepen. Een fonds kan als sturingsinstrument worden ingezet om belangrijke kennisintensieve projecten los te trekken.Met potentiele co-financieringsgelden blijven we gesprekspartner en kunnen we ook eisen stellen aan de economische betekenis voor de stad van diverse projecten. Daarom stellen we voor 500 duizend euro incidenteel beschikbaar te stellen voor dit fonds.

72


2.3.4 Wat gaat het kosten? Bestaand beleid Prod.nr. Dienst Lasten 7.12 RO/EZ 7.07 RO/EZ 5.05 MD 6.10 OCSW 6.23 OCSW 7.05 RO/EZ 7.06 RO/EZ 7.22 RO/EZ 7.24 RO/EZ 7.27 RO/EZ RO/EZ

Baten 7.12 7.07 5.05 6.10 6.23 7.05 7.06 7.22 7.24 7.27

RO/EZ RO/EZ MD OCSW OCSW RO/EZ RO/EZ RO/EZ RO/EZ RO/EZ RO/EZ

Productgroep

2008

2009

2010

2011

2012

Economisch Business Plan Bedrijventerreinen / kantoren Marktwezen Handel en ambacht Internationale betrekkingen Verkeer en vervoer Parkeerbedrijf Buitenbezittingen In expl. Te nemen eigendommen Binnen bezittingen Overig Totaal lasten

6.496 6.735 694 1.818 146 2.377 10.196 3.573 352 2.118 19.128 53.633

5.942 7.070 612 1.879 247 6.686 10.000 2.291 2.363 7.849 44.939

5.656 2.788 684 1.992 215 5.130 11.035 1.938 2.412 7.180 39.030

5.938 1.474 684 2.071 220 5.048 11.482 18 1.529 2.504 6.953 37.921

6.172 1.530 684 2.154 225 5.180 11.945 18 1.588 2.601 6.981 39.078

6.415 1.588 684 2.240 230 5.317 12.425 19 1.648 2.701 7.016 40.283

Economisch Business Plan Bedrijventerreinen / kantoren Marktwezen Handel en ambacht Internationale betrekkingen Verkeer en vervoer Parkeerbedrijf Buitenbezittingen In expl. Te nemen eigendommen Binnen bezittingen Overig Totaal baten

2.475 1.128 599 12 759 11.309 4.022 3.026 1.946 10.415 35.691

2.111 1.344 610 1.168 9.949 17 1.329 2.497 659 19.684

2.123 442 677 1.182 11.219 5 1.452 2.626 543 20.269

2.210 459 677 1.228 11.613 18 1.529 2.726 560 21.020

2.294 476 677 1.275 12.058 18 1.588 2.831 581 21.798

2.382 495 677 1.324 12.520 19 1.648 2.939 604 22.608

Totaal saldi voor reserve mutaties

17.942-

25.255-

18.761-

16.901-

17.280-

17.675-

6.7248.945

10.28811.818

4052.426

426536

440556

456578

15.721-

23.725-

16.740-

16.791-

17.164-

17.553-

2009 8006003004543.0001004002684505002.0002.6001.70015013.322-

2010 1.2009006004542003502004509005.254-

2011 1.2001.2006004542002009004.754-

2012 1.2001.5006004542002009005.054-

2009 3.3505001504.000-

2010 -

2011 -

2012 -

34.062-

22.045-

21.918-

22.607-

Reserve mutaties Totaal toevoegingen Totaal onttrekkingen Totaal saldi na reserve mutaties Nieuw beleid Prod.nr. Dienst RO/EZ RO/EZ RO/EZ 7.05 RO/EZ 7.05 RO/EZ 7.05 RO/EZ 7.12 RO/EZ 7.12 RO/EZ 9.01 BSD BSD RO/EZ RO/EZ 7.10 RO/EZ 7.07 RO/EZ 7.12 RO/EZ

2007

Grote Markt Regiotram / Kolibri / OV-netwerk Eemskanaal / Europapark / Westpoort Bijdrage ringwegen Fietsnota Budget verkeersmaatregelen - reconstructies Activiteitenbudget EBP Marketing Groningen Akkoord van Groningen Kennis Herinrichting Diepenring Regiovisie Grote Markt Oostzijde archeologisch onderz Grote Markt Oostzijde extra cap fietsenkelder Kansrijk ondernemerschap Totaal nieuw beleid

Bestedingsvoorstel Stadsmeierrechten Prod.nr. Dienst RO/EZ RO/EZ RO/EZ

Grote markt Oost zijde aanleg fietsenkelder Stationsgebied Ebbingekwartier Totaal Bestedingsvoorstel stadsmeierrechten Saldo programma + nieuw beleid


15.721-

23.725-

73

EBP Begroting 2009 540.000

Voorstel 2009 541.000

totaal

90.000 50.000 0 30.000 170.000

100.000 50.000 5.000 0 155.000

totaal

0 75.000 75.000

95.000 81.000 176.000

totaal

125.000 20.000 145.000

85.000 0 85.000

totaal

50.000 100.000 150.000

50.000 75.000 125.000

80.000

220.000

totaal

50.000 50.000

60.000 60.000

totaal

0 0

100.000 100.000

totaal

0 0 0

0 0 0

totaal

30.000 30.000

60.000 60.000

74.000

150.000

20.000 8.900 45.100 74.000

20.000 10.000 0 30.000

Programma/projecten

Bedrag 2008

I. GRONINGSE PIEKEN: ICT-sector: Actieprogramma ICT ICT Platform ICT en Duurzaamheid: Overig

Energiesector: Energie actieplan Energy Valley

Life sciences: Clustervorming Overig

Creatieve economie: Ebbingekwartier Uitvoeringsprogramma

II. BINDEN EN BOEIEN: Actieplan starters:

Incubatorvoorzieningen:

Wijkeconomie: Ondernemershuis Microfinanciering

Economic Talent Board:

III. BLIK OP HET OOSTEN: Internationale handelsrelaties: Economische stedenbanden NOA-gebied China Overig totaal Subsidiemanagement w.o. Interreg: Creatieve economie ICT & Duurzaamheid Energie Overig totaal

74

35.000 35.000 30.000 20.000 120.000


Programma/projecten

Bedrag 2008 Voorstel 2009

IV. BASIS OP ORDE:

728.000

670.000

totaal

70.000 70.000

70.000 70.000

Aansluiting arbeidsmarkt: Dienstensector zakelijk en non-profit Formatie/projecten SOZAWE Formatie/projecten OCSW totaal

20.000 125.000 125.000 270.000

20.000 100.000 100.000 220.000

263.000

250.000

25.000 25.000 25.000 338.000

50.000 30.000 0 330.000

50.000 50.000

50.000 50.000

534.000

532.000

100.000 50.000 0 10.000 160.000

100.000 154.000 50.000 36.000 340.000

totaal

25.000 20.000 15.000 60.000

25.000 20.000 15.000 60.000

totaal:

314.000 314.000

132.000 132.000

182.000

25.000

totaal

25.000 82.000 75.000 182.000

0 25.000 0 25.000

Totaalbudget EBP

2.138.000

2.138.000

Dienstverlenende overheid:

Kantoorlocaties en bedrijventerreinen: Samenwerking/communicatie Terreinwinst Projectinitiatieven Terreinwinst Parkmanagement Terreinwinst Bedrijventerreinen- en kantorenmonitors totaal Aanpak wijkwinkelcentra: totaal

V. VERSTERKEN POSITIE BINNENSTAD: Detailhandel binnenstad: Binnenstadmanagement Projecten binnenstad Herijking Nota Detailhandel en Leisure (Beleids)onderzoek + projecten totaal Toerisme: Toeristische promotie/activiteiten Noorderslag/Eurosonic Monitoring en onderzoek

Marketing Groningen:

VI. OVERIG: Bijdrage coördinatie GSB (BSD): Onvoorzien Overig


75

76 Projecten en activiteiten programma Verkeer en Vervoer Nw beleid 2009

Nw beleid 2010-2011

Stadsmeijer Subsidies rechten 2009

Opmerkingen

Deelprogramma Kantoren/ Bedrijventerreinen Kantoren Gebiedsontwikkeling Europapark Glaudé Stationsgebied zuid Grote Markt van Heemskerckpark UMCG/Bodenterrein

Bedrijventerreinen Westpoort Kranenburg-Noord Westpark Hoendiep-Noord Zernike Eemspoort Eemspoort-zuid Terreinwinst/parkmanagement

PM PM PM

PM PM PM

500

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

PM Onderdeel extra investeringsbijdrage Sleutelprojecten PM PM - zie Binnenstad


-

-

(90 s)

(90 s)

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Deelprogramma Kennisontwikkeling Akkoord van Groningen Kennisontwikkeling

200 (i)

200 (i)

-

-

-

-

-

-

Deelprogramma Vestigings- en ondernemingsklimaat - Economisch Businees Plan - Marketing Groningen - Kansrijk ondernemerschap/wijkeconomie

400 (i) 400 (s)

350 (i)

-

-

-

-

-

-

500 (i)

-

76

-

15.000 EZ/Kompas - Inzet is budgetair neutrale exploitatie - Reeds gedekt - Budgettair neutrale exploitatie - Budgettair neutrale exploitatie - Budgettair neutrale exploitatie - Budgettair neutrale exploitatie - zie Duurzame ontwikkeling

1.050 GSB middelen



Nw beleid 2009 Deelprogramma Binnenstad Grote Markt - investering Grote Markt - exploitatie forum Grote Markt - aanleg fietskelder Ebbingekwartier Binnenstadsvisie

Nw beleid 2010-2011


400 (s)

400 (s)

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

3.350 150

-

-

-

-

-

-

-

-

300 (s)

300(s)

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

100 (s)

100 (s)

-

-

-

-

-

-

454 (i)

350 (i)

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Opmerkingen

-

Financiering middelen 2008

Verkeer en vervoer Openbaar vervoer Kolibri- Tramlijn CS zernike etc OV-As Peizerweg 1 (busbaan Koeriersterweg) OV-As Peizerweg 2 ( Paterwoldseweg -Emmaviaduct) Station Europapark Toegankelijkheid haltes Dynamisch reisinformatiesysteem Autoinfrastructuur Verkeersmaatregelen- reconstructies Project Ringenwegen (in prioriteitsvolgorde) - Westelijke ringweg/Noordelijke Ringweg - Noordelijke ringweg/Bedumerweg/Noordzeebrug - Oostelijke ringewegen Aansluiting Westpoort op de A7 Langmanmaatregelen (gemeente) Euvelgunnetrace, Julianaplein (RWS) Berlagebrug Sontbrug Sontwegtrace Afmaken Noord-zuid route Verkeerstructuur Europapark

PM Bijdrage Regiofonds, ZZL pakket etc - Reeds gedekt 8.220 BDU 2.000, Quik Wins 4.000 en OV reserve 2..220 - grondexploitatie Europapark-Europapark-station - Dekking verkeersreconstructies en diverse externen 750 300 OV reserve + 450 nog nader te bepalen

PM

-

-

-

201 (s)

201 (s)

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

- reeds gefinancierd 454 Gemeentelijke BDU + jaarlijks 2,25 mln provincie - vanaf 2011 - grondexploitatie Westpoort - reeds gedekt - Dekking RWS 7.600 BDU - Dekking Meerstadmiddelen - Subsidielobby FES voor "Centrale Zone" - Reeds gedekt - grondexploitatie Europapark-Europapark-station

77 Gemeentebegroting 2009

77

78 Nw beleid 2009 Verkeerstructuur Zernike Verkeersstructuur Damsterdiep Autoluw Steentilstraat Herinrichting Diepenring Doorstroming van Ketwich Verschuurlaan/ Laan CdH Parkeren Parkeergarage Damsterdiep Parkeergarage CiBoGA Parkeegarage Forum Uitbreiding parkeerregime schilwijken P+R Euroborg P+R Hoogkerk P+R Zernike Verbeteren parkeerservice Fiets Stap op deel 1 m.o.m. fietsbrug Plataanlaan Stap op deel 2 Fietstunnel Euvelgunnetrace Eemspoort Fietstunnen Helperzoon-Europapark Fietstunnel Meeuwerderweg Fietsparkeren


Verkeersveiligheid 30 KM Engelbert, Middelbert en Dorwerd Afronden 30 km gebieden in stad Schoolomgevingen Schoolthuisroute Week van de vooruitgang Verkeerseducatie Kleine verkeersprojecten

78

Nw beleid 2010-2011


grondexploitatie Zernike exploitatieopzet Damsterdiep 100 BDU + dekking verkeersreconstructies - Dekking 1e gedeelte stadsmeiergelden 2008 350 BDU + dekking verkeersreconstructies

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1.000

-

-

-

-

-

-

-

3.000 (i)

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

Opmerkingen

-

Parkeerexploitatie Parkeerexploitatie Parkeerexploitatie exploitatie parkeerbedrijf reeds gedekt reeds gedekt BDU + dekking verkeersreconstructies exploitatie parkeerbedrijf

- reeds gedekt 2.300 BDU 1.850 en claim regiofonds 450 - Dekking exploitatie ZRW maatregelen - exploitatie Europapark-Europapark-station - exploitatie Europapark-Europapark-station - Dekking verkeersreconstructies

150 BDU + dekking verkeersreconstructies 525 BDU + dekking verkeersreconstructies - Dekking verkeersreconstructies - Dekking verkeersreconstructies 45 BDU + dekking verkeersreconstructies - Dekking verkeersreconstructies - Dekking verkeersreconstructies


2.4

Leefomgeving

We willen dat onze burgers leven in een stad, wijk en buurt waar het veilig is en waar het prettig is om te verblijven. Dit programma bestaat uit een aantal deelprogramma’s: een schone en hele leefomgeving, veiligheid en brandweerzorg. Een schone en hele leefomgeving Het beheer van de stad is gericht op het instandhouden van een schone en hele leefomgeving. Deze ambitie is verder uitgewerkt in BORG (Beheer openbare ruimte Groningen), waarin de kwaliteitsdoelen zijn vastgelegd die we in het beheer nastreven. In de periode van 1996 t/m 2006 is met de inzet van extra middelen de kwaliteit van het onderhoud geleidelijk verhoogd tot het gewenste Borgniveau. Met ingang van 2007 is een aantal bezuinigingen doorgevoerd in het onderhoudsbudget. In september 2007 is uw raad schriftelijk geïnformeerd over het feit dat we, ondanks de bezuinigingen, denken dat we de huidige BORG-kwaliteit kunnen vasthouden. Het streven naar een verhoging van het tevredenheidspercentage van 80 % naar 85 % in 2010 en het verhogen van het rapportcijfer voor onderhoud van de openbare ruimte van een 7,4 naar een 7,8 in 2010 werd door de bezuinigingen echter niet meer reëel. Met ingang van de begroting 2009 hebben we daarom de tekst bijgesteld naar het vasthouden van de huidige kwaliteit. Deze bijgestelde doelstelling kunt u in onderstaande paragraaf terug vinden. De afname van middelen wordt deels gecompenseerd door efficiencymaatregelen en duurzaam onderhoud. Jaarlijks monitoren we hoe de feitelijke onderhoudskwaliteit zich ontwikkelt en of deze doelstelling – handhaving van het onderhoudsniveau – ook daadwerkelijk wordt gehaald. Speciale aandacht zal daarbij in 2009 zijn voor groen op verhardingen, omdat de kwaliteit daarvan onder de BORG-norm blijft. De ontwikkeling daarin en de effecten van extra middeleninzet zullen in 2009 worden geëvalueerd. Met de actie Schoon, Heel en Veilig (SHV) zetten we vooral in op een integrale en vernieuwende aanpak van de woonomgeving. Hierbij wordt bewonersparticipatie zoveel mogelijk gestimuleerd. De aanpak richt zich vooral op plekken waar veel mensen samen komen en waar een relatief groot belang wordt gehecht aan een hele, veilige en goed verzorgde leefomgeving. Tot slot willen wij het groen binnen de stedelijke ecologische structuur op ecologische wijze beheren. Veiligheid Hoewel Groningen goed blijft scoren op het gebied van veiligheid, zien we dat de jarenlange gestage daling van de criminaliteitscijfers op een aantal terreinen begint af te vlakken. Het aantal geweldsmisdrijven is in 2007 zelfs licht gestegen. Hoewel dit aantal in 2008 al weer lijkt te stabiliseren is dit een duidelijk teken dat we actief bezig moeten blijven met het veiligheidsbeleid in de stad. In vergelijking met andere grote steden scoort Groningen nog steeds goed. Het huidige veiligheidsbeleid kent een looptijd tot en met 2009. De aanpak in het beleid kenmerkt zich door enerzijds een doelgroepgerichte en anderzijds een gebiedsgerichte aanpak. De belangrijkste doelgroepen waar wij op focussen zijn: veelplegers, overlastgevenden, slachtoffers en daders huiselijk geweld en jeugd. In onze gebiedsgerichte aanpak richten we ons onder andere op inbraakpreventie (specifiek gericht op ouderen en studenten), het functioneren van de meldpunten overlast, cameratoezicht en de aanpak van fietsendiefstal.

79


In 2009 zal ook de aanpak van de vogelaarwijken worden ingepast in onze gebiedsgerichte aanpak. Verder zal in 2009 het huidige veiligheidsbeleid worden geëvalueerd en zal een nieuw veiligheidsplan worden opgesteld. 2.4.1 Wat willen we bereiken? - Een stad die heel, schoon en veilig is. Een schone en hele leefomgeving

In 2006 was 80% van de bewoners en bezoekers tevreden over het onderhoud. Het gemiddelde cijfer voor de woonomgeving als maat voor tevredenheid over het onderhoud was in 2006 een 7,4. We streven ernaar dit niveau in de komende jaren (2009 en 2010) te handhaven; Groningen moet beter scoren op het onderwerp “verloedering” dan vergelijkbare steden.We vergelijken het oordeel van de bewoners over “verloedering” met de scores in enkele vergelijkbare steden (o.a. Amsterdam, Den Haag, Eindhoven, Utrecht, Zwolle); Een openbare ruimte waarvan het onderhoudsniveau overeenkomt met de in BORG omschreven ambities; Een goed functionerende infrastructuur. De vuillast van riooloverstorten moet binnen de landelijke norm blijven, bij buien tot 20 mm per uur mag geen wateroverlast ontstaan, voor 2010 moeten alle ongezuiverde lozingen van woonschepen zijn opgeheven. De werking van beweegbare bruggen moet voortdurend gegarandeerd zijn, terwijl de bediening zo efficiënt mogelijk wordt georganiseerd.

Veiligheid Het percentage van de bevolking dat zich (wel eens) onveilig voelt mag niet hoger zijn dan 20%. In 2006 was dat percentage 15%. In vergelijking met andere (vergelijkbare) steden scoren we daarmee zeer goed. We willen in 2009 in elk geval bereiken dat het huidige percentage minimaal gelijk blijft. Het aantal geweldsdelicten is in 2007 licht gestegen. In 2008 lijkt het aantal geweldsdelicten al weer te stabiliseren. We willen dat het aantal geweldsdelicten in 2009 wordt teruggebracht naar het niveau in 2006. We richten ons daarbij specifiek op de aanpak van veelplegers en huiselijk geweld. Het aantal woninginbraken is in 2007 iets gestegen. In 2008 lijkt deze stijging door te zetten. Deze stijging willen we in 2009 een halt toe roepen door onder andere gerichte voorlichting te geven over inbraakpreventie aan ouderen en studenten. Het aantal jeugdige verdachten in de categorie 12 t/m 17 is 60 per 1000 jeugdigen. Dit aantal ligt nog steeds ver boven onze ambitie van 50 (of minder) per 1000 jeugdigen. In 2009 willen we dichter bij onze ambitie komen. Dit doen we door de succesvolle aanpak van Corpus Paraat toe te passen in andere wijken en door het evalueren van de diverse projecten die gericht zijn op jongeren. Corpus Paraat is een samenwerkingsvorm tussen jongerenwerk, jeugdreclassering, politie en gemeente met als doel het bestrijden van (jongeren)overlast en –criminaliteit door extra aandacht te besteden aan relaties en problemen in gezinssituaties. Brandweerzorg In januari 2008 is het Beleidsplan brandweerzorg en rampenbestrijding 2008-2011 vastgesteld. In 2009 worden de voor dat jaar opgenomen doelstellingen nagestreefd. Deze doelstellingen hebben betrekking op de geoefendheid van de brandweer als gevolg van de invoering van het Besluit Kwaliteit Brandweer, de controles brandveiligheid en de opkomsttijden van de brandweer. De uitdaging is om deze doelstellingen te realiseren binnen de mogelijkheden die het Arbeidstijdenbesluit (minder uren inroosteren) biedt en vanwege het tweede loopbaanbeleid.

80


2.4.2


Een schone en hele leefomgeving In de afgelopen jaren is de tevredenheid over de woonomgeving in Groningen geleidelijk toegenomen. In 2004 werd dit onderdeel gewaardeerd met een 7,3, in 2006 werd een 7,4 genoteerd. Vanaf dat moment streven we ernaar om met een beperktere inzet van onderhoudsmiddelen de score uit 2006 vast te houden. In het najaar van 2008 wordt opnieuw geënquêteerd; de resultaten daarvan zullen begin 2009 bekend zijn. De score op het onderwerp verloedering was in 2006 gelijk aan 2004. De doelstelling om beter te scoren dan vergelijkbare steden is de afgelopen jaren telkens gehaald. Er is een toenemende vraag naar een hoge kwaliteit van de woon- en leefomgeving. De extra hoge BORG-ambities voor de binnenstad worden ook op andere publieksintensieve plekken gewenst, zoals de Euroborg en het Stationsgebied. Daarnaast zien we dat de stad zich binnen haar grenzen steeds verder ontwikkelt en het gebruik van de openbare ruimte intensiever wordt. De resultaten van de BORG schouw in de afgelopen jaren laten een gunstige ontwikkeling zien. In 2003 voldeed slechts ca 70 % van alle verharding en groen aan het gewenste onderhoudsniveau. Uit de BORG-schouw van 2007 blijkt dat de score inmiddels op 89 % ligt. De beoogde BORG-norm van 90 % wordt daarmee bijna gerealiseerd. Met name de facetten groen, verharding (trottoirs) en schoon (onkruiden in verharding) blijven nog enigszins achter bij de ambitie. De doelstellingen ten aanzien van het functioneren van riolering en kunstwerken worden de afgelopen jaren gehaald. Voor de riolering zijn de doelstellingen en maatregelen verder uitgewerkt in het (wettelijk verplichte) Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP). Uit het plan van 2007 resteren nog twee zorgplichtprojecten: het oplossen van ongezuiverde lozingen door woonschepen en de cluster volkstuinen Bruilwering. Het nieuwe GRP (2008-2012) combineren we met het Groninger Waterplan en dat leggen we in het najaar van 2008 ter besluitvorming voor aan uw raad. Daarin worden doelstellingen en maatregelen voorgesteld waarmee we anticiperen op duurzaam (vuil) waterbeheer, de klimatologische ontwikkelingen (vaker en heviger regenbuien), de uitbreiding van de stad en tijdige vervanging van verouderde riolen. Daarnaast zullen we in 2009 op basis van een verplichting uit de (nieuwe) “wet gemeentelijke watertaken” grondwaterbeleid gaan ontwikkelen. Veiligheid Zoals in de inleiding reeds is opgemerkt blijft Groningen goed scoren op het gebied van veiligheid. Hoewel we zien dat de gestaag dalende trend van de criminaliteitscijfers in de afgelopen jaren op een aantal terreinen begint af te vlakken, blijven we in vergelijking met andere grote steden goed scoren. Brandweerzorg De organisatie van brandweer stad is in ontwikkeling vanwege de veranderende eisen die worden gesteld. Omtrent het recht op verlof is advies gevraagd aan de Landelijke Advies- en Arbitragecommissie (LAAC) van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) . Zodra dit advies er is kunnen er beslissingen genomen worden over de omvang van het personeelsbestand en het benodigde budget in relatie tot de bedrijfsvoering.


81

Kaderstellende nota’s Schoon en heel - Beheer Openbare Ruimte Groningen (2001 met actualisaties t/m 2007); - Ontwikkelingsplan begraafplaatsen 'In alle rust' .(2000); - Waterplan en Gemeentelijk Rioleringsplan 2008; - Afvalbeheerplan 2006; - Beheerbewust Werken 2004; - Bladwijzer; bomenstructuurplan 2002; - Bladgoud (actualisatie 2007); - Kapvergunningenbeleid 2004; - Van stadslicht tot dimlicht 2007; - Reclamenota 2005; - Doelsoortenbeleid ecologisch beheer (2006); - Stedelijke ecologische structuur, actualisatie kaart 2006; - Groenstructuurvisie (2008). Veiligheid - Veiligheidsplan Groningen 2005-2009 ( 2005) - Besteding extra veiligheidsgelden (2005) Brandweerzorg - Uit voorzorg (Oosting, Alders – vastgesteld in 2001); - Verordening Brandweerzorg en Rampenbestrijding (2003); - Regionaal Repressief dekkingsplan (regionaal vastgesteld in 2005); - Regionaal Beleidsplan Rampenbestrijding 2005 - 2009 (regionaal vastgesteld in 2004); - Beleidsplan Brandweerzorg en rampenbestrijding 2008 -2011. 2.4.3


Een schone en hele leefomgeving In 2010 moet 80% van de bewoners en bezoekers tevreden zijn. In 2006 was 80 % van de bewoners en bezoekers tevreden over het onderhoud. Voor de komende jaren richten wij ons – met de inzet van minder middelen – op het handhaven van dit percentage. Voor het vasthouden van het niveau van tevredenheid wordt de aanpak zoals we die kennen vanuit het project Schoon, Heel, Veilig geïntegreerd in het onderhoudsprogramma van Stadsbeheer. Op deze wijze bereiken we dat bewonersparticipatie ook veel meer aandacht krijgt bij het reguliere onderhoudsprogramma. Het project Lentekriebels wordt in 2009 gecontinueerd. Belangrijk aspect binnen het onderhoudsprogramma, waarin de Schoon, Heel, Veilig projecten zijn geïntegreerd, is de communicatie. Het goed presenteren van alle activiteiten die we ontplooien draagt bij aan meer bekendheid van de verschillende positieve ontwikkelingen en daarmee aan een grotere tevredenheid over de leefomgeving. Voor het programma 2009 zal dan ook opnieuw een goed communicatieplan worden opgezet. Het Huiskamerproject in de binnenstad is een verbijzondering van Schoon, Heel en Veilig. Gemeente en regiopolitie werken intensief en integraal samen aan het beheer van de stad. Elk jaar wordt een actie programma opgesteld en vastgesteld door een stuurgroep bestaande uit Burgemeester en wethouders én de directeuren van stadsbeheer en milieudienst en de chef van de regiopolitie Groningen/Haren. In 2009 zal de aandacht onder andere gericht zijn op het verder terugdringen van graffiti, de aanpak van wildplassen (zowel fysiek in de vorm van plaatsing van Uriliften als repressief in de vorm van lik-opstuk beleid door de politie), goede beheerafspraken bij evenementen (gebruik openbare ruimte, glaswerk, lawaai e.d.), uitvoering van beheerafspraken Wonen op Water (gebruik Wallenkanten voor 82


opslag, afval e.d.). Ook het huiskamerteam, de uitvoeringseenheden van stadsbeheer en politie zullen blijvend zorgen voor het op peil houden van het hoge onderhoudsniveau van de binnenstad. Groningen moet beter scoren op het onderwerp “verloedering” dan vergelijkbare steden. In 2009 worden de maatregelen in het schoon houden van de stad gecontinueerd. De binnenstad wordt steeds intensiever gebruikt (evenementen, terassen, fietsen) en dat betekent dat we ons meer zullen moeten inspannen om de binnenstad ook schoon en heel te houden. De grootschalige bouwwerkzaamheden zelf en hun effecten zullen de komende jaren een extra punt van aandacht zijn. In de oude wijken, waar de ruimte op de trottoirs beperkt is en de huizen veelal niet over een achterom beschikken naar een schuur, is een aanzienlijke hoeveelheid gestalde fietsen in de openbare ruimte zichtbaar, waardoor ook hier de druk op de schoonmaak toeneemt. Door veranderingen in het weer en langere groeiseizoenen zien we ‘door de jaren heen’ een toenemende druk op de onkruidenbestrijding in de verhardingen, ondanks de extra inzet van incidentele middelen. Hierdoor en door een intensief gebruik kunnen we niet altijd de gewenste kwaliteit realiseren. Voor de stad als totaal verwachten we te kunnen voldoen aan onze ambities zoals beschreven in de BORGdoelstellingen. In 2009 gaan we door met het uitproberen van alternatieven voor onkruidbestrijdingsmiddelen. In 2009 zal een evaluatie aanpak onkruiden in de verhardingen uitgevoerd worden. Met het project Milieu-stewards willen we bij de aanpak van zwerfvuil extra inzetten op participtie en preventie. Hierbij wordt in samenwerking met bewonersorganisaties en schoolbesturen voorlichting gegeven aan scholieren en bewoners over vervuiling en hoe dat is te voorkomen. Een voorbeeld hiervan is een voorlichtingsproject in de Vogelaarwijken. Een openbare ruimte waarvan het onderhoudsniveau overeenkomt met de in BORG omschreven ambities. Het onderhoud aan wegen en trottoirs wordt bepaald op basis van de BORG-schouw en de technische inspecties. Prioriteiten stellen we door te kijken naar de kwaliteit, naar de mogelijkheid van clustering (ieder jaar ligt de focus op een bepaald deel van de wijk) en naar de mogelijke combinatie met onderhoud aan groen en riolering. Zo hebben we ook voor 2009 een programma opgesteld. Voorbeelden zijn het funderen van diverse straten in Hoogkerk en Oosterpoort, aanpak van de Noorderkroonstraat, Planetenlaan, Radiumstraat, Gorechtkade, Violenstraat, Bornholmstraat (zuid), Papiermolenlaan en Rabenhauptstraat. Om de kwaliteit van de trottoirs omhoog te brengen wordt met name in de stadsdelen Oude Wijken, Zuid en Noorddijk stevig ingezet op het uitvoeren van middelgroot onderhoud, waarbij de slechte plekken worden hersteld. Daarbij wordt prioriteit gegeven aan trottoirs in de hoofdstructuren. Het onderhoud aan groen bestaat voor een groot deel uit dagelijks onderhoud; het maaien van de gazons, het schoffelen en snoeien van beplanting enz. De BORG-niveau’s zijn daarvoor vertaald in onderhoudsbestekken die voor een groot deel door de Sociale Werkvoorziening worden uitgevoerd. Daarnaast wordt een programma groot onderhoud aan groen en speelvoorzieningen uitgevoerd. Het onderhoudsprogramma groen bevat zowel maatregelen aan de bomenstructuur van de stad als vervanging van versleten beplantingsvakken en gazons. Daarbij wordt zoveel mogelijk aansluiting gezocht bij de vervanging van riolering en verhardingen, zodat een integrale aanpak mogelijk wordt. Zo wordt in 2009 in Hoogkerk Zuid naast de riolering (fase 2) ook het groen aangepakt. Verder wordt met name ingezet op het versterken van de groenkwaliteit langs hoofdwegen en in de binnenstad (Ubbo Emmiussingel). De maatregelen aan de bomen vinden hun oorsprong in het bomenstructuurplan. Voorbeelden in 2009 zijn de Boeiersingel, Goudlaan, A.P. Fokkerstraat, Europaweg en Witte de Withstraat. Het programma speelvoorzieningen 2009 richt zich op vervanging van versleten toestellen op ca. 70 speelplekken verspreid in de stad. Hierbij wordt zoveel mogelijk afstemming gezocht met de verwachte aanleg van nieuwe buurtspeelvoorzieningen.


83

Een goed functionerende infrastructuur. Voor 2009 staan in ieder geval op het programma de – onder “hoe staan we ervoor” – genoemde projecten bij de woonschepen en volkstuinen Bruilwering. Gezien de leeftijdsopbouw van het Groninger rioolstelsel en een gemiddelde levensduur van 80 jaar, moet jaarlijks zo’n 5,5 km riool worden vervangen. Voor 2009 staan op het programma rioolvervanging in Hoogkerk Zuid, de Oosterpoort en het Stadscentrum. Voor de instandhouding van de kunstwerken wordt in 2009 onderhoudswerk verricht aan o.a het landhoofd van de A-brug– indien wordt besloten hiervoor aanvullende middelen beschikbaar te stellen –, diverse bruggen in de binnenstad, het kunstwerk van Liebeskind en diverse kademuren / oeverbeschoeiingen. Voor een efficiëntere bediening van de bruggen is in 2007 een centrale post ingericht op het Havenkantoor voor het op afstand bedienen van bruggen over het Reitdiep en het Winschoterdiep. Het gaat om bruggen van de gemeente en de provincie Groningen en 1 brug van Rijkswaterstaat. De bediening vanuit het Havenkantoor wordt samen met de provincie uitgevoerd. De realisatie van een aantal nieuwe bruggen in Hoogkerk heeft enige vertraging opgelopen, o.a. door een moeizame grondverwerving. In 2009 maken we een voorstel voor de organisatie van de brugbediening in de omgeving van Hoogkerk, ook weer samen met de provincie Groningen. Ophoging kades. Het Waterschap Hunze & Aa's heeft een plan opgesteld om alle kades binnen hun gebied op te hogen tot + 2,00 m NAP. Veel zal door Hunze & Aa’s uitgevoerd worden, maar door werk met werk te maken verwacht men een besparing te kunnen realiseren. In dat kader zullen wij- op basis van de waterschapskeur - in ieder geval worden aangesproken op een bijdrage ter grootte van het onderhoud aan de gemeentelijke kades. Afgezien van de oeverbeschermingen, waar het achterstallig onderhoud op korte termijn leidt tot risico’s (zie onderdeel oeverbeschermingen), kunnen wij daarnaast ook nog een claim verwachten voor een incidentele onderhoudsbijdrage in de kadeophoging van 650 duizend euro. Dit bedrag kan niet worden gedekt uit de reguliere onderhoudsbegroting. In 2006 werd duidelijk dat het Waterschap gaat inzetten op een grotere bijdrage van de gemeentelijke kades. Op dit moment is echter nog niet te schatten of en in hoeverre dat een reëel risico is. Evenmin is duidelijk wanneer deze claim door het waterschap zal worden ingediend. Vooralsnog reserveren we daarom geen extra middelen. Nieuw beleid 2009 Beheer en onderhoud openbare ruimte (2.000 i) Voor het beheer en onderhoud van de openbare ruimte is vanaf 2006 structureel minder geld gereserveerd. Ons uitgangspunt is dat het huidige onderhoudsniveau in de stad zoveel mogelijk op het huidige niveau gehandhaafd blijft, door efficiencymaatregelen, duurzaam onderhoud , samenwerking met andere beheerders en een verkleining van de programma’s groot onderhoud aan verharding en groen. In de meerjarenbegroting is vanaf 2008 extra geld beschikbaar gesteld om de structurele vermindering van het onderhoudsbudget te compenseren. Voor de jaarschijf 2009 willen we 2 miljoen euro ter beschikking stellen. Vanaf 2010 staat in de meerjarenbegroting een bedrag van 500 duizend euro structureel opgenomen, tezamen met nog eens een bedrag van 1,5 miljoen euro incidenteel. Hiermee dekken we een deel van de programma’s groot onderhoud aan groen, wegen en kunstwerken. Project oud en nieuw (20 s) Het project oud en nieuw is bedoeld om rond de jaarwisseling de kans op problemen te verkleinen. In 2009 willen wij nogmaals 20 duizend euro structureel beschikbaar stellen.

84


Oeverbeschermingen (2.000 i). De oevers van diverse waterwegen/kanaalvakken zijn hard toe aan onderhoud. In 2007 zijn wij begonnen met de voorbereiding van fase 1, de aanpak van Spilsluizen, Winschoterdiep en kademuur Der Aa. Uitvoering van de volgende fasen moet om gevolgschade en dus hogere kosten zoveel mogelijk te beperken, binnen een termijn van 3 jaar plaatsvinden. Voor de jaren 2008, 2009 en 2010 is jaarlijks een incidentele investering van circa drie miljoen euro nodig. In de begroting 2008 hebben we al incidenteel 3,650 miljoen euro beschikbaar gesteld. In 2009 willen we opnieuw een forse stap zetten en daarom willen we 2 miljoen euro bestemmen hiervoor. Landhoofden A-brug (750 i) De landhoofden van de A-brug kruipen geleidelijk naar elkaar toe, waardoor de draaiconstructie op gegeven moment klem komt te zitten. Gevolg hiervan is dat de brug niet meer open of dicht zal kunnen (afhankelijk van wanneer het probleem zich voordoet). De gevolgen daarvan voor verkeer op het water óf op de weg laten zich raden. In de afgelopen jaren heeft de brug al een aantal keren vastgezeten en is het probleem telkens verholpen door een deel van de brug af te slijpen. In 2007 zijn metingen uitgevoerd waaruit blijkt dat de “kruipsnelheid” nu verontrustend toeneemt. Met deze snelheid van bewegen is de verwachting dat de brug binnen 2 jaar niet meer draaibaar is en dat bijslijpen van het brugdek om klem zitten te voorkomen niet meer mogelijk is. De enige remedie hiertegen bestaat uit het op korte termijn vervangen van de beide landhoofden. Vanuit het rekeningresultaat zijn de voorbereidingskosten (150 duizend euro) inmiddels gedekt. Wij stellen voor de overige kosten (750 duizend euro) te dekken uit de middelen voor nieuw beleid 2009. Geluidsschermen Hoogkerk (200 i)

De wijk Hoogkerk-Zuid bij de A7 is gebouwd vóór 1986 en kwam indertijd niet in aanmerking voor geluidsafscherming. Begin jaren negentig is daarnaast de wijk Minerva gerealiseerd. Veel bewoners klagen al jaren over geluidsoverlast van de A7. Deze geluidsoverlast kan worden beperkt door over een afstand van 175 meter geluidsschermen aan te brengen ten westen van het Koningsdiep. Dit met name om de belasting uit de zuidwestelijke hoek (overheersende windrichting) terug te dringen. De kosten worden geschat op 200 duizend euro. We stellen daarom voor 200 duizend euro incidenteel beschikbaar te stellen, zodat de geluidswering gerealiseerd kan worden. Veiligheid Aanpak veelplegers We willen zoveel mogelijk veelplegers die uit detentie komen ondersteuning bieden (uitkering, schuldhulpverlening, onderdak, etc.). Daarbij geldt dat in ieder geval de 100 zeer actieve veelplegers die verantwoordelijk zijn voor de meeste overlast een traject wordt aangeboden. Huiselijk geweld In november 2005 is een advies- en steunpunt huiselijk geweld in werking getreden. Naast de reeds sinds in januari 2005 bestaande telefonische hulpdienst worden via het steunpunt ook hulpverleningstrajecten aangeboden via de stichting Thuisfront. Horeca Veel geweldsincidenten zijn gerelateerd aan alcohol en horeca. Wij willen het komende jaar in samenwerking met de politie en horeca-ondernemers het aantal incidenten af te laten nemen. Het handhavingsprotocol horeca zal strikter worden toegepast, het alcoholbeleid (HVD) zal worden toegepast en het overleg tussen politie, gemeente en portiers zal worden geïntensiveerd. De dalende trend van het aantal overlastmeldingen moet in 2009 doorzetten


85

In een casusoverleg met alle betrokken partijen (politie, gemeente en hulpverleningsinstanties) houden we overlastgevenden in beeld en wordt bepaald welke actie ondernomen moeten worden. De gemeente Groningen fungeert hierbij als trekker. Tijdens deze overleggen komen ook nieuwe overlast situaties aan de orde zodat desgewenst direct ingegrepen kan worden voordat zaken escaleren. Het aantal woninginbraken terugbrengen naar het niveau in 2006 De stichting Veiligheidszorg Groningen heeft de opdracht gekregen de specifieke doelgroepen ouderen en studenten actief te benaderen voor inbraakpreventie. De stichting geeft gericht adviezen en geeft informatie op stands, jaarmarkten en evenementen. We willen het aantal jeugdige verdachten in de komende jaren terugbrengen naar 50 per 1000 jeugdigen De aanpak van de jeugdproblematiek in Corpus den Hoorn: “paraat voor probleemjongeren”, was zeer succesvol. Deze succesvolle manier van resultaatgericht samenwerken zullen we in 2009 ook in andere wijken toepassen. Naast deze aanpak lopen er nog diverse projecten zoals onder andere: Gezonde en veilige school, de inzet van het team Straathoekwerk, de Jeugd en jongeren teams (JJT’s), de 12+ netwerken. Met al deze projecten proberen we de jeugdcriminaliteit en –overlast verder terug te dringen. Middelen Nazorg veelplegers: Schuldhulpverlening veelplegers: Overlastgevenden: Huiselijk geweld: Inbraakpreventie Jeugdcriminaliteit en –overlast:

200.000 euro 85.000 euro 407.000 euro 20.000 euro (IVB-budget) 30.000 euro (IVB-budget) 455.000 euro

Brandweerzorg Beleidsplan brandweerzorg en rampenbestrijding Het beleidsplan brandweerzorg en rampenbestrijding 2008 – 2011 vormt naast de bestaande verordening brandweerzorg en rampenbestrijding de basis voor de brandweerzorg in de komende jaren. Onze grootste uitdaging voor 2009 bestaat uit het herinrichten van de repressieve dienst. De impact van de nieuwe CAO, het Arbeidstijdenbesluit en het Besluit Kwaliteit Brandweerpersoneel zijn van dien aard dat de gehele bedrijfsvoering aangepast dient te worden aan de nieuwe situatie. Als duidelijk wordt wat de omvang van het verlof voor de repressieve dienst is, kan de bedrijfsvoering zodanig worden aangepast dat zo goed mogelijk wordt voldaan aan alle hiervoor genoemde doelstellingen. Veiligheidsregio Daarnaast is de vorming van de veiligheidsregio een belangrijk kader voor de basisbrandweerzorg. Hoe het hiermee verder gaat, is op dit moment nog steeds onduidelijk. Dat deze ontwikkeling op enig moment van invloed is op de gemeentelijke brandweer is evident. De vorming van veiligheidsregio’s wordt vooral ingegeven door de noodzaak tot kwaliteitsverbetering en eenduidige aansturing. In afwachting van de wetgeving rondom de veiligheidsregio’s wordt ingezet op kwaliteitsverbetering van de eigen brandweerorganisatie. Dit doen we door de reeds genoemde aanpassing van de bedrijfsvoering, maar ook door het op orde brengen van de administratieve processen. Bedrijfsvoering Door aanpassing van de bedrijfsvoering en het op orde brengen van de administratieve processen kan de beoogde kwaliteitsverbetering beter gemonitord worden en kan er beter over gerapporteerd worden. In 2009 zal het oefenbeleidsplan worden geïmplementeerd. De registratie en follow-up van de oefeningen worden nog verder verbeterd, zodat we kunnen voldoen aan de landelijke Leidraad Oefenen. Dat betekent dat voor iedere brandweerman een persoonlijk oefenpaspoort wordt 86


ontwikkeld, waarin wordt gestart met het registreren van de kwantiteit van de oefeningen, maar waarin vanaf 2011 ook de kwaliteit van de individuele prestaties wordt gemeten. Daarmee wordt het mogelijk gemaakt om zowel op individueel, als op teamniveau sturing te geven aan een beoogde verbetering van de kwaliteit. Afhankelijk van de landelijke en regionale ontwikkelingen kunnen we met de verbetering van de kwaliteit zo nodig op termijn doorgroeien naar een geregionaliseerde brandweer. Bestuurlijke rapportages Als uitvloeisel van een andere inrichting van de bedrijfsvoering, maar ook van de rapportage van de Inspectie Openbare Orde en Veiligheid over de bestuurlijke aansturing van de brandweer, rapporteren wij aan uw raad over het realistisch oefenen, controles en handhaving brandveiligheid en de opkomsttijden van de brandweer. Preventie Voorbereiding omgevingsvergunning De invoering van de omgevingsvergunning heeft door landelijke ontwikkelingen vertraging opgelopen. De ingangsdatum is nu op 1 januari 2010 gesteld. De verwachting is dat de vertraging niet zal leiden tot grote financiële consequenties, anders dan veroorzaakt door personele inzet. De vertraging leidt nog steeds tot veranderingen in omschrijvingen en definities en dat heeft gevolgen voor de reikwijdte. In 2009 wordt nog vooral gewerkt wordt aan de voorbereiding van de invoering van de regeling. De voorbereiding voor de invoering van de omgevingsvergunning vindt gemeentebreed plaats, dat wil zeggen in samenwerking tussen de diensten RO/EZ, de Milieudienst en de HVD.


87

2.4.4 Wat gaat het kosten? Bestaand beleid Prod.nr. Dienst Lasten 5.01 MD 5.02 MD 5.03 MD 5.04 MD 5.06 MD 5.08 MD 5.09 MD 6.20 OCSW 7.08 RO/EZ 7.13 RO/EZ 7.14 RO/EZ 7.15 RO/EZ 7.16 RO/EZ 7.17 RO/EZ 7.18 RO/EZ 7.19 RO/EZ 7.20 RO/EZ 7.21 RO/EZ 4.01 HVD 4.02 HVD 4.03 HVD 4.04 HVD ROEZ

Baten 5.01 5.02 5.03 5.04 5.06 5.08 5.09 6.20 7.08 7.13 7.14 7.15 7.16 7.17 7.18 7.19 7.20 7.21 4.01 4.02 4.03 4.04

MD MD MD MD MD MD MD OCSW RO/EZ RO/EZ RO/EZ RO/EZ RO/EZ RO/EZ RO/EZ RO/EZ RO/EZ RO/EZ HVD HVD HVD HVD ROEZ

Productgroep

2008

2009

2010

2011

2012

Afval Straatreiniging Centrale werkplaats Riolering en waterzuivering Centraal meldpunt evenementen Duurzame bedrijvigheid Duurzaam bodembeheer Openluchtrecreatie Geluidswering / Bodem Wegen Groen- en speelvoorzieningen Kunstwerken Riolering Verkeersvoorzieningen Beheer Handhaving Water Begraafplaatsen Brandweer Rampenbestrijding Meldkamer Ambulancedienst Overig Totaal lasten

27.903 6.342 2.072 540 599 1.781 6.623 1.648 7.317 12.514 1.715 10.706 3.359 1.156 1.702 2.935 2.419 18.300 3.631 2.512 1.404 4.512 121.690

29.879 6.932 2.075 946 843 1.888 1.633 1.804 35 7.342 14.026 2.434 10.779 3.313 1.772 1.635 5.605 2.690 17.746 3.922 3.426 878 1.016 122.619

31.440 7.020 2.292 929 839 nvt nvt 1.765 37 7.123 13.279 1.474 11.915 3.492 1.857 1.736 1.994 2.834 20.362 3.688 3.540 912 975 119.503

31.440 7.192 2.292 951 851 nvt nvt 1.816 4 7.806 14.138 1.617 12.410 3.644 1.149 2.003 2.125 2.960 20.729 3.752 3.645 1.733 122.257

31.440 7.375 2.292 974 864 nvt nvt 1.870 4 8.205 14.913 1.712 12.925 3.793 1.195 2.063 2.230 3.075 21.340 3.820 3.752 1.818 125.660

31.440 7.564 2.292 998 877 nvt nvt 1.926 5 8.625 15.727 1.813 13.459 3.947 1.243 2.124 2.340 3.195 21.651 3.890 3.863 1.923 128.902

Afval Straatreiniging Centrale werkplaats Riolering en waterzuivering Centraal meldpunt evenementen Duurzame bedrijvigheid Duurzaam bodembeheer Openluchtrecreatie Geluidswering / Bodem Wegen Groen- en speelvoorzieningen Kunstwerken Riolering Verkeersvoorzieningen Beheer Handhaving Water Begraafplaatsen Brandweer Rampenbestrijding Meldkamer Ambulancedienst Overig Totaal baten

31.746 1.083 2.094 300 333 338 3.012 117 1.383 1.858 59 11.214 194 176 1.352 1.246 1.485 4.913 2.942 1.908 1.212 4.383 73.348

33.184 1.135 2.155 300 333 381 1.288 143 4 1.331 1.567 20 11.804 100 47 1.195 39 1.537 4.383 3.236 2.790 878 1.522 69.372

34.727 1.179 2.327 300 308 nvt nvt 110 5 763 1.533 22 12.940 103 43 1.294 113 1.657 5.519 2.884 2.896 912 1.200 70.835

34.727 1.321 2.327 300 308 nvt nvt 110 5 792 1.592 23 13.435 107 45 1.343 117 1.719 5.519 2.884 2.896 1.212 70.782

34.727 1.321 2.327 300 308 nvt nvt 110 5 822 1.653 24 13.950 111 47 1.395 122 1.785 5.519 2.884 2.896 1.257 71.563

34.727 1.321 2.327 300 308 nvt nvt 110 5 854 1.716 25 14.484 115 48 1.448 126 1.853 5.519 2.884 2.896 1.304 72.370


48.342-

53.247-

48.668-

51.474-

54.097-

56.532-

2.2304.738

1.266508

91199

173150

178154

159159

45.834-

54.005-

48.560-

51.497-

54.121-

56.532-

Reserve mutaties Totaal toevoegingen Totaal onttrekkingen Totaal saldi na reserve mutaties

88

2007


Nieuw beleid Prod.nr. Dienst 7.18 RO/EZ OCSW 7.20 RO/EZ 7.15 RO/EZ 7.08 RO/EZ

Beheer en onderhoud openbare ruimte Project oud en nieuw Oeverbeschermingen Landhoofden A-brug Geluidsschermen Hoogkerk Totaal nieuw beleid Saldo programma + nieuw beleid


45.834-

54.005-

2009 2.000202.0007502004.970-

2010 2.000202.020-

2011 50020520-

2012 50020520-

53.530-

53.517-

54.641-

57.052-

89

90


2.5

Woonklimaat

In het woon- en wijkvernieuwingsprogramma zitten drie samenhangende subdoelen die zorgen voor een voortreffelijk woonklimaat. In de eerste plaats willen we meer differentiatie bereiken in de bevolkingssamenstelling. Ten tweede willen we meer variatie aanbrengen in de woningvoorraad en tot slot streven we naar een betere positie van de wijkvernieuwingswijken. De wijkvernieuwing heeft ten doel het realiseren van gedifferentieerde en stabiele wijken, die plaats bieden aan alle bevolkingsgroepen en leefstijlen. We werken aan duurzame, leefbare, veilige en gezonde wijken, waar mensen graag willen wonen, waar kinderen optimaal kunnen opgroeien, waar je niet alleen oud kunt worden, maar ook oud kunt zijn, en daarmee aan wijken waar bewoners een steentje willen bijdragen aan de leefbaarheid ervan. In 2004 heeft de regio Groningen-Assen, zoals vastgelegd in het Convenant Woningbouwafspraken 2005-2010 Regiovisie Groningen-Assen, met het rijk afgesproken om in de periode 2005-2009 ruim 22.000 woningen te bouwen. Op deze aantallen is de BLS-bijdrage van het rijk gebaseerd. De taakstelling voor de stad hierin was ruim 7800 woningen. De afgelopen periode is duidelijk geworden dat dit voor de hele regio een (te) hoge ambitie was, mede omdat op het moment van afspreken de woningbouwproductie nog op gang moest komen. Dit is langzamer gegaan dan we hadden gehoopt. De woningbouwproductie is deze periode nauwkeurig gemonitord. Dit heeft er toe geleid dat in januari 2008 met de minister van Wonen, Wijken en Integratie en de regio hierover een gesprek heeft plaats gevonden. Tijdens dit gesprek zijn de aantallen naar beneden bijgesteld, naar 13.200 woningen. Deze bijgestelde aantallen zijn ook in lijn met de nieuwe regionale woningbouwprognoses (bureau ABF, najaar 2007). Onze taakstelling binnen de regiovisie is naar aanleiding hiervan met terugwerkende kracht (vanaf 2007) verlaagd van 1350 naar 1150 woningen per jaar. Onze taakstelling voor de periode 2005-2009 is nu 5145 woningen. Overigens betekent dit alles nog steeds dat we de komende jaren vol gas moeten blijven geven op de woningbouwproductie. De effecten van de nadrukkelijke regie op de stedelijke woningbouwproductie naar aanleiding van de nota Sturen op snelheid worden duidelijk zichtbaar. In 2008 halen we de taakstelling ruimschoots; voor 2009 zijn de vooruitzichten dat we de taakstelling van 1150 woningen niet gaan halen. Voor het bouwen van woningen ontvangen wij rijksmiddelen uit het BLS (Besluit Locatiegebonden Subsidies). Verwacht wordt dat eind 2009 ruim 5000 woningen zijn opgeleverd. Het totale te verwachten BLS-bedrag zal ongeveer 11 miljoen euro bedragen. Het inzetten van deze BLS-middelen wordt gekoppeld aan een substantiële bijdrage aan de verhoging en versnelling van woningbouwproductie in de periode 2005-2009, maar ook daarna. Via instrumenten als bijvoorbeeld de accelerator en een bijdrage aan projecten als De Held 3, het Oosterhamriktracé en de Eemskanaalzone. Op dit moment is nog onduidelijk wat de minister met de resterende BLS-middelen gaat doen. De regio heeft aangegeven een voorkeur te hebben voor het laten meetellen van de productie in 2010. In 2009 loopt de 3e periode van het Grote Stedenbeleid af. In samenhang daarmee is eerder al aangekondigd dat het ISV vanaf 2012 gehalveerd wordt en dat het ministerie van EZ zich helemaal terugtrekt uit het Stedenbeleid. De consequenties voor de stad kunnen fors zijn: eerder spraken we al over de wegvallen van rijksbijdragen aan het EBP (zie onderdeel Vestigingsklimaat). Maar ook voor de andere fysieke programma’s, waaronder een groot deel van de wijvernieuwing, is de impact groot, gezien de jaarlijkse bijdrage van 10 tot 11 miljoen euro uit het ISV. Tegelijkertijd speelt landelijk de discussie over de decentralisatie van het ISV en de BLS - zonder dat overigens bekend is op basis van welke verdeelsleutel dat zal gebeuren. De kans dat het Stedenbeleid in de huidige vorm gehandhaafd blijft, is uiterst klein. Het gaat er nu om voor te sorteren op meer kansrijke arrangementen. Inzet op een meer selectief en gefocust beleid rond de nationale stedelijke netwerken is daarbij een optie, bijvoorbeeld in combinatie met de nieuwe


91

Verstedelijkingsafspraken 2009-2019. Het proces om tot nieuwe Verstedelijkingsafspraken te komen start dit najaar. Ook de stad doet daar aan mee, samen met de regio. Daarnaast moet de bestuurlijke en ambtelijke inzet erop gericht zijn (a) de omvang van het ISV als ruggengraat van de stedelijke vernieuwing groter te maken dan nu is voorzien en (b) het Groningse aandeel daarin zo groot mogelijk te laten zijn, gedecentraliseerd of niet. Dit hele pakket vergt een stevige inzet van stad en regio, omdat de uitkomst daarvan van grote invloed kan zijn op de kansen op realisering van de grotere stedelijke projecten, van wijkvernieuwing tot de ontwikkeling van de ‘dynamo’s’. Naar verwachting zullen veel van deze discussies medio 2009 (bij de voorbereiding van de rijksbegroting 2010) tot kabinetsbesluiten leiden. Een nieuwe structuurvisie, een andere context, een andere rol Op 26 september 2008 hebben we de concept-structuurvisie “Stad op Scherp”, samen met de nota “Binnenstad.Nu!” en de Groenstructuurvisie “Groene Pepers” in de inspraak gebracht. We hopen begin 2009 de definitieve versies met behulp van de resultaten van de inspraak aan u te kunnen voorleggen. Het gaat goed met onze stad, maar er komen ontwikkelingen op ons af die om een passend antwoord vragen. Dat vereist een alerte houding, “een stad op scherp”, die steeds meer uitgaat van zijn eigen kracht. We zullen ons op basis van onze unieke kwaliteiten moeten blijven positioneren en onderscheiden, in de regio, in het Noorden én internationaal. Dat betekent dat we onze concurrerende krachten op alle denkbare schaalniveaus moeten aanboren. Eigenheid, vernieuwing en vooroplopen zijn daarbij sleutelbegrippen. Dat verklaart ook onze inzet op de dynamo’s, de aanjagers van onze economie en werkgelegenheid: de kennisinstellingen en topvoorzieningen in Groningen. In de binnenstad, op het stationsgebied, rondom het UMCG en het Martiniziekenhuis, op het Europapark, de Kempkensberg en op Zernike worden initiatieven ontwikkeld die garant staan voor extra energie, vernieuwing in de stad en spin-off. Ze appelleren aan ons jeugdige, dynamische imago, aan het aanwezige talent. Dit talent willen we vinden, begeleiden, binden en helpen ontluiken in ondernemerschap. Deze structuurvisie verschilt wezenlijk van zijn voorgangers. De wereld verandert sneller dan ooit en is steeds minder ‘maakbaar’. Onze rol spitst zich steeds meer toe op het creëren van optimale omstandigheden voor initiatieven en het aanjagen van aanwezige potenties. Regisseren, stimuleren en faciliteren dus, in plaats van sturen. We zullen ons steeds meer en beter moeten verdiepen in wat inwoners, ondernemers en instellingen willen en hoe we dit mogelijk kunnen maken. Het is daarom juist extra vernieuwend dat deze structuurvisie zich meer op de activiteiten en de betekenis van gebieden en topvoorzieningen richt en steeds minder op ruimtelijke zaken. Wat blijft is het integrerende karakter en de kaderstelling om goed te kunnen prioriteren. 2.5.1


- Een stad met een voortreffelijk woonklimaat.Programma woningbouw

92

Groningen telt in 2010 183.000 inwoners; Jaarlijks mogen niet meer dan netto 500 personen in gezinsverband de stad verlaten naar de overige gemeenten in de regio Groningen-Assen; De verhouding tussen één- en meerpersoonhuishoudens en gezinnen met kinderen blijft stabiel t.o.v. 2002 (44:33:23); Het aandeel van de midden- en hogere inkomens in de stad neemt verder toe en beweegt zich naar het niveau van de regio en van Nederland (58% - het huidige regioniveau – in 2010); De netto toename van de woningvoorraad (nieuwbouw en herpositionering minus sloop) bedraagt minimaal 3.000 woningen in de periode 2007-2010 . Hiervan moeten er minimaal 1050 in de sociale sector worden gerealiseerd; De slaagkans voor actief woningzoekenden (minimaal 1 keer per jaar reageren op een woning) is minimaal 40%;


Iedere student moet binnen drie maanden na introductie woonruimte kunnen vinden. De wachtlijst van woningcorporatie IN voor acute gevallen moet elk jaar vóór 1 december tot nul zijn gereduceerd; In 2010 moeten er 4200 wooneenheden zijn toegevoegd ten behoeve van studenten; In 2010 moeten er 400 Starterswoningen zijn gerealiseerd; Doelstelling uit Zorgen voor Morgen toevoegen: in 2010 moeten er circa 650 intramurale plaatsen vervangen zijn door 1400 beschermde en verzorgde woonvormen; De onderhoudstoestand van de particuliere voorraad moet minimaal op het hetzelfde peil blijven als na de nulmeting in 2004.

Programma wijkvernieuwing

Het realiseren van een kwalitatief hoogwaardig en gedifferentieerd woningbestand; Het realiseren van een bruikbare, toegankelijke en veilige woonomgeving; Het versterken van de sociale samenhang en sociale infrastructuur; Het realiseren van een bij bevolkingssamenstelling en leefstijlen passend voorzieningenpatroon (winkels, onderwijs, welzijn, sport); Het versterken van de burgerparticipatie.

Programma cultuurhistorie: monumenten & archeologie

Bescherming, instandhouding en zorgvuldig beheer van het cultuurhistorisch erfgoed zowel boven als onder het maaiveld; Een zo breed mogelijke integratie van de cultuurhistorie in de ruimtelijke ordening; Goede ontsluiting van bij de gemeente beschikbare informatie over cultuurhistorie door de ontwikkeling van een cultuurhistorische waardenkaart en het houden van PR-activiteiten.

2.5.2


Indicator Aantal inwoners Vertrekoverschot personen in gezinsverband naar overig regiovisiegebied Verhouding een- en meerpersoonshuishoudens en gezinnen blijft stabiel Aandeel midden- en hogere inkomens Netto toename woningvoorraad periode 2007-2010 (aandeel sociale huur) Slaagkans voor een sociale huurwoning Wachtlijst studentwoningen bij woningcorporatie IN voor 1 december Aantal nieuwe wooneenheden voor studenten

Aantal nieuwe starterseenheden

Vervanging intramurale eenheden door nultredewoningen Prijsontwikkeling koopwoningen


Streefcijfer 2007 -

Streefcijfer 2010 183.000 500 per jaar

44:33:23

44:33:23

Bereikt resultaat 2007 182.800 513 Ter Borch 1087 Overige regio 1600 Totaal 44:33:23

-

58%

56% (2006)

1350 (350 sociale huur)

3000 (1050)

-

40%

Bruto productie 1034 (287 sociale huur) Sloop nog niet bekend 33%

0

0

0

300 eenheden via kamerverhuur en 125 nieuwe zelfstandige eenheden 100 nieuwbouwwoningen voor starters 0

4200

1680 onzelfstandige eenheden en 139 zelfstandige eenheden

400 nieuwbouwwoning en voor starters

54 nieuwbouwwoningen voor starters

-

stabiel

0 8% ten opzichte van 5% provinciaal en 5,3% landelijk

93

Per 1-1-2008 had Groningen 182.800 inwoners. Als het groeitempo van de afgelopen jaren doorzet, wordt het aantal van 183.000 inwoners al bereikt in 2008; In 2007 hebben netto 1600 personen in gezinsverband de stad verlaten naar het overige regiovisiegebied. Dit is drie keer te veel. Een derde deel is vertrokken naar de gemeente Tynaarlo, naar het plan Ter Borch dat voor de Groninger woningmarkt wordt ontwikkeld. Deze bewoners tellen wel mee voor het bepalen van de BLS subsidie; De verhouding tussen één- en meerpersoonhuishoudens en gezinnen met kinderen is stabiel gebleven t.o.v. 2002 (44:33:23); Het aandeel midden- en hogere inkomens bedroeg in 2006 56%. In 2004 was dit nog 52,5%. De trend is groei naar het landelijk gemiddelde van 60%; In 2007 zijn er 1034 woningen opgeleverd, waarvan 287 in de sociale huursector. Daarmee liggen we iets onder het schema van gemiddeld 350 sociale huurwoningen per jaar; De slaagkans van actief woningzoekenden in geheel 2007 bedroeg, eveneens als in 2006 33%. Er is wel een verschil tussen de verschillende doelgroepen;

Gezinnen <23 >64

2005 30% 18% 73%

2006 26% 25% 61%

2007 24% 26% 64%

Net zoals een jaar eerder was de wachtlijst van In per 1 december gereduceerd tot nul. In een aantal complexen heeft In uitgezonderd de piekperiode juli-oktober te maken met leegstand; In 2007 zijn 139 zelfstandige nieuwbouweenheden voor studenten toegevoegd. In de loop van 2007 zijn er circa 1680 kamers toegevoegd. Hiermee is de doelstelling om in 2010 4.200 eenheden toe te willen voegen voor een belangrijk deel behaald; In 2007 zijn nog geen intramurael eenheden vervangen door nultrede woningen. Wel zijn er diverse projecten in aanbouw die een belangrijke bijdrage leveren aan het beleid van Zorgen voor Morgen, zoals de Gabrielflat in Hoogkerk (juli 2008 gereed), de Confiance in Corpus (juni 2008 gereed), verbouw van Maartenshof (gereed begin 2009) en het Diamanthuys in Vinkhuizen. In 2007 zijn 54 nieuwbouwwoningen voor starters gerealiseerd; De gemiddelde prijs van een koopwoning in de stad in 2007 was 185.300 euro. Vergeleken met 2006 een stijging van 8 procent. In de provincie was de gemiddelde prijs 186.900 euro, een stijging van 5 procent. Landelijk is de koopprijs gestegen naar 248.300 euro, een stijging van 5,3 procent. In Groningen stijgt de woningprijs sneller dan landelijk en elders in de regio.

Kaderstellende nota’s - Update Thuis in de Stad ‘De Consument Centraal (2002); - Ouderenhuisvesting nu & straks (2001); - Handboek Groninger Woonkwaliteit (2003) en Evaluatie Groninger Woonkwaliteit (2008); - Trendrapport Wonen (jaarlijks); - Wijkvernieuwing; Kwaliteit voor Iedereen (2001); - Het nieuwe Lokaal Akkoord Gemeente - Corporaties (2007); - Slim Stapelen (2002); - Studentenhuisvesting nu & straks: Het Vervolg (2005); - Evaluatie tijdelijke maatregel Kamerverhuurbeleid (2008); - Woonperspectieven voor gehandicapten in de gemeente Groningen (2003); - De Intense Stad’ (2004); - Van ethiek naar strategie (1995); - Kanjerplan (1996); - Toen voor straks (2000); - Herijking monumentensubsidiebeleid (2002); - Zorgen voor Morgen 1 en 2 (2004-2006); - Sturen op snelheid (2006).

94


2.5.3

Wat gaan we daarvoor doen?

Deelprogramma Woningbouw We blijven sterk inzetten op het behalen van de nagestreefde nieuwbouwproductie. Daarvoor is in 2006 Sturen op snelheid vastgesteld en begin 2007 het Nieuw Lokaal Akkoord gesloten. Bij de nieuwbouwontwikkeling zal specifieke aandacht worden besteed aan woonmilieus en woningen, die aantrekkelijk zijn voor gezinnen met kinderen. Ook proberen we voor meer huishoudens in de hogere inkomensklassen een plek in de stad te vinden. Tegelijkertijd proberen we de kwalitatieve mismatch op de woningmarkt het hoofd te bieden en de doorstroming weer op gang brengen. We denken dat vooral te bereiken door met name in het hogere segment te bouwen, maar we richten ons ook op koopwoningen voor de lagere en middeninkomens, sociale huur en op specifieke doelgroepen, zoals studenten en ouderen. Activiteiten in 2009 Groningen telt in 2010 183.000 inwoners. Niet meer dan 500 personen in gezinsverband mogen naar de regiogemeenten vertrekken. De verhouding tussen één- en meerpersoonhuishoudens en gezinnen met kinderen blijft stabiel. Het aandeel van de midden- en hogere inkomens in de stad neemt verder toe. De netto toename van de woningvoorraad bedraagt minimaal 3.000 in de periode 2007-2010. Hiervan moeten er minimaal 1050 in de sociale sector zitten. Programma: Stedelijke uitleg: Korte/middellange termijn: Noord-West (De Held III en Reitdiep), Meerstad en Ter Borch. Langere termijn: Haren-Noord Transformaties: Eemskanaalzone: oplevering eerste deel fase 1 Kop van Oost, bouw Tasmantoren. Europapark: oplevering 212 woningen De Frontier en 90 appartementen De Stoker. Ciboga: 50 appartementen voor starters in De Bloemhof en 51 stadswoningen de Touwbaan. Nieuwe woonvisie In 2008 wordt een nieuwe Woonvisie opgesteld omdat de huidige Woonvisie al bijna 10 jaar oud is en de nieuwe Wet RO vraagt om actuele visies. In deze nota wordt het integrale beleid op het gebied van wonen geformuleerd, met aandacht voor nieuwbouwproductie (hoeveel, maar vooral ook voor wie), particuliere voorraad, betaalbaarheid van woningen inclusief kwetsbare groepen, Zorgen voor Morgen, studentenhuisvesting, duurzaamheid, etc. De Woonvisie zal tevens een belangrijke input geven aan de mogelijkheden van de nieuwe Wet op de Grondexploitatie. De beleidsnota wordt de basis voor ons woonbeleid en formuleert de uitgangspunten waar we als gemeente wel én niet op gaan sturen de komende jaren. We streven er naar eind 2008 het stedelijk kader vast te stellen, in 2009 wordt deze verder uitgewerkt naar de wijken van de stad.


95

Woningmarktmonitoring vraag en aanbod De woningmarktmonitor geeft inzicht in vraag en aanbod en in de prijs-kwaliteitverhouding van woningen. In het kader van de nieuwe woonvisie vindt in 2008 een aanvullend woningmarktonderzoek plaats. Het betreft hier een nadere analyse van de reeds bekende data. De resultaten van dit onderzoek worden gebruikt voor beleidsuitspraken in de nieuwe woonvisie. Ook gebruiken we de woningmarktkennis om ontwikkelaars te wijzen op het belang van de betaalbaarheid en een goede prijs-kwaliteitverhouding. Als uitwerking van de woonvisie zullen we ook een voorstel doen voor een andere systematiek van de woningmarktmonitor die net als voor de nieuwe structuurvisie beter aansluit bij de begrotingscyclus en WRO-proof is. In 2010 moeten er 650 intramurale plaatsen vervangen zijn door 1400 nultrede woningen. Ouderenhuisvesting Uitgangspunt van ons huisvestingsbeleid is dat iedereen die dat wil, zo lang mogelijk zelfstandig (thuis) kan wonen. Dat vereist een samenhangend programma-aanbod van wonen, zorg en welzijn. We willen een kwaliteitsslag realiseren door een concentratie van woningen die geschikt zijn voor ouderen in combinatie met zorgen welzijnsvoorzieningen (vastgelegd in Zorgen voor Morgen 2, 2006). Ons streven is om in de hele stad deze woonservicewijken van de grond te krijgen, maar we beginnen in negen prioriteitswijken, gekoppeld aan het ‘Nieuw Lokaal Akkoord’. In oktober 2007 hebben we met 19 partijen een samenwerkingsovereenkomst ondertekend en is een aanjager Zorgen voor Morgen aangesteld. In 2009 zullen we vooral verder gaan met de uitvoering van Zorgen voor Morgen. Inmiddels zijn vier Steun- en Informatiepunten (STIP’s) gerealiseerd. Eind 2008 wordt er een STIP in Hoogkerk (Gabrielflat) geopend en in 2009 wordt gewerkt aan de realisatie van STIP Lewenborg. Ook in regionaal verband is een convenant getekend om de inzet op het gebied van wonen, welzijn en zorg te bepalen. Groningen is bezig om één van de vijf pilot-projecten uit te voeren, ‘zorgvernieuwing via breedband’. De netto wachttijden voor een sociale huurwoning mag niet langer worden dan in 1998-1999. Sociale woningbouw In 2009 zijn op dit moment 348 sociale huurwoningen gepland, onder meer in Corpus den Hoorn. In het Lokaal Akkoord is afgesproken dat er jaarlijks maximaal 400 sociale huurwoningen gesloopt mogen worden. Hoeveel er exact in 2009 gesloopt gaan worden is nu nog niet duidelijk. In de nieuwe Woonvisie gaan we dit op stadsdeel- of wijkniveau nader invullen. Iedere student moet binnen drie maanden na introductie woonruimte kunnen vinden. In 2010 moeten er 4200 wooneenheden zijn toegevoegd ten behoeve van studenten. Studentenhuisvesting In de nota ‘Studentenhuisvesting nu en straks, het vervolg’ hebben we met de onderwijsinstellingen, studentenvertegenwoordigers en de studentenhuisvesters afgesproken dat er tot 2010 4200 extra wooneenheden voor studenten gevonden moeten worden. Door bestaande plannen en verruiming van het kamerverhuurbeleid kan een groot deel van deze groei worden gevonden. Door aanvullende initiatieven van woningbouwcorporaties heeft de afgelopen jaren een aantal kenmerkende nieuwbouwprojecten opgeleverd. Deze zullen ook in 2009 worden voortgezet met projecten elders aan de Eendrachtskade en de Lissabonstraat. Hoeveel eenheden in 2009 precies nieuw gebouwd gaan worden is nog niet zeker. In de tweede helft van 2008 zal specifieke aandacht worden besteed aan de problematiek van het realiseren van meer nieuwbouw voor studenten. De verruiming van het kamerverhuurbeleid in de particuliere markt heeft ertoe geleid dat in sommige straten de groei van het aantal kamerverhuurpanden te snel is gegaan. In de eerste helft van 2008 is, na diverse gesprekken met straten en buurten, de 25%- maatregel gëevalueerd. Ten behoeve van een betere balans tussen kamerverhuur en zelfstandige bewoning heeft uw raad in juni 2008 besloten tot

96


het instellen van een norm van 15% aan kamerverhuurpanden per straat. De ontwikkeling op de kamermarkt zullen we jaarlijks monitoren. In 2010 moeten er 400 Starterswoningen zijn gerealiseerd. Starters In 2006 hebben wij beleid en maatregelen geformuleerd die starters meer kansen op de woningmarkt moeten bieden. We streven naar de bouw van 100 starterswoningen per jaar. In 2008 zijn op dit moment 51 starterswoningen gepland, voor 2009 verwachten we 100 starterswoningen te kunnen realiseren. De doelstelling van 400 woningen voor starters in 2010 zal waarschijnlijk niet gehaald worden. In overleg met de markt zal nagegaan worden hoe dit aantal de komende jaren verder verhoogd kan worden. In 2007 hebben we ook startersleningen voor nieuwbouwwoningen beschikbaar gesteld. Doel was om 100 van deze leningen te verstrekken. Omdat hiervan nog maar zeer weinig gebruik is gemaakt (één lening verstrekt), zullen we nog dit jaar de starterslening evalueren en doen we voorstellen om te komen tot een betere benutting van dit instrument. De onderhoudstoestand van de particuliere voorraad moet minimaal op het hetzelfde peil blijven als na de nulmeting in 2004. Particuliere Woningvoorraad Begin 2004 is een a-selecte steekproef gehouden (nulmeting) naar de bouwkundige kwaliteit van de stedelijke particuliere voorraad. Uit dit onderzoek bleek dat 97% van de oude particuliere voorraad van redelijke tot goede kwaliteit is. In 2008 evalueren we de kwaliteit van de particuliere woningvoorraad opnieuw, omdat deze snel kan veranderen. Daarbij is specifieke aandacht besteed aan de VvE’s (Verenigingen van Eigenaren) en de energieprestatie. Naar aanleiding van de evaluatie zullen we eind 2008 met voorstellen komen op het gebied van de particuliere voorraad. In ieder geval zal een plan van aanpak ontwikkeld worden om in het kader van de routekaart Groningen Energiestad 2025 en het Beleidskader Duurzaamste stad Groningen het energiegebruik in de particuliere voorraad terug te dringen. Deelprogramma Cultuurhistorie: monumenten & archeologie Het monumenten- en archeologiebeleid van de gemeente Groningen beoogt bescherming en beheer van het cultuurhistorisch erfgoed en realisatie van een zo breed mogelijke integratie van de cultuurhistorie in de ruimtelijke ordening, om zo ook een bijdrage te leveren aan de kwaliteit van de leefomgeving. We richten ons daarbij enerzijds op eigenaren van monumenten en concrete projectontwikkelingen, anderzijds op de inbreng van cultuurhistorie in stedenbouwkundige en bestemmingsplannen (randvoorwaarden voor verlening van bouwen aanlegvergunningen). Dit gebeurt op basis van archeologisch, bouwen stedenbouwhistorisch onderzoek. Het werkterrein van de cultuurhistorie beslaat inmiddels het gehele gemeentelijke grondgebied. Activiteiten in 2009 Bijzondere activiteiten De invoering van de in september 2007 in werking getreden Wet op de Archeologische Monumentenzorg betekent ook, dat de verstoorder verantwoordelijk is voor financiering en organisatie van uit te voeren archeologisch onderzoek. Dit betekent voor de gemeente dat archeologie moet worden opgenomen in bestemmingsplannen. In de nieuwe WRO is geregeld dat binnen 10 jaar alle bestemmingsplannen geactualiseerd moeten zijn, dus ook rond de archeologie. Pas daardoor krijgt de wet uitwerking op alle bodemverstorende werkzaamheden.Wij kiezen er echter voor om de archeologie door een in 2009 vast te stellen verordening al eerder gemeentebreed een plaats in de ruimtelijke ordening te geven. De bestaande opgravingsbevoegdheid loopt binnen 2 jaar na de invoering van Malta af. Omwille van de


97

continuiteit zal tijdig een nieuwe opgravingsbevoegdheid aangevraagd moeten worden, waarbij de gemeente moet voldoen aan eisen op het gebied van mankracht, financiën en depotruimte. Het ministerie van OCW heeft structureel middelen beschikbaar gesteld waaruit inmiddels een 2e gemeentelijk archeoloog is aangesteld. In 2009 wordt het Beleidsplan Archeologie geformuleerd, waarin nadere keuzes moeten worden gemaakt over het omgaan met de archeologische waarden in de bodem binnen onze gemeentegrenzen; De definitieve aanwijzing van ruim 300 gemeentelijke monumenten (middeleeuwse casco’s, panden uit de 17e t/m de 20 eeuw, boerderijen, gemeentelijke kanjers en archeologisch waardevolle terreinen), voortgekomen uit gedurende de afgelopen jaren uitgevoerde inventarisaties, heeft in 2008 voor ruim de helft plaatsgevonden. De tweede helft volgt in 2009; Het operationeel maken van het eerste deel van de Cultuurhistorische Waarden Kaart (CWK). Via de Basis Voorziening Gegevens (BVG) zal zoveel mogelijk objecten gebiedsgebonden informatie over monumentale en archeologische waarden toegankelijk worden gemaakt ten behoeve van enerzijds planvorming en planontwikkeling en anderzijds plantoetsing. Een pilot is succesvol afgesloten. In 2009 zal gestart worden met het systematisch vullen van het systeem. Een deel van de informatie (o.a. historische kaarten) komt via internet voor de gehele samenleving beschikbaar; Een actualisatie van de nota ‘Van ethiek naar strategie, 3e nota monumenten Groningen’ uit 1995, met betrekking tot de grote lijnen van het gemeentelijke monumenten & archeologie beleid moest in 2008 worden uitgesteld. Wij agenderen dit punt opnieuw voor de 2e helft van 2009; De realisatie van het in 1996 vastgestelde gemeentelijke kanjerplan loopt op zijn einde. In totaal zijn in dit kader 53 grote moeilijk rendabel te maken gebouwen gerevitaliseerd en hersteld. Bij 3 gebouwen (Bloemsingel 10, dubbele loods CiBoGa en kerk S.S. Rosensteinlaan) zijn de werkzaamheden nog in uitvoering. Als sluitstuk van het Kanjerplan hebben we het meest lastige project, de revitalisering van Watertoren-Noord opgevoerd. Met het NV Groninger Monumentenfonds als beoogd ontwikkelaar proberen we dit project in 2009 te realiseren; Het herstel en renovatie van de randwoningen van het Blauwe Dorp door Nijestee en Kuub, alsmede de plannen voor de herinrichting van de openbare ruimte zullen in 2009 op de rails komen; In 2009 zal een publicatie over de bouwen bewoningsgeschiedenis van het Hinckaerthuis het licht zien. Het Hinckaerthuis in de Oude Kijk in’t Jatstraat is één van de oudste en zeker het compleetste middeleeuwse huis in de stad Groningen: van de kelder tot in de kap dateert het gebouw van rond 1300; Naar verwachting zal in de eerste helft van 2009 een start worden gemaakt met de opgravingen aan de Grote Markt-Oostzijde, vooruitlopend op realisatie van het Forum. Het op te graven grafveld zal daarbij veel aandacht trekken, waaraan ruimschoots tegemoet gekomen zal worden.

Reguliere activiteiten Inventarisatie, selectie en bescherming van objecten en gebieden met cultuurhistorische waarden op het terrein van archeologie, bouwhistorie, architectuur en stedenbouw; Realisatie van het jaarlijks vast te stellen uitvoeringsprogramma archeologie; Realisatie van het jaarlijks vast te stellen bestredingsprogramma ISV-monumenten; Uitvoering en begeleiding van bouwhistorisch en archeologisch onderzoek; Advisering over vergunningaanvragen bij rijks- en gemeentelijke monumenten; Advisering bij het opstellen van stedenbouwkundige en bestemmingsplannen; Het opstellen en beoordelen van programma’s van eisen voor het archeologisch onderzoek; PR-activiteiten, zoals de organisatie van de Open Monumentendag, de publicatie van het jaarboek Hervonden Stad, andere publicaties, tentoonstellingen, lezingen, etc. Deelprogramma Wijkvernieuwing Samen met de woningbouwcorporaties wordt in 14 wijken van de stad gewerkt aan wijkvernieuwing. Bij wijkvernieuwing gaat het altijd om een combinatie van fysieke en sociale programma’s en de betrokkenheid van bewoners bij hun wijk. Per wijk kunnen de programma’s sterk verschillen, want in

98


de ene wijk ligt de focus sterk op fysieke maatregelen (woningbouw en openbare ruimte) en in de andere wijk ligt de focus vooral op sociale maatregelen (Beijum) Voor een aantal wijken geldt dat het grootscheepse bouwprogramma binnen afzienbare tijd kan worden afgerond: Vinkhuizen, Lewenborg, Kostverloren en Oosterpark. In andere wijken is het bouwprogramma bekend en zal de uitvoering de komende jaren tot zichtbare resultaten leiden: de Wijert, Corpus den Hoorn, Grunobuurt, Hoogkerk. Marktontwikkelingen zijn hier echter van invloed op het tempo. Paddepoel zal het komende jaar verder worden ontwikkeld. In de Hoogte, Korrewegwijk en Tuinwijk staat de komende jaren het nodige op stapel: bouw, sloop, verbouw, en samenvoeging. Het accent ligt hier op huur- en goedkope koop. Het zijn alle van origine wijken met de goedkopere voorraad, waarop we, gezien de totale woningmarkt in de Stad, zuinig moeten zijn. Voor Beijum, Selwerd en Ulgersmaborg geldt dat bouwprogramma’s niet of vooralsnog niet aan de orde zijn. Naast het uitvoeren van het bouwprogramma is de afgelopen 10 jaar veel geïnvesteerd in de aanpak van de woonomgeving. Het op orde brengen van de openbare ruinte na “ver/nieuwbouw” blijft voor de gemeente de komende jaren een belangrijke opgave en geldt eigenlijk voor vrijwel alle wijkvernieuwingsgebieden in de stad. Vooralsnog gaan we er van uit dat het met de in het verleden beschikbaar gestelde budgetten moet gebeuren. In de afgelopen jaren is gebleken dat de verbetering van winkelcentra een succesfactor in de wijkvernieuwing. Voor de komende jaren is voorzien in een beperkt programma ( afronding Lewenborg en aanpak Wielewaalplein). De sociale paragraaf krijgt meer en meer accent. Het gaat bij de sociale aanpak vaak om een lange adem en vaak niet om eenmalige investeringen en kortlopende projecten, maar om jarenlange inspanningen en het beschikbaar krijgen van exploitatiegelden. Gezond opgroeien, in je eigen wijk oud(er) kunnen zijn, kunnen beschikken over (vrijwilligers-)werk en je veilig voelen zijn de belangrijkste thema’s binnen het sociale domein. Ook is het van belang de sociale aanpak te beperken tot die wijken die het echt nodig hebben. Het speelveld wordt momenteel bepaald door de vastgestelde wijkperspectieven. Daarom is de inzet in 2009 gericht op: Uitvoeren van de NLA programma’s; Wijkperspectieven aanscherpen en actualiseren; Nagaan in welke wijken of delen daarvan de programma’s kunnen worden afgerond. Met Vertrouwen in de Buurt en het Convenant Bewonersorganisaties hebben de bewoners zich blijvend een andere positie bij de aanpak van de wijkvernieuwing verworven; en zijn we op zoek naar nieuwe (technische) mogelijkheden om alle betrokkenen goed en tijdig van informatie te voorzien. De wijkvernieuwing is een gezamenlijke operatie van gemeente en corporaties. De Gemeente en corporaties in Groningen hebben in het Nieuw Lokaal Akkoord gezamenlijke afspraken gemaakt over investeringen in de wijkvernieuwingsgebieden en de betrokkenheid van bewoners hierbij. Wij kunnen constateren dat het hard nodig is om structureel te investeren in sociale en fysieke programma’s met name in de wijken met veel corporatief bezit. Om dit te bewerkstelligen zullen wij een extra beroep doen op de bijdrage van de corporaties aan de leefbaarheid van de wijken. Nieuw beleid 2009 Reserve grondzaken (4.000 i) Op 20 december 2006 is de kadernota Herijking weerstandsvermogen vastgesteld. Hieruit blijkt dat er een negatief verschil is tussen de beschikbare en benodigde weerstandscapaciteit bij de reserve grondzaken. De reserve grondzaken wordt aangehouden om een toereikende buffer te hebben voor het opvangen van exploitatieschommelingen in grondexploitaties en de risico’s van grondexploitaties. In het collegeprogramma staat dat de reserve grondzaken de komende jaren uit het rekeningresultaat en de begrotingsruimte wordt versterkt. Benodigd is 60 tot 75 miljoen euro en de omvang van de reserve grondzaken is circa 42 miljoen euro. Er is een tekort van 18 tot 33 miljoen euro. Wanneer we de komende 10 jaar 3 miljoen per jaar in de reserve stoppen brengen we het op het gewenste niveau. In


99

2008 hebben we 7,97 miljoen euro beschikbaar gesteld voor 2008 en voor 2009 1 miljoen incidenteel. Nu willen we daar voor 2009 nog eens 3 miljoen euro aan toevoegen. Wij verwijzen ook naar hoofdstuk 3.6 Grondbeleid. Lokaal Akkoord - fysiek en sociaal (1.000 i) In juli 2007 is met de Groninger wooncorporaties het Nieuw Lokaal Akkoord ondertekend. Met het nieuwe akkoord worden de positieve resultaten van het oude akkoord bestendigd en tegelijkertijd worden de ambities op een aantal terrein opgeschroefd. Zo wordt fors geïnvesteerd op het brede terrein van leefbaarheid van de 14 wijkvernieuwingswijken (gemeente en corporatie elk tien miljoen euro) en zijn afspraken gemaakt over het versnellen van de woningbouwproductie. Binnen de wijkvernieuwing is naast het bouwen van woningen en voorzieningen ook nadrukkelijk meer aandacht voor het sociale programma binnen de wijken. Net als in 2008, stellen we voor in 2009 1 miljoen euro incidenteel beschikbaar te stellen, deels uit de middelen nieuw beleid en deels uit de middelen voor ISV. Voor de jaarschijf 2010 is ook nog eens 1 miljoen euro incidenteel opgenomen in de meerjarenbegroting. Woningbouwproductie (100 s) Om de huidige en toekomstige bewoners aan de stad te binden willen we de versnelling die we vorig jaar in de woningbouwproductie hebben bereikt, vasthouden. Een belangrijk deel van het programma Woonklimaat financieren we met externe rijksmiddelen zoals ISV-II en BLS. Echter, buiten deze rijksmiddelen om kent ons woningbouwprogramma de komende jaren een tekort van circa 20 miljoen euro. In de meerjarenbegroting is hiervoor in de periode 2007-2010 ruim 13 miljoen euro aan investeringsruimte beschikbaar gesteld. Dit komt overeen met één miljoen structureel (in 2007 en 2008 250 duizend euro, in 2009 100 duizend euro en vanaf 2010 400 duizend euro structureel). Deze middelen zullen aanvullend op ISV-II en BLS ingezet worden om de woningbouw te versnellen. Ook in 2009 zal de specifieke inzet van deze middelen via voorstellen aan uw raad worden voorgelegd. Apparaatskosten ISV Om de ISV projecten uit te voeren en daarover verantwoording aan het rijk af te leggen is personele inzet nodig. Voorheen betaalden wij die kosten uit het ISV zelf. Dat mag echter niet meer. Daarom willen wij deze noodzakelijke kosten nu uit de middelen voor nieuw beleid financieren, 250 duizend euro in 2009 en hetzelfde bedrag voor 2010. Aanpak omgeving Montessori-school in Beijum (1.200 i) De totale omgeving van de nieuwe school wordt heringericht. Het project bestaat uit de omgeving van de school en de omgeving van de 17 door de Huismeesters te bouwen woningen. Het gaat onder meer om de inrichting van de dijk bij de school, de transformatie van de buslus tot haal- en brengplein voor schooljeugd en de aanleg van veilige routes vanaf de wijkring. De totale kosten voor dit project bedragen 1,2 miljoen euro. We stellen dit bedrag ter beschikking te stellen uit de vrijgevallen middelen voor ISV. Voorzieningen Meerstad Met Meerstad voegen we 10.000 woningen toe, een meer van 600 hectare groot, we creëren er ruimte voor bedrijvigheid en we zullen er samen met de gemeente Slochteren zorg voor moeten dragen dat Meerstad een voorzieningenniveau krijgt dat past bij de grootte van de ontwikkeling. Naar aanleiding van de voorlopige voorzieningenplanning in Meerstad hebben wij een beeld gekregen van de kosten van de voorzieningen. Het financiële beeld is nog niet compleet, maar het is duidelijk dat wij de komende jaren fors moeten investeren in Meerstad. De basis voorzieningen (zoals vensterscholen, gymzalen en sporthallen) zijn in beeld gebracht. Andere componenten moeten nog worden doorgerekend (o.a. brandweer, GGD, onderhoud wegen en fietspaden, zwembad). We denken dat 115 miljoen euro nodig is in de komende 20 tot 25 jaar. Dat is 5 tot 6 miljoen euro per jaar. In 2008 hebben we al 5 miljoen euro vanuit de stadsmeierrechten gereserveerd. We willen, gezien de andere knelpunten, nu opnieuw 5 miljoen euro sparen uit de nieuwe beleidsmiddelen voor de voorzieningen die in Meerstad moeten komen.

100


Geluidsoverlast bij kamerverhuurpanden Wij willen dat de kamerverhuurpanden in onze stad gaan voldoen aan de 0DB-norm, om geluidsoverlast in deze panden te voorkomen. Uw raad heeft via een motie aan ons gevraagd dit te regelen. Groningen telt 3000 kamerverhuurpanden. 2000 van deze panden voldoen niet aan de 0DBnorm. In de binnenstad hanteren wij de 0DB-norm niet, vanwege de nabijheid van stedelijke voorzieningen en de dichtheid van stedelijke functies met alle daarbij behorende geluidoverlast. Dan zijn er nog een aantal panden buiten de binnenstad, waar bewoners wonen met dezelfde woon- en leefcultuur, waardoor daar de toepassing van de geluidsnorm achterwege kan blijven. Dan resteren er 1700 woningen die moeten gaan voldoen aan de norm. Het grootste deel van deze panden gaan wij de komende 3 jaren aanschrijven waarin wij standaard middelenpakketten voorschrijven waarmee zij aan hun plicht moeten gaan voldoen. Vervolgens zetten wij controleurs in om de regels te handhaven. Om deze activiteiten te bekostigen stellen wij in 2009 één miljoen euro uit nieuw beleid beschikbaar. 2.5.4

Wat gaat het kosten?

Bestaand beleid Prod.nr. Dienst Lasten 7.02 RO/EZ 7.03 RO/EZ 7.04 RO/EZ 7.10 RO/EZ 7.23 RO/EZ 7.26 RO/EZ 7.34 RO/EZ RO/EZ

Baten 7.02 7.03 7.04 7.10 7.23 7.26 7.34

RO/EZ RO/EZ RO/EZ RO/EZ RO/EZ RO/EZ RO/EZ RO/EZ

Productgroep

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Woningbouwlocaties Particuliere woningverbetering Bouwtoezicht Cultuurhistorie Woonwagenvoorzieningen Erfpachtterreinen Wijkvernieuwing Overig Totaal lasten

27.673 2.823 8.225 2.448 548 623 4.928 5.717 52.985

3.581 4.212 8.251 2.291 422 728 17.370 5.387 42.242

1.484 3.427 8.350 1.980 444 688 10.088 4.911 31.372

1.257 3.632 8.624 2.062 463 714 10.493 4.755 32.000

1.307 3.773 8.954 2.143 481 742 10.878 4.833 33.111

1.358 3.918 9.298 2.228 499 770 11.278 4.918 34.267

Woningbouwlocaties Particuliere woningverbetering Bouwtoezicht Cultuurhistorie Woonwagenvoorzieningen Erfpachtterreinen Wijkvernieuwing Overig Totaal baten

28.289 4.061 11.343 1.302 358 836 4.393 517 51.099

1.365 3.484 8.026 1.207 226 895 15.188 695 31.086

498 3.008 8.119 964 238 722 8.843 569 22.961

517 3.104 8.407 1.003 247 750 9.235 586 23.849

537 3.223 8.729 1.041 256 779 9.589 608 24.762

558 3.346 9.064 1.081 266 809 9.956 631 25.711


1.886-

11.156-

8.411-

8.151-

8.349-

8.556-


3.2841.117

1.8082.709

1.010-

1.072-

1.114-

1.153-

Totaal saldi na reserve mutaties

4.053-

10.255-

9.421-

9.223-

9.463-

9.709-

-

2009 4.0001.0002482501.2001.0005.00012.698-

2010 1.0006482501.898-

2011 648648-

2012 648648-

22.119-

11.121-

10.111-

10.357-

Nieuw beleid Prod.nr. Dienst 7.02 RO/EZ Reserve Grondzaken RO/EZ+OCSW Lokaal akkoord - fysiek en sociaal 7.02 RO/EZ Woningbouwproductie RO/EZ Apparaatskosten ISV (2 jaar) 7.34 RO/EZ Aanpak omgeving Montessori-school Beijum 7.04 RO/EZ 0-Db-norm 7.02 RO/EZ Voorzieningen Meerstad Totaal nieuw beleid Saldo programma + nieuw beleid


4.053-

10.255-

101

102

Projecten en activiteiten programma Woonklimaat Nw beleid 2009

Nw beleid 2010-2011

Stadsmeijer rechten

Subsidies 2009

Opmerkingen

Woningbouwproductie Stimulering woningbouwproductie - Oosterhamrikzone - Eemskanaalzone Reitdiep (haven) Reitdiepzone De Held-III Peizerhoven Meerstad CiBoGa, o.a. Bloemhof en Touwbaan Diverse locaties in bestaand stedelijk gebied (buiten wijkvernieuwing) met o.m. Intense stad projecten Oosterparkstadion Paddepoel (Zuid-oost, Achter de Reitdijk) Europapark (De Linie-Frontier en De Stoker) Helpermaar Woonvisie Ouderenhuisvesting Studentenhuisvesting Reserve Grondzaken


Beheer en cultuurhistorie Particulier woningbeheer Monumenten Archeologie

102

100 (s) PM PM

400 (s) PM PM

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

PM

-

PM

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

PM PM

PM PM

-

-

-

-

-

PM BLS PM Door markt en middelen WB productie PM Door markt en middelen WB productie - Volledig door de markt gefinancierd 3.700 BLS

PM Door markt en BLS middelen

-

-

-

Samenwerking met Nieuw lokaal Akkoord - Volledig door de markt gefinancierd

1000 (i)

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

550 t/m 2009 jaarlijkse ISV-bijdrage 300 t/m 2009 jaarlijkse ISV-bijdrage



Nw beleid 2009

Nw beleid 2010-2011

Stadsmeijer rechten

Subsidies 2009

Opmerkingen

Wijkvernieuwing Programma 1998-2010, (63,5 mln) grijs en groen midden/hoog niveau wijken Hoog niveau - Vinkhuizen - Paddepoel - Lewenborg Midden niveau - Oosterparkwijk - Corpus den Hoorn - Grunobuurt - De Wijert-zuid Nieuw Lokaal Akkoord

Winkelcentra Lewenborg Paddepoel Wielewaalplein

Overige wijkaanpak Stadsdeelprogramma Budget buurt-wijken kleinschalige evenementen

Overige Actualiseren bestemmingsplannen Rechtmatigheid en bouwleges

103


3.500 ISV-II 3.500, ISV-III 3.500, BLS 1.000 en IPSV 1.800 -

-

-

-

1000 (i)

1000 (i)

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

160 (i) 150 (i)

160 (i) 150 (i)

-

-

-

-

750 t/m 2009, bijdrage ISV-II 10.000 Bijdrage corporaties Bijdrage gemeente is 50% fysiek en 50% sociaal 1.900 ISV-II Inzet is volledig door de markt

-

3.500 t/m 2009, bijdrage ISV-II

103

104


2.6

Duurzame ontwikkeling

Ons college heeft, in het collegeprogramma 2006-2010 ‘Sterk, sociaal, duurzaam’ aangegeven, van Groningen de duurzaamste stad van Nederland te willen maken en energieneutraal te zijn in 2025. Uw raad heeft deze ambities in februari 2007 onderschreven bij het vaststellen van de duurzaamheidvisie. De visie is uitgewerkt in het ‘Beleidskader duurzaamstestad.groningen.nl’ en de ‘Routekaart Groningen energieneutraal+ 2025’. Beide documenten zijn in december 2007 na inspraak definitief door uw raad vastgesteld, samen met het Jaarprogramma Duurzaamste stad 2008. De duurzaamste stad kent twee pijlers: Leefomgevingkwaliteit en energie. 2.6.1


De ambitie duurzaamste stad raakt vrijwel alle lagen van de gemeentelijke bedrijfsvoering. Belangrijk uitgangspunt is dan ook dat duurzaamheid regulier beleid moet worden en dus niet als een extra opgave beschouwd moet worden. Dit vereist een andere bedrijfsvoering waarbij in programma’s van eisen en in de projectbegroting duurzaamheid een integraal onderdeel vormt van het gehele programma. De doelen van de stad (duurzaamste stad en energieneutraal in 2025) zijn concreet gemaakt binnen zeven thema’s. Aan ieder thema zijn subdoelen, activiteiten en verwachte resultaten voor 2012 gekoppeld. Binnen deze thema´s heeft het college vier speerpunten benoemd: 1. 2. 3. 4.

energiebesparing in de bestaande woningvoorraad, met name de sociale woningbouw; energiebesparing en verbetering binnenmilieu in nieuwe en bestaande scholen; kennis en innovatie bij Groningse bedrijven en stimuleren van een duurzame economie; participatie en gedragsverandering en zoveel mogelijk betrekken van Stadjers, bedrijven en instellingen bij onze doelen.

In paragraaf 2.6.3 Wat gaan we daarvoor doen, wordt de opgave uitgewerkt. In onderstaande tabel staan de doelen in algemene zin geformuleerd. Per project wordt het haalbare ambitieniveau bepaald. Monitoring De voortgang en het effect wordt gevolgd via de ´Monitor Groningen Duurzaamste Stad´. In deze Monitor is in 2008 is een inventarisatie uitgevoerd naar mogelijke indicatoren in het kader van de duurzame ontwikkeling van de stad (‘Monitor Groningen Duurzaamste Stad’). Hierbij is onderscheid gemaakt in proces-, prestatie- en effectindicatoren. De indicatoren geven niet alleen aan wat we allemaal hebben uitgevoerd (de acties), maar ook wat we hebben bereikt (de resultaten) en wat de effecten zijn voor de stad (bijvoorbeeld energiebesparing, schonere lucht, etc.). De voorgestelde indicatoren worden in de loop van 2008 uitgewerkt en geconcretiseerd. In de rapportages en verslagleggingen zullen deze indicatoren zoveel mogelijk worden gebruikt. In deze tekst zijn reeds enkele indicatoren aangegeven. Kaderstellende nota’s - Structuurvisie Stad op Scherp (concept); - Groenstructuurvisie (concept); - Groninger Water- en Rioleringsplan (concept); - Monitor Groningen Duurzaamste stad (college mei 2008); - Beleidskader Duurzaamstestad.Groningen.nl (raad december 2007); - Routekaart Groningen Energieneutraal+ 2025 (raad december 2007); - Duurzaamheidvisie Groningen (raad februari 2007);


105

-

Bodemkwaliteitskaart en bodembeheerplan (geactualiseerd, college 2007); Meerjarenprogramma Terreinwinst 2007-2009; Interim beleidslijn groepsrisico externe veiligheid (college 2006); Collegeprogramma 2006 – 2010; Sterk, sociaal, duurzaam (2006); Bodemnota Groningen 2005 ‘Gebruik Centraal’ (raad 2005); Uitvoeringsprogramma bodem 2005-2009 (college 2005); Handhaven met beleid (college 2005); Rampenplan gemeente Groningen (raad 2004); Nota ‘Feesten in balans’ (evenementen) (raad 2003, bijstelling 2004); Handboek Groninger Woon Kwaliteit (raad 2003).

2.6.2


De gemeentelijke ambities van het college ten aanzien van duurzaamheid en energieneutraal zijn uitgewerkt in het jaarprogramma Duurzaamste stad 2008. Hierin staan meer dan 200 projecten en acties. Het gros van de acties is uitgevoerd of in uitvoering. Eerder is het uitgangspunt ´duurzaamheid is regulier´ genoemd. De eerste jaren worden gekenmerkt als een overgangsperiode waarbij we ons moeten realiseren dat er zal moeten worden geïnvesteerd in kennisontwikkeling en capaciteit. We investeren dus veel tijd en energie in de ontwikkeling van nieuw instrumentarium, in overleg en samenwerking met partijen, in onderzoek naar de haalbaarheid van duurzaamheidopties en in het betrekken van duurzaamheidmaatregelen bij de planvorming van projecten. Als we kijken naar de vier speerpunten, leidt dit tot concrete resultaten in de woningbouw zoals bijvoorbeeld het succesvolle project Energie Beter waarbij ongeveer 6000 huishoudens een energiebox hebben ontvangen en voor een groot deel geïmplementeerd hebben gekregen en waarbij ook zo´n 20 energieadviseurs zijn uitgestroomd. Verder noemenswaardig is de toepassing van diverse duurzame maatregelen bij de bouw van de Tasmantoren, toepassing van warmtepompen in bouwplan ‘De Velden’ en renovatie Grunobuurt, een lage epc bij nieuwbouw de Wijert, een duurzaam woningbouwconcept in deelplan I in Meerstad en onderzoek naar de haalbaarheid van gebruik van restwarmte van UMCG op het Bodenterrein. We werken aan duurzame scholen zoals de St. Michaelschool met zijn groene dak en investeren in energiebesparende en gezonde maatregelen in nieuwbouwscholen. Voorbeelden hiervan zijn de Kimkielschool, Montessorischool en de VMBO school. Dit jaar zijn alle openbare scholen waterzijdig ingeregeld en zijn drie scholen in de Oosterparkwijk doorgelicht door het Energiekenniscentrum (EKC). EKC stelt met OCSW een top 10 samen van energiebesparende maatregelen. Ook investeren we samen met de markt in een duurzame kennisgestuurde economie door het opstellen en uitvoeren van een groen gas programma en etaleren we Westpoort als een duurzame toegangspoort naar de stad. Onze eigen bedrijfsvoering vertaalt de Duurzaamste Stad naar een wagenpark dat al voor 35% is ingericht op schone auto´s en schone brandstoffen. We kopen duurzaam in; onze catering is grotendeels biologisch. Dankzij een versneld Dimbeleid worden op de openbare verlichting enorme besparingen behaald. Voor verschillende kantoren zijn EPA-U´s opgesteld, zodat energieverbruik en mogelijkheden tot maatregelen inzichtelijk worden. In grote energieverbruikende gebouwen wordt een ‘slimme’ meter geplaatst die laat zien waar het grote verbruik vandaan komt. Samenwerking en aansluiting Afgelopen jaren is stevig geïnvesteerd in samenwerking met diverse organisaties en samenwerkingsverbanden op energiegebied in Groningen, zoals Energy Valley en de werkgroep energie van Akkoord van Groningen (RUG, Hanzehogeschool, UMCG, Gasunie en ICT sector). Een andere belangrijke energiepartner is het Energie Convenant Groningen, waarin provincie, gemeente, Nuon en de Gasunie als partners van het eerste uur zitten. Het convenant is uitgebreid met Essent, Rabobank, het Waterbedrijf en GasTerra. Deze samenwerkingsverbanden hebben geleid tot diverse interessante programma’s en projecten zoals het groen gasprogramma, een hre-project en energiebesparingsprogramma voor scholen. Duidelijke aansluiting is er met het onderwijs, waar Technasiumstudenten en studenten van het Zernike college energieopdrachten uitvoeren. Met het hoger onderwijs worden studenten uitgedaagd door de gemeente en Energy Valley met de Energy Contest Scriptieprijs. In de werkgroep Duurzaamheid binnen het Nieuw Lokaal Akkoord (met

106


woningbouwcorporaties) staat kennisuitwisseling voor nieuwbouw en verduurzamen van de bestaande woningvoorraad centraal. Het resultaat hiervan heeft zijn weerslag in nieuwbouw en renovatieprojecten zoals renovatieproject Lewenborg, Tuinwijk en de Hoogte en de Wijert Noord. 2.6.3


Jaarprogramma Duurzaamste stad 2009 (- 2012) De (lange termijn) doelen van ons college, zoals beschreven in onze beleidsnota’s, zijn uitgewerkt in een Jaarprogramma Duurzaamste stad 2008 in de vorm van meer dan 200 acties en projecten met een doorkijk naar 2012. Onze inzet is specifiek gericht op de eerder genoemde vier speerpunten. Verder zijn de centrale doelen van de stad (duurzaamste stad en energieneutraal in 2025) uitgewerkt binnen de thema’s: stedelijke ontwikkeling, bouwen en wonen, mobiliteit, ecologie, duurzaam ondernemen, eigen bedrijfsvoering, en communicatie, participatie en educatie. Per thema zijn doelen, hoofdactiviteiten en concrete acties en projecten aangegeven. Waar het mogelijk is om doelen te vertalen naar gewenste resultaten, worden algemene doelen daardoor vervangen. De reguliere milieuactiviteiten zijn een belangrijke basis voor duurzame ontwikkeling van de stad en het optimaliseren van de leefomgeving. De acties voor 2009 worden nog nader geconcretiseerd en vastgelegd in het Jaarprogramma Duurzaamste stad 2009, dat in december 2008 aan u wordt voorgelegd. De subsidieregeling van het ministerie van VROM ‘Stimulering Lokale Klimaatinitiatieven’ (SLOK) en ook financieringsmogelijkheden ten gevolge van verschillende samenwerkingsverbanden, zoals het Energieconvenant Groningen, zullen worden benut ter ondersteuning van de uitvoering van projecten en werkzaamheden die zijn gepland in het Jaarprogramma Duurzaamste Stad 2009 e.v. Uitwerking binnen de Speerpunten voor 2009 Speerpunt 1. Energiebesparing in de bestaande woningvoorraad, met name de sociale woningbouw Gewenst resultaat voor 2012: 10-15% van corporatief bezit is voor 50% verduurzaamd (energetisch en gezond binnenmilieu). Activiteit: In het kader van het Nieuw Lokaal Akkoord doen we het volgende: Op basis van resultaten van onderzoek naar bestaande woningvoorraad van corporaties, dat in 2008 is uitgevoerd, een programma opstellen met corporaties, waarbij koploperprojecten financieel worden ondersteund. Hiervoor gaan we een deel van het GWK geld besteden. Resultaat 2009: Gezamenlijk plan van aanpak voor verbetering bestaande woningvoorraad Indicatoren: Gemiddeld energielabel (i.o.); Energieverbruik per jaar van woningen in bezit van corporaties (i.o.). Speerpunt 2. Verduurzaming scholen, zowel nieuwbouw als bestaande bouw Gewenst resultaat voor 2012: Optimale energiebesparing (die financieel haalbaar is) en gezond binnenmilieu (erkend door GGD) bij scholen met waar financieel mogelijk, groene daken op (nieuwbouw)scholen.


107

Activiteiten: Uitvoeren programma energiebesparing en gezond binnenmilieu bij nieuwbouw openbare scholen 2009-2012 conform het programma van eisen dat daarvoor is ontwikkeld in 2007 en 2008; Het Win-energieconcept blijven integreren in het onderwijsprogramma; Haalbaarheidstudie energieneutrale school Reitdiep. Resultaat 2009: Nieuwbouwscholen die in 2009 ontwikkeld worden hebben een duurzaam en financieel haalbaar concept; Resultaat van haalbaarheidstudie energieneutrale school Reitdiep. Indicator: Energieverbruik en norm CO2-binnenmilieu gemeentelijke scholen (per m2; nieuwbouw versus bestaande bouw) Deze is in ontwikkeling. Speerpunt 3. Realiseren van energiebesparing bij bedrijven en stimuleren kennisgestuurde duurzame economie Gewenste resultaten 2008-2012 Kennisontwikkeling en innovatie o.h.g.v. duurzame ontwikkeling bij bedrijven; Industriële ecologie bij 30% van de ondernemers bekend maken en bij 5% toepassen; 30% van MKB binnenstad en 30% MKB Bedrijventerreinen doet mee aan besparingsprogramma; Ontwikkeling duurzaam Westpoort; Bij 10% van de bedrijven maakt “maatschappelijk verantwoord ondernemen”(MVO) aantoonbaar onderdeel uit van de bedrijfsvoering. Activiteiten: Stimuleren van kennis en innovaties en uitbouwen kennisinfrastructuur bij bedrijven (o.a. jaarlijkse prijsuitreiking duurzaamste ondernemer Groningen; Energy Contest voor jongeren en toepassing van het principe ‘cradle to cradle’). Deze initiatieven worden in 2009 opgepakt en uitgewerkt, onder meer door participatie in de Cradle-kring Noord; Opstellen en uitvoeren Groen Gas Programma met de AkkoordPartners, Gasunie, TNO ICT en Essent; Uitvoeren van een campagne gericht op concrete energiebesparing en duurzaam Ondernemen in MKB-bedrijven in samenwerking met de branches (zoals energiebesparing in supermarkten). De campagne wordt georganiseerd vanuit het Energieloket. Onderdelen van de campagne zijn opstellen programma, uitvoeren energiescan, geven van adviezen en voorlichting aan bedrijven; Haalbaarheidstudie Groen Gaslus op Westpoort met Essent en Suikerfabriek; Duurzame ontwikkeling Facility Center Westpoort; Met kennisinstellingen invulling geven aan Energietransitie Zernike; Stimuleren duurzaam ondernemen met MVO businesslan i.s.m. KvK en bedrijven. Resultaat 2009 Ondersteuning bij innovatieve projecten zoals C2C initiatieven, Watertaxi, elektrische mobiliteit; Energie en ICT programma; Implementatie Groen Gras Programma; Energiebesparingsprojecten n.a.v. campagne; Resultaten haalbaarheidstudie Groen Gaslus; Concept energietransitie Zernike; Implementatie MVO businessplan i.s.m. KvK en bedrijven. Indicatoren Energie verbruik bedrijven per jaar; Score op duurzaamheid bedrijventerreinen (/jaar); Aantal bedrijven per jaar actief in MVO en C2C-acties, energie- en duurzaamheidsscans (/jaar). 108


Speerpunt 4. Communicatie, Participatie en Educatie Doelen Communicatie Om Groningen de duurzaamste stad van Nederland en energieneutraal te maken is een omslag in denken en doen noodzakelijk. Een dergelijke transitie bereik je als gemeente niet alleen. Communicatie is essentieel om duurzame keuzes in Groningen uit te dragen, zichtbaar te maken en anderen te inspireren. Andersom kunnen we de inspiratie en de aansluiting op andere initiatieven goed gebruiken. De communicatiestrategie ‘verbreden en verbinden van beide kanten’ met de beeldlijn ‘duurzaamste stad’ willen we in 2009 verder uitbouwen. Het ‘basispakket’ van website, digitale nieuwsbrief en het OOG-tv programma Hou Wortol?! hebben daarin inmiddels een vaste plek. Participatie Belangrijke partners van de gemeente in de stad, zoals bedrijven, burgers en instellingen worden betrokken bij onze duurzaamheidambitie. We willen dat steeds meer mensen mee gaan doen. De stad heeft er belang bij sterk, sociaal en duurzaam te zijn. We willen dat ook de leefomgeving van morgen schoon, heel en veilig is, dat mensen zuinig en duurzaam met energie omgaan en zorgvuldig omgaan met verkeer, ecologie en ruimte. Participatie als apart werkveld vinden we hier vanzelfsprekend. In dit licht kunnen de subsidieregelingen voor groene daken en energiescans voor bedrijven gezien worden. Educatie In onze kadernota natuuren duurzaamheideducatie van november 2007 verbinden wij als één van de eerste gemeenten natuuren milieueducatie (voor het onderwijs) aan ons duurzaamheidbeleid. Duurzaamheideducatie kent drie niveaus; ‘de school’, ‘de wijk’ en ‘de stad’. Op ieder niveau worden komende jaren activiteiten opgezet. Wij hebben daarbij een stimulerende en regisserende rol. In samenwerking met partijen wordt een duurzaamheidcentrum opgezet. Wereldtentoonstelling Duurzame Energie 2014 In het licht van bovenstaande willen we ook onderzoeken wat de mogelijkheden zijn voor een Wereldtentoonstelling Duurzame Energie in 2014 met de belangrijkste stakeholders in de stad. Afhankelijk van de uitkomst van de Quick Scan die in 2008 is uitgevoerd, wordt er een Haalbaarheidstudie verricht in 2009. Activiteiten Uitbouwen Campagne ‘Groningen, duurzaamste stad’; uitbouwen Website duurzaamstestad.groningen.nl met maandelijke E-nieuwsbrief; OOG-tv serie ‘Hou Wortol?!’; Projectcommunicatie; Participatie-activiteiten voor het betrekken van burgers, bedrijven en instellingen bij projecten en evenementen als onder meer Lentekriebels, Noorderzon, 4 Mijl, Fair Trade; Opzetten programma voor Natuur- en Duurzaamheids Educatie, waaronder het -met partnersinrichten van een Natuur- en Duurzaamheids Centrum; Verbreding subsidieregeling groene daken en energiescan bedrijven; Evalueren uitkomst Quick Scan en afhankelijk daarvan uitvoeren van haalbaarheidstudie. Indicatoren Aandeel Stadjers dat de ambitie kent en kan vertalen naar de eigen situatie (i.o.); Aandeel Stadjers dat nut en noodzaak onderschrijft en zich betrokken voelt bij de doelen (i.o.); Aantal deelnemers duurzaamheidprojecten; Aandeel Stadjers dat informatie weet te vinden en tevreden is over de informatie (i.o.); Aantal stadjers dat gebruik gemaakt heeft van de afzonderlijke subsidieregeling.


109

Uitwerking binnen de thema’s Belangrijk uitgangspunt binnen duurzame ontwikkeling is ´duurzaamheid is regulier´. Vanuit dat gegeven zal er voor 2009 weer een uitvoeringsprogramma vanuit de lijn worden opgesteld. Hieronder volgt een aanzet daarvoor. Stedelijke ontwikkeling Gewenst resultaat 2008-2012 Alle ruimtelijke plannen bevatten een duurzaamheidprofiel en afwegingkader rond duurzaamheidkansen Activiteiten: Bij nieuwe en bestaande belangrijke projecten duurzaamheidopties in kaart brengen en zo mogelijk toepassen; Ontwikkelen nieuwe energieconcepten en innovatieve financieringsarrangementen, toepasbaar in nieuwbouw (Meerstad); Ontwikkelen van een nieuw instrument (‘GPR-stedebouw’) met Tilburg en adviesbureau om duurzaamheid in stedelijke ontwikkelingen meetbaar te maken; Opnemen van een duurzaamheidparagraaf in nieuwe bestemmingsplannen; Opstellen van een energiekansenkaart en energieconcepten met het Energiekenniscentrum voor ontwikkelingslocaties in Groningen zoals Eemskanaalzone; Uitwerken duurzame energie-infrastructuur Regio Groningen-Assen, zoals restwarmte aardwarmte, warmte/koude-opslag; Werken aan een hoge leefomgevingkwaliteit (geluid, lucht, externe veiligheid, bodem, afval, groen en water ) en basis op orde. Resultaten 2009 Implementatie duurzaamheidconcept Meerstad eerste deelplan; GPR instrument voor duurzame gebiedsontwikkeling; Bestemmingsplannen hebben een duurzaamheidparagraaf; Energiekansenkaart met energieconcepten voor Eemskanaalzone; Duurzame energie-infrastructuur Regio Groningen-Assen; Per ruimtelijk project optimale leefomgevingkwaliteit en basis op orde. Indicatoren Aantal stedenbouwkundige ontwerpen met duurzaamheidmaatregelen; Percentage bestemmingsplannen met duurzaamheidparagraaf. Bouwen en wonen Onder speerpunt 1. energiebesparing bestaande sociale woningbouw worden de activiteiten voor 2009 behandeld. Resultaat 2008-2012 25% energieneutrale woningbouw, overige 75% EPC van 0,5; Duurzaam ontwikkeld Reitdiep; Duurzaam programma voor intensieve laagbouw; 10 voorbeeldprojecten groene daken; Aantal stimuleringsacties voor particuliere woningvoorraad.

110


Activiteiten: Haalbaarheidstudie duurzame energie-infrastructuur Europapark; Haalbaarheidstudie CO2 neutrale gebiedsontwikkeling Kempkensberg (300 woningen); Haalbaarheid Restwarmte UMCG gekoppeld aan woningbouw Bodenterrein en Oosterhamriktracé; Competitie duurzame concepten woningbouw Reitdiep; Uitwerken en verduurzaming nieuwbouw bij programma Intensieve laagbouw; Stimuleringsprogramma voor particuliere voorraad i.s.m. IPdubo en andere partijen. Resultaten 2009: Resultaten haalbaarheidstudies energieinfrastructuur Europapark, Kemkensberg; Resultaten haalbaarheid Restwarmte UMCG; Plan van Aanpak Competitie duurzame concepten woningbouw Reitdiep; Duurzaam programma van eisen voor intensieve laagbouw; Aantal voorbeeldprojecten groene daken; Aantal stimuleringsacties voor particuliere woningvoorraad i.s.m. IPdubo en andere partijen. Indicatoren Aantal energieneutrale woningen; Gemiddelde Energie Prestatie Coëfficiënt (EPC) nieuwbouw woningen; Aantal pilots waarin nieuwe technologieën en werkwijzen voor energiebesparing in nieuwbouw wordt toegepast; Mobiliteit Gewenst resultaat 2008-2012 Bereikbaarheidsmanagement is ingevoerd; Inzicht in duurzame energiebron voor de stads/regiotram; Tanken van biobrandstoffen in de stad goed mogelijk; streven is 5% gebruik aan duurzame brandstoffen in de stad; Parkeerbeleid is gericht op duurzame infrastructuur en het belonen van schone auto´s; Bedrijven met een groot wagenpark schakelen planmatig om naar duurzame voertuigen en brandstoffen; Stimuleren duurzame mobiliteit onder Stadjers. Activiteiten: Invoeren bereikbaarheidsmanagement, samen met grote werkgevers en publiekstrekkers matchen van vraag en aanbod en invullen ontbrekende schakels; Onderzoek duurzame brandstof voor de stads/regiotram; Uitvoeren programma voor schone brandstoffen (aardgas, groen gas, biodiesel en E85); Faciliteren multifueltankstations; Bevorderen gebruik schonere voertuigen via het parkeerbeleid; Uitvoeren campagne week van de vooruitgang 2009. Resultaten 2009 Start project Bereikbaarheidsmanagement; Onderzoek duurzame energiebron voor stads/regiotram; Programmaonderdelen van het programma voor schone brandstoffen zijn uitgevoerd; Stimuleringsproject voor multifueltankstations; Pilot met maatregelen voor schone voertuigen via parkeerbeleid; Uitvoering campagne week van de vooruitgang 2009. Indicatoren Aandeel OV (bus, tram, trein) en fiets tov totaal vervoersprestatie (km’s fiets, auto, OV); Aandeel schone brandstoffen. Gemeentebegroting 2009

111

Ecologie Doel Versterken en verbeteren van watersystemen en groene kwaliteiten in de stad: Samenhangend, natuurlijk functionerend groenblauw netwerk; Basisgroenstructuur versterken, compenseren bij aantasting; duurzaam ingerichte stadsranden; integreale afstemmiing met het waterbeleid; groen levert een bijdrage aan gezondheid en kwaliteit leefomgeving; versterken groenparticipatie; rood betaalt voor groen; benoemen kroonjuwelen; relatie met historie. In het nieuwe Waterplan en de Groenstructuurvisie, zal bij de uitvoering van de plannen zal zoveel mogelijk gestreefd worden naar versterking van de samenhang en kwaliteit van het blauw-groene netwerk door een integrale aanpak bij de uitvoering van de projecten en het beheer. Versterking van de samenwerking met waterschappen, natuurbeheerders en andere partijen is daarbij van groot belang. Zo is de Hunzezone overgenomen door het Gronings Landschap en hebben we samen met de waterschappen gekozen voor meer gedifferentieerd beheer van de watergangen afgestemd op de nieuwe waterfuncties. De vaststelling van de Stedelijke Waterberging heeft geleid tot het voornemen een aantal projecten uit te voeren in het kader van het regionale Stroomgebiedsbeheersplan (Kaderrichtlijn Water). De aanpak voor de stadsranden wordt voortgezet met de uitvoering van concrete projecten in de Westrand en het Reitdiepgebied. In samenwerking met de gemeente Bedum wordt een visie voor de noordoostelijke stadsrand verder uitgewerkt. In de afgelopen jaren is gebleken, dat een betere procedurele bescherming van het groen in de stad gewenst is. De Groenstructuurvisie geeft de mogelijkheid hiervoor aanvullende maatregelen te treffen, die tevens in financiële zin aan oplossingen kunnen bijdragen. Bewoners en particuliere organisaties wordt de mogelijkheid geboden om mede verantwoordelijk te worden voor de inrichting en het beheer van het stedelijk groen. Activiteiten: Integreren van de uitvoering van Groenstructuurvisie en Groninger Water- en Rioleringsplan: afstemming werkwijze en planning met externe beheerders; Opstellen waterstructuurplan Drentsche Aa in overleg met de gemeente Haren; start uitvoering waterstructuurplan Noorddijk; Uitwerken projecten in het kader van de Stedelijke Waterberging; Vastleggen ecologische kwaliteiten in bestemmingsplannen door benoemen van de functionele betekenis van water en groen; Verdere uitwerking Duurzame stadsranden. Verbreden sociaaleconomische basis regionale landbouw; uitbreiden recreatieve voorzieningen en versterken natuuren landschapswaarden; Opstellen van een Groencompensatieregeling (waarborgen basisgroenstructuur). Versterken van de groene kwaliteit bij binnenstedelijke ontwerpen; Uitbreiding groenparticipatie in het kader van Groenstructuurvisie en Natuureducatie. Indicatoren Waterkwaliteit (fysiek, beleving van het water, ecologisch); Aandeel m2 groen in m2 stad; aandeel ecologisch beheerd groen t.o.v. totaal basisgroen; Aantal doelsoorten en begeleidende soorten in ecologisch beheerde gebieden; Aantal m2 groene daken; Aantal m2 door bewoners beheerde groenprojecten.

112


Eigen bedrijfsvoering Gewenst resultaat 2008-2012 50% van de gemeentelijke gebouwen (kantoren en openbare voorzieningen) is klimaatneutraal en maximaal gebruik van duurzame energiebronnen in onze gebouwen en terreinen; In 2012 is 10% energie bespaard in de openbare verlichting t.o.v. 2007; Gemeente koopt voor 75% duurzaam in en blijft ´Fair Trade stad´; Groningen is 1 van de 10 koplopers bij een schoon, stil en zuinig wagenpark. In 2012 is dit ongeveer voor 98% duurzaam; Een volledig operationeel duurzaam gemeentelijk vervoerplan. Activiteiten Verdergaan met doorlichten van eigen gebouwen en scholen op energie verbruik en mogelijkheden voor energiebesparing, uitvoering van maatregelen in combinatie met aandacht voor een gezond binnen milieu; Waar wettelijk nodig een energielabel toekennen; Inzet op duurzame ontwikkeling nieuwbouw Forum; Onderzoek naar duurzame herontwikkeling of nieuwbouw dienstgebouw SOZAWE; Versnelling energiebesparing openbare verlichting door dimmen, gericht verlichten en onnodig verlichten tegen te gaan; Werkgroep duurzaam inkoop zorgt voor verbreding duurzaam inkopen; Er wordt gewerkt aan samenwerking en voorwaarden om Fair Trade Stad te zijn; Verdere verduurzaming eigen wagenpark (schoner, stiller); Stimuleren duurzame mobiliteit eigen werknemers. Resultaat 2009 Voor de EPA-u´s die in 2008 zijn uitgevoerd wordt een maatregelenpakket opgesteld samen met betreffende dienst, gebouwenbeheerder en of afdeling; Duurzaamheidonderzoek Forum is gereed; Voor Sozawe is een duurzaamheidconcept opgesteld; Dimlichtbeleid is versneld; Duurzaam inkopen is verbreed; Er is een invulling voor Fair Trade Stad; Het percentage van 35% duurzaam wagenpark van 2008 is verhoogd; Implementatie gemeentelijk vervoerplan. Indicatoren Energieverbruik / energielabel gemeentelijke gebouwen; Energieverbruik openbare verlichting; Aandeel duurzame brandstoffen eigen wagenpark; Aandeel medewerkers met duurzaam woonwerk verkeer (OV, fiets, lopend). Leefomgevingkwaliteit Luchtkwaliteit Doel: Op 15 november 2007 is de nieuwe ‘Wet luchtkwaliteit’ in werking getreden. In deze wet zijn luchtkwaliteitsnormen vastgelegd voor onder meer stikstofdioxide (NO2) en fijn stof (PM10). De voornaamste bron van luchtverontreiniging in Groningen is het wegverkeer. Wij brengen voor ruimtelijke en verkeersplannen standaard in beeld wat de concentraties zijn van de luchtverontreinigende stoffen en nemen bij de besluitvorming over deze plannen de luchtkwaliteitsnormen in acht. Daarnaast brengen wij jaarlijks het ‘Rapport luchtkwaliteit Groningen’


113

uit. Per december 2009 gaat de nieuwe concessieperiode in voor het busvervoer. In het (Ontwerp) Programma van Eisen voor de aanbesteding is vastgelegd, dat voor het stadsvervoer bussen moeten worden ingezet die voldoen aan de EEV-norm. Dit zijn de meest schone en zuinige bussen die momenteel leverbaar zijn. Activiteiten in 2009: In acht nemen van de luchtkwaliteitsnormen bij ruimtelijke en verkeersplannen; Opstellen ‘Rapport luchtkwaliteit 2008 gemeente Groningen’; Stimuleren van maatregelen om de luchtkwaliteit te verbeteren, bijv. door de inzet van schonere voertuigen of door de aanplant van groen; Geven van voorlichting over het gebruik van houtkachels, sfeerhaarden en vuurmanden; Afwikkelen van klachten over luchtverontreiniging. Resultaten 2009: Bij de vaststelling van alle ruimtelijke plannen is de wetgeving voor luchtkwaliteit in acht genomen (procedureel en inhoudelijk); Rapport luchtkwaliteit dat een nauwkeurig beeld geeft van (de ontwikkeling van) de luchtkwaliteit in de stad in relatie tot de volksgezondheid; Vier voorbeelden van maatregelen die bijdragen aan een betere luchtkwaliteit; Minimaal 4 advertenties voor een goed stookgedrag in de Gezinsbode en in buurtkranten e.d.; Alle klachten over luchtkwaliteit worden op de afgesproken wijze afgehandeld. Indicatoren: Aantal wegen met normoverschijdingen NO2; Aantal wegen met fijn stof streefwaarde overschrijdingen. Geluid Doel: De intensivering van de stad heeft tot gevolg dat er woningbouw plaatsvindt op locaties die blootstaan aan een relatief hoge geluidbelasting vanwege met name wegverkeerslawaai. Wij stellen conform de Wet geluidhinder zonodig hogere grenswaarden vast voor de toegestane geluidbelasting op de gevels. Wij stellen daarbij expliciet als voorwaarde dat er zonodig extra gevelisolatie moet worden toegepast om te waarborgen dat de norm voor de geluidbelasting in de woning niet wordt overschreden. Wij zullen in navolging van andere gemeenten een geluidkaart maken die goed toegankelijk en inzichtelijk is voor burgers. Wij willen alle drukke binnenstedelijke wegen voorzien van stil asfalt, wanneer dit vanwege geluidreductie effectief is en uit (verkeers)technisch oogpunt doelmatig is. We koppelen dit aan de planning voor groot wegonderhoud of aan de realisatie van plannen. Vanwege de kortere levensduur is stil asfalt wel (wat) duurder dan gewoon asfalt. De sanering van het spoorweglawaai in de Lodewijkstraat heeft opnieuw vertraging opgelopen door moeizame procedures bij het ministerie van VROM; die de kosten hiervan voor zijn rekening neemt. Er staat een fundamentele herziening van de Wet geluidhinder op stapel, uitgaande van geluidproductieplafonds voor rijkswegen en spoorwegen. De nieuwe wetgeving zal op z’n vroegst eind 2010 in werking treden. Activiteiten in 2009: Vaststellen van geluidontheffingen conform de Wet geluidhinder om geluidgevoelige bestemmingen (zoals woningen, scholen, e.d.) op relatief hoogbelaste locaties mogelijk te maken; Maken van een geluidkaart om burgers te informeren over de lokale geluidkwaliteit; Toepassen van stil asfalt op o.a. een deel van de Paterswoldseweg; Gevelisolatie bij 210 woningen in de Lodewijkstraat met VROM-subsidie; Ontwikkelen van gemeentelijk geluidbeleid vooruitlopend op nieuwe geluidwetgeving in 2010; Aanpassen geluidzones rond industrieterreinen om meer ruimte te scheppen voor woningbouwlocaties.

114


Resultaten 2009 Bij de vaststelling van alle ruimtelijke plannen is de wetgeving voor geluidhinder in acht genomen (procedureel en inhoudelijk); Een geluidkaart op internet die een nauwkeurig beeld geeft van de geluidbelasting vanwege wegverkeers-, spoorwegen industrielawaai; Toepassing stil asfalt op een wegoppervlak van in totaal 7.800 m2; Afronding project gevelisolatie Lodewijkstraat; Een beleidsnotitie met de contouren van het gemeentelijke geluidbeleid, die anticipeert op de nieuwe wetgeving per 2010; Bij minimaal twee industrieterreinen wordt de geluidzone ingeperkt. Indicator: Aantal locaties met geluidsnormoverschrijdingen. Externe Veiligheid Doel De productie, de opslag, het transport en het gebruik van gevaarlijke stoffen kunnen risico’s met zich meebrengen voor de omgeving. Het externe veiligheidsbeleid beoogt deze risico’s zoveel mogelijk te verkleinen en te beheersen. De gemeente werkt nauw samen met de provincie, regionale brandweer (HVD) en regio’s bij de uitvoering van het beleid in het ‘Uitvoeringsprogramma externe veiligheid 2006-2010’. Het rijksbeleid voor externe veiligheid is aangepast. Wij zullen ons interimbeleid herzien en een definitief beleidskader externe veiligheid opstellen. Conform ons (interim-beleid) externe veiligheid is het uitgangspunt bij ruimtelijke ontwikkelingen (bijvoorbeeld de bouw van kantoren, scholen etc.) dat deze niet leiden tot onverantwoorde toename van het veiligheidsrisico. Bij het vaststellen van ruimtelijke plannen worden de vereiste veiligheidszones vastgelegd. De gemeente is bevoegd gezag (op grond van de Wet milieubeheer) voor ruim twintig risicobedrijven, waaronder de LPG-tankstations. Wij zien erop toe, dat deze voldoen aan het Besluit externe veiligheid inrichtingen (BEVI), zowel bij de vergunningverlening als de handhaving. Activiteiten 2009 BEVI wordt in acht genomen bij de vergunningverlening aan bedrijven en in ruimtelijke plannen (het vastleggen van veiligheidszones rond risicovolle activiteiten); Gezamenlijk met anderen wordt uitvoering gegeven aan het provinciale ‘Uitvoeringsprogramma externe veiligheid 2006-2010’. Resultaten 2009 Externe veiligheidsbeleid van de gemeente Groningen waarin de visie en ambities van de gemeente eenduidig en concreet zijn weergegeven; Overzichten van de risicosituaties rondom alle voor gevaarlijk vervoer aangewezen transportrouten (weg, spoor, vaarwegen) op het grondgebied van de gemeente; Bij de voorbereiding van alle ruimtelijke plannen is het aspect externe veiligheid meegewogen en alle ruimtelijke plannen voldoen aan de actuele wetgeving voor externe veiligheid en bevatten een EV-paragraaf; Bij alle relevante vergunningsaanvragen in het kader van de Wm is de weten regelgeving voor externe veiligheid in acht genomen en zijn risicoreducerende maatregelen toegepast. Bodem Doel: Het Rijk stelt in het kader van het Grote Stedenbeleid 5-jaarlijks rijksmiddelen beschikbaar voor bodemonderzoek en - sanering. In een Uitvoeringsprogramma 2005-2009 hebben we de rijksmiddelen toegekend voor stedelijke ontwikkelingen en voor het identificeren en aanpakken van risicolocaties. In 2009 gaan we hier mee verder. We ronden het project Vervolg Landsdekkend Beeld af en hebben dan circa 8.000 risicolocaties op de aanwezigheid van bodemverontreiniging onderzocht. Eind 2009


115

maken we de balans op van ISV-II en verantwoorden onze bestedingen aan VROM door te rapporteren over de gerealiseerde prestaties. Op dit moment is het nog onzeker in welke vorm en in welke mate het Rijk na 2009 middelen beschikbaar stelt. Het Rijk is zich aan het bezinnen op het bodembeleid. De Tweede Kamer heeft de minister van VROM opdracht gegeven om de risicolocaties versneld aan te pakken. Een nadere uitwerking door middel van een af te sluiten convenant tussen VROM, IPO, VNG en de Unie van Waterschappen wordt eind 2008 verwacht. Activiteiten in 2009 Uitvoeren onderzoeken en saneringen in overeenstemming met het Uitvoeringsprogramma 20052009; Opstellen nieuw beleid voor het toepassen van grond en baggerspecie op landbodem; Programmatische aanpak bodemonderzoek en sanering op gemeentelijke eigendommen. Resultaten 2009 Rapportage programma Landsdekkend Beeld; Nieuw beleidskader Bodembeleid. Afval Doel: We hebben een ruime ervaring in het beperken, gescheiden inzamelen en verwerken van afvalstoffen. In het Afvalbeheerplan 2006-2010 is ons beleid uitgewerkt op het gebied van afvalstoffenbeperking, verwerking en -heffing. Ons beleid is gericht op het terugdringen van de hoeveelheid restafval, het verbeteren van de inzameling en scheiding van deelstromen aan de bron, en het principe “de vervuiler betaalt”. Daarbij schenken we, waar mogelijk, ook aandacht aan het voorkómen van het ontstaan van afvalstoffen. De afvalverwerking gebeurt via de ARCG en ligt de komende jaren vast op basis van langjarige contracten. Activiteiten in 2009: Onderzoek naar de mogelijkheid tot invoeren van een huisvuilpas voor alle huishoudens (t.b.v. het aanbieden van grof vuil); Stickeren of chippen van alle uitstaande minicontainers; Plaatsen extra containers voor papier, glas en of textiel; Inzameling van oud papier met minicontainers bij nieuwbouwwijken; Evaluatie proef inzameling klein chemisch afval bij winkelcentra in de avonduren; Bevorderen van het voorkómen en van een betere scheiding van afvalstoffen, o.a. via educatie op scholen (in het kader van de uitvoering van het Afvalbeheerplan); Inrichting “Groningen-specifieke” scheidingswijzer op internet. Resultaten 2009 Rapportage over de stand van zaken van bovengenoemde punten. Vergunningverlening en handhaving Doel Voor veel bedrijven is in Groningen het Activiteitenbesluit van toepassing. De invoering van de Omgevingsvergunning (de wet Algemene bepalingen omgevingsrecht; Wabo) is uitgesteld tot tenminste 1 januari 2010. In het project Omgevingsvergunning wordt de uitvoering van die wet voorbereid, in samenwerking tussen RO/EZ, HVD en Milieudienst. Vooruitlopend hierop zullen per 1 januari 2009 meldingsprocedures via een frontoffice bij de dienst RO/EZ worden behandeld. In de voorbereiding op de handhaving van de omgevingsvergunning zijn voorstellen ontwikkeld over samenwerking tussen Milieudienst, RO/EZ en HVD bij toezicht en handhaving. De toezichtprogramma’s van de diensten worden op elkaar afgestemd en bij de uitvoering wordt samengewerkt waar dat zinvol is (integraal toezicht, signaaltoezicht). Hierbij wordt aandacht besteed aan energiebesparing en duurzaam ondernemen.

116


Activiteiten in 2009: Implementeren interne organisatie en behandeling van meldingsprocedures conform het Wabomodel (frontoffice / backoffices); Informeren van bedrijven over milieumanagement; Vergunningverlening, behandelen van meldingen en uitvoeren van controles bij bedrijven, zonodig toepassen van handhavingsinstrumenten; Afhandelen van klachten over bedrijven. Resultaten 2009 Rapportage over de voortgang invoering WABO en het activiteiten besluit. Terreinwinst Doel Het programma Terreinwinst beoogt, door een integrale aanpak en samenwerking met de betrokken bedrijven(verenigingen), de kwaliteit van bedrijventerreinen duurzaam te verbeteren. Hierbij worden milieuaspecten meegenomen zoals energie, afval, water, bodem, verkeer & vervoer, efficiënt ruimtegebruik en milieu op bedrijfsniveau. Als uitvloeisel van ons collegeprogramma is ‘het realiseren van groen op en rond bedrijventerreinen’ toegevoegd. In 2009 moet minimaal voor drie milieu- of duurzaamheidaspecten aantoonbare milieuwinst zijn gerealiseerd. Het betreft hier de clusters Zuidoost, West en Noordoost. Activiteiten in 2009: Invoeren parkmanagement op nieuwe terreinen (Westpoort; Eemspoort Zuid) en het integreren van duurzaamheid hierin, zoals het toepassen van een duurzaamheids-/milieuscan bij nieuwvestiging; Organiseren voorlichting over invoering Europese richtlijn energieprestatiebedrijfsgebouwen en uitvoeren Energiescans; Stimuleren Energiemanagement middels het Energieloket; Voor het cluster Zuidoost: benutten restwarmte van de Vagron door naburige bedrijven; Voor het cluster West: uitvoeren plan van aanpak Duurzaamheid Westpoort; Stimuleren gebruik biobrandstoffen; Stimuleren mobiliteitsmanagement in Zuidoost. Resultaten 2009 Duurzaamheidsscans (10), uitgevoerd bij zich nieuw vestigende bedrijven op Westpoort; uitvoeren plan van aanpak Duurzaamheid Westpoort; Meerjarig Programma Energiebesparing MKB; Convenant Energiebesparing tussen gemeente Groningen en vertegenwoordigende organisaties van het Groningse bedrijfsleven; 10 uitgebreide energiescans, uitgevoerd bij bedrijven op bedrijventerreinen; Operationeel Energieloket/Europees Energie Agentschap in samenhang met het Duurzaamheidscentrum; vestiging tankstation voor biobrandstoffen op Westpoort.


117

Nieuw Beleid 2009-2012 Groninger Woonkwaliteit (100 i) Het Groninger Woonkwaliteit is een belangrijk element uit de Routekaart Groningen Energieneutraal 2025. Voor Groninger Woonkwaliteit is in de meerjarenbegroting van 2008 100 duizend euro structureel beschikbaar gesteld. Dat komt overeen met een investeringsbedrag van 1,3 miljoen euro. In diezelfde begroting is een incidenteel bedrag van 100 duizend euro voor de jaarschijf 2009 beschikbaar gesteld. In 2008 is naar aanleiding van de evaluatie een nieuwe intentieovereenkomst Groninger Woonkwaliteit 2008 afgesloten. Eind 2008 zal een voorstel worden gedaan om de resterende middelen beschikbaar te stellen samen met een deel van de hierbovengenoemde duurzaamheidsmiddelen voor energiebesparing in de bestaande corporatieve en particuliere voorraad. Groenstructuurplan/ ecologisch beheer (165 i) De invoering van het nieuwe Groenstructuurplan heeft een aantal consequenties voor de inrichting en het beheer van het gemeentelijk groen die leiden tot een verhoging van de structurele onderhoudskosten. Om de effecten van het ecologisch beheer te kunnen meten en waar nodig bij te sturen is verder een periodieke monitoring nodig. Voor de omvormingen is een bedrag van 500 duizend euro incidenteel noodzakelijk, de structurele meerkosten voor ecologisch beheer in de SES en binnen het reguliere groenbeheer bedragen 335 duizend euro structureel. Voor 2009 stellen we voor 165 duizend euro incidenteel beschikbaar te stellen. Dit bedrag dekken we uit de middelen voor de stadsmeierrechten. Daarbovenop willen we vanaf 2010 voor het beheer en de monitoring 285 duizend euro structureel beschikbaar stellen uit nieuw beleid. Duurzaamheid (5.000 i) Wij willen een duurzame stad. Voor de energieopgave is een trendbreuk noodzakelijk. We richten ons daarom in 2009 op grote zichtbare vliegwielen met een efficiënte en effectieve inzet van middelen. Deze vliegwielen hangen samen met de speerpunten van het duurzaamheidprogramma. Het gaat om het realiseren van 1400 energiezuinige woningen in de sociale huur sector en de particuliere woningvoorraad waarbij we 2,5 miljoen euro als stimuleringsgeld willen inzetten (daarvan is 1,0 miljoen euro gedekt uit de middelen voor Groninger Woonkwaliteit, zie hieronder). Verder willen we duurzame schoolgebouwen realiseren (2, 5 miljoen euro) en doen we samen met marktpartijen een voorinvestering voor de aanleg van een groene gaslus op Westpoort (1,0 miljoen euro). Zo levert Westpoort een belangrijke bijdrage aan de energietransitie. Groen gas levert een forse CO2 besparing op. Bovendien biedt de unieke systeemgebonden expertise een grote kansen op de markt en levert dus werkgelegenheid. Daarnaast stellen we ook nog eens 1,2 miljoen euro beschikbaar voor het duurzaam maken van twee VMBO scholen (zie programma onderwijs en welzijn, waar de middelen voor deze ontwikkeling zijn opgenomen).

118


2.6.4 Wat gaat het kosten? Prod.nr. Lasten 5.07 5.08 5.09 5.10 7.09

Baten 5.07 5.08 5.09 5.10 7.09

Dienst

Productgroep

MD MD MD MD RO/EZ RO/EZ

MD MD MD MD RO/EZ RO/EZ

Nieuw beleid Prod.nr. Dienst MD 7.02 RO/EZ 7.07 RO/EZ RO/EZ MD

2007

2008

2009

Duurzame ontwikkeling Duurzame bedrijvigheid Duurzaam bodembeheer Duurzame stedelijke ontwikkeling Groen- en recreatievoorzieningen Overig Totaal lasten

1.222 nvt nvt nvt 34 577 1.833

2.118 nvt nvt nvt 250 399 2.767

1.851 1.889 1.730 1.172 369 7.011

1.859 1.923 1.759 1.189 361 7.091

1.667 1.959 1.789 1.207 353 6.975

1.124 2.001 1.821 1.226 346 6.518

Duurzame ontwikkeling Duurzame bedrijvigheid Duurzaam bodembeheer Duurzame stedelijke ontwikkeling Groen- en recreatievoorzieningen Overig Totaal baten

427 nvt nvt nvt 10 437

135 nvt nvt nvt 135

140 48 1.292 300 1.780

140 48 1.292 300 1.780

140 48 1.292 300 1.780

140 48 1.292 300 1.780


1.396-

2.632-

5.231-

5.311-

5.195-

4.738-


3.179216

52800

593921

593921

593721

541121


4.359-

1.884-

4.903-

4.983-

5.067-

5.158-

2009 782002255.0005.503-

2010 78100225285688-

2011 78100225285688-

2012 78100225285688-

2009 165-

2010 -

2011 -

2012 -

Duurzaam Groningen Groninger Woonkwaliteit Terreinwinst Groenstructuurplan Duurzaamheid Totaal nieuw beleid

-

Bestedingsvoorstel Stadsmeierrechten Prod.nr. Dienst RO/EZ Groenstructuurplan en ecologisch beheer Totaal Bestedingsvoorstel stadsmeierrechten Saldo programma + nieuw beleid


4.359-

1.884-

2010

165-

-

10.571-

5.671-

2011

5.755-

2012

5.846-

119

120


2.7

Onderwijs en Welzijn

Iedere inwoner van Groningen neemt op eigen wijze deel aan de Groningse samenleving. Meedoen in de samenleving kan op verschillende manieren. De belangrijkste is en blijft het hebben van werk. Om werk te verkrijgen is het behalen van een diploma noodzakelijk. Hierom is de eerste voorwaarde voor meedoen: iedereen een startkwalificatie. Werk is echter niet de enige vorm van participatie. Ook voor de mensen die niet werken, is meedoen aan de Groningse samenleving belangrijk. Dat kan door allerlei vormen van vrijetijdsbesteding, het doen van vrijwilligerswerk of het meedoen aan sociaal-culturele activiteiten. Wij beschouwen participatie als belangrijkste opgave van de Wet maatschappelijke ondersteuning: actief meedoen aan de samenleving. Participatie is het doel, ondersteuning een middel. Ondersteuning is nodig als er belemmeringen zijn. Belemmeringen kunnen hun oorzaak hebben in lichamelijke, psychische of sociale problemen. Voor de uitvoering van de Wmo hebben we in Groningen gekozen voor vier speerpunten: 1. zorgen voor een leefbare en toegankelijke stad (fysiek en sociaal); 2. ondersteunen en versterken van de civil society; 3. bevorderen van en toezicht houden op de kwaliteit van de professionele ondersteuning; 4. zorgen voor voldoende en kwalitatief goede voorzieningen. Deze speerpunten komen in de verschillende deelprogramma’s terug. Het programma Onderwijs en Welzijn valt uiteen in twee deelprogramma’s, omdat onze doelstellingen en activiteiten voor de groep tot 23 jaar van een andere aard zijn dan die voor de groep boven 23 jaar. Het eerste deelprogramma is Onderwijs en Jeugd en bestaat uit drie onderdelen: Integraal jeugdbeleid, Lokaal onderwijsbeleid en Openbaar schoolbestuur. Het tweede deelprogramma is Zorg en Welzijn. Daarin onderscheiden we twee onderdelen: Vitale buurten en Zorg. 2.7.1


- Een stad waarin iedereen meedoet en een startkwalificatie bezit. Deelprogramma: Onderwijs en Jeugd Het deelprogramma Onderwijs en Jeugd valt uiteen in twee subprogramma’s. Het subprogramma Integraal jeugdbeleid / lokale educatieve agenda betreft de rol van de gemeente als lokale overheid. Het subprogramma Openbaar schoolbestuur betreft de rol van de gemeente als bestuur van het openbaar onderwijs. Subprogramma Integraal jeugdbeleid / lokale educatieve agenda Kerndoelstelling van dit subprogramma is dat de gemeente Groningen een inspirerende bijdrage wil leveren aan de ontwikkeling en instandhouding van een infrastructuur die ruimte biedt aan kinderen en jongeren om: Zich te ontwikkelen tot vrije en verantwoordelijke burgers, die een bijdrage leveren aan een open democratische samenleving; Hun talenten te kunnen ontplooien; Voldoende kennis en vaardigheden te verwerven om via arbeid in hun levensonderhoud te kunnen voorzien; Een gezonde leefstijl ontwikkelen; In een veilige omgeving op te groeien en zelf ook actief veiligheid te bevorderen


121

-

En die ertoe bijdraagt dat ouders en opvoeders in staat zijn hun opgroeiende kinderen; te stimuleren, uit te dagen en ruimte te geven; veiligheid te bieden, te ondersteunen en te verzorgen; het goede voorbeeld te geven; zo nodig te corrigeren.

Om dit kerndoel te bereiken zijn de volgende subdoelen geformuleerd: Ontwikkeling en instandhouding basisvoorzieningen die voor iedereen beschikbaar zijn; In 2010 zijn de (taal)achterstanden bij kansarme kinderen verder bestreden; Zoveel mogelijk jongeren halen een passende startkwalificatie. Dit is gedefinieerd als mbo-niveau 2; Er is een dekkende, goed functionerende zorgstructuur voor alle kinderen en jongeren tot 23 jaar; Gezond en veilig gedrag is toegenomen / kinderen en jongeren groeien veilig op; Kinderen en jongeren beschikken over sociale competenties voor het functioneren in de samenleving. Subprogramma Openbaar schoolbestuur Kerndoel van het openbaar onderwijs is ‘samen verschil maken’. Dat verschil moet zichtbaar zijn in de kwaliteit en prestaties van het onderwijs: van de leerlingen, van de medewerkers en van de organisatie. Goed onderwijs verschaft toegang tot het later verkrijgen van een succesvolle loopbaan op de arbeidsmarkt en maakt het mogelijk voor jongeren om actief mee te kunnen doen in de samenleving. De leerkracht speelt in dat proces een cruciale rol. Kwaliteit moet vertaald worden in prestaties: allereerst in leeropbrengsten van leerlingen, zodat ze in hun tempo en op hun niveau het diploma halen dat bij hen past. Verder moet kwaliteit vertaald worden in veiligheid en sfeer op school en in schoolgebouwen die duurzaam, veilig en aantrekkelijk zijn om te leren en te werken. Prestaties gelden ook voor personeel; professionalisering door bijscholing, grote betrokkenheid op het werk en gering verzuim. Het openbare onderwijs kent geen drempels. Elke ouder kan zijn of haar kind op het openbare onderwijs plaatsen, ongeacht levensbeschouwing, handicap of milieu. Die verschillen zijn juist een bron van inspiratie. Toegankelijkheid, actieve pluriformiteit, openheid en respect zijn onvervreemdbare aspecten van onderwijs dat voor iedereen beschikbaar en bereikbaar is. Deelprogramma: Welzijn en Zorg Het deelprogramma Welzijn en Zorg valt uiteen in twee subprogramma’s. Het eerste subprogramma Vitale buurten omvat in grote lijnen alles dat met de activiteiten op wijkniveau te maken heeft: het opbouwwerk, het accommodatiebeleid, de buurtconciërges, het wijkmaatschappelijk werk, sociaal juridische dienstverlening, het ouderenbeleid inclusief het project Zorgen voor Morgen, het vrijwilligersbeleid en de ondersteuning van mantelzorgers. Het tweede subprogramma is het programma Zorg, waaronder het Regionaal Kompas (verslavingszorg en maatschappelijke opvang), de vrouwenopvang en huiselijk geweld, aanpak multiprobleemgezinnen. Subprogramma Vitale buurten De twee kerndoelstellingen van het subprogramma Vitale buurten zijn: Het stimuleren van sociale samenhang en leefbaarheid in wijken en buurten; Het bevorderen van de participatie van kwetsbare groepen. Subprogramma Zorg De twee kerndoelstellingen van het programma Zorg zijn: We voorkomen dat kwetsbare groepen marginaliseren (in de goot raken) en we leiden diegenen die in een dergelijke situatie zijn beland, terug. Daardoor neemt het aantal mensen dat niet “onder dak” is af; Kwetsbare groepen stellen we in staat de regie over hun eigen leven te voeren. Dit geldt ook voor gezinnen met kinderen.

122


Kaderstellende nota’s - Anders met minder: een visie op volwasseneneducatie, oktober 2004; - Kadernota welzijn, december 2004; - Een gedeelde visie: voortgezet onderwijs, januari 2005; - Opgroeien met de Vensterschool, april 2005; - Opgroeien in Balans: beleidskader Integraal Jeugdbeleid 2005-2010, april 2005; - Accommodatienota Welzijn: Anders en beter, december 2005; - Zorgen voor Morgen 1: Wonen-welzijn-zorg voor ouderen – inventarisatie van welzijnsfuncties, februari 2005; - Zorgen voor Morgen 2: Uitwerking, visie en actieplan, februari 2006; - Samenspel en Samenspelen, beleidskader kinderwerk, april 2006; - WMO in Groningen: naar draagkracht en draagvlak!? 2006; - Maatschappelijke ondersteuning in Groningen, hoofdlijnen Wmo beleid, mei 2007; - Kadernotitie Onderwijshuisvesting: 2006; - IHP Integraal Huisvesting Plan 2007-2010; - Buitenspelen in Groningen, uitgangspunten voor speelruimtebeleid 2007-2011; - Investeren in sociaal kapitaal, vrijwilligerswerkbeleid in de gemeente Groningen, december 2007; - Wmo.groningen.nl, meerjarenprogramma Wmo 2008-2010, maart 2008; - Regionaal Kompas Groningen 2008-2012, maart 2008; - Er gaat niets boven ontwikkeling!; lokale educatieve agenda Groningen 2007-2010, maart 2008; - Groeien en bloeien; programma duurzaamheideducatie 2009-2011, april 2008; - Samen verschil maken, februari 2008. 2.7.2

Hoe staan we ervoor?

Deelprogramma: Onderwijs en jeugd In het begin van 2008 hebben wij na een intensieve voorbereidingsperiode met de schoolbesturen de Lokaal Educatieve Agenda vastgesteld. Daarin beschrijven wij onze plannen en prioriteiten voor het onderwijsterrein. Eveneens in het begin van 2008 hebben wij onze visie op het Openbaar Onderwijs gepresenteerd. De besluitvorming over de verzelfstandiging van de WMOO hebben wij hiermee afgerond. Met de voorschoolse educatie bereiken wij ruim 260 kinderen in de leeftijd van 2,5 en 3 jaar. De komende periode streven we een bereik van 280 kinderen na en willen we een kwalitatieve verbetering doorvoeren. De ontwikkeling van de Centra voor Jeugd en Gezin loopt volgens planning. Wij hebben met het rijk het convenant RAAK ondertekend. Met Raak realiseren wij een zorgketen gericht op het voorkomen van kindermishandeling. Deelprogramma: Welzijn en Zorg In het Meerjarenprogramma Wmo 2008-2011 hebben we onze doelen voor het programma Vitale Buurten vastgelegd. In 2008 hebben we uitvoering gegeven aan een groot aantal onderdelen uit dit programma. In de accommodatienota hebben we ons beleid voor de ontmoetingsplekken in de wijken vastgelegd. In de uitvoering doen zich in sommige wijken knelpunten voor in beheer en in inhoudelijke programmering. De uitvoering van de vrijwilligersnota, waarin ook de mantelzorgondersteuning is opgenomen, hebben wij in 2008 ter hand genomen, o.a. door de ontwikkeling van deskundigheidsbevordering en deregulering. In vier wijken voeren we het Zorgen voor Morgen beleid uit, veelal met financiering in het kader van het Nieuw Lokaal Akkoord. Het gaat hierbij om activiteiten als ketenondersteuning, steunen informatiepunten (STIP’s) en huisbezoek. In vijf NLAwijken zijn de voorbereidingen in volle gang en in de twee niet NLAwijken stagneert de uitvoering als gevolg van het ontbreken van financiering.


123

Voor de Maatschappelijke Opvang, Verslavingszorg en Openbare Geestelijke Gezondheidszorg hebben we onze doelstellingen geactualiseerd in ons plan van aanpak Regionaal Kompas Groningen. De actualisatie hebben we in nauwe samenwerking met de instellingen en de regiogemeenten aangepakt. Daarnaast werken we op dit terrein nauw samen met de andere centrumgemeenten in het Noorden (Assen, Emmen en Leeuwarden) omdat veel problemen vergelijkbaar zijn en de Groningse doelgroep vooral uit het noorden afkomstig is. In de daken thuislozenmonitor 2007 zullen doelgroepgegevens uit de vier centrumgemeenten naast elkaar gelegd worden. Samen met de andere centrumgemeenten voor Maatschappelijke Opvang/Verslavingszorg hebben wij gelobbyed voor uitstel van de herverdeling van de middelen hiervoor. Onlangs heeft het rijk besloten de voorgenomen herverdeling uit te stellen tot 1 januari 2010. De vrouwenopvang en de aanpak van huiselijk geweld heeft in 2008 veel aandacht gekregen. Dit leidt een meer definitieve financiering in 2009. Daarnaast is geanticipeerd op de invoering van de Wet Tijdelijk Huisverbod onder meer door afspraken te maken over snelle inzet van hulp bij meldingen van huiselijk geweld. Het experiment met het Persoonlijk Herstelplan hebben we geëvalueerd. De evaluatie heeft geleid tot een wijziging in de opzet, waarbij de methodiek wordt ingezet voor een beperkte(re) groep mensen met een zeer complexe problematiek. In 2008 hebben we een begin gemaakt met een bredere visie op de aanpak van de nazorg voor exgedetineerden. Op het moment van beëindiging van detentie zijn, indien nodig, trajecten voor wonen, inkomen, werk en hulpverlening voor handen om recidive te voorkomen. 2.7.3


Deelprogramma: Onderwijs en jeugd Subprogramma integraal jeugdbeleid / lokale educatieve agenda Voor een groot deel bouwen we voort op het beleid dat binnen de gemeente Groningen al in gang is gezet met de beleidsnota Opgroeien in balans; beleidskader integraal jeugdbeleid 2005-2010. Daarin hebben wij onze visie op het jeugdbeleid verwoord. In de kadernota Integraal Jeugdbeleid hebben wij zes categorieën van problemen rond opvoeden en opgroeien benoemd. Dat zijn opvoedingsproblemen en opgroeiproblemen, problemen rond veiligheid, voortijdig schoolverlaten, het bestaan van taalachterstanden en onderwijsachterstanden, problemen rond gezondheid en leefstijl en, tot slot, problemen rond participatie en maatschappelijke binden. In het uitvoeringsprogramma Integraal Jeugdbeleid geven we jaarlijks aan wat we gaan doen om onze doelen te bereiken. In aansluiting op het Integraal Jeugdbeleid hebben we in 2007 een intensief proces met de schoolbesturen onze Lokaal Educatieve Agenda opgesteld. De activiteiten voor het schooljaar 20082009 en de plannen voor de periode tot 2010 staan beschreven in het bijbehorende uitvoeringsplan. Ontwikkeling en instandhouding basisvoorzieningen die voor iedereen beschikbaar zijn. Onderwijshuisvesting We blijven investeren om onze onderwijsvoorzieningen op peil te houden. In een aparte notitie beschrijven wij al onze beleidsvoornemens voor onderwijshuisvesting. Peuterspeelzaalwerk Om de kwaliteit en financiering van peuterspeelzalen en kinderdagverblijven op één lijn te krijgen is er een wet in voorbereiding met als belangrijkste oogmerken: Het tegengaan van segregatie in kinderopvang/peuterspeelzalen; Het verhogen van de kwaliteit en het verbeteren van de aansluiting op het eerste jaar van de basisschool; Het creëren van een sluitend systeem van voorzieningen waarbinnen (taal-) achterstanden bij kinderen vroegtijdig kunnen worden onderkend en aangepakt.

124


De harmonisatie betekent financiering en regelgeving en het inhoudelijk op elkaar afstemmen van de diverse werksoorten, zodat opvang, ontwikkeling en opvoeding een geheel gaan vormen, maar met behoud van diversiteit in aanbod. Het Kabinet is van plan de nieuwe wet met ingang van 1 januari 2010 in te laten gaan. Het beoogt daarmee dat in 2012 voor alle kinderen in Nederland kwalitatief goede opvang is gerealiseerd in peuterspeelzalen en kinderopvanginstellingen. Daarnaast krijgen alle kinderen die dat nodig hebben, voorschoolse educatie aangeboden die financieel toegankelijk is. Het toezicht op de kwaliteit van VVE zal daarbij goed geregeld worden en de gemeente krijgen een belangrijke regierol. De afspraken die in de wet worden vastgelegd, dienen op lokaal niveau te worden uitgewerkt. Gemeenten krijgen de vrijheid om de harmonisatie volgens drie verschillende modellen uit te werken die in meer of minder vergaande vorm een samenwerking met de kinderopvang omvatten. Wij zullen op korte termijn met onze Groningse visie ontwikkelen op de toekomst van de kindercentra (kinderopvang en peuterspeelzaalwerk). Kinderopvang Door uitvoering te geven aan het handhavingsbeleid van de Wet kinderopvang willen we toezien op de kwaliteit ervan. De GGD zal in het kader van dat toezicht jaarlijks alle kinderdagverblijven (63 kinderopvangvoorzieningen, 12 gastouderopvang en 41 buitenschoolse opvangvoorzieningen) inspecteren en alle particuliere peuterspeelzalen (5). De peuterspeelzalen van de COPgroep (34) worden tweejaarlijks geïnspecteerd. Warme overdracht zorgleerlingen Hierbij gaat het om de overdracht van kindgegevens van zorgleerlingen van de voorschoolse voorzieningen en jeugdgezondheidszorg naar het basisonderwijs. Vensterscholen Binnen de vensterscholen wordt vorm gegeven aan het democratisch burgerschap, doorlopende leerlijnen, ouderbetrokkenheid en nieuwe passende dagarrangementen en combinatiefuncties. Culturele en kunstzinnige vorming Door het subsidiëren van cultuureducatie willen we de culturele en kunstzinnige vorming in het basisen voortgezet onderwijs door cultuureducatie bevorderen. In het basisonderwijs zal een laatste groep scholen in de schooljaren 2008-2010 een driejarig project afronden. In de cultuurnota 2009-2012, die nog in ontwikkeling is, zullen we het verdere perspectief voor de komende jaren schetsen. Duurzaamheideducatie Door het aanbod van het centrum voor duurzaamheideducatie willen we kinderen en jongeren kennis laten maken met natuur en duurzaamheid. Voor de kinderen in de basisschoolleeftijd en de onderbouw van het voortgezet onderwijs staat de kennismaking met de natuur in al haar facetten centraal. Vanaf de bovenbouw van het basisonderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs komt de duurzaamheid in de eigen leefomgeving aan bod. In de bovenbouw van het voortgezet onderwijs komen natuuren milieuthema’s in mondiaal verbond aan de orde. Bestrijding (taal)achterstanden. Voor- en vroegschoolse educatie We willen het bereik van doelgroepkinderen in de voorschoolse periode vergroten naar 280 kinderen met speciale programma’s voor de voor- en vroegschoolse educatie. Met de invoering van de programma’s Piramide en Kaleidoscoop in 2002 is hiermee al een begin gemaakt. Als gemeente zijn we verantwoordelijk voor het voorschoolse gedeelte; de schoolbesturen voor de vroegschoolse educatie. Vanuit het oogpunt van een doorlopende ontwikkelingslijn vindt de vergroting van het bereik in overleg met de schoolbesturen plaats.


125

Schakelklassen Ons doel is om 60 leerlingen met een taalachterstand en nieuwkomers in het basisonderwijs in zogenaamde schakelgroepen te bereiken. In schooljaar 2007-2008 zijn op een aantal scholen pilots uitgevoerd die in cursusjaar 2008-2009 in het basisonderwijs geïmplementeerd zullen worden . Opvang nieuwkomers in het voortgezet onderwijs In het voortgezet onderwijs worden allochtone leerlingen die het Nederlands niet beheersen in de schakelklassen en –groepen opgevangen. Behalen passende startkwalificatie Om zoveel mogelijk jongeren een startkwalificatie te laten behalen investeren we in: De uitvoering van de leerplichtwet en het regionale melden coördinatiepunt; Projecten gericht op de verbetering van de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt. Het gaat hierbij om projecten waarbij het onderwijs op een structurele manier in contact komt met organisaties / bedrijven op de arbeidsmarkt; De uitvoering schoolmaatschappelijk werk; De tijdelijke opvang van leerlingen uit het voortgezet onderwijs buiten hun school in een reboundvoorziening; Het subsidiëren van het VAVO voor Groningse jongeren in de leeftijd 18-23 jaar zonder startkwalificatie, die op geen enkele ander manier meer binnen het voortgezet onderwijs terecht kunnen, om een diploma te halen. Het verwachte bereik voor VAVO is 100 leerlingen. Er is een dekkende, goed functionerende zorgstructuur voor alle kinderen en jongeren tot 23 jaar Centra voor Jeugd en Gezin In 2009 zullen we verder werken aan de inrichting van de Centra voor Jeugd en Gezin. In deze centra wordt vorm gegeven aan de vijf taken van de gemeente op het gebied van het preventief jeugdbeleid (informatie en advies, signalering, toeleiding, licht pedagogische hulp, coördinatie van de zorg). Specifiek aandachtspunt voor 2009 is de invoering van een verwijsindex voor risicojongeren. Deze verwijsindex maakt het mogelijk dat alle instanties die met een specifiek kind te doen hebben, van elkaar weten wie bij dit kind betrokken zijn. Daarnaast zetten we in op: Het stroomlijnen van de hulpverlening Multi-probleemgezinnen; Het opsporen en benaderen van risicokinderen en jongeren en risicogezinnen; het bieden van en afstemmen van passende vervolgacties. Hiervoor is een dekkende bovenschoolse zorgstructuur ingericht (ZAT’s, ZAR, pedagogische hulpverlening); De uitvoering en vergroting van het aanbod van opvoedingsondersteuning en ontwikkelingsstimulering. Passend onderwijs Verder zullen we afstemming zoeken met de ontwikkelingen in het onderwijs waar men op dit moment bezig is netwerken te vormen voor Passend Onderwijs. Een dergelijk netwerk moet in staat zijn om voor iedere leerling die aangemeld wordt, een passend onderwijsaanbod te verzorgen. Toename gezond en veilig gedrag / veilig opgroeien van kinderen en jongeren. Om gezond en veilig gedrag te bevorderen investeren we in: De bevordering gezonde leefstijl en sportdeelname door onder andere de kinderen kennis laten maken met sport en bewegen (leefstijlprogramma BSLIM); Het realiseren van veilige speelplekken. Om kinderen en jongeren veilig op te laten groeien is onze inzet gericht op: Het bevorderen van gezond en veilig gedrag door projecten over pesten, genotmiddelen en seksualiteit (Gezonde en Veilige school); Het realiseren van een zorgketen ter voorkoming van kindermishandeling (RAAK-methode);

126


Het voorkomen van overlast door jongeren via het jeugd- en jongerenwerk. Het gaat hier om de inzet van ambulant jongerenwerk (team straathoekwerk); Een hulpaanbod voor risicojongeren (jeugdhulpverlening). Het gaat hierbij om het traject Nieuwe Perspectieven en de opvang van Arubaanse en Antilliaanse meiden; Het zorgen voor een overlastvrije jaarwisseling met het project Oud en Nieuw. Kinderen en jongeren beschikken over sociale competenties voor het functioneren in de samenleving

Godsdienst- en vormingsonderwijs Als lokale overheid subsidiëren we de uitvoering van godsdienst- en humanistisch vormingsonderwijs op de openbare scholen. Maatschappelijke stages Vanaf schooljaar 2011-2012 geldt voor alle instromende leerlingen in het voortgezet onderwijs (vmbo, havo en vwo) de verplichting om 72 uren maatschappelijke stage gelopen te hebben. Tot die tijd wordt de maatschappelijke stage gefaseerd ingevoerd. In schooljaar 2010-2011 moeten vmbo-leerlingen die in cursusjaar 2007-2008 gestart zijn, een maatschappelijke stage gelopen hebben. Voor havo en vwoleerlingen is dat respectievelijk 2011-2012 en 2012-2013. Activiteitenaanbod jongeren Hierbij werken gebiedsgebonden jeugd- en jongerenteams volgens wijkwerkplannen. Bevorderen integratie In 2009 zullen we een verkenning plegen naar de mate waarin de schoolpopulaties in het basisonderwijs een afspiegeling zijn van de samenstelling van de wijken in de stad. Vervolgens kunnen eventuele maatregelen worden vastgesteld. Subprogramma: Openbaar schoolbestuur Resultaatgebied Onderwijs Passend Onderwijs In het kader van Passend Onderwijs is voor alle leerlingen een passend onderwijsaanbod geformuleerd. Het project Drempels Weg, waarbinnen inclusief onderwijs vorm krijgt, is hierin de trekker. Daarnaast wordt vanuit de samenwerkingsverbanden primair- en voortgezet onderwijs gewerkt aan de opstelling van een intentieverklaring voor een landelijke aanvraag voor een startsubsidie en daarna een veldinitiatief voor het vormen en inrichten van een netwerk van scholen. Doelen die binnen dit resultaatgebied aan de orde komen zijn o.a.: Het realiseren van de één-zorgroute in de basisschool; Het huisvesten van SO-groepen aan basisscholen en zorgen voor inhoudelijke afstemming; Bundeling en flexibilisering van de externe zorg waarbij het kind meer centraal staat; Het implementeren van het instrument ‘ Index voor Inclusie’ als pilotproject op één school (obs het Karrepad). Schakelklassen In het kader van de Lokaal Educatieve Agenda wordt uitvoering gegeven aan schakelklassen om de prestaties van taalzwakke leerlingen te verbeteren. Concreet doel is dat 70% van de leerlingen na één jaar intensief taalonderwijs een niveau hoger scoort op een methode-onafhankelijke toets en dat van tenminste 50% van de leerlingen het Didactische LeeftijdsEquivalent met vijf maanden extra stijgt. Vmbo In het vmbo willen we verder werken aan de inhoudelijke ontwikkeling en imagoverbetering in noordoost. Dit doen we o.a. door middel van: Het uitwerken van leerplannen bovenbouw met intersectorale programma’s; Onderwijskundige inbedding van het leerhuis praktijkonderwijs in relatie tot vmbo bovenbouw; Het creëren van nieuwe huisvesting.


127

Technasia De verdere ontwikkeling van Technasia op drie scholen willen we realiseren door: Het uitbreiden van technasiumopdrachten; Het uitschrijven van het examenprogramma onderzoek en ontwerpen; Een haalbaarheidstudie op te leveren aangaande het technasium in TL-stroom techniek breed. Resultaatgebied Kwaliteitszorg Zelfevaluatie en collegiale consultatie In het primair onderwijs (PO) wordt al jaren structureel gewerkt aan collegiale visitatie tussen scholen. Ook komend jaar staan er, in het kader van ‘de school als lerende organisatie’, weer vier scholen (twee koppels) op de rol om een collegiale visitatie op basis van zelfevaluatie uit te voeren. In het voortgezet onderwijs (VO) wordt gestart met een pilot collegiale visitatie tussen het Werkman en het Praedinius. Ook voeren alle VO-scholen een zelfevaluatie uit gericht op het onderwijsleerproces. Implementatie en borging kwaliteitsinstrumenten Zowel in PO als VO wordt gewerkt met instrumenten voor kwaliteitszorg. In het PO willen we vanuit de collegiale visitatie verder ervaring opdoen met zelfevaluatie met “Werken Met Kwaliteitskaarten” om zo het instrument op termijn integraal onderdeel te laten zijn van de Plan-Do-Check-Act-cyclus op scholen. Met de VO-spiegel wordt gewerkt aan het uitvoeren van zelfevaluaties op alle VO-scholen en om breed de oudertevredenheid te meten. Resultaatgebied Personeelsbeleid Risico Inventarisatie & evaluatie In het kader van gezond werken wordt gewerkt aan het actualiseren van de Risico Inventarisatie & Evaluatie (RI&E). Doel is voor augustus 2009 75% van alle scholen een geactualiseerd plan van aanpak heeft. Terugdringing ziekteverzuim In de notitie ‘Verzuim is sturen op gezondheid’ is het beleid rond terugdringing van het ziekteverzuim en het voorkomen van ongewenste omgangsvormen opgenomen. In 2009 wordt vervolg gegeven aan de invoering van het project ‘Vitale Organisatie’. Voor 1 november is het project geëvalueerd en zijn de projectresultaten beschikbaar. Academische basisschool In 2009 wordt een vervolg gegeven aan het project ‘Academische basisschool’. In dit project komen individuele ontwikkeling, onderzoeksvaardigheden en schoolontwikkeling samen. Na afronding van het project volgt een evaluatie, waarin voorstellen geformuleerd zijn over hoe het project opgenomen kan worden in regulier personeelsbeleid. Resultaatgebied Organisatie Verzelfstandiging In het begin van 2008 is intensief gesproken over de verzelfstandiging van het openbaar onderwijs aan de hand van een discussienota. Naar aanleiding hiervan is uw raad voorgesteld het voornemen bekend te maken om het openbaar onderwijs te verzelfstandigen. Hierna zal een uitvoeringsplan opgesteld worden voor de oprichting van een stichting voor de instandhouding van de openbare scholen in de gemeente Groningen.

128


Kenniscentrum Voor de verdere ontwikkeling hiervan zal op 1 augustus 2009 het pilotplan uitgevoerd zijn op basis van een vierjarig projectplan, waarin de volgende doelen uitgewerkt zijn weergeven. In 2013 wil het Openbaar Onderwijs een kenniscentrum dat: Dè vraagbaak en leverancier is voor scholen in het Openbaar Onderwijs op het terrein van gespecialiseerde didactische, (ortho-) pedagogische vragen; Actief en efficiënt kennis organiseert, ontwikkelt en distribueert op genoemde terreinen; Een plan heeft voor de toekomst. Dagarrangementen We willen sluitende dagarrangementen realiseren, waarin het kind centraal staat. Om hier ervaring mee op te doen worden in 2009 pilots uitgevoerd, waarin de volgende aspecten een belangrijke rol spelen: koppeling van schools en naschools curriculum; onderzoek doen naar combinatiefuncties; continurooster, dagritme en integrale aansturing. Resultaatgebied Huisvesting/materieel Voor het verbeteren van het binnenklimaat en het verminderen van het energieverbruik van de scholen investeren we in de programma’s: CO2 OK, WIN Energie en Houd schoon. Qua CO2 moet 40% van de gebouwen aan de norm voldoen. Op het terrein van energie is de doelstelling een besparing van 3%. Ten slotte moet 90% van de scholen voldoen aan de normen voor schoolschoonmaak. Welzijn en Zorg Voor een groot deel bouwen we voort op beleid dat binnen de gemeente Groningen al in gang is gezet met de beleidsnota’s Accommodatiebeleid en Zorgen voor Morgen en meer recent het Regionaal Kompas Groningen, het vrijwilligerswerkbeleid en de WMO beleidsnota op hoofdlijnen 2008-2011. In de laatste nota hebben we ook actiepunten voor de ondersteuning van mantelzorgers geformuleerd. In 2009 ligt onze prioriteit bij de uitvoering van dit beleid, inclusief het verder uitwerken van actiepunten voor de ondersteuning van mantelzorgers. In 2009 zullen we de uitvoering van het Regionaal Kompas Groningen ter hand nemen in samenwerking met de instellingen voor maatschappelijke opvang en verslavingszorg en met de regiogemeenten in onze provincie. Verder richten we ons op de ontwikkeling van het programma Vitale Buurten. Het Vitale buurtenprogramma biedt een paraplu en kader voor veel instrumenten die nu al op sociaal terrein in de wijken wordt ingezet. We gaan op zoek naar nieuwe combinaties die de efficiency op wijkniveau vergroten. Dit gebeurt in samenhang met de fysieke wijkvernieuwing. In het kader van het Lokaal Akkoord leveren we een bijdrage aan de wijkprogramma’s, die in nauw overleg met bewoners tot stand komen. Subprogramma Vitale Buurten Om de twee kerndoelstellingen van het subprogramma Vitale buurten nl. het stimuleren van sociale samenhang en het bevorderen van de participatie uit te voeren zetten we de volgende instrumenten in. We stimuleren de sociale samenhang en leefbaarheid in wijken en buurten door: Een eigentijdse invulling te geven aan het organiseren en activeren van wijkbewoners; Het creëren van een netwerk van ontmoetingsplekken in iedere wijk (als functie); Het versterken van de civil society door het faciliteren en ondersteunen van mantelzorgers en vrijwilligers en hun organisaties;


129

We bevorderen de participatie van kwetsbare groepen door: Het subsidiëren van een passend aanbod (activiteiten en vormen van dagbesteding) voor mensen die niet op eigen kracht kunnen participeren; Het realiseren van een samenhangend aanbod van welzijn, wonen en zorg; Het versterken van de signaleringsfunctie. De inzet van het subprogramma Vitale Buurten is vooral gericht op de veertien prioritaire wijken. Daarbij zullen we actief samenwerken met de bewoners zelf en met professionele partners. Een belangrijk kader voor deze samenwerking zijn afspraken zoals die zijn vastgelegd in het Lokaal Akkoord en in het stedelijk convenant Zorgen voor Morgen. We geven een eigentijdse invulling aan het organiseren en activeren van wijkbewoners. Participatie We investeren de komende jaren in het bevorderen van sociale cohesie, netwerken op buurtniveau en bewonersparticipatie. De Wmo brengt met zich mee dat we in sterkere mate dan voorheen van burgers vragen medeverantwoordelijkheid te nemen voor elkaar en hun leefomgeving. Daarbij streven we er naar dat bewoners beter en meer worden betrokken bij de formulering en uitvoering van beleid in hun wijk. Een belangrijke rol is hierbij weggelegd voor de bewonersorganisaties. In het kader van Zorgen voor Morgen zijn er voor het ontwikkelen van wijkservicegebieden op wijkniveau klankbordgroepen uit de doelgroep ouderen en mensen met een beperking. In 2009 zullen wij in alle prioriteitswijken van Zorgen voor Morgen klankbordgroepen hebben geïnstalleerd. In juni 2008 is het convenant tussen de gemeente en de 35 bewonersorganisaties van kracht geworden. De richtlijnen en spelregels voor het adviesrecht en de inschakeling van bewonersorganisaties zijn hiermee voor de komende jaren vastgelegd. In 2009 zullen deze afspraken verder worden toegepast in de diverse stadia van de beleidscyclus. In 2008 is ook de nieuwe subsidieverordening voor bewonersorganisaties vastgesteld en deze wordt sinds dat jaar ook toegepast. Opbouwwerk We continueren het opbouwwerk in de prioriteitswijken. We willen bereiken dat bewoners zoveel mogelijk betrokken worden bij de veranderingen (zowel fysiek als sociaal) in hun buurt en dat er samen wordt gewerkt aan een leefbare buurt. In alle wijken wordt inmiddels gewerkt volgens de methodiek van Heel de Buurt. In 2009 evalueren wij het opbouwwerk. Buurtbemiddeling Buurtbemiddeling gaat er vanuit dat conflicten tussen personen of partijen in een buurt door buurtbewoners zelf onder begeleiding van een daartoe getrainde vrijwilliger opgelost kunnen worden. Het komend jaar zal het project buurtbemiddeling verbreed worden naar meerdere prioritaire wijken en gezamenlijk met corporaties in het kader van het NLA gefinancierd. Het creëren van een netwerk van ontmoetingsplekken in iedere wijk. Ontmoetingsplekken en sociaal-culturele activiteiten De accommodatienota Anders en Beter zullen wij in 2009 op hoofdlijnen evalueren. We beoordelen daarbij of de doelen van ons accommodatiebeleid zijn gerealiseerd en bekijken de werking van de nota in het algemeen. Daarbij hoort een heroverweging van het aantal en het gebruik van de accommodaties. Hierbij zullen wij ook de speeltuinaccommodatie in de Indische Buurt betrekken. Specifiek aandachtspunt in 2009 is de vraag naar en het gebruik van ruimte door externen en het beschikbare aanbod.

130


Het versterken van de civil society. Vrijwilligerswerkbeleid Eind 2007 heeft uw raad het vrijwilligerswerkbeleid vastgesteld. Wij willen het vrijwilligerswerk goed faciliteren. Onze doelen hebben we vertaald in een groot aantal actiepunten, die we in 2009 verder zullen uitwerken. Stiel vrijwilligers hebben in het realiseren van deze doelstellingen een belangrijke rol. Op basis van de ervaringen die in 2008 en 2009 zijn opgedaan, zullen wij de opdracht aan Stiel voor 2010 meer resultaatgericht formuleren. We zullen binnen de gemeente de activiteiten die gericht zijn op deregulering en het vrijwilligersinclusief-denken voortzetten. Mantelzorgbeleid In het meerjarenprogramma Wmo 2008-2010 hebben we onze ambities op het gebied van de mantelzorgondersteuning geformuleerd. Wij willen: Een zodanige infrastructuur realiseren dat mantelzorgers zich ondersteund weten bij de uitvoering van hun taak; Overbelasting en maatschappelijk isolement van mantelzorgers voorkomen. Wij richten ons daarbij in het bijzonder op de groep mantelzorgers die zich langer dan drie maanden en meer dan acht uur per week voor een ander inzetten. Voor de duur van het meerjarenprogramma heeft Humanitas uitbreiding van uren gekregen om de aanjaagfunctie en de ondersteuning van overbelaste mantelzorgers vorm te geven. Op basis van de ervaringen die in 2008 zijn opgedaan, zullen wij de opdracht aan Humanitas voor 2010 meer resultaatgericht formuleren. In de wijken gaan wij door met het implementeren van de methodiek mantelzorgondersteuning. In 2009 zal deze methodiek in alle prioriteitswijken van Zorgen voor Morgen worden toegepast. Het subsidiëren van een passend aanbod voor mensen die niet op eigen kracht kunnen participeren. Vergroten van de zelfredzaamheid van volwassenen in de stad. In 2009 subsidiëren wij op grond van de nota Anders met minder. Visie op volwasseneneducatie 20052009 voor iedereen vanaf 23 jaar die niet voldoet aan de criteria voor zelfredzaamheid, educatieve activiteiten zoals alfabetiseringstrajecten, digitale vaardigheden, rekenen en het tienermoedertraject (AJM). Deze educatieve activiteiten zullen in het kader van familieleren een rol gaan spelen. In 2009 werken wij dit verder uit. Daarnaast subsidiëren wij een aantal educatieve activiteiten voor vrijwilligers die bijdragen aan het vergroten van de zelfredzaamheid van anderen. Het verwachte bereik van alle educatieve activiteiten is 600 deelnemers. Invoering wet Participatiebudget Per 1 januari 2009 is de wet participatiebudget naar verwachting ingevoerd. Het participatiebudget bundelt de middelen voor re-integratie, inburgering en educatie. De gemeente Groningen doet hiervoor mee aan het voorbereidingstraject Participatiebudget. Dit voorbereidingstraject loopt af per 1 januari 2010. De gemeentelijke ambitie van het voorbereidingstraject is om educatie te ontwikkelen van een ‘algemene voorziening’ naar ‘individuele ondersteuning.’ Op die manier kunnen we een betere aansluiting realiseren tussen de verschillende voorzieningen en kunnen we klanten op individueel niveau beter ondersteunen. Voor de klant maakt het immers niet uit vanuit welke regeling de ondersteuning wordt geboden. Vanuit educatie zullen we voor 2009 nagenoeg hetzelfde pakket subsidiëren als in 2008. Wijzigingen zullen vooral plaats gaan vinden vanaf 1 januari 2010. Het jaar 2009 wordt o.a. gebruikt om afspraken te maken met de ROC’s over werkprocessen, samenwerking, instroom, doorstroom, uitstroom, doorlooptijden en registratie.


131

Het realiseren van een samenhangend aanbod van welzijn, wonen en zorg. Het versterken van de signaleringsfunctie. Zorgen voor Morgen In 2008 hebben we een aanzet gemaakt met de ontwikkeling van wijkservicegebieden in de negen wijkvernieuwingswijken in samenwerking met bewoners en corporaties. Het gaat hierbij om Corpus den Hoorn, De Wijert, Vinkhuizen, Paddepoel, Selwerd, Hoogkerk, Oosterpark, Lewenborg en Oosterhoogebrug. In deze wijkservicegebieden worden de functies van de verschillende aanbieders van welzijn, wonen en zorg in samenhang aangeboden. Belangrijke elementen hierin zijn de Steun- en informatiepunten (Stip’s) en de ketenondersteuner, die de samenwerking bevordert en faciliteert. Uit de evaluatie in 2008 blijkt dat beide functies een waardevolle bijdrage leveren aan de algemene doelstellingen van het programma Zorgen voor Morgen. In 2009 breiden wij de informatie- en adviesfunctie van de Stip’s uit met andere vormen van dienstverlening. Hierdoor zullen de bezoekersaantallen van de Stip’s toenemen en blijft de kleinschaligheid van de Stip’s (dicht bij huis en hulp en advies op maat) gehandhaafd. De Stip’s gaan werken met vrijwilligers, ondersteund door een professionele coördinator en backoffice. Onder de vrijwilligers zijn ook mensen die in het kader van hun uitkering een toeleidingstraject volgen. We bundelen hiervoor verschillende financiële middelen: onder andere Wmo, WWB en reguliere budgetten. Subprogramma Zorg Regionaal Kompas In 2008 hebben we onze visie op de maatschappelijke opvang en verslavingszorg vastgelegd in het Regionaal Kompas Groningen 2008 – 2012 en samen met uitvoerende instellingen en de regiogemeenten hebben we afspraken gemaakt over de uitvoering. In het Regionaal Kompas hebben we de doelen van ons Uit de Goot beleid geëvalueerd en geactualiseerd. In het Regionaal Kompas werken we nauw samen met de andere centrumgemeenten in het noorden van het land, te weten Leeuwarden, Emmen en Assen. We voorkomen dat kwetsbare groepen marginaliseren. Kwetsbare groepen stellen we in staat de regie over hun eigen leven te voeren. Ook in 2009 blijven we inzetten op voorkomen en genezen door middel van herstelprogramma’s en vroegsignalering (een niet-vrijblijvende persoonsgerichte benadering) en op de aanpak van de verloedering op straat. Vroegsignalering In 2009 gaan we door met het systeem van vroegsignalering in woonwijken. De vroegsignalering is gericht op vermindering van de zware zorgvraag en voorkoming en/of beperking van overlast door zeer vroegtijdig signalen op te vangen en aan te pakken. Hierbij willen wij aansluiten bij bestaande structuren en/of netwerken in de gemeente. Dit gebeurt in nauwe samenhang met het OGGz-beleid.

132


Huisvesting kwetsbare personen Voor het huisvesten van kwetsbare personen die problemen hebben bij het zelfstandig wonen, overlast veroorzaken of dreigen te verloederen, bestaat sinds 2004 de aanpak Huisvesting Kwetsbare Personen. Kern van die aanpak is dat woningcorporaties de kwetsbare personen met voorrang huisvesten, wanneer er een hulpverlenende instelling is die woonbegeleiding biedt. Dit wordt in een contract met de cliënt of met de begeleidende instelling vastgelegd. Bij zeer ingewikkelde problematiek en meerdere hulpverleners doet Woonkans de trajectbegeleiding. In 2009 zullen we verbeterpunten uit de evaluatie van 2008 gaan implementeren Nazorg ex-gedetineerden Per jaar komen circa 650 Groningse personen vanuit detentie weer terug in de samenleving. De overgang van detentie naar de samenleving is soms lastig, omdat men geen woning, geen inkomen en geen ondersteuning heeft. Wij zijn daarom in juni 2007 gestart met een eenjarig experiment, het Coördinatiepunt Nazorg ex-gedetineerden, ondergebracht bij de dienst SoZaWe. In 2008 is het experiment geëvalueerd binnen het bredere kader van gemeentelijk beleid ten aanzien van exgedetineerden. In 2009 zullen we op basis van de uitkomsten van de evaluatie ons beleid verder vormgeven. Veelplegers De veelplegers die uit detentie komen, bieden we ondersteuning bij het zoeken van onderdak en bij budgetbeheer. Daartoe bieden wij hun een traject aan. De 100 zéér actieve veelplegers, die verantwoordelijk zijn voor de meeste overlast in de stad, zitten in een dergelijk traject. Dat betekent dat wij te allen tijde deze groep, die vanwege in- en uitstroom feitelijk groter is dan 100, in beeld hebben. Omdat de meeste veelplegers verslaafd zijn, hebben we de coördinatie van deze aanpak in handen van Verslavingszorg Noord Nederland gegeven. Met deze werkwijze hopen we het aantal delicten en de recidive terug te dringen. Persoonlijk herstelplan In 2008 hebben we de ervaringen met het Persoonlijk Herstel Plan geëvalueerd. Dit PHP is bedoeld om de leefsituatie van cliënten te verbeteren. Uit de evaluatie blijkt dat er minder klanten zijn aangeleverd dan was gedacht en afgesproken. Met de bereikte klanten zijn licht positieve resultaten behaald op de leefgebieden geld en wonen. De conclusies op basis van de evaluatie van het experiment PHP leiden tot een andere aanpak. Bij de uitwerking van het Regionaal Kompas en in samenspraak met de instellingen is in 2008 een voorstel ontwikkeld. Daarbij maken we een onderscheid tussen samenwerkingspartners in de eerste schil die opereren op de primaire leefgebieden (wonen, inkomen, hulp) en instellingen in de tweede schil die zich bezighouden met een veelal langdurende behandeling van de cliënt. In 2009 gaan we aan de slag met deze vernieuwde aanpak. Tippelzone De komende tijd willen we met de hulpverlenende- en opvangorganisaties kijken naar de mogelijkheden van stabiele huisvesting en een time out voorziening voor de doelgroep van tippelprostituees. Daarnaast zal er extra gerichte inzet worden gepleegd om de tippelprostituee uit de prostitutie en/of verslaving te halen. Multiprobleemgezinnen In het kader van de Vogelaarwijken hebben wij een plan gemaakt om in deze twee wijken, aangevuld met de Tuinwijk, te komen tot een vernieuwde aanpak van de multiprobleemgezinnen. Verschillende organisaties bieden diensten aan in deze gezinnen. Wij willen door middel van een gezinscoach in het gezin afstemming bereiken in de hulpverlening. Daarnaast willen wij een gezamenlijke aanpak vastleggen in een zogenaamd Gezins Herstel Plan en doorzettingsmacht vanuit de gemeente realiseren bij ontbreken van overeenstemming. Vanwege onduidelijkheid rondom de Vogelaarwijken is de start van de pilot uitgesteld. In het laatste deel van 2008 zijn wij begonnen met een voorzichtige start. Indien ons de benodigde regelvrijheid wordt gegund, zal de feitelijke pilot in 2009 van start gaan gericht op een aanpak voor 30 multiprobleemgezinnen.


133

Huiselijk geweld In 2009 willen we de resultaten van onze aanpak van huiselijk geweld onderzoeken. Met dit onderzoek willen we de aanpak verder verbeteren. In 2009 zijn bij een nog steeds toenemend aantal meldingen van huiselijk geweld de door het rijk toegezegde middelen niet toereikend om de vervolghulpverlening en de coördinatie daarvan volledig te financieren. We zullen financiële middelen reserveren voor de vervolghulpverlening. Voor de coördinatie van de hulpverlening na huiselijk geweld door het ASHG zullen we samen met de regiogemeenten en de provincie zoeken naar een sluitende begroting. Op 1 januari 2009 zal de Wet Tijdelijk Huisverbod naar alle waarschijnlijkheid in werking treden. In de pilot met deze wet hebben wij al ervaringen opgedaan, zodat onze aanpak van huiselijk geweld aansluit bij de wet. Uitstroom en doorstroom voorzieningen bevorderen Eén van de doelstellingen van ons beleid is de uit- en doorstroom te bevorderen. Van de uitvoerende instellingen vragen we om ook in 2009 hieraan mee te werken en vernieuwende werkwijzen hiervoor te ontwikkelen. Onder meer een breed samengestelde werkgroep Anders Wonen bestaande uit corporaties, gemeente en hulpverleningsinstellingen vervult hierin een rol. In het in 2008 vastgestelde Regionaal Kompas wordt op diverse fronten invulling aan deze uit- en doorstroom gegeven voornamelijk door steeds meer invulling te geven aan diverse vormen van begeleid wonen. Nieuw beleid 2009 -2012 Extra taken MJD (330 s) Uw raad heeft bij de behandeling van de begroting 2008 een motie aanvaard om de taken van de MJD financieel mogelijk te maken per 1 januari 2008. Daarom willen we hiervoor vanaf 2009 structureel een bedrag van 330 duizend euro reserveren. Schoolzwemmen (160 s) Er is al gedurende langere tijd een tekort op het schoolzwemmen. Het structurele tekort bedraagt 160 duizend euro. We stellen voor dit structurele bedrag vanaf 2009 beschikbaar te stellen. Marktplaats Lewenborg (1.200) In de wijk Lewenborg wordt gewerkt aan het realiseren van het Marktplaatsconcept. Naast de inhoudelijke invulling van dit concept is ook een fysieke invulling nodig. Dit wordt gerealiseerd door het huidige activiteitencentrum het Dok daarvoor te verbouwen. Na de verbouwing is een groot aantal voorzieningen, inclusief die uit het Activiteitencentrum Lewenborg, ondergebracht in één gebouw. Bij de aanpassingen wordt ook ruimte gecreëerd om de familiebibliotheek Lewenborg in het Dok te huisvesten. De kosten van de noodzakelijke bouwkundige aanpassingen van het activiteitencentrum het Dok worden geraamd op maximaal 1,5 miljoen euro. In een eerder stadium heeft Uw raad al 300 duizend euro beschikbaar gesteld voor de verbouw. Wij stellen voor het resterende bedrag van 1,2 miljoen euro beschikbaar te stellen uit de vrijval ISV. De Borg (70 i) Er zijn liquiditeitsproblemen ontstaan bij de Borg. Dat betekent dat zonder maatregelen deze accommodatie wordt gesloten. Dit is een ongewenste ontwikkeling. Begin 2009 moet de fusie tussen de Borg en de speeltuinvereniging een feit zijn. Tot die tijd zal de Borg haar functie moeten blijven behouden. Dan blijft er een volwaardige voorziening in de Hoogte. In de komende periode moeten de activiteiten vanuit de Borg worden overgeheveld de BSV de Hoogte. Om voor een goede overgang te zorgen willen wij 70 duizend euro beschikbaar stellen om de accommodatie de Borg tot aan de fusie open te houden.

134


Pilot duurzaamheid VMBO NO en W (1.200 i) Een van de speerpunten in het collegeprogramma is duurzame stad. Uw raad heeft meermalen kenbaar gemaakt dat het realiseren van duurzame scholen in dat verband de eerste prioriteit heeft. Naast het voorstel om middelen beschikbaar te stellen voor het duurzaam maken van 9 onderwijslocaties (zie programma duurzaamheid), stellen wij voor de nieuwbouw het VMBO Noord Oost en West aan te merken als een pilot voor duurzaam bouwen. Op basis van een voorlopig ontwerp worden de duurzaamheids-investeringen in Noord Oost en West te samen begroot op 2,12 miljoen. Wij verwachten dat 40% van de kosten terug te verdienen is door de lagere energielasten die de scholen zullen hebben. Daarom willen wij 1,2 miljoen euro voor dit project bestemmen uit de middelen voor nieuw beleid. Beleidsnota en uitvoering homo emancipatie (50 i) We willen een nieuwe nota opstellen over emancipatie. Onderdeel daarvan vormt de homoemancipatie. Om de nota te kunnen bekostigen en maatregelen die daaruit zullen voortvloeien willen wij zowel in 2009 als in 2010 50 duizend euro beschikbaar stellen uit nieuw beleid. Advies en steunpunt huiselijk geweld (ASHG) (150 i) Het ASHG geeft adviezen en verzorgt de coördinatie van de hulpverlening (hulp aan slachtoffer en eventuele kinderen, vrijwillige hulp voor dader, contacten met politie en eventueel justitie, registratie, enz.). Het ASHG wordt al een aantal jaren geconfronteerd met een toename van het aantal aanmeldingen. De aanmeldingen komen uit de gehele provincie. Er zijn extra middelen nodig om de toegenomen vraag naar advisering en coördinatie te kunnen opvangen. Wij willen hiervoor zowel in 2009 als in 2010 150 duizend euro uit nieuw beleidsgeld beschikbaar stellen. Nazorg na detentie (100 i) Voor de nazorg van ex-gedetineerden is geen samenhangend beleid, waardoor het risico bestaat van recidive. Door middel van een samenhangend stelsel aan voorzieningen dat meteen na detentie beschikbaar moet zijn willen wij dit risico verkleinen. We stellen daarom zowel in 2009 als in 2010 100 duizend euro beschikbaar voor de nazorg aan ex-gedetineerden. Speelruimtebeleid (500 i) We willen kinderen en jongeren stimuleren meer te bewegen. Buitenspelen en sporten zijn dé manier om meer te bewegen. Het bevordert de gezondheid en is goed voor de ontwikkeling van kinderen. We stellen voor als eerste in te zetten op het realiseren van buurtvoorzieningen voor spelen en sporten. Dit willen we doen door de speelmogelijkheden op schoolpleinen te vergroten en deze toegankelijk te maken voor kinderen uit de buurt. Het toegankelijk maken van schoolpleinen koppelen we bij voorkeur aan wijkvernieuwing en/of verbouw/nieuwbouw van scholen. Als de school niet de aangewezen locatie is voor een buurtspeel- en sportvoorziening willen we onderzoeken of de locatie van het buurtcentrum of de speeltuinvereniging zich leent voor het realiseren van een openbare buurtspeel- en sportvoorziening of speeltuin. Vanuit de stadsmeiermiddelen hebben we in de meerjarenbegroting van 2008 hiervoor een miljoen euro beschikbaar gesteld (500 duizend euro in 2008 en in 2009).


135

2.7.4


Bestaand beleid Prod.nr. Dienst Lasten 6.01 OCSW 6.02 OCSW 6.03 OCSW 6.04 OCSW 6.05 OCSW 6.06 OCSW 6.07 OCSW 6.22 OCSW 6.25 OCSW 6.26 OCSW 6.27 OCSW 6.28 OCSW 6.29 OCSW 6.30 OCSW 6.31 OCSW 6.32 OCSW Baten 6.01 6.02 6.03 6.04 6.05 6.06 6.07 6.22 6.25 6.26 6.27 6.28 6.29 6.30 6.31 6.32

OCSW OCSW OCSW OCSW OCSW OCSW OCSW OCSW OCSW OCSW OCSW OCSW OCSW OCSW OCSW OCSW

Productgroep

2008

2010

2011

2012

50.233 18.925 56.921 14.879 6.151 1.767 5.331 418 12.641 5.322 2.538 1.564 1.051 120 10.130 3.476 191.467

45.280 15.652 50.812 16.992 4.701 1.624 5.203 394 13.981 4.754 3.073 1.272 1.126 73 10.208 3.596 178.741

46.490 16.697 51.576 13.985 4.483 1.631 5.275 364 12.532 5.069 2.830 1.318 1.127 76 10.251 3.634 177.338

46.490 16.697 51.576 14.531 4.547 1.631 5.375 373 12.896 5.219 2.936 1.356 1.164 79 10.277 3.660 178.807

46.490 16.697 51.576 15.228 4.614 1.631 5.480 383 13.280 5.292 3.047 1.396 1.203 82 10.304 3.688 180.391

46.490 16.697 51.576 15.827 4.684 1.631 5.590 373 13.679 5.456 3.163 1.438 1.243 85 10.332 3.717 181.981

Basisonderwijs (Voortgezet) speciaal onderwijs Voortgezet onderwijs Huisvesting scholen Kansenbeleid / Vensterscholen Volwasseneneducatie Overige projecten onderwijs Emancipatiezaken Sociaal cultureel werk Kinderopvang Maatschappelijke dienstverlening Jeugdhulpverlening Ouderenbeleid Gehandicaptenbeleid Maatschappelijke opvang Verslaafdenhulpverlening Totaal baten

49.476 18.605 56.468 1.981 4.296 1.721 2.073 88 2.940 1.889 47 593 22 9.388 2.800 152.387

44.525 15.331 50.359 493 2.859 1.703 1.968 140 1.903 761 403 262 71 9.402 2.800 132.980

45.688 16.368 51.108 428 2.167 1.703 1.986 80 680 987 51 262 9.402 2.800 133.710

45.688 16.368 51.108 428 2.167 1.703 1.986 80 680 987 51 262 9.402 2.800 133.710

45.688 16.368 51.108 428 2.167 1.703 1.986 80 680 987 51 262 9.402 2.800 133.710

45.688 16.368 51.108 428 2.167 1.703 1.986 80 680 987 51 262 9.402 2.800 133.710

39.080-

45.761-

43.628-

45.097-

46.681-

48.271-

3.123

1.2001.044

368188

376188

376188

376188

35.957-

45.917-

43.808-

45.285-

46.869-

48.459-

2009 3301601.200701.200501501003.260-

2010 33016050150100790-

2011 330160490-

2012 330160490-

2009 500500-

2010 -

2011 -

2012 -

47.568-

46.075-

47.359-

48.949-


Extra taken MJD Schoolzwemmen De marktplaats De Borg Pilot duurzaamheid VMBO N-O en W Uitv. Beleidsnota emancipatie Advies en steunpunt huiselijk geweld Nazorg na detentie Totaal nieuw beleid

-

Bestedingsvoorstel Stadsmeierrechten Prod.nr. Dienst OCSW Speelruimtebeleid; meer buurtvoorzieningen Totaal Bestedingsvoorstel stadsmeierrechten Saldo programma + nieuw beleid

136

2009

Basisonderwijs (Voortgezet) speciaal onderwijs Voortgezet onderwijs Huisvesting scholen Kansenbeleid / Vensterscholen Volwasseneneducatie Overige projecten onderwijs Emancipatiezaken Sociaal cultureel werk Kinderopvang Maatschappelijke dienstverlening Jeugdhulpverlening Ouderenbeleid Gehandicaptenbeleid Maatschappelijke opvang Verslaafdenhulpverlening Totaal lasten


Nieuw beleid Prod.nr. Dienst 6.27 OCSW 6.07 OCSW 6.25 OCSW 6.25 OCSW 6.04 OCSW 6.22 OCSW 6.31 OCSW 6.31 OCSW

2007

35.957-

45.917-


2.8

Gezondheid

De gemeente Groningen probeert op vele manieren de gezondheid van de Stadjers te bevorderen. De gemeente is verantwoordelijk voor het preventieve gezondheidsbeleid, geregeld in de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid (WCPV). In het programma Gezonder Zorgen II hebben wij voor de periode 2007-2011 onze doelen en ambities beschreven. Jaarlijks wordt een uitvoeringsplan opgesteld. Daarnaast is de gemeente verantwoordelijk voor de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) die wij als een participatiewet beschouwen. Het gaat erom dat mensen gestimuleerd worden om actief mee te doen in de samenleving. Dat geldt in principe voor iedereen in elke wijk van de stad, maar vooral voor ouderen en mensen met een beperking. De Wmo is ook een wet die moet bijdragen aan een meer solidaire samenleving: een samenleving waarbij mensen naar elkaar omkijken en waar de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. 2.8.1


Groningen wil een stad zijn, waarin iedere inwoner een zo groot mogelijke kans op gezondheid heeft, waarin de soms grote gezondheidsverschillen kleiner worden, en waar inwoners meer jaren in gezondheid leven. Ons lokaal gezondheidsbeleid kent drie overkoepelende thema’s: een gezonde wijk, een gezonde leefstijl en een gezonde zorg. In het voorjaar van 2008 is het meerjarenbeleidprogramma 2008 – 2010 Wmo vastgesteld. In 2009 richten wij ons op het verder optimaliseren en ontwikkelen van vraag naar en aanbod van individuele voorzieningen, en op het ontwikkelen van collectieve en preventieve voorzieningen, zodat het beroep op individuele voorzieningen vermindert. Dit is om de mogelijkheden van mensen, die ondersteuning behoeven om in de samenleving te kunnen participeren, te vergroten. Hiertoe hebben we een viertal subthema’s gedefinieerd: een gezonde wijk, een gezonde leefstijl, een gezonde zorg en meer participatie door individuele voorzieningen. Een gezonde wijk Wij willen wijken waar iedereen kan wonen en meedoen, en stellen daarom hoge eisen aan de leefkwaliteit in de stad. Een prettige fysieke en sociale leefomgeving hebben een positief effect op de gezondheid van de bewoners. We willen bereiken dat zoveel mogelijk belemmerende factoren in de directe leefomgeving van mensen worden weggenomen. De problemen rond sociaal isolement vormen het speerpunt van ons beleid. We willen dat mensen in sociaal isolement meer gaan deelnemen aan de samenleving, zodat het aantal stadjers in isolement afneemt. Problemen moeten in een eerder stadium door professionals en organisaties op wijkniveau worden gesignaleerd. Wat betreft de fysieke leefomgeving zetten we komend jaar opnieuw, en met meer nadruk, in op het verbeteren van het binnenmilieu op scholen, kindercentra en in woningen. We willen dat minder kinderen met astmatische klachten in de klas en kindercentra gezondheidsrisico’s lopen door een slecht binnenmilieu. En we willen stimuleren dat stadjers meer aandacht besteden aan een goede ventilatie van hun woning. We willen dat een gezond binnenmilieu een vast onderdeel van bouwprojecten vormt, zowel bij bestaande als bij nieuwbouw. Een gezonde leefstijl Voor een gezonde leefstijl is het (leren) maken van gezondheidsbevorderende keuzes en het realiseren van gunstige randvoorwaarden nodig. Een groot deel van de inzet is gericht op (jonge) kinderen, want eenmaal gevestigd gedrag is erg lastig te beïnvloeden. De leefstijlaanpak concentreert zich vooral op de kinderen in de prioritaire wijken. In het kader van het Grote Stedenbeleid is het terugdringen van overgewicht bij kinderen van 0-19 jaar een verplichte doelstelling, waaraan we de hoogste prioriteit geven. Dat betekent onder meer dat we alle kinderen via de Jeugdgezondheidszorg controleren op overgewicht, en dat we, waar nodig, specifieke gezondheidsinterventies inzetten. Zo willen we bereiken dat het percentage kinderen met overgewicht daalt en het percentage volwassenen met overgewicht stabiliseert.


137

Een andere belangrijk thema is het overmatig alcoholgebruik onder jongeren, met alle gezondheidsschade van dien. We willen dat kinderen niet te vroeg (d.w.z. niet voor hun 16e) beginnen met drinken, dat ze niet te vaak drinken en dat ze dan ook niet te veel drinken. Verder willen we voorkomen dat opvoedingsvragen en –spanningen uitgroeien tot problematische opvoedingssituaties. Daarom werken we volop mee aan het verbeteren van de keten van zorg, waarin opvoedingsondersteuning een belangrijke rol speelt. We geven het komende jaar nóg meer prioriteit aan het voorkomen van kindermishandeling en het beperken van de gevolgen hiervan, en werken mede in het kader van de aanpak Krachtwijken - aan het bestrijden van (de gevolgen van) huiselijk geweld. Ten slot willen we gezondheidsrisico’s als gevolg van armoede verminderen door extra – financiële/materiële– ondersteuning aan gezinnen te bieden. We willen ons vooral ook richten op gezinnen die in ‘stille’ armoede leven en die niet op eigen kracht kunnen profiteren van de economische groei, mede vanwege de invloed die armoede op actieve maatschappelijke participatie kan hebben. Een gezonde zorg Met dit thema richten we ons op mensen die het om verschillende redenen niet op eigen kracht redden, die meestal moeilijk te bereiken zijn, en voor wie een extra inspanning nodig is. Het gaat dan om bijvoorbeeld zorgmijders, zorgbehoeftige ouderen, verslaafden, chronisch zieken en gehandicapten. Mensen met een psychische stoornis en/of verslaving lopen gezondheidsrisico’s of vormen een gezondheidsrisico voor anderen. Wij willen daarom tijdig de gezondheidsrisico’s van mensen met een psychische stoornis of verslaving onderkennen en een sluitende aanpak van zorg bieden, ook voor moeilijk bereikbare doelgroepen en mensen zonder adequate hulpvraag. En, omdat blijkt dat ze weinig effectief gebruik maken van de zorg, verbeteren we de toegang tot en het gebruik van de zorg door oudere allochtonen. Een belangrijke opdracht is gelegen in de realisatie van een integrale, doorlopende Jeugdgezondheidszorg (JGZ) voor 0-19 jarigen, gericht op het bevorderen van de fysieke, sociale en geestelijke gezondheid. We spannen ons in om een sluitende ketenaanpak in de zorg voor 0 -19 jarigen te kunnen garanderen; de jeugdgezondheidszorg wordt daartoe een centraal onderdeel van de te ontwikkelen Centra voor Jeugd en Gezin (Ouder Kind Centra). Meer participatie door individuele voorzieningen We willen het Zorgloket verder ontwikkelen. Dit betekent dat we zorgen voor een betere bekendheid van het loket, een verbetering van de dienstverlening en het vergroten van de mogelijkheden voor cliëntenondersteuning. Daarnaast willen we de afhandeling van aanvragen voor individuele voorzieningen vereenvoudigen, verbeteren en versnellen. Om ervoor te zorgen dat de sterkste schouders de zwaarste lasten gaan dragen willen we inkomensgebonden bijdrage(n) aan de uitgaven voor individuele voorzieningen ontwikkelen. Verder willen we onze diensten en voorzieningen verder afstemmen op de veranderende behoeften en de verschillende doelgroepen. Kaderstellende nota’s Gezondheid is een thema dat op alle relevante terreinen waar de gemeente zeggenschap heeft terugkeert. Gezondheidsbeleid is daarom integraal beleid. Wij streven er dan ook naar om ‘gezondheidseffect’ bij de afwegingen op verschillende terreinen mee te laten wegen. - Groningen gaat steeds Gezonder Zorgen II; - Sportnota; - Zorgen voor Morgen I en II; - Integraal Jeugdbeleid; - Nieuw Lokaal Akkoord; - Stadsleven Natuurlijk; - Duurzaamstestad.groningen.nl; - Armoedepact; - Meerjarenprogramma 2008-2010 Wet maatschappelijke ondersteuning; - Routekaart Groningen Energieneutraal+ 2025; - Structuurvisie 2008 - 2020 "Groningen Stad op Scherp". 138


2.8.2


De kadernota Gezonder Zorgen II wordt jaarlijks geconcretiseerd in een jaarplan. Uit de voortgangsrapportage 2008 blijkt dat de vaart er goed in zit. Er is een projectplan ‘Wijkslag’ opgesteld om een methodiek wijkgericht werken te ontwikkelen. De uitvoering van het meerjarenbeleidprogramma Wmo ligt op schema. De genoemde doelen staan niet op zich maar hebben blijvend onze aandacht. De focus bij de individuele voorzieningen ligt continu op de beleving van de cliënt met betrekking tot de kwaliteit van onze dienstverlening. Hiervoor blijven we voortdurend onze dienstverlening verbeteren. Een gezonde wijk De toename van het aantal STIP’s (Steun- en informatiepunten) gaat sneller dan gepland. Deze STIPS dienen onder andere ter bestrijding van sociaal isolement. Het Zorgloket speelt een belangrijke rol in de informatievoorziening aan de STIPS en levert bijvoorbeeld input voor nieuw beleid. Een aantal voornemens – zoals aanpak MultiProblem-gezinnen en Geschoolde Zorg - heeft vertraging opgelopen door het wachten op de (financiering van de) aanpak Krachtwijken, maar lijkt nu snel te kunnen worden gerealiseerd. Met betrekking tot de Persoonlijke Herstelplannen voor mensen in specifieke probleemsituaties is extra aandacht nodig voor de coördinatie tussen de betrokken partijen, en de evaluatie van de ketenondersteuning Zorgen voor Morgen laat zien dat bijstelling van de plannen voor 2009/2010 wenselijk is. Overlastproblematiek lijkt goed te kunnen worden aangepakt via het concept van ‘B-Proud’ (dat in Lewenborg goed draait voor en met jongeren) en het succesvolle en voort te zetten project ‘Indische Buurt Paraat’. De uitvoering van de activiteiten ter verbetering van de kwaliteit van het binnenmilieu is nog niet voldoende van de grond gekomen. Een gezonde leefstijl Ook hierbij geldt dat de financiering van de aanpak Krachtwijken een aantal interventies, dat in de wacht stond, nu mogelijk maakt. De voortvarende opbouw van de Centra voor Jeugd en Gezin (CJG’s) zorgt naar verwachting voor een forse stimulans voor diverse preventieprojecten. Het Kinderfonds Armoede wordt goed gebruikt; we willen de financiering voor tenminste vier jaar rond krijgen. De afname van het aantal rokers lijkt fors te zijn bevorderd, komt naar verwachting in de versnelling door de invoering van het rookverbod in de horeca, vooral onder jongeren. Voor de aanpak van overmatig alcoholgebruik onder jongeren is in 2008 een integraal plan vastgesteld door ons College. Het terugbrengen van overgewicht is voor ons één van de prioriteiten: het overgewicht is in Groningen namelijk groter dan het landelijke gemiddelde. De pilot ‘Meer bewegen voor ouderen’ van de MJD is in een evaluatie als succesvol geklasseerd en de inzet van een gespecialiseerde JGZ-medewerker Overgewicht bij de GGD lijkt succesvol; een evaluatiestudie wordt voorbereid. De gemeente Groningen komt in aanmerking voor een forse financiële impuls van de rijksoverheid via het Nationaal Actieplan Sport en Bewegen (NASB) om te investeren in bewegingsactiviteiten. De aanpak van kindermishandeling is in een stroomversnelling gekomen doordat Groningen als centrumgemeente extra middelen heeft gekregen in het kader van het RAAK-concept. De vraag van (jonge) meiden naar weerbaarheidstrainingen tegen seksueel geweld is zo groot dat wij zoeken naar aanvullende middelen. De activiteiten die wij hebben ingezet om het pesten van kinderen in te dammen lijken succesvol. Een gezonde zorg De aanpak van Multi Problem-gezinnen komt in een stroomversnelling nu de impasse rondom financiering en visie voor de zogenoemde Krachtwijkaanpak (Indische Buurt en de Hoogte) doorbroken is. Er wordt gewerkt aan het op orde krijgen van de samenhang in de jeugdketen, met ondersteuning van de middelen voor de verwijsindex (=registratiesysteem jeugd) waarvoor de Provincie en de VGG samen extra financiering wisten te verkrijgen. De onduidelijkheid rond de overgang van de ondersteunende begeleiding op psychosociale grondslag van de AWBZ naar de Wmo wordt als knelpunt ervaren en zorgt voor stagnatie in de planvorming. De gemeente krijgt meer verantwoordelijkheden, maar geen formele taak. De financiële middelen om voorzieningen in te stellen zijn onvoldoende.


139

Het veldonderzoek naar gezondheid van de woonwagenbewoners van De Kring is afgerond; momenteel wordt gezocht naar een passend aanbod voor deze doelgroep. De preventieprogramma’s van Lentis sluiten steeds beter aan op de gemeentelijke doelen met betrekking tot psychische gezondheid. Het Zorgloket werkt aan versterking van de signalering van overbelasting bij mantelzorgers. Meer participatie door individuele voorzieningen Het Zorgloket, de toegang voor de Wmo voor de inwoners van de Stad, presenteert zich steeds vaker op diverse infomarkten van ketenpartners en heeft hierdoor steeds meer contacten met burgers. In het voorjaar van 2008 hebben de medewerkers van het Zorgloket een training “vraagverheldering voor loketmedewerkers” gevolgd. Sinds begin 2008 worden gecombineerde aanvragen AWBZ/Wmo door het zorgloket in behandeling genomen (in overleg met het Centrum Indicatiestelling Zorg - CIZ). Het aantal schakels in het aanvraag- en beschikkingsproces wordt teruggebracht. De cliënt wordt in de nieuwe werkwijze gekoppeld aan een consulent die de regierol in het afhandelingtraject vervult. Deze consulent is het directe aanspreekpunt voor de cliënt. Dit betekent tijdwinst en duidelijkheid voor de cliënt. Verder heeft er een pilot plaatsgevonden om samen met medewerkers van het CIZ gecombineerde aanvragen AWBZ/Wmo te beoordelen en te beschikken. Dit wordt in 2008 geëvalueerd om na te gaan of het voortzetting behoeft. Ook hebben we doorlooptijd voor het (feitelijk) verstrekken van een specifieke voorziening (woonunit) voor cliënten met snel progressieve ziekten teruggebracht van circa 4 maanden tot circa 2 weken. Er wordt nader onderzoek gedaan naar de eigen bijdragesystematiek. Voorstellen hiervoor zullen in het najaar van 2008 worden voorgelegd aan de diverse advies- en cliëntenraden – o.a. de Wmo-raaden vervolgens aan uw raad. In het najaar van 2007 en het voorjaar van 2008 heeft er brede afstemming en inspraak plaatsgevonden rond het meerjarenbeleidprogramma 2008 – 2010 Wmo. In ons streven naar een gedifferentieerde communicatie, hebben we de vertegenwoordigingen van een aantal doelgroepen (zoals bijv. de slechthorenden en de verstandelijk beperkten), afzonderlijk bezocht. Het project Schots en Scheef (in combinatie met de ontwikkeling van CIBOGA-terrein) is weer opgestart, met als doel de realisatie van 17 woningen voor een specifieke doelgroep van zwaar gehandicapte mensen die hier zelfstandig kunnen wonen. Er wordt hard gewerkt aan een pilot (Lijn 5) om het openbaar vervoer in brede zin toegankelijk te maken voor de minder mobiele Stadjer. De uitvoering van de Huishoudelijke Verzorging (kortweg HV) is geëvalueerd. Hierbij zijn naast de diverse cliëntenraden ook de Zorgaanbieders betrokken. De resultaten worden in het najaar ter inspraak voorgelegd aan de cliëntenraden en eventuele voorstellen zullen aan uw raad worden voorgelegd. Mogelijke wijzigingen in de huidige uitvoeringssystematiek realiseren we dan in 2009. 2.8.3


Ons gezondheidsbeleid ligt op koers, maar er valt ook nog genoeg te doen. Voor de jaren 2009 en 2010 maken we een gecombineerd jaarplan, waarin de interventies voor 2009 in detail, en die voor 2010 op hoofdlijnen worden beschreven. Het landelijke project Wijkslag, waaraan Groningen als één van de vier deelnemende gemeenten meedoet, werkt aan het uittesten van een manier om stadjers nog meer te betrekken bij het ontwikkelen en uitvoeren van ons gezondheidsbeleid. Voor het Meerjarenprogramma 2008-2010 WMO worden jaarlijks prioriteiten gesteld en nadere afspraken over de activiteiten gemaakt. Een gezonde wijk Vergroting deelname mensen in sociaal isolement aan de samenleving en eerdere signalering problemen op wijkniveau, onder meer door bevordering van de afstemming van de activiteiten van Lentis en MJD, intensivering van de vroegsignalering, training van vrijwilligers en de verdere uitbreiding van de STIP’s;

140


Verbetering van het binnenmilieu op scholen, kindercentra en in woningen, onder meer o.m. door verbetering van het ventilatiegedrag van stadjers en het opnemen van het binnenmilieu als component in bouwprojecten, zowel bij bestaande als bij nieuwbouw. We baseren onze binnenmilieuactiviteiten in kinderdagverblijven op de verwachte landelijke beleidsvisie daarop. Samen met de provincie Groningen en andere partners wordt het meerjarenplan voor energiezuinige scholen met een gezond binnenmilieu ingevoerd. We gaan Stadjers actief informatie aanbieden over (balans)ventilatie in woningen.

Een gezonde leefstijl De opsporing en vermindering van overgewicht bij kinderen. Voeding en voldoende beweging zijn erg belangrijk, ook op jonge leeftijd. Via ‘meten en wegen’ op basisscholen signaleren we overgewicht vroegtijdig, interveniëren we op maat en gaan we indien nodig op huisbezoek. We continueren ‘Bslim,’ (een project gericht op sportieve leefstijl en fairplay) en streven naar uitbreiding van ‘Bslim Kids’, een project voor kinderen die al (veel) te dik zijn. Het succesvolle preventieproject ‘Groningse Gruiten’, waarbij gratis fruit wordt uitgedeeld in combinatie met voedingsvoorlichting zal ook in 2009 doorlopen, net als de succesvolle ‘Smaaklessen’ op scholen. We stellen een actieplan bewegen op om in aanmerking te komen voor subsidie in het kader van het Nationaal Actieplan Sport&Bewegen (NASB); Afname van het alcoholgebruik onder jongeren. Het plan ‘Aanpak overmatig alcoholgebruik jongeren’ is inmiddels vastgesteld. Het is gericht op preventie, gunstige voorwaarden en regelgeving en handhaving. Enkele activiteiten zijn een chatservice voor ouders en jongeren, een serie ‘Lagerhuisdebatten’ en een ‘frisse’ publiekscampagne. Alle kinderen in groep 8 van het basisonderwijs ontvangen in 2009 een jeugdboek over alcohol en ouders bieden wij informatiebijeenkomsten, homeparty’s en cursussen aan. Tegelijkertijd werken we aan strakker toezicht en handhaving voor verstrekkers van alcoholhoudende drank; Verbeterd en toegankelijker aanbod van opvoedingsondersteuning en licht pedagogische hulp (LPH). De behoefte aan deze LPH is nog steeds groot. We willen het aanbod via het centrum voor Jeugd en Gezin dan ook beter toegankelijk maken. Verder willen we ervoor zorgdragen dat het aanbod aan opvoedingsondersteuning gestroomlijnd wordt en gaan we de als effectief bewezen opvoedingsmethode Triple-P introduceren. Ten slotte hechten wij aan aansluiting van bureau Jeugdzorg op het CJG; Voorkomen van kindermishandeling en het beperken van de gevolgen hiervan. In 2008 zijn voorbereidingen getroffen voor het invoeren van de RAAK-aanpak. Dit is een gestructureerde manier om kindermishandeling aan te pakken en te voorkómen, waarmee elders succesvol is proefgedraaid. Deze aanpak zal in 2009 in Groningen verder worden uitgebouwd. We starten de aanpak MultiProblem-gezinnen in de Krachtwijken; Vermindering gezondheidsrisico’s als gevolg van armoede. Dit doen wij door extra financiële en materiële ondersteuning aan gezinnen te bieden via het Kinderfonds en het Armoedepact tussen gemeente en maatschappelijke organisaties in de stad. Door de financiering van ons Kinderfonds uit de Aboutaleb-gelden is de continuïteit voor vier jaar gewaarborgd. Dankzij het Armoedepact worden voorzieningen beter gebruikt en wordt armoede eerder gesignaleerd. En in het project ‘Geschoolde Zorg’ geven scholen ondersteuning aan gezinnen die iets extra nodig hebben. Een gezonde zorg Realisatie van een integrale Jeugdgezondheidszorg (JGZ) 0-19 jarigen. De integratie van de JGZ gaat per 1 januari 2009 concreet van start met het samengaan van de Stichting Jeugdgezondheidszorg 0-4 en de JGZ/GGD binnen de hulpverleningsdienst. Dit betekent dat we werken aan een daadwerkelijk ongedeelde jeugdgezondheidszorg 0-19 jaar, zowel organisatorisch als inhoudelijk. In alle wijken is nu een ZAT – en ZAR-structuur (zorgadviesstructuur) gerealiseerd. De aansluiting op het aanbod van Bureau Jeugdzorg is de volgende stap op weg naar een sluitende jeugdzorgketen. In een aantal wijken is inmiddels een Centrum voor Jeugd en Gezin opgericht, waarin de jeugdgezondheidszorg een centrale rol speelt. Deze aanpak zal verder worden uitgerold over de rest van de stad;


141

Verbetering toegang tot en het gebruik van de zorg door oudere allochtonen via het project ‘Gezondheidswerkplaats’ waarin we samen met de Hanzehogeschool gezondheidsvoorlichting geven aan deze doelgroep. We bekijken bij de voorbereiding van het jaarplan Gezonder Zorgen 2009-2010 of we de Voorlichters Eigen Taal en Cultuur kunnen inzetten voor het zorgloket en de STIP’s; Sluitende zorg voor moeilijk bereikbare doelgroepen en mensen zonder adequate hulpvraag Dit willen we bereiken door de mogelijkheden tot bemoeizorg en gebiedsgericht werken te versterken en OGGz-netwerken te verbinden. Daartoe verstrekken we subsidie aan instellingen die deelnemen aan de OGGz-netwerken. We gaan de scholing in bemoeizorg verder uitbreiden en verdergaande samenwerking bevorderen tussen VNN en Lentis. Buren, familieleden, sleutelfiguren uit wijken en scholen willen we motiveren tot het melden van hun zorgen. We bespreken met professionals van o.a. woningbouwcorporaties, huisartsen, onderwijzers, nutsbedrijven de mogelijkheden en onmogelijkheden in verband met privacywetgeving om melding te maken van hun bevindingen in de dagelijkse praktijk.

Meer participatie door individuele voorzieningen Ontwikkeling Zorgloket. Het verstrekken van informatie zullen we vaststellen als A-product. Dit houdt in dat burgers bij elk loket binnen de gemeente informatie kunnen aanvragen over individuele voorzieningen Wmo. Ook werken we het communicatieplan verder uit, wat moet leiden tot een grotere bekendheid van het Zorgloket; Afhandelen van aanvragen. Ook het aanvragen van individuele voorzieningen Wmo wordt een Aproduct. Dit houdt in dat Stadjers bij elk loket binnen de gemeente een aanvraag kunnen doen voor een individuele voorziening Wmo. Verder onderzoeken we of het in specifieke gevallen (bijvoorbeeld een rolstoel) al mogelijk is om de beschikking af te geven voordat de voorziening kan worden verstrekt. Tevens zullen we cliënten de mogelijkheid bieden een digitaal aanvraagformulier te gebruiken; Ontwikkeling eigen bijdragesystematiek. Om ook op termijn met een beperkt budget een breed pakket aan diensten en een groot bereik aan doelgroepen te kunnen waarborgen onderzoeken we in het najaar van 2008 of en op welke wijze er een eigen bijdragesystematiek kan worden ontwikkeld. Hiermee zullen de sterkere schouders ook meer lasten moeten gaan dragen; Breder bereik doelgroepen. In het najaar van 2008 zal de Ondersteunende Begeleiding (OB) nader worden uitgewerkt. Met ingang van 2009 komen hiervoor de gelden over uit de AWBZ. Verder start in 2009 de bouw van de woningen voor zwaar gehandicapte mensen zoals genoemd in Schots en Scheef, wat we financieel zullen ondersteunen. Samen met de corporaties werken we plannen uit om de toegankelijkheid van gemeenschappelijke ruimten in wooncomplexen te verbeteren (onder andere deuropeners). In 2009 zal Lijn 5 worden verbeterd conform de resultaten uit de pilot 2008; Tevens onderzoeken we hoe we de allochtone burgers van de gemeente meer bij de Wmo kunnen betrekken. Op dit moment is deze groep niet of nauwelijks vertegenwoordigd in de diverse cliëntenraden.

142


Nieuw beleid 2009 – 2012 WMO (1.000 i) Uw raad heeft ons via een tweetal moties gevraagd te analyseren of het Wmo budget voldoende is om het meerjarenprogramma Wmo in 2009 uit te voeren. Onze conclusie is dat we veel zaken in 2009 kunnen voortzetten, maar dat een extra impuls nodig is om de bedoelde participatie zichtbaar te verbeteren en eenzaamheid tegen te gaan. We stellen daarom voor 1 miljoen euro incidenteel beschikbaar te stellen. Daarvoor realiseren we de volgende projecten: het veilig stallen van scootmobielen (350 duizend euro), het toegankelijk maken van welzijns- en/of sportvoorzieningen (200 duizend euro), ontwikkelen en starten van vrijwillige dienstverlening op wijkniveau (300 duizend euro), het uitbreiden van de huisbezoeken naar ouderen in de hele stad (50 duizend euro) en het starten van een telecontact project bij aanleunwoningen in Selwerd (100 duizend euro). 2.8.4


Bestaand beleid Prod.nr. Dienst Lasten 4.05 HVD 4.06 HVD 4.07 HVD 4.08 HVD

Baten 4.05 4.06 4.07 4.08

HVD HVD HVD HVD

Productgroep

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Infectieziektenbestrijding Openbare gezondheidszorg Voorziening ouderen en gehandicapten WMO Huishoudelijke verzorging Totaal lasten

4.693 12.056 13.338 15.355 45.442

4.323 12.117 13.995 17.731 48.166

4.896 19.082 15.513 16.885 56.375

5.052 19.554 13.451 17.709 55.767

5.187 19.865 13.554 17.724 56.330

5.327 19.962 13.660 17.739 56.688

Infectieziektenbestrijding Openbare gezondheidszorg Voorziening ouderen en gehandicapten WMO Huishoudelijke verzorging Totaal baten

3.670 8.381 2.375 2.735 17.161

3.357 8.161 1.319 3.344 16.181

3.983 15.033 1.856 2.081 22.953

3.983 15.033 1.856 2.081 22.953

3.983 15.033 1.856 2.081 22.953

3.983 15.033 1.856 2.081 22.953


28.281-

31.985-

-33.422

32.814-

33.377-

33.735-

7311.126

126

1.126

-

-

-

27.886-

31.859-

-32.296

32.814-

33.377-

33.735-

2009 1.0001.000-

2010 -

2011 -

2012 -

33.296-

32.814-

33.377-

33.735-


Nieuw beleid Prod.nr. Dienst HVD

WMO Totaal nieuw beleid Saldo programma + nieuw beleid


27.886-

31.859-

143

144


2.9

Sport en Cultuur

Sport en cultuur dragen bij aan een levendige stad. Het zijn bij uitstek twee terreinen die brede groepen burgers aanspreken en hen bij de stedelijke samenleving betrekken. Dat gebeurt zowel als deelnemer/uitvoerder of als toeschouwer/toehoorder. Daarnaast dragen infrastructurele voorzieningen en activiteiten op het gebied van sport en cultuur bij aan de aantrekkingskracht van de stad Groningen. Sport en cultuur versterken niet alleen de positie van de stad in de provincie, maar ook landelijk en zelfs tot buiten onze landsgrenzen. 2.9.1


- Een stad die bruist op cultureel en sportief gebied.

Een kwalitatief goed en breed aanbod van sportaccommodaties; Voldoende aanbod en diversiteit in het aanbod van sporten/ sportverenigingen; Zoveel mogelijk stadjers die sport bedrijven (actief) en beleven (passief); Een kwalitatief goed en breed aanbod van sportaccommodaties; Groei van de deelname aan sport onder groepen waarvoor de drempel om te sporten groot is; Voldoende openbare ruimte geschikt om te sporten en te recreëren; Diversiteit in het aanbod van kunst en sport; Deelname aan cultuur en sport, zowel van toeschouwers als uitvoerders; Participatie van jonge Groningers; Stijging van het toerisme aan de stad, tenminste conform de landelijke trend in 2006.

Kaderstellende nota’s - In naam van de Sport: Sportvisie, november 2003; - Richtingennotitie Sport, oktober 2004; - Sport in Beeld: sportnota, maart 2005; - Ontwikkelingsplan Sport in Beeld, juli 2005; - Subsidies en tarieven, november 2007; - Sport op Orde, februari 2008; - Meer ruimte voor Sport, vertrekpunten, februari 2008; - Project lokale omroep, december 2003; - In het oog, in het hart: cultuurnota, november 2004; - Uitgangspuntennota cultuur, juni 2007; - Cultuurstad Groningen, Gewoon Bijzonder, concept cultuurnota, juni 2008. 2.9.2 Hoe staan we ervoor? Deelprogramma: Sport In het voorjaar is de nota sport op orde vastgesteld. Met deze nota zijn de middelen beschikbaar gekomen voor een solide basis voor een kwalitatieve verbetering van de sportaccommodaties en uitbreiding van de capaciteit. Verder is de basis gelegd voor een deugdelijke financiering voor het groot onderhoud van de accommodaties. In 2008 is een begin gemaakt met de herstructurering/uitbreiding van een aantal sportparken. Binnen de sport zijn er trends en ontwikkelingen, zoals een grotere sportdeelname en schaalvergroting van verenigingen die vragen om een visie. Inmiddels zijn de contouren van een nieuwe sportnota “Meer ruimte voor sport” gepresenteerd.


145

In 2008 is de grondslag voor het faciliteren van de jeugdsport gewijzigd. Door het invoeren van een andere wijze van faciliteren (subsidiëren in plaats van korting op tarieven) is een systeem ingevoerd waarbij de relatie tussen beleidsdoel en inzet van middelen beter zichtbaar is. Dit leidt tot een transparante systematiek, waarbij een betere doelsturing door de raad mogelijk is. Op rijksniveau wordt steeds meer belang gehecht aan de rol van sport in de naschoolse opvang. In het kader daarvan is door het rijk de combinatiefunctie geïntroduceerd en zijn daarvoor middelen beschikbaar gesteld. De invoering van deze functies stagneert omdat vanaf 2009 de gemeente geacht wordt 60% van de noodzakelijke middelen beschikbaar te stellen.Wij onderzoeken hoe we hier in 2009 nader inhoud aan kunnen geven. Het project BSlim loopt volgens plan. Bslim wil door middel van meer bewegen, gezonder eten en fair play een bijdrage leveren aan het terugdringen van overgewicht. Vanaf 2006 kunnen kinderen uit de wijken Beijum Oost, De Hoogte/Indische Buurt, Oosterpark en Lewenborg meedoen aan deze activiteiten, vanaf 2008 is het project ook in de wijken Vinkhuizen, Hoogkerk, De Wijert Noord, Corpus den Hoorn en Selwerd/Paddepoel/Tuinwijk ingevoerd. Het bereik onder leeftijdgroep 4 – 12 jaar is een paar honderd per wijk; van de leeftijdgroep 13 – 19 jaar worden enkele tientallen per wijk bereikt. Deelprogramma: Cultuur De (beleids) doelstellingen voor 2008 zijn verwoord in de cultuurnota “In het oog, in het hart”. Deze nota heeft een looptijd tot 1 januari 2009. Naar aanleiding van de evaluatie van de Kunstraad Groningen eind 2007 is een verbeterplan gemaakt en uitgevoerd. De verbeteringen zijn o.a. gericht op het versterken van de organisatie en een duidelijke positionering. Bij de Stadschouwburg en de Oosterpoort heeft bij de theatertoerusting (licht en geluid) in 2008 een update plaats gevonden. In 2008 is gestart met StadjersTV (wijktelevisie+, via internet. De muziekschool ontwikkelt zich tot een centrum voor muziekeducatie met een scala aan educatieve activiteiten: zowel kortdurend als lang, zowel actief als receptief, in allerlei genres, voor Groningers van alle leeftijden en toegankelijk voor diverse inkomens, op de hoofdlocatie en op scholen in de wijken. 2.9.3


Deelprogramma: Sport Sport is een zinvolle vrije tijdsbesteding, die leefbaarheid versterkt en participatie bevordert. We willen sport stimuleren door voldoende accommodaties beschikbaar te hebben en sportactiviteiten zoveel mogelijk voor iedereen toegankelijk te maken. In de nota Sport in Beeld (maart 2005) constateerden wij dat het (groot) onderhoud van onze sportaccommodaties niet op orde is. In februari 2008 stelde uw raad de nota Sport op Orde vast, waarin de financiële dekking voor de operatie Sport in Beeld werd afgerond. Door een aantal ingrijpende herstructureringsmaatregelen, taakstellingen en het opstellen van een Meerjarig Investerings- en Onderhouds Programma (MIOP) willen we dat in de komende jaren inderdaad op orde krijgen.

146


We werken aan een nieuwe visie op de sport. Deze sportvisie bieden wij u eind van dit jaar aan en in 2009 willen wij het verder met u uitwerken. In de sportvisie gaan we in op zaken als de sportinfrastructuur in de stad, de capaciteitsdruk op en basiskwaliteit van sportaccommodaties, sportstimulering, breedte- en topsport. We willen met de sport in onze stad efficiënter en slagvaardiger te werk gaan. We willen de grip op de resultaten van het beleid vergroten door beter te meten en daardoor beter te sturen. Eerste aanzet daartoe is een nieuw subsidie en tarievenstelsel. Voor het seizoen 1 augustus 2008 tot 1 augustus 2009 is dit stelsel voor het eerst in werking getreden. Het nieuwe stelsel moet leiden tot transparantie voor de sportsector en meer kostenbewustzijn bij de gebruikers; beter inzicht voor de gebruikers in de criteria voor inroostering; het gebruik van subsidies als instrument voor sportstimulering; scheiding van exploitatiedoelen en subsidiedoelen en tenslotte meer keuzevrijheid voor uw raad bij het inzetten van subsidiemiddelen. In 2009 zullen we het eerste seizoen van het nieuwe stelsel evalueren. Efficiënter en slagvaardiger betekent ook een zakelijker relatie tussen de Werkmaatschappij Sport & Recreatie en de sportverenigingen. We zijn de afgelopen jaren begonnen met het aanscherpen van het debiteurenbeleid. We controleren regelmatiger de stand van zaken met betrekking tot de debiteuren en we houden ons stringenter aan de incassoprocedures. Met een aantal sportverenigingen zijn we nog in gesprek over de terugbetaling van in het verleden opgebouwde huurschulden aan de gemeente. WSR kondigde vorig jaar aan dit in 2008 af te ronden. Activiteiten in 2009 Een kwalitatief goed en breed aanbod van sportaccommodaties. Jaarlijks maken ongeveer drie miljoen burgers gebruik van de gemeentelijke sportaccommodaties, bestaande uit onder meer sportparken (15), sporthallen (6) en gymzalen, zwembaden (4), het atletiekcentrum en Sportcentrum Kardinge. We willen dat de burgers goed en tegen betaalbare prijzen sport kunnen bedrijven en/of beleven. Daarvoor zijn kwalitatief goede, schone, hele en veilige sportaccommodaties nodig. We brengen de accommodaties weer op peil via planmatig onderhoud en vervangingsinvesteringen. Begin 2009 stoten we sportpark de Hoogte af. De clubs SGVV en VVK verhuizen naar respectievelijk de sportparken De Parrel en ’t Noorden. Deze verhuizing kan plaats vinden omdat we het afgelopen jaar op deze parken kunstgras en een clubaccommodatie hebben gerealiseerd. In 2009 realiseren we kunstgras en een clubaccommodatie op sportpark Vinkhuizen, zodat de vereniging Groninger Boys naar dit sportpark kan verhuizen. Voorts zal sporthal Lewenborg, die door een brand onbruikbaar is, in 2010 weer operationeel zijn gemaakt. Ook nemen we een besluit over de toekomst van de sporthal de Wijert. Tenslotte renoveren we het Helperbad. Versterken sportinfrastructuur: aanbod van verenigingen, organisatie en ongebonden sporters. In de hoeveelheid van en diversiteit in sporten zijn we grotendeels afhankelijk van de sportverenigingen. In de stad zijn 320 sportverenigingen die zo’n 70 verschillende sporten aanbieden. Sportverenigingen vormen de basis van de sportinfrastructuur in de stad. Daarnaast bieden sportverenigingen veel mensen de mogelijkheid om mee te doen in de samenleving, niet alleen als sporter, maar ook als vrijwilliger of als bestuurslid. Nog dit jaar wordt de nieuwe visie op de sport vastgesteld, zodat we in 2009 over kunnen gaan tot de uitvoering ervan. We gaan stimuleren dat sportverenigingen een kwalitatief goed aanbod aan sporten leveren. Overeenkomstig het nieuwe subsidie en tarievenstelsel stellen we vanaf het seizoen 2008/2009 stapsgewijs hogere eisen aan de kwaliteit van de trainingen en vragen we verenigingen een beleidsplan te ontwikkelen. Deze eisen stellen we als voorwaarde voor het verkrijgen van subsidie.


147

We zetten verenigingen er toe aan andere maatschappelijke taken voor hun rekening te nemen. We belonen verenigingen daarvoor in de vorm van extra ondersteuning en voorrang bij de toewijzing van sportaccommodaties. Ook nieuwe vormen van samenwerking in de sport en het toenemende aantal ongebonden, individuele recreatiesporters verdienen steun waar nodig. Sportconsulenten van het Huis voor de Sport bieden die ondersteuning. Stimulering actieve sportdeelname van zoveel mogelijk Stadjers. Door middel van ons sportstimuleringsprogramma willen we zoveel mogelijk Stadjers in de gelegenheid stellen om te sporten. Stimulering van sportdeelname betekent deels ook weer versterking van de verenigingen. Bslim In negen wijken (Oosterpark, Lewenborg, Beijum en Indische Buurt/De Hoogte, Selwerd/Paddepoel/Tuinwijk, Vinkhuizen, Hoogkerk, Corpus den Hoorn, De Wijert) plegen we tijdelijk (4 jaar) met behulp van rijksregeling BOS (Buurt Onderwijs Sport) extra inzet met ons sportstimuleringsbeleid Bslim om de bewegingsarmoede in deze prioriteitswijken tegen te gaan. Daarnaast zetten we sport in als middel om specifieke problemen in de wijk terug te dringen. In de periode tussen 2006 t/m 2012 wordt vier jaar lang, per wijk aan rijksmiddelen 200 duizend euro en minstens een zelfde bedrag aan lokale middelen geïnvesteerd voor het aanbieden van activiteiten op het gebied van sport en bewegen, voeding en voorlichting. In de Oosterpark is daarvoor eind 2008 een Cruyff Court aangelegd: vanaf 2009 worden daar ondermeer samen met FC Groningen, een groot aantal regelmatig terugkerende sportactiviteiten georganiseerd. In het kader van het Lokaal Akkoord maken de sportstimuleringsprogramma’s onderdeel uit van de wijkplannen. De Bslim projecten worden uitgevoerd door een samenwerking tussen sportconsulenten (Huis voor de Sport), buurtsportwerkers (MJD) en brede vakdocenten (Vensterscholen). Sportdeelname specifieke doelgroepen. Iedereen moet in zijn vrije tijd zijn eigen sport op zijn eigen niveau kunnen beoefenen. Daarom willen we de drempel om te sporten voor ouderen, allochtonen en mensen met een beperking of chronische aandoening zo laag mogelijk maken. Dit doen we door: Accommodaties voor iedereen toegankelijk te maken en te houden; Organisaties en projecten te ondersteunen die activiteiten organiseren voor deze doelgroepen. Dit bewerkstelligen we door enerzijds accommodaties toegankelijk te maken en te houden voor iedereen en anderzijds door subsidies te verstrekken voor evenementen bedoeld voor deze specifieke doelgroepen. Recreatie We willen de sportieve recreatiemogelijkheden in de stad bevorderen. Dit doen we door de recreatiegebieden in de stad aantrekkelijk te houden voor burgers van de stad. Kerntaken zijn beheer, onderhoud en de ontwikkeling van de recreatiegebieden Ruskenveen, Kardinge en het Meerschap Paterswolde. In 2008 stelden we een visie op voor het intensieve deel van het recreatiegebied Kardinge die aansluit bij de nieuwe ontwikkelingen in het gebied. Vanaf 2009 willen we het imago en de uitstraling van Kardinge als sport en recreatiepark in de stad verbeteren. Dit gebeurt door een herinrichting van het gebied in combinatie met het realiseren van nieuwe bebouwingsmogelijkheden.

148


Deelprogramma: Cultuur In 2008 stelt ons college, gehoord het culturele veld en mede op advies van de Kunstraad Groningen een nieuwe meerjarennota vast voor de periode 2009-2013. Wij stellen daarbij een plan op, waarin een duidelijke relatie wordt gelegd tussen de beleidsdoelstellingen en resultaten. Door de rol die wij aan de Kunstraad gaven en met het visitatietraject hebben we extra hulpmiddelen om de resultaten te toetsen. Het beleidsprogramma 2009 voor Cultuur verloopt binnen de kaders van het cultuurnota Cultuurstad Groningen, gewoon bijzonder, waarin een meerjarenprogramma wordt neergelegd voor de periode 2009-2012. De nota cultuurbeleid is begin juli 2008 aangeboden aan het veld met een uitnodiging tot inspraak en is tegelijkertijd aan uw Raad aangeboden. Uw Raad zal in november 2008 de definitieve nota van aanbieding bespreken en de nota, al dan niet gewijzigd, vaststellen. Activiteiten in 2009 De in juni 2007 door uw raad onderschreven Discussienotitie “ Over de Grens’ vormde de basis voor de voorbereiding in 2008 van een volgende Cultuurnota voor de periode 2009-2013. Dit vraagt overleg met het Rijk, met de andere relevante overheden in het Noorden en met het veld. Voor de grote gesubsidieerde instellingen vond een zelfevaluatie- en visitatietraject plaats. De beleidsplannen van gesubsidieerde instellingen (en ook van nieuwe, tot dusverre niet gesubsidieerde instellingen) werden door de Kunstraad van advies voorzien. De Stichting Groninger Forum heeft vanaf 2007 de inhoudelijke ontwikkeling ter hand genomen. In dat kader is in 2008 onder de vlag van het Groninger Forum een aantal activiteiten georganiseerd. Ook in 2009 staat weer een aantal activiteiten gepland. Verder krijgt het bedrijfsplan voor het Groninger Forum steeds meer vorm. Een eerste voorlopig bedrijfsplan wordt eind 2008 gepresenteerd. In 2009 zal dit voorlopige bedrijfsplan worden verfijnd en worden voorzien van de op dat moment meest actuele informatie en cijfers. In 2009 kan dan volgens planning een definitief bedrijfsplan worden gepresenteerd. Kunstraad Groningen. In het najaar van 2007 vond een evaluatie van de Kunstraad plaats die aanleiding gaf tot aanpassingsvoorstellen en een budgetverhoging. Voorstellen voor het structurele budget en taakopdrachten aan de Kunstraad zijn in de Cultuurnota opgenomen. De Kunstraad heeft per 1 november 2008 een directeur. Beeldende kunstbeleid. Het beeldende kunstbeleid van de Gemeente wordt sterk bevorderd door de rijksmiddelen in het kader van de geldstroom Beeldende Kunst en Vormgeving. Zoals verwacht continueert het Rijk deze geldstroom ook in de komende periode, nu als een uitkering in het Gemeentefonds. Cultuurparticipatie. Vanaf 1 januari 2009 functioneert een nieuw landelijk fonds voor cultuurparticipatie. Wij zullen, zodra de richtlijnen bekend zijn, aanvragen bij dit fonds doen om gemeentelijke uitgaven voor cultuureducatie en participatie te doen matchen. Wij denken daarbij onder meer aan onze plannen met betrekking tot ‘de wijk als werkplaats’. Media OOG is in 2006 geëvalueerd; de resultaten waren voornamelijk positief. Naar aanleiding van het evaluatierapport heeft uw raad begin 2007 besloten de incidentele subsidiering van OOG om te zetten in een structurele subsidie voor een bedrag van 430 duizend euro. In 2008 voegde OOG de drie mediaonderdelen samen in een stichting, waardoor de organisatie financieel inzichtelijker wordt. De komende jaren zal OOG zich richten op transparantie van het programmabeleid en het bevorderen van de burgerparticipatie. Met het nieuwe initiatief Stadjers-tv profileert OOG zich verder in de stad, vooral in de samenwerking met de wijken. Gemeentebegroting 2009

149

Exploitatie Groninger Museum Het Groninger museum heeft te maken met stijgende kosten voor presentaties (hogere kosten bruiklenen, stijging verzekeringspremies en transportkosten). Met ingang van 2008 heeft uw raad de exploitatiesubsidie aan het Groninger Museum structureel verhoogd met 300 duizend euro. Hiermee, en in samenwerking met de Provincie, is een meer gezonde basis bereikt voor de exploitatie van het Museum. Stedelijke Muziekschool De Stedelijke Muziekschool verzorgt taken op het gebied van muziekonderwijs en amateurmuziek. Het zwaartepunt van de activiteiten ligt op het instrumentale/vocale onderwijs, samenspel in bands, ensembles, koren en orkesten en het algemeen vormend en voorbereidend muziekonderwijs. Daarnaast biedt de Muziekschool een ruim scala aan binnen- en naschoolse cursussen op Vensterscholen aan, participeert in samenwerkingsprojecten en biedt een platform- en podiumfunctie voor derden. De Muziekschool schreef in verband met de voorbereiding op de nieuwe cultuurnota haar beleidsplan 2009-2012 onder de titel Toonaangeven en Samenspelen. De samenwerking met particuliere docenten en culturele partners wordt geïntensiveerd. Particuliere docenten krijgen de mogelijkheid om ruimtes te huren voor het geven van workshops of het leiden van ensembles, orkesten, e.d. De Muziekschool opent haar deuren ook op zaterdag. In plaats van samenwerking op incidentele basis wordt structurele samenwerking met relevante partners nadrukkelijk nagestreefd. CBK In 2009 gaat het CBK de beleidsvoorstellen uitvoeren die in de nota Beeldend Vermogen staan aangekondigd, voor zover gehonoreerd in de nieuwe cultuurnota. Dat betekent ook keuzes maken en externe geldbronnen aanboren. Het CBK gaat daarbij uit van de huidige positie als gemeentelijke werkmaatschappij en culturele middenvelder: in houding en aanpak een ondernemende instelling, maar geen ondernemer. Deze positie houdt in dat het CBK een rol heeft waarin het uniek is dan wel aanvullend werkt op andere kunstaanbieders. Binnen de gemeente biedt het CBK zich aan als de eerste opdrachtnemer als het gaat om advies bij kunst in de publieke ruimte en bij de organisatie van grote kunstevenementen. Voor kunstenaars/ontwerpers gaat het CBK stevig inzetten op de ondersteuning van beroepsontwikkeling en talent. De aanbeveling uit het visitatierapport meer te doen aan ‘corporate communicatie’ wordt in 2009 opgepakt. Kunst op straat De culturele ambities van de stad komen ook tot uiting in de wijze waarop we de openbare ruimte vormgeven en met beeldende kunst betekenis geven of markeren. In het programma ‘Kunst op Straat’, met een gegarandeerde dekking van 200 duizend euro uit het ISV-II-budget, werkt het CBK (OCSW) samen met RO/EZ aan het bedenken, realiseren en onderhouden van diverse projecten. Voor 2009 staan ondermeer De Velden, Damsterdiep en het CiBoGa terrein op de agenda. Met RO/EZ wordt gekeken naar aanvullende fondsenwerving, ter aanvulling en/of ter vervanging van het ISV-II-budget. Kunstuitleen De omzetstijging in de afgelopen jaren maakt het mogelijk grotendeels kostendekkend te draaien. Het CBK blijkt in een non-profit omgeving goed in staat de markt aan te boren en het aantal actieve gebruikers te vergroten. In 2009 zal het aantal actieve leners naar verwachting minder snel toenemen. Wel neemt de gemiddelde besteding per gebruiker toe. Om tot een goede positie op langere termijn te komen is een collectieplan noodzakelijk, dat wordt in 2009 afgerond. In de Der Aa-kerk presenteren we ook de komende cultuurperiode Nieuwe Uitleenschatten. Kunst op Maat In vervolg op het succes in de cultuurperiode 2005-2008 zullen we de nieuwe loot aan de Kunst op Straatstam voortzetten. Extern worden opdrachten verworven bij non-profit instellingen en het bedrijfsleven. Startende kunstenaars doen hiermee ervaring op en de opdrachtmarkt wordt gestimuleerd.

150


Nieuw beleid 2009-2012 Exploitatie Groninger Forum (350 i) Voor de exploitatie van het Groninger Forum is vanaf de opening een structureel bedrag beschikbaar van 2,5 miljoen euro. In de meerjarenbegroting maken wij dit bedrag vanaf 2010 vrij. In de voorbereidingsperiode werken we aan de inhoudelijke ontwikkeling van het Forum. Dan gaat het om het gebouw, de organisatie en het programma. Daarvoor hebben we een programmadirecteur aangesteld voor de kosten van de directeur en het werkbudget stellen we in 2009 350 duizend euro incidenteel beschikbaar. Indexering exploitatie Groninger Forum Naar zich laat aanzien, zal het Forum niet in 2012 maar in 2015 haar deuren openen. De kosten van de exploitatie zullen dan door de prijsstijgen in de jaren 2012 tot 2015 hoger uitvallen. Om een deel van dit probleem op te vangen stellen wij voor 3,5 miljoen euro incidenteel uit nieuw beleid in de buffer voor de grote projecten te doen voor het Forum. De stichting krijgt de opdracht de kostenstijging in de exploitatie op te lossen. Volksfeesten (50 s) Wij vinden goed georganiseerde volksfeesten van groot belang. In de meerjarenbegroting hebben we de bijdrage vanaf 2009 structureel beschikbaar gesteld. Pieter Roelfsconcert NNO (10 i) Het NNO spant zich in om jongeren met klassieke muziek in aanraking te brengen. Daarvoor worden in samenwerking met de stichting Pieter Roelfs concerten georganiseerd die worden bezocht door een groot deel van de basisschoolleerlingen in stad en de provincie. Het NNO vraagt aanvullende middelen om deze concerten mogelijk te maken. De verschillende overheden betalen om de beurt. In de meerjarenraming houden wij rekening met 10 duizend euro in 2009. Liga 68 (Images)/Camera (1.000 i) Binnen het Groninger Forum krijgen ook de door Liga 68 (Images) verzorgde filmactiviteiten een plaats. De komst van het Forum betekent dat de huidige filmzalen moeten worden gesloopt en dat de betreffende panden aan de Poelestraat moeten worden verworven. Voor de sloop en de verwerving zijn middelen gereserveerd in de grondexploitatieopzet Grote Markt oostzijde. Na de opening van Forum kan men de nieuwe zalen in gebruik nemen. Dat betekent dat Liga 68 gedurende de bouw van het Forum tijdelijk moet uitwijken naar een andere locatie. Wij onderzoeken op dit moment of de huidge camarabioscoop daar voor een goede optie is. De Camerabioscoop zal bij tijdelijk gebruik door Images moeten worden verbouwd. Verder hebben wij geconstateerd dat er nog sprake is van een oude schuld die een soepele overgang van Liga 68 naar het Forum belemmert. Wij vinden dat het Forum daarmee niet mag en kan worden belast. Om dit te voorkomen zijn wij met de betrokkenen in overleg om goede en integrale afspraken maken over de tijdelijke huisvesting en het wegwerken van de schuld. Wij denken daarvoor incidenteel 1 miljoen euro nodig te hebben. De 700 duizend euro voor verplaatsing van Images naar Camera dekken we uit de vrijval middelen ISV en de 300 duizend euro voor de sanering van de schuld aan Wolf dekken we uit de middelen voor nieuw beleid. Simplon (82 s) Voor Simplon hebben we in 2006 een driejarige bijdrage beschikbaar gesteld. Met de begroting van 2007 hebben we de activiteiten van Simplon structureel geregeld. Conform de meerjarenbegroting stellen we voor om vanaf 2009 82 duizend euro structureel bij te dragen.


151

Stedenbanden (25 s) Uw raad heeft tijdens de begrotingsvergadering van 14 november 2007 een motie aangenomen over de financiering van de stedenbanden. In mei 2008 heeft uw raad de nota gemeentelijke internationale samenwerking ‘Groningen Wereldstad’ vastgesteld. Een van de concrete voornemens is het versterken van de stedenbandorganisaties, vanuit de doelstelling bij te dragen aan duurzame ontwikkeling van democratie, milieu en sociale cohesie in andere gebieden. Voor het definitief beschikbaar van de extra structurele middelen voor beide stedenbanden stellen wij voor om vanaf 2009 uit middelen nieuw beleid 10,5 duizend euro per jaar per stedenband beschikbaar te stellen (totaal 21 duizend euro). Daarnaast stellen wij voor om voor de stedenband San Carlos vanaf het dienstjaar 2009 per jaar vier duizend euro beschikbaar te stellen voor het lidmaatschap van het landelijk beraad Nederland – Nicaragua. Sporthal Lewenborg (600 i) In het najaar van 2006 hebben woningcorporatie In en de gemeente Groningen met het oog op de wijkcentrumvernieuwing van Lewenborg een samenwerkingsovereenkomst (SOK) gesloten. Omdat de sporthal tegen het centrum aan ligt en in stedenbouwkundig opzicht ervaren wordt als een blokkade is vastgelegd dat de sporthal dient te worden aangepast met als doel een opwaardering van haar verschijning en een betere integratie binnen het gebied. Vervolgens is in het voorjaar van 2007 de sporthal door brand verloren gegaan. Combinatie van SOK en brand zorgt voor een tweeledige doelstelling: Lewenborg moet (zo snel als mogelijk) weer de beschikking hebben over een goed geëquipeerde sporthal; De sporthal moet een bijdrage leveren aan de kwaliteit van het centrumgebied. Conform de SOK gaat de nieuwe sportaccommodatie onderdeel uitmaken van een complex dat verder bestaat uit twee woonblokken met 40 appartementen en nevenvoorzieningen. Daarmee wordt de sportaccommodatie een integraal onderdeel van de wijkcentrumvernieuwing in Lewenborg. Op basis van het voorlopig ontwerp, verwachten we dat de kosten hoger zullen uitvallen dan hetgeen oorspronkelijk was geraamd.We willen daarom 600 duizend euro beschikbaar stellen uit de vrijgevallen middelen ISV zodat de sporthal herbouwd kan worden. Huurkosten Noorderbad (100 i) Bij het omvormen van de bibliotheken naar familiebibliotheken heeft het Noorderbad haar functie als bibliotheek verloren. Vanwege een langlopende huurverplichting met de eigenaar van het Noorderbad lopen de huurverplichtingen door. Op dit moment is er nog geen nieuwe huurder voor het Noorderbad. Wij vinden dat de bibliotheekorganisatie de huurkosten niet voor haar rekening hoeft te nemen. Wij stellen daarom voor 100 duizend euro beschikbaar te stellen uit de middelen voor nieuw beleid. In 2009 zoeken we verder naar een geschikte huurder voor het Noorderbad. Cultuurnota (500 i) In juni 2008 is de ontwerpnota cultuurbeleid 2009-2012 Groningen cultuurstad, gewoon bijzonder! vastgesteld. Vanuit de stadsmeierrechten hebben we een bedrag van 500 duizend euro beschikbaar gesteld voor de jaren 2009, 2010, 2011 en 2012. Daarnaast zijn de gereserveerde middelen voor het Kunstenfestival toegevoegd aan de middelen voor de cultuurnota. In totaal investeren wij daarmee de komende jaren 2,0 miljoen euro incidenteel in het culturele klimaat van de stad.

152


2.9.4


Bestaand beleid Prod.nr. Dienst Lasten 6.08 OCSW 6.09 OCSW 6.11 OCSW 6.12 OCSW 6.13 OCSW 6.14 OCSW 6.15 OCSW 6.16 OCSW 6.17 OCSW 6.18 OCSW 6.19 OCSW 6.21 OCSW

Baten 6.08 6.09 6.11 6.12 6.13 6.14 6.15 6.16 6.17 6.18 6.19 6.21

OCSW OCSW OCSW OCSW OCSW OCSW OCSW OCSW OCSW OCSW OCSW OCSW

Productgroep

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Natuur en Duurzaamheidseducatie (vh N.museum) 2.078 Stedelijke Muziekschool 3.137 Podiumkunsten 16.303 Beeldende kunst en musea 5.746 Film 139 Letteren en bibliotheek 5.644 Amateurkunst en kunsteducatie 1.719 Overige culturele activiteiten 1.679 (Sport)accommodaties 7.449 Zwembaden en Kardinge 11.218 Sportondersteuning 2.328 Mediabeleid 549 Totaal lasten 57.989

2.027 3.232 15.335 7.099 141 5.915 1.667 1.495 10.544 11.428 3.898 634 63.415

2.721 3.329 14.817 1.704 44 102 187 14.500 9.076 11.908 2.909 576 61.873

2.774 3.398 15.053 1.870 47 339 243 14.551 9.135 12.017 2.967 595 62.989

2.830 3.471 15.292 2.045 51 589 302 14.609 9.187 12.132 3.029 616 64.153

2.888 3.546 15.552 2.227 55 849 363 14.659 9.252 12.252 3.093 637 65.373

Natuur en Duurzaamheidseducatie (vh N.museum) 287 Stedelijke Muziekschool 505 Podiumkunsten 7.560 Beeldende kunst en musea 1.256 Film Letteren en bibliotheek 2 Amateurkunst en kunsteducatie 185 Overige culturele activiteiten 442 (Sport)accommodaties 2.997 Zwembaden en Kardinge 4.133 Sportondersteuning 930 Mediabeleid Totaal baten 18.297

90 528 6.287 1.624 130 171 271 6.273 3.613 2.042 21.029

865 556 6.768 750 2 3.196 3.824 965 16.926

865 556 6.768 750 2 3.196 3.824 965 16.926

865 556 6.768 750 2 3.196 3.824 965 16.926

865 556 6.768 750 2 3.196 3.824 965 16.926


39.692-

42.386-

44.947-

46.063-

47.227-

48.447-

2.7752.624

3.682740

203.691

201.031

201.031

201.031

39.843-

45.328-

41.276-

45.052-

46.216-

47.436-

2009 3503.500501082251001.0006005.717-

2010 2.5005082252.657-

2011 2.5005082252.657-

2012 2.5005082252.657-

2009 500500-

2010 500500-

2011 500500-

2012 500500-

47.493-

48.209-

49.373-

50.593-

Reserve mutaties Totaal toevoegingen Totaal onttrekkingen Totaal saldi na reserve mutaties Nieuw beleid Prod.nr. Dienst

6.16 6.16 6.11 9.01 6.13 6.17

OCSW OCSW OCSW BSD OCSW OCSW OCSW

Exploitatie Groninger Forum Indexering exploitatie Groninger Forum Volksfeesten Pieter Roelfsconcert NNO Simplon Stedenbanden Noorderbad /Huurkosten bibliotheek Images/Camera Sporthal Lewenborg Totaal nieuw beleid

Bestedingsvoorstel Stadsmeierrechten Prod.nr. Dienst OCSW Cultuurnota 2009-2012; extra impuls Totaal Bestedingsvoorstel stadsmeierrechten Saldo programma + nieuw beleid


39.843-

45.328-

153

154


2.10 Integratie Bijna 20 procent van de Groninger bevolking heeft een niet-Nederlandse achtergrond. Hiervan heeft ongeveer de helft een niet-westerse achtergrond. Er is in Groningen een relatief grote Antilliaanse en Arubaanse gemeenschap. De Turkse en Marokkaanse gemeenschap is relatief klein. Verder wonen in de gemeente Groningen vooral veel, in omvang kleine groepen minderheden. De aanwezigheid van zoveel verschillende groepen draagt bij aan de diversiteit van de stad. Veel minderheden redden zich prima. Sommige groepen hebben echter meer moeite om er tussen te komen en actief mee te doen. Ongeacht de oorzaak, willen we dat iedereen goede kansen krijgt om volwaardig aan de samenleving te kunnen deelnemen en zich thuis te voelen in Groningen. Met ingang van 2007 is een nieuw inburgeringstelsel ingevoerd en geldt voor een deel van de Stadjers met een niet-Nederlandse achtergrond (nieuwkomers en oudkomers) een inburgeringplicht. Maatregelen die voor de inburgering van deze groep worden genomen, komen in het hoofdstuk Werk en Inkomen aan de orde. 2.10.1 Wat willen we bereiken? - Een stad waarin iedereen geïntegreerd is. In de nota Nu Ritsen! wordt integratie omschreven als het proces dat leidt tot het vergroten van de zelfredzaamheid van migranten in de samenleving in economisch, sociaal en cultureel opzicht. Dit willen wij bereiken door het:

Terugdringen van taalachterstand; Beperken van achterstanden in scholing; Verkleinen van de afstand tot de arbeidsmarkt; Vergroten van de toegankelijkheid van voorzieningen en activiteiten op het gebied van welzijn, zorg en vrije tijd; Toetsen van gemeentelijk beleid op diversiteit.

De nota Bruggen Slaan (november 2003) benoemt de vier pijlers van het integratiebeleid, verstaan (taal), begrijpen (sociale codes), trots (identiteit) en interactie (wederkerigheid). De nota Nu Ritsen! (juni 2007) bouwt voort op deze pijlers. In deze nota is er voor gekozen om het integratiebeleid in te bedden in alle beleidssectoren. Hiermee worden alle sectoren medeverantwoordelijk voor het bevorderen van de zelfredzaamheid van minderheden. De opdracht om ‘van Groningen een stad te maken waar iedereen telt’ is daarmee een opdracht voor alle betrokkenen. Uitgangspunt daarbij is het bieden van individueel maatwerk passend binnen regulier beleid. Specifieke maatregelen vanuit het programma Integratie zijn veelal aanvullend op reguliere beleidsmaatregelen in andere programma’s, zoals Onderwijs en Welzijn en Werk en Inkomen. In enkele gevallen rechtvaardigt de bijzondere positie van bepaalde groepen tijdelijk een extra beleidsimpuls. Voor de komende jaren richt dit specifieke beleid zich op de Antilliaanse en Arubaanse gemeenschap, op allochtone vrouwen en op asielzoekers. Deelname aan onderwijs en werk zijn belangrijke voorwaarden om tot integratie te komen. Maatregelen op het gebied van onderwijs en werk hebben dan ook een hoge prioriteit. Deze komen aan de orde in de hoofdstukken over Onderwijs en Welzijn en Werk en Inkomen.


155

Met het bevorderen van de emancipatie en participatie van allochtone vrouwen willen wij de ontwikkelingskansen van deze groep vrouwen vergroten, waardoor zij minder afhankelijk zijn van anderen en in vrijheid en veiligheid keuzes kunnen maken. Een aandachtspunt voor de komende jaren is de emancipatie en participatie van allochtone mannen en jongens. Door de uitvoering van de zogeheten pardonregeling heeft een omvangrijke groep in de gemeente Groningen verblijvende vreemdelingen –bijna 600 personen– alsnog een verblijfsstatus gekregen. Hen wordt waar nodig maatschappelijke ondersteuning geboden. Ook worden zij actief ondersteund bij het vinden van huisvesting, scholing en werk. Discriminatie op grond van afkomst, sekse, geloofsovertuiging en geaardheid komt overal voor, ook in Groningen. Het voorkomen, signaleren en bestrijden van discriminerende uitingen, gedragingen of regelgeving heeft onze aandacht en is een belangrijk instrument om onze doelen te bereiken. Tot slot hechten wij grote waarde aan het proces van Interculturalisatie, waarbij de voorzieningen in de stad zich als doel stellen om een kwalitatief en kwantitatief voldoende groot hulp- en activiteiten aanbod te realiseren voor elke burger, ongeacht zijn of haar etnische achtergrond. Kaderstellende nota’s - Bruggen Slaan, visie op het Groninger integratiebeleid, november 2003; - Op eigen kracht, een visie op organisaties van migranten, mei 2005; - Nu Ritsen!, integratienota, juni 2007; - Beleidsprogramma Antillianenbeleid 2008-2010, december 2007. 2.10.2 Wat hebben we bereikt? Uitkomsten van al het beschikbare onderzoek op dit gebied wijst uit dat er in de gemeente Groningen hoegenaamd geen sprake is van segregatie. Vanuit dit gezichtpunt kunnen we vaststellen dat de uitgangssituatie en de stand van zaken met betrekking tot integratie in de gemeente Groningen goed is. Jaarlijks vestigen zich bijna 2.400 personen vanuit het buitenland in de stad Groningen. Velen van hen komen vanwege studie of werk. De opname van deze groep nieuwe ingezetenen verloopt over het algemeen zonder noemenswaardige problemen. Tegelijkertijd moeten we ook vaststellen dat voor sommige groepen met een niet-Nederlandse achtergrond geldt dat zij op meerdere gebieden (taal, onderwijsdeelname, werk, maatschappelijke participatie) grote achterstanden hebben. Vanuit het oogpunt van de gewenste zelfredzaamheid in economisch, sociaal en cultureel opzicht bezien, is er dus nog geen sprake van een geslaagd, laat staan afgerond proces van integratie. Om die reden blijft het noodzakelijk inspanningen te verrichten die de zelfredzaam vergroten. Stand van zaken uitvoering Nu ritsen! De nota Nu Ritsen! benoemt een reeks actiepunten verdeeld over 13 verschillende beleidsonderdelen. De Volgende tabel geeft een overzicht van de stand van zaken rond de uitvoering van de actiepunten.

156


Uitvoering programmaonderdelen Nu Ritsen!

1 2

beleidsterrein Inburgering Volwasseneneducatie

3

Participatie

4

Vrijwilligersbeleid

5 6

Werk en inkomen Onderwijs en jeugd

7

Zorg en welzijn

8

Wonen in wijken

9 10 11 12

Stadjerschap Sport Cultuur Integratie

13

Doelgroepen

actiepunt Evaluatie inburgeren in Groningen Aanbod wijkgerichte alfabetiseringstrajecten (PaVEM-middelen) Evaluatie project Meedoen Individuele participatiemeter Discussienota Investeren in sociaal kapitaal Nota vrijwilligersbeleid Beleidsmaatregelen nota Kleur de arbeidsmarkt Uitvoeringsprogramma Integraal Jeugdbeleid Lokale Educatieve Agenda Nota Gezonder zorgen II Onderzoek gebruik sociaal-cult. accommodaties voor zelforganisaties Aanpak eerwraak en eergerelateerd geweld Nieuw Lokaal Akkoord Krachtwijken 2007-2010 Dag van de Dialoog Nieuwe sportnota Nieuwe cultuurnota Evaluatie productplan Discriminatiemeldpunt Evaluatie Op eigen kracht Invulling Agora P-team Tweede minderhedenmonitor Beleidsprogramma Antillianenbeleid 2008-2010 Taal en participatieprojecten allochtone vrouwen

realisatie Afgerond In uitvoering Afgerond In voorbereiding Afgerond Afgerond In uitvoering In uitvoering In uitvoering In uitvoering In uitvoering In voorbereiding In uitvoering In uitvoering In voorbereiding In voorbereiding In voorbereiding Afgerond In uitvoering In uitvoering Ingesteld In voorbereiding In uitvoering In uitvoering

Voor het merendeel van de actiepunten geldt dat deze in uitvoering zijn of reeds zijn afgerond. 2.10.3 Wat gaan we ervoor doen? Activiteiten in 2009 De activiteiten in het kader van het integratiebeleid zijn ondersteunend aan de eerder genoemde strategische integratiedoelstellingen, te weten: terugdringen van taalachterstand, beperken van achterstanden in scholing, verkleinen van de afstand tot de arbeidsmarkt, vergroten van de toegankelijkheid van voorzieningen en activiteiten en het toetsen van gemeentelijk beleid op diversiteit. Deze strategische doelen vinden we terug in de programma’s Onderwijs en Jeugd, Werk en Inkomen en Zorg en Welzijn. De activiteiten voor de inburgering van nieuwkomers staan in het programma Werk en Inkomen. Taalachterstand, achterstanden in scholing en afstand tot de arbeidsmarkt. Inburgering Om inburgeringstrajecten succesvoller te laten verlopen subsidiëren we in 2009 wijkgerichte alfabetiseringstrajecten voor analfabete dan wel anders gealfabetiseerde inburgeraars. Het beoogde effect is dat inburgeraars binnen een beperkte periode gealfabetiseerd worden. Hierdoor beginnen zij beter toegerust aan een inburgeringstraject. Uiteindelijk beogen we dat hierdoor meer inburgeraars hun inburgeringstraject succesvol afronden en goed kunnen participeren in de samenleving. In de wet Inburgering vormen vrouwen een specifieke doelgroep. Een deel van de wijkgerichte alfabetiseringstrajecten is specifiek bestemd voor vrouwelijke deelnemers. Om dit te benadrukken


157

bekostigen we dit deel van de trajecten met PaVem-middelen. Het verwachte bereik per jaar aan deze wijkgerichte alfabetiseringstrajecten is 80 deelnemers waarvan minimaal 30 vrouwelijke deelnemers. Nieuwkomers onder 18 Nieuwkomers onder de 18 die het Nederlands niet voldoende beheersen kunnen ook in 2009 gebruik maken van speciale voorzieningen in het basisen voortgezet onderwijs, de zogenaamde prisma- en schakelgroepen. Deze voorzieningen zijn een onderdeel van het Kansenbeleid. Volwasseneneducatie Allochtone vrouwen kennen vaak een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Om hen beter voor te bereiden op een baan willen we hen zo goed mogelijk toeleiden door het aanbieden van wijkgerichte alfabetiseringstrajecten. Deze worden (mede) gefinancierd vanuit de PaVEM-middelen. Verminderen scholingsachterstanden In 2009 subsidiëren wij mede het Voorbereidend Jaar (VJ) voor anderstalige studenten in Groningen. Het VJ biedt allochtone jongeren de mogelijkheid een certificaat te halen, waarmee ze tot de studie van hun keuze aan de Hanzehogeschool (HG) of de Rijksuniversiteit Groningen (RuG) toegelaten worden. Financiering vindt in gezamenlijkheid met de HG en de RuG plaats. Het verwachte bereik is vijftien studenten. Emancipatie van allochtone vrouwen en meisjes De specifieke aanpak voor allochtone vrouwen en meisjes is integraal opgenomen in het integratiebeleid. Via een ketenaanpak willen we vrouwen stimuleren een volgende stap te zetten in hun ontwikkeling. Om dit te bereiken voeren instellingen als Jasmijn, Humanitas, MJD en de ROC’s, een samenhangend en afgestemd aanbod uit. Vergroten van de toegankelijkheid van voorzieningen en activiteiten. Asielzoekers en uitgeprocedeerden Vanaf juni 2007 geven we actief uitvoering aan de zogenoemde generaal pardonregeling. Door de invoering van de pardonregeling is het aantal asielzoekers dat afhankelijk is van noodopvang en ondersteuning van particuliere organisaties en comités, afgenomen. Vooralsnog gaan we ervan uit dat de door de gemeente gefinancierde noodopvang eind 2009 kan worden beëindigd. Voorwaarde hiervoor is de totstandkoming van een landelijke regeling voor de opvang van rechtmatig verblijvenden zonder aanspraak op voorzieningen. Tegen deze achtergrond moeten we er rekening mee houden dat ook in 2009 het bieden van noodopvang nog –zij het in beperkte mate– noodzakelijk is. AMA’s We ondersteunen Vluchtelingenwerk Groningen bij de uitvoering van het project Perspectief voor (ex)AMA’s. In 2008 is een begin gemaakt met de omvorming van het project Perspectief tot een steunpunt voor (ex)AMA’s, waarin ook organisaties als Humanitas, de MJD, het NIDOS en het Alfacollege participeren. Vanuit het steunpunt bieden deze organisaties integrale ondersteuning en hulpverlening aan (ex)AMA’s. Uitvoeringsprogramma integratie; toetsen van gemeentelijk beleid op diversiteit. Zelforganisaties De nota ‘Op eigen kracht’ is in maart 2008 geëvalueerd. Op basis van de uitkomsten van de evaluatie en de uitkomsten van discussieavonden met de zelforganisaties stellen wij dit beleid voor de zelforganisaties bij. Uitgangspunten hierbij zijn de integratie van de achterban in de Groningse samenleving en het bevorderen van de zelfredzaamheid. Het versterken van de culturele identiteit kan daarbij een instrument zijn. Zelforganisaties kunnen een belangrijke rol vervullen als netwerkpartner van de gemeente.

158


Agora De netwerkorganisatie Agora, opgezet als klankbord van de gemeente Groningen als het gaat om integratievraagstukken, is nooit echt van de grond gekomen. De invulling van Agora is voor ons en de leden van het netwerk onvoldoende duidelijk geworden. Wij zijn voornemens de verschillende functies van Agora in 2009 onder te brengen bij de nog op te zetten koepelorganisatie van zelforganisaties (als het gaat om betrokkenheid van minderheden) en bij een kenniskring integratie, waarin mogelijk de RUG en de Hanzehogeschool participeren. Uitvoeringsprogramma Integratie In 2008 is op basis van de integratienota Nu Ritsen! het Uitvoeringsprogramma Integratie opgesteld, een praktische vertaling van de doelen van ons integratiebeleid. Uitgangspunt hierbij is het integratieinclusief denken, het opnemen van integratiebevorderende maatregelen in alle relevante reguliere beleidsprogramma’s. Ook zijn in het uitvoeringsprogramma de onderwerpen die expliciet tot het domein van het integratiebeleid behoren, verder uitgewerkt. Het gaat hierbij om het antidiscriminatiebeleid of het uitbouwen van onze relatie met de zelforganisaties. Minderhedenmonitor In 2007 verscheen de eerste Minderhedenmonitor Groningen. De Minderhedenmonitor brengt de maatschappelijke positie van minderheden in kaart, als het gaat om werk, onderwijs, inburgering, inkomen en inkomensafhankelijkheid, hulpverlening en huisvesting. Deze eerste monitor kan gezien worden als nulmeting. De volgende monitor verschijnt in 2009. Een conclusie uit de eerste monitor is dat er significante verschillen bestaan tussen bepaalde groepen minderheden en autochtonen, als het gaat om cijfers over werkloosheid, schooluitval, opleidingsniveau en afhankelijkheid van een bijstandsuitkering. Antidiscriminatie Er is een wettelijke regeling in de maak die moet voorzien in een landelijk dekkend netwerk van antidiscriminatievoorzieningen, waar burgers advies en bijstand in discriminatiekwesties kunnen krijgen. De wettelijke regeling wordt waarschijnlijk per 1 januari 2009 van kracht. De provincie Groningen kent op dit moment het Discriminatie Meldpunt Groningen (DMG), waarin acht gemeenten samenwerken, met Groningen als centrumgemeente. Halverwege 2008 zijn er zo’n vijftig meldingen over discriminatie bij het DMG binnengekomen, tegenover ongeveer zestig meldingen in het voorgaande jaar. De verwachting is dat het aantal meldingen in de toekomst zal toenemen. Diversiteitsproof maken gemeentelijk beleid Integratie is net zoiets als kwaliteit. Iedereen moet altijd en bij alles op die kwaliteit gericht zijn, je mag je niet onttrekken aan de verantwoordelijkheid ervoor en je kunt de zorg niet naar anderen toeschuiven. Net als kwaliteit willen wij dat integratie een blijvend punt van aandacht is in onze organisatie. Wij zijn er ons van bewust dat integratie dan ook een kwestie van lange adem is en een beleid vraagt dat voortdurend en in alle onderdelen uitgaat van diversiteit in de stad Groningen. Aan de hand van de uitkomsten van de tweede minderhedenmonitor willen wij de mate waarin het integratie-inclusief denken in de verschillende beleidssectoren een plaats heeft gekregen toetsen. Nieuw beleid 2009-2012 Categoraal minderhedenbeleid (80 s) In het integratiebeleid van de gemeente Groningen, zoals neergelegd in de nota Nu Ritsen!, is de insteek om integratie zoveel mogelijk in te bedden in regulier beleid. Soms echter, rechtvaardigt de bijzondere positie van bepaalde groepen allochtonen een aparte categorale inzet. Extra beleid, aanvullend op reguliere maatregelen en per groep in principe met een tijdelijk karakter, is dan nodig om integratie van deze groep te realiseren. Dat geldt op dit moment voor allochtone vrouwen en voor de Antilliaanse en Arubaanse gemeenschap. Voor categoraal minderhedenbeleid hebben wij in 2008 een bedrag van 100 duizend euro beschikbaar stellen. In de meerjarenbegroting van 2008 hebben wij een bedrag van 80 duizend structureel beschikbaar gesteld voor 2009. Gemeentebegroting 2009

159

Antilianenaanpak (425 i) Al enkele jaren is Groningen intensief bezig om de grote en wijdverspreide problematiek onder Antillianen en Arubanen in de stad aan te pakken. Dit deden we onder de noemer van Ganashi. De meest succesvolle onderdelen uit Ganashi willen we in een brede vervolgaanpak Antilianen voortzetten. Doel van de aanpak is om ook de achterliggende problematiek op persoons- en gezinsniveau aan te pakken, onder meer door de ketenaanpak te verstevigen en te verankeren. Voor deze vervolgaanpak hebben we, conform de meerjarenbegroting, in 2008 en 2009 steeds 425 duizend euro beschikbaar gesteld. We geven daarin prioriteit aan het straatteam van de MJD, het beheer van de Ambiënte-sozen, het project Amor y Salu, de aanpak 23+ en de aanpak van de harde kern. AMA’s (90 i) We hebben aangegeven Vluchtenwerk Groningen te ondersteunen bij het uitvoeren van het project ‘Perspectief voor (ex)AMA’s’. In de meerjarenraming is daarom in 2008 en 2009 rekening gehouden met 90 duizend euro incidenteel. Noodopvang asielzoekers (400 i) Door de succesvolle uitvoering van de pardonregeling is het aantal personen dat is aangewezen op noodhulp en noodopvang in 2008 sterk afgenomen. Niettemin hebben we ook in 2009 nog te maken met een groep vluchtelingen met rechtmatig verblijf, maar zonder voorzieningen, die voldoen aan de criteria voor gemeentelijke noodopvang. Daarnaast is er nog een groep vluchtelingen die in afwachting is van een definitief besluit omtrent het verblijf in Nederland om humanitaire redenen, vanwege medische noodzakelijkheid of vanwege het zogenoemde buitenschuld-criterium. Het bieden van noodopvang is zeker tot eind 2009 nog noodzakelijk. Doordat in 2009 minder mensen zijn aangewezen op noodopvang bij gelijkblijvende vaste lasten, stijgt de kostprijs voor opvang per persoon. Als landelijke regelgeving dat toelaat, wordt de noodopvang eind 2009 beëindigd. Voor het geheel van noodopvangvoorzieningen voor asielzoekers is in 2009 een bedrag van 400 duizend euro nodig. 2.10.4 Wat gaat het kosten? Bestaand beleid Prod.nr. Dienst Productgroep Lasten 6.24 OCSW Minderhedenbeleid 8.04 SZW Inburgering Totaal lasten Baten 6.24 8.04

OCSW Minderhedenbeleid SZW Inburgering Totaal baten Totaal saldi voor reserve mutaties Reserve mutaties Totaal toevoegingen Totaal onttrekkingen Totaal saldi na reserve mutaties

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2.006 2.328 4.334

1.745 3.850 5.595

779 1.843 2.622

799 1.843 2.642

820 1.843 2.663

842 1.843 2.685

154 2.462 2.616

130 3.725 3.855

130 1.731 1.861

130 1.731 1.861

130 1.731 1.861

130 1.731 1.861

1.718-

1.740-

760-

780-

801-

823-

-

-

12-

12-

12-

12-

1.718-

1.740-

772-

792-

813-

835-

2009 4259080400995-

2010 8080-

2011 8080-

2012 8080-

1.767-

872-

893-

915-

Nieuw beleid Prod.nr. Dienst 6.24 OCSW Antillianenaanpak 8.04 SOZAWEAMA's 6.24 OCSW Categoraal minderhedenbeleid 6.24 OCSW Noodopvang asielzoekers Totaal nieuw beleid Saldo programma + nieuw beleid

160

1.718-

1.740-


2.11 Overige en algemene middelen Niet alle lasten en baten (productgroepen) van de gemeentelijke organisatie kunnen worden toegerekend aan de inhoudelijke programma´s. Het gaat hier voornamelijk om de lasten en baten van de concernafdelingen van de Bestuursdienst en een deel van de publieke- en facilitaire dienstverlening van de DIA. Deze lasten en baten maken we zichtbaar in dit afzonderlijke programma omdat de verdeling hiervan over de overige programma´s een willekeurige operatie zou worden. Binnen het programma Overige en algemene middelen maken we drie productgroepen afzonderlijk zichtbaar; de overige zijn in één onderdeel ondergebracht. Nieuw beleid 2009 – 2012 Buffer Projecten en beleid (2.000 s) Dit geld komt vanaf 2010 structureel vrij als resultaat van de bezuinigingen. De buffer dient om het risico op het tekort van de ontwikkeling station Europapark van 25 miljoen euro op te vangen. In mei van dit jaar heeft u dat in uw raad bij de bespreking van het station Europapark ook zo besproken. Voor het tekort loopt een subsidieaanvraag bij het rijk (spoorse doorsnijdingen). Het resterende tekort willen we afdekken met deze buffer. Budget nieuw beleid (2.850 i en 2.100 s) In 2011 en 2012 houden we rekening met een incidenteel bedrag van 2,85 miljoen euro voor nieuw beleid. Zowel in 2011 als in 2012 hebben we ook hier een structureel nieuw beleid bedrag van 2,1 miljoen euro opgenomen. 2.11.1 Wat gaat het kosten? Bestaand beleid Prod.nr. Dienst Lasten 1.03 DIA 1.06 DIA 7.11 ROEZ

Baten 1.03 1.06 7.11

Productgroep

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Burgerzaken Klant Contact Centrum (voorheen GIC) Stadsdeelcoördinatie Overig interne productgroepen/stelposten Totaal lasten

7.078 1.956 4.246 96.531 109.811

6.105 2.203 4.134 104.617 117.059

7.115 1.982 4.061 151.588 164.746

7.115 1.982 4.233 115.709 129.039

7.115 1.982 4.397 118.929 132.423

7.115 1.982 4.568 124.364 138.029

DIA Burgerzaken DIA Klant Contact Centrum (voorheen GIC) ROEZ Stadsdeelcoördinatie Overig interne productgroepen/stelposten Totaal baten

3.950 421 2.573 82.419 89.363

3.377 496 3.001 65.763 72.637

3.991 476 2.860 57.594 64.921

3.991 476 2.653 60.082 67.202

3.991 476 2.755 59.412 66.634

3.991 476 2.861 58.743 66.071


20.448-

44.422-

99.825-

61.837-

65.789-

71.958-


10.44132.931

19.68447.196

11.24352.200

7.92613.600

7.92718.399

7.92524.964

2.042

16.910-

58.868-

56.163-

55.317-

54.919-

2009 -

2010 2.0002.000-

2011 2.0002.8502.1006.950-

2012 2.0002.8504.2009.050-

58.868-

58.163-

62.267-

63.969-


Nieuw beleid Prod.nr. Dienst BSD Buffer projecten en beleid BSD Budget incidenteel nieuw beleid BSD Budget structureel nieuw beleid Totaal nieuw beleid Saldo programma + nieuw beleid


2.042

16.910-

161

2.11.2 Algemene inkomsten Het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) schrijft voor dat we de algemene dekkingsmiddelen en het bedrag voor onvoorzien afzonderlijk zichtbaar maken. Dat gebeurt ook in dit programma Overig. Het gaat hierbij om: Ontvangen belastingen (vrij besteedbaar); Saldo van de financieringsfunctie; Algemene uitkering uit het gemeentefonds; Post onvoorzien; Rente reserves; Saldo tussen compensabele BTW en uitkering BTW-compensatiefonds; Dividend. In het onderstaande overzicht wordt dit zichtbaar gemaakt. Bestaand beleid (Baten en Lasten) Prod.nr. Dienst Productgroep 1.04 DIA Onroerende zaakbelasting 1.04 DIA Roerende zaakbelasting 1.04 DIA Hondenbelasting 1.04 DIA Logiesbelasting CT Saldo financieringsfunctie 9.04 BSD Gemeentefonds 9.03 BSD Post onvoorzien 9.03 BSD Rente reserves Comp.BTWen uitkering BCF Dividenden Totaal

2007 43.019 64 597 698 2.475 216.493 4581.196 9066.886 270.064

2008 43.558 48 593 624 380 228.074 5001.298 3.870 277.945

2009 46.373 50 664 624 564 243.520 500660 4.000 295.955

2010 48.778 52 691 624 726 246.726 5004.000 301.097

2011 51.277 54 719 624 733 250.322 5004.000 307.229

2012 53.876 56 748 624 715 255.084 5004.000 314.603

Gemeentefonds De omvang van het gemeeentefonds stijgt en daalt met de uitgaven van het Rijk. Dat betekent dat de groei wordt bepaald door de ontwikkeling van de rijksuitgaven. De raming voor 2009 tot en met 2012 zijn op basis van de Miljoenen nota in het meerjarenbeeld opgenomen.

162


Deze pagina wordt vervangen door kleurenpagina 3. paragrafen


163

164


3. Paragrafen In het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) wordt bepaald dat in de begroting zeven verplichte paragrafen worden opgenomen, waarin de beleidslijnen zijn vastgelegd met betrekking tot beheersmatige aspecten. Het doel van de paragrafen is om onderwerpen die verspreid in de begroting staan gebundeld weer te geven. Hiermee wordt van deze onderdelen een dwarsdoorsnede gegeven van alle programma’s. Naast de zeven verplichte paragrafen heeft uw raad ervoor gekozen om ook hier nog drie paragrafen aan toe te voegen. Dit zijn het stadsdeelprogramma en Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) Achtereenvolgens behandelen we de volgende paragrafen: Lokale heffingen; Weerstandsvermogen; Onderhoud kapitaalgoederen; Financiering; Bedrijfsvoering; Verbonden partijen; Grondbeleid; Stad & Stadhuis en Bedrijfsvoering & Organisatieontwikkeling; Stadsdeelprogramma; WMO.


165

166


3.1

Lokale heffingen

In deze paragraaf geven we een nadere toelichting op de lokale belastingen en heffingen. Naast ons beleid ten aanzien van de lokale heffingen, een overzicht van de geraamde inkomsten, , een beschrijving van het kwijtscheldingsbeleid en een overzicht van de kostendekkendheid van de tarieven vergelijken we aan het einde in deze paragraaf onze lastendruk met een aantal andere grote gemeenten. De heffingen zijn gebaseerd op volledige kostendoorberekening. 3.1.1 Beleid lokale heffingen Hieronder geven we een beknopte uiteenzetting van het gemeentelijke beleid met betrekking tot de belangrijkste lokale heffingen: Onroerende zaakbelastingen; Afvalstoffenheffing; Rioolrechten; Bouwleges. Onroerend zaakbelasting De onroerende zaakbelasting is nog altijd de belangrijkste gemeentelijke belasting, niet alleen wat betreft de omvang van de opbrengst, maar ook omdat de opbrengst tot de algemene middelen behoort en dus naar eigen inzicht besteed kan worden. De hoogte van de aanslag is afhankelijk van de waarde van een pand en van de door uw raad vast te stellen tarieven. De waarde van de woningen en bedrijven in de stad wordt ieder jaar opnieuw vastgesteld. Afvalstoffenheffing De afvalstoffenheffing moet als een bestemmingsheffing worden aangemerkt, omdat de opbrengst niet naar de algemene middelen vloeit, maar dient ter dekking van de kosten van afvalinzameling en verwerking. Het uitgangspunt is dat deze kosten volledig -inclusief die van kwijtscheldingen- gedekt worden door de opbrengst uit afvalstoffenheffing. Sinds 2006 geldt er geen vast tarief per woning meer, maar bepaalt het aantal bewoners van een woning de hoogte van het tarief. Er wordt gedifferentieerd op basis van vier categorieën, namelijk éénpersoonshuishoudens, tweepersoonshuishoudens, huishoudens van drie tot en met zeven personen en huishoudens van acht personen of meer. Hiermee wordt invulling gegeven aan het principe ‘de vervuiler betaalt’. Het verschil tussen de eerste drie categorieën bedraagt 21 euro; het tarief voor acht personen of meer ligt 117 euro boven de voorgaande tranche. Rioolrechten De kosten voor het beheren en in stand houden van het rioolstelsel wordt door middel van het heffen van een rioolrecht verhaald. De opbrengst van de rioolrechten, met als uitgangspunt een 100%kostendekkendheid, is geoormerkt. Rioolrechten kunnen zowel van de eigenaar (aansluitrecht) als van de gebruiker (afvoerrecht) worden geheven. Wij kennen alleen het aansluitrecht, waarbij een vast bedrag per aansluiting in rekening wordt gebracht. Voor het rioolrecht verlenen we geen kwijtschelding. Bouwleges Ook voor de bouwleges is ons beleid een 100%-kostendekkendheid. Een complicatie daarbij is dat de opbrengst van jaar tot jaar sterk fluctueert door de omvang van de bouwprojecten. Daarnaast is vooraf moeilijk te schatten hoeveel de opbrengst in enig jaar zal bedragen. Om risico’s van tegenvallende inkomsten zoveel mogelijk uit te sluiten, besloot uw raad in 2001 een bestemmingsreserve bouwleges in te stellen.


167

3.1.2 Kwijtscheldingsbeleid De ruimte om een eigen gemeentelijk kwijtscheldingsbeleid te voeren is beperkt. De criteria waaraan kwijtscheldingsverzoeken getoetst worden, bepalen we niet zelf als gemeente. Deze zijn op rijksniveau vastgesteld. We mogen wel zelf bepalen van welke belastingen we kwijtschelding verlenen en welk deel van de belastingaanslag we kwijtschelden. In Groningen verlenen we kwijtschelding voor: hondenbelasting, alleen voor de eerste hond en tot 60%; afvalstoffenheffing. Mensen die vijf jaar of langer op het sociale minimum zitten, krijgen volledige kwijtschelding van de afvalstoffenheffing. De andere kwijtscheldingsgerechtigden krijgen 57% van het aanslagbedrag kwijtgescholden. Een groot deel van de kwijtscheldingsgerechtigden krijgt de kwijtschelding automatisch. Zij behoeven geen formulier in te vullen en bewijsstukken te overleggen. Mensen die nog wel een formulier moeten invullen, hadden daar tot nu toe onbeperkt de tijd voor, maar met ingang van 2008 geldt er een termijn van drie maanden voor het indienen van kwijtscheldingsverzoeken. Deze beperking van de periode voor indiening van kwijtscheldingsverzoeken is onderdeel van het pakket maatregelen om de kosten van inning van de gemeentelijke belastingen omlaag te brengen. 3.1.3 Geraamde inkomsten Elk jaar nemen we in de begroting een overzicht op van de opbrengst van de belangrijkste belastingen, rechten en heffingen, omdat uw raad hierop de grootste invloed heeft door middel van het vaststellen van de tarieven. De onroerende-zaakbelastingen - onze belangrijkste gemeentelijke belasting - de roerende-zaakbelasting, de hondenbelasting, de logiesbelasting en de precariobelasting behoren tot de algemene dekkingsmiddelen. Zij zijn daarom vrij besteedbaar. Een samenvatting van de tariefsaanpassingen, waarin ook de opbrengsten in absolute en relatieve cijfers worden uitgedrukt, is in onderstaande tabel nader uitgewerkt: (opbrengsten x € 1.000)

Tarief

Oud tarief 2008

Nieuw tarief 2009

OZB (per € 2.500) - Eigenaren niet-woningen 7,20 1) - Gebruikers niet-woningen 5,71 1) - Eigenaren woningen 3,04 1) - Gebruikers woningen n.v.t. n.v.t. Hondenbelasting Diversen Diversen Roerende zaakbelasting Conform OZB Conform OZB Logiesbelasting Diversen Diversen Afvalstoffenheffing (2 Gem. 316,68 Gem. 331,32 persoonshh) Reinigingsrechten 1) 1) Rioolrechten 119 1) Precariobelasting Diversen Diversen Begrafenisrechten Diversen Diversen Leges Burgerzaken Diversen Diversen Bouwleges Diversen Diversen Leges Brandweer Diversen Diversen Havengelden Diversen Diversen Parkeergelden Diversen Diversen Totaal

Totale opbrengst 2008 43.558

Toename

Totale opbrengst 2009 2.815 46.373

593 48 624 24.053

71 2 1.040

664 50 624 25.093

225 11.738 402 1.495 2.209 7.024 60 73 6.550 98.652

-82 871 21 80 302 379 0 54 385

143 12.609 423 1.575 2.511 7.403 60 127 6.935 104.540

1)·De tarieven moeten in het najaar nog worden vastgesteld.

168


Hieronder worden de belangrijkste afwijkingen tussen de actuele begrotingsraming 2008 en de primitieve begrotingsraming 2009 nader toegelicht. Onroerende zaakbelasting In deze begroting leggen wij u een aantal scenario’s voor ten aanzien van de mogelijke stijging van de OZB. Hiervoor verwijzen wij naar hoofdstuk 4.1 Toelichting financieel meerjarenbeeld 2007 – 2012 Op basis van deze scenario’s stellen wij u voor de OZB-opbrengst te laten stijgen met de nominale ontwikkeling (5,2 %) Dit betekent een meeropbrengst van 2.265 duizend euro. Daarnaast is er een volumegroei van 550 duizend euro waardoor de totale OZB-stijging uitkomt op 2.815 duizend euro. Hondenbelasting Naast de reguliere tariefsverhoging van 5,2 % (30 duizend euro) is deze belasting met 41 duizend euro naar boven bijgesteld i.v.m. structureel hoger te realiseren opbrengsten. Roerende zaakbelasting De nominale tariefstijging ad 2 duizend euro (5,2%) is in deze begroting verwerkt. Logiesbelasting Op deze belasting is geen tariefsverhoging toegepast. Afvalstoffenheffing Als uitgangspunt voor de afvalstoffenheffing geldt een 100%-kostendekkendheid. Voor de heffing worden vier categorieën onderscheiden, namelijk éénpersoonshuishoudens (nieuw tarief € 310,32), tweepersoonshuishoudens (nieuw tarief € 331,32), huishoudens van drie tot en met zeven personen (tarief € 352,32) en huishoudens van acht personen of meer (tarief € 469,32). Ten opzichte van 2008 wordt het tarief voor 2009 met 4,6% verhoogd. Naast de toegestane indexering van 5,4%, is een verlaging van het tarief (€ 2,50) doorgevoerd. Deze verlaging van het tarief is mogelijk door de relatief lage verhoging van de ARCG tarieven voor de verwerking van restafval en grofvuil. Verder is er sprake van een lager vuilverwerkingstarief voor het GFT- afval. Reinigingsrechten De daling van de opbrengst reinigingsrechten is het gevolg van ingezet beleid om klanten die nu onder het reinigingsrecht vallen zo veel mogelijk over te zetten naar privaatrechtelijke contracten. Hierdoor vindt een verschuiving plaats van opbrengsten van reinigingsrechten naar werk voor derden bedrijfsafval. Rioolrechten Voor de heffing van de rioolrechten is een gesloten financieringssysteem van kracht. De stijging van de rioolrechten bedraagt ten opzichte van 2008 1,1 miljoen euro. Dit komt door nominale tariefstijging (0,6 miljoen euro), de jaarlijkse verhoging wegens sanering van het rioolstelsel (0,2 miljoen euro) en door extra aansluitingen (0,3 miljoen euro). Precariobelasting Op begrotingsbasis neemt de bate aan precariobelasting met 21 duizend euro toe als gevolg van de tariefaanpassing van 5,2%. Begrafenisrechten De stijging van de verwachte baten wordt veroorzaakt door de nominale tariefstijging. Voor begraafrechten geldt dat vanaf het begrotingsjaar 2007 de kostendekkendheid 100% bedraagt, zoals is vastgesteld in de ”Tarievennota doorlichting publiekrechtelijke tarieven” van 24 november 2004.


169

Leges burgerzaken De opbrengsten leges zijn gestegen met 302 duizend euro in verband met tariefsverhogingen en volumegroei van de leges, zijnde: Het effect van de tussentijdse tariefsverhogingen in 2008, welke (nog) niet in de begroting 2008 zijn verwerkt ad. 45 duizend euro; Nominale tariefsstijging 2009 van 5,4% voor de gemeentelijk beïnvloedbare producten als rijbewijzen, huwelijksvoltrekkingen en inlichtingen en afschriften van in totaal 62 duizend euro; Het effect van de volumegroei voor 2009 ten opzichte van het gehanteerde volume in de begroting 2008 zijn verwerkt ad. 196 duizend euro. Bouwleges Bij de bespreking van de voorjaarsbrief hebben we aangegeven in de begroting 2009 terug te komen op de bouwleges. De afgelopen jaren hadden we achteraf te maken met hogere opbrengsten dan begroot. Dit werd voor een belangrijk deel verklaard door projecten met grote bouwvolumes bij de vergunningaanvragen. Voor bouwleges streven wij kostendekkendheid op begrotingsbasis na. Daarbij is het van belang dat er op begrotingsbasis een reële inschatting wordt maakt van de opbrengst. Bij de raming voor de begroting 2009 is onderscheid gemaakt tussen de aanvragen bouwvergunningen met bouwvolumes, die leiden tot een legesbedrag van minder dan 200 duizend en bouwvergunningaanvragen met legesopbrengsten daarboven. Voor de laatste categorie zijn de grote projecten op een rij gezet waarvan in 2009 legesbetalingen verwacht worden. Deze zijn betrokken bij de kostendekkende berekening van de tarieven op begrotingsbasis. Bij het bepalen van het tarief is dus de verwachte opbrengst leidend, er vindt in 2009 geen automatische indexering van de tarieven plaats. De werkelijke opbrengst blijft sterk afhankelijk van de bouwvolumes die zich aandienen. Komend jaar willen we bij de concernbrede tariefdoorlichting ook de tariefstructuur van de bouwleges tegen het licht houden. De prognose van de opbrengsten was tot nu toe gebaseerd op een 5-jaarsgemiddelde over de totale legesontvangsten. Omdat grote projecten een grilliger verloop kennen is voor 2009 een knip aangebracht. De grote projecten (bouwleges meer dan 200 duizend euro) zijn apart geïdentificeerd op basis van de projectenregistratie en op basis van kengetallen van bedragen en verwachte legesopbrengst voorzien. Deze nieuwe werkwijze zal jaarlijks worden geëvalueerd. Aangegeven zal worden hoe de werkelijkheid zich ontwikkeld heeft ten opzichte van de prognose. De werkelijke opbrengsten kunnen met een optimale prognosemethode altijd nog afwijken: er kunnen mutaties in onderhavige projecten plaatsvinden en vertragingen en marktontwikkelingen (bijv. kredietcrisis) kunnen het beeld sterk beïnvloeden, waardoor projecten kunnen worden ingetrokken en legesontvangsten niet plaatsvinden. Wij passen het tarief voor 2009 niet aan, er vindt dus geen indexering plaats. Leges brandweer In de loop van 2008 zal het nieuwe Gebruiksbesluit in werking treden. Daardoor wordt een deel van de gebruiksvergunningen vervangen door meldingen. Dat betekent dat de verwachting is dat de legesinkomsten af zullen nemen. Vanaf 2008 wordt rekening gehouden met een structureel nadeel, terwijl de uitvoeringskosten niet afnemen. De dienst zal onderzoeken in hoeverre de legesinkomsten nog verder terug zullen lopen. Voor 2009 is in de begroting geen rekening gehouden met een verdere daling. Havengelden De hogere opbrengsten van 54 duizend euro worden voornamelijk veroorzaakt doordat in de begroting 2008 rekening is gehouden met overdracht van de kade Van Starkenborghkanaal aan de provincie Groningen. Deze overgang is in 2008 niet doorgegaan, en naar verwachting zal deze kade ook in 2009 nog niet overgaan naar de provincie. Het percentage kostendekkendheid bedraagt 100%.

170


Parkeergelden De exploitatie van het parkeerbedrijf wordt geactualiseerd. Hierover verschijnt de aparte nota “Voortgangsnotitie en Toekomstvisie Parkeerbedrijf” . In de jaren t/m 2008 zijn de “private opbrengsten” (tickets en abonnementen) parkeergarages meegenomen onder lokale heffingen. Dit is echter niet juist. In het overzicht lokale heffingen zijn daarom de opbrengsten 2008 en 2009 gecorrigeerd voor de private opbrengsten uit parkeergarages. De opbrengsten straatparkeren zijn in 2009 naar verwachting 385 duizend euro hoger dan in 2008. Afspraak is dat de diverse parkeerproducten tezamen kostendekkend moeten zijn. Als rekening wordt gehouden met stijging van kosten van onderhoud en rente van nieuwe parkeergarages, dan wordt geen kostendekkendheid van 100% bereikt. Op heffingen wordt overdekking gerealiseerd, waarmee een deel van het tekort op overige parkeervoorzieningen wordt gedekt. 3.1.4 Kostendekkendheid tarieven Voor het gebruik van de gemeentelijke infrastructuur en voor het verlenen van gemeentelijke diensten brengt de gemeente tarieven in rekening. De uitgangspunten voor het tarievenbeleid zijn eind 2004 opnieuw vastgesteld in de nota ‘Tarievenbeleid - doorlichting publiekrechtelijke tarieven’. Inmiddels vond ook een doorlichting van de privaatrechtelijke tarieven plaats. De tarieven in deze begroting zijn bepaald op basis van de nieuwe criteria. In onderstaande tabel zijn de dekkingspercentages weergegeven voor de rekening 2007, de begroting 2008 en de begroting 2009. Omschrijving Havengelden Begrafenisrechten Riolering Bouwleges Leges brandweer Afvalstoffenheffing Reinigingsrechten Parkeergelden Leges Burgerzaken

Streefpercentage 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100% 1)

Rekening Begroting Begroting 2007 2008 2009 85 % 45 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 145 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 83 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 106 % 92 % 90 %

1). Voor de leges Burgerzaken geldt als uitgangspunt dat zij samen kostendekkend zijn, voor die onderdelen waarvoor de gemeente zelfstandig het tarief kan bepalen. Dat zijn de tarieven voor inlichtingen/afschriften, rijbewijzen en huwelijken.

We willen nog nader ingaan op de leges Burgerzaken. Ook de leges Burgerzaken zijn ingaande 2007 gebaseerd op de nieuwe kostentoerekening. Daarbij geldt als uitgangspunt dat de producten en diensten, waarvoor we zelf de tarieven kunnen bepalen, samen volledig kostendekkend zijn. Voor enkele producten Burgerzaken zijn we namelijk qua tarieven gebonden aan rijksregelgeving. Bij de kostentoerekening van de leges Burgerzaken is uitgegaan van de toerekeningsmethodiek die in november 2006 is geïntroduceerd. Voor de kostentoerekening naar de onderliggende producten hebben we ons voor 2009 gebaseerd op tijdschrijfgegevens uit vorige jaren. Ten opzichte van de in 2006 gehanteerde veronderstellingen levert dit een andere toerekening per product op, en daarmee ook een andere kostendekkendheid per product. Voor ‘overige documenten’ en huwelijken treden naar verhouding grote verschuivingen op. Absoluut gezien gaat het om beperkte bedragen, -‘overige documenten’ krijgt bijvoorbeeld 85 duizend euro meer kosten toegerekend, huwelijken juist 54 duizend euro minder-, maar door het geringe aandeel van deze producten in de omzet van de leges Burgerzaken (zie overzicht) leidt dat tot relatief grote verschuivingen in hun kostendekkendheid. Met een gezamelijke kostendekkendheid van 100% voor de producten Burgerzaken waarvoor we zelf de tarieven kunnen bepalen komt, rekening houdend met de kostenloze dienstverlening, de totale gemiddelde kostendekkendheid 2009 uit op 90%.


171

Omschrijving Leges Burgerzaken: - Reisdocumenten - Inlichtingen/afschriften 2) - Overige documenten (VOG) - Rijbewijzen - Huwelijken 2) - Verblijfsdocumenten 3) Gemiddeld 1), 2)

Streefpercentage

Rekening 2007 1)

100 % 1) 1)

100 % 1) 100 % 1) 1)

86% 56% 136 % 229% 90% 86% 106%

Begroting 2008 80% 59% 129% 160% 81% 100% 92%

Begroting Geraamde 2009 baten 2009 2.511 78 % 1.012 52 % 297 38 % 55 156 % 972 110 % 175 - 3) 0 90 %

1). Voor de leges Burgerzaken geldt als uitgangspunt dat zij samen kostendekkend zijn, voor die onderdelen waarvoor de gemeente zelfstandig het tarief kan bepalen. Dat zijn de tarieven voor inlichtingen/afschriften, rijbewijzen en huwelijken. 2). Bij inlichtingen/afschriften en huwelijken vindt op grond van wettelijke voorschriften op onderdelen ook kostenloze dienstverlening plaats. De weergegeven percentages voor 2007, 2008 en 2009 betreffen de totale kostendekkendheid, inclusief de kostenloze dienstverlening. 3). Het verstrekken van verblijfsdocumenten is vervallen als gemeentelijk taak en overgeheveld naar de IND. Omdat de kostendekkendheid van deze taak 100% was, heeft dit geen invloed op de totale kostendekkendheid van de leges Burgerzaken.

172


3.1.5

Lokale lastendruk

Om de lokale lastendruk te vergelijken met andere gemeenten maken we gebruik van het Belastingoverzicht grote gemeenten. Jaarlijks verricht de stichting Coelo uit Groningen onderzoek naar de (gemeentelijke) woonlasten van de 36 grootste gemeenten in Nederland. In de tabel, ontleend aan de Coelo-uitgave, zijn de gegevens van onze gemeente voor de jaren 2007 en 2008 afgezet tegen die van de andere 35 grote steden betreffende het jaar 2008. Gemeente Groningen 2007 Groningen 2008 Alkmaar Almere Amersfoort Amsterdam Apeldoorn Arnhem Assen Breda Delft Deventer Dordrecht Ede Eindhoven Emmen Enschede Haarlem Haarlemmermeer Heerlen Hilversum Leeuwarden Leiden Lelystad Maastricht Middelburg Nijmegen Rotterdam Den Haag Den Bosch Sittard-Geleen Tilburg Utrecht Venlo Westland Zoetermeer Zwolle Gemiddelde

OZB 202,99 202,39 170,02 220,19 227,41 135,72 226,39 329,14 186,98 191,50 210,26 215,41 171,89 245,64 160,67 267,46 229,37 205,27 246,33 183,33 213,03 197,59 373,45 302,12 207,08 144,03 368,12 166,32 131,06 208,50 250,28 170,71 217,54 215,93 238,01 301,83 226,06 203,00

Reinigingheffing 323,76 331.92 235,56 324,17 276,00 295,67 262,69 178,32 257,79 328,20 304,94 277,44 234,96 262,92 285,00 274,68 308,64 277,80 280,68 375,72 268,92 276,49 172,85 273,69 271,58 225,15 91,74 248,25 309,00 274,20 261,65 244,52 261,00 285,12 284,88 275,49 255,03 272,00

Rioolrechten

Woonlasten*

111,75 119.05 94,70 97,40 105,41 131,93 126,11 40,47 171,24 112,44 149,83 155,04 156,86 147,48 131,00 104,87 146,00 104,48 112,00 193,08 194,64 146,43 108,00 73,50 136,60 147,75 230,40 160,41 109,81 103,32 121,70 77,89 205,24 167,16 160,43 37,30 103,83 131,00

638,50 653.36 500,28 641,76 608,82 563,32 615,19 547,93 616,01 632,14 665,03 647,89 563,71 656,04 576,76 647,01 684,01 587,55 639,01 752,13 676,59 620,51 654,30 649,36 615,26 516,93 690,27 574,98 549,87 586,02 633,63 493,12 683,78 668,21 683,32 614,62 584,92 606,00

* Woonlasten van meerpersoonshuishoudens in een woning met gemiddelde waarde. De woonlasten zijn berekend als de som van OZB, rioolrecht en reinigingsheffing.


173

174


3.2

Weerstandsvermogen

Deze paragraaf geeft de meest actuele stand van het weerstandsvermogen en de risico’s van de gemeente Groningen zoals bekend bij het opmaken van deze begroting. Het weerstandsvermogen geeft de mate aan, waarin de gemeente in staat is om de risico’s (financiële tegenvallers) op te vangen zonder dat het beleid moet worden gewijzigd. Het geeft inzicht in de robuustheid van de financiële positie van de gemeente. Het weerstandsvermogen is afhankelijk van de benodigde weerstandscapaciteit - de ingeschatte risico’s - en de beschikbare weerstandscapaciteit - de middelen die beschikbaar zijn om eventuele tegenvallers op te kunnen vangen. Het weerstandsvermogen wordt gevormd door de aanwezige middelen om de nadelige gevolgen van risico’s op te vangen. In schema is dit als volgt weer te geven: Bekende risico’s

Beschikbare Middelen

Benodigde weerstandscapaciteit

Beschikbare weerstandscapaciteit

Weerstandsvermogen

3.2.1 Berekening weerstandsvermogen Uw raad heeft in november 2007 de nota Integraal risicomanagement in Groningen vastgesteld. Daarin is de methodiek en de berekeningswijze van de afzonderlijke delen van het weerstandsvermogen geëvalueerd en vastgelegd. Beschikbare weerstandscapaciteit Ratio weerstandsvermogen = Benodigde weerstandscapaciteit Om het weerstandsvermogen te kunnen beoordelen dient te worden vastgesteld welke ratio de gemeente Groningen nastreeft. Hiertoe wordt gebruik gemaakt van onderstaande waarderingstabel. Waardering A B C D E F

Ratio weerstandsvermogen > 2,0 1,4 < x < 2,0 1,0 < x < 1,4 0,8 < x < 1,0 0,6 < x < 0,8 < 0,6

Betekenis Uitstekend Ruim voldoende Voldoende Matig Onvoldoende Ruim onvoldoende

Tabel uit nota “Integraal risicomanagement in Groningen"

De gemeente streeft ernaar de impact van de risico’s te minimaliseren. Dit betekent dat de gemeente Groningen een weerstandsvermogen nastreeft dat tenminste voldoende is. Dat betekent een ratio weerstandsvermogen tussen de 1,0 en 1,4 met als waarderings “C”.


175

Weerstandsvermogen (* 1.000 euro) Benodigde weerstandscapaciteit [A] Beschikbare weerstandscapaciteit [B] Totaal lasten Benodigde weerstandscapaciteit als % vd lasten Beschikbare weerstandscapaciteit als % vd lasten Ratio weerstandsvermogen Weerstandsvermogen B – A

Rekening 2007 114.100 79.600 834.000

Begroting 2009 116.100 92.300 877.000

13.7% 9.5%

13,2% 10,5%

0,70 -34.500

0,80 -23.800

De ratio van het weerstandsvermogen is (92.300 / 116.100) 0,80. Daarmee hebben we de waardering D “matig”. Met andere woorden, de gemeente Groningen is matig in staat binnen de beschikbare reservepositie en middelen voor onvoorziene uitgaven de risico’s, zoals geïnventariseerd bij de rekening, op te vangen binnen de huidige kaders. De beschikbare weerstandscapaciteit is kleiner dan de benodigde weerstandscapaciteit als alle geïnventariseerde risico’s zich volledig voordoen. Het weerstandsvermogen is 23,8 miljoen euro negatief. Dit komt met name doordat de reserve Grondzaken van onvoldoende niveau is. Daarom willen wij, evenals vorige jaren, middelen toevoegen aan deze reserve. In de begroting 2009 hebben wij 4 miljoen euro hiervoor opgenomen. Nieuwe risico’s als het beëindigen van het Grote Stedenbeleid en handhaven van de re-integratiebanen verlagen het weerstandsvermogen. In 2008 zijn we gestart met het verder uitbouwen van het risicomanagement. Een adequete inschatting van de risico’s is van belang om te bepalen hoeveel weerstandscapaciteit de gemeente aan moet houden. Daarom blijven wij inzetten op verbetering van het risicomanagement. Het plan van aanpak daarvoor is met u in het najaar van 2007 besproken. Het plan van aanpak leidt in 2009 tot verdere concrete acties. Onderstaande tabellen geven inzicht in de opbouw van de beschikbare en de benodigde weerstandscapaciteit. Beschikbare weerstandscapaciteit Omschrijving belangrijkste aanwendbare reserves (afgerond * € 1.000) Vrij aanwendbare (bestemmings-) reserves 1. Algemene Egalisatie Reserve (AER) 2. Dienstegalisatiereserves 3. Grondexploitatie en grondbank 4. Euroborg 5. Reserve Meerstad 6. Bodemsanering 7. Overige reserves Totale reserves Post onvoorzien 2 x 500 Beschikbare weerstandscapaciteit

176

Bedrag 14.100 10.700 31.800 10.400 9.200 4.600 10.500 91.300 1.000 92.300


Benodigde weerstandscapaciteit Omschrijving geïnventariseerde risico’s (afgerond * € 1.000) 1. Grondexploitatie 2. Meerstad 3. Martiniplaza 4. Meerjaren ontwikkelings programma 5. Lening Euroborg 6. Verkeer en vervoersprojecten 7. Parkeerbedrijf 8. WWB incidentele financiering van structurele lasten 9. Integrale aanpak oeverbeschoeiing 10. Bodemsanering 12. Overige risico’s Totale risico's Structureel maal factor 2 Waarschijnlijkheidsfactor 90% Benodigde weerstandscapaciteit (afgerond)

Incidenteel Structureel 69.300 9.200 1.800 1.900 10.400 9.100 3.000 1.800 2.500 3.300 3.000 4.400 110.500 9.200 18.400 99.500 16.600 116.100

Mutaties ten opzichte van de rekening 2007 Ten opzichte van de rekening 2007 zijn er de volgende ontwikkelingen: het beschikbare weerstandsvermogen is verbeterd met 10,7 miljoen euro: • de benodigde weerstandscapaciteit is verminderd met 2 miljoen euro; • de beschikbare weerstandscapaciteit is gestegen met 12,7 miljoen euro. De vermindering van de benodigde weerstandscapaciteit met 2 miljoen euro wordt in hoofdzaak veroorzaakt door de toegenomen kans op het risico bodemsanering en de veranderende weten regelgeving in het bodembeleid. De toename van de beschikbare weerstandscapaciteit met 12,7 miljoen euro wordt met name veroorzaakt door de Algemene Egalisatie Reserve (+ 2 miljoen euro) en de reserve grondzaken (+ 7 miljoen euro). 3.2.2 Beschikbare weerstandscapaciteit De beschikbare weerstandscapaciteit is het totaal aan middelen en mogelijkheden waarover de gemeente kan beschikken om eventueel optredende niet begrote kosten af te dekken, zonder invloed op de uitvoering van taken. De middelen die door de gemeente Groningen tot de beschikbare weerstandscapaciteit worden gerekend zijn de: Algemene Egalisatiereserve van het concern; Egalisatiereserves van de diensten; Bestemmingsreserves, waarvan de besteding door de raad kan worden gewijzigd; Post Onvoorzien in de begroting; Stille reserves. De stille reserves zijn afzonderlijk geïnventariseerd en voorgelegd aan uw raad. In deze begroting zijn de stille reserves nog een pm-post in de beschikbare weerstandscapaciteit. Daarnaast is de onbenutte belastingcapaciteit in theorie eveneens onderdeel van de beschikbare weerstandscapaciteit. Echter, de wettelijk toegestane belastingcapaciteit van de gemeente Groningen is volledig benut.


177

3.2.3. Benodigde weerstandcapaciteit De benodigde weerstandscapaciteit wordt bepaald door: de verwachte impact van de aanwezige risico’s; de gewenste mate van zekerheid dat de risico’s kunnen worden opgevangen; de mate waarin de risico’s al op andere wijze zijn afgedekt. De risico’s zijn geïnventariseerd en vervolgens is een schatting gemaakt van de omvang en de kans van optreden (25%-50%-75%). De weging van het risico met de kans van optreden leidt tot het geschatte risicobedrag. De risico’s van de grondexploitatie worden volgens de boxenmethode berekend en integraal in de benodigde weerstandscapaciteit opgenomen. Omdat de kans klein is dat áls de risico’s zich daadwerkelijk voordoen, dit allemaal tegelijkertijd gebeurt, corrigeren we de totaaltelling met een waarschijnlijkheidsfactor van 90%. De belangrijkste risico’s zijn in de eerdere tabel al weergegeven. Hieronder worden deze en andere majeure risico’s evenals de politiek relevante risico’s binnen de gemeente Groningen weergegeven en toegelicht. Ten slotte worden ook nog de voor het weerstandsvermogen relevante ontwikkelingen benoemd.

178


Risico’s Concern Treasury Renterisico Programma Programma Overig Productgroep Financiering Lang Vermogen en Financiering Kort Vermogen Omschrijving De renteveronderstellingen voor de begroting zijn gebaseerd op de verwachte ontwikkeling van de rente zoals die bestaan bij de opstelling van het Meerjarenbeeld in het voorjaar. De werkelijke renteontwikkeling kan altijd hoger of lager uitvallen. Een beperkte afwijking doet zich dan ook altijd voor. Mutaties in de lange rente hebben gevolgen voor het resultaat van Concern Treasury zelf. Mutaties in de korte rente worden doorgegeven aan de gemeentelijke diensten. Het risico op een netto voordelig resultaat is even groot als het risico op een netto nadelig resultaat. Risico Bij een afwijking van de rente met 1% plus een nadeel op het in de begroting 2008 geraamde mismatchresultaat bedraagt het risico 0,821 miljoen euro. Actie Geen. Bestuursdienst

Programma Omschrijving

Risico (grootte) Kans Actie

Algemene Uitkering Overig en Algemene middelen 9.04 Gemeentefonds De hoogte van de algemene uitkering wordt bepaald door de omvang en de verdeling van het gemeentefonds. De omvang is gekoppeld aan de groei van de rijksbegroting. Zowel de hoogte van het gemeentefonds als de verdeling zijn nog onbekend. Een financiële afwijking zal zich echter zeker voordoen. Een beperkte afwijking ligt meer voor de hand dan de “maximale”. De kans op een netto-nadeel is daarbij even groot als de kans op een netto-voordeel. Het risico bedraagt maximaal 10 miljoen euro (naar boven of naar beneden) 5% Forse afwijkingen worden zoveel mogelijk voorkomen en verkleind door het realistisch en stabiel ramen van de algemene uitkering. De maximale omvang van het ingeschatte risico is 5% van de ingeschatte algemene uitkering.

BTW Compensatiefonds (BCF) Programma Overig en algemene middelen 9.03 Concernstelposten Omschrijving In 2003 is het BCF ingesteld. Bij dit fonds kunnen gemeenten BTW declareren die ze hebben betaald bij het uitbesteden van werk. Voordien was dit niet mogelijk, met als gevolg dat het uitbesteden van taken altijd extra kosten meebracht omdat er BTW over moest worden betaald. Het was dan al snel voordeliger om het werk als gemeente zelf te verrichten. Doordat de betaalde BTW nu kan worden gedeclareerd, kan de afweging tussen zelf doen of uitbesteden op zuivere gronden (prijskwaliteitsverhouding) plaatsvinden. Het was niet de bedoeling dat gemeenten per saldo hierop geld zouden overhouden: de operatie moest in zijn geheel budgettair neutraal zijn. Daarom werd tegelijkertijd een bedrag uit het gemeentefonds gehaald en in het BCF gestort. De uitkering uit het gemeentefonds voor de gemeente Groningen is met 15,9 (inclusief nacalculatie) miljoen euro verlaagd. Naar verwachting zal dat bedrag worden terugverdiend.


179

Risico

Kans Actie

In de exploitatie wordt het risico gevormd door het verschil in de te compenseren BTW en de korting op de Algemene Uitkering. Door het activaprobleem (investeringsbtw) is er in de beginjaren sprake van nadelige saldi, die worden verrekend met de BCF-reserve. Het nadeel bedroeg in 2003 6,6 miljoen euro en is in 2007 gedaald tot 1,5 miljoen euro. De nadelen leiden tot een tijdelijk negatieve stand van de reserve. Naar verwachting zal de reserve vanaf 2010 geen tekort meer vertonen en in de volgende jaren een groeiende positieve stand laten zien. 25% De effecten van de invoering van het BCF zijn budgettair neutraal in de begroting opgenomen. De ontvangsten zijn op kasbasis gemiddeld 4,75 miljoen euro hoger dan de korting op het gemeentefonds. Het voordeel op kasbasis betekent dat Groningen financieel voordeel haalt uit de invoering van het BCF. Het effect op kasbasis is op de lange termijn het structurele financiële voordeel. Nader onderzoek door de Belastingdienst kan tot correcties leiden. Elke dienst is verantwoordelijk voor het eigen aandeel in de gemeentelijke opgaaf. Momenteel vindt nader onderzoek plaats.

Verzelfstandiging/verbouw Martiniplaza Overig en algemene middelen 9.01 Bestuursdienst Omschrijving In het kader van de verzelfstandiging van Martiniplaza zijn twee Europese subsidies (ISP-gelden en Efro-subsidie) ontvangen. Risico De besluiten daartoe zijn in een juridische procedure aangevochten en de zaak is op dit moment, na terugverwijzing door de rechter, weer bij de bezwaarcommissie van de Provincie in behandeling. Ook wordt er door de Provincie onderzoek gedaan naar mogelijke staatssteun. De gevolgen kunnen pas na het definitieve oordeel worden ingeschat. Bovendien staat de mogelijkheid van het aantekenen van beroep nog open. De verwachting is dat in 2008 tot een uitspraak zal worden overgegaan. Het gedingbedrag is 3,6 miljoen euro. Kans 50% Actie Na een nieuwe uitspraak op bezwaar zal in overleg met de provincie Groningen en SNN worden bekeken welke noodzakelijke acties moeten worden ondernomen. Programma

APPA pensioenen (pensioen wethouders) Programma Overig en algemene middelen 9.01 Bestuursdienst Omschrijving Met ingang van 2001 zijn gemeenten verantwoordelijk voor de pensioenregeling van (oud-)wethouders. Ook kunnen sinds dat jaar wethouders de opgebouwde waarde van hun pensioen bij hun aantreden overdragen aan hun nieuwe werkgever. In 2007 is een pensioenverzekering voor de huidige en toekomstige wethouders afgesloten. Om de kosten van een pensioenverzekering te dekken is in de begroting 2007 een structureel budget van 0,3 miljoen euro opgenomen. Eind 2006 heeft de commissie Dijkstal geadviseerd om in 2010 een ABPpensioenfonds in het leven geroepen. Hierop vooruitlopend is door de gemeente Groningen een offerte aangevraagd bij ABP/Loyalis.

180


Risico

Kans Actie

De bovengenoemde 0,3 miljoen euro is voldoende om de pensioenlasten voor de komende jaren te dekken. In hoeverre dit bedrag afdoende is voor het mogelijk in te stellen landelijke pensioenfonds voor wethouders, valt op dit moment nog niet te zeggen. Op basis van de offerte van ABP/Loyalis is het mogelijk dat medio 2010 incidentele middelen nodig zijn voor de inleg van de reeds opgebouwde pensioenlasten voor oud-wethouders in het nieuwe pensioen fonds. Risicobedrag: 0,5 miljoen tot 1,0 miljoen euro. 50% Volgen van de landelijke ontwikkeling.

DIA Tariefdaling rijbewijzen Programma Overig: Burgerzaken Omschrijving De prijs van het rijbewijs wordt vastgesteld door de gemeenten. De verschillen tussen de tarieven die gemeeente hiervoor hanteren zijn groot. In een reactie op een ANWB-onderzoek uit 2007 heeft de minister van Verkeer en Waterstaat de “dure” gemeenten gevraagd de kosten voor het rijbewijs transparanter te maken en daarbij hem aan te geven in hoeverre er mogelijkheden zijn om te komen tot een lager tarief van het rijbewijs. De gemeente Groningen behoort tot de groep van ‘dure’ gemeenten: het rijbewijstarief 2008 bedraagt 58,50 euro. Een verlaging van het tarief naar bijvoorbeeld 40 euro zou een een inkomstendaling van 300 duizend tot 350 duizend euro tot gevolg hebben. Risico 350 duizend euro Kans 75% Actie In afwachting van rijksbesluiten Hulpverleningsdienst Onbeïnvloedbare kosten Versterkt Pensioen Brandweer Programma Leefomgeving Omschrijving Onderdeel van het afschaffen van de FLO-regeling is een versterkte pensioenopbouw om eerder dan normaal op 62-jarige leeftijd met pensioen te kunnen. Dit zogenaamd versterkte pensioen moet nog verder worden uitgewerkt door het ABP, de VNG en de vakbonden. De kosten hiervan zijn nog niet in te schatten. Aangezien de versterkte pensioenopbouw onderdeel uitmaakt van de FLO-overgangsregeling is het echter vrijwel zeker dat het risico zal optreden. Uit het rekeningsresultaat 2007 is een voorziening gevormd van 150 duizend euro. Risico Een voorlopig benadering van het risicobedrag is een ingeschatting van 150 duizend euro. Kans 100% Actie Ontwikkelingen in overleg tussen ABP, VNG en vakbonden volgen.


181

Ontwikkelingen Basisbrandweerzorg Programma Leefomgeving Omschrijving Op het terrein van de basisbrandweerzorg zijn veel gelijktijdige ontwikkelingen zonder dat de financiële consequenties allemaal duidelijk zijn. In de eerste plaats zijn door de wijziging van het arbeidstijdenbesluit de ploegen in de repressieve dienst uitgebreid en zijn de medewerkers minder aanwezig op de kazerne. Een parallelle ontwikkeling die samenhangt met de inrichting van de ploegen en de bedrijfsvoering is de invoering van het Besluit Kwaliteit Brandweerpersoneel. Het is de bedoeling dat brandweermensen in het vervolg functiegericht worden opgeleid. Als gevolg van dit besluit vervallen een aantal brandweerrangen. Daarvoor in de plaats komt een aantal specialistische functies. Dit heeft zeer waarschijnlijk een herinrichting van het ‘functiegebouw’ tot gevolg, met consequenties voor de functiewaardering. De vakbonden hebben al bedongen dat het niet mag leiden tot een lagere inschaling. De combinatie van korter aanwezig zijn van het personeel en scherper geformuleerde landelijke prestatie- en kwaliteitseisen heeft verschillende gevolgen voor de bedrijfsvoering van de brandweer. Om de kwaliteit van de basisbrandweerzorg te kunnen behouden moet de komende jaren stevig worden ingezet op het opleiden en oefenen van de brandweermensen. Dit kan alleen worden gerealiseerd als een team instructeurs in dagdienst het opleiden en oefenen strak organiseert. Daarnaast moeten met name de leiding en het kader anders worden ingevuld. Omdat de ploegen groter zijn geworden en de kwaliteitseisen zwaarder moet de aansturing van de ploegen worden versterkt. Risico De versterkte kwaliteitseisen en de in verband met de geschetste ontwikkelingen noodgedwongen aanpassingen in de bedrijfsvoering van de brandweer, betekenen bij elkaar een structureel risico van 150 duizend euro. Kans 75% Actie Geschetste ontwikkelingen moeten nadere invulling krijgen in de bedrijfsvoering en organisatie van de brandweer. Hier komt begin 2009 meer duidelijkheid over.

182


Forensische Geneeskunde Programma Gezondheid Omschrijving De politie zoekt naar een andere financieringsvorm voor de arrestantenzorg, waardoor de kans bestaat dat de GGD de taak Forensische geneeskunde niet meer goed in stand kan houden. Voor de arrestantenzorg in de provincie Groningen levert de GGD met de inzet van de forensische artsen medische zorg aan mensen die dat nodig hebben en door de politie in bewaring zijn gesteld. De politie betaalt voor deze zorg. Het gaat om de kosten van consulten, verwijzing en medicijnverstrekking. Deze kosten worden nu niet vergoed door de zorgverzekeraar omdat een arts van de GGD ze voorschrijft en niet de behandelende arts. Bij de kosten van medicijnen gaat het grotendeels om medicijnen die door de behandelende arts van de patiënt zijn voorgeschreven maar niet worden meegenomen ten tijde van de inbewaringstelling. De politie onderzoekt nu of ze de kosten van de medische zorg in de cellengang naar beneden kan krijgen door de medische zorg te laten verlenen door een externe partij, die afspraken heeft gemaakt met de zorgverzekeraars over vergoeding van een deel van deze kosten. De GGD heeft er belang bij om deze taak te behouden omdat een breed forensisch aanbod een bredere basis geeft, zowel inhoudelijk als financieel, aan de forensische geneeskunde. Tevens heeft de zorg in de cellengang raakvlakken met de andere preventieve (vangnet-)taken van de GGD. De forensische geneeskundigen hebben een belangrijke signalerende rol op het terrein van de Openbare Gezondheidszorg door de hele provincie en zijn direct inzetbaar.

Kans Risico Actie


Kans Bedrag Actie

Mocht de GGD de inkomsten van de medische zorg aan arrestanten verliezen dan valt een belangrijk deel van de basisinkomsten weg voor het in stand houden van de forensische geneeskunde. 50% Maximaal 100 duizend euro. Anticiperen op een eventuele aanbesteding van deze diensten door het shared service centrum van de politie Noord-Nederland. Frictiekosten Integrale Jeugdgezondheidszorg 0-19 jarigen Gezondheid Met de organisatorische integratie van de JGZ 0-4 binnen de GGD kunnen er incidentele frictiekosten ontstaan. Deze frictiekosten dienen in eerste instantie te worden opgevangen binnen de H&OG-begroting. Indien deze niet voldoende ruimte biedt, moet de bijdrage van de gemeenten incidenteel worden opgehoogd. De gemeente Groningen draagt, als deelnemer van de H&OG-regeling, dan voor ongeveer 1/3e bij aan deze kosten. 25% 200 duizend euro In de besprekingen met de vakbonden en de Stichting JGZ Groningen is het streven van alle partijen om frictiekosten te voorkomen of laag te houden.


183


Kans Bedrag Actie

Overdracht & afbouw Ambulancedienst Gezondheid De activiteiten van de ambulancedienst GGD zijn in 2006 overgegaan naar Ambulancezorg Groningen. Het personeel is in afwachting van duidelijkheid op het pensioen/FLO dossier gedetacheerd bij Ambulancezorg Groningen. De kosten voor de overdracht van het pensioen zijn voor een deel bekend (ruim 100 duizend euro). Maar ook hier speelt het aspect van het versterkt pensioen dat nog onbekend is een rol. Dit heeft tot gevolg dat het nog steeds niet duidelijk is of personeel wel of niet over zal gaan naar de Stichting Ambulancezorg Groningen. Het kan zijn dat het personeel vanuit de gemeente Groningen bij de Ambulancezorg Groningen gedetacheerd moeten blijven. Daarnaast loopt bij het college Sanering Ziekenhuisvoorziening de sanering van de Reserve Aanvaardbare Kosten. De uitkomsten hiervan staan nog niet vast. Omdat zowel de kosten van de pensioen-/FLO-problematiek als de dekking van de saneringsbijdrage onzeker zijn, bestaat de kans dat de hoogte van de saneringsbijdrage onvoldoende is om de kosten van de sociale paragraaf van de overgang te dekken. 25% 200 duizend euro We zijn in overleg met Ambulancezorg Groningen en de pensioenfondsen om te bezien hoe de nieuwe situatie met het personeel vorm kunnen geven.

Milieudienst Onvoldoende middelen Bestemmingsreserve Bodemsanering Programma Leefomgeving Omschrijving Ten behoeve van grote bodemsaneringen en onvoorziene zaken die niet uit Rijksmiddelen of uit exploitatie kunnen worden begroot, zet de gemeente jaarlijks een bedrag in het bestemmingsreserve Bodemsanering. In 2007 is circa 2,1 miljoen euro extra ten laste gekomen van deze reserve als gevolg van de claim ongerechtvaardigde verrijking door het ministerie van VROM en de bijdrage voor het schoonmaken van de voormalige rioolpersleiding. Door deze bijdragen is de reserve met circa 40% geslonken. Het is de vraag of de reserve toereikend zal zijn om in de toekomst grote bodemsaneringen te financieren of een bijdrage ervoor beschikbaar te stellen. Bedrag 2,8 miljoen euro Risico 75% Acties Bij onvoldoende nivo van de reserve zal een beroep worden gedaan op de Algemene Egalisatie Reserve.

184


Prestaties MOP Programma Leefomgeving Omschrijving In het kader van het Grote Steden Beleid is voor de periode 2005 tot en met 2009 het Meerjaren Ontwikkelingsprogramma door de raad (november 2004) opgesteld. Onderdeel van het MOP zijn de te behalen prestaties voor bodemsanering in deze periode. De prestaties zijn nader uitgewerkt in het uitvoeringsprogramma bodemsanering. Uit de Mid-term review aan de ministeries van VROM en BZK blijkt dat de realisatie van bodemprestaties, wegens diverse redenen, achter loopt op de planning. Als de beoogde bodemprestaties uiteindelijk niet worden gehaald, kan dat in principe consequenties hebben voor de hoogte van de financiële bijdrage van VROM. Of en zo ja in welke mate dit risico zich zal voordoen, zal pas bij de eindverantwoording in 2010 duidelijk worden. Bedrag 7,7 miljoen euro Kans 25% Actie Medio 2008 maken we een nieuwe raming voor de te realiseren bpe’s in de periode 2007 t/m 2009. Die raming en de eventuele consequenties ervan bespreken we jaarlijks met het ministerie van VROM c.q. SenterNovem/Bodem+. Onvoldoende middelen voor handhaving van de milieuregels. Programma Leefomgeving Omschrijving Eén van de taken van de Milieudienst is handhaving van de milieuregels. Bij overtredingen wordt de veroorzaker c.q. eigenaar aangeschreven om de overtreding te beëindigen en op eigen kosten te herstellen. Als het om dringende redenen noodzakelijk is om direct in te grijpen (bv. bij asbest of gevaarlijk afval) betaalt de gemeente in eerste instantie de kosten, met verhaal achteraf (indien mogelijk). Dit wordt gefinancierd uit de post milieuonderzoeken, waarvoor een budget van 75 duizend euro in de begroting is opgenomen. Uitbreiding van dit budget binnen de huidige exploitatie is niet mogelijk. Het is de vraag of het budget toereikend zal zijn om de kosten te financieren. Risico 250 duizend euro Kans 50% Actie Eventueel tekort financieren uit de bedrijfsreserve van de dienst Bedrijfsafval Programma Leefomgeving Omschrijving De omzet en de winst op het bedrijfsafval is de laatste jaren redelijk constant gebleven. Voor de toekomst moet er echter rekening mee worden gehouden dat zowel de omzet zelf, als de winstgevendheid onder druk komen te staan. De totale omzet kan afnemen als de economische situatie in Nederland slechter wordt. De winstgevendheid staat onder druk omdat op steeds meer gebieden klanten de afvalinzameling collectief willen aanbesteden. En een dergelijke aanbesteding heeft uiteraard een drukkend effect op de winstgevendheid. Daarnaast speelt de landelijke discussie omtrent Markt & Overheid.Vooralsnog is er in de begroting uitgegaan van een stabiele situatie. Risico 1,2 miljoen euro Kans 25% Actie De ontwikkelingen op de afzetmarkt nauwlettend volgen.


185

Gevolgen van koerswijzigingen in het bodembeleid. Programma Duurzame ontwikkeling Omschrijving Het Rijk heeft in 2008 aangegeven dat zij met een modernisering van het huidige bodembeleid zal komen. Deze koerswijziging is waarschijnlijk van invloed op de mate en wijze van het beschikbaar stellen van rijksmiddelen voor bodemsanering. De aandacht zal meer komen te liggen op het aanpakken van locaties waar mogelijk risico’s voor de volksgezondheid, ecosystemen en verspreiding (de zogenaamde spoedlocaties) op treden. Wij verwachten dat dit van invloed zal zijn op de programmafinanciering ISV, ILG en Wbb voor de periode 2010-2015. Al in 2009 zal een extra inspanning nodig zijn om meer zicht op deze spoedlocaties te krijgen. Daarnaast zal in 2009 duidelijk worden in hoeverre nog sprake zal zijn van programmafinanciering. Mogelijk dat de rijksmiddelen voor bodemsanering inclusief de apparaatskosten als één bijdrage in het gemeentefonds zal worden gestort. Nu is nog onvoldoende duidelijk welk risico dit zal opleveren. Veel hangt af van de keuzen die het kabinet zal maken, de middelen die zij beschikbaar stelt en op welke wijze deze beschikbaarstelling plaatsvindt. Daarbij is een samenhang met de ontwikkelingen in het Grote Stedenbeleid, omdat de bodemsanering in het stedelijk gebied nu nog plaatsvindt met de zogenaamde ISV-bodemmiddelen. In dit grotere geheel is immers een tendens waar te nemen van een zich terugtrekkende rijksoverheid voorzover het gaat om de financiering. Risico 5 miljoen euro Kans 25% Actie Het bijhouden van de ontwikkelingen. Het waar mogelijk invloed uit oefenen via bestuurlijke en ambtelijke gremia. OCSW Stijging energieprijzen Programma Diversen Omschrijving OCSW heeft een aandeel van ca 50% in het gemeentelijk energieverbruik. Op rekeningsbasis zijn de energiekosten op dienstniveau in 2007 met afgerond 575 duizend euro gestegen ( ruim 19%) en op schoolbestuurlijk niveau met 200 duizend euro (ruim 45%)! Het is niet mogelijk deze prijsstijgingen op te vangen met het nominaal accres dat de dienst ontvangt. Risico Voor de rest van de collegeperiode gaan wij voorlopig uit van een structureel risico van tenminste 12 % ofwel minimaal 350 duizend euro structureel op dienstniveau en 120 duizend euro op schoolbestuurlijk niveau. Kans 75% Actie Begroting 2008 Dienst en concern zullen de compensatie wijze onderzoeken en de control op het energieverbruik en de facturering zijn aangescherpt. Daarnaast zijn er energie besparende projecten in voorbereiding.

186


Bedrijfsrisico werkmaatschappijen Programma Diversen Omschrijving De werkmaatschappijen zijn - zowel voor wat betreft hun kosten (inkoop producten en diensten), als hun baten (bezoekers aantallen, bestedingen per bezoeker) afhankelijk van conjunctuur, demografische ontwikkelingen, gedrag van concurrenten en reguliere bedrijfsrisico’s. Het bedrag is berekend door een percentage te nemen van het tariefgerelateerde deel van de omzet. Risico Omvang omzet 11,85 miljoen euro Kans Bij een kans van 10 procent gaat het structureel om 1,185 miljoen euro Actie Rekening 2006 Het risico wordt betrokken bij de bepaling van het benodigde weerstandsvermogen.

RO/EZ Uitleg- en binnenstedelijke ontwikkelingslocaties Programma Diversen Omschrijving Het doel van de bestemmingsreserve Grondzaken is het vormen van een toereikende buffer voor het opvangen van schommelingen op de grondexploitaties. Om de risico's die voortvloeien uit de grondexploitaties in uitleg- en binnenstedelijke ontwikkelingslocaties te kwantificeren, wordt de boxenrisicomethode gehanteerd. Het risico op een plantekort kan voortvloeien uit vertraging in het uitgiftetempo van gronden, uitgifte van gronden tegen lagere grondprijzen dan in de exploitatiebegroting is voorzien, aanbesteding van civieltechnische werken, vertraging in het tempo van realisering etc. Per 1 april 2008 zijn de risico’s met behulp van de boxenrisicomethode gekwantificeerd. De minimale omvang van de risico’s die verband houden met grondexploitaities, plankostencomplexen en nog in exploitatie te nemen gronden bedraagt 69,3 miljoen euro. Rekening houdend met de verwachte toevoegingen en onttrekkingen na 2009 zal de omvang van de reserve grondzaken en grondbank tezamen circa 41,7 miljoen euro bedragen. Ten opzichte van de minimaal vereiste omvang bedraagt het tekort 27,6 miljoen euro. De dekking van het tekort zal op andere wijze moeten worden voorzien. De berekening zijn gebaseerd op verwachtingen gebaseerd op aannames met betrekking tot toekomstige ontwikkelingen. Bij realisatie kunnen afwijkingen ontstaan die de omvang van het benodigde weerstandsvermogen kunnen beïnvloeden. Op voorhand is niet aan te geven welke invloed dit heeft op de omvang van het weerstandsvermogen. Aangenomen kan worden dat het benodigde weerstandsvermogen aan het einde van 2009 zich bewegen in de range van 60 tot 75 miljoen euro. Risico Het risicobedrag bedraagt 69,3 miljoen euro waarvan naar verwachting 41,7 miljoen euro is afgedekt. Resteert 27,6 miljoen euro. Kans 100%


187

Actie

De risicoboxenmethode is gebaseerd op het boxenmodel van de lopende grondexploitaties. Voor het bepalen van de noodzakelijke omvang van de egalisatiereserve zijn de in box III aangegeven risico’s van de lopende grondexploitatie relevant. Box III geeft inzicht in de risico’s van het project welke niet opgenomen zijn in de projectbegroting/grondexploitatie. De methode voorziet in het kwantificeren en classificeren van risico’s in de lopende grondexploitaties, het rubriceren tot een beperkt aantal risicocategorieën om vervolgens een risicomanagement (de van toepassing zijnde beheeringsmaatregelen) toe te passen op deze risico’s. De belangrijkste risicocategorieën zijn bijvoorbeeld; - kosten van bouwen woonrijpmaken, vertraging in de gronduitgifte, -de- of inflatie grondopbrengsten, - projectspecifieke kosten en opbrengsten waarvan de kosten nog niet begroot of tentatief begroot zijn. De kans is wel reëel dat ze opgenomen worden in de grondexploitatie.

Verkeers- & vervoersprojecten Programma Vestigingsklimaat / Stedelijke infrastructuur, OV, fiets Omschrijving Voor de projecten verkeer en vervoer (opgenomen in de staat V) is een tweedeling gemaakt in de berekening van de risico’s en het benodigde weerstandsvermogen. Bij de twee grote infrastructurele projecten Berlagetracé en Transferium Hoogkerk zijn de risico’s berekend volgens de boxenmethode voor grondexploitaties. Voor de overige projecten (uitgezonderd de Langmanmaatregelen) is de omvang van de niet voorziene risico's in de exploitatie naar analogie van de uitgangspunten van de IFLO-norm als volgt berekend: 10% van de positieve boekwaarde per project; 10% van de nog te verrichten investeringen in de toekomst.

Risico Kans Actie

188

De totale omvang van de niet voorziene risico's is gekwantificeerd op 9,1 miljoen euro en zou als buffer moeten worden aangehouden voor hogere kosten dan wel lagere subsidie-opbrengsten dan is voorzien in de exploitatiebegroting. Voor de verkeers- en vervoersprojecten is geen risicoreserve aangelegd. 9,1 miljoen euro Kans van optreden als resultante van de boxenmethode/IFLO-norm methode: 100%. Wanneer het risico zich voordoet zal aanvullende dekking moeten worden gevonden. Dit kan bijvoorbeeld door het beschikbaar stellen van middelen nieuw beleid. Een andere mogelijkheid is om projecten te stoppen of uit te stellen.


Parkeerbedrijf Programma Vestigingsklimaat / parkeerbedrijf Omschrijving Sinds 2002 exploiteert de gemeente Groningen parkeergarages. Met de bouw van de Damsterdiepgarage en de Cibogagarage in de komende jaren, is het totaal geïnvesteerd vermogen voor acht parkeergarages en zeven buurtstallingen ongeveer 100 miljoen euro. In de afgelopen periode heeft een uitgebreide oriëntatie plaatsgevonden op de toekomstige ontwikkelingen van het Parkeerbedrijf. De meerjarenbegroting is uitgewerkt en er is een pakket maatregelen ter verbetering van de exploitatie opgesteld (scheiding exploitatie en vastgoed). Voorts is de risicopositie van het parkeerbedrijf onderzocht en is gekeken naar het verschil tussen de opbrengstwaarde en investeringen / kosten. Het risico voor het verschil tussen de opbrengstwaarde en investering is sterk afgenomen. In de meerjarenbegroting is rekening gehouden met het onderhoud van buurtstallingsgarages. Er is inmiddels een voorstel geschreven met betrekking tot de invoering van de marktconforme abonnementsprijzen voor de buurtstallingen.

Risico Kans Actie

De voorgestelde maatregelen zullen echter onvoldoende zijn om de aanloopverliezen te compenseren. De reserve zal na 2010 een negatieve stand bereiken. Uitgaande van 3 miljoen euro aan risico bij de belangrijkste garages (Euroborg, Damsterdiep en Ciboga) wordt nu gerekend met een noodzakelijke buffer van 6 miljoen euro. Met het positieve resultaat over 2007 kan de reserve worden versterkt om dit risico op te vangen. De huidige stand van de reserve is 3,9 miljoen euro. Deze is dus nog te laag om de geprognosticeerde aanloopverliezen op te kunnen vangen. 3 miljoen euro 100% De nota over het parkeerbedrijf is in het najaar 2007 aangeboden aan de gemeenteraad. Bij de begroting 2009 wordt een voorstel gedaan over hoe wordt omgegaan met de exploitatietekorten en de minimaal noodzakelijk buffer. Dit voorstel komt als onderdeel van de “Jaarrapportage Parkeerbedrijf” in oktober 2008 ter behandeling in de raadscommissie.

Beheer houten wijkbruggen Programma Leefomgeving / kunstwerken Omschrijving In de jaarrekening 2001 is de snelle terugloop in kwaliteit van ongeveer 100 houten bruggen als risico aangemerkt. De kwaliteit van de houten bruggen, vooral in het stadsdeel Noorddijk, loopt sneller terug dan met klein en/of regulier onderhoud kan worden opgevangen. Een totaalbeeld met plan van aanpak is in 2009 gereed. Risico 2 miljoen euro Kans 25% Actie Jaarlijks worden de meest ernstige vervallen of door vandalisme en brandstichting beschadigde houten bruggen vervangen door stalen bruggen. De productgroep loopt hiermee echter structureel aan tegen een tekort (achteruitgang gaat sneller dan jaarlijkse vervangingsprogramma), mede gelet op het overig te onderhouden areaal. Dit tekort werd tot 2006 enigszins gecompenseerd door de meerjarenbeeldgelden. De inventarisatie “Beheer houten wijkbruggen” is gereed plus gekwantificeerd en zal in 2009 tot een beleidsnotitie worden uitgewerkt.


189

Beheer “kruipende” landhoofden Programma Leefomgeving / kunstwerken Omschrijving In de jaarrekening 2001 is het risico van de zettingen van de landhoofden bij de oude bruggen (de zgn. “kruipende” landhoofden) door verkeersbelasting aangegeven. Bij de landhoofden zijn nulmetingen uitgevoerd, waarmee het referentiepunt is bepaald. Pas na een aantal jaren kan aan de hand van jaarlijkse metingen worden bepaald hoe snel de situatie rond deze landhoofden verslechtert. Het probleem doet zich op dit moment vooral bij de A-brug voor. Voor een viertal bruggen (Vissersbrug, Maagdenbrug, Trompbrug en Sint Jansbrug) geldt dat de kwaliteit van de landhoofden ook terugloopt, waarvoor een bedrag van 3 miljoen euro benodigd zal zijn. De kans van optreden bij deze vier bruggen wordt 25% ingeschat. Risico 3 miljoen euro Kans 25% Actie Door meting jaarlijkse verslechtering van landhoofden bewaken. Integrale aanpak oeverbeschoeiing Programma Leefomgeving / water Omschrijving Na 1994 zijn de inkrimpende financiële middelen voor de oeverbeschoeiingen grotendeels vervallen ten gunste van andere prioriteiten (o.a. voor civiele kunstwerken). De extra aandacht voor wateroverlast enerzijds en wonen aan het water anderzijds plaatst het onderhoud aan oeverbeschoeiing de laatste jaren in nieuw daglicht. Het ontbreken van structurele dekking voor groot onderhoud aan oeverbeschoeiing wordt hierbij in toenemende mate als knellend ervaren.

Risico Kans Actie

Het gevaar zit in plotselinge deformaties aan de oever, danwel in de constructie. Gelet op de verantwoordelijkheid die de gemeente als beheerder heeft en de gevolgen die verzakking geeft voor aanliggende schepen, bewoners van schepen/oeverbebouwing, geparkeerde auto’s en het verkeer is inmiddels sprake van een aanzienlijk risico. Een adviesbureau heeft de financiële risico’s van het achterwege laten van onderhoudsmaatregelen in de rapportage “Risicoanalyse oeverbeschoeiingen gemeente Groningen” in beeld gebracht. 3,35 miljoen euro 75% De productgroep meet nu nog onderhoudsachterstanden aan de hand van gebruik (vaarklasse en intensiteit). Er wordt gewerkt aan een dekkend inspectieregime voor oeverbeschoeiing, met een koppeling naar de beheerkosten. De komende jaren moeten op basis van deze inspecties en een plan van aanpak voor een groot aantal locaties concrete plannen worden gemaakt. De totale kosten zijn begroot op bijna 10 miljoen euro, onder te verdelen in kosten voor vervanging, groot onderhoud en gevolgschade bij bezwijken van de oeverbeschoeiing. De noodzaak van maatregelen en het risico van achterstallig beheer en onderhoud wordt in de rapportage aangegeven. De problematiek van het achterstallig onderhoud aan de zware oeverbeschoeiingen is van een dusdanige omvang dat op korte termijn maatregelen nodig zijn. De raad heeft hiervoor in 2007 met 1 miljoen euro incidenteel nieuw beleid voor o.a. de Spilsluizen een eerste aanzet gegeven. Voor 2008 is er 3,65 miljoen euro vanuit incidenteel nieuw beleid voor aanpak oeverbescherming (kademuren) beschikbaar. In 2009 willen we 2 miljoen euro hiervoor inzetten. Onder aftrek van de beschikbare gestelde middelen bedraagt het restant risicobedrag 3,35 miljoen euro. In 2008 zal het plan van aanpak voor de overige lokaties worden voorgelegd.

190


Kade ophoging Programma Leefomgeving / water Omschrijving Om te kunnen voldoen aan de veiligheidsnormen van het provinciaal Omgevingsplan (POP) heeft het Algemeen Bestuur van het Waterschap Hunze en Aa’s besloten tot het ophogen van alle (grond-)kaden in haar stroomgebied die lager liggen dan NAP +1,70 meter tot NAP +2,00 meter. Daarna zullen de (grond-)kaden liggend tussen NAP +1,70 meter en NAP +2,00 meter op de vereiste hoogte van NAP +2,00 meter worden gebracht. Een aantal van deze harde en zachte kaden vallen binnen de grenzen van de gemeente Groningen, van een deel daarvan is de gemeente kadastraal eigenaar. Van deze categorie (eigendom) geldt dat de gemeente de plicht heeft de kades in “goede conditie” te houden. Risico Financieel risico: Hunze en Aa’s: 650 duizend euro; Financieel risico: Waterschap Noorderzijlvest: 650 duizend euro. Kans Kans van optreden: Hunze en Aa’s: 75% Kans van optreden: Waterschap Noorderzijlvest:25% Actie Een gemeentelijke projectleider is aangesteld om via samenloop van werkzaamheden tussen gemeente en waterschap kosten te reduceren en een mogelijke claim voor de component achterstallig onderhoud te voorkomen. In 2004 is 500 duizend euro beschikbaar gesteld ter dekking van de gemeentelijke bijdrage aan kadeophoging (inclusief onderhoudsachterstand). In het actieprogramma “Kade-ophoging” van het Waterschap Hunze en Aa’s zijn de tracés aangewezen die door ophoging aan nieuwe eisen van het Waterschap moeten voldoen. De gemeentelijke onderhoudsachterstanden aan die tracés zijn door de gemeente in kaart gebracht en dienen te worden bijgedragen aan de Waterschapsinspanning. Het gaat om een gemeentelijke bijdrage van 650 duizend euro. Met eenzelfde bedrag zal in het stroomgebied van het waterschap Noorderzijlvest rekening moeten worden gehouden. Dit waterschap heeft hier momenteel nog geen plannen voor en daarom wordt de kans van optreden hier op 25% ingeschat. Lening Euroborg Programma Algemeen Omschrijving De Euroborg NV heeft één huurder, waardoor het risico bestaat dat de Euroborg NV niet aan haar financiële verplichtingen kan voldoen richting de gemeente Groningen. Daarom is in overleg met de accountant een risico van ongeveer 10 miljoen euro opgenomen in de weerstandsparagraaf. Risico Financieel risico: 10,094 miljoen euro. Vanwege de verstrekte lening wordt het risico voor 100% meegenomen in de berekening van het weerstandsvermogen. Kans 100% Actie Niet van toepassing.


191

Meerstad Programma Woonklimaat / Woningbouwlocaties Omschrijving Voor de ontwikkeling van Meerstad is de gemeente een PPS aangegaan met een aantal overheids- en marktpartijen. De gemeente is voor 25% aandeelhouder van de GEMM BV en GEMM CV met een aandelenkapitaal van totaal 125 duizend euro.Bovendien heeft de gemeente een achtergestelde geldlening verstrekt van 2,375 miljoen euro. Naast deze financiële inbreng staat de gemeente borg voor de geldleningen die de GEMM CV heeft aangetrokken. En wel voor maximaal 80% van de waarde van 70% van de totale grond, die de gemeente in eigendom heeft gekregen. De gemeente staat momenteel borg voor 207,2 miljoen euro. Voor het opvangen van deze financiële risico’s is het benodigde weerstandsvermogen op basis van een onderzoek van Ernst & Young vastgesteld op 8,6 miljoen euro bij de start en oplopend naar 12 miljoen euro in 2017. Op dit moment gaan wij uit van een risico van 9,202 miljoen euro. Risico Financieel risico: 9,202 miljoen euro (8,6 miljoen euro tot 12 miljoen euro). In de berekening van het weerstandsvermogen is dit bedrag volledig opgenomen Kans 100% Actie Om de risico’s in de grondexploitatie Meerstad te beheersen, zijn afspraken gemaakt in de samenwerkingsovereenkomst. De verantwoordelijkheid voor de beheersing van deze risico’s ligt in eerste instantie bij de directie en AVA van de GEMM. Als aandeelhouder zal de gemeente dit, samen met de andere deelnemende overheidspartijen die zijn vertegenwoordigd in de stichting ten behoeve van zeggenschap in GEMM Beheer BV en de stichting kapitaaldeelname in GEMM CV, nauwgezet volgen. SOZAWE Incidentele financiering van structurele lasten Programma Werk en Inkomen Omschrijving Bij SOZAWE wordt een deel van de structurele lasten gefinancierd met incidentele middelen. Gezien de huidige financieringsstructuur met betrekking tot de uitvoering van wet en regelgeving is het noodzakelijk dat een deel van de formatie wordt gefinancierd met (meerjarige) incidentele middelen. Liever zouden wij zien dat voor de taken van de dienst structurele dekking beschikbaar komt. Verspreid over alle productgroepen van SOZAWE gaat het om de incidentele financiering van ongeveer 110 fte. Daarbij gaat het vooral om de kosten van afdeling WeerWerk, om een deel van de consulenten werk, en om de consulenten inburgering en werk. Die structurele lasten worden meerjarig incidenteel gefinancierd, vooral uit het WWB-werkdeel, de Wet inburgering en het Generaal pardon. Risico Voor declaratie uit het WWB-werkdeel moeten wij de voorgeschreven criteria toepassen. Blijken wij dat niet op de juiste manieren te doen, kan achteraf blijken dat een deel ten onrechte is gedeclareerd en wordt teruggevorderd. Bovendien geldt dat indien door de rijksoverheid wordt gekort op het Wwb-werkdeel (al dan niet via het beoogde Participatiebudget – zie onderstaand) of op de projectbijdragen, voor een deel van de vaste formatie de dekking kan wegvallen. Het risico bedraagt voor 2009 maximaal 7,4 miljoen euro. Wij schatten voor 2009 het risico in als laag, oftewel 1,8 miljoen euro. Kans 25% Actie Niet van toepassing.

192


Concern Re-integratiebanen Programma Diverse programma’s Omschrijving Handhaven van de huidige constructie met re-integratiebanen (2 jaar) en een steeds geringere aanlevering van in potentie geschikte werklozen, gaat zowel in de veiligheidszorg als in het beheer van accommodaties tot problemen leiden. Dan denken we nog niet aan alle andere plekken waar - ten laste van exploitanten - nu gesubsidieerde arbeidsplaatsen zijn. Het is denkbaar, maar niet vanzelfsprekend, dat er met ingang van 2010 forse budgettaire lasten op de gemeente af komen. Er is een inschatting gemaakt de kosten die het "witten" van gesubsidieerde banen in het toezicht en het accommodatiebeheer met zich meebrengen. Er is een aantal varianten doorgerekend wanneer binnen het accommodatiebeheer en bij het sociaal buurtbeheer een andere mix van personeel ingezet zou worden (in plaats van alleen ID-medewerkers een mix van ID, WSW-ers en regulier personeel). Bij de varianten is echter nauwelijks aangegeven hoe groot de kwalitatieve winst zou zijn ten opzichte van de huidige situatie. Risico Kans Actie

Afhankelijk van de keuzes variëren de kosten van 300 duizend euro tot 1,2 miljoen euro. 75% De dienst OCSW gaat nu kijken naar wat de kwaliteit van deze voorzieningen zou moeten zijn en wat de kwaliteit nu is. Mede op basis daarvan kunnen we dan een beter beeld geven van de meest wenselijke vorm van personele inzet. De diensten SOZAWE en OCSW maken in het voorjaar 2009 een plan.


193

Ontwikkelingen Betreft voor de paragraaf weerstandsvermogen relevante ontwikkelingen. Bestuursdienst


Actie


Actie

194

Programma Bedrijfsvoering en organisatie ontwikkeling (B+O) Overig en algemene middelen In 2007 is veel energie gestoken in het creëren van de belangrijkste randvoorwaarden en condities voor de uitvoering van het programma B+O. Er is hard gewerkt aan de verbetering van de (programma)sturing; structurering van de financiële onderbouwing, en de programma organisatie. Ook werden de eerste projecten in uitvoering genomen. Dit heeft de nodige inspanning gekost, maar inmiddels zijn extra middelen beschikbaar en stuurt de programmaorganisatie op activiteiten. Er is voortvarend gestart met de verwezenlijking van een deel van de ambities van het programma B+O. Slechts op onderdelen kwam de uitvoering wat langzaam opgang. De prioriteiten lagen bij de bedrijfskundige onderzoeken I&A (in samenhang met Ibeveiliging en I-architectuur) en Financiën. Het onderzoek professionalisering P werd afgerond. Doelbewust zijn veel medewerkers uit de diverse middelen functies van verschillende diensten betrokken bij de totstandkoming van de bedrijfskundige onderzoeken en de uitkomsten ervan. Vanwege de sterke samenhang met het programma Stad en Stadhuis, is eind 2007 een integrale stuurgroep samengesteld die verantwoordelijk is voor de overall sturing en uitvoering van beide programma’s. Door de methodieken die gehanteerd zijn bij de bedrijfskundige onderzoeken, is de bewustwording vergroot en draagvlak gecreëerd. De organisatie is klaar om grote stappen te zetten en zullen de resultaten van de bedrijfskundige onderzoeken van I&A, Financiën en P, met vaart opgepakt en – in onderlinge samenhang – op de uitvoeringsagenda’s gezet worden. Op basis van de gerealiseerde onderzoeken zal een gezamenlijke visie op een duurzame Middelenfunctie opgesteld worden. Daarbij wordt ook een kader opgesteld voor de Middelenfunctie die centraal en decentraal als geheel bestuurbaar moet zijn. De nog uit te voeren onderzoeken en andere kennis over de organisatie (Facilitair) zullen aansluiten bij deze visie opdat een visie en kader voor de gehele middelenfunctie ontstaat. Daarbij zal elke verbetering verankerd moeten worden in de structuur van de (bestaande) bedrijfsvoering. Het komende jaar zal verder aandacht gegeven worden aan de operationalisering van de doelstelling en de 3 pijlers van het Programma B+O (cultuur & professionalisering, processturing, communicatie & presentatie). Een belangrijk aandachtspunt, naast de regie op de informatiehuishouding, is de relatie met de informatievoorziening aan de raad. 2008 zal het jaar worden van de activiteiten in de volle breedte van het programma. Informatiebeveiliging Overig en algemene middelen In 2006 is een project gestart om de beveiliging van de gemeentelijke informatie op een hoger niveau te brengen is. Dit is noodzakelijk, omdat tests hebben uitgewezen dat de informatiebeveiliging verbetering behoeft. Ook de accountant heeft er bij de controle van de jaarrekening meermalen op gewezen dat de gemeente Groningen geen informatiebeveiligingsbeleid en geen calamiteitenplan heeft. Dit voorjaar is door de raad een voorstel vastgesteld voor een beleidskader op het gebied van informatiebeveiliging, dat de basis vormt voor de verdere activiteiten van het project. Het project loopt ondertussen en heeft haar eerste producten opgeleverd. Volgens planning zal het project eind 2008 worden afgerond en daarna worden overgedragen aan de lijn organisatie.


Hulpverleningsdienst

Programma

Brede Doel Uitkering Centra voor Jeugd en Gezin Gezondheid

Omschrijving In lijn met de financiering van de Jeugdgezondheidszorg (JGZ) 0-4 jarigen is het mogelijk dat ook de financiering van de JGZ 4-19 jarigen meer conform dezelfde verdeelmaatstaven wordt toegepast binnen de H&OG-regeling. Deze sleutel sluit beter aan bij de problematiek van gemeenten en heeft voor de gemeente Groningen een nadelig effect van 200 duizend euro. Acties Nader uitwerken voorstel voor financiering van de JGZ 4-19 jarigen in lijn met financiering JGZ 0-4 jarigen en dit ter besluitvorming voorleggen.

Programma

WMO Volledig pakket thuis Gezondheid

Omschrijving Het onderbrengen bij de AWBZ van de Huishoudelijke verzorging (HV) voor verblijfsgeïndiceerden, waarmee een uitname uit het WMO-budget zou worden gedaan. De omvang van het aantal verblijfsgeïndiceerden is onbekend. Acties Nader onderzoek naar het aantal verblijfsgeïndiceerden en wie dit op naam zijn. Afstemming met Zorgaanbieders m.b.t. wijzigen facturering per 1 januari 2009 in relatie tot de rechtmatigheid (evt. provinciaal, nader overleg met RCG).


Actie

Ondersteunende begeleiding Nog niet vastgesteld Met ingang van 1 januari 2009 komen de financiële middelen voor de Ondersteunende Begeleiding uit de AWBZ over naar de gemeenten. Er bestaat vooralsnog een groot verschil tussen het verwachte verstrekkingenbudget (ca. 185 duizend euro) en de geraamde maximale kosten (ca. 3,7 miljoen euro uitgaande van een uurtarief van € 45, -). E.e.a. wordt veroorzaakt door het grotendeels ontbreken van betrouwbare gegevens t.a.v. het volume. Gemeenten zullen worden gecompenseerd voor de uitvoeringskosten. Er is echter nog niet duidelijk op welke wijze en in welke omvang. Anticiperend op wijziging van beleid en een overgangsregeling ten aanzien van ondersteunende begeleiding schatten wij het door de gemeente Groningen te compenseren bedrag vooralsnog in op 1,8 miljoen euro. Nader onderzoek naar volumes en naar de rechtmatigheid van de beschikkingen uit 2007 (en eerder) en de afgegeven indicaties in het overgangsjaar 2008. Navraag m.b.t. compensatie en vaststellen (indicatief) van uitvoeringskosten. Opstellen dekkingsvoorstel voor de verwachte kosten uit het overschot op de WMO-gelden van 2007.

Wetswijziging WMO Programma Gezondheid Omschrijving De voorgenomen wetswijziging beperkt de inzet van alfahulpen bij het uitvoeren van de huishoudelijke verzorging. De verwachte ingangsdatum is 01.09.2009. De consequentie van de wetswijziging zal zijn dat gemeenten opnieuw de Huishoudelijke Verzorging zullen moeten aanbesteden. Dit zal kostenverhogend werken, aangezien alfahulpen veelal in vaste dienst van de zorgaanbieders zullen komen. VWS heeft al aangekondigd dat de gemeenten niet zullen worden gecompenseerd. Actie Voorbereiden en onderzoeken van de wijze van aanbesteden. Volgen besluitvorming van het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport.


195

Regeling Chronisch zieken en gehandicapten Programma Gezondheid Omschrijving Met ingang van 1 januari 2009 geldt een nieuwe compensatieregeling voor chronisch zieken en gehandicapten. Tot nu toe kunnen mensen buitengewone uitgaven voor onder andere ziekten terugkrijgen via de Belastingdienst. Met de nieuwe regeling vervalt deze aftrekpost. In de nieuwe regeling krijgen chronisch zieken en gehandicapten een vast bedrag per jaar en gaat hun eigen bijdrage omlaag. Voor mensen die thuiszorg krijgen, daalt de eigen bijdrage met een derde. Onduidelijk is of dit alleen de eigen bijdrage AWBZ of ook die voor WMO betreft. Eveneens is onduidelijk in hoeverre gemeenten hiervoor financieel gecompenseerd worden Actie Verder onderzoeken of dit alléén de eigen bijdrage AWBZ of ook die voor WMO betreft. N.B. Wij hebben de VNG op deze onduidelijkheid geattendeerd: uitgangspunt is dat gemeenten financieel gecompenseerd moeten worden. Of dat volledig zal gebeuren is onzeker. SOZAWE Invoering meerjarige aanvullende uitkering inkomensdeel WWB Programma Werk en Inkomen Omschrijving In een brief van 4 juli 2008 aan de voorzitter van de Tweede Kamer laat de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid weten nog dit jaar te komen met een uitgewerkt voorstel voor een meerjarige aanvullende uitkering WWB in combinatie met een verscherpte toetsing. In nauw overleg met VNG, Divosa, IWI en gemeenten zijn de hoofdlijnen van deze nieuwe financiële voorziening uitgewerkt. De planning is dat rond het einde van het zomerreces 2008 de definitieve voorstellen naar de Tweede Kamer worden gestuurd. Naar verwachting zal deze regeling vanaf 2009 in werking treden. Gemeenten komen waarschijnlijk voor een vergoeding in aanmerking als het cumulatieve tekort over een periode van 3 jaar is opgelopen tot boven een nog vast te stellen percentage van het budget. Om in aanmerking te komen voor deze regeling moet wel aan een aantal voorwaarden zijn voldaan.

Actie

196

De huidige regeling voor een aanvullende uitkering is bedoeld voor incidentele tekorten boven de 10%. Tot dat voldaan wordt aan de criteria voor meerjarige aanvullende uitkering, worden tekorten als incidenteel aangemerkt. Samenloop van incidentele en meerjarige uitkering is niet mogelijk. De berichtgeving hieromtrent nauwkeurig blijven volgen.



Actie


Actie

Invoering Participatiebudget Werk en Inkomen/ Werk Het kabinet is voornemens per 1 januari 2009 het participatiebudget in het leven te roepen. Het participatiebudget beoogt de bundeling van diverse op re-integratie en participatie gerichte budgetten. De schotten tussen een aantal budgetten worden weggenomen. Gemeentelijke middelen op het gebied re-integratie (WWB-werkdeel), budgetten voor inburgering voor zover deze betrekking hebben op door gemeenten aan te bieden inburgeringsvoorzieningen en middelen voor volwasseneneducatie zullen gebundeld worden in een participatiebudget (Bestuursakkoord Rijk en gemeenten, 4 juli 2007). Meer dan nu het geval is zullen gemeenten daarmee ruimte krijgen om maatwerk aan hun burgers te leveren en een samenhangende aanpak op het gebied van participatie te realiseren. Ter voorbereiding op de ontschotting van participatiebudgetten worden in maximaal 25 gemeenten ‘voorbereidingstrajecten’ participatiebudget gestart. De trajecten hebben tot doel gemeenten beleidsmatig en organisatorisch voor te bereiden op de ontschotting van de participatiebudgetten. Het samenvoegen van de budgetten vraagt om actie van twee diensten: SOZAWE en OCSW. SOZAWE omdat zij de beschikking heeft over het werkdeel WWB en de budgetten voor inburgering, OCSW omdat zij de beschikking heeft over het budget voor volwasseneducatie. Het opstarten van het voorbereidingstraject is op dit moment in volle gang. Deelname aan het voorbereidingstraject wordt financieel gecompenseerd. Herhuisvesting dienst SOZAWE Productgroepen Inburgering, Inkomen, Werk en Zorg Het huurcontract van het pand Eendrachtskade z.z. 2 (de ‘Zwarte Doos’) loopt op 1 september 2011 af. Onderzoek heeft aangetoond dat het niet rendabel is om over te gaan tot het opwaarderen van het pand naar de eisen die aan een modern kantoorgebouw mogen worden gesteld. Het alternatief is nieuwbouw. Op de huidige locatie; op de locatie ‘Nelf’; of op een locatie in het Europapark. Met de nu in de begroting van SOZAWE beschikbare middelen kan de financiering niet worden gedekt. Aanvullende middelen zijn noodzakelijk. Omdat verhuizing naar eventuele nieuwbouw niet vóór 1 september 2011 is te realiseren, is gesproken met de verhuurder van de ‘Zwarte Doos’. De verhuurder bleek bereid om de in 2011 aflopende huurovereenkomst te verlengen met een periode van 1 à 2 jaar.


197

Concern Grote Stedenbeleid Programma Diverse programma’s Omschrijving Het rijksbeleid voor stedelijke vernieuwing wordt herzien. De verbreding van stedelijke vernieuwing naar de grote sociale vraagstukken in de wijken speelt daarbij een grote rol. Het grote stedenbeleid bestaat uit drie pijlers: de fysieke pijler ISV, de sociale pijler SIV en de economische pijler. De ISV gelden worden met ingang van 2012 gehalveerd. Dat betekent een verlaging van 6,7 miljoen euro. Uit dat bedrag worden ondermeer het Nieuw Lokaal Akkoord en de Stadsdeelprogramma’s gefinancierd. De gelden van de sociale pijler (SIV) worden herverdeeld en gaan over in de WMO of het Participatiebudget. De veiligheidsgelden worden gekort. Zie ook het risico over de brede doeluitkering SIV. Een knelpunt is dat de extra middelen veiligheid van BZK (de ophoging na de onderhandelingen begin 2005) waarschijnlijk zullen vervallen. Concernbreed betekent dat een risico van 653 duizend euro. Actie De rijksontwikkelingen nauwlettend volgen. Ook de VNG vindt de aangekondigde kortingen alarmerend. In dat verband wordt het kabinet gevraagd om ook na 2009 bij te dragen aan meer investeringen in wonen, wijken en leefbaarheid en veiligheid

198


3.3

Onderhoud kapitaalgoederen

In deze paragraaf geven wij inzicht in het onderhoudsprogramma van de gemeentelijke kapitaalgoederen. In dit beleidskader moet worden ingegaan op het gewenste onderhoudsniveau, de hieruit voortvloeiende financiële consequenties en de vertaling daarvan in de begroting. In deze paragraaf wordt eerst ingegaan op de hoofdzaken van het Beheerplan Openbare Ruimte Groningen (BORG). Vervolgens wordt aandacht besteed aan het onderhoud van de gemeentelijke gebouwen. De waarde van kapitaalgoed is geïnterpreteerd als herbouwwaarde of boekwaarde. 3.3.1

Beheerplan openbare ruimte Groningen (BORG)

De gemeente Groningen heeft een oppervlakte van 8.400 hectare. Een deel hiervan is in bezit en dus in onderhoud van de gemeente. Het gaat om wegen, groen, riolering, kunstwerken en overige kapitaalgoederen (voornamelijk gebouwen). Het beleid voor het niveau van onderhoud van de openbare ruimte kapitaalgoederen is vastgelegd in het BORG. Voor kapitaalgoederen die niet onder BORG vallen, wordt door de verantwoordelijke diensten een onderhoudsplan opgesteld. Bij het plannen van onderhoud wordt zoveel mogelijk gezocht naar de samenhang tussen ontwikkeling van elementen in de openbare ruimte en de onderhoudsconsequenties daarvan. In 2008 is er een structurele bezuiniging van 1,2 miljoen euro op de budgetten voor onderhoud en beheer doorgevoerd. In het programmadeel van de begroting wordt in het programma Leefomgeving ingegaan op het beheer en onderhoud van de openbare ruimte en infrastructuur. Van de belangrijkste onderdelen worden hier de speerpunten genoemd. Wegen De borgschouw en de technische inspectie geven aan, welke wegen en trottoirs aan onderhoud toe zijn. Prioriteiten stellen we door te kijken naar de kwaliteit, naar de mogelijkheid van clustering (ieder jaar ligt de focus op een bepaald deel van de wijk) en naar de mogelijke combinatie met onderhoud aan groen en riolering. Zo hebben we ook voor 2009 een programma opgesteld. Groen- en speelvoorzieningen Naast het op BORG-niveau houden van beplantingen, is er komend jaar meer aandacht voor het meubilair en voor parken. Zo wordt afrastering vervangen, worden bloembakken hersteld en trappen vervangen. Dit laatste gebeurt door prefab-trap aan te brengen met minder kieren en dus minder onkruid. Verder zullen voortvloeiend uit de burgerschouw van 2007 het gazon en de heestervakken in de hoofdradialen extra aandacht krijgen door bijvoorbeeld plantensoorten te kiezen met meer uitstraling. Een aantal boomstructuren wordt aangevuld, versterkt dan wel vervangen. Het groot onderhoud groen lift op een aantal plekken mee met riolering en wegen. Aansluiting en vervanging van riolering Dit programma ziet op het beheer en onderhoud van de gemeentelijke riolering en past bij de wettelijke eisen (basisinspanning en zorgplicht). Het Gemeentelijk Riolering Plan 2009-2013 (GRP) vormt het toetsingskader. Er bestaan nog twee zorgplichtprojecten. Het aansluiten van de woonboten is inmiddels gestart en zal grotendeels uitgevoerd worden in 2009. De verwachting is dat het project aansluiten Bruilwering in 2009 wordt gestart. Voor 2009 staat verder rioolvervanging gepland voor een aantal straten in de Binnenstad, Hoogkerk Zuid en de Oosterpoort.


199

Kunstwerken In 2009 wordt veel onderhoud gepleegd aan de beweegbare bruggen. Van de Herebrug, de Emmabrug en de Plantsoenbrug worden de slagboomkasten vervangen. De Ebbingebrug wordt geconserveerd terwijl op de Eelderbrug, de Parkwegbrug en de van Ketwich Verschuurbrug de slijtlaag op het brugdek wordt vervangen. Water De komende jaren wordt veel geïnvesteerd in het vervangen van beschoeiingen in Groningen zowel langs de Diepenring als ook langs kanaalvakken buiten het centrum zoals Hoendiep en Oude Winschoterdiep. 3.3.2

Gemeentelijke gebouwen

Overzicht boekwaarden en onderhoudslasten per dienst

Boekwaarde 1-1-2009 BSD * DIA DSW HVD MD OCSW RO/EZ Totaal Verzekerde waarde

29.508 14.135 6.376 11.035 6.557 117.932 16.175 201.718 531.330

Meerjarenplan ja ja ja ja ja ja ja

(bedragen x 1000 euro)

Voorziening 1-1-2009 50 1.035 0 782 1.646 408 990 4.911

Onderhoudsbedrag Begroting 2009 115 525 272 320 402 5.723 477 7.834

* Bij BSD: Boekwaarde is herbouwwaarde

BSD In de 2008 is de voorziening voor het onderhoud van het Stadhuis, Goudkantoor en de Waagstraat weer in het leven geroepen. De voorziening is van voldoende omvang om de toekomstige extra kosten volgens het meerjarenonderhoudsplan te dekken. Ook is uit de eigen begroting onderhoudsbudget toegevoegd, zodat er op dit moment voldoende middelen zijn om het meerjarige onderhoudsprogramma uit te kunnen voeren. DIA Er ligt een geactualiseerd meerjarenonderhoudsplan (MOP) voor beide panden die in eigendom zijn bij de DIA. Uit dit MOP blijkt welke onderhouds- en vervangingswerkzaamheden noodzakelijk zijn om het onderhoudsniveau van de gebouwen op peil te houden en welke financiële consequenties daaruit voortvloeien. In de begroting van 2009 is extra budget toegevoegd om de voorziening op peil te houden teneinde de (toekomstige) onderhouds- en vervangingsvraag te kunnen financieren. Met een aanpassing in de fasering van het geplande onderhoud is de verwachting dat de lasten binnen de bestaande budgetten kunnen worden afgedekt. In 2009 zal naar verwachting ook duidelijkheid komen over een revitalisering van het gedeelte van de Prefectenhof dat bij de recente verbouwing niet is meegenomen. Daarbij gaat het om de modernisering van de kantoorgedeeltes op de eerste tot en met de vierde etage van het gebouw. De inventarisatie van de eisen, die in eerste instantie een beperkte omvang zou hebben, is aanzienlijk uitgebreid waarbij vooral gekeken wordt naar een passend kantoorconcept. Hierbij zullen aspecten als duurzaamheid en milieu een prominente rol spelen. Daarnaast zullen ook transparantie, functionaliteit, uitstraling alsmede flexibilisering van de huisvesting in relatie tot maatschappelijke ontwikkelingen meegenomen worden. Na afronding van de inventarisatie zal ook een beeld gegeven kunnen worden van de financiële consequenties. Daarbij zal ook een relatie met het MOP worden gelegd en de verwachting is dat een besparing op de kosten van het onderhoud kan worden gerealiseerd die als gedeeltelijke dekking kan dienen voor de revitalisatieplannen.

200


DSW De DSW bekijkt jaarlijks vooraf bij het opstellen van de interne DSW begroting op basis van een voortschrijdend meerjarig onderhoudsplan welke gelden in enig jaar noodzakelijk en beschikbaar zijn voor onderhoud. Het onderhoudsplan 2009 zal in de definitieve begroting expliciet worden uitgewerkt. Onderhoud van het gebouw aan de Peizerweg zal in een aparte notitie worden behandeld. Vooralsnog zijn er geen extra onderhoudskosten opgenomen. HVD Voor de gebouwen van de HVD zijn de onderhoudsramingen voor het bouwkundige deel actueel. De contractleverancier voor het onderhoud aan de gebouwgebonden installaties actualiseert momenteel de onderhoudsplanningen en bijbehorende ramingen. De uitkomst van deze actualisatie zal wellicht aanpassing van de jaarlijkse dotaties aan de onderhoudsvoorziening met zich meebrengen. Hier worden echter geen grote verschuivingen in verwacht. MD Voor het onderhoud van de gebouwen van de Milieudienst aan de Duinkerkenstraat en de Elektronstraat zijn onderhoudsplannen opgesteld. In deze plannen is onderscheid gemaakt tussen groot en regulier onderhoud. Voor het grootonderhoud is in opverleg met de accountant een voorziening gevormd. Jaarlijks wordt via de exploitatie een bedrag gedoteerd aan deze voorziening. Het reguliere onderhoud maakt onderdeel uit van de exploitatiebegroting. OCSW OCSW is in het bezit van een grote hoeveelheid kapitaalgoederen. De waarde daarvan kan worden bepaald op respectievelijk 118 miljoen euro (boekwaarde) en 338 miljoen euro (verzekerde waarde exclusief inventaris en schoolgebouwen bijzonder onderwijs). Schoolgebouwen In de begroting van 2009 zijn de budgetten voor het planmatig onderhoud van het basis-, speciaal-, en voorgezet onderwijs opgenomen. Dit budget is leidend voor de huisvestingplannen van de scholen. Duurzaamheid en veiligheid binnen de schoolgebouwen zijn belangrijke thema’s voor het openbaar onderwijs. Het structurele niveau van de budgetten voor onderhoud is afgestemd op de meerjarige behoefte. In het meerjarenbeeld is incidenteel sprake van afwijkingen van het gemiddeld benodigde budget. Deze afwijkingen worden verrekend met de bovenschoolse onderhoudsvoorziening. In het meerjarig perspectief voor alle vormen van onderwijs tezamen zijn ruim voldoende onderhoudsmiddelen beschikbaar. In 2008 tot en met 2011 wordt een tekort voorzien van afgerond 842 duizend euro, dat in latere jaren wordt goed gemaakt door een overschot van ruim 2,6 miljoen euro. Vergoedingen onderhoud schoolgebouwen via programma onderwijshuisvesting In de onderwijswetgeving is de verantwoordelijkheid voor het onderhoud aan schoolgebouwen bij de schoolbesturen gelegd. Voor een aantal voorzieningen kunnen schoolbesturen een beroep doen op de lokale overheid. Een deel van de gemeentelijke middelen voor onderwijshuisvesting is structureel beschikbaar voor het realiseren van voorzieningen in het basis-, speciaal- en voortgezet onderwijs. Het huidige onderhoudsniveau van de schoolgebouwen bevindt zich gemiddeld op een redelijk en verantwoord niveau. In 2008 zijn in het kader van het lokaal onderwijsbeleid geen onderhoudsaanvragen afgewezen op grond van budgettaire overwegingen. Een viertal ontwikkelingen zet het budget 2009 en volgende jaren voor de onderwijshuisvesting echter onder druk. De groei van het leerlingenaantal in de stad leidt tot een sterke vraag naar capaciteitsuitbreiding. Daarnaast werkt de rijksregelgeving met betrekking tot meer vierkante meters per lokaal kostenverhogend. We hebben ook te maken met een relatief sterke stijging van de bouwkosten. Als laatste hebben de lokale overheid en de schoolbesturen ambities om de onderwijshuisvesting te verbeteren onder meer voor wat betreft luchtkwaliteit en duurzaamheid. Hierdoor ontstaat discrepantie tussen ambities en beschikbaar budget. Gelijktijdig met de behandeling van de begroting 2009 zullen wij u voorstellen doen hoe deze discrepantie structureel opgelost zou kunnen worden.


201

De Oosterpoort en De Stadsschouwburg We geven uitvoering aan het besluit Revitalisering Stadsschouwburg en Oosterpoort uit 2005. Met het totaal van deze investeringen wordt beoogd het achterstallig onderhoud bij met name De Oosterpoort weg te werken, de budgetten voor dagelijks onderhoud en vervangingsinvesteringen op peil te brengen en de publieksruimten van De Oosterpoort aan te passen aan de “eisen van deze tijd”. Het geheel is aangepakt als een totaalproject opgebouwd uit een groot aantal deelprojecten. De investeringen vinden plaats in de jaren 2006 t/m 2009 vanuit taakstellende budgetten. De uitvoering van de deelprojecten vindt gespreid over meerdere jaren plaats. Sport op orde In de raadsvergadering van 20 februari 2008 is zowel de structurele als incidentele problematiek door uw raad vastgesteld en van een financiële dekking voorzien. De totale investering in de sportinfrastructuur is niet gering, maar het is in het belang van alle Stadjers dat onze sportvoorzieningen op orde zijn. Aan planmatig onderhoud is voor de sportaccommodaties voor 2009 een bedrag geraamd van 4,712 miljoen euro. Dit bedrag is exclusief investeringskredieten voor vervanging en uitbreiding van kunstgras e.d. RO/EZ Groot onderhoud huisvesting RO/EZ In 2008 is het Meerjarenonderhoudsplan gebouwen geactualiseerd. Bij het opstellen van het plan is gewerkt met de conditiemethodiek. Bij deze methodiek wordt aangegeven in welke toestand een bepaald object verkeert. Hierbij worden zes kwalificaties gehanteerd; van uitstekend tot zeer slecht. Bij de actualisatie van het plan is uitgegaan van een gemiddeld conditieniveau van 3 (redelijk). In 2008 is een externe herinspectie uitgevoerd op al het kernvastgoed van de gemeente Groningen. Bij RO/EZ zijn specifiek de panden aan het Zuiderdiep en de Gotenburgweg onderzocht. Aangegeven is dat het uitgangspunt van een gemiddeld conditie niveau van 3 een verantwoorde werkwijze is. Ieder jaar wordt de meerjarenplanning bijgesteld en daarmee steeds nauwkeuriger. In de toekomst zal ook het conditieniveau gemeentebreed worden gespecificeerd naar categorieën ruimten en werkzaamheden. Museum In 2006 is uit een geactualiseerde meerjarenonderhoudplanning naar voren gekomen dat er voor de komende tien jaren 140 duizend euro per jaar extra budget voor onderhoud nodig is. Uw raad heeft dit besloten met ingang van 2007. Voor het risico “Hoogwater Groninger Museum” is in de voorziening een bedrag opgenomen van 578 duizend euro (niet geïndexeerd). Het resterende bedrag is ter dekking van de overbrugging van “dure jaren” in de onderhoudsplanning en voor onvoorziene tegenvallers buiten het planmatige onderhoud. Het onderhoud van het museum blijkt complex door de toegepaste architectuur en techniek. Daarom wordt jaarlijks de onderhoudsplanning geactualiseerd. SOZAWE De dienst SOZAWE heeft bij het opstellen van deze begroting geen eigen panden en is daarom niet verantwoordelijk voor het opstellen van een meerjarig onderhoudsprogramma.

202


3.4

Financiering

In het Treasurystatuut staan de uitgangspunten en doelstellingen voor het treasurybeleid vermeld. De uitvoering en ontwikkelingen worden in deze paragraaf toegelicht. 3.4.1 Algemene ontwikkelingen Dit onderdeel schetst de belangrijkste interne en externe ontwikkelingen die invloed kunnen hebben op de treasuryfunctie. In vervolg op een eerste aanzet in 2008 zal ook in 2009 in het kader van de organisatieontwikkeling DIA aandacht worden gegeven aan een versterking van het relatiebeheer om de dienstverlening van Treasury verder te optimaliseren. Daarnaast werd voorzien dat in de loop van 2008 de mogelijkheid om gebruik te blijven maken van de interne rekening-courant systematiek binnen het te vernieuwen bankpakket BNG-betalingsverkeer zou worden beëindigd. Vooralsnog is hiervan geen sprake. Oriënterende besprekingen met de BNG lijken de mogelijkheid te bieden om ook binnen de nieuwe versie van BNG-betalingsverkeer gebruik te blijven maken van de gewenste functionaliteiten. Andere ontwikkelingen betreffen gewijzigde regelgeving. Dit betreft wijzigingen in het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) ingaande 2008 en voorgenomen wijzigingen van de wet Financiering Decentrale Overheden (FIDO) ingaande 2009. 3.4.1.1 Gewijzigde BBV-regelgeving Een andere ontwikkeling betreft gewijzigde BBV-regelgeving ingaande 2008, op grond waarvan een aanzienlijk deel van de beschikbare voorzieningen (35 miljoen euro) in de loop van 2008 is overgeheveld van voorzieningen (lang vermogen) naar overlopende passiva in exploitatie (kort vermogen). Als gevolg hiervan is het voor 2009 voorgestelde renteomslag percentage in afwijking van de veronderstellingen bij het meerjarenbeeld in het voorjaar (3,40%) opgehoogd naar 3,65%. In 2009 zal onderzoek worden gedaan naar de gewenste en noodzakelijke omvang van de zogenaamde ijzeren voorraad en kortlopende financieringsmiddelen, mede in het licht van de overheveling van genoemde 35 miljoen euro aan overlopende passiva. Op dit moment is de ijzeren voorraad vastgesteld op afgerond 17 miljoen euro. 3.4.1.2 Voorgenomen wijziging wet FIDO in 2009 Naar aanleiding van een evaluatie van de in 2001 ingevoerde wet FIDO in 2006 zijn in 2008 wijzigingsvoorstellen ingediend bij de tweede kamer. Afronding van het wijzigingstraject is voorzien in 2008. De wijzigingen zullen naar verwachting per 1 januari 2009 worden doorgevoerd. De belangrijkste wijzigingsvoorstellen betreffen een verbod van hypotheekverstrekking aan het eigen personeel (in de gemeente Groningen niet aan de orde) en de mogelijkheid voor de minister van Financiën om EMU-boetes proportioneel door te belasten aan medeveroorzakende decentrale overheden. Dit betreft boetes bij overschrijding van de 3%-norm voor het EMU-saldo. Daarnaast is sprake van enkele technische wijzigingen. De belangrijkste daarvan is de aanpassing van de renterisiconorm. De renterisiconorm heeft als doel om het renterisico bij herfinanciering te beheersen. De nieuwe renterisiconorm houdt in dat jaarlijks de verplichte aflossingen en de renteherzieningen niet meer mogen bedragen dan 20% van het begrotingstotaal. Daarbij komt het begrotingstotaal in de plaats van de omvang van de vaste schuld. Tenslotte wordt ten aanzien van het toezicht op de kasgeldlimiet bepaald dat reguliere kwartaalrapportages aan de toezichthouder kunnen komen te vervallen. 3.4.2 Rente ontwikkeling 2009 De vastgestelde rentepercentages voor de begroting 2009 zijn dezelfde als bij het opstellen van het Meerjarenbeeld 2009-2012. In onderstaande tabel worden de renteveronderstellingen voor de lange rente getoond.


203

Renteveronderstellingen 2009: lange rente Rente langlopende leningen Rente-omslagpercentage Rente reserves en voorzieningen Rente nieuwe investeringen

Rente BGR 2009 4,75% 3,65% 2,15% 4,75%

De lange rente is in 2008 onder invloed van de kredietcrisis en de aanhoudende onzekerheid op de financiële markten aanzienlijk gestegen tot een niveau van om en nabij de 4,85% (10 jaar SWAP per medio 2008). Op middellange termijn (1 jaar) wordt een consolidatie c.q. beperkte afname van dit niveau voorzien. Daarmee benaderdt de verwachte rente op dit moment de in het voorjaar gemaakte renteveronderstellingen voor 2009. Renteveronderstellingen 2009: korte rente Rente BGR 2009 Rente rekening-courant diensten/ derden - Rente tegoedpositie (credit-%) - Rente schuldpositie (debet-%) - Rente schuldpositie GKB - Rente rekening courant faciliteit

3,00% 5,25% 3,85% 3,50%

Ook de korte rente is in de eerste helft van 2008 behoorlijk opgelopen. Onder invloed van de kredietcrisis is met name de 3-maands rente aanzienlijk gestegen tot een niveau van 4,96% (3-maands Euribor per medio 2008). Eerdere verwachtingen in het voorjaar van een afname van de korte rente onder invloed van officiële renteverlagingen door de ECB blijken onder invloed van een behoorlijk opgelopen inflatie in Europa tot boven de 4% niet gerealiseerd. Sterker nog, medio juli 2008 heeft de ECB de officiële rente verhoogd van 4,00% tot 4,25%. Vooralsnog worden geen verdere rentestijgingen voorzien op de korte tot middellange termijn. De verwachtingen voor de korte rente in 2009 sporen op basis van recente ontwikkelingen niet meer met de veronderstellingen in de begroting 2009. Uitgangspunt voor de middellange termijn is een stabilisatie van de huidge tarieven. Gemiddeld ligt het niveau 0,75% hoger dan verondersteld. Het effect daarvan zal overigens zijn dat over de per saldo aangehouden tegoeden van de gemeente Groningen een hogere incidentele rentevergoeding wordt ontvangen. Rente Omslag Percentage Het Rente Omslagpercentage (ROP) is voor de begroting 2009 vastgesteld op 3,65%. Ten opzichte van de begroting 2008 is het nieuwe ROP 0,10% lager. 3.4.3 Risicobeheer Dit onderdeel geeft een samenvatting van het risicoprofiel van de organisatie. Tevens wordt ingegaan op de gegevens die uit hoofde van de Wet FIDO voor de toezichthouder nodig zijn. Limieten financiering Ter beperking van renterisico’s gelden voor zowel de korte als de lange geldpositie limieten. Het betreft hier wettelijke limieten en eigen limieten. De limieten zijn omschreven in het Treasury Statuut.

204


Limietenoverzicht (bedragen in miljoenen euro)

2009

2008

Limieten kort geld Kasgeldlimiet Korte mismatch

79 103

80 101

Limieten lang geld Lange mismatch Renterisiconorm Vaste financiering Vervroegde aflossing langlopende leningen

18 69 100 -

17 70 100 -

Kasgeldlimiet De kasgeldlimiet is een wettelijke limiet en bepaalt de maximale omvang van de externe kortgeldpositie in enig jaar. De zogenaamde netto vlottende schuld van de gemeente mag maximaal 8,5% bedragen van het begrotingstotaal van de gemeentebegroting. Daarboven moet lang geld worden aangetrokken. In box 9 in paragraaf 3.4.5 wordt de verwachte omvang van de vlottende middelen voor vier kwartalen getoetst aan de wettelijke limiet. De kasgeldlimiet komt voor 2009 op 83 miljoen euro uit en blijkt het hele jaar ruim te worden onderschreden. Er is sprake van een permanent kasoverschot van tussen de 67 en 112 miljoen euro en derhalve van een onderbenutting van de limiet van meer dan 150 miljoen euro. Korte Mismatch-limiet Gedurende het jaar wordt een deel van de kortlopende middelen gebruikt voor dekking van het lange financieringstekort. Dit is voordelig omdat de korte rente over het algemeen lager is dan de lange rente. Omdat deze mismatch-financiering leidt tot een vergroting van het renterisico (het risico dat bij een stijgende of hoge rente geconsolideerd moet worden) mag, rekening houdend met een ijzeren voorraad aan korte middelen, maximaal 25% van de netto vaste schuld, ofwel 103 miljoen euro, met kort geld worden gefinancierd. Renterisiconorm De renterisiconorm is ook een wettelijke limiet en beperkt de vaste schuld die in enig jaar voor aflossing of renteherziening in aanmerking komt tot 20 % van de netto opgenomen vaste schuld. In box 10 in paragraaf 3.4.5 wordt het renterisico op de vaste schuld berekend voor een periode van vier jaar. Uit de berekening blijkt dat de renterisico’s op de vaste schuld de komende vier jaren ruim onder de wettelijke norm blijven. Lange mismatch-limiet Van de korte vermogensbehoefte mag een bedrag tot maximaal 5% van de netto opgenomen vaste schuld met langlopende leningen worden gefinancierd. Vaste financiering De limiet vaste financiering is de limiet voor de jaarlijkse opname van langlopende leningen voor de vaste financiering van gemeentelijke activiteiten. Deze is bepaald op 100 miljoen euro. Opnamen van langlopende leningen voor derden geschieden op basis van afzonderlijke collegebesluiten. Vervroegde aflossing langlopende leningen In de begroting wordt jaarlijks een overzicht opgenomen van leningen met een mogelijkheid tot vervroegde aflossing. Dit overzicht is de limiet voor de omvang van te vervroegen aflossingen voor dat jaar. Voor 2009 kunnen geen consolidatieleningen vervroegd worden afgelost.


205

Kredietrisico’s op verstrekte gelden Onderstaand overzicht geeft de kredietrisico’s op verstrekte gelden weer. Het betreft zowel verstrekte geldleningen als uitgezet kasgeld, callgeld en overige creditposities bij financiële instellingen. Hierbij zijn de uitgezette bedragen per risicogroep aangegeven. In het overzicht zijn de risicogroepen (globaal) gerangschikt naar oplopend risico. Box 11: Kredietrisico's op verstrekte gelden Risicogroep Gemeenten/provincies Overheidsbanken Woningcorporaties met garanties WSW Semi overheidsinstellingen Financiële instellingen (AA en hoger) Overige toegestane instellingen volgens Treasurystatuut Niet toegestane instellingen volgens Treasurystatuut Totaal

3.4.4

Bedragen x € 1.000 Restant schuld 335.435 12.979 84.274 45.371 478.060

% 0,0% 0,0% 70,2% 2,7% 17,6% 9,5% 0,0% 100,0%

Gemeentefinanciering

Leningenportefeuille Dit onderdeel geeft inzicht in de samenstelling en de grootte van de opgenomen (OG) leningen. Box 12: Mutaties in leningenportefeuille (OG)

Stand per 1 januari 2009 Nieuwe leningen Reguliere aflossingen Vervroegde aflossingen Rente-aanpassing (oud percentage) Rente-aanpassing (nieuw percentage) Stand per 31 december 2009

Bedragen x € 1.000 Bedrag 730.054 39.053 70.788 3.589 16.807 16.807 694.729

Gemiddelde rente 0 0 n.v.t. n.v.t. p.m. p.m. p.m.

Uitzettingen Dit onderdeel geeft inzicht in de samenstelling en de grootte van de uitgezette (UG) leningen. Box 12: Mutaties in leningenportefeuille (UG)

Stand per 1 januari 2009 Nieuwe leningen Reguliere aflossingen Vervroegde aflossingen Rente-aanpassing (oud percentage) Rente-aanpassing (nieuw percentage) Stand per 31 december 2009

206

Bedragen x € 1.000 Bedrag 393.785 28.390 3.589 16.807 16.807 361.806

Gemiddelde rente 5,07% n.v.t. n.v.t. n.v.t. p.m. p.m. p.m.


3.4.5

Verplichte overzichten

Deze paragraaf bevat de overzichten die uit hoofde van de wet FIDO voor de toezichthouder nodig zijn, de berekening van de kasgeldlimiet en de renterisiconorm. Box 9: Kasgeldlimiet

Omvang begroting per 1 januari 2009 (=grondslag) (1) Toegestane kasgeldlimiet - in procenten van de grondslag - in bedrag (2) Omvang vlottende korte schuld - opgenomen gelden < 1 jaar - schuld in rekening-courant - gestorte gelden door derden < 1 jaar - overige geldleningen niet zijnde vaste schuld (3) Vlottende middelen - contante gelden in kas - tegoeden in rekening-courant - overige uitstaande gelden < 1 jaar Toets kasgeldlimiet (4) Totaal netto vlottende schuld (2) - (3) Toegestane kasgeldlimiet (1) Ruimte (+)/overschrijding (-): (1) - (4)

Bedragen x € 1.000

Kwartaal 1 976.813

Kwartaal 2 976.813

Kwartaal 3 976.813

Kwartaal 4 976.813

8,5% 83.000 4.538 9085.445 72.200 72.200

8,5% 83.000 4.538 9085.445 88.604 88.604

8,5% 83.000 4.538 9085.445 110.696 110.696

8,5% 83.000 4.538 9085.445 116.510 116.510

67.66283.000 150.662

84.06783.000 167.067

106.15883.000 189.158

111.97283.000 194.972

Box 10: Renterisiconorm en renterisico's vaste schuld in 2009 - 2012 1a 1b 2 3a 3b 4 5 6 7

Renteherziening op vaste schuld o/g Renteherziening op vaste schuld u/g Netto renteherziening op vaste schuld (1a - 1b) Nieuw aangetrokken vaste schuld Nieuwe verstrekte lange leningen Netto nieuw aangetrokken vaste schuld (3a - 3b) Betaalde aflossingen (netto) Herfinanciering (laagste van 4 en 5) Renterisico op vaste schuld (2 + 6) Renterisiconorm 8 Stand van de vaste schuld per primo (netto) 9 Het bij ministriële regeling vastgestelde percentage 10 Renterisiconorm (8 * 9) Toets renterisiconorm 10 Renterisiconorm 7 Renterisico op vaste schuld 11 Ruimte (+) / Overschrijding (-): (10 - 7)


Bedragen x € 1.000

2009 16.807 16.807 39.053 39.053 42.398 39.053 39.053

2010 44.575 44.575 79.864 79.864 30.637 30.637 30.637

2011 22.965 22.965 105.286 105.286 24.067 24.067 24.067

2012 31.512 31.512 127.393 127.393 28.186 28.186 28.186

336.268 20% 67.254

308.871 20% 61.774

279.805 20% 55.961

255.738 20% 51.148

67.254 39.053 28.201

61.774 30.637 31.137

55.961 24.067 31.894

51.148 28.186 22.962

207

208


3.5

Verbonden partijen

In de begroting en jaarstukken wordt aandacht besteed aan de verbonden partijen van de gemeente. Dit is vanwege bestuurlijke, beleidsmatige en/of financiële belangen en risico’s die samenhangen met verbonden partijen. Verbonden partijen zijn vennootschappen, stichtingen, verenigingen en gemeenschappelijke regelingen, waarin de gemeente deelneemt. Als criterium voor een verbonden partij geldt, dat de gemeente in die partij een bestuurlijk èn een financieel belang heeft. Onder bestuurlijk belang wordt verstaan: een zetel in het bestuur of het hebben van stemrecht. Met een financieel belang wordt bedoeld dat de gemeente middelen ter beschikking heeft gesteld die ze kwijt is in geval van faillissement van de verbonden partij en/of als financiële problemen bij de verbonden partij verhaald kunnen worden op de gemeente. Een gesubsidieerde instelling geldt als zodanig niet als verbonden partij. In de jaarrekening 2007 is een overzicht van de verbonden partijen van de gemeente opgenomen. In het duale stelsel heeft een college de bevoegdheid gekregen tot deelnemingen te besluiten. Daarvoor moet een college echter eerst de raad over een ontwerpbesluit horen. In de paragraaf Verbonden Partijen of in een nota Verbonden Partijen geeft de raad het college kaders voor deelnemingen. In oktober 2003 heeft uw raad de nota Verbonden Partijen vastgesteld. Naast een kader voor het aangaan van nieuwe deelnemingen c.q. het voortzetten van bestaande deelnemingen levert de nota ook een kader voor de vertegenwoordiging in private ondernemingen. Beleidvoornemens en ontwikkelingen ESSENT Per 1 juli 2008 is het groepsverbod uit de Wet Onafhankelijk Netbeheer (WON / Splitsingswet) in werking getreden. Dit betekent dat de nutsactiviteiten (de gas- en elektriciteitsnetten) van de energiebedrijven voor 1 januari 2011 verplicht ontvlecht moeten worden van de commerciële activiteiten (levering van gas en elektriciteit). Voor ESSENT betekent dit een splitsing in een netwerkbedrijf en in een productie-, handels-, en leveringsbedrijf waarin ook de buitenlandse activiteiten zijn ondergebracht (PLB). Het netwerkbedrijf is een gereguleerde activiteit onder toezicht van de Energiekamer (een kamer van de Nederlandse Mededingingsautoriteit). Het PLB is een onderneming die opereert op de geliberaliseerde energiemarkt. Na de splitsing zijn de aandelen in het PLB vrij verhandelbaar. Wij volgen de ontwikkelingen en de gevolgen voor onze aandelen ESSENT. Zonodig zullen wij voorstellen aan u voorleggen. Stichting medische opvang Asielzoekers Noord Nederland De stichting medische opvang Asielzoekers Noord Nederland zal per 1 januari 2009 worden opgeheven. Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers heeft het MOA-contract opgezegd. Het curatieve deel van de zorg voor asielzoekers zal vanaf 1 januari 2009 worden uitgevoerd door zorgverzekeraar Menzis. Het preventieve deel van de zorg voor asielzoekers zal vanaf 2009 worden uitgevoerd door de GGD. Stichting gebouw Kardinge Met ingang van 1 januari 2004 is het eigendom van het gebouw Kardinge overgedragen aan de gemeente Groningen, dienst OCSW. Hiermee is het openbare belang van de stichting komen te vervallen. Er is vanaf 1 januari 2004 sprake van een stichting in liquidatie. De eindcontrole van de Belastingdienst heeft plaatsgevonden en heeft niet geleid tot een naheffing. De stichting zal in 2008 worden geliquideerd. Het eigen vermogen zal door middel van een belastingvrije schenking vrijvallen in het dienstresultaat 2008. Ten aanzien van de overige verbonden partijen hebben zich na balansdatum 31 december 2007 geen bijzondere ontwikkelingen voorgedaan.


209

210


3.6

Grondbeleid

Visie Grondbeleid speelt een belangrijke rol bij het realiseren van de ambities van de stad. Het grondbeleid is een middel om de gemeentelijke doelstellingen op het gebied van ruimtelijke ordening en andere beleidsvelden te verwezenlijken. Grondbeleid is gericht op het tijdig realiseren van bouwlocaties. De nota's grondbeleid, grondprijzenbeleid, richtlijnen herziening grondexploitaties en resultaatbepaling vormen de kaders voor het voeren van het te voeren grondbeleid. Meer nog dan door deze kaders, wordt het resultaat van het grondbedrijf bepaald door de gemeentelijke doelstellingen op het gebied van ruimtelijke ordening en andere beleidsvelden met ruimtelijke implicaties zoals dit is vastgesteld in visies en plannen. Uitvoering Grondbeleid kan actief, passief of middels een tussenvorm worden gevoerd. Bij actief grondbeleid wordt de grond voor eigen rekening en risico aangekocht, bouwen woonrijp gemaakt en in eigen beheer uitgegeven. In de passieve rol draagt de marktpartij het volledige risico. Bij de tussenvorm is er sprake van locatieontwikkeling in samenwerking met de markt, waarbij het risico, de winst en de zeggenschap gedeeld wordt naar mate van de participatie. Kern van het grondbeleid is de keuze voor een actief grondbeleid dat gebaseerd is op het ruimtelijk-economisch beleidskader zoals geformuleerd in het structuurplan De Stad van Straks en haar opvolgers. Om de hierin geformuleerde doelstellingen te realiseren wordt in specifieke gebieden en ontwikkelingszones een actieve grondpolitiek gevolgd. Voor de periode tussen aankoop en ontwikkeling van de locaties wordt, daar waar dit markttechnisch gezien mogelijk is, middels exploitatie van de aangekochte locaties volgens een marktconforme standaard gestreefd om de inbrengwaarde van de locaties in de grondexploitaties zo laag mogelijk te houden. Een actief grondbeleid in specifieke gebieden en ontwikkelingszones betekent tegelijkertijd ook dat in een groot deel van de stad een ‘faciliterend grondbeleid’ wordt gevoerd. Samengevat: ‘een actief grondbeleid om ontwikkelingen te stimuleren en een faciliterend grondbeleid als de situatie het vraagt’. Om uitvoering te kunnen geven aan het grondbeleid is een instrumentarium noodzakelijk. De belangrijkste instrumenten zijn: de wet voorkeursrecht gemeenten; de onteigeningswet; de wet ruimtelijke ordening ( na 1 juli 2008); (strategisch) aankopen en bouwrijp maken en verkopen. Ter uitvoering van ons ruimtelijk ordeningsbeleid maken we gebruik van het grondbedrijf. Het grondbedrijf heeft onder meer het doel om uitvoering te geven aan het beleid en het genereren van middelen. De kern van het grondbedrijf is het realiseren van bouwgrondproductie voor onder andere woningbouw, kantoren en bedrijven. In de stad Groningen is steeds minder grond in eigendom van de gemeente. Vooral ontwikkelaars verwerven grond om hun eigen ontwikkelingen af te dwingen. Deze situatie geeft ons niet alleen minder invloed om het ruimtelijk orderingsbeleid te realiseren, maar ook minder invloed op het realiseren van de gewenste kwaliteit en duurzaamheid van de gewenste ontwikkelingen. Bovendien heeft deze situatie ertoe geleid dat er minder mogelijkheden zijn, waarbij we meeropbrengsten kunnen genereren uit de ontwikkelingen. Daarom willen we - daar waar het enigszins mogelijk en wenselijk is - ontwikkelingen van locaties zelfstandig starten.


211

Hierbij wordt met name gedacht aan de toekomstige woningbouwontwikkeling in Meerstad. Maar ook binnenstedelijke woningbouwontwikkelingen eventueel in combinatie met (sociale) voorzieningen, bouw en exploitatie van parkeervoorzieningen inclusief garages en deelname in exploitatie van onroerende zaken kunnen hieronder vallen. Om adequate ervaring op te doen wordt gestart met het pilotproject “Achter de Reitdijk”. Met deze pilot zullen circa 35 woningen gerealiseerd worden. Naar verwachting zullen de resultaten eind 2008-begin 2009 geëvalueerd worden. De in de begroting 2008 aangekondigde notitie rondom de gedachtevorming van een ontwikkelingsbedrijf zal eind 2008 gereed zijn en in 2009 breder worden bediscussieerd. Met inachtneming van de beleidsuitgangspunten uit de nota grondbeleid zal een eerste notitie rond een ontwikkelingsbedrijf opgesteld worden. Het voornemen is deze notitie in 2009 te bediscussieren.

Per 1 juli 2008 is de nieuwe grondexploitatiewet in werking getreden. Deze wet biedt een publiekrechtelijk instrumentarium voor kostenverhaal. Kostenverhaal betekent dat verevening van rendabele ontwikkelingen met niet rendabele ontwikkelingen binnen een gebied mogelijk is. Ook kan er een bijdrage ten behoeve van de financiering van bovenwijkse voorzieningen geheven worden. Daarnaast is het mogelijk om locatie-eisen bij een particuliere grondexploitatie te stellen. Uitgangspunt in die wet is dat de kosten die ten behoeve van de exploitatie van een bouwlocatie worden gemaakt, ten laste behoren te komen van degenen die de baten van de exploitatie ontvangen. Het privaatrechtelijke spoor blijft naast het publiekrechtelijke spoor bestaan. De grondexploitatiewet fungeert als stok achter de deur. Mocht het privaatrechtelijke spoor niet realiseerbaar zijn, kan via het publiekrechtelijke spoor verhaal van kosten afgedwongen worden. Het verhaal van kosten, maar ook verevening en locatie-eisen kunnen dan na vaststelling van het exploitatieplan worden afgedwongen via de bouwvergunning. De bouwvergunning wordt pas verstrekt nadat de (financiële) verplichtingen uit het exploitatieplan zijn nagekomen door de ontwikkelaar. In de komende periode zal het grondbeleid verder in overeenstemming worden gebracht met de nieuwe Wet Ruimtelijke Ordening en zal de implementatie plaatsvinden van de grondexploitatiewet in onze werkprocessen. Resultaten en reserve grondzaken Het grondbedrijf houdt zich nu nog in hoofdzaak bezig met het daadwerkelijk realiseren van bouwgrondproductie voor woningen, kantoren en bedrijven. Verwerving, planontwikkeling, bouwen woonrijpmaken en gronduitgifte, met de nodige ondersteunende activiteiten, zijn de belangrijkste onderdelen in het proces. Het grondbedrijf onderneemt en ondernemen betekent dat er per definitie financiële risico’s worden gelopen. Ondanks grote zorgvuldigheid en reëel begroten bij het opstellen van grondexploitaties, zullen er mee- en tegenvallers optreden. Vanuit het voorzichtigheidsprincipe en een stabiele gemeentebegroting c.q. financiële positie is het noodzakelijk dat een reserve (buffer) binnen het grondbedrijf aanwezig is. De reserve grondzaken wordt aangehouden om een toereikende buffer te hebben voor het opvangen van exploitatieschommelingen en risico’s van grondexploitaties. Om de toereikendheid van de reserves van het grondbedrijf te meten wordt de geprognosticeerde omvang van de reserve van het grondbedrijf vergeleken met de benodigde omvang. De geprognosticeerde omvang van de reserve bestaat uit het actuele saldo van de reserve grondzaken inclusief rentebijschrijving bestemmingsreserve Euroborg en grondbank en de verwachte toekomstige resultaten en onttrekking die ten gunste c.q. ten laste komen van de reserve grondzaken en grondbank. De geprognosticeerde omvang van de reserve grondzaken en grondbank, rekening houdend met toekomstige resultaten, bedraagt circa 41,7 miljoen euro.

212


Bij bepaling van het verwachte resultaat zijn de uitgangspunten gebruikt zoals deze zijn neergelegd in de nota resultaatbepaling. De uitgangspunten zijn als volgt: Goed koopmansgebruik; gerealiseerde winsten worden verantwoord in de exploitatie onder aftrek van de nog te verwachten kosten; de nog te verwachten opbrengsten worden buiten beschouwing gelaten; winsten worden bepaald op jaarbasis; verliezen die op enig moment benoembaar, kwantificeerbaar, onontkoombaar en voorzienbaar zijn, worden als verlies genomen in het betreffende boekjaar; de waardering van het actief geschiedt tegen historische kostprijs of lager verwachte opbrengstwaarden. De afwaardering wordt ten laste van de exploitatie gebracht. Winsten en verliezen worden ten gunste of ten laste van de reserve Grondzaken gebracht. Voor de komende jaren wordt als peildatum 31 december aangehouden. In de begroting 2009 bedraagt het verwachte resultaat 869 duizend euro (negatief). Risico´s van het grondbedrijf in relatie tot de reserve grondzaken en risicobeheersing In de kadernota herijking weerstandsvermogen en risicomanagement is aangegeven dat de boxenrisicomethode gehanteerd zal gaan worden als de methode voor het bepalen van het weerstandsvermogen. De kadernota is op 20 december 2006 door uw raad vastgesteld. De risicoboxenmethode heeft drie soorten risico’s. Met de risico’s die opgenomen zijn in box 1 en 2 is rekening gehouden in de grondexploitatie waarover de raad een besluit genomen heeft. Voor het bepalen van de noodzakelijke omvang van de egalisatiereserve zijn de in box 3 aangegeven risico’s van de lopende grondexploitatie relevant. De risico’s in box 3 zijn met name gebaseerd op mogelijke ontwikkelingen in de toekomstige opbrengsten en kosten in de grondexploitaties en zijn niet opgenomen in de grondexploitatie, maar kunnen het planresultaat beïnvloeden. De uitkomst van de boxenmethode is dat concreet per risico wordt aangeduid wat de kans is dat deze zich voordoet en hoe dit risico is te beheersen. Vervolgens worden volgens een vaste methodiek alle genoemde kansen en beheersingsmogelijkheden gewaardeerd. Doordat er meer inzicht is in de risico’s per project en dus ook op totaalniveau en doordat ze op een vergelijkbare wijze gewaardeerd zijn, worden de bedrijfsrisico’s tot een beperkt aantal hoofdpunten teruggebracht. Daarmee is een beter risicomanagement mogelijk voor het totale grondbedrijf. De boxenrisicomethode is gebaseerd op het boxenmodel van de lopende grondexploitaties. Voor de (grond) exploitaties, waarvoor nog geen uitvoeringskrediet beschikbaar is gesteld, wordt aangenomen dat er voldoende bijsturingsmogelijkheden aanwezig zijn, dan wel subsidiebronnen of nieuwe beleidsmiddelen om een eventueel tekort af te dekken. Uitgangspunt bij de boxenrisicomethode is dat allereerst de omvang van de risico’s in beeld gebracht worden Na het kwantificeren van de risico’s worden de mogelijke dekkingsbronnen beoordeeld. Voor het bepalen van de noodzakelijke omvang van de egalisatiereserve zijn de in box 3 aangegeven risico’s van de lopende grondexploitatie relevant. Per 1 april 2008 zijn de risico’s met behulp van de boxenrisicomethode gekwantificeerd. De minimale omvang van de risico’s die verband houden met grondexploitaities, plankostencomplexen en nog in exploitatie te nemen gronden bedraagt 69,3 miljoen euro. De minimale omvang van de risico’s voor de grondexploitaties per 31 december 2008 kan momenteel aangegeven worden met bandbreedtes. Naar schatting zal het benodigde weerstandsvermogen aan het einde van 2009 liggen tussen 60 tot 75 miljoen euro. Rekening houdend met de verwachte toevoegingen en onttrekkingen na 2009 zal de omvang van de reserve grondzaken en grondbank tezamen circa 41,7 miljoen bedragen. Ten opzichte van de minimaal vereiste omvang bedraagt het tekort 18,3 tot 33,3 miljoen euro. De dekking van het tekort zal op andere wijze voorzien moeten worden.


213

Sturing en verantwoording Gedurende het jaar wordt in de diverse planning- en controldocumenten zoals de begroting, tussenrapportages en de jaarrekening gerapporteerd over de afzonderlijke onderdelen van het grondbeleid. Daarnaast wordt jaarlijks over het gevoerde grondbeleid gerapporteerd in de rapportage Grondbank en tweemaal per jaar met de rapportage Grondbedrijf en de bijlage Staat P. In de rapportage grondbedrijf wordt een samenvatting gegeven van de stand van zaken en ontwikkelingen van het grondbedrijf inclusief het grondbezit. De staten P geven de stand van zaken per grondexploitatie weer. De bestaande regels over de winstafroming worden gevolgd en in de Staten P/ rapportage grondbedrijf wordt hierover verantwoording afgelegd. Verder wordt jaarlijks op basis van de geldende regelgeving voor slotcalculaties een planning opgesteld voor de slotcalculaties. Naar verwachting kunnen de slotcalculaties van de af te sluiten complexen in 2009 aan het einde van het desbetreffende kalenderjaar gereed zijn om daarna ter besluitvorming aangeboden te worden. De planning van de slotcalculaties is weergegeven in de diverse planning- en controldocumenten zoals de begroting en de tussenrapportages. Sturing en verantwoording staat stevig in de belangstelling. Zo hebben zowel de accountant als de onderzoekers Postma en Klaassen geconstateerd dat de sturing en verantwoording van de Dienst RO/EZ verbetering behoeft. In dat kader loopt binnen de Dienst RO/EZ de zogenaamde Veranderagenda, gericht op het invulling geven aan de aanbevelingen als verwoord in vooral de rapporten van Andersson en Postma. Momenteel werken we aan een notitie, bedoeld om een principiële dicussie te krijgen hoe we ‘op een betekenisvolle wijze’ (citaat Postma) projecten vooraf voor kunnen leggen aan uw raad, gericht op integrale besluitvorming over inhoud/kwaliteit, tijd en geld. Verder beoogt de notitie ook om binnen de Dienst een uniforme werkwijze te hanteren ten aanzien van actualisering exploitatieopzetten, kredieten, verantwoording etc. Naar verwachting zal deze notitie eind 2008 gepresenteerd kunnen worden. Na vaststelling van deze notitie zal een uitwerking moeten worden gegeven in operationele instructies.

214


3.7

Bedrijfsvoering

Centraal in de ontwikkeling van de bedrijfsvoering van de gemeente Groningen staan twee programma’s: Stad en Stadhuis en Bedrijfsvoering en Organisatieontwikkeling. In paragraaf 3.8 zijn de activiteiten voor 2009 van deze programma’s uitgewerkt. In paragraaf 3.7 komen de volgende onderwerpen aan de orde: Sociaal Convenant In 2008 is gewerkt aan een nieuw sociaal convenant met de vakbonden voor de jaren 2008-2010. In 2009 zal de uitwerking van twee belangrijke thema’s centraal staan: Arbeidsvoorwaarden en rechtspositie; We streven naar arbeidsvoorwaarden die de inzetbaarheid en mobiliteit van medewerkers ondersteunen, ook op oudere leeftijd. Een belangrijke randvoorwaarde hierbij is de actualisering van de Sociale Leidraad. Medezeggenschap en participatie; de discussie wordt afgerond over de inrichting van een vorm van centrale medezeggenschap (COR) op een aantal afgebakende onderwerpen. Indien wordt gekozen voor een COR, zal nadere afstemming plaatsvinden tussen betrokken partijen over de taken en bevoegdheden van GO, COR en ondernemingsraden.. Een aantal onderwerpen van het concept Sociaal Convenant is reeds ter hand genomen. Het betreft Personeelsontwikkeling en personeelsplanning, een onderwerp waarvoor in 2008 de voorbereidende werkzaamheden zijn afgerond. De doelstellingen voor 2009 treft u verderop in deze paragaaf aan. Het tweede onderwerp is Arbo en gezondheid. De bij dit onderwerp horende activiteiten zijn in 2008 grotendeels afgerond door vaststelling en implementatie van herijkt beleid, contractering van een nieuwe arbodienstverlener en de aanschaf van de digitale verzuimassistent. Voor 2009 stellen we ons ten doel het in gebruiknemen van de digitale verzuimassistent en de werkbelevingsonderzoeken in de diensten, hetgeen moet leiden tot verdere verzuimpreventie. Leeftijdsbewust personeelsbeleid en strategische personeelsplanning In 2008 is de kadernota strategisch personeelsbeleid 2008 t/m 2010 Personeel in Balans vastgesteld door ons college. De diensten hebben de opdracht gekregen om een personeelsplanning op te stellen voor de jaren 2008 tot 2012 en dienstgebonden actieplannen voor leeftijdsbewust personeelsbeleid op te stellen voor de jaren 2009 en 2010. Uit de personeelsplanning en actieplannen komen twee hoofdlijnen prominent naar voren. De eerste betreft de noodzakelijke instroom van jongeren. Tot 2011 is er weinig natuurlijke uitstroom van pensioengerechtigde medewerkers te verwachten, maar er is wel een roep om verjonging. Reden hiervoor is dat vanaf 2011 een grotere uitstroom op gang komt (431 medewerkers in de periode 20112015). De tweede hoofdlijn betreft de noodzaak om extra te investeren in de huidige, zittende medewerkers ten einde de kwaliteit en professionaliteit van de dienstverlening de komende jaren op peil te houden. Deze hoofdlijnen zijn vertaald naar concrete doelstellingen voor het begotingsjaar 2009. Het huidige streefcijfer voor instroom van jonge medewerkers tot 30 jaar op junior functies (totaal 8 jongeren per jaar) wordt verdubbeld. In 2009 stromen 16 jongeren in op junior-functies. Deze functies worden gecreëerd door taken te herschikken als een reguliere vacature vrijkomt. Door juniormedewerkers te koppelen aan oudere, vertrekkende medewerkers wordt opgebouwde kennis behouden (kennismanagement). Het streefcijfer voor instroom van jongeren kan worden verhoogd door jongeren tijdelijk voor de duur van 1 of 2 jaar bovenformatief aan te stellen, totdat de beoogde vacatures vrijkomen (vanaf 2011). Hiervoor zijn extra incidentele middelen nodig. Daarnaast reserveren we 60 reguliere stageplekken voor MBO-ers (o.a. BBL-trajecten), HBO-ers en WO-ers. Ook stellen wij ons ten doel 25 werkstageplekken te realiseren voor personen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Tot slot achten wij het realistisch om vanuit de allochtone kandidatenpool van het CMC, 12 allochtone kandidaten in te laten stromen op reguliere functies. Gezien de intensivering van deze instroom willen we waarborgen dat er voldoende mentoren/coaches zijn om deze groepen te begeleiden (meester/gezel constructie).


215

Naast de inspanningen voor instroom van doelgroepen, investeren wij in 2009 in het zittend personeel. Wij stellen ons ten doel om uiterlijk 31 december 2009 met alle medewerkers een functionering- en beoordelingsgesprek te hebben gevoerd en met alle medewerkers die drie jaar of langer in dienst zijn een persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) op te stellen. In 2009 wordt personeelsplanning ingebouwd binnen de jaarlijkse verantwoordingscyclus van de gemeente. Jaarlijks rapporteren diensten, op basis van concernrichtlijnen, kwantitatief en kwalitatief in de dienstbegrotingen rekening over de consequenties van organisatie-ontwikkeling voor het personeel. In dat kader wordt ook in 2009 een onderzoek gedaan naar de omvang van het ambtelijk apparaat door een benchmark. In 2009 onderzoeken we ook of horizontale en verticale loopbaanpaden kunnen worden gecreëerd binnen functiefamilies zodat medewerkers inzicht krijgen in mogelijke carrière perspectieven. Ook biedt het de organisatie de mogelijkheid om vanuit het organisatiebelang te sturen op gewenste functie-ontwikkelingen. Tot slot wordt in januari 2009 gemeentebreed een ‘projectenkalender’ ingevoerd, bedoeld voor talentvolle medewerkers die eens iets anders willen (bv. in de vorm van een snuffelstage, tijdelijk project, detachering etc.). De gemeenteraad Revitalisering lokale politiek De in 2008 ingezette cultuurverandering (Veranderagenda) is voor uw raad van grote betekenis. De (tijdelijke) raadscommissie cultuurverandering mag illustratief zijn voor het belang dat uw raad aan deze ontwikkeling hecht. Daarbij gaat het er om dat de raad het college kan beoordelen op het feit dat verouderde en/of achterhaalde werkwijzen voor nieuwe eigentijdse worden ingeruild, werkwijzen die niet in de laatste plaats kunnen bijdragen aan de verbetering van het raadsdebat. De gemeenteraad heeft tevens uitgesproken dat de cultuurverandering ook op de raad zelf betrekking dient te hebben. Hier sluit de Veranderagenda naadloos aan bij het in 2002 (nieuwe gemeentewet) ingezette vernieuwingsproces. De raad heeft daarbij drie aandachtspunten genoemd: De raad wil vaker aan de voorkant van het beleidsproces zitten; de kwaliteit van het debat (minder op details) dient te worden verbeterd; de informatie moet politieker worden beoordeeld. Alle drie genoemde gewenste cultuurveranderingen zullen ook voor de raad leiden tot ateliers, waarin gewerkt wordt aan een beter functioneren. Hier werken in de voorbereiding de griffie en de externe adviseurs van Berenschot nauw samen. Want ook op deze aspecten zal de raad het niet alleen kunnen. Ook hier ligt de samenwerking met het college, en dus met de boven genoemde adviseurs voor de hand. Als de raad vaker aan de voorkant van het beleidsproces wenst te opereren, is er in die gevallen geen behoefte aan een kant en klaar “één-dimensionaal” oplossend raadsvoorstel, maar veel eerder aan een probleemverkennend c.q. –verhelderend discussiestuk van de zijde van het college. En dat laatste heeft weer consequenties voor de wijze waarop het college de gemeentelijke diensten aanstuurt. Zo zal de raad ongetwijfeld moeten leren een te detaillistische benadering van raadsvoorstellen te voorkomen; anderzijds dienen raadsvoorstellen daartoe ook geen aanleiding te geven. Want als een raadscommissie het karakter van een werkoverleg krijgt is tenminste één van beide vergaderingen overbodig. En het politiek beoordelen van informatie wordt inderdaad gemakkelijker, als de politieke aspecten die daarbij spelen, nadrukkelijker worden aangegeven. De raad stelt zich ten doel de vraag naar informatie beter te articuleren; van het college wordt verwacht dat het aanbod aan informatie rekening houdt met het politiek functioneren van de raad. De voorgestane revitalisering van de lokale democratie is daarmee bovenal een kwestie van (nieuwe) aansturing, door de raad zelf, maar ook van de kant van het college. Dat is de gezamenlijke opdracht voor de komende periode. In die gezamenlijke opdracht dienen we er wel van doordrongen te zijn dat raad en college verschillende verantwoordelijkheden en rollen hebben. Het zal de kunst zijn de goede balans te vinden tussen die gezamenlijke opdracht en gescheiden verantwoordelijkheden. De interne driehoek, het overleg tussen burgemeester, secretaris en griffier, zal hierbij een belangrijke regisserende rol dienen te spelen.

216


De Ombudsman De Ombudsman behandelt klachten van burgers over zaken en personen waarvoor de gemeente Groningen verantwoordelijk is. Ook in 2009 zal de inzet van het Ombudsinstituut vooral gericht zijn op herstel van het verstoorde evenwicht tussen burgers en de gemeente. Dit gebeurt via een zogenaamde interventie waarbij de Ombudsman zo snel als mogelijk weer op afstand gaat staan. Als er sprake is van (vermeende) fouten of als de verschillen van opvatting tussen burger en gemeente groot zijn, zal een (schriftelijk) onderzoek worden uitgevoerd. Dit resulteert altijd in een rapportage of eindrapport aan het college en de gemeenteraad, al dan niet met aanbevelingen. In voorkomende gevallen zal een incidentele klacht van een burger, nadat die is afgedaan, leiden tot een breder vervolgonderzoek. Dit is aan de orde als er aanwijzingen zijn voor min of meer structurele tekortkomingen in de organisatie, waarbij de verwachting is dat meerdere burgers daar last van gaan ondervinden. Er zijn situaties waarbij burger en gemeente er samen echt niet meer uitkomen, maar een oplossing wel gewenst is. Bemiddeling door de Ombudsman kan dan perspectief bieden. In 2008 is een verbeterd registratiesysteem ingevoerd over aantallen, herkomst en aard van de klachten. Daaruit kan worden afgeleid dat het aantal burgers dat contact zoekt met de Ombudsman niet toeneemt, maar dat de aard van de klachten wel complexer wordt. Dit brengt een andere invulling van de onderzoekscapaciteit van het Ombudsinstituut met zich mee. Uiteraard zal ook de relatie met het niveau van de gemeentelijke dienstverlening een aandachtspunt blijven. De voortdurende ontwikkelingen, onder meer op het gebied van de digitalisering, zullen met belangstelling worden gevolgd.


217

218


3.8

Stad & Stadhuis en Bedrijfsvoering & Organisatieontwikkeling

Het gezamenlijk doel voor beide programma’s is het verbeteren van dienstverlening aan burger, bestuur en organisatie. Centrale thema’s hierin zijn de ontwikkeling van de publieke dienstverlening (Stad & Stadhuis) en de ontwikkeling van de bedrijfsvoering binnen de organisatie van de gemeente Groningen (Bedrijfsvoering & Organisatieontwikkeling: B+O). 3.8.1


Stad & Stadhuis Het programma Stad en Stadhuis ontwikkelt en verbetert de kwaliteit van de gemeentelijke dienstverlening. Uitgangspunten daarbij zijn: De dienstverlening wordt vormgegeven vanuit het perspectief van de burger; Een voortvarende doorontwikkeling van electronische dienstverlening, met aandacht voor doelgroepen die via andere kanalen willen en moeten worden benaderd; De gemeente Groningen levert kwaliteit en maatwerk. Deze uitgangspunten zijn in 2006 vastgelegd door ons college in de visie op publieke dienstverlening 2010. In samenhang met het programma Bedrijfsvoering en Organisatieontwikkeling wordt gewerkt aan de verbetering van de dienstverlening voor de burger, het bestuur en de organisatie. De herijking van de visie op publieke dienstverlening tot 2014 is nodig om een bindend raamwerk te bieden op basis waarvan heldere keuzes gemaakt kunnen worden binnen beide programma’s. De visie en de uitwerking ervan in de vorm van een dienstverleningsconcept zal de komende jaren het richtinggevende perspectief geven voor de doorontwikkeling van onze dienstverlening. De uitgangspunten van het programma zijn terug te vinden in de verschillende projecten die vallen onder Stad & Stadhuis. Een aantal resultaten staat hieronder weergegeven. Bedrijfsvoering & Organisatieontwikkeling B+O gaat over de ondersteunende processen. Deze ondersteunende processen zijn nodig om dienstverlening aan burgers, bestuur en organisatie te organiseren. Doelstelling van B+O is om gezamenlijk én in samenhang te werken aan de professionalisering van deze processen, waardoor de gemeente Groningen is voorbereid op de toekomst en waardoor we in staat zijn om ons aan te passen aan de eisen die het bestuur en de omgeving aan ons stelt. Deze processen raken al onze ondersteunende functies, waarvan de personele, de I&A en de financiele functie het meest in het oog springen. We hebben voor een streefbeeld voor ogen, dat gericht is op 2010. De ondersteunende functies zijn in 2010:

de basis voor het in samenhang (be)sturen van het concern; gericht op eenmalige vastlegging van gegevens in digitale vorm; continu gericht op innovatie/verbetering van de processen en op besparing daarbinnen; gericht op het vergroten van het kostenbewustzijn; gericht op het standaardiseren en delen van gevens, processen en kennis.


219

3.8.2

Hoe staan we ervoor?

Stad & Stadhuis De meest in het oog springende resultaten van Stad en Stadhuis zijn de verbeteringen op het gebied van de dienstverlening. Goede cijfers halen we op de telefonische bereikbaarheid van de gemeente; de dienstverlening aan de publieksloketten wordt hoog gewaardeerd met gemiddeld een 8. Brieven die de gemeente schrijft aan burgers worden gemiddeld gewaardeerd met een 7, 2. Het nieuwste kanaal van de gemeentelijke dienstverlening, het chatten op het internet, wordt goed gebruikt (tot zo’n 90 chats per dag). Op het gebied van internet is het nieuwe content management systeem (dit is het systeem waarmee ons Internet wordt beheerd) van de gemeentelijke website aangeschaft en deels geïmplementeerd. Nieuw is de nadruk op de wijkcommunicatie. Meer dan 40 wijkpagina’s worden gevuld met wijkgerichte informatie. In 2008 worden voorbereidende werkzaamheden verricht om de overgang naar een nieuwe gemeentelijke telefooncentrale begin 2009 mogelijk te maken (in het kader van professionalisering van de telefonie). De pilot A-produkten (A-produkten zijn basale gemeentelijke producten) is een concrete uitwerking van de visie 2010. Een voorbeeld van een A-produkt is het doorgeven van een verhuizing. Een gemeentebreed kwaliteitshandvest is in voorbereiding, dit wordt begin 2009 ingevoerd. Groningen is aangesloten op www.epetities.nl. Deze site is samen gelanceerd met www.stemtmijnraad.nl. Daarmee is te zien hoe de fracties binnen de raad hebben gestemd over diverse onderwerpen. Europa heeft het project Smart Cities goedgekeurd en daarmee start Groningen met dit driejarige project op het gebied van digitale dienstverlening. Groningen is door overige internationale partners (rondom de Noordzee) met klem gevraagd in dit project te participeren, dit vanwege onze expertise op dienstverlening. Groningen is dan ook in Smart Cities verband trekker van het onderdeel draadloze internet-toepassingen in de stedelijke omgeving ten behoeve van dienstverlening (Draadloos Groningen). 3.8.3

Wat gaan we ervoor doen?

Stad & Stadhuis Een groot deel van de projecten van 2008 loopt door tot in 2009. Kernpunt is de uitwerking van het dienstverleningsconcept (op basis van de visie 2014) en de verdere implementatie daarvan binnen de gemeente. In 2009 zal de aandacht gericht blijven op de verbeterpunten op het gebied van de telefonische en schriftelijke kwaliteit van dienstverlening. Zo wordt een digitaal ‘Stijlweb Stad’ ontwikkeld en digitaal ontsloten. Het e-mailverkeer wordt ondersteunt door middel van een zogenaamd workflow systeem. Dit voorkomt dat mailtjes verdwijnen in de grote gemeentelijke organisatie, maar gevolgd kunnen worden waardoor we beter in staat zijn de klant van een adequaat antwoord te voorzien. Met behulp van de nieuwe telefonieomgeving kan de verdere professionalisering van het telefoniekanaal vorm krijgen bij de verschillende diensten. De nieuwe omgeving is gebaseerd op een gemeentebrede inventarisatie van wensen en eisen voor de nieuwe telefooncentrale. Technische belemmeringen tussen loketten worden hierdoor weggenomen. De aandacht kan zo beter uitgaan naar de kwaliteit van deze dienstverlening. Smart Cities wordt uitgewerkt op de onderdelen ‘draadloos Groningen’, ‘regeldrukvermindering’ en ‘frontofficeontwikkeling’. Groningen participeert met de overige projectpartners in dit Europaproject. Het resultaat van Smart Cities is dat deze ontwikkelingen door europese samenwerking een extra stimulans krijgen en het makkelijker wordt om kennis en expertise van elders in huis te halen. Er wordt verdere invulling gegeven aan de wijkgerichte communicatie. Dit houdt in dat de gemeentelijke informatie en de besluiten die voor een specifieke wijk van belang zijn, direct op de

220


betreffende wijkwebsite terecht komen. Dit is een concrete uitwerking van het met de wijkorganisaties afgesloten convenant. Projecten op het terrein van burger en bestuur (waaronder het project bekendmakingen) vinden voortgang. Een visie op burgerparticipatie wordt ontwikkeld (geeft meer inzicht in de samenhang vanuit de verschillende beleidsterreinen). De verdere implementatie van het nieuwe content management systeem van de gemeentelijke website vindt plaats.

Bedrijfsvoering & Organisatieontwikkeling Het programma is een meerjarenprogramma voor de jaren 2007 tot en met 2010. Om ons streefbeeld te bereiken zijn in de eerste jaren van het programma (2007 en 2008) onderzoeken gedaan naar de huidige situatie binnen de ondersteunende processen en functies. Verder is voor een aantal functies een beeld geschetst van de situatie in de toekomst en zijn de activiteiten erop gericht dat deze toekomstige situatie wordt gerealiseerd. Zo werken we toe naar de inrichting van een nieuw financieel systeem dat ons in staat stelt te beschikken over de juiste financiële stuurinformatie op het juiste moment. Ook hebben we een visie ontwikkeld over de informatiehuishouding en die we in 2009 gaan doorvoeren. Hierbij dienen nog keuzes gemaakt worden over hoe we de sturing en uitvoering ervan gaan inrichten. Denken in processen krijgt in 2009 een stevige plaats binnen het programma B+O. Ondersteunende processen gaan regelmatig dwars door de ondersteunende functies en dwars door de diensten heen. De inrichting van de ondersteunende organisatie is afhankelijk van en volgend op de loop van processen. Kritisch kijken naar het zo efficient en effectief mogelijk inrichten van de processen gaat over samenhang in de sturing en is gericht op continue innovatie en verbetering. Denken in processen is ondergebracht in het thema Procesinnovatie. Procesinnovatie gaat over het ontwerpen en herontwerpen van processen, waarbij naast de procesvastlegging in een concernpakket MAVIM ook zaken als informatiestromen gericht op sturing, koppeling tussen informatiesystemen, efficiente en effectieve vastlegging van gegevens en workflow een plaats krijgt. Een aantal diensten is voorzichtig gestart met een procesinnovatieteam en vanuit het programma B&O wordt deze ontwikkeling gestroomlijnd voor de gehele gemeente. Wellicht gaat een concern-procesinnovatieteam ontstaan en wordt een aantal concernprocessen doorgelicht. Tot slot zijn de ontwikkelingen die voortvloeien uit de herijking van de visie op Publieke Dienstverlening, met als horizon 2014, mede bepalend voor de activiteiten die worden uitgevoerd op het gebied van bedrijfsvoering & organisatieontwikkeling. In het najaar van 2008 bepalen we welke concrete activiteiten we in 2009 gaan uitvoeren om onze doelstelling te bereiken. Subdoelen binnen de middelenfuncties, de zogenaamde deelprogramma’s, zijn voor 2009 onder andere: Procesinnovatie en organisatieontwikkeling. Op basis van een nog te maken plan gaan we procesdenken binnen de gemeentelijke organisatie meer gestalte geven door een aantal concernbrede processen te (her)ontwerpen. Personeel & HRM We willen meer inzicht hebben in de opbouw van ons personeelsbestand om tijdig in de kunnen spelen op knelpunten in de toekomst. De ontwikkeling van de gemeentelijke organisatie speelt hierbij natuurlijk een grote rol. De organisatie van nu is niet de organisatie van de toekomst. We moeten nu wellicht strategische keuzes maken om op latere momenten niet in de problemen te komen. ARBO- en verzuimbeleid is in 2009 zeker een speerpunt. We willen sneller en effectiever (digitaal) inzicht hebben in het verzuim binnen de gemeentelijke organisatie en in de oorzaken ervan. We gaan daarom in 2009 verbeteringen doorvoeren in systemen en de inrichting ervan.


221

Informatisering & Automatisering In 2009 worden belangrijke keuzes gemaakt over hoe we de informatiehuishouding van de gemeente inrichten om ook op dit vlak de toets der kritiek nu en in de toekomst te kunnen doorstaan. Het gaat om inrichten, maar ook om andere zaken zoals het beveiligen van onze informatie, het verminderen van het aantal gebruikte pakketten en het op orde hebben en houden van onze machinepark en alles daar omheen. Omdat we ons tot doel stellen eenmalig digitaal vast te leggen (en omdat de wet het van ons eist) staat 2009 ook in het teken van het opleveren van de Basisregistratie Gebouwen op 1 juli 2009. Binnen de DIV-functie zijn grote veranderingen aan de orde door de steeds verdergaande digitalisering; het personeel binnen deze functie zal ook in 2009 hiervoor verder worden opgeleid. Financiën & Control In 2009 staat de aanbesteding een nieuw nieuw financieel systeem op de agenda. Een financieel systeem, dat goed communiceert met andere systemen en dat de juiste stuurinformatie op het goede moment levert, nu en in de toekomst. Inkoop Het jaar 2009 staat rondom het thema inkoop in het teken van het verbeteren van de informatie over inkoop. Het verder verbeteren van Inkoopnet draagt hieraan bij, maar ook de samenhang van Inkoopnet met het nieuw aan te schaffen financieel pakket. Op het gebied van digitale factuurverwerking gaan we in 2009 grote stappen maken, wat consequenties heeft voor de inkooporganisatie als geheel. Concerncommunicatie In 2009 zullen steeds meer burgers hun communicatie met de gemeente zoeken via de electronische weg. We gaan zoveel mogelijk toepassingen hiervoor gereed maken. De communicatie binnen de gemeentelijke organisatie moet ook bij de tijd blijven. We gaan daarom in 2009 de medewerkers vragen naar de wensen en de verwachtingen. Tot slot staat 2009 in het teken van de veranderingen en verbeteringen op het gebied van huisstijl. De nieuwe huisstijl zal in 2009 worden doorgevoerd. Facilitaire Zaken & Huisvesting Dit deelprogramma gaat onder andere over inkoop, huisvesting, factuurmanagement en contractenbeheer. Het is nog sterk dienstgericht en in 2009 gaan we meer duidelijkheid verschaffen over wie waarvoor verantwoordelijk is. Ook hier speelt procesdenken een belangrijke rol en daarom gaan we wellicht een aantal dienstbrede processen in dit deelprogramma (her)ontwerpen. Bestuurlijke & Juridische zaken Juridische zaken zijn sterk dienstgerelateerd. Vanuit het concerndenken gaan we binnen dit deelprogramma samen met de diensten een model ontwikkelen hoe we de sturing en regie op deze functie concernbeerd beter vorm kunnen geven. Door in 2009 een methode van audits en monotoring toe te passen (hoe verlopen processen binnen diensten), versterken we de juridische functie.

222


3.8.4


Stad & Stadhuis Stad en Stadhuis is (samen met B+O) een meerjarenprogramma. Eind 2008/begin 2009 wordt de projectenportefeuille opnieuw samengesteld, in lijn met de visie op dienstverlening en het dienstverleningsconcept. B+O en S&S stelt in stuurgroepverband de verdeling van de beschikbare middelen op. Bedrijfsvoering & Organisatieontwikkeling Het benodigde budget wordt gedekt uit de begroting voor het budget voor Bedrijfsvoering & Organisatieontwikkeling en Stad & Stadhuis voor 2009. In 2009 is wederom ca. 4 miljoen euro beschikbaar voor beide programma’s, waarbij inbegrepen de middelen voor I-beveiliging en basisregistraties. Een groot aantal activiteiten uit Stad & Stadhuis draagt bij aan de verbetering van de bedrijfsvoering. En andersom is het noodzakelijk eerst de bedrijfsvoering op orde te hebben en dan kan mede daardoor het ambitieniveau van Stad & Stadhuis realistischer worden ingevuld. De verdeling van de middelen wordt gebaseerd op een goed evenwicht tussen de ontwikkelingen in de beide programma’s en zal in werkbegrotingen op projectniveau worden uitgewerkt. Het gaat om een meerjarig programma. Tussentijds sturen en bijstellen van het programma hoort daarbij. Het overzicht van bestemming en kosten binnen het geheel van beide programma’s is naar jaarschijven gemeten indicatief. Zo kan de opstelling van de rijksoverheid, bijvoorbeeld bij basisregistraties, leiden tot versnelling of vertraging. Hierbij past, dat bestemd geld overgeheveld kan worden.


223

224


3.9

Stadsdeelprogramma 2009 - 2012

In het stadsdeelprogramma maken wij jaarlijks duidelijk welke extra maatregelen er nodig zijn in de wijken. De wijken kunnen daarnaast natuurlijk rekenen op de reguliere gemeentelijke inzet op bijvoorbeeld de terreinen van onderhoud, beheer, verkeer en parkeren, onderwijs, voorzieningen, woningbouw en stedelijke economie. Het stadsdeelprogramma biedt de mogelijkheid om: 1. die brede inzet en programma’s voor de wijken overzichtelijk te presenteren; 2. in prioritaire gebieden er een flinke schep bovenop te doen door middel van de wijkvernieuwing en het Nieuw Lokaal Akkoord; 3. nieuwe ontwikkelingen in de wijken op gang te brengen, het wijksgewijs werken te stimuleren, en organisatorisch en financieel snel acute problemen in de wijken op te lossen. Het stadsdeelprogramma laat de verdeling van de middelen over de wijken zien. Daarbij zijn de bijdragen van de betrokken gemeentelijke diensten en gemeentelijke programma’s aan het wijksgewijs werken inzichtelijk gemaakt. In 2009 leggen we extra accent bij de uitvoering van het maatregelenpakket voor de Vogelaarwijken. Hierbij is het goed te bedenken dat de stadsdeelbudgetten voor de wijken vooral ook zijn bedoeld om het wijksgewijs werken te stimuleren. Wij verwachten met het budget van 2 miljoen euro een veelvoud aan investeringen in de wijken te realiseren. Zo wordt bijvoorbeeld het project Zuid Paraat dankzij de inzet van o.a. de politie en MJD uitgevoerd met een relatief klein bedrag uit het stadsdeelbudget. Ook het Gamefitheater in de Buitenhof is een goed voorbeeld van het stimuleren van investeringen in de wijk. Hier hebben bewoners zelf aan fondsenwerving gedaan. We willen in ons beleid streven naar onderscheidende wijken, daarom is het nodig de wijken volgens eenzelfde systematiek in beeld te brengen. Voor de ontwikkeling van een dergelijke systematiek is in 2008 een pilot gestart. Een heldere analyse van en visie op alle te onderscheiden wijken zal ook het gesprek met bewoners over de ontwikkelingen in de wijk en programma’s voor de wijk structureren en stimuleren. Bewonersparticipatie In het stadsdeelprogramma gaat het om de wijken en haar bewoners. Daarom komt het jaarlijkse stadsdeelprogramma ook in nauw overleg met hen tot stand. In 2008 heeft het Convenant tussen wijkorganisaties en gemeentebestuur de plaats ingenomen van de voormalige Gedragscode. Een belangrijk nieuw onderdeel vormt de participatieparagraaf, een idee dat in februari 2007 werd aangedragen door uw raad. Wijkorganisaties worden met dit instrument in staat gesteld een advies te leveren bij ieder voorstel dat de wijk aangaat. Voor ons college en uw raad is op deze manier bij ieder voorstel duidelijk hoe met participatie wordt omgegaan. Het is een nieuwe invulling van een oude wens om betrokkenheid en invloed van burgers een duidelijke plaats te geven. Een goede informatievoorziening over wijkgebonden zaken is hiervoor een noodzakelijke voorwaarde. In 2007 zijn we gestart met www.mijnwijk.groningen.nl, een mooi begin van informatieverstrekking dat om een sterk vervolg vraagt. Informatie uit de gemeentelijke organisatie die voor de wijken van belang is, moet beter beschikbaar worden gemaakt en op een adequate wijze gepresenteerd worden aan de wijk.


225

Goed idee We zijn gestart met “Doet u Mee met een Goed Idee” Naast de bestaande gemeentelijke verantwoordelijkheid in wijken roepen wij de Stadjers zelf op met ideeën te komen die de leefbaarheid verbeteren. Per wijk is extra geld beschikbaar gesteld voor burgerinitiatieven die hieraan bijdragen. Zo willen wij de bewonersparticipatie in de stad stimuleren. In 2007 hebben we een promotiecampagne op touw gezet. Met advertentie in kranten, een website, posters in de stad en spotjes op OOG-tv is Goed Idee onder de aandacht van de stadjer gebracht. In de tweede helft van 2007 leverde dat de eerste resultaten op en kwamen er goede ideeën via de mail en de post binnen. In 2008 is merkbaar dat inmiddels veel bewoners op de hoogte zijn van de mogelijkheden: de aanvragen blijven binnenstromen. We gaan er wel van uit dat we Goed Idee steeds onder de aandacht moeten brengen, dus zullen we ook in 2008 en 2009 aan promotie van Goed Idee blijven doen. Nieuw Lokaal Akkoord Naast het stadsdeelprogramma voor alle Groningse wijken worden er voor de 14 wijkvernieuwingswijken in de stad extra programma’s gemaakt. Per wijk is een wijkteam gevormd. Inmiddels zijn in acht wijkteams bewoners vertegenwoordigd. De wijkteams werken voor de wijk een perspectief uit dat richting geeft aan de investeringen in de wijk. Deze wijkbudgetten zijn beschikbaar voor plannen die met en door bewoners in de buurt zijn gemaakt. Actieplan Vogelaarwijken Voor de Korrewegwijk en Indische buurt is in 2007 in het kader van de Vogelaaraanpak een actieplan gemaakt. Ook dit actieplan is tot stand gebracht in nauwe samenwerking met partijen in de wijk (corporaties, instellingen, bewoners en gemeente). Voor beide wijken is hiermee, bovenop de wijkvernieuwing, een intensieve aanpak met hoge prioriteit vastgesteld. Het actieplan omvat een uitgebreid maatregelenpakket om de komende jaren vooral de sociale infrastructuur van beide wijken, te verbeteren. Het uitvoeringsprogramma voor 2008 is inmiddels gereed en in uitvoering. Uitvoering stadsdeelprogramma 2008 Wij stellen het stadsdeelprogramma 2009 samen als het programma 2008 nog in volle uitvoering is. Daarom brengen wij nu ook de stand van zaken met betrekking tot de uitvoering 2008 in beeld. Wijkontwikkeling en wijkvernieuwing zijn immers langlopende processen. Wijkvernieuwing betekent dat er meerdere projecten op sociaal en fysiek gebied tegelijk in uitvoering zijn in de wijk. Deze projecten vragen vaak een structurele inspanning. Om het gewenste resultaat te bereiken zijn we in de wijkvernieuwingswijken vaak genoodzaakt meerdere jaren extra te investeren. Dat maken we in dit stadsdeelprogramma 2009 per stadsdeel inzichtelijk. Conceptbegroting 2009 Algemeen Stadsdeelbudget algemeen Experiment met professionele ondersteuning van bewonersparticipatie Totaal

115.000 150.000 265.000

Stadsdeel Binnenstad In het najaar van 2008 vond de inspraak plaats van de nota Binnenstad.nu, die naar verwacht begin 2009 kan worden vastgesteld. De binnenstad vervult een kernfunctie in de economische en culturele ontwikkeling van stad en regio. De binnenstadsvisie omvat een impulsprogramma, dat bijdraagt aan een aantrekkelijke, veelkleurige, levendige en bereikbare binnenstad, waar het goed werken en wonen is, met veel mogelijkheden voor vrije tijd en cultuur. Een binnenstad die beschikt over openbare ruimte voor iedereen en die ruimte biedt aan de verschillende functies die er intensief gebruik van maken. Werken aan de binnenstad is een zaak van vele partijen. Samen met ondernemers, ontwikkelaars, bezoekers, bewoners en een groot aantal organisaties werken we aan een spraakmakende binnenstad, waar velen vanuit Stad, Ommeland en verder weg graag in toenemende mate naar toe komen, omdat er voor ieder wat van hun gading te vinden is.

226


De Binnenstadsvisie is het kader waarbinnen het stadsdeelprogramma kan worden vastgesteld. Voor een aantal grote projecten als Oostwand, Forum, Damsterdiep zijn afzonderlijke geldstromen beschikbaar. Ook van marktpartijen mogen belangrijke bijdragen verwacht worden. Binnen afzienbare termijn wordt duidelijk hoe de tram zijn daadwerkelijke entree in de stad zal maken. Dat heeft ook voor de ontwikkeling van de binnenstad belangrijke consequenties. Voor de herinrichting van de Diepenring, waarmee de openbare ruimte een belangrijke impuls krijgt, is de eerste fase gefinancierd. Dat geldt ook voor de organisatie van een aansprekend evenementenprogramma, dat er samen met een uitgekiende bouwplanning en een goed bereikbaarheidsplan voor moet zorgen dat de binnenstad de komende jaren “tijdens de verbouwing open kan blijven” en waardoor de Groninger binnenstad voor velen een extra aantrekkelijke plek is om te komen en er te verblijven: de vernieuwing van de binnenstad als evenement! Programma 2009 In het stadsdeelprogramma spelen we in op de opgaven van de Binnenstadsvisie en de diverse grote projecten die daar op stapel staan. We gaan in op wensen van bewoners, ondernemers en diverse organisaties en stimuleren hen tot het nemen van initiatief. Het stadsdeelprogramma 2009 betreft de volgende speerpunten:

Veiligheid - de aanpak van de (vooral drugsgerelateerde) overlast in het A-kwartier heeft al tot veel resultaat geleid, maar verdient nog de nodige aandacht in de vorm van politie-inzet en extra hulpverlening (binnen en buiten de buurt). Tevens onderzoeken we de mogelijkheid om de raamprostitutie in Muurstraat, Hoekstraat en Vishoek af te bouwen en te concentreren in de Nieuwstad. - De veiligheidsbeleving van ondernemers, bezoekers en bewoners is gediend met maatregelen in het kader van het keurmerk Veilig Ondernemen: graffiti, overvaltrainingen, veelplegersaanpak.

In aansluiting op lopende programma’s en daarvoor beschikbare budgetten wordt voor dit thema in het stadsdeelbudget 40 duizend euro gereserveerd.

Evenementen Met een aansprekend evenementenprogramma en een goed plan voor kermis en markt werken we aan een goed functionerende Grote Markt en Vismarkt. Ook op andere locaties in de binnenstad zijn initiatieven mogelijk die de levendigheid van de binnenstad vergroten. Voor de vernieuwing van het evenementenprogramma achten we aanvullende middelen noodzakelijk. Een deel daarvan (40.000 euro) kan in het stadsdeelbudget gevonden worden. Hiermee willen we vooral nieuwe en kleinere initiatieven als Kunstproject A-kwartier, Waagstraatspecials en buurtactiviteiten (Goed Idee) mogelijk maken.

Met de planontwikkeling van de Diepenring in combinatie met Schuitendiep, Kattendiep en Steentilstraat krijgen we een sterk verbeterd verblijfsklimaat in het Zuid-oostelijk deel van de Binnenstad en een betere aansluiting van Damsterdiep op Oosterstraat en Grote Markt. Voor deze eerste fase van de Diepenring-aanpak zijn middelen beschikbaar. Aanvullende middelen zullen na 2010 een verdere aanpak mogelijk kunnen maken. We hopen in 2009 een begin te kunnen maken met de uitvoering van het Verbeterplan Woonschepen Diepenring. Een deel hiervan (25.000 euro) kan in het stadsdeelbudget gevonden worden.

Door “Binnenstad Beter” en “Ruimte voor Ruimte” kreeg de binnenstad de beschikking over een zeer aantrekkelijke en goed bruikbare openbare ruimte. Projecten als het “fietsparkeren”, “verruiming uitstallingen” en “Bomen in de Binnenstad” die in 2008 hebben plaatsgevonden of zijn voorbereid, dragen daar aan bij. Dat geldt zeker ook voor het Huiskamerproject, dat gericht is op een Schone, Hele en Veilige Binnenstad en dat zeker voortzetting verdient met ook nieuwe en extra accenten: vervolg-aanpak fietsparkeren, schone straten/pleinen/gevels, toiletvoorzieningen, afvalcontainers en prullenbakken. Voor het Huiskamerproject zijn middelen beschikbaar op de


227

begroting van Stadsbeheer, Milieudienst en Politie. Met een bijdrage uit het stadsdeelbudget (25.000 euro) kunnen extra accenten worden gelegd. Ruimte voor Ruimte heeft ons veel gebracht, maar verdient actualisatie. In 2009 hopen we na evaluatie nadere voorstellen over het terrassenbeleid te kunnen doen.

In de binnenstad doen zich op verschillende locaties situaties voor die om verbetering van de woonomgeving vragen. De woonomgeving van Bleekveld is verouderd. Samen met Nijestee kunnen we voor een opknapbeurt zorgen. Door afsluiting van een aantal gangen en stegen wordt de daar ontstane verrommeling aangepakt en maken we de woonomgeving voor de omwonenden aantrekkelijk. Door ontsluiting van “verborgen groen” en extra groenvoorzieningen daar waar mogelijk, verhogen we de aantrekkelijkheid van de Binnenstad. Door aanleg van speelvoorzieningen in de openbare ruimte of op een schoolplein realiseren we wensen van jong en oud. Door reservering van een deel van het stadsdeelbudget (50.000 euro) voor dergelijke doelen maken we het snel inspelen op wensen en verzoeken mogelijk.

In het kader van Binnenstadsmanagement werken we samen met de GCC. Jaarlijks stellen we gezamenlijk een BIMA-projectplanning vast, waarbij een beroep gedaan kan worden op bijdragen vanuit bestaande programma’s, waaronder het EBP. Binnen het stadsdeelbudget is (30.000 euro) beschikbaar voor BIMA-projecten.

Basisbudget. Voor ieder stadsdeel is een basisbudget beschikbaar, waarmee naast kosten voor onderzoek, overleg, en inspraak ook bijdragen kunnen worden verstrekt aan nieuwe initiatieven. Ook kan snel worden ingespeeld op zich voordoende knelpunten. Voor de binnenstad wordt dit basisbudget vastgesteld op 40.000 euro.

Conceptbegroting 2009 Binnenstad Basisbudget Veiligheid Evenementen Planontwikkeling Diepenring Ruimtelijke omgeving Woonomgeving BiMa-projecten Totaal

Stadsdeelbudget Goed Idee 40.000 40.000 40.000 25.000 25.000 50.000 30.000 255.000 9.000

Stadsdeel Zuid Uitvoering programma 2008 In Stadsdeel Zuid bevinden zich drie wijkvernieuwingsgebieden: De Wijert, Corpus den Hoorn en de Grunobuurt-Noord. In Corpus den Hoorn wordt volop gesloopt en gebouwd en worden voorbereidingen getroffen voor het uitvoeren van maatregelen uit het Kaderplan Openbare ruimte. Verder wordt gewerkt aan de herinrichting van het Overwinningsplein. De sociale structuur van de wijk krijgt een impuls via maatregelen die voortvloeien uit het Nieuw Lokaal Akkoord. De bewonersparticipatie krijgt verder binnen het project Heel de Buurt handen en voeten. De wijkvernieuwing in de Wijert komt op stoom. Met de voltooiing van het appartementengebouw in de Potgieterstraat zijn 58 seniorenwoningen gerealiseerd. De sloop van twee portieketageflats in de Da Costastraat en het terugbouwen van 26 grondgebonden sociale huurwoningen zorgen voor continuering van het wijkvernieuwingsproces. Verder ontwikkelt woningcorporatie Nijestee aan de Van Iddekingeweg een project uit de Intense Stad: “de Rederijker”.

228


Na een lange fase van planontwikkeling is de sloop van een deel van de Grunobuurt voortvarend ter hand genomen. Naar verwachting wordt met de bouw van de eerste nieuwe woningen gestart in het voorjaar van 2009. Groningen Oud-Zuid heeft een forse studentenpopulatie. Dat geeft hier en daar de nodige overlast. Inmiddels is Buurtbemiddeling ingezet en werken de diverse ketenpartners van het Meldpunt Overlast en Zorg goed samen om dit probleem het hoofd te bieden. Daarnaast onderzoeken we hoe een aantal fysieke maatregelen kan bijdragen aan het terugdringen van de overlast, zoals bijvoorbeeld het realiseren van fietsvoorzieningen. Met de succesvolle gecoördineerde aanpak van jongerenoverlast in Zuid (Zuid Paraat) gaan we door. Een van de speerpunten in deze aanpak is het intensief begeleiden van een aantal multi-probleem gezinnen. Voor Corpus den Hoorn zal in 2008 een speelplekkenplan worden gemaakt, dat vervolgens in 2009 kan worden uitgevoerd. Voor de verkeersveiligheidsproblemen die in de omgeving van basisscholen (o.a. De Tamarisk aan de Van Ketwich Verschuurlaan) zijn geconstateerd, worden extra maatregelen getroffen. Programma 2009 In 2009 hebben we voor het stadsdeel Zuid de vijf volgende speerpunten geformuleerd: Overwegingen van corporaties om de woningvoorraad verder aan ter passen geven de mogelijkheid voor een extra impuls in De Wijert. In overleg met de betrokken corporaties wordt bekeken of hiervoor een nieuwe wijkvisie moet worden gemaakt, of kan worden volstaan met bestaande beleidskaders. Naast de fysieke aanpak treffen we, om te komen tot een samenhangend pakket van maatregelen, de volgende aanvullende sociale maatregelen: project nieuwkomers, buurtbemiddeling bij overlast, nader onderzoek realisering Vensterschool, continueren project Zuid Paraat en bewegen voor senioren. In Corpus den Hoorn willen we een stevig en goed gecoördineerd sociaal programma neerzetten. Hierbij denken we aan het uitvoeren van een speelplekkenplan, vernieuwen van de spelcontainer, uitvoeren van een project voor nieuwe bewoners in de wijk, dialoog tussen de diverse culturen en het continueren van het project Zuid Paraat. Ook hier is sprake van een samenspel tussen fysiekeen sociale aanpak van de wijk die zal worden gerealiseerd in samenwerking met in de wijk aanwezig wijkkader en –instellingen. In de Grunobuurt-Noord ligt de nadruk op het leefbaar houden van de buurt gedurende het wijkvernieuwingsproces. Hierbij moet gedacht worden aan het continueren van extra uren opbouwwerk en het waar nodig inzetten van extra hulpverlening voor de huidige bewoners. In de wijken met veel studentenhuisvesting willen we de overlast bestrijden door de inzet van buurtbemiddeling en het inzetten van flankerende maatregelen in de openbare ruimte zoals het realiseren van tientallen fietsvoorzieningen in de Rivierenbuurt en de Oosterpoort. In de overige wijken in Zuid willen we het hoge leefbaarheidsniveau handhaven en waar nodig verbeteren. Gewenste maatregelen worden halfjaarlijks geïnventariseerd bij de georganiseerde bewoners en snel uitgevoerd door de inzet van het stadsdeelbasisbudget.


229

Conceptbegroting 2009 Zuid Stadsdeelbudget Basisbudget Flexibel budget beheer Sociale maatregelen Graffitiproject Kleine verkeersmaatregelen Heel de Buurt projecten Zuid Paraat Speelvoorzieningen Nieuw Lokaal Akkoord 2008-2011 Corpus den Hoorn Zuid De Wijert Noord Grunobuurt Totaal

Goed Idee

NLA 2008-2011

100.000 50.000 100.000 25.000 25.000 10.000 25.000 35.000

370.000

34.000

2.100.000 1.500.000 350.000 3.950.000

Oude wijken Uitvoering programma 2008 In de stadsdeelvisie (2002) zijn er voor de Korrewegwijk en de Oosterparkwijk twee opgaven geformuleerd: hoe zorgen we ervoor dat het stadsdeel voor diverse groepen mensen een aantrekkelijk woongebied wordt? Hoe dringen we de werkloosheid terug en stimuleren we economische ontwikkeling? Sindsdien is er het nodige gebeurd in de vorm van grootschalige renovatie en nieuwbouw in de vier wijkvernieuwingsgebieden (Oosterpark, Indische buurt, Korrewegwijk en Kostverloren). Grote projecten als het Oosterhamriktracé, de tram en de ontwikkeling van het Ciboga-terrein bewegen zich langzaam voorwaarts. Groningen op de Ladder heeft in Oude wijken sterk ingezet op trajecten naar werk. Verschillende maatregelen op het gebied van leefbaarheid, veiligheid en woonomgeving leveren een bijdrage aan de opgaven. Het is duidelijk dat de uitvoering ervan zich over meerdere jaren uitstrekt. Het accent ligt in deze wijkvernieuwingswijken op de uitwerking van de wijkteams (NLA) en de ontwikkeling en uitvoering van de wijkactieplannen voor de zgn. Vogelaar- of Mooi Blijven Wonen wijken. In de andere buurten (Professoren-, Hortus-, Oranje- en Schildersbuurt) en het Noorderplantsoen ligt het accent op het beheer en zijn er over het algemeen geen grote ingrepen aan de orde. De toename van de studentenbewoning in deze wijken houdt de gemoederen bezig. Het is van belang om naast de bestaande lijnen een aantal nieuwe accenten te zetten voor de Oude wijken. Deze sluiten goed aan op het NLA en de actieplannen Vogelaar Op basis van cijfers van Meldpunt overlast en zorg, de Monitor leefbaarheid en veiligheid, gesprekken met wijkorganisaties, bewoners en instellingen en onze eigen analyse daarvan komen we tot de volgende speerpunten. Programma 2009 Veiligheid In de Leefbaarheidmonitor scoren de Oude wijken onder het stedelijke gemiddelde waar het veiligheid betreft. Dit blijkt ook uit het jaarverslag van het Meldpunt overlast en zorg. En in een overleg met de buurten jeugdagenten wordt dit beeld nogmaals bevestigd. Reden dus om voor de Oude wijken een maatregelenpakket veiligheid op te stellen. Samen met de belangrijkste partners maken we een beperkt aantal afspraken zodat in samenhang en afstemming daadwerkelijk een slag kan worden gemaakt. En dan gaat het niet alleen om inzet van de politie en gemeente, maar ook om de inzet van corporaties, instellingen en brandweer op het gebied van drugsoverlast, jongerenoverlast, inbraakpreventie, OGGz.

230


Wijkeconomie Al eerder is aangegeven dat de ontwikkeling van bedrijvigheid van belang is om de werkgelegenheid in de wijk een stimulans te geven. Daarbij kiezen wij voor een aantal specifieke plekken om in 2009 een accent te zetten: - Voor het voormalige Noorderbad wordt onderzocht of het mogelijk is om daar een bedrijfsverzamelgebouw te realiseren. - De winkelstrip in Kostverloren wordt opgewaardeerd door het verblijfsklimaat van het plein te verbeteren (straatmeubilair en parkeren). Hiervoor zijn twee ontwerpen gemaakt die aan de bewoners zijn voorgelegd (wijkperspectief Nieuw Lokaal Akkoord). - Aan het Floresplein ondersteunen wij, samen met de corporaties, initiatieven voor nieuwe bedrijvigheid in het kader van de herontwikkeling van het Floreshuis en de tegenoverliggende panden. De mogelijkheid van een Ondernemershuis/ Buurtacademie op deze locatie wordt onderzocht. - De ontwikkeling van het Ebbingekwartier/ Ciboga/ Bodenterrein zal een belangrijke impuls geven aan de middenstand in de Ebbingestraat en aan het Boterdiep. Vanaf 1 januari 2009 opent bijvoorbeeld de parkeergarage. Verder ontwikkelt het project Ebbinge Gist ideeën voor creatieve impulsen.

Verkeer Door de veelheid aan voorzieningen in de Oude wijken (HBO, RUG, UMCG, VO-scholen, Noorderplantsoen etc.) en de verbindingswegen van en naar de binnenstad is er sprake van grote verkeersdruk in de Oude wijken. In de diverse bewonersoverleggen komt het thema geregeld aan de orde. Naast allerlei kleine wensen is een aantal grote punten te noemen waar we in overleg met de wijk in 2009 aandacht aan moeten besteden: - de tramlijn HS Zernike (fietsen aanrijroutes, betrokkenheid bewoners). - de verbetering van de verkeersveiligheid van de Bedumerweg, de Korreweg en de Floresstraat. - aandacht voor verkeersveiligheid in verband met aan- en afrijdend bouwverkeer en omleidingroutes vanwege wijkvernieuwingsprojecten in de Korrewegwijk en de Hoogte - de verbetering van de verkeersveiligheid van schoolroutes en schoolomgevingen voor scholen aan het Molukkenplantsoen, de Stadhouderslaan, de Violenstraat en de Borgwal. De uitvoering zal in nauw overleg met betrokken partijen worden bepaald.

Woonomgeving De woonomgeving heeft onze aandacht daar waar grote ingrepen zijn gepland zoals bij diverse wijkvernieuwingsprojecten en vervanging van de riolering. In 2009 staat de vervanging van het riool in de Oud Indische Buurt en de Schildersbuurt op het programma. Waar mogelijk en nodig zullen we proberen passende herinrichtingvoorstellen te ondersteunen. Voor de herinrichting van de Bloemenbuurt (Blauwe Dorp) ligt nog een opgave. Omdat in de discussie over de renovatie van de randwoningen de nadruk heeft gelegen op de monumentale kwaliteit van de boerderijwoningen, ligt het voor de hand om ook dat deel onder handen te nemen.

Voorzieningen Zoals afgesproken in de wijkvernieuwing en de wijkactieplannen zetten we in op het realiseren van een aantal welzijn- en onderwijsaccommodaties in verschillende buurten: - onderzoek naar de verplaatsing van de school aan de Van Oldenbarneveltlaan naar de Borgwal; - herontwikkeling Floreshuis/Speeltuinvereniging de Indische buurt (DIB); - uitbreiding van de basisschool het Karrepad; - uitbreiding van de Nassauschool (locatie Graaf Adolfstraat) / aanleg openbaar speelterrein; - opwaardering/inpassing JOP (Jongeren Ontmoetings Punt) in de herinrichtingsplannen Oosterpark.


231

Vogelaar- of Mooi Blijven Wonen wijken /Nieuw Lokaal Akkoord De uitvoering van de wijkactieplannen is een belangrijke taak voor 2009 voor de gemeente en verschillende andere partners. Het betrekken van bewoners bij zowel het individuele spoor als bij het collectieve spoor is van groot belang om draagvlak voor de uitvoering te organiseren. Voor 2009 moet het programma nog worden bijgesteld en/of aangevuld.

Conceptbegroting 2009 Oude Wijken Stadsdeelbudget

Basisbudget Verkeersmaatregelen Aanpak woonomgeving - Bloemenbuurt - opwaarderen Schildersbuurt Veiligheid - ontwikkeling veiligheidspakket - maatregelen Wijkeconomie - Noorderbad - Floresplein/ Ondernemershuis Voorzieningen - openbaar speelterrein Stadhouderslaan Nieuw Lokaal Akkoord 2008-2011 Korrewegwijk/De Hoogte Kostverloren Oosterpark Programma Mooi Blijven Wonen 2008-2018 Korrewegwijk/De Hoogte Totaal

Goed Idee/Voucher

NLA 2008-2011

Mooi blijven wonen

80.000 100.000 50.000 15.000 15.000 40.000 25.000 25.000 20.000

1.600.000 200.000 2.300.000

370.000

34.000

4.100.000

3.000.000 3.000.000

Noordwest/Hoogkerk Uitvoering programma 2008 In Noordwest voeren we momenteel een stevig wijkvernieuwingsprogramma uit in 5 wijken: Vinkhuizen, Paddepoel, Tuinwijk, Selwerd en Hoogkerk-Zuid. Dit zijn meerjarige programma’s waarbij we naast het fysieke programma vanuit het Nieuw Lokaal Akkoord en stadsdeelbudget ook investeren in de sociale programma’s. In Vinkhuizen heeft de sociale wijkvernieuwing in 2008 hoge prioriteit, de aandacht richt zich op de uitvoering van het programma Zorgen voor Morgen, B-Slim en de aanpak van multi-problem gezinnen. In Paddepoel verloopt de fysieke wijkvernieuwing voorspoedig en investeren we in de Vensterschool, inclusief de buitenruimte. Voor Paddepoel stellen we dit jaar (2008) een wijkvisie op. De visie moet de veelheid aan fysieke en ook sociale projecten in Paddepoel voorzien van een hernieuwd kader waarin zowel bewoners als investerende partijen zich kunnen herkennen. De woningvoorraad in Tuinwijk wordt in 2008 en 2009 grondig gerenoveerd. Geprobeerd wordt met partijen gezamenlijk de aanpak van de buitenruimte op duurzame wijze daarop aan te laten sluiten. Tot nu toe is er in Tuinwijk veel geïnvesteerd in het sociale programma; dit wordt in 2008 geconcentreerd op de aanpak van de multi-problem gezinnen en opvoedingsondersteuning, een aanpak die we in 2009 zullen voortzetten. Belangrijk voor de belevingswaarde van de wijkvernieuwing in het stadsdeel Noordwest is de wijze waarop de Bessemoerstrook wordt herontwikkeld. In de stadsdeelvisie Noordwest van 2002 werd dit

232


gebied al aangewezen als een voor het stadsdeel belangrijke groenstructuur. Nu de wijkvernieuwing in Paddepoel zijn voltooiing nadert en de Tuinwijk wordt gerenoveerd is het nodig deze groene ader tussen de wijken Paddepoel en Tuinwijk op orde te brengen. In 2008 is de planvoorbereiding voor de gehele Bessemoerstrook gestart, waarin het behoud van het groene karakter voorop staat. In Selwerd zijn we in 2007 (met een doorloop in 2008) gestart met een project De Wijkfanfare om de bewonersbetrokkenheid te stimuleren. Verder is in mei 2008 een driedaagse wijkconferentie georganiseerd, gericht op het vergroten van de betrokkenheid van bewoners van Selwerd bij de toekomst van hun wijk. Deze investering in bewonersbetrokkenheid vormt onderdeel van een proces waarin de gemeente samen met corporaties optrekt en waarin de kansen voor de toekomst van de wijk, onder andere als gevolg van de aanleg van de regiotram, in beeld komen. Hoogkerk In Hoogkerk is in 2008 gestart met de uitvoering van Zorgen voor Morgen, B-Slim en buurtbemiddeling in het kader van het Nieuw Lokaal Akkoord. Tevens wordt gewerkt aan de completering van het speelplekkenprogramma, o.a. door de realisatie van het Gamefitheater in de Buitenhof. Verder start de nieuwbouw op de voormalige Ploegschoollocatie, en in de centrumzone in HoogkerkZuid. De verbouw van de Gabriëlflat wordt dit jaar afgerond. Belangrijk voor Hoogkerk is dat de ontwikkeling van de Held 3 in goede samenwerking met de projectontwikkelaars verloopt. Speciale aandacht vraagt de verdere invulling van een multifunctionele wijkvoorziening en voorzieningen voor kinderen en jongeren in de openbare ruimte. Veel bewoners uit vooral Hoogkerk-Zuid en de Buitenhof klagen al jaren over geluidsoverlast van de A7. Deze geluidsoverlast kan worden beperkt door over een afstand van 175 meter geluidsschermen aan te brengen ten westen van het Koningsdiep.

Programma 2009 (Sociale-)Wijkvernieuwing: inzoomen, aanpakken!: Lopende (fysieke-) wijkvernieuwing wordt conform de wijkvernieuwingsprogramma’s uitgevoerd. Met ingang van 2008 wordt het sociale gedeelte van het wijkvernieuwingsprogramma via het NLA uitgevoerd met inbegrip van aanvullende fysieke accenten in de woonomgeving die leiden tot een betere ontplooiing en de zekerheid van “erbij horen”en “meedoen”. Naast de NLA middelen wordt in Noordwest een aanvullend sociaal programma opgesteld. De nadruk komt daarbij te liggen in de wijken Paddepoel, Vinkhuizen en Tuinwijk. Zo is vanuit verschillende invalshoeken (bewoners, professionals en gemeente) gesignaleerd dat de sociale aansluiting tussen de oude en nieuwe delen van de wijken Paddepoel en Vinkhuizen verbeterd moet worden. Ook in de Tuinwijk vormt, na het gereedkomen van de renovatie, de relatie tussen oude en nieuwe bewoners een belangrijk aandachtspunt. Verder richt het programma zich op de aanpak van multi-problemgezinnen (onder andere door de inzet van gezinscoaches), jeugd (Bslim), en ouderen (uitvoering Zorgen voor Morgen).

Selwerd doet er toe! We maken een wijkvisie voor Selwerd. Selwerd heeft het gevoel lange tijd “aan de zijlijn van de wijkontwikkeling te hebben gestaan”. In het verlengde van de investering in de “Wijkfanfare” in 2008 wordt in 2009 gewerkt aan de realisering van de in 2008 geformuleerde wijkagenda. De investering in deze wijk, middels het NLA wijkteam en het flankerende Stadsdeelprogramma, vormt de voedingsbodem voor de toekomstvisie voor Selwerd die in 2009 geformuleerd zal worden.

Lente in de Tuinwijk, straten aan kant! Na de afronding van de renovatie van de woningen en woonomgeving Studentenbuurt in 2008 worden in 2009 de woningen in de Concordiabuurt gerenoveerd. Wij beogen in 2009 in samenwerking met de corporatie in aansluiting op de plannen voor grootonderhoud van riolering en verharding ook de openbare ruimte duurzaam te renoveren.


233

de Held 3, compleet! De aanleg van de Held 3 zal in 2010 daadwerkelijk starten. Voor de toekomst van deze en de omliggende wijken gaat het erom dat de wijkontwikkeling in goede samenwerking met de projectontwikkelaars tot stand komt, waarbij de nodige aandacht wordt besteed aan de noodzakelijke sociaal-culturele voorzieningen (buurtcentra, kindercentra, speelvoorzieningen, etc). De eerste stap is de ontwikkeling van een visie.

Conceptbegroting 2009 Noord-West/Hoogkerk Stadsdeelbudget Hoogkerk Basisbudget Ontwikkeling Vensterscholen Noord-West Basisbudget Selwerd Tuinwijk Veiligheid Sociaal programma Nieuw Lokaal Akkoord 2008-2011 Hoogkerk Zuid Paddepoel Selwerd Tuinwijk (Concordiabuurt) Totaal

Goed Idee

NLA 2008-2011

40.000 25.000 70.000 80.000 100.000 15.000 40.000

370.000

34.000

600.000 2.900.000 1.300.000 350.000 6.600.000

Stadsdeel Noorddijk Uitvoering programma 2008 Noorddijk heeft drie wijkvernieuwingsgebieden: Beijum, Lewenborg en Oosterhoogebrug. In Beijum staan dit jaar de volgende onderwerpen op het programma: De sociale wijkvernieuwing in Beijum Oost wordt gecontinueerd en waar nodig uitgebreid naar Beijum West. De fysieke aanpak van het winkelcentrum Beijum Oost is een succes. In 2008 wordt het winkelplein een bruisend plein, met een breed scala aan sociale activiteiten en manifestaties. Ondernemers, instellingen en bewoners zijn hierbij betrokken. Het voorzieningenpand de Wegwijzer ontwikkelt zich in 2008 tot een centraal informatiecentrum van alle activiteiten en voorzieningen in Beijum. De bouw van de 1e Montessorischool en de aanpak van de woonomgeving van de Wibenaheerd. Het buurtteam is gestart in de Doornbosheerd, Barmaheerd en Godekenheerd met huisbezoeken (individuele hulpvragen) en een leefbaarheidsaanpak. Sociale en fysieke thema's worden opgepakt, en er wordt een plan van aanpak voor fysieke aanpassingen van deze heerden ontwikkeld. Beijum valt onder de zogeheten bloemkoolwijken. De wijk is toe aan een totale opknapbeurt. In 2008/2009 starten we met een nieuwe visie voor een totale Heerdenaanpak Dit jaar wordt er een kaderplan ontwikkeld voor het wijkpark De Groene Long Beijum. Dit multifunctionele wijkpark is het hart van Beijum en heeft in potentie veel te bieden. De uitvoering start in 2009 en wordt gefinancierd met NLA-middelen en stadsdeelbudget. De optimalisering van het wijkpark behelst onder meer het verbeteren van voorzieningen op het terrein van educatie en spelen. In nauw overleg met bewoners ontwikkelt het wijkteam NLA voorstellen en realiseert ideeën. Aanpak van jongerenoverlast, leefbaarheid in de heerden, zorg voor kinderen en projecten die Beijum leuker en mooier maken, maken daar deel van uit. Uitgangspunt is dat de vele kwaliteiten van Beijumers aangeboord worden en dat bewoners zelf actief zijn bij de realisatie van hun ideeën.

234


Om de wijkvernieuwing in Lewenborg op stoom te houden is het investeren in voorzieningen van groot belang. De realisatie van de Marktplaats, de renovatie van het winkelcentrum en de vernieuwing van de sporthal staan voor 2008-2009 op stapel. Dit zijn voor de wijkvernieuwing cruciale en noodzakelijke investeringen. In 2008 gaan we verder met de gefaseerde aanpak van de renovatie van het Le Roy gebied. Tevens wordt een begin gemaakt met de uitvoering van het plan van aanpak Jongeren. In Oosterhoogebrug gaat het in de wijkvernieuwing vooral om de uitvoering van het Zorgen voor Morgen programma. Wensen van de ouderen in de wijk worden geïnventariseerd in o.a. huisbezoeken. Ook wordt een ruimtelijke visie opgesteld voor het gebied rondom de supermarkt, de basisschool en het woningbezit van Woonstade. Verder wordt in 2008 een aantal verkeersproblemen opgelost. Het gaat hierbij dan om parkeren, verkeersdoorstroming en een verbeterde ontsluiting van de wijk. In het kader van het Nieuw Lokaal Akkoord is in Oosterhoogebrug een drukbezochte wijkmanifestatie georganiseerd. Aan deze manifestatie hebben veel bewoners (jong en oud), verenigingen en bedrijven meegedaan. Voor de Woonschepenhaven is in januari van dit jaar de uitkomst van de Europanprijsvraag bekend geworden. Dit jaar wordt in nauwe samenwerking met de bewoners en de woningcorporaties gewerkt aan de uitwerking van het wijkplan. In de Hunze zal aandacht geschonken worden aan het zorgvuldig inpassen van nieuwe ontwikkelingen zoals de nieuwbouw op de Tuinlandlocatie en de Brugwachter. In Noorderhoogebrug wordt een verkeerskundig ontwerp gemaakt voor de parkeergelegenheid aan de Wolddijk voor het bezoekerscentrum van de Stichting Het Groninger Landschap dat zich daar vestigt. Naast de wijkvernieuwingswijken zijn er in Noorddijk nog twee ‘dorpen in de stad’: de MEERdorpen en Ruischerbrug/ Ruischerwaard. Hier worden seniorenwoningen ontwikkeld en gedeeltelijk al dit jaar gebouwd. In maart is in Middelbert een gezondheidscentrum geopend, waarmee op deze schaal zorg op maat kan worden geleverd. Voorts blijft de Belangenvereniging MEERdorpen zich inzetten voor de aanleg van een fietspad tussen de Engelberterweg en de Hoofdweg in Engelbert. Programma 2009 In 2009 hebben we voor Noorddijk de volgende speerpunten: Het thema jongeren is voor het hele stadsdeel Noorddijk een belangrijk onderwerp, alleen al omdat ca. 50% van alle jongeren in Groningen in dit stadsdeel woont, en een deel van hen buiten de boot dreigt te vallen door vroegtijdig schoolverlaten en door betrokkenheid bij vernielingen, e.d. We willen extra JJT-begeleiding inzetten, projecten ontwikkelen met jongeren en het speelplekkenplan versneld uitvoeren, zodat er goede ontmoetings- en recreatieplekken komen. In Lewenborg zal het “plan van aanpak voor en door jongeren uit Lewenborg” nader ingevuld worden (Be-Proud). Om activiteiten op elkaar te laten aansluiten en optimale afstemming en samenhang te realiseren wordt samengewerkt met o.m. de onderwijssector, de politie en tal van maatschappelijke organisaties. Ook de sociale wijkvernieuwing zal voortvarend worden gecontinueerd. Belangrijke onderdelen als de buurtteamaanpak en de vensterwijk worden geïntensiveerd voortgezet in Beijum. In Lewenborg wordt de buurtteam-aanpak gestart. Alle activiteiten dragen bij aan de realisatie van leefbare, sociaal samenhangende buurten zonder achterstanden. Partners zijn o.m. de woningcorporaties, het buurtmaatschappelijk werk, het opbouwwerk, diverse onderwijsinstellingen en de politie. De sociale veiligheid zal verder vorm krijgen in de uitwerking van het plan Noorddijk-Paraat, waarin de jeugdproblematiek in Noorddijk gezamenlijk wordt aangepakt door hulpverlenende instanties. Tevens leggen we sterke nadruk op de uitvoering en oplevering van een aantal fysieke projecten, zoals Het Dok als Marktplaats, de sporthal en het winkelcentrum in Lewenborg en bijvoorbeeld de woningbouw voor senioren in de MEERdorpen. Ook zal een flink aantal projecten worden gestart: de uitvoering van de renovatie van de Woonschepenhaven, in Beijum de aansluiting op het


235

Kardingegebied en in Beijum de uitvoering van het meerjarig vernieuwde kaderplan voor het opknappen van het wijkpark (Groene Long). Voor wat betreft Lewenborg is het vooral zaak om te oogsten. De bewoners(organisaties) hebben lang geijverd voor betere voorzieningen en in 2009 moet de realisatie van het winkelcentrum, de sporthal en de marktplaats zichtbaar worden. De renovatie van de woonschepenhaven en de realisatie van nieuwbouwwoningen daar omheen betekent een zeer ingrijpend gebeuren voor de bewoners van de haven. Procesbegeleiding is ingehuurd om de bewoners van de woonschepenhaven goed bij deze ontwikkeling te betrekken. Conceptbegroting 2009 Noorddijk Stadsdeelbudget Basisbudget O.a. Noorddijk-Paraat Wijkbudget Lewenborg - Jongeren - Buurtteamaanpak - Voorzieningen Wijkbudget Beijum: - Jongeren - Groene Long - Heerdenaanpak Speelplekkenplan Flexibel budget beheer Nieuw Lokaal Akkoord 2008-2011 Lewenborg Beijum Oosterhogebrug Totaal

Goed Idee

NLA 2008-2011

100.000 100.000

100.000

50.000 20.000

370.000

34.000

2.000.000 2.900.000 450.000 5.350.000

TOTAALOVERZICHT BUDGETTEN

1. Algemeen 2. Binnenstad 3. Zuid 4. Oude Wijken 5. Noord-West/Hoogkerk 6. Noorddijk Totaal

236

Stadsdeelbudgetten 2009 265.000 255.000 370.000 370.000 370.000 370.000 2.000.000

Goed Idee 2009

NLA 2008-2011

9.000 34.000 34.000 34.000 34.000 145.000

3.950.000 4.100.000 6.600.000 5.350.000 20.000.000

NLA 2009

987.500 1.025.000 1.650.000 1.337.500 5.000.000


3.10 WMO Begin 2008 is het meerjarenprogramma Wmo in de gemeenteraad vastgesteld. Voor de uitvoering van dit programma in 2009 hebben we een nieuw budget beschikbaar, bestaande uit de integratie uitkering Wmo die we van het rijk ontvangen, (16,0 miljoen euro) vermeerderd met de gemeentelijke middelen voor de Wmo (voorheen)WVG-voorzieningen ad 13,0 miljoen euro, in totaal rond 29 miljoen euro. De middelen zullen worden ingezet voor de bevordering van de participatie en het zelfstandig functioneren van alle Groningers, in het bijzonder zij die zonder ondersteuning niet kunnen meedoen. Naast de kosten voor individuele voorzieningen (huishoudelijke hulp, vervoer, woonvoorzieningen en rolstoelen) zijn belangrijke uitgavenposten: ondersteuning van mantelzorgers, het verbeteren van de (vrijwillige) dienstverlening op wijkniveau, preventie, vernieuwing, versterking van de samenleving zodat mensen daar met elkaar de problemen kunnen oplossen en ze hun leven beter zelf kunnen inrichten (empowerment). En het stimuleren van inclusief beleid op alle terreinen rekening houden met de diversiteit van burgers en specifiek met mensen met verschillende soorten beperkingen. In de begrotingsteksten van de diensten HVD en OCSW vindt u inhoudelijke toelichting op de verschillende onderdelen van de Wmo. Bij de Bestuursdienst vindt de coördinatie/afstemming en de overall communicatie plaats en wordt de uitvoering van het Meerjarenprogramma bewaakt. Was de eerste Wmo periode in belangrijke mate gericht op de uitvoering van de individuele voorzieningen, in 2009 willen we ons nadrukkelijk richten op collectieve en algemene voorzieningen waardoor mensen kunnen meedoen. De bovengenoemde Wmo middelen zijn als volgt verdeeld over de diensten: HVD: 27,6 miljoen euro waarvan 14,6 miljoen euro uit de integratie-uitkering Wmo OCSW: 1,1 miljoen euro en Bestuursdienst: 204 duizend euro, beide volledig uit de integratieuitkering. Toelichting: Op basis van een gezamenlijke analyse van de verwachte uitgaven over 2008 hebben we de middelen voor 2009 verdeeld, rekening houdend met een groei van 2,8% en een loon-en prijsstijging van 3,67% voor de individuele voorzieningen en met het niet vergoeden door het rijk van een deel van de uitvoeringskosten bij de HVD ad 850 duizend euro. We hebben vervolgens voor de collectieve voorzieningen scherp moeten calculeren om binnen het budget te blijven. Als de druk op de totale Wmo begroting de komende jaren blijft toenemen (rijksbeleid) en we onze ambities willen waarmaken, zijn we genoodzaakt voor de komende jaren nieuwe afwegingen te maken, waarbij zonodig ook het niveau van de individuele voorzieningen wordt bijgesteld. In de verdeling hebben we geen rekening gehouden met mogelijke tekorten die kunnen ontstaan doordat we in 2009 verplicht worden de huishoudelijke hulp opnieuw aan te besteden en doordat we een nieuwe taak krijgen: aanpassing ADL clusters, waarvan we nog niet weten of de rijksbijdrage voldoende is. Daarmee lopen we een budgettair risico maar we schatten dat de egalisatie reserve Wmo (ad 2,2 miljoen euro) voldoende is die risico’s te dekken als ze zich daadwerkelijk voordoen. Rijksbezuinigingen op de AWBZ kunnen bovendien gevolgen gaan hebben voor het beroep op gemeentelijke voorzieningen, maar daarop zullen we in eerste instantie het rijk aanspreken.


237

238


Deze pagina wordt vervangen door kleurenpagina 4 financieel perspectief


239

240


4. Financieel perspectief Bij de voorjaarsbrief 2008 hebben wij een indicatief financieel meerjarenbeeld 2009 – 2012 gepresenteerd. Wij hebben, op basis van de toen bekende informatie, het lopend meerjarenbeeld doorgerekend met nieuwe autonome ontwikkelingen, mee- en tegenvallers, nominale ontwikkelingen en dergelijke Daarbij hebben wij aangegeven dat er sprake is van een indicatief financieel meerjarenbeeld omdat de rente-effecten en de ontwikkeling van de algemene uitkering het beeld nog kunnen beïnvloeden. In het actueel financieel meerjarenbeeld hebben wij deze effecten verwerkt. Het geactualiseerd financieel meerjarenbeeld is als volgt: 2007

Voorjaarsbrief 2008 Geactualiseerd saldo augustus 2008

2008

4.812 4.812

1.394 1.394

2009

4.129416

2010

Totaal

2011

2012

6.0462.423-

2007 t/m 2010 3.9694.200

10.8246.756-

17.06914.658-

In het financieel meerjarenbeeld houden wij rekening met vrije ruimte voor nieuw beleid vanaf 2011. Aan nieuw beleid is vanaf 2011 jaarlijks 2,850 miljoen euro incidenteel nieuw beleid en jaarlijks structureel cumulatief 2,1 miljoen euro beschikbaar. Het financieel meerjarenbeeld komt zonder die vrije ruimte uit op: Geactualiseerd financieel meerjarenbeeld Vrije ruimte (nieuw beleid vanaf 2011) Financieel meerjarenbeeld excl. vrije ruimte


2007

2008

2009

2010

2011

2012

4.812 4.812

1.394 1.394

416 416

2.4232.423-

6.7564.950 1.806-

14.6587.050 7.608-

241

4.1

Toelichting financieel meerjarenbeeld 2007 tot en met 2012

De ontwikkeling in het financieel meerjarenbeeld is als volgt: 2007

2008

2009

2010

2011

2012

Meerjarenbeeld vlg. Voorjaarsbrief Ontwikkelingen: 1. Autonome ontwikkelingen 2. Rente-effecten 3. Mee- en tegenvallers diensten/concern 4. Algemene uitkering 5. Inzet rekeningresultaten / vrijval ISV middelen 6. Nieuw beleid

4.812

1.394

4.129-

6.046-

10.824-

17.069-

-

-

2.857624 3995.962 39.900 38.685-

2.857986 309 6.700 1.515-

2.8541.070 6337.200 715-

2.8511.210 6338.000 3.315-

Actueel meerjarenbeeld

4.812

1.394

416

2.423-

6.756-

14.658-

2007

2008

2009

2010

2011

2012

-

-

1.4001.4572.857-

1.4001.4572.857-

1.4001.4542.854-

1.4001.4512.851-

Toelichting ontwikkelingen Ad 1. Autonome ontwikkelingen

Nominale ontwikkelingen Nominale stijging tarieven Totaal autonome ontwikkelingen

Nominale ontwikkelingen Bij het verder uitwerken van het begrotingskader 2009 bleek dat de storting in de reserve WGA (Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten) niet in het financieel meerjarenbeeld is verwerkt. De lagere kosten door het vervallen van de premie WGA worden voorlopig ingezet voor de risicoafdekking in de komende jaren. Het gaat om 975 duizend euro structureel voor de komende jaren. Rond 2011 kan voor het eerst worden onderzocht of het mogelijk is de voeding van de reserve WGA te verlagen. De verdere stijging van de nominale ontwikkelingen wordt veroorzaakt door nacalculatie over 2007 en bijstelling van de verwachte prijsmutatie 2009. In de voorjaarsbrief hielden wij rekening met 3% prijsstijging. De prijsmutatie materiële overheidconsumptie (informatie via het CPB), is gestegen van 3% naar 3,5%. Nominale stijging tarieven Wij hebben met uw Raad afgesproken een aantal scenario’s voor te leggen waarmee de OZB zou kunnen stijgen. Dit met het oog op een goede discussie over financiering van ambities en knelpunten in relatie tot een acceptabele lastenstijging voor de burger. Drie elementen bepalen de hoogte van de OZB-stijging: Nominale ontwikkelingen Nacalculatie over 2007 en 2008 Sport op orde

5,20% 1,80% 3,50%

De eerste twee zijn vaste regels die we ieder jaar hanteren. De OZB stijgt jaarlijks met de nominale ontwikkelingen (gewogen gemiddelde van de loon en prijsstijingen). Hierbij gaat het om het verwachte effect voor het begrotingsjaar en nog niet verwerkte effecten uit voorgaande jaren. Voor 2009 is het effect 5,2%. Het effect van voorgaande jaren is 1,8%. Daarbij komt de stijging die is vastgesteld om knelpunten in de sport te kunnen bekostigen (Sport op orde) van 3,5%.

242


Scenario 1: OZB stijging 10,5% Wanneer we alle regels toepassen komt de van de OZB komt op 10,5%. Ten opzichte van het financieel meerjarenbeeld ontstaat een structureel voordeel van 780 duizend euro. Scenario 2: OZB stijging van 8,7% Daarmee wordt afgezien van de nacalculatie over 2007 en 2008. Met deze stijging hadden we rekening gehouden in de voorjaarsbrief. Scenario 3: OZB stijging van 7% Met een stijging van 7% wordt afgezien van de extra stijging voor Sport op Orde en wel de nacalculatie over 2007 en 2008 verwerkt. Er is dan een structureel nadeel van 740 duizend euro ten opzichte van het financieel meerjarenbeeld. Scenario 4: OZB stijging van 5,20% In dit scenario wordt afgezien van de nacalculatie over 2007 en 2008 en wordt ook afgezien van de extra stijging door Sport op Orde. Dit betekent een structureel nadeel 1,5 miljoen euro ten opzichte van het financieel meerjarenbeeld. Onze keuze: Wij vinden –tegen de achtergrond van een mogelijk economisch minder gunstig perspectief en een te grote lastenverzwaring voor de burger - een OZB-stijging van 10,5% te hoog. Daartegenover staat wij wel een aantal ambities hebben die de komende twee jaren tot zichtbare resultaten moeten leiden. Daarnaast is er een aantal knelpunten die opgelost moeten worden en reserves die op niveau gebracht moeten worden. Gezien het structureel voordeel in de algemene uitkering van 6 miljoen euro en het totaal aan beschikbare middelen stellen wij voor de extra verhoging voor Sport op orde nu structureel achterwege te laten en de OZB stijging voor 2009 in te zetten op 5,2%. Ad 2. Rente-effecten De rente-effecten zijn geactualiseerd op basis van nieuwe inschattingen in de financieringsbehoefte van de gemeente en de liquiditeitsprognoses van de diensten. In de voorjaarsbrief hielden wij rekening met een rente omslag percentage (ROP) van 3,40% en 1,90% rente op de reserves en voorzieningen. Op basis van de nu bekende gegevens rekenen wij met een ROP van 3,65% en 2,15% rente op reserves en voorzieningen. Ad 3. Mee- en tegenvallers diensten / concern DIA: Efficiëncy taakstelling belastingen Verzekeringen RO/EZ: Rechtmatigheid bouwleges Concern: Areaaluitbreiding Schone Lei (terugloop kapitaallasten) Vrijval stelpost CIO Correctie stelpost nominale compensatie Actueel meerjarenbeeld

2007

2008

2009

2010

2011

2012

-

-

166 29

166 29

29

29

-

-

50-

50-

50-

50-

-

-

308 235 137 1.224399-

418 221 137 612309

612633-

612633-

Op de efficiëncy taakstelling belastingen valt 166 duizend euro vrij. Op de verzekeringen blijkt nog een premievoordeel van 29 duizend euro te zijn.


243

De kosten voor opsporing buiten, handhaving buiten, inspectie, ombudsklachten, bouwtoezicht en beleidsondersteuning over diverse bouwprojecten kunnen in verband met rechtmatigheid niet meer ten laste van de bouwleges worden gebracht. Voorgesteld wordt om deze claim in het financieel meerjarenbeeld op te nemen omdat het een niet beïnvloedbare ontwikkeling is en de financiële consequenties deels niet door de dienst zelf kunnen worden opgevangen. In het financieel meerjarenbeeld is een post opgenomen voor areaaluitbreiding voor sport, welzijnsvoorzieningen, recreatiegebieden, scholen en brandweer. Wij verwachten dat deze middelen niet worden ingezet voor 2009 en 2010 en kunnen daarom vrijvallen. Bij de rekening 2002 is in het kader van ‘Schone lei’ 8,6 miljoen euro beschikbaar gesteld voor het afboeken van geactiveerde tekorten (6,9 miljoen euro) en het tekort door het verminderen van de afschrijvingstermijn van scholen. Dit leidt tot lagere kapitaallasten bij RO/EZ en OCSW. De vrijval wordt met ingang van 2008 voor 400 duizend euro ingezet voor de bezuinigingen. De werkelijke vrijval is de komende jaren hoger dan de inzet bij de bezuinigingen. Voorgesteld wordt het deel boven het voor de bezuinigingen ingezette bedrag in 2009 en 2010 incidenteel vrij te laten vallen. Op de bezuinigingen bij de CIO is in 2006 127 duizend euro vrijgevallen en ten gunste van het concern gebracht. Dit geld was nog niet verwerkt in het financieel meerjarenbeeld. In 2007 is de begrotingspost ‘positief effect nominale ontwikkelingen’ ad 612 duizend euro abusievelijk ingezet voor zowel de financiering voor het toekende structureel Nieuw beleidsgeld 2007 als voor incidentele dekking van een tekort in het gemeentefonds. Dit hebben wij nu gecorrigeerd. Ad 4. Algemene Uitkering Op basis van de septembercirculaire zijn de accressen van het gemeentefonds doorgerekend. De accressen voor 2008 en 2009 zijn hoger dan waar mee tot nu toe rekening is gehouden. De accressen voor 2010 en 2011 zijn lager, de verwachting is dat die in de komende jaren weer naar boven zullen worden bijgesteld. In het financieel meerjarenbeeld houden we daar rekening mee. In 2009 ontstaat een structureel voordeel van 6 miljoen euro door hogere acrressen. Daarnaast is de uitkeringsfactor van het gemeentefonds naar boven bijgesteld. Ad 5. Inzet rekeningresultaten Uit het rekeningresultaat 2007 zetten wij 18 miljoen euro in. Dit is conform het besluit over de resultaatbestemming van dat jaar. Wij verwachten voor 2008 een besteedbaar resultaat van 12 miljoen euro. Dat is hoger dan de diensten en concern aangeven in hun Voortgangsrapportage 2008-II. Gelet op onze ervaringen van de afgelopen jaren dat het werkelijk resultaat veel hoger is dan de Voortgangsrapportage aangeeft, zijn we nu ook uitgegaan van een hoger resultaat. Op de ISV middelen ontstaat een vrijval van 9,9 miljoen euro. Daarvan is 1,1 miljoen euro vrijval aan nieuw beleid. Het restant van 8,8 miljoen euro hebben wij betrokken bij de verdeling het nieuw beleid, rekening houdend met de uitgangspunten en criteria die gelden voor de ISV middelen. Ad 6. Nieuw beleid Het voorstel voor de inzet van incidentele middelen voor nieuw beleid is in de begroting op de programma’s verantwoord. Overzicht aanvullend nieuw beleid. Nieuwbeleid Nieuwbeleid uit vrijval ISV middelen Toevoeging reserve regiotram/Kolibri OV-netwerk Totaal autonome ontwikkelingen

244

2007

2008

2009

2010

2011

2012

-

-

29.8858.80038.685-

1.5151.515-

715715-

3.0153003.315-


Binnen de grote stedenbeleid uitkering Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing (ISV), is een overschot ontstaan van 8,8 miljoen euro. Voor een groot deel wordt dit veroorzaakt door de btw netteringsoperatie (bijna 4 miljoen euro) en renteopbrengsten algemeen (2,4 miljoen euro) en renteopbrengsten schoollocaties (500 duizend euro). Daarnaast vallen een aantal projecten goedkoper uit (winkelcentra 1,1 miljoen euro en Zuiderkruislaan 1,4 miljoen euro). Het overschot van 8,8 miljoen euro moet binnen de rijkskaders van het ISV worden besteed. Dus binnen de outputdoelstellingen die daar onderdeel van uitmaken: wonen, verbeteren kwaliteit openbare ruimte, kwaliteitsimpuls groen in de stad, cultuurimpuls (waaronder archeologie), bodemsanering, geluidsanering, luchtkwaliteit, zorgvuldig ruimtegebruik, fysieke voorwaarden voor aantrekkelijke sociale en veilige omgeving. In het overzicht van bijlage 1 vindt u de projecten waarvan we voorstellen deze uit het ISV te financieren. In de begroting 2008 is voor de regiotram/Kolibri OV-netwerk in de meerjarenraming 2008-2011 een nieuw beleidspost opgenomen. Om de gemeentelijke bijdrage van 50 miljoen euro te financieren, is bij de begroting 2008 besloten nieuw beleidsgeld te reserveren voor de tram (oplopend tot 2015 vanaf 2011 ieder jaar structureel 300 duizend euro erbij). Verzuimd is dit bedrag op te nemen in de jaarschijf 2012. Voor een specificatie van het nieuw beleid verwijzen wij naar bijlage 1. WWB-Inkomensdeel, schuldhulpverlening en herhuisvesting SOZAWE Wanneer wij erin slagen onze ambitie met betrekking tot de daling van het aantal klanten te realiseren dan zal er vanaf 2009 een overschot zijn op het WWB-Inkomensdeel. Die overschotten bedragen 3,3 miljoen euro in 2009, 9,8 miljoen euro in 2010 en 16,8 miljoen euro in 2011. Deze voordelen zijn nog onzeker en zijn onder andere afhankelijk van de economische ontwikkelingen en van de invloed die de bezuinigingsopdracht heeft op de prestaties van de dienst SOZAWE. Na afloop van de periode waarop de afspraken met het rijk betrekking hebben, zal het macrobudget weer in overeenstemming worden gebracht met de uitgaven. Dit zal consequenties hebben voor de overschotten na 2011. Met andere woorden het totale begrote overschot tot en met 2011 zijn incidenteel. De verwachte voordelen zijn nog onzeker en daarom willen wij dit nog niet volledig inzetten. Wel willen wij de geprognosticeerde voordelen oormerken voor de schuldhulpverlening en de herhuisvesting van de dienst SOZAWE. In 2009 willen wij 300 duizend euro ontrekken aan de reserve minimabeleid voor de schuldhulpverlening. 2007

2008

2009

2010

2011

2012

Beschikbare middelen: Prognose vrijval WWB-inkomensdeel Onttrekking reserve minimabeleid Totaal

-

-

3.300 300 3.600

9.800 9.800

16.800 16.800

-

Bestemming: Aanvulling reserve WWB-inkomensdeel Schuldhulpverlening Uitvoeringskosten WWB-inkomensdeel Herhuisvesting SOZAWE Totaal bestemming

-

-

1.7003004452.445-

1.0005.0006.000-

2.0005.0007.000-

-

Restant beschikbare middelen (prognose)

-

-

1.155

3.800

9.800

-


245

Conclusie Wij leggen een sluitend financieel meerjarenbegroting voor over deze collegeperiode. Over de jaren 2007 tot en met 2010 is een overschot van 4,2 miljoen euro. Dat bedrag willen wij, gezien de economische ontwikkelingen, in de AER storten. De scherpe ramingen brengen met zich mee dat er een groter risico is. De structurele tekorten die ontstaan in 2011 en 2012 zijn voor een verantwoord financieel beleid acceptabel. Bij de voorjaarsbrief 2009 bezien we opnieuw hoe het financieel meerjarenbeeld zich ontwikkelt. Het weerstandsvermogen is onvoldoende. Daarom stellen wij voor de reservepositie te versterken uit de middelen voor nieuw beleid en toekomstige rekeningresultaten. Daarbij gaan wij verder met het borgen van het risicomanagement. Ook gaan we het begrotingsbeheer versterken en willen uw raad tijdige en betrouwbare financiële informatie voorleggen.

246


4.2

Financiële knelpunten

Conform voorgaande jaren wordt hierna per dienst de specifieke knelpunten doorgenomen. Dienst Sociale Werkvoorziening De financiële positie van de DSW blijft zorgelijk. De stand van de algemene bedrijfsreserve is bij de DSW al enkele jaren nihil. Momenteel is de reserve 77 duizend euro. De DSW beschikt daarmee absoluut nog niet over een solide buffer om onverwachte tegenvallers op te vangen. De financiële positie van de DSW valt daarmeenog steeds als zeer zwak te kwalificeren. Onzekere factoren zijn de nieuwe taakstelling met betrekking tot de instroom , de subsidiering en de uitstroom van buitengemeentelijke SW-medewerkers. In 2006 heeft uw raad besloten de structurele gemeentelijke bijdrage te verhogen met 2,5 miljoen euro en incidenteel drie jaar met 1,5 miljoen euro. Daarmee kan het verwachte jaarlijkse tekort tot en met 2010 worden opgevangen. Hulpverleningsdienst Er zijn drie knelpunten waarvan twee feitelijk eerst om een nader onderzoek vragen voor we ze definitief kunnen of willen oplossen. De kosten voor de levering van gas en elektriciteit zijn in 2009 ongeveer 50% hoger dan het budget dat we beschikbaar hebben in de begroting 2008. (Dat effect is ook in 2008 al zichtbaar in de exploitatie). Dat is veel meer dan de gebruikelijke stijging van de energielasten, die al fors is. Doordat de energienota’s weinig inzichtelijk zijn, hebben we de oorzaak nog niet kunnen achterhalen. We hebben een deel van deze stijging nog niet opgelost en voor een bedrag van 90 duizend euro aan stelpost opgenomen. Daarnaast wordt de HVD in vergelijking met ander diensten onevenredig hard getroffen door de stijging van de doorbelasting van de CIO-kosten. Als gevolg van de wijze van doorberekenen zijn de kosten van de CIO bovenmatig gestegen met een indexering van ruim 8 %. Een deel van deze extra uitgaven hebben we kunnen verwerken/opvangen binnen het begrotingskader. Maar voor een deel - ter grootte van 80 duizend euro - is dat nog niet op een deugdelijke manier gebeurd. Bij de brandweer hebben we te maken met een forse stijging van de doorbelaste kosten om gebruik te mogen maken van de brandkranen van het Waterbedrijf Groningen. De toename bedraagt 40 duizend euro structureel per jaar en hiervoor is geen dekking gevonden. Milieudienst De begroting 2009 heeft een tekort van 142 duizend euro. Een van de oorzaken van het tekort is het opnemen van extra kosten voor Personeel in Balans van 150 duizend euro. Wij stellen voor om dit tekort in 2009 te dekken uit de Bedrijfsvoeringsreserve. Voor de jaren 2010 tot en met 2012 is een stelpost voor dit bedrag opgenomen. De stelpost wordt ingevuld door vacatures niet meteen in te vullen. De MD geeft aan dat voor Personeel in Balans in de jaren na 2009 nogmaals een bedrag van 200 duizend euro structureel opgenomen moet worden. Dit bedrag is nog niet verwerkt in de meerjarenbegroting.


247

Dienst Onderwijs, Cultuur, Sport en Welzijn OCSW is sterk in beweging. De forse bezuinigingsopdracht uit de periode 2004-2006 is nagenoeg voltooid. De aansturings- en samenwerkingsrelatie met de gesubsidieerde instellingen wordt geprofessionaliseerd. Het Natuurmuseum is gesloten en wordt omgevormd tot het programma Natuuren Duurzaamheid Educatie. Het proces rondom de verzelfstandiging van het Openbaar Onderwijs loopt volop en heeft ingrijpende organisatorische en financiële consequenties. De financiële huishouding van onder meer de Oosterpoort/Stadsschouwburg wordt inzichtelijker gemaakt. We zijn bezig met de uitvoering van Sport op Orde, dit betekent dat we hard werken aan het verbeteren van de sportaccommodaties. De begroting van OCSW is sluitend met in achtneming van 1,4 miljoen euro aan taakstellingen. Enerzijds betreft het de verwerking 0,8 miljoen euro aan eerder door de raad genomen bezuinigingsbesluiten in het kader van de concernbezuinigingen 2007-2010, dienstbezuinigingen en Sport op Orde. Anderzijds zijn er voor bijna 0,6 miljoen euro taakstelling in de bedrijfsvoering in de begroting verwerkt om de gestegen energiekosten, de kosten van organisatieontwikkeling en enkele ander knelpunten in de bedrijfsvoering op te vangen. Wij zijn er bij het opstellen van de begroting vanuit gegaan dat de voorbereiding van de verzelfstandiging van het Openbaar Onderwijs wordt gerealiseerd binnen de bestaande budgettaire kaders en voor de dienst OCSW budgettair neutraal verloopt. Verder zal nog bestuurlijke besluitvorming plaats moeten vinden om de bestuurlijke ambities in het kader van onderwijshuisvesting en duurzaam bouwen structureel te kunnen bekostigen. OCSW heeft een aandeel van ca 50% in het gemeentelijke energieverbruik. Deze kosten stijgen harder dan de compensatie voor de kostenstijging. Ook de bouwprijzen stijgen sterk . Dienst en concern zullen de compensatie wijze onderzoeken en de control op het energieverbruik en de facturering zijn aangescherpt. Daarnaast zijn er energiebesparende projecten in voorbereiding.. Om de kans op financiële tegenvallers te verkleinen hebben we met de gesubsidieerde welzijns- en zorginstellingen overeenstemming bereikt over de kostprijssystematiek, zodat zij in staat zijn hun financiële weerstandscapaciteit te versterken ten laste van de eigen bedrijfsvoering. Gelet op het streven de kostprijsontwikkeling binnen trendmatige kaders te houden zal het nog wel enige jaren duren voordat de weerstandscapaciteit van de instellingen op orde is. Met de overige gesubsidieerde instellingen willen we vergelijkbare afspraken gaan maken. De beschikbare weerstandscapaciteit van OCSW bedraagt in 2009 3,3 miljoen euro. Dit is ca.70% van de benodigde weerstandscapaciteit ad. 4,7 miljoen euro. Dit betekent dat de dienstegalisatiereserve nog een tekort vertoont van 1,4 miljoen euro. In het weerstandsvermogen is de reserve onderwijshuisvesting voor 50% meegenomen, deze reserve zal volgens de huidige planning in 2012 negatief worden. Dienst Ruimtelijke Ordening en Economische Zaken Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing (ISV) Er bestaat nog steeds discussie over de toerekening van de apparaatskosten aan het Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing (ISV). Deze verrekening dateert nog van begin jaren tachtig toen door de toenmalige secretarie apparaatskosten werden gedeclareerd bij het Rijk. Later werd dit bedrag ten laste van het Stadsvernieuwingsfonds gebracht en is de concernbijdrage aan RO/EZ hierop verlaagd. Ook in het ISV-I tijdperk hebben we nog geregeld dat deze lagere concernbijdrage werd verrekend met een ISV-bijdrage door een kostenpost op te nemen. In het nieuwe ISV-II regiem is dit niet meer mogelijk. Daarom zou de concernbijdrage volgens de dienst moeten worden bijgesteld. Het concern is het hier mee eens, maar de politieke besluitvorming laat op zich wachten.

248


Oosterboog Voor de Oosterbooglocatie is door de gemeente een jaarlijkse huurgarantie afgegeven. Op rekeningsbasis wordt ieder jaar de balans opgemaakt in hoeverre door het concern moet worden bijgedragen in het tekort. Toereikendheid reserve grondzaken Voor het bepalen van de noodzakelijke omvang van de egalisatiereserve zijn de aangegeven risico’s uit box 3 van de lopende grondexploitatie relevant. Per 1 april 2008 zijn de risico’s door de boxenrisicomethode gekwantificeerd. De minimale omvang van de risico’s die verband houden met grondexploitaties, plankostencomplexen en nog in exploitatie te nemen gronden bedraagt 69,3 miljoen euro. De minimale omvang van de risico’s voor de grondexploitaties per 31 december 2008 kan momenteel met bandbreedtes worden aangegeven. Naar schatting zal het benodigde weerstandsvermogen aan het einde van 2009 zich bewegen tussen de 60 tot 75 miljoen euro. Rekening houdend met de verwachte mutaties na 2009 zal de omvang van de bestemmingsreserves Grondzaken en Grondbank tezamen ongeveer 41,7 miljoen euro bedragen. Ten opzichte van de minimaal vereiste omvang bedraagt het tekort 18,3 tot 33,3 miljoen euro, dat op een andere wijze moet worden gedekt. Dienst Sociale Zaken en Werk Financieel perspectief ontwikkelingsplan Het huidige ontwikkelingsplan is gestart in 2006 en loopt door tot 2010. Onderdeel van het ontwikkelingsplan was en is het structurele tekort op de begroting voor uitvoeringskosten (in 2006 4,3 miljoen euro) terug te brengen tot nihil. We zijn op de goede weg al wordt het realiseren van de bezuiniging steeds moeilijker omdat van meerdere kanten bezuinigingen op ons afkomen.Van het oorspronkelijke tekort op de uitvoeringskosten ad 4,3 miljoen euro resteert in 2009 nog 446 duizend euro. Dit komt nagenoeg overeen met het in 2006 geschetste beeld. Wij stellen voor dit tekort te verrekenen met het verwachte voordeel op het WWB-inkomensdeel. Kosten minimabeleid Het budget bijzondere bijstand voor 2009 is met de nu beschikbare informatie van onvoldoende omvang om de verwachte uitgaven te dekken. We komen per saldo 338 duizend euro tekort. We hebben aangegeven dat de intensivering van de armoedebestrijding ongeveer 490 duizend euro extra zou kosten. Deze kosten zouden gefinancierd worden met middelen nieuw beleid (300 duizend euro) en de toen nog aanwezige ruimte binnen het budget bijzondere bijstand (190 duizend euro). Met behulp van de hiervoor genoemde middelen waren de ambities ook te realiseren echter we worden in het huidige begrotingsjaar en de komende jaren geconfronteerd met kortingen op het gemeentefonds. Deze kortingen hebben voor een deel betrekking op het budget bijzondere bijstand en worden doorgegeven aan SOZAWE omdat zij in direct verband staan met de daling van het bijstandsvolume. Zo is in 2008 en 2009 gezamenlijk 0,75 miljoen euro gekort op het budget minimabeleid. Overigens geldt de afspraak dat via nacalculatie wordt bepaald hoe hoog de werkelijke korting zal zijn. Op de kosten van individuele bijzondere bijstand verwachten wij een tekort van ongeveer 0,5 miljoen euro. Een deel hiervan kan worden gecompenseerd doordat de kosten van met name de collectieve ziektekostenverzekering enigszins meevallen. Per saldo verwachten wij een (structureel) tekort van 338 duizend euro. Wij stellen voor dit tekort in 2009 te dekken door een onttrekking uit de reserve minimabeleid. Kosten schuldhulpverlening Er zijn maatregelen getroffen tot intensivering van de activiteiten op het gebied van de schuldhulpverlening. Hieronder vallen met name activiteiten op het gebied van preventie, het vergroten van de effectiviteit en de invoering van financiële coaching van jongeren. De hiermee gemoeide kosten zijn in 2007 gefinancierd met een door het Rijk beschikbaar gestelde incidentele subsidie. In de overgang naar een meer structurele regeling heeft het Rijk in 2007 t/m 2009 extra geld in het gemeentefonds gestort. Het gaat om bijdragen van respectievelijk 800 duizend euro in


249

2007, 435 duizend euro in 2008 en 300 duizend euro in 2009. Bij de afrekening van het jaar 2007 is de bijdrage voor dat jaar afgeroomd en toegevoegd aan de algemene concern middelen. Aangegeven is dat een eventueel tekort ten laste van de reserve minimabeleid kan worden gebracht. Dit punt is nu aan de orde. De kosten van schuldhulpverlening stijgen 325 duizend euro uit boven het begrotingskader. Het tekort zou zelfs 625 duizend euro zijn geweest zonder de hiervoor genoemde incidentele bijdrage van het Rijk in 2009. Van het tekort is 540 duizend euro structureel en 85 duizend euro incidenteel. Hierin is overigens nog geen rekening gehouden met de aankomende vernieuwing en certificering van de schuldhulpverlening. Voor de komende jaren dient zich dan ook een aanzienlijk probleem aan. Wij stellen voor dit tekort in 2009 te dekken door een onttrekking uit de reserve minimabeleid. Voor 2010 en verder dekken we het tekort af door de verwachte overschotten op het WWB Inkomensdeel.

250


4.3

Bezuinigingen

In oktober 2007 heeft uw raad besluiten genomen over de invulling van de bezuinigingstaakstelling 2007-2010. Voor 2009 zijn maatregelen vastgesteld voor een totaalbedrag van 2,1 miljoen euro. Het betreft onder andere een verlaging van het budget voor incidenteel beleid, aanbestedingsvoordelen op ARBO-zorg en IZA/BZP, beperking van het aantal verlofdagen bovenregulierverlof en inzet vrijval IZA premie gepensioneerden. Daarnaast worden enkele taakstellingen uit 2007 en 2008 in 2009 verhoogd. In onderstaande tabel zijn de maatregelen en de financiële taakstellingen 2009 aangegeven. Met ons voorstel tot invoering van een reclamebelasting, waarvoor een netto voordeel van 200 duizend euro per 2009 door ons was voorgesteld, heeft u in 2007 niet ingestemd. Een nieuwe invulling van deze taakstelling zal bij de begrotingsstukken worden gevoegd. Concernbezuinigingen 2007-2010 Maatregelen 2009 (bedragen x 1.000 euro) Onderhoud sportvelden Natuurmuseum ICT-apparatuur afschrijvingsduur Applicaties harmoniseren Budget incidenteel beleid Arbo-zorg IZA-BZP Aanbestedingen via SW bedrijfstak Inkooptaakstelling Wegwerken personele problemen Budget personele knelpunten SOZAWE WAO-premie Verlofdagen boven regulier vakantieverlof Vrijval IZA premie gepensioneerden Nog af te stemmen met de raad Nieuwe invulling van de taakstelling reclamebelastingen

Bedrag 50 160 100 90 500 50 100 100 250 100 12 100 150 360 2.122 200

Vanaf 2005 ontvangt u van ons voortgangsrapportages over de realisatie van de bezuinigingen. Ook in 2008 en 2009 willen wij u informeren over de voortgang in de realisatie van de taakstellingen. Een voortgangsrapportage over de realisatie van de taakstellingen is daarom bij de begrotingsstukken gevoegd. De bezuinigingsmaatregelen uit de periode 2003-2006 (deels doorlopend naar 2007 en 2008) zijn in 2008 nagenoeg afgerond. Ook met de realisatie van de bezuinigingsmaatregelen 2007-2010, welke in de jaren 2007 en 2008 zijn ingeboekt, hebben we goede vordering gemaakt. Enkele maatregelen vragen nog aandacht. Voor een toelichting daarop verwijzen wij u naar de Voortgangsrapportage Bezuinigingen 2008. Onderstaande diensten hebben aanvullende bezuinigingstaakstelling in de dienstbegroting opgenomen om een sluitende begroting te kunnen presenteren. De Milieudienst De Dienst heeft in de begroting 2009 een structureel tekort van 142 duizend euro, onder andere door extra kosten voor Personeel in Balans van 150 duizend euro. De dienst zal dit tekort in 2009 dekken door een onttrekking aan de Bedrijfsvoeringsreserve. Voor de jaren 2010 tot en met 2012 is een stelpost voor dit bedrag opgenomen. De stelpost moet worden ingevuld door vacatures niet meteen in te vullen.


251

OCSW In de begroting van OCSW is voor 1,4 miljoen euro aan taakstellingen opgenomen in 2009. Daarvan is 0,8 miljoen euro een gevolg van eerder genomen bezuinigingsbesluiten in het kader van de concernbezuinigingen 2007-2010, dienstbezuinigingen en Sport op Orde. Daarnaast is er voor bijna 0,6 miljoen euro taakstelling in de bedrijfsvoering in de begroting verwerkt om de gestegen energiekosten, de kosten van organisatieontwikkeling en enkele ander knelpunten in de bedrijfsvoering op te vangen. SoZaWe De dienst verwacht de komende jaren nog 71 fte te moeten bezuinigingen. Een daling van de formatie voor de bijstand met 15 fte is aan de orde omdat in de Algemene uitkering een taakstelling is opgenomen vanwege een verwachte daling van het bijstandsvolume. Een eerste verlaging van 4,74 fte is verwerkt in de begroting 2009. Door de efficiencykorting ketensamenwerking verwachten we een formatieafname van 25 fte, daarvan is in 2009 10 fte verwerkt. Tot slot zal er binnen de dienst 1 fte moeten worden bezuinigd om formatie uitbreiding te realiseren voor de toekenning van langdurigheidstoeslagen.

252


4.4

Investeringen en financiering

Investering- en financieringstaat Als onderdeel van de uiteenzetting van de financiële positie geeft deze paragraaf een beeld van de investeringen in 2009 en de financiering daarvan. Dit wordt hieronder weergegeven in de Investeringen Financieringstaat. Het overzicht en de toelichting daarop zijn tevens van belang voor de autorisatie van kredieten. In de Financiële Verordening is namelijk bepaald dat de kredieten voor de zogenaamde routine investeringen meteen bij de begroting worden vastgesteld en dat voor de overige investeringen het krediet door middel van aparte raadsvoorstellen wordt vastgesteld. Investeringen

Boekwaarde Bruto Vermin- Afschrijvingen Boekwaarde 01-01-2009 investeringen deringen 31-12-2009

Vaste activa I. Investeringen met economisch nut - Routine investeringen - Beleidsmatige investeringen II. Investeringen in de openbare ruimte met maatschappelijk nut Totaal vaste activa

76.781 356.280

11.936 48.278

0 600

11.678 12.890

77.039 391.068

98.947 532.008

26.035 86.249

26.035 26.635

4.388 28.956

94.559 562.666

Vlottende activa: Onderhanden werk inzake Grondexploitaties

194.484

83.681

44.768

-

233.397

Financiële activa

423.903

3.412

29.267

19

398.029

Totaal activa

1.150.395

173.342

100.670

28.975

1.194.092

Financiering

Boekwaarde 01-01-2009 215.469 77.811

Reserves Voorzieningen Opgenomen geldleningen: - Consolidatieleningen - Alsnog aan te trekken leningen Totaal financiering

VermeerVermin- Afschrijvingen Boekwaarde deringen deringen 31-12-2009 17.363 61.939 170.893 17.229 13.879 81.161

730.054 127.061

108.106 47.605

70.788 -

-

767.372 174.666

1.150.395

190.303

146.606

-

1.194.092

Toelichting Bij de vaste activa worden voor 86,2 miljoen euro aan investeringen geraamd, met daar tegenover 26,6 miljoen euro aan verminderingen in de vorm van subsidies of verkopen. Investeringen in grondexploitaties gelden volgens de gemeentelijke verslagleggingregels als vlottende activa. Het betreft hier grondaankopen en infrastructurele werken voor in totaal 84 miljoen euro, met daar tegenover naar verwachting 45 miljoen euro aan verkopen. De 86,2 miljoen euro aan investeringen in vaste activa onderscheiden we naar routine-investeringen, beleidsmatige investeringen en investeringen in de openbare ruimte met maatschappelijk nut. Investeringen Routine-investeringen Beleidsmatige investeringen Investeringen in de openbare ruimte met maatschappelijk nut Totaal

11.936 48.278 26.035 86.249

Deze onderdelen worden hierna toegelicht.


253

Routine-investeringen De routine-investeringen betreffen investeringen ter vervanging van bestaande activa in de sfeer van bedrijfsvoering, met als bedoeling de bedrijfsvoering op het huidige peil te houden. Het zijn met name investeringen in de sfeer van automatisering, meubilair, huisvesting, en voertuigen en materieel. Voor 2009 wordt voor 11,9 miljoen euro aan routine-investeringen geraamd. Per dienst gespecificeerd biedt dat het volgende beeld: Routine-investeringen DIA DSW HVD MD OCSW RO/EZ SOZAWE BSD Totaal

2.931 1.500 183 5.148 0 1.619 555 0 11.936

De kapitaallasten hiervan zijn opgenomen in de begroting en vaststelling van de kredieten hiervoor vindt meteen bij de begrotingsvaststelling plaats in het raadsvoorstel bij de begroting. Beleidsmatige investeringen Beleidsmatige investeringen betreffen investeringen waarover reeds principebesluiten zijn genomen en waarvoor de dekking reeds is geregeld. De autorisatie en kredietverstrekking vinden niet plaats bij de vaststelling van de begroting, maar in de vorm van afzonderlijke raadsvoorstellen. Voor 2009 worden voor 48 miljoen euro aan beleidsmatige investeringen geraamd. Beleidsmatige investeringen RO/EZ: • parkeergarage Damsterdiep • uitbreiding en vervanging riolering OCSW: • Onderwijshuisvesting (nieuw- en verbouwprojecten voor scholen in het basis-, speciaal- en voortgezet onderwijs) • Sportaccommodaties (renovatie sportcentrum Kardinge, was-/kleedaccommodatie Sportpark Vinkhuizen, vervanging kunstgras sportpark Vinkhuizen, nieuw kunstgras op sportpark het Noorden/Vinkhuizen en renovatie Helperzwembad) • NDE (kindertuin gebouw Paddepoel) • Oosterpoort/Stadsschouwburg (revitalisering) • Openbaar Onderwijs (gebouwen, investeringen in ICT, meubilair en onderwijsleermiddelen, voor zowel het primair als voortgezet onderwijs) Totaal

254

Bruto

Verminderingen

11.500 7.500

600

14.500

7.200

300 3.800 3.500

48.300

600


Investeringen in de openbare ruimte met maatschappelijk nut Investeringen met maatschappelijk nut zijn investeringen die in principe niet verhandelbaar zijn, maar wel een meerjarig nut (kunnen) hebben. Voor zover ze plaatsvinden in de openbare ruimte mogen ze worden geactiveerd. Voorbeelden zijn wegen, straten, pleinen, bruggen, openbaar groen. Voor de bepaling van de boekwaarde van deze investeringen worden ontvangen subsidies en middelen uit reserves meteen in mindering gebracht. Voor 2009 wordt een bedrag van 26 miljoen aan brutoinvesteringen geraamd, met daar tegenover ook 26 miljoen euro aan inkomsten. Investeringen in de openbare ruimte met maatschappelijk nut RO/EZ • projecten Langman-maatregelen (10 miljoen euro), • Transferium Hoogkerk (3,2 miljoen euro), • Fietsbrug Plataanlaan (1,5 miljoen euro), • Berlagebrug (9,0 miljoen euro), • Wensen van Stadjers (0,5 miljoen euro) • overig (1,8 miljoen euro). Totaal

Bruto

Verminderingen

26.000

26.000

26.000

26.000

Ook bij deze investeringen geldt dat de autorisatie en kredietverstrekking geschiedt in de vorm van afzonderlijke raadsvoorstellen. Investeringen in het kader van nieuw beleid In deze begroting wordt ook de verdeling van de middelen nieuw beleid voor 2009 voorgelegd. Een deel van de ruimte voor nieuw beleid, namelijk 25,25 miljoen euro, is bedoeld voor investeringen. Het betreft hier incidentele middelen. Voor 2009 zijn geen structurele middelen nieuw beleid toegedeeld aan investeringen. Het gaat om de volgende objecten en bedragen. Investeringen nieuw beleid 2009 (x 1.000 euro) Herhuisvesting SoZaWe Voorzieningen Meerstad De Marktplaats Sporthal Lewenborg Montessori school Duurzaamheidsmaatregelen VMBO Stationsgebied Speelruimtebeleid Fietsnota Herinrichten Diepenring Extra capaciteit fietsenkelder Grote Markt Totaal

Bedrag 5.000 5.000 1.200 600 1.200 1.200 500 500 3.000 2.000 5.050 25.250

Kapitaallasten gedekt

Incidenteel gedekt 5.000 5.000 1.200 600 1.200 1.200 500 500 3.000 2.000 5.050 25.250

De lasten van deze investeringen worden bij de programma’s zichtbaar gemaakt en verder toegelicht. De vermelde bedragen betreffen veelal niet de totale investeringen, maar het deel dat wordt gedekt vanuit de ruimte voor nieuw beleid. Om die reden zijn deze bedragen ook niet in de Investeringsstaat aan het begin van deze paragraaf opgenomen. Autorisatie en kredietverstrekking voor deze investeringen vindt plaats door middel van afzonderlijke raadsvoorstellen op het moment dat de invulling van het project en de totale omvang van de investering bekend zijn.


255

Financiële activa/verstrekte geldleningen In totaal heeft de gemeente begin 2009 voor 424 miljoen euro aan financiële activa, voornamelijk bestaande uit aan derden verstrekte geldleningen (404 miljoen euro). Voor het overgrote deel (335 miljoen euro) betreft dat leningen aan woningcorporaties. In totaal lopen de uitgezette leningen terug met een bedrag van 26 miljoen euro, voornamelijk doordat sinds 2001 geen leningen meer aan woningcorporaties worden verstrekt. Er vindt alleen nog aflossing van bestaande leningen plaats. Het totaal van de uitgezette leningen loopt daardoor eind 2009 terug tot 378 miljoen euro, het totaal van financiële activa komt uit op 398 miljoen. Financiering Als gevolg van de verschillende bewegingen stijgt de totale boekwaarde van de gemeente van 1,150 miljard naar 1,194 miljard euro. De financiering van deze boekwaarde vindt plaats door middel van de reserves en voorzieningen waar de gemeente over beschikt, door de in het verleden aangetrokken geldleningen, door het inzetten van kort geld, of door het aantrekken van nieuwe geldleningen. De omvang van de reserves neemt met 45 miljoen euro af, de omvang van de voorzieningen neemt met 3 miljoen euro toe. Per saldo nemen de eigen financieringsmiddelen derhalve af met 42 miljoen euro en komen eind 2009 uit op 252 miljoen euro. Het overgrote deel van de boekwaarde wordt derhalve gefinancierd met van buiten aangetrokken langlopende geldleningen. Op bestaande langlopende leningen wordt naar verwachting 71 miljoen euro afgelost, en Treasury zal naar verwachting voor 108 miljoen euro nieuwe leningen aantrekken. Het totaal van aangetrokken geldleningen komt daarmee eind 2009 uit op 767 miljoen euro. Ten opzichte van de te financieren boekwaarde is er dan nog een financieringstekort van 175 miljoen euro. Dit zal deels gefinancierd worden door overschotten aan kort geld in te zetten, de zogenaamde korte mismatch, en deels door alsnog lang geld aan te trekken, een en ander afhankelijk van de werkelijke ontwikkeling van de investeringen in het jaar, de ontwikkeling van de rente en de voorschriften die gelden voor de inzet van kort en lang geld.

256


4.5

Arbeidskosten en gerelateerde verplichtingen

Gemeenten dienen in de begroting in te gaan op de zogenaamde jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume. Onder arbeidsrechtelijke verplichtingen worden verstaan de aanspraken op toekomstige uitkeringen door huidig dan wel voormalig personeel. Het Besluit Begroting en Verantwoording schrijven voor dat jaarlijkse arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume via de exploitatie moeten lopen. Als de verplichtingen niet van een vergelijkbaar volume zijn, dan moet hiervoor een voorziening worden getroffen. Toepassing van de nieuwe voorschriften leidt tot de volgende situatie: Wachtgelden (oude verplichtingen) en pensioenen ambtenaren De verplichtingen aan ambtenaren worden door de gemeentelijke diensten jaarlijks op basis van de in- en uitstroom becijferd. Bij een omvang van de gemeente Groningen blijven de jaarlijkse exploitatielasten daarvan nagenoeg gelijk. Om die reden wordt er dan ook geen voorziening getroffen en blijven we de jaarlijkse lasten in de exploitatie opnemen.

WW conforme uitkeringen en bovenwettelijke WW-uitkeringen (vervangen wachtgeldregelingen) (Bovenwettelijke) WW-conforme uitkeringen is een nieuwe regeling die op 1-1-2001 is ingegaan. De stijging WW-uitkeringen is gering en constant. Diensten nemen de kosten als last in hun begroting op.

Seniorenregeling De seniorenregeling bestaat uit de 56-jarigenregeling, de 60-jarigenregeling, de combinatieregeling en de prevut-regeling. Van deze regelingen wordt op beperkte schaal en op tamelijk constante wijze gebruik gemaakt. De kosten van de regelingen worden als last in de begroting opgenomen.

FPU gemeentelijk deel De FPU kosten gemeentelijk deel zijn als last opgenomen in de begroting. Er wordt geen voorziening getroffen. Er is onderzocht hoe in de komende jaren, tot en met 2015, de stijging van het aantal medewerkers dat van de FPU gebruik maken (gemeentelijke aanvulling van 16%) eruit ziet. De kosten nemen toe tot in 2009 waarna een daling inzet tot nihil in 2015. De fluctuatie valt daarmee binnen de grenzen van gelijkblijvende arbeidskosten gerelateerde kosten in vierjaarlijkse perioden, zoals toegelicht door de commissie BBV provincies en gemeenten.

Wachtgelden en pensioenen wethouders Bepalend voor het instellen van een voorziening voor pensioenen en wachtgelden wethouders is het ongelijkmatig karakter van de verplichting. Als de verplichting jaarlijks van een vergelijkbaar volume is, mag geen voorziening worden ingesteld. De jaarlijks soms aanzienlijke fluctuatie in dergelijke verplichtingen door mogelijke (tussentijdse) wethouderswisselingen is een belangrijke wegingsfactor voor pensioenen en wachtgelden wethouders. De verplichtingen en daarmee de fluctuaties ervan worden nog verhoogd als oud-wethouders de gevormde pensioenrechten opeisen bij een pensioenbreuk. Het betreft wisselingen binnen een relatief kleine groep, maar de jaarlijkse schommelingen in de verplichtingen kunnen al snel aanzienlijk zijn. Daarom zal er normaal gesproken een voorziening voor pensioenen en wachtgelden van wethouders moeten worden getroffen. Voor de pensioenen van de wethouders is de pensioenbeheerdersfunctie ondergebracht bij een pensioenverzekeraar. Daarom hoeft er geen voorziening gevormd te worden, maar worden de jaarlijkse pensioenpremies als last in de begroting opgenomen.


257

Opgebouwde vakantierechten Over de maanden juni tot en met december bouwen ambtenaren recht op vakantiegeld op, dat in mei het jaar daarop wordt uitbetaald. Feitelijk zou het bedrag van deze 7 maanden ten laste van de exploitatie van het lopende jaar moeten worden gebracht en als nog te betalen schuld op de balans in de jaarrekening moeten worden opgevoerd. Omdat er geen grote mutaties in de totale omvang van het personeelsbestand zijn, heeft dit weinig tot geen effect op de uitkomst van de exploitatie over de jaren heen. Om die reden is er sprake van een gelijk volume en behoeft er geen balanspost behoeft te worden gecreëerd.

Levensloop (Spaarverlof) Het vroegere “spaarverlof” is vervallen. Hiervoor zijn de mogelijkheden in de plaats gekomen om verlof te sparen en op te nemen in het kader van de levensloopregeling. De regeling is vastgelegd in hoofdstuk 6a van de ARG: hierin staan zowel de verplichtingen (financieel en procedureel) voor werkgever als werknemer vermeld. Uitgangspunt is dat de deelnemer zelf spaart voor het verlof om dit op te kunnen nemen voor een periode van (gedeeltelijk) onbetaald verlof. Los van de verlof-faciliteiten dient de werkgever aan zowel de deelnemer aan de levensloopregeling als aan een niet-deelnemer jaarlijks een zgn. “levensloopbijdrage” uit te betalen, ten bedrage van 1,5% van het geldende jaarsalaris, met een minimum van 400 euro. De kosten van deze bijdrage zijn constant en worden als last in de begroting opgenomen.

258


Deze pagina wordt vervangen door kleurenpagina 5. Bijlagen


259

260


5. Bijlagen Bijlage 1:

Totaaloverzicht nieuw beleidsvoorstellen (per programma)

Bijlage 2:

Overzicht besteding nieuw beleid voorgaande jaren

Bijlage 3

Totaaloverzicht productgroepen Begroting 2009

Bijlage 4:

Exploitatiebegroting 2009

Bijlage 5:

Overzicht personele sterkte en personeelslasten

Bijlage 6:

Overzicht geactiveerde kapitaaluitgaven

Bijlage 7:

Overzicht uigeleende langlopende geldleningen

Bijlage 8:

Overzicht reserves en voorzieningen

Bijlage 9:

Overzicht opgenomen langlopende geldleningen

Bijlage 10:

Overzicht gewaarborgde geldleningen

Bijlage 11:

Overzicht subsidies en inkomensoverdrachten

Bijlage 12:

Onderhoudsgegevens gemeentelijke gebouwen

Bijlage 13:

Berekening EMU-saldo

Bijlage 14:

Financiële begrippen en afkortingen bij de begroting


261

262


Bijlage 1: Totaaloverzicht nieuw beleidsvoorstellen


263

264 B ested in g S ta d sm eie rr ech te n

P ro g r a m m a

B esch ik b a re m id d elen (in c id en tee l)

T o ta a l

(i)

2008

(s)

(i)

2009

(s)

(i)

2010

(s)

2 5 .5 0 0

B in n en sta d B eter III G ro te M ark t O o stzijd e - aan leg fie tse n k e ld er

V e stig in g sk lim a at

H erin rich tin g D ie p en rin g


250

250

B in n e n stad sv isie


1 .0 0 0

1 .0 0 0

S ta tio n sg eb ied


1 .0 0 0

500

5 .6 0 0

1 .7 5 0

T o ta a l

3 .3 5 0

3 .3 5 0

500 0

3 .8 5 0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

V o o rz ien in g e n jeu g d e n sp o rt S p e elru im teb e leid : m eer b u u rtv o o rzie n in g en

O n d erw ijs en w e lzijn

1 .0 0 0

500

H ersc h ik k en z w e m w a ter H e lp erb a d ren o v ere n

S p o rt e n cu ltu u r

1 .4 0 0

1 .4 0 0

V o o rzie n in g e n M ee rstad

W o o n k lim aat

T o ta a l

5 .0 0 0

5 .0 0 0

7 .4 0 0

6 .9 0 0

1 .0 0 0

835

500

0

500

D u u rza a m h eid G ro en stru ctu u rp lan e n e co lo g isc h b e h ee r

D u u rzam e o n tw ik k e lin g

M ee r b o m e n in d e b in n en stad


500

500

S ta d sp ark


2 .5 0 0

2 .5 0 0

4 .0 0 0

3 .8 3 5

T o ta a l

165

0

165

C rea tie v e k en n issta d


D ra ad lo o s G ro n in g en


1 .0 0 0

1 .0 0 0

A an slu ite n o n d erw ijs o p e d u g l@ s 8 5 lo k atie s

O n d erw ijs en w e lzijn

1 .2 0 0

1 .2 0 0

C u ltu u rn o ta 2 0 0 9 -2 0 1 2 ; ex tra im p u ls

S p o rt e n C u ltu u r

2 .0 0 0

C o m p u ters v o o r d e m in im a

W e rk en in k o m en

1 .0 0 0

1 .0 0 0

E b b in g ek w artie r


300

150

V itale b ed rijv e n terrein en


T o ta a l T O T A A L V E R D E L IN G S T A D S M E IE R R E C H T E N

264

500

500

150

3 .0 0 0

3 .0 0 0

8 .5 0 0

6 .3 5 0

0

650

0

500

0

2 5 .5 0 0

1 8 .8 3 5

0

5 .1 6 5

0

500

0



2009

Verdeling nieuw beleid 2009 - 2012 P rogram m a Continuering m eerjarenbegroting 2007-2010 Begrotingstekort DSW Grote M arkt K olibri Eem skanaal/Europapark/W estpoort Bijdrage ringw egen Fietsnota Budget verkeersmaatregelen - reconstructies Activiteitenbudget EBP M arketing G roningen Akkoord van Groningen Beheer en onderhoud openbare ruimte Project oud en nieuw Reserve G rondzaken Lokaal A kkoord - fysiek en sociaal * W oningbouwproductie Groninger w oonkwaliteit Exploitatie Groninger Forum V olksfeesten Pieter R oelfsconcert NN O Simplon Antillianenaanpak AM A 's Buffer projecten en beleid

W erk en Inkomen V estigingsklimaat V estigingsklimaat V estigingsklimaat V estigingsklimaat V estigingsklimaat V estigingsklimaat V estigingsklimaat V estigingsklimaat V estigingsklimaat Leefom geving Leefom geving W oonklimaat W oonklimaat W oonklimaat D uurzam e ontw ikkeling Sport en Cultuur Sport en Cultuur Sport en Cultuur Sport en Cultuur Integratie Integratie O verig en alg.m iddelen

Groenstructuurplan

D uurzam e ontw ikkeling

Sectoraal beleid integratie

Integratie

Opwaarderen ringw egen

V estigingsklimaat

Regiovisie

V estigingsklimaat

265

Herinrichting Diepenring V estigingsklimaat Totaal *)Een deel van Lokaal Akkoord is overgeheveld naar de beschikbare ISV gelden.


(i)

2010 (s)

(i)

1.500

(s)

1.500 400 300 300

454 3.000

400 300 300 104

100 400 68 200 2.000

100 350 200 1.500

500

20 1.000 200

1.000 100

400

100 350

2.500 50

10 82 425 90 2.000 285 80 350 900 2.000 11.797

1.432

265

5.004

7.685

266

V e r d e l in g n ie u w b e le id 2 0 0 9 - 2 0 1 2

2009 P rogram m a

A a n v u lle n d n ie u w b e le id 2 0 0 9 : H e r h u i s v e s tin g S O Z A W E M a r k e t in g G r o n in g e n s tr u c t u r e le m id d e le n A k k o o r d v a n G r o n in g e n K a n srijk o n d e rn e m e rsc h a p K e n n is G e lu id s s c h e r m e n H o o g k e r k O e v e r b e s c h e r m in g e n L a n d h o o f d e n A -b r u g V o o r z i e n in g e n M e e r s ta d ( g e d u r e n d e 1 2 j a a r ) A a n v u llin g r e s e r v e G r o n d z a k e n ( g e d u r e n d e 1 0 j a a r ) A p p a r a a t s k o s te n IS V ( 2 j a a r ) 0 -D b -n o r m D u u r z a a m h e id ( w o e n e r g ie h u u r w o n in g e n ) E x tr a ta k e n M J D S c h o o lzw em m en D e B o rg P ilo t d u u r z a a m h e id V M B O N o o r d -O o s t e n W e s t U itv o e r in g n ie u w e b e le id s n o ta e m a n c ip a tie in c l h o m o e m a n c ip a tie A d v ie s - e n s te u n p u n t h u is e lij k g e w e ld N a z o r g n a d e te n t ie WMO E x p lo ita ti e F o r u m / G r o te m a r k t Im a g e s / C a m e r a S te d e n b a n d e n N o o r d e r b a d / h u u r k o s te n B ib lio th e e k N oodopvang


U it b e s c h i k b a r e I S V m id d e le n G r o te m a r k t O o s tz ij d e : a r c h e o lo g is c h o n d e r z o e k G r o te m a r k t O o s tz ij d e : e x tr a c a p a c ite i t f ie ts e n k e l d e r L o k a a l A k k o o rd A a n p a k o m g e v in g M o n te s s o r i-s c h o o l B e ij u m D e M a r k tp la a ts S p o r th a l L e w e n b o r g Im a g e s / C a m e r a

W e r k e n In k o m e n V e s tig in g s k lim a a t V e s tig in g s k lim a a t V e s tig in g s k lim a a t V e s tig in g s k lim a a t L e e f o m g e v in g L e e f o m g e v in g L e e f o m g e v in g W o o n k lim a a t W o o n k lim a a t W o o n k lim a a t W o o n k lim a a t D u u r z a m e o n tw ik k e li n g O n d e r w ij s e n w e lz ij n O n d e r w ij s e n w e lz ij n O n d e r w ij s e n w e lz ij n O n d e r w ij s e n w e lz ij n O n d e r w ij s e n w e lz ij n O n d e r w ij s e n w e lz ij n O n d e r w ij s e n w e lz ij n G e zo n d h eid S p o r t e n C u ltu u r S p o r t e n C u ltu u r S p o r t e n C u ltu u r S p o r t e n C u ltu u r In te g r a tie s u b to ta a l

V e s tig in g s k lim a a t V e s tig in g s k lim a a t W o o n k lim a a t W o o n k lim a a t O n d e r w ij s e n w e lz ij n S p o r t e n C u ltu u r S p o r t e n C u ltu u r s u b to ta a l

T o taa l

266

( i)

2010 (s)

( i)

(s)

5 .0 0 0 200 250 150 500 200 2 .0 0 0 750 5 .0 0 0 3 .0 0 0 250 1 .0 0 0 5 .0 0 0

250

250

330 160 70 1 .2 0 0 50 150 100 1 .0 0 0 3 .5 0 0 300

50 150 100

25 100 400 2 9 .9 7 0

715

800

0

2 .6 0 0 1 .7 0 0 800 1 .2 0 0 1 .2 0 0 600 700 8 .8 0 0

0

0

0

3 8 .7 7 0

715

800

0



2009 Voordeel WWB en reserve minimabeleid "beschikbare" middelen: Prognose vrijval WWB- inkomensdeel Onttrekking reserve minimabeleid claims: Aanvulling Reserve WWB inkomensdeel Voldoende budget schuldhulpverlening Uitvoeringskosten WWB inkomensdeel Herhuisvesting SOZAWE

Programma

(i)

(s)

Werk en Inkomen Werk en Inkomen totaal "beschikbare"middelen

3.300 300 3.600

Werk en Inkomen Werk en Inkomen Werk en Inkomen Werk en Inkomen totaal claims restant beschikbaar WWB inkomensdeel (prognose)

1.700 300 445 2.445 1.155

267 Gemeentebegroting 2009

2010

267

(i)

2011 (s)

(i)

9.800 0

0 0

9.800

(s)

16.800 0

16.800

1.000

2.000

5.000 6.000 3.800

5.000 7.000 9.800

0 0

0

0 0

Bijlage 2: Overzicht besteding nieuw beleid voorgaande jaren Prod.nr.

Dienst

Naam beleidswijzigingen begroting 2003

RO/EZ

Verkeersmaatregelen RO/EZ Totaal 2003

Prod.nr.

Dienst


6.12

RO/EZ RO/EZ RO/EZ OCSW

Grote Markt * Kolibri * Stimulering woningbouw Depot Groninger Museum Totaal 2005

Prod.nr.

Dienst


7.13 8.03 5.06 1.12

OCSW RO/EZ RO/EZ RO/EZ RO/EZ RO/EZ OCSW OCSW OCSW RO/EZ SoZaWe MD DIA

VMBO scholen * Grote Markt * STOV (OZB gelden) kolibri * Investeringsbijdrage programma fysiek * Investeringsbijdrage programma fysiek Nieuw festival * Vensterschool en Marktplaats* Afronding Jabalya Winkelcentra Bijzondere bijstand 2006 Energieconvenant en Klimaatplan Stad en Stadhuis Totaal 2006

Prod.nr.

Dienst


7.05 7.20

RO/EZ RO/EZ

7.13 7.14 7.12 7.13 6.16

7.05 7.10 7.02 7.02 7.07 8.04

7.05 7.05

7.02 7.07 6.04 6.17 6.25 6.33 6.17 4.01 9.02 9.01

268

Fietsnota * Oeverbeschoeiing * Lokaal akkoord - fysiek en sociaal * RO/EZ Bijdrage ringwegen RO/EZ Archeologische inzet binnenstad * RO/EZ Woningbouwproductie * RO/EZ Groninger Woonkwaliteit * RO/EZ Terreinwinst * SOZAWE Bijzondere bijstand RO/EZ Grote Markt * RO/EZ Kolibri * RO/EZ Eemskanaal/Europapark/Westpoort RO/EZ Fietsnota RO/EZ Transferium Hoogkerk / HOV-as RO/EZ Lokaal akkoord - fysiek en sociaal RO/EZ Budget buurt-, wijk en kleinsch. evenementen RO/EZ Groninger Woonkwaliteit * RO/EZ Terreinwinst * OCSW Nieuwbouw VMBO * OCSW Sport in beeld (knelpunten) OCSW Sociale infrastructuur en prioriteitswijken OCSW Overdracht synagoge (afkoop) OCSW Kunstgras kardinge/Lewenborg * HVD Brandweer nieuwe effecten CAO MD Beheer en onderhoud openb ruimte BD Externe betrekkingen BD Kennisontwikkeling BD Nieuwjaarsreceptie BD Externe betrekkingen BD Informatiebeveiliging * Totaal 2007

(i) (s) Besteed Nog niet oorspronkelijk bedrag besteed (i) 600 523

Nog niet besteed (s) -

77 77

(i) (s) Besteed Nog niet Nog niet oorspronkelijk bedrag besteed (i) besteed (s) 400 116 284 300 300 2000 2.000 100 56 44 44 584 (i) (s) Besteed Nog niet Nog niet oorspronkelijk bedrag besteed (i) besteed (s) 550 18 532 300 300 400 400 300 300 2.945 2.945 350 87 263 640 138 502 700 350 350 65 1 64 500 500 350 350 55 55 126 126 1.042 2.145 (i) (s) Besteed Nog niet Nog niet oorspronkelijk bedrag besteed (i) besteed (s) 2.000 1.291 709 1.000 1.000 0 1.000 1.000 0 454 238 216 1.000 460 540 250 102 148 100 100 100 225 213 12 300 60 240 400 400 0 300 300 300 91 209 78 78 78 40 38 500 500 100 100 100 100 125 125 550 550 500 455 45 500 500 250 250 500 500 350 160 190 225 225 50 9 41 400 96 304 50 41 9 100 27 73 385 216 169 7.204 4.966 2.672 2.874


Prod.nr.

Dienst


3.01 8.01 7.07 7.05 7.05 7.05 7.05 7.12 7.12 9.01 7.14 5.02 7.07 7.34 7.02 7.02 7.07 6.27 6.12 6.12 6.24 6.24 6.24 4.05 6.24 6.24 4.01 5.06 4.01 4.01 7.15 7.20

DSW SOZAWE RO/EZ RO/EZ RO/EZ RO/EZ RO/EZ RO/EZ RO/EZ BSD RO/EZ MD RO/EZ RO/EZ RO/EZ RO/EZ RO/EZ OCSW OCSW OCSW OCSW OCSW OCSW HVD OCSW OCSW HVD MD HVD HVD RO/EZ RO/EZ OCSW OCSW OCSW OCSW OCSW OCSW OCSW OCSW OCSW OCSW OCSW OCSW RO/EZ RO/EZ RO/EZ RO/EZ RO/EZ RO/EZ BSD

Begrotingstekort DSW WWB-Inkomen Grote Markt Kolibri Eemskanaal/Europapark/Westpoort Bijdrage ringwegen Budget verkeersmaatregelen - reconstructies Activiteitenbudget EBP Marketing Groningen Akkoord van Groningen Beheer en onderhoud openbare ruimte Beheer en onderhoud openbare ruimte Reserve Grondzaken Lokaal Akkoord - fysiek en sociaal Woningbouwproductie Groninger woonkwaliteit * Terreinwinst * Taakstelling subsidies maatsch.instellingen Exploitatie Groninger Forum Groninger Museum Antillianenaanpak Integratie AMA's Elektronisch kinddossier Sectoraal beleid integratie Kosten noodopvang asielzoekers en dagggeld Realistisch oefenen Brandweer Verlenen vergunningen evenementen Waarschuwings- en alarmeringssysteem Waarschuwings- en alarmeringssysteem Beveiliging Martinitoren Onderhoud oeverbescherming (kademuren) * Buurtcentrum Hoogkerk * Beheer Tippelzone Vertrouwenspersoon MJD migrantenprostituees Clubhuis voor doven (sloop en verhuizing duurdere lokatie) Organisatie en bestuursvorm openbaar onderwijs Muziekschool Verbouw Dok Natuur- en duurzaamheidseducatie Ouder Kind Centra Ouder Kind Centra Synagoge: cultureel gebruik Opera Carmen Formatie verkeer en vervoer Rechtmatigheid en bouwleges Actualisering bestemmingsplannen Eemskanaalzone woonschepenhaven * Reserve Grondzaken Realisatie nieuwe ligplaatsen * Programma bedrijfsvoering en org.ontwikkeling Totaal nieuw beleid 2008

6.27 6.27 6.25 6.01 6.09 6.25 6.08 6.26 6.26 6.13 6.16 7.05 7.04 7.55 7.07 9.01

ROEZ ROEZ ROEZ OCSW OCSW BSD ROEZ ROEZ ROEZ BSD OCSW OCSW OCSW ROEZ ROEZ

Stadsmeierrechten 2008 Herinrichting Diepenring Binnenstadsvisie Stationsgebied Speelruimtebeleid: meer buurtvoorzieningen Herschikken zwemwater Helperbad renoveren Voorzieningen Meerstad Groenstructuurplan en ecologisch beheer Meer bomen in de binnenstad Stadspark Draadloos Groningen Aansluiten onderwijs op edugl@s 85 lokaties Cultuurnota 2009-2012; extra impuls Computers voor de minima Ebbingekwartier Vitale bedrijventerreinen Totaal Stadsmeierrechten 2008 Totaal 2008


(i) (s) Besteed Nog niet Nog niet oorspronkelijk bedrag besteed (i) besteed (s) 1.500 500 2.000 4.804 4.804 400 400 300 300 300 300 454 454 100 100 400 400 68 68 200 200 1.775 1.775 225 225 1.000 1.000 1.000 1.000 250 250 100 100 100 20 80 150 150 350 350 100 100 425 425 25 25 90 90 70 70 100 100 343 343 47 47 150 150 68 68 110 76 34 450 450 3.650 3.650 350 350 15 15 25 25 30 30 70 70 50 50 149 149 265 185 80 200 200 150 150 10 10 50 50 80 80 150 150 160 160 1.000 1.000 6.970 6.970 680 680 1.500 1.500 1.714 1.314

250 1.000 500 500 1.400 5.000 835 500 2.500 1.000 1.200 2.000 1.000 150 3.000

500 1.400 5.000 835 200 125 1.200 -

250 1.000 500 1.000 2.000 1.000

5.750 11.222

6.994

269

Bijlage 3: Totaaloverzicht productgroepen Begroting 2009 Dienst

Productgroep

Programma Werk en inkomen 8.01 SZW Inkomen 8.02 SZW Werk 8.03 SZW Zorg SZW Taakstellingen 3.01 DSW Sociale werkvoorziening Totaal Werk en inkomen

Lasten

Baten

Saldo

Mutatie Reserves

Saldo

114.391 59.171 15.068 68.817 257.447

101.588 48.672 5.063 65.014 220.337

12.80310.49910.0053.80337.109-

2.860663 2.197-

15.66310.4999.3423.80339.306-

Programma Vestigingsklimaat 7.12 RO/EZ Economisch Business Plan 7.07 RO/EZ Bedrijventerreinen / kantoren 5.05 MD Marktwezen 6.10 OCSW Handel en ambacht 6.23 OCSW Internationale betrekkingen 7.05 RO/EZ Verkeer en vervoer 7.06 RO/EZ Parkeerbedrijf 7.22 RO/EZ Buitenbezittingen 7.24 RO/EZ In expl. Te nemen eigendommen 7.27 RO/EZ Binnen bezittingen RO/EZ Overig Totaal Vestigingsklimaat

5.656 2.788 684 1.992 215 5.130 11.035 1.938 2.412 7.180 39.030

2.123 442 677 1.182 11.219 5 1.452 2.626 543 20.269

3.5332.34671.9922153.948184 5 486214 6.63718.761-

102 1.413 425 5486 39372.021

3.43193371.9922153.948609 1796.64416.740-

Programma Leefomgeving 5.01 MD Afval 5.02 MD Straatreiniging 5.03 MD Centrale werkplaats 5.04 MD Riolering en waterzuivering 5.06 MD Centraal meldpunt evenementen 6.20 OCSW Openluchtrecreatie 7.08 RO/EZ Geluidswering / Bodem 7.13 RO/EZ Wegen 7.14 RO/EZ Groen- en speelvoorzieningen 7.15 RO/EZ Kunstwerken 7.16 RO/EZ Riolering 7.17 RO/EZ Verkeersvoorzieningen 7.18 RO/EZ Beheer 7.19 RO/EZ Handhaving 7.20 RO/EZ Water 7.21 RO/EZ Begraafplaatsen 4.01 HVD Brandweer 4.02 HVD Rampenbestrijding 4.03 HVD Meldkamer 4.04 HVD Ambulancedienst RO/EZ Overig Totaal Leefomgeving

31.440 7.020 2.292 929 839 1.765 37 7.123 13.279 1.474 11.915 3.492 1.857 1.736 1.994 2.834 20.362 3.688 3.540 912 975 119.503

34.727 1.179 2.327 300 308 110 5 763 1.533 22 12.940 103 43 1.294 113 1.657 5.519 2.884 2.896 912 1.200 70.835

3.287 5.84135 6295311.655326.36011.7461.4521.025 3.3891.8144421.8811.17714.843804644225 48.668-

33142 27 121 9 57108

3.254 5.69935 6295311.628326.36011.7461.4531.025 3.3891.8144421.8601.16814.843804644168 48.560-

Programma Woonklimaat 7.02 RO/EZ Woningbouwlocaties 7.03 RO/EZ Particuliere woningverbetering 7.04 RO/EZ Bouwtoezicht 7.10 RO/EZ Cultuurhistorie 7.23 RO/EZ Woonwagenvoorzieningen 7.26 RO/EZ Erfpachtterreinen 7.34 RO/EZ Wijkvernieuwing RO/EZ Overig Totaal Woonklimaat

1.484 3.427 8.350 1.980 444 688 10.088 4.911 31.372

498 3.008 8.119 964 238 722 8.843 569 22.961

9864192311.01620634 1.2454.3428.411-

69121317312558381.010-

1.0555402621.089206911.8284.3509.421-

270


Dienst

Productgroep

Lasten

Baten

Saldo

Mutatie Reserves

Saldo

Programma Duurzame Ontwikkeling 5.07 MD Duurzame ontwikkeling 5.08 MD Duurzame bedrijvigheid 5.09 MD Duurzaam bodembeheer 5.10 MD Duurzame stedelijke ontwikkeling 7.09 RO/EZ Groen- en recreatievoorzieningen RO/EZ Overig Totaal Duurzame ontwikkeling

1.851 1.889 1.730 1.172 369 7.011

140 48 1.292 300 1.780

1.7111.8414388723695.231-

748 420328

9631.8418588723694.903-

Programma Onderwijs en welzijn 6.01 OCSW Basisonderwijs 6.02 OCSW (Voortgezet) speciaal onderwijs 6.03 OCSW Voortgezet onderwijs 6.04 OCSW Huisvesting scholen 6.05 OCSW Kansenbeleid / Vensterscholen 6.06 OCSW Volwasseneneducatie 6.07 OCSW Overige projecten onderwijs 6.22 OCSW Emancipatiezaken 6.25 OCSW Sociaal cultureel werk 6.26 OCSW Kinderopvang 6.27 OCSW Maatschappelijke dienstverlening 6.28 OCSW Jeugdhulpverlening 6.29 OCSW Ouderenbeleid 6.30 OCSW Gehandicaptenbeleid 6.31 OCSW Maatschappelijke opvang 6.32 OCSW Verslaafdenhulpverlening Totaal Onderwijs en welzijn

46.490 16.697 51.576 13.985 4.483 1.631 5.275 364 12.532 5.069 2.830 1.318 1.127 76 10.251 3.634 177.338

45.688 16.368 51.108 428 2.167 1.703 1.986 80 680 987 51 262 9.402 2.800 133.710

80232946813.5572.31672 3.28928411.8524.0822.7791.0561.1277684983443.628-

22 34 15598185415171813188-

80232946813.5352.28272 3.30428911.9504.1002.8331.0711.1447785784743.816-

Programma Gezondheid 4.05 HVD Infectieziektenbestrijding 4.06 HVD Openbare gezondheidszorg 4.07 HVD Voorziening ouderen en gehandicapten 4.08 HVD WMO Huishoudelijke verzorging Totaal Gezondheid

4.896 19.082 15.513 16.885 56.375

3.983 15.033 1.856 2.081 22.953

9124.04913.65714.80433.422-

1.126 1.126

9124.04912.53114.80432.296-

Programma Sport en cultuur 6.08 OCSW Natuur en duurzaamheids educatie (vh N.museum) 6.09 OCSW Stedelijke Muziekschool 6.11 OCSW Podiumkunsten 6.12 OCSW Beeldende kunst en musea 6.13 OCSW Film 6.14 OCSW Letteren en bibliotheek 6.15 OCSW Amateurkunst en kunsteducatie 6.16 OCSW Overige culturele activiteiten 6.17 OCSW (Sport)accommodaties 6.18 OCSW Zwembaden en Kardinge 6.19 OCSW Sportondersteuning 6.21 OCSW Mediabeleid Totaal Sport en Cultuur

2.721 3.329 14.817 1.704 44 102 187 14.500 9.076 11.908 2.909 576 61.873

865 556 6.768 750 2 3.196 3.824 965 16.926

1.8562.7738.0499544410018714.5005.8808.0841.94457644.947-

40 3.651 203.671

1.8162.7738.0499544410018714.5002.2298.0841.96457641.276-

779 1.843 2.622

130 1.731 1.861

649111760-

1212-

661111772-

Programma Integratie 6.24 OCSW Minderhedenbeleid 8.04 SZW Inburgering Totaal Integratie


271

Dienst

Productgroep

Programma's Overig 1.02 DIA Mobiliteit en consultancy 1.03 DIA Burgerzaken 1.04 DIA Belastingen 1.05 DIA Dienstverlening arbeidszaken 1.06 DIA Klant Contact Centrum (voorheen GIC) 1.07 DIA Groninger Archieven 1.08 DIA Commerciële zaken 1.09 DIA Verzekeringen en verhaal 1.10 DIA Rechtsbescherming 1.11 DIA Centrale ICT Organisatie 1.12 DIA Totaal overig en concerntaken 1.13 DIA Stad en stadhuis 7.11 RO/EZ Stadsdeelcoordinatie 6.33 OCSW Algemene baten en lasten 9.01 BSD Bestuursdienst 9.02 BSD Bestuur 9.03 BSD Concernstelposten 9.05 BSD Volksvertegenwoordiging RO/EZ Overig Totaal Overig

Algemene inkomsten en post onvoorzien 1.04 DIA Onroerende zaakbelasting 1.04 DIA Roerende zaakbelasting 1.04 DIA Hondenbelasting 1.04 DIA Logiesbelasting CT Saldo financieringsfunctie 9.04 BSD Gemeentefonds 9.06 BSD Post onvoorzien 9.06 BSD Rente reserves BSD Saldo comp. BTW en uitkering BCF Dividenden Totaal algemene inkomsten en post onvoorzien

Totaal lasten en baten 2009

272

Lasten

Baten

Saldo

Mutatie Reserves

Saldo

1.779 7.115 7.692 1.900 1.982 1.996 2.019 2.794 1.311 15.339 4.901 135 4.061 22.649 14.204 3.386 67.459 4.001 23 164.746

1.173 3.991 4.586 1.441 476 1.012 2.794 15.595 3.852 35 2.860 22.649 1.989 2.368 33 67 64.921

6063.1243.1064591.5061.9961.0071.311256 1.0491001.20112.2153.38665.0913.96844 99.825-

53041.469 22 440.957

6063.6543.1064591.5061.9961.0071.311256 1.0491001.20112.2153.38623.6223.94640 58.868-

49.997 500 50.497

46.373 50 664 624 50.561 243.520 660 4.000 346.452

46.373 50 664 624 564 243.520 500660 4.000 295.955

-

46.373 50 664 624 564 243.520 500660 4.000 295.955

967.813

923.005

44.808-

44.804

0-


Bijlage 4: Exploitatiebegroting 2009 Baten: Niet in te delen inkomsten Rente Goederen en diensten Belastingen Overdrachten Voorzieningen Totaal baten

Rekening 2007 0 49.304 195.344 44.378 560.048 2.445 851.519

Begroting 2008 4.051 30.958 170.508 44.823 565.447 115 815.902

Begroting 2009 7.802 27.166 180.609 47.712 569.771 0 833.060

Lasten: Niet in te delen uitgaven Salarissen en sociale lasten Personeel van derden Rente en afschrijving Goederen en diensten Overdrachten Voorzieningen Totaal lasten

Rekening 2007 0 299.406 24.936 68.086 158.236 246.166 32.009 828.839

Begroting 2008 23.434 311.608 10.700 68.617 174.110 241.478 8.266 838.212

Begroting 2009 82.188 331.214 9.733 65.108 144.535 227.856 17.230 877.864

35.43758.117

23.3110

44.8040

Mutatie in reserves Saldo

Baten Niet in te delen inkomsten Hier worden de inkomsten geboekt, die niet onder een andere inkomstenrekening zijn te rangschikken. In 2009 wordt het grootste deel van deze post gevormd door het nog niet opgenomen Nieuw Beleid in de begroting. Dit moet nog worden vastgesteld door uw raad bij deze begroting. De stijging van 3,7 miljoen euro wordt voornamelijk veroorzaakt door een aantal niet toe te wijzen posten en taakstellingen bij de Bestuursdienst voor 1,9 miljoen euro, bij de DIA voor 1,3 miljoen euro en bij de dienst OCSW voor 0,3 miljoen euro. Rente Hieronder vallen de rente-inkomsten van belegde overtollige kasmiddelen, rente van verstrekte korten langlopende geldleningen, enzovoorts. Specificatie:

Rente Rente langlopende leningen u/g Rente kas-/callgeldlening u/g Rente consumptief krediet Overig waaronder dividenden Totaal

Rekening 2007 26.854 4.242 240 17.968 49.304

Begroting 2008 21.957 3.468 600 4.933 30.958

Begroting 2009 18.472 4.213 228 4.253 27.166

De mutaties in de rentebaten in de begroting ten opzichte van de begroting van 2008 zijn een saldering van diverse posten. De rente langlopende leningen u/g geeft een nadeel van 3,5 miljoen euro. Deze


273

daling wordt voornamelijk veroorzaakt door een daling van uitgezette middelen. De omvang van uitgezette leningen daalt naar verwachting van 416 miljoen euro naar 375 miljoen euro. Goederen en diensten. In de post Goederen en diensten vindt u conform het Besluit Begroting en Verantwoording de leges en de heffingen opgenomen. Tevens vindt u hier de vergoeding voor het beschikbaar stellen van personeel aan derden, ontvangen huren en pachten, de verkoopopbrengst van gronden, andere onroerende zaken en buitengebruik gestelde duurzame goederen, alsmede de opbrengsten wegens verkoop van goederen en diensten verantwoord.

Goederen en diensten Vergoeding voor personeel Huren en pachten Leges en Heffingen Overige goederen en diensten Totaal

Rekening 2007 9.329 9.673 57.499 118.843 195.344

Begroting 2008 5.798 10.134 53.506 101.070 170.508

Begroting 2009 6.942 10.865 54.935 107.867 180.609

De baten stijgen in de begroting ten opzichte van de begroting van 2008 met 10.1 miljoen euro. Deze stijging wordt voornamelijk veroorzaakt door verhoging van de tarieven van leges en heffingen bij de Milieudienst (0,9 miljoen euro) en bij de dienst RO/EZ (2 miljoen euro). Bij de DSW zorgt een omzetstijging en het opnemen van een vergoeding van banenpoolers voor een voordelig resultaat van 2,8 miljoen euro, bij de HVD 7,3 miljoen euro voor o.a. de overgang van de jeugdgezondheidszorg naar de GGD, de DIA laat een nadeel zien van 0,7 miljoen euro voor aanpassing tarieven en nieuwe en de dienst RO/EZ laat een negatief verschil ten opzichte van actuele begroting 2008 zien, veroorzaakt door het actualiseren van de verwachte baten van derden van 2,5 miljoen euro in 2009. Belastingen

Belastingen Onroerend zaak belasting Hondenbelasting Logiesbelasting Roerende zaak belasting Totaal

Rekening 2007

Begroting 2008

Begroting 2009

43.019 597 698 64 44.378

43.558 593 624 48 44.823

46.373 664 624 51 47.712

De opbrengst van de belastingen stijgt door de nominale tariefstijging en volumeontwikkelingen, één en ander conform het vastgestelde begrotingskader van het concern. De stijging van logiesbelasting ontstaat met name door de in het collegeprogramma voorgenomen stijging van het tarief. Voor een nadere specificatie wordt verwezen naar de paragraaf lokale heffingen. Overdrachten De Algemene Uitkering en de specifieke uitkeringen van het rijk (onderwijs, bijstand) worden hierop verantwoord. De opbrengsten over 2009 dalen met 1,6 miljoen ten opzichte van 2008. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door het salderen van meer en minder inkomsten. De BSD heeft een verwachte meeropbrengst van de algemene uitkering van 9,4 miljoen euro. De DSW ontvangt 2,6 miljoen euro minder aan rijksbijdragen. OCSW ontvangt aan rijksvergoedingen voor openbaar-, speciaal en voortgezet onderwijs 2,2 miljoen euro meer. Bij RO/EZ zijn 6,7 miljoen euro minder inkomsten door rijksvergoedingen ISV. De inkomsten voor de SoZaWe van het Rijk voor de uitvoering van de WWB lopen 4,5 miljoen euro terug.

274


Reserveringen In het kader van nieuwe wetgeving BBV-2004 mogen er geen onttrekkingen van voorzieningen meer via de exploitatie lopen. Uitgaven worden rechtstreeks ten laste van de voorzieningen gebracht. Lasten Niet in te delen uitgaven Hier worden de lasten opgenomen, die niet onder een andere categorie zijn te rangschikken. Ook zijn hieronder opgenomen de middelen nieuw beleid, die nog verdeeld moeten worden, de post onvoorzien en middelen investeren in de organisatie. Salarissen en sociale lasten Zie ook Bijlage 5, het overzicht personele sterkte en personeelslasten (Staat B). Specificatie (exclusief kosten inhuur personeel van derden):

Salarissen en sociale lasten B&W Gemeenteraad Personeel in dienst Onderwijspersoneel WIW-WSWpersoneel Voormalig personeel Totaal

Bezetting Rekening 2007

Actuele formatie Begroting 2008

Primitieve formatie Begroting 2009

fte 46 2.908 1.601 1.592

lasten 1.593 163.278 81.436 49.036

fte 46 3.014 1.511 1.544

lasten 1.679 178.862 77.009 49.840

fte 46 3.032 1.538 1.469

lasten 1.748 190.217 79.191 54.366

191 6.338

6.000 301.343

125 6.240

5.184 316.873

117 6.202

5.692 331.214

B&W/Gemeenteraad De formatie is ongewijzigd; de loonkosten zijn hoger geraamd in verband met de nominale stijging. Personeel in dienst In de begroting 2009 bedragen de loonkosten voor het ambtelijk personeel bij een begrote formatie van 3032 fte een totaal van 190,2 miljoen euro. De gemiddelde loonkosten per fte bedragen ruim 62 duizend euro. De begrote loonkosten zijn ruim 11,3 miljoen euro hoger dan de actueel begrote loonkosten 2008 (178,9 miljoen euro). De hogere loonkosten worden verklaard door een kleine stijging van de formatie met 18 fte (1,1 miljoen) en door de geraamde procentuele stijging van 4,06 % CAO en 1.75% sociale lasten (tezamen 5,81%= 10,2 miljoen euro). De CAO stijging is als volgt opgebouwd: 2,2 % nieuwe CAO vanaf 1-6-2008 (= 0,92 %), vermeerderd met 2,5% stijging van de CAO per 1-1-2009 (=1,46%) en 0,68% verhoging in verband met periodieken en uitlooprang.


275

De toename van de primitief begrote formatie 2008 ten opzichte van actueel begrote formatie 2007, is het saldo van stijging en krimp. De netto stijging is als volgt opgebouwd: + 10 fte HVD; tijdelijke uitbreiding van de GGD, lokaal gerichte activiteiten Zorg&Jeugd. + 10 fte Bestuursdienst; tijdelijke uitbreiding ten behoeve van uitvoering van het Akkoord van Groningen, E-Bureau, I-Architect, ondersteuning griffie en fractie, administratieve ondersteuning en programmasecretaris Openbare Orde en Veiligheid. + 3 fte OCSW; er is een afname door sluiting Natuurmuseum met 23,5 fte en toename door instelling van de NDE met 10,4 fte. Ook is de formatie van de WSR afgenomen met 6,11 fte evenals de OP/SB met 6,5 fte. Daarentegen is het aantal locatiemanagers Venterscholen met 5,3 fte toegenomen en is er een stijging van de tijdelijke formatie voor een projectsecretaris krachtwijken en een projectdirecteur en ondersteuning. + 2 fte DSW; uitbreiding van het ondersteunend personeel. + 3 fte Milieudienst; per saldo een stijging wegens werkzaamheden voor de gemeente Haren. + 3 fte DIA; stijging wegens uitbreiding voor concerninkopers. - 10 fte RO/EZ; per saldo een daling wegens het aflopen van tijdelijke formatie voor projectmanagement- en ondersteuning, archeologie, werkleertrajecten, beleidsadvies Economische Zaken en mediatheek. - 3 fte Sozawe: per saldo een daling wegens structurele afname van het aantal herplaatsers (- 6 fte) en verhoging van de formatie (Inburgering en Schuldhulpverlening +3 fte). --------+ + 18 fte Bovenop de begrote, toegestane formatie is in Staat B vastgelegd hoeveel bovenformatief personeel er is begroot, de kosten daarvan en de dekking in FIS (niet in EMIS). De bovenformatieve formatie met dekking bedraagt in de begroting 2009 32 fte. Hieraan zijn inmiddels 21,4 fte bovenformatieve plaatsen bij OCSW toegevoegd (mede ten gevolge van de sluiting van het Natuurmuseum) zodat het totaal op ruim 53 fte bovenformatieve fte’s wordt geraamd (totaal 3,3 miljoen euro). Deze 53 fte’s bestaan uit 12,6 fte herplaatsingskandidaten ten gevolge van de bezuinigingen 20042006 en 6,2 fte bovenformatieve medewerkers als effect van de bezuinigingen 2007-2010. Daarnaast zijn er ruim 34 fte’s bovenformatief in verband met aanstelling van medewerkers boven de formatie met incidentele middelen, wegens functieverlies om redenen zoals reorganisatie en wegens personele knelpunten. Onderwijspersoneel De lasten van onderwijspersoneel stijgen ten opzichte van de actuele begroting 2008, met 2,2 miljoen door uitbreiding van de formatie met 27 fte en stijging van de CAO en sociale lasten. De gestegen kosten worden geheel gedekt uit rijksmiddelen. WSW-WIW personeel De formatie van SW-personeel is ten opzichte van de actuele begroting 2007 75 fte lager begroot, exclusief 95 fte in Begeleid Werken maar inclusief 50 fte WWB-detacheringen van de dienst Sozawe. De totale kosten zijn gestegen met iets meer dan 4,5 miljoen euro. Dit is het saldo van afgenomen formatie en stijgende loonkosten wegens vergrijzing van het WSW personeel en stijging van de SWCAO met 4%. Daarnaast zijn in deze kostenpost van Staat B de loonkosten van WWB-detacheringen separaat opgenomen (8,7 miljoen euro); het betreft 400 fte dienstverbanden van de Stichting Weerwerk en 50 fte WWB-detacheringen bij de DSW. Het WWB-personeel is ingestroomd vanuit Stichting Weerwerk. De loonkosten zijn bij DSW in Staat B opgenomen omdat deze worden geboekt via het salarissysteem EMIS. Voormalig personeel Het aantal fte’s van voormalig personeel is in de begroting 2009 gedaald met 8 fte ten opzichte van de actuele begroting. Dit betreft hoofdzakelijk de vermindering van het aantal medewerkers met een wachtgelduitkering. Het aantal FLO-uitkeringen is met 4 fte gedaald maar de kosten zijn in verband

276


met de sociale lasten en CAO-effecten gestegen met ruim 630 duizend euro. De kosten van de FPU zijn vrijwel gelijk. Ten gevolge van deze ontwikkelingen is de stijging van de totale lasten per saldo geraamd op ca. 500 duizend euro. Personeel van derden

Personeel van derden


Actuele Begroting 2008

Primitieve Begroting 2009

Uitzendkrachten/gedetacheerd inleen Adviseurs/interim management en overig

17.213 7.723

5.368 5.342

5.379 4.354

Totaal

24.936

10.710

9.733

De voor 2009 begrote kosten van ingeleend personeel van derden zijn vrijwel gelijk aan de actueel geraamde kosten. De in 2007 werkelijk gemaakte kosten bedragen 15.2 miljoen euro meer dan begroot voor 2009. Dit verschil komt voort uit het feit dat de kosten van inleen van personeel van derden uit de vacatureruimte (verschil formatie-bezetting) en uit projecten, zowel extern gefinancierd als uit projectbudgetten van programma’s, niet zijn opgenomen in de dienstbegrotingen. Dit is namelijk afhankelijk van de ontwikkeling van de uitstroom uit de organisatie en de mate waarin de vrije formatie wordt ingevuld met hetzij personeel in tijdelijke dienst, hetzij met personeel van derden, op factuurbasis.

Personeel van derden


Actuele Begroting 2008

Primitieve Begroting 2009

Baten gedetacheerd personeel uitleen

9.329

5.789

6.942

De geraamde inkomsten 2009, van personeel uitgeleend aan derden, bedragen ruim 6,9 miljoen euro. Rente en afschrijving De stijging van de afschrijvingskosten heeft geen specifieke oorzaak en is evenredig over de diensten verdeeld. Voor specificatie hiervan verwijzen naar het overzicht geactiveerde kapitaaluitgaven. Specificatie:

Rente en afschrijving Afschrijvingen Rente Totaal

Rekening 2007 27.724 40.362 68.086

Begroting 2008 26.914 41.704 68.617

Begroting 2009 28.978 36.130 65.108

De rentelasten dalen in de begroting ten opzichte van de begroting van 2008 met 5,5 miljoen euro. Deze daling wordt voornamelijk veroorzaakt door een daling van opgenomen middelen. De omvang van opgenomen leningen daalt naar verwachting van 752 miljoen euro naar 710 miljoen euro. D afschrijvingen stijgen met 229 duizend euro, dit als gevolg van nieuwe investeringen. Goederen en diensten Hieronder vallen de aankoop van goederen en diensten, energiekosten, duurzame goederen, specifieke gebruik/verbruiksgoederen, uitbestede werkzaamheden, huren en pachten, verzekeringen, vergoedingen en overige diensten. De lasten van overige goederen en diensten dalen met 29.6 miljoen euro ten opzichte van de actuele begroting 2008. Dit verschil wordt grotendeels veroorzaakt bij RO/EZ door het terugramen van incidenteel nieuwe beleidsmiddelen van 39,9 miljoen euro die in 2008 beschikbaar kwamen. Bij de milieudienst stijgen de lasten met 4,1 miljoen euro, de HVD kentt een verhoging van kosten van 1,3 miljoen euro, OCSW laat een stijging bij onderwijs zien van 1,7 miljoen euro, de dienst SoZaWe 0,7 miljoen euro voor personeel derden en de DSW 1,9 miljoen euro wegens lagere materiaalkosten door onder andere de sluiting van het grafisch bedrijf.


277

Overdrachten Tot de inkomens- en vermogensoverdrachten behoren onder meer de subsidies aan instellingen/organisaties en de uitkeringen op grond van de bijstandsregelingen. De lasten van overdrachten dalen met 13,6 miljoen ten opzichte van de actuele begroting 2008. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door: RO/EZ een daling van 0,8 miljoen euro, OCSW een daling van 6 miljoen euro voor terugraming incidenteel nieuw beleid 2008 3,7 miljoen euro, incidentele financiering huisvestingscapaciteit Werkmancolege 3,2 miljoen euro en een verhoging van 0,8 miljoen euro. SoZaWe verwacht dat de lasten met ruim 8,3 miljoen euro zullen afnemen. De belangrijkste oorzaak is de verwachte afname van de gesubsidieerde banen in het kader van de IDbanen en een daling van het bijstandsvolume. Reserveringen Hieronder zijn opgenomen de dotaties aan de voorzieningen. Toevoegingen aan reserves vinden als gevolg van nieuwe regelgeving plaats buiten de exploitatie om. Toevoegingen en onttrekkingen aan reserves betreffen altijd resultaatbestemming. Onttrekkingen aan voorzieningen vinden rechtstreeks plaats op de voorziening. Zie ook het overzicht reserves en voorzieningen. Saldo Het saldo betreft de onttrekking of toevoeging aan de gemeentelijke reserves. De mutaties in de reservepositie (zie overzicht reserves en voorzieningen) sluiten aan met het saldo van de exploitatiebegroting.

278


Bijlage 5: Overzicht personele sterkte en personeelslasten (bedragen x € 1.000) Primitieve begroting 2009 Toegestane formatie fte euro Personeel in dienst: aanstellingsvorm Vast Tijdelijk Vast Tijdelijk Overig (stage/wiw)

Soort formatie Vast

Totaal personeel in dienst

Actuele begroting 2008 Toegestane formatie fte euro

Rekening 2007 Gemiddelde personele bezetting fte euro

Overig

2.937 29 40 25 1

181.694 1.797 1.849 1.440 91

2.927 19 33 27 9

170.249 1.176 1.707 1.267 164

2.742 33 43 15 13

154.014 1.502 2.157 690 572

Totaal

3.032

186.871

3.014

174.563

2.846

158.935

32

3.346

43

4.299

62

4.343

Personeel van derden * tlv vacatureruimte en begrote kostenpost in FIS Uitzendkrachten/gedetacheerd inleen Adviseurs/interim management/overig:inleen AF:Gedetacheerd uitleen -

x x x

5.379 4.354 -6.942

x x x

5.368 5.342 -5.789

x x X

17.213 7.723 -9.329

Totaal personeel van derden

x

2.791

x

4.921

X

15.607

0

-40

0

-1.941

Tijdelijk

Bovenformatief personeel in de bezetting met dekking in Fis ** Aantal en kosten

Verhaal salaris Verhaal salaris Bestuur Onderwijs/ WSW/ WIW

0 46 3.007

1.748 133.557

46 3.055

1.679 126.849

46 3.193

1.597 130.472

15 60 37 5

887 2.611 1.935 259

23 64 34 4

1.105 1.982 1.861 236

16 61 85 29

584 1.983 1.858 1.575

117

5.692

125

5.184

191

6.000

Overige personeelskosten Vorming en opleiding Werving en selectie Vergoedingen Diversen

x x x x

3.934 396 5.477 2.296

x x x x

3.138 260 4.702 2.260

x x x x

3.255 513 6.396 928

Totaal overige personeelskosten

x

12.103

x

10.360

x

11.092

6.202

346.108

6.239

327.815

6.338

326.105

Voormalig personeel Wachtgelden (conform EMIS) FLO FPU (16% gemeentelijke aanvulling en compensatie pensioen) Overig Totaal voormalig personeel

Totaal generaal fte's en personele lasten

** FTE's die boven de toegestane formatie uitgaan, hebben geen structurele dekking en worden daarom financieel op stelposten in FIS begroot. Deze FTE's worden niet meegeteld bij de primitieve noch actuele formatie omdat zij 'niet zijn toegestaan' maar wel ingevuld zijn met zittend personeel. De werkelijke kosten blijken uit de bezetting, waar boventallig personeel (in fte's) wordt verloond.


279

280

Bijlage 6: Overzicht geactiveerde kapitaaluitgaven (bedragen x € 1.000) Aanschaf-

Vermeer-

Vermin-

waarde

deringen

deringen

01-01-2009

Aanschaf-

Cumulatieve

Bijdragen

Afschrijving

Boekwaarde

Boekwaarde

Toegerekende

Totaal

waarde

afschrijving

van derden

2009

01-01-2009

31-12-2009

rentelasten

kapitaallasten

31-12-2009

t/m 2008

(Im)materiële vaste activa Bestuursdienst

1.187

-

-

1.187

684

-

145

503

358

16

161

35.887

2.931

-

38.818

13.074

-

3.454

22.813

22.290

935

4.389

DSW

21.669

1.500

-

23.169

12.040

-

1.345

9.629

9.784

387

1.732

HVD

20.697

183

-

20.880

7.223

-

995

13.474

12.662

485

1.480

Milieudienst

53.220

5.148

-

58.368

30.159

-

4.005

23.061

24.204

1.261

5.266

OCSW

244.815

29.278

-

274.093

90.279

-

9.340

154.536

174.474

5.893

15.233

RO/EZ

396.723

46.654

26.635

416.742

90.112

-

9.217

306.611

317.413

12.118

21.335

3.075

555

-

3.630

1.695

-

455

1.381

1.480

42

497

777.273

86.249

26.635

836.887

245.266

-

28.956

532.008

562.665

21.137

50.093

economisch nut

629.430

60.214

600

689.044

196.370

-

24.568

433.061

468.106

17.604

42.172

maatschappelijk nut

147.843

26.035

26.035

147.843

48.896

-

4.388

98.947

94.559

3.533

7.921

11.495

-

-

11.495

-

-

-

11.495

11.495

420

420

DSW

444

52

33

463

337

-

-

107

93

-

33

DIA

823

-

-

823

-

-

-

823

823

33

33

RO/EZ

17.223

3.360

774

19.809

143

-

19

17.080

19.647

589

608

Totaal Financiële vaste activa

29.985

3.412

807

32.590

480

-

19

29.505

32.058

1.042

1.094

807.258

89.661

27.442

869.477

245.746

-

28.975

561.513

594.723

22.179

51.187

DIA

SOZAWE Totaal (im)materiële vaste activa

Financiële vaste activa Bestuursdienst


TOTAAL VASTE ACTIVA

280



Bijlage 7: Overzicht uigeleende langlopende geldleningen (bedragen x € 1.000) Uitgeleend 2009

Aflossing 2009

1

2

3

- Gem. woningbouw (tot 1985) - Gem. woningbouw (na 1985) Totaal woningbouwleningen

3.710 331.725 335.435

- Martiniplaza BV - Euroborg NV - NV Waterbedrijf Groningen Totaal deelnemingen

15.949 14.729 12.979 43.658

- Verpleeghuis Innersdijk - Bejaardenhuizen (Patrimonium & Huismeesters) - Simplon - Kunstencentrum Groningen - Zwembad Hoogkerk - Multifunctioneel Centrum Engelbert - Overig (deposito ARCG & subsidie BSD) - Onderwijshuisvesting, Sport/Welzijn, Kunst en Cultuur - Stichting Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Overige langlopende leningen

3.741 1.887 801 0 212 526 250 598 6.693 14.709

- SIG - Monumentenfonds - Groninger Museum - ARCG Overige verbonden partijen Totaal

281

281

Boekwaarde 01-01-2009

Boekwaarde 31-12-2009 =1+2-3 4

Rente 2009

Rente en aflossing =3+5 6

5

Dienst 7

3.261 307.675 310.936

248 16.134 16.381

697 40.183 40.880

CT CT

0

449 24.050 24.499

15.450 14.464 10.384 40.298

700 748 389 1.837

1.198 1.013 2.985 5.196

CT CT CT

0

498 265 2.596 3.359

0 3.360 3.360

152 161 39 0 17 26 0 70 774 1.239

3.589 1.727 762 0 196 500 250 528 9.279 16.830

284 89 43 0 11 21 10 25 211 693

436 249 83 0 27 47 10 95 985 1.932

CT CT CT CT CT CT CT OCSW RO/EZ

4.496 1.000 719 1.060 7.275

0

0 0 28 109 137

4.496 1.000 691 951 7.138

236 47 41 59 382

236 47 70 167 519

401.076

3.360

29.234

375.202

19.293

48.528


CT CT CT CT

Bijlage 8: Overzicht reserves en voorzieningen Saldo 01-01-2009 Dienst BSD

Omschrijving Algemene reserves Overige bestemmingsreserves Voorzieningen Totaal Algemene reserves CT Overige bestemmingsreserves Voorzieningen Totaal Algemene reserves DIA Overige bestemmingsreserves Voorzieningen Totaal Algemene reserves DSW Overige bestemmingsreserves Voorzieningen Totaal Algemene reserves HVD Overige bestemmingsreserves Voorzieningen Totaal Algemene reserves MD Bestemmingsreserve (tarieven) Overige bestemmingsreserves Voorzieningen Totaal Algemene reserves OCSW Overige bestemmingsreserves Voorzieningen Totaal Algemene reserves ROEZ Overige bestemmingsreserves Voorzieningen Totaal SOZAWE Algemene reserves Overige bestemmingsreserves Voorzieningen Totaal TOTAAL waarvan Algemene reserves Bestemmingsreserves (tarieven) Overige bestemmingsreserves Voorzieningen

282

(bedragen x € 1.000) Vrijval Saldo Belegd bij 31-12-2009 gemeente (CT)

Toevoeging

Onttrekking

60.342

3.076

40.400

-

23.018

23.018

34.274

7.746

11.739

-

30.281

30.281

4.416

436

649

-

4.203

4.203

99.032

11.258

52.788

-

57.502

57.502

1.885

-

-

-

1.885

1.750

-

-

-

-

-

-

31

2

11

-

21

21

1.916

2

11

-

1.906

1.771

658

-

-

-

658

658

2.351

591

61

-

2.881

2.881

2.021

1.064

433

-

2.652

2.652

5.030

1.655

494

-

6.191

6.191

75

2

-

-

77

77

-

-

-

-

-

-

437

-

19

-

418

-

512

2

19

-

495

77

2.347 1.094 1.530 4.971 1.555 1.185 6.646 3.026 12.412

226 226 33 593 80 706

184 942 79 1.205 142 921 1.063

-

2.163 152 1.677 3.992 1.446 1.185 6.318 3.106 12.055

163 152 1.677 1.992 1.446 1.185 6.318 3.106 12.055

800

-

-

-

800

800

18.454

488

3.986

-

14.956

14.956

25.068

569

128

-

25.509

25.509

44.322

1.057

4.114

-

41.265

41.265

2.669 78.008 40.959 121.636

60 1.417 14.786 16.263

2.456 12.560 15.016

-

2.729 76.969 43.185 122.883

2.729 71.014 43.185 116.928

805

21

-

-

826

826

2.321

3.336

1.108

-

4.549

4.549

323

68

-

-

391

391

3.449

3.425

1.108

-

5.766

5.766

293.280

35.594

75.818

-

252.055

243.547

71.136

3.192

40.726

-

33.602

31.467

1.185

-

-

-

1.185

1.185

143.148

14.171

21.213

-

136.106

130.151

77.811

17.231

13.879

-

81.162

80.744



Bijlage 9: Overzicht opgenomen langlopende geldleningen (bedragen x € 1.000)

Omschrijving

Boekwaarde per 01-01-2009

Opgenomen 2009

Aflossing 2009

1

2

3

A. GELDLENINGEN Binnenlandse pensioenfondsen en verzekeraars - AEGON Asset Management - ING / Nationale Nederlanden - Overig

3.287 31.183 5.920

Totaal binnenlandse pensioenfondsen en verzekeraars

40.390

Binnenlandse banken en ov. financiële instellingen - ABN AMRO Bank NV - Algemene Spaarbank Nederland NV (ASN) - Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) - Rabobank - ING Bank - Nationaal Groenfonds - Nederlandse Waterschaps Bank - St. Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse Gemeenten - Nog op te nemen leningen in 2009

85.070 20.500 262.971 11.840 2.113 670 289.111 750

Totaal binnenlandse banken en ov. financiële instellingen

673.025

Overige binnenlandse sectoren - ARCG - Overig Totaal overige binnenlandse sectoren

Boekwaarde per 31-12-2009 (=1+2-3) 4

Rente 2009

Rente en aflossing (= 3 + 5) 6

5

7

40 1.508 205

3.246 29.675 5.715

138 1.725 260

178 3.233 465

1.754

38.636

2.123

3.877

4.028 1.500 27.442 2.038 187 670 28.787 -

81.042 19.000 250.529 9.802 1.926 260.324 750 39.053

5.177 656 13.075 635 94 25 12.182 11 1.855

9.205 2.156 40.517 2.673 281 695 40.969 11 1.855

54.053

64.652

662.426

33.711

98.363

1.000 1 1.001

-

-

1.000 1 1.001

45 0 45

45 0 45

CT CT

Buitenlandse instellingen - Berlin-Hannoversche Hypothekenbank AG - Wurttembergische Hypothekenbank AG

5.000 10.638

-

2.500 1.881

2.500 8.757

166 577

2.666 2.458

CT CT

Totaal buitenlandse instellingen

15.638

-

4.381

11.257

743

5.125

Totaal geldleningen 2009

730.054

54.053

70.788

713.319

36.622

107.410

B. WAARBORGSOMMEN RO/EZ

672

110

25

757

-

25

-

15.000

39.053

-

283

283

Dienst

-

Totaal waarborgsommen

672

110

25

757

-

25

TOTAAL GENERAAL

730.726

54.163

70.813

714.076

36.622

107.435


CT CT CT

CT CT CT CT CT CT CT CT CT

RO/EZ

Bijlage 10: Overzicht gewaarborgde geldleningen (bedragen x € 1.000) Dienst

Omschrijving

Oorspronkelijk bedrag van de geldlening

OCSW St Huize de Wijert

1.044

OCSW St Verzorgingsflat Vondellaan

2.723

OCSW St Hervormd bijz.jeugdwerk Groningen

79

Restant 01-01-2009

264

Nieuwe gewaarborgde geldleningen -

Totaalbedrag van de gewone en buitengewone aflossing 39

Restant 31-12-2009

225

2

-

2

-

OCSW St. Ned.huisvesting bejaarden

2.496

-

OCSW St. Ned.huisvesting bejaarden

395

129

-

22

107

-

OCSW St. Verenigde Groninger Gasthuizen

2.723

408

-

68

340

OCSW St. Verzorging & verpleging Maartenshof

1.702

535

-

60

475

OCSW St. Verzorging & verpleging Maartenshof

3.313

1.043

-

116

927

OCSW St. Chr. Verpleeghuis Coendershof

908

120

-

58

62


2.042

392

-

123

269


1134

303

70

233

85.426

8.094

77.332

RO/EZ Woningaanpassing gehandicapten

87

26

61

RO/EZ Garantie woningverbetering NRF

1.286

240

1.046

8.918

81.077

RO/EZ Garantie aankoop eigen woning RO/EZ Garantie aankoop eigen woning

Totaal

284

-

18.559

89.995

-


Bijlage 11: Overzicht subsidies en inkomensoverdrachten INKOMENSOVERDRACHTEN Subsidies Stichting GAVA Sociaal Fonds Overig Heroïneverstrekking Pedagogische ondersteuning JGZ Tegen haar wil trofee Fonds openbare geestelijke gezondheidszorg Patiëntenbeleid Stichting herdenking 4 mei Ned. Vereniging ex-pol.gevangenen 5 mei comitée Groningen Oranjevereniging Vereniging nat.feesten Hoogkerk Vogelopvang Dierenambulance Milieufederatie Groningen (excl. Projecten) Oud papier(miv 2008 verr Virol met inzamelaars) KVVV (sponsorloop Milieudefensie Energieconvenant Groningen Noorderbreedte (Voortgezet) speciaal onderwijs Voortgezet onderwijs Huisvesting scholen Kansenbeleid Vensterscholen Volwasseneneducatie Overige projecten Stedelijke muziekschool Handel en ambacht; martiniplaza Podiumkunsten Beeldende kunst en musea Film en video Letteren en bibliotheek Kunstzinnige vorming en amateurkunst Overige culturele activiteiten (Sport) accommodaties Sportondersteuning Openlucht recreatie; Meerschap Paterswolde Mediabeleid Emancipatie en vrouwenzaken Internationale betrekkingen Minderheden Sociaal en cultureel werk Vrijwilligerswerk/ Sociale activering Jeugd en Jongerenwerk Buurt en wijkcentra Bewonersondersteuning Kinderopvang Maatschappelijke dienstverlening Jeugdhulpverlening Ouderenbeleid Gehandicaptenbeleid Maatschappelijke opvang Verslaafdenhulpverlening Sportstimulering BOS-regeling Sportstimulering EK<21


Rekening 2007 21 35 2 58 888 2 5 0 6 901 0 0 0 0 0 8 14 0 364 2 0 0 0 388 38 173 1.596 878 1.664 1.163 1.818 1.462 4.005 89 5.469 1.397 1.015 345 449 351 108 1.427 229 1.290 2.589 3.112 1.093 3.959 2.418 739 828 113 8.858 3.368 583 31 52.657

Begroting 2008 21 21 0 42 700 2 4 46 6 758 10 1 21 21 3 9 15 0 0 0 0 0 0 80 0 0 0 1.855 174 1.770 1.362 1 1.806 1.234 4.281 89 5.724 1.467 589 98 2.753 479 536 292 160 1.488 239 1.238 2.653 3.397 1.335 3.649 2.523 883 914 64 9.603 3.398 0 0 56.054

(bedragen x € 1.000) Begroting Toelichting 2009 21 DIA 22 DIA 0 DIA 43 Totaal DIA 986 HVD 0 HVD 0 HVD 0 HVD 0 HVD 986 Totaal HVD 10 MD 1 MD 21 MD 21 MD 3 MD 9 MD 16 MD 13 MD 0 MD 0 MD 4 MD 60 MD 2 MD 160 Totaal MD 0 OCSW 0 OCSW 0 OCSW 1.876 OCSW 119 OCSW 1.538 OCSW 1.235 OCSW 0 OCSW 1.919 OCSW 0 OCSW 0 OCSW 0 OCSW 1 OCSW 0 OCSW 0 OCSW 4 OCSW 2.215 OCSW 0 OCSW 474 OCSW 300 OCSW 127 OCSW 563 OCSW 180 OCSW 1.363 OCSW 2.734 OCSW 3.832 OCSW 1.018 OCSW 3.591 OCSW 2.595 OCSW 888 OCSW 863 OCSW 68 OCSW 9.631 OCSW 3.423 OCSW 0 OCSW 0 OCSW 40.557 Totaal OCSW

285

INKOMENSOVERDRACHTEN Rekening Subsidies 2007 APVV 25 AVPW 69 Besluit woninggebonden subsidies 1.990 Bijdrage regiofonds 0 Biomedcity 10 BKC Breedband 15 Energy Valley 75 Expl. Eelde 0 Exploitatiesubsidie Groninger Monumentenfonds 95 Gehandicaptenregeling AGGA 197 Groningen Airport Eelde 0 Groninger Congresbureau 40 Groninger Stad marathon 10 ICT-platform 50 Informatiepunt DUBO (Stimuleringsimpulsen VHV) 15 Kinderboerderij Beestenborg 12 Kinderboerderij Minerva 4 Monumenten en monumentale waarden 662 Ondernemersprijs 33 Opplusregeling / ouderenvoorziening 102 Platform GRAS 91 Startersplatform GN-IX 0 Steunpunt Huren en blad Spijkerhard 0 Stichting Marketing Groningen 863 Studentenhuisvesting StUWE 58 VCC 0 Voorwaarts Voorwaarts 0 Woningbouwaccelerator 0 4.416 TOTAAL SUBSIDIES

286

58.420

Begroting 2008 25 452 2.110 2.121 30 0 0 117 48 144 150 40 0 50 15 12 4 600 0 214 91 15 5 805 0 36 13 470 7.567 64.501

Begroting Toelichting 2009 25 ROEZ 0 ROEZ 1.929 ROEZ 2.121 ROEZ 0 ROEZ 0 ROEZ 75 ROEZ 118 ROEZ 0 ROEZ 138 ROEZ 150 ROEZ 40 ROEZ 0 ROEZ 50 ROEZ 20 ROEZ 13 ROEZ 5 ROEZ 353 ROEZ 35 ROEZ 226 ROEZ 91 ROEZ 15 ROEZ 5 ROEZ 805 ROEZ 15 ROEZ 36 ROEZ 13 ROEZ 470 ROEZ 6.748 Totaal ROEZ 48.494


INKOMENSOVERDRACHTEN Overige inkomensoverdrachten Vergoeding raadsfracties Fractieondersteuning Gem.regelingen BANN, RCG, Cevan Groninger Archieven Verzekeringen schadeverhaal Rijksleges overige regelingen Schades aan derden Overige inkomensoverdrachten Provincie Groningen (persleiding) Claim Vrom Opvang zwerfdieren WVG-verstrekkingen Bijdragen aan H&OG-regeling WMO-HV Basisonderwijs (Voortgezet) speciaal onderwijs Voortgezet onderwijs Huisvesting scholen Kansenbeleid/Vensterschool Vensterscholen Volwasseneneducatie Overige projecten Handel en ambacht; martiniplaza Podiumkunsten Beeldende kunst en musea Letteren en bibliotheek Kunstzinnige vorming en amateurkunst Overige culturele activiteiten (Sport) accommodaties Zwembaden en Kardinge Sportondersteuning Openlucht recreatie; Meerschap Paterswolde Mediabeleid Emancipatie en vrouwenzaken Internationale betrekkingen Minderheden Sociaal en cultureel werk Vrijwilligerswerk/ Sociale activering Jeugd en Jongerenwerk Buurt en wijkcentra Bewonersondersteuning Kinderopvang Maatschappelijke dienstverlening Jeugdhulpverlening Ouderenbeleid Maatschappelijke opvang Verslaafdenhulpverlening Algemene baten en lasten Bijdrage RCG Sportstimulering EK<21


Rekening 2007

Begroting 2008

64 203 156 423 1.834 2 1.034 2.870 27 0 580 1.501 2.108 142 7.200 3.133 14.000 24.475 282 1.779 509 1.610 0 42 0 1.152 0 100 83 18 44 390 126 0 67 507 0 0 0 0 202 0 0 0 0 206 0 0 0 591 10 54 48 13 7.833

70 248 177 495 1.883 0 951 2.834 33 129 0 0 162 117 8.798 3.821 15.681 28.417 0 153 0 4.873 26 66 0 1.144 73 114 92 92 24 1.243 98 3 449 0 6 3 0 9 6 132 33 226 8 43 34 10 86 35 18 0 0 0 9.099

Begroting Toelichting 2009 77 BSD 225 BSD 167 BSD 469 Totaal BSD 1.975 DIA 0 DIA 1.205 DIA 3.180 Totaal DIA 0 MD 0 MD 0 MD 0 MD - Totaal MD 0 HVD 8.008 HVD 4.050 HVD 15.928 HVD 27.986 Totaal HVD 0 OCSW 0 OCSW 0 OCSW 1.550 OCSW 51 OCSW 0 OCSW 0 OCSW 1.166 OCSW 73 OCSW 0 OCSW 0 OCSW 0 OCSW 0 OCSW 14.417 OCSW 100 OCSW 0 OCSW 96 OCSW 501 OCSW 6 OCSW 5 OCSW 4 OCSW 9 OCSW 4 OCSW 171 OCSW 33 OCSW 63 OCSW 12 OCSW 43 OCSW 36 OCSW 10 OCSW 90 OCSW 42 OCSW 24 OCSW 0 OCSW 0 OCSW 0 OCSW 18.506 Totaal OCSW

287

INKOMENSOVERDRACHTEN Bedrijven contacten / promotiedagen Bijdrage aan bewaakte rijwielstallingen Bijdrage archeologiebudget Bijdrage citybus Bijdrage instituut Bouwrecht Bijdragen uit Stadsdeelbudgetten Centrummanagement Contributie Regio Centraal Groningen Culturele promotie EemsDollard Regio Er gaat niets boven Groningen ICT@NN Je treft 't in Groningen Jonge ondernemersprijs Laddermolen Life in the City Noorderslag Ondernemersprijs Stad aan de slag voor onderwijs Stadsmarathon Startersdag Stimuleringimpulsen VHV Verbeteren arbeidsmarkt Wintercity WWB Inkomensdeel WWB Werkdeel Bijzondere Bijstand BBZ WIK IOAW WKO IOAZ VVTV ROA TOTAAL OVERIGE Totaal

288

Rekening 2007 0 0 0 0 0 422 0 0 0 0 0 0 50 0 0 0 18 0 0 0 0 6 0 0 496 111.254 23.893 5.724 3.490 2.039 1.016 769 271 252 178 148.886

Begroting 2008 45 320 30 180 1 555 65 27 100 15 150 15 75 5 30 5 20 15 125 10 4 15 125 15 1.947 96.726 27.384 4.327 2.000 2.187 1.350 832 330 352 270 135.758

Begroting Toelichting 2009 45 ROEZ 320 ROEZ 30 ROEZ 180 ROEZ 1 ROEZ 555 ROEZ 65 ROEZ 27 ROEZ 100 ROEZ 15 ROEZ 0 ROEZ 15 ROEZ 75 ROEZ 5 ROEZ 0 ROEZ 0 ROEZ 20 ROEZ 15 ROEZ 125 ROEZ 10 ROEZ 4 ROEZ 15 ROEZ 125 ROEZ 15 ROEZ 1.762 Totaal ROEZ 94.289 SOZAWE 20.829 SOZAWE 5.451 SOZAWE 2.000 SOZAWE 1.756 SOZAWE 1.350 SOZAWE 832 SOZAWE 330 SOZAWE 352 SOZAWE 270 SOZAWE 127.459 Totaal

187.091

178.712

179.362

245.511

243.213

227.856


Bijlage 12: Onderhoudsgegevens gemeentelijke gebouwen (bedragen x 1.000) Dienst BSD* Oude Stadhuis Goudkantoor NB:de voorziening is voor beide objecten Totaal Verzekerde waarde: DIA Prefectenhof Trompsingel Samen Totaal Verzekerde waarde: DSW Peizerweg Eenrummermaar Helena Swarthlaan Iepenlaan Concourslaan Corpus den Hoorn Totaal Verzekerde waarde: HVD Gebouw Sontweg 10 Gebouw Hanzeplein 120 Gebouw Diamantlaan Totaal Verzekerde waarde: MD Duinkerkenstraat Wijkpost Vinkhuizen Afvalbrengstation Totaal Verzekerde waarde: OCSW Openbaar Onderwijs Oosterpoort/Stadschouwburg Vensterscholen Muziekschool Natuurmuseum Voormalige schoolgebouwen MIOP Sport en Recreatie Welzijnsaccommodaties Totaal Verzekerde waarde: ROEZ Huisvesting personeel begraafplaatsen Huisvesting Gothenburgweg Huisvesting Zuiderdiep Wijkposten (inclusief Havenkantoor) Totaal tlv voorziening grootonderhoud Regulier onderhoud huisvesting Groninger Museum Totaal Verzekerde waarde: TOTAAL GEMEENTE Boekwaarde 01-01-2009 Verzekerde waarde

Boekwaarde 01-01-2009 27.770 1.738

Meerjaren Voorziening plan 01-01-2009 aanwezig aanwezig

29.508 29.512 10.999 3.136

50

105 10

50

115

1.035 1.035

525 525

aanwezig aanwezig

14.135 19.948 4.531 1.845

261

6.376 22.937 3.470 6.376 1.189 11.035 35.414

Onderhoudsbedrag Begroting 2009

aanwezig aanwezig aanwezig

4.570 1.138 849 6.557 17.275 55.030 6.577 7.246 178 407 534 42.922 5.038 117.932 337.611

10 jaar 10 jaar 10 jaar 10 jaar nvt 10 jaar 10 jaar 10 jaar

1.738 3.411 9.264 1.762 16.175

ja ja ja ja

0 16.175 68.633

ja

0

2 5 3 1 272

281 290 211 782

170 105 45 320

1.646

359 43

1.646

402

408

408

153 837 990

298 179 46 11 195 4.712 282 5.723

200 125 152 477

201.718 531.330

* bij BSD: Boekwaarde = Herbouwwaarde


289

Bijlage 13: Berekening EMU-saldo Ingaande 2008 is aan de begrotingsvoorschriften voor gemeenten de verplichting toegevoegd dat in toelichting op de begroting een berekening van het EMU-saldo van de gemeente moet worden opgenomen. Het EMU-saldo betreft het vorderingensaldo van de collectieve sector, waaronder gemeenten. Het vorderingen-saldo is de mutatie in de vorderingen minus de mutatie in de schulden in een bepaald jaar. Het EMU-saldo gaat dus uit van kasstromen en volgt niet het baten/lastenstelsel van de gemeenten. Het EMU-saldo van de decentrale overheden telt mee in het EMU-saldo van de totale Nederlandse overheid. Voor de berekening van het EMU-saldo moet een model van het CBS worden gevolgd, met daarin het EMU-saldo van het vorig, het huidig en het volgend begrotingsjaar.

290


Berekening EMU-saldo GEMEENTE Groningen (0014)

Centraal Bureau voor de Statistiek Sector Financiële instellingen en Overheid Antwoordnummer 10700, 2270 WE Voorburg Algemene gegevens: Gemeentenaam:

Groningen

Gemeentenummer:

0014

Jaar:

2009

Bestandsnaam:

EMU09060014.XLS

Omschrijving

1

2008

2009

2010

x € 1000,Volgens realisatie tot en met sept. 2008, aangevuld met raming resterende periode

x € 1000,Volgens begroting 2009

x € 1000,Volgens meerjarenramin g in begroting 2009

Exploitatiesaldo vóór toevoeging aan c.q. onttrekking uit reserves (zie BBV, artikel 17c)

-24.176

-12.685

-265

2

Afschrijvingen ten laste van de exploitatie

bij

33.300

28.975

29.000

3

Bruto dotaties aan de post voorzieningen ten laste van de exploitatie

bij

8.430

17.238

17.200

4

Investeringen in (im)materiële vaste activa die op de balans worden geactiveerd

af

26.500

34.400

34.400

5

Baten uit bijdragen van andere overheden, de Europese Unie en overigen, die niet op de exploitatie zijn verantwoord en niet al in mindering zijn gebracht bij post 4

bij

6

Desinvesteringen in (im)materiële vaste activa:

41.000

50.000

25.000

Baten uit desinvesteringen in (im)materiële vaste activa (tegen verkoopprijs), bij voorzover niet op exploitie verantwoord 7 8 9

Aankoop van grond en de uitgaven aan bouw-, woonrijp maken e.d. (alleen af transacties met derden die niet op de exploitatie staan) Baten bouwgrondexploitatie: Baten voorzover transacties niet op exploitatie verantwoord

bij

20.000

25.000

35.000

Lasten op balanspost Voorzieningen voorzover deze transacties

af

14.230

13.879

13.900

met derden betreffen 10

Lasten ivm transacties met derden, die niet via de onder post 1 genoemde af exploitatie lopen, maar rechtstreeks ten laste van de reserves (inclusief fondsen en dergelijke) worden gebracht en die nog niet vallen onder één van bovenstaande posten

11

Verkoop van effecten:

a

Gaat u effecten verkopen? (ja/nee)

b

Zo ja wat is bij verkoop de verwachte boekwinst op de exploitatie?

Berekend EMU-saldo


ja

nee

ja

nee

ja

nee

af -44.176

-39.751

7.635

291

Bijlage 14: Financiële begrippen en afkortingen bij de begroting A ABCG

Advies- en begeleidingscentrum Centraal Groningen

ABP

Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds

ABW

Algemene Bijstandswet

ADR

Algemene Doorlichting Rampenbestrijding

AER

Algemene Egalisatiereserve

AMT

Algemeen Management Team

AO/IC

Administratieve Organisatie/ Interne Controle

ARCG

Afvalverwijdering Regio Centraal Groningen

ARG

Ambtenaren Reglement Groningen

AWBZ

Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten

AU

Algemene Uitkering

AVA

Algemene Vergadering van Aandeelhouders

B BBZ

Besluit bijstandverlening zelfstandigen

BBV

Besluit Begroting en Verantwoording

BCF

BTW Compensatie Fonds

BD

Bestuursdienst

BDU

Brede doel uitkering

BIEO

Begroting in een oogopslag

BIRK

Budget Investeringen Ruimtelijke Kwaliteit

BKV

Beeldende kunst en vormgeving

BLS

Besluit Locatiegebonden Subsidies

BNG

Bank Nederlandse Gemeenten

BOB

Bedrijfsomgevingsbeleid

BOM

Belasting op Milieugrondslag

BORG

Beheer Openbare Ruimte Groningen

BOS

Buurt, onderwijs en sport

BTB

Bereikbaar, Toegankelijk en Bruikbaar

BTW

Belasting Toegevoegde Waarde

bvo

Bruto vloeroppervlak

C CAO

Collectieve Arbeidsovereenkomst

CBK

Centrum Beeldende Kunst

CBS

Centraal Bureau Statistiek

CIZ

Centrum Indicatiestelling Zorg

COELO

Centrum voor onderzoek van de economie van de lagere overheden

CIO

Centrale ICT Organisatie

CMA

Centraal Meld- en Adviespunt

CMC

Centrum voor Mobiliteit en Consultancy

CNG

Community Network Groningen

292


COP

Concern OndernemingsPlan

CPB

Centraal Plan Bureau

CT

Concern Treasury

CWI

Centrum voor Werk en Inkomen

D DIA

Dienst Informatie en Administratie

DIFTAR

Gedifferentieerde tarieven

DIV

Documentaire Informatie Voorziening

DSW

Dienst Sociale Werkvoorziening "Stadspark"

DUBO

Duurzaam bouwen

DVO

Dienstverleningsovereenkomst

E EBP

Economisch Business Plan

EFRO

Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling

EMIS

Employee Management Information System

EMU

Europese Monetaire Unie

EPA-U

Energie prestatieadvies voor utiliteitsgebouwen

ESF

Europees Structuurfonds

F FIDO

Financiering Decentrale Overheden

FIS

Financieel Informatie Systeem

FLO

Functioneel Leeftijdsontslag

FSS

Fonds Sociale Structuurversterking

FSV

Fonds Sociale Vernieuwing

fte

Fulltime equivalent

FPU

Flexibel Pensioen en Uittreden

FUWA

Functiewaardering

G G-27

27 grootste gemeenten

GBA

Gemeentelijke Basisadministratie

GBK

Groninger Krediet Bank

GCC

Groningen City Club

GDU

Gemeentelijke Doeluitkering

GF

Gemeentefonds

GGD

Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst

GGZ

Geestelijke Gezondheidszorg

GHOR

geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen

GIS

Geografisch InformatieSysteem

GMF

Groningen Monumenten Fonds

GMR

Gemeenschappelijke medezeggenschaps raad

GN-IX

Groningen Internet Exchange

GO

Georganiseerd Overleg

GSB

Grote Stedenbeleid

GUP

Groenuitvoeringsplan

H


293

H&OG

Hulpverlening en Openbare Gezondheidszorg (gemeenschappelijke regeling)

HVD

Hulpverleningsdienst

HOV

Hoogwaardig Openbaar Vervoer

I IB

Inlichtingenbureau

IBG

Informatie Beheer Groep

ID-baan

Instroom en Doorstroom

ICES

Interdepartementale Commissie voor Economische Structuur

ICT

Informatie- en communicatietechnologie

IFLO

Inspectie Financiën Lokale en provinciale Overheden

ILG

Investeringsbudget Landelijk Gebied

IPO

Interprovinciaal Overleg

IPSV

InnovatieProgramma Stedelijke Vernieuwing

IRC

Interne Rekening Courant

ISV

Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing

IZA

Instituut Zorgverzekering Ambtenaren

IT

Informatietechnologie

IVB

Integraal Veiligheidsbeleid

IZA

Interim-regeling Ziektekosten voor Ambtenaren

J JGZ

Jeugdgezondheidszorg

JJT

Jeugd en Jongerenteams

K KVK

Kamer van Koophandel

L LA21

Lokale agenda 21ste eeuw

LISV

Landelijk Instituut Sociale Verzekeringen

M MBO

Middelbaar Beroeps Onderwijs

MD

Milieudienst

MDW

Marktwerking, Deregulering, Wetgevingskwaliteit

MIOP

Meerjaren Investerings en Onderhouds Plan

MJD

Maatschappelijke Juridische Dienstverlening

MOA piofa Medische Opvang Asielzoekers Personeel Informatie Organisatie Financiën Administratie MOP Meerjarenontwikkelingsprogramma N NAM

Nederlandse Aardolie Maatschappij

NAP

Nieuw Amsterdams Peil

NFVW

Nieuwe Financiële Verhoudingswet

NME

Natuur & Milieu Educatie

NNZ

Noord Nederlandse Zakkenhandel

NOA

Noordelijke Ontwikkelings-As

NT2

Nederlands als Tweede taal

NUG / Anw Niet UitkeringsGerechtigden / Algemene NabestaandenWet

294


O OALT

Opleidingen Allochtone Levende Talen

OBAZ

Onze Buurt Aan Zet

OCSW

Dienst Onderwijs Cultuur Sport Welzijn

O/g

Opgenomen geld (leningen)

OGGz

Openbare Geestelijke Gezondheidszorg

OKC

Ouder-Kind Centra

OKZ

Ouder en Kindzorg

OenO

Opvoedingsondersteuning en ontwikkelingsstimulering

OOG

Omroep Organisatie Groningen

OPSB

Oosterpoort / Stadsschouwburg

OV

Openbaar Vervoer

OZB

Onroerende Zaakbelasting

P P&O

Personeel en Organisatie

P&R

Parkeren en Reizen

PaVEM

Participatie van Vrouwen uit Etnische Minderheden

PM

Pro Memorie

PPS

Publiek Private Samenwerking

R RAV

Regionale Ambulance Voorzieningen

RBR

Regionaal Beheersplan Rampenbestrijding

RCG

Regio Centraal Groningen

REP

Regionaal Educatief Plan

REP

Regionaal Economisch Programma

RIVM

Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu

RIO

Regionaal Indicatie Orgaan

RMC

Regionaal Meld en Coördinatiefunctie

RO/EZ

Dienst Ruimtelijke Ordening en Economische Zaken

ROP

Rente Omslagpercentage

ROC

Regionaal Opleidingscentrum

RUG

Rijks Universiteit Groningen

S SBW

Vakdirectie Stadsontwikkeling, Bouwen en Wonen (RO/EZ)

SDC

Stadsdeelcoördinatie

SIB

Sport in Beeld

SIG

Stichting Industrie- en Handelgebouwen Groningen

SIV-gelden Sociaal Integratie en Veiligheid - gelden SNN

Samenwerkingsverband Noord-Nederland

SOZAWE

Dienst Sociale Zaken en Werk

SSP

Sociaal Structuur Plan

STAG

Stichting Ambulancevervoer Groningen

STOV

Stadsgewestelijk Openbaar Vervoer

SUWI

Structuur Uitvoeringsorganisatie Werk en Inkomen

SVF

Stadsvernieuwingsfonds


295

SWI

Samenwerking Werk en Inkomen

T TMO

Tussen de middag opvang

U UF

Uitkeringsfactor

U/g

Uitgezette geldleningen

UWV

Uitvoering Werknemers Verzekeringen

V VAVO

Voortgezet Algemeen Volwassenenonderwijs

Verdi

Verkeer en Vervoer:regionaal, decentraal, integraal

VIP-EZ

Verbeter en Innovatie Plan Economische Zaken

VMBO

Voorbereidend middelbaar- en beroepsonderwijs

VNG

Vereniging Nederlandse Gemeenten

VO

Voortgezet Onderwijs

VROM

Verkeer Ruimtelijke Ordening en Milieu

VWS

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

W WBK

Wet Basisvoorziening Kinderopvang

WBO

Wet op de Bejaardenoorden

WEB

Wet Educatie en Beroepsonderwijs

WFA

Wet Financiering ABW

WIK

Wet Inkomensvoorziening Kunstenaars

WIW

Wet Inschakeling Werkzoekenden

WMO

Wet Maatschappelijke Ondersteuning

WMOO

Werkmaatschappij Openbaar Onderwijs

WOZ

Waardering Onroerende Zaken

WSA

Wetenschappelijk Statistisch Agentschap

WSR

Werkmaatschappij Sport en Recreatie

WSW

Wet Sociale Werkvoorziening

WVG

Wet Voorzieningen Gehandicapten

WWB

Wet Werk en Bijstand

Z ZZP

296

Zelfstandige Zonder Personeel


Gemeentebegroting 2009 van de gemeente Groningen

Recommend Documents