Belgacom Jaarverslag 2013
GECONSOLIDEERD JAARVERSLAG MANAGEMENTCOMMENTAAR OVER DE FINANCIËLE RESULTATEN Belgacom Groep
Groepsopbrengsten van 6.318 miljoen EUR; 2,2% lager dan in 2012 Groepsebitda1 van 1 713 miljoen EUR, meer bepaald 4,9% lager dan in 2012 Ebitdamarge over het hele jaar van 27,1% Belgacom genereerde een vrije kasstroom van 505 miljoen EUR in 2013
Opbrengsten Opbrengsten (in mio €) voor niet-terugkerende elementen 6.603
6.406
6.462
2011
2012
6.318
5.990
2009
2010
2013
De Belgacom Groep sloot het jaar 2013 af met totale opbrengsten van 6.318miljoen EUR of 2,2% lager dan in 2012. 2 3 Meerwaarden en andere eenmalige impacten uitgezonderd, bedroegen de opbrengsten van de Belgacom Groep 2,9% of 186 miljoen EUR minder dan vorig jaar. Net als bij haar Europese sectorgenoten werden de opbrengsten van Belgacom onder druk 4 gezet door regelgevingsmaatregelen , met inbegrip van lokale en Europese opgelegde prijsverminderingen. Dit veroorzaakte een opbrengstenverlies van 85 miljoen EUR voor de Belgacom Groep, meer bepaald met – 1,3%. Bovendien genereerde Belgacom door 5 de verkoop van een aantal van haar The Phone House-winkels minder opbrengsten uit dit verkoopkanaal.
Opbrengstenevolutie (in mio €)
6.462 +42
-85 -75
6.318 -44
2012
Netto impact eenmalige elementen
Regulatie impact
-7
-8
CBU EBU SDE S&S Onderliggend Onderliggend Onderliggend Onderliggend
+22
+10
BICS
Intersegment eliminaties
2013
Er was een beduidende impact op de opbrengsten van Belgacom sinds oktober 2012 door de moeilijke mobiele markt ten gevolge van de nieuwe Belgische telecomwet en de agressievere prijsconcurrentie op de Belgische mobiele mark
1
EBITDA voor niet-recurrente items In 2013 realiseerde de Belgacom Groep 31 miljoen EUR meerwaarde op de verkoop van technische gebouwen in het kader van zijn netwerkvereenvoudigingsprogramma. 3 Eenmalige bedragen die een impact hebben op het verschil op jaarbasis, met inbegrip van boekhoudkundige aanpassingen en terugnemingen van voorzieningen. 4 Tariefdalingen door de regelgeving voor roaming en mobiele terminatie. 5 In het kader van de overeenkomst met de Raad voor de Mededinging verkocht Belgacom een aantal The Phone House-winkels in november 2012. 2
2
Belgacom Jaarverslag 2013
Vooral de mobiele opbrengsten van Belgacom vertoonden een daling door het verlies van mobiele prepaid- en postpaidklanten en door lagere opbrengsten per gebruiker na de invoering van nieuwe aantrekkelijke mobiele tarieven. Hoewel Belgacom een daling van de mobiele tarieven toepaste en succesvolle retentieacties voerde waardoor het churnniveau van de klanten vrij snel hersteld kon worden en het mobiele postpaidklantenbestand weer ging groeien, was het financiële effect aanzienlijk, zowel voor het Consumer- als het Enterprisesegment. De druk op de Mobile opbrengsten werd enigermate gecompenseerd door de stevige financiële prestatie voor Fixed, met groeiende opbrengsten voor vast internet en tv-diensten. Belgacom zag haar klantenbestand voor beide diensten groeien in 2013 en haar opbrengsten per klant gingen er lichtjes op vooruit ten gevolge van een prijsindexering. Het International Carrier-segment van Belgacom, BICS, was ook goed voor een positieve inbreng in de opbrengsten vergeleken met vorig jaar, dit dankzij een flinke stijging van de mobiele opbrengsten.
Bedrijfskosten (in mio €) voor niet-terugkerende elementen
Evolutie personeelsbestand (in FTE) 16.804 16.308
870
869
924
903
1.107
1.117
1.126
1.142
2.087
2.642
2.517
2.611
2.561
2009
2010
2011
2012
2013
840 1.108
15.788
15.859
15.699
2011
2012
2013
Non HR HR COS
2009
2010
Operating expenses De totale bedrijfskosten van de Belgacom Groep voor 2013 bedroegen 4.605 miljoen EUR voor niet-terugkerende elementen, 1,2% lager dus in vergelijking met vorig jaar. De Belgacom Groep sloot het jaar 2013 af met 2.561 miljoen EUR verkoopkosten, dit is 1,9% lager dan vorig jaar. Eenmalige 6 elementen uitgezonderd, lagen de verkoopkosten van Belgacom 0,9% lager. Naast de positieve impact van de inspanningen van Belgacom om de kosten te drukken door waardebeheer was de gunstige evolutie ook te danken aan lagere kosten voor The Phone House, waarvan een aantal winkels werden verkocht, en aan een positieve impact van de lagere mobieleterminatietarieven. De lagere kosten voor de klantensegmenten werden deels tenietgedaan door de hogere kosten voor BICS. De HR-uitgaven ten belope van 1.142 miljoen EUR in 2013 lagen 1,4% hoger dan in 2012. Deze stijging was vooral te wijten aan de inflatiegebonden loonindexering in januari 2013, die grotendeels werd gecompenseerd door de personeelsinkrimping op jaarbasis tot 15.699 full time equivalents (- 160 fte’s) en een hogere kapitalisatie van de werkkrachten dankzij de vereenvoudigingsprojecten voor het Belgacom-netwerk en IT in 2013. Begin 2013 verliet de laatste golf werknemers die ingetekend hadden op het herstructureringsprogramma ‘Peterschap’ Belgacom, maar het effect hiervan werd gedeeltelijk tenietgedaan door een aantal bedrijfskritieke aanwervingen. De niet-HR-uitgaven van de Belgacom Groep daalden met 2,3% en bedroegen in totaal 903 miljoen EUR, een gunstig resultaat dankzij de permanente inspanningen om de kosten te drukken in het hele bedrijf en de lagere kosten verbonden aan The Phone House. Dit compenseerde grotendeels de impact in 2013 van noodzakelijke resources voor de vereenvoudigingsprojecten van Belgacom in het segment Service Delivery Engine.
6
Boekhoudkundige aanpassingen geboekt in het tweede trimester van 2012 naar aanleiding van de goedkeuring van de nieuwe telecomwet en van een boekhoudkundige hertoewijzing in het derde trimester 2013.
3
Belgacom Jaarverslag 2013
EBITDA EBITDA (in mio €) 32,6% 30,0%
1.955
29,8%
1.984
7
27,9%
De Belgacom Groep rapporteerde 1 713 miljoen EUR ebitda voor 8 2013, of 4,9% minder dan in 2012. Meerwaarden en andere 9 impact van eenmalige elementen uitgezonderd, bedroeg de ebitda van de Belgacom Groep 8,7% of 160 miljoen EUR minder dan vorig jaar.
27,1%
1.912 1.801
1.713
De regelgevende maatregelen hadden een negatieve impact van in totaal 48 miljoen EUR, of - 2,7%. De daling van de ebitda is voor de rest vooral het gevolg van een lagere directe marge in de beide klantensegmenten. 2009
2010
2011
2012
2013
Evolution de l'EBITDA (en mio € ) +35
1.801
-48
+36
-47 -61
2013
Eenmalige elementen 2012
Eenmalige Regulatie impact elementen 2013
CBU Onderliggend
EBU Onderliggend
1.713 -18
+4
+11
SDE Onderliggend
S&S Onderliggend
BICS
2013
Uitgaven voor belastingen Effectieve aanslagvoet 25,3% 21,0%
21,6%
2009
2010*
2011
19,5%
20,7%
2012
2013
De effectieve aanslagvoet bedroeg 20,7% in 2013. Dit is iets hoger dan de effectieve aanslagvoet van 19,5% voor 2012 waarin een versneld gebruik van fiscale verliezen is opgenomen. De aanslagvoet voor 2013 is het resultaat van de toepassing van de algemene principes van de Belgische en internationale fiscale wetgeving.
* Genormaliseerde effectieve aanslagvoet, exclusief de niet-terugkerende niet-belastbare meerwaarde van 436 miljoen EUR
7
Voor niet-terugkerende elementen In 2013 realiseerde de Belgacom Groep 31 miljoen EUR meerwaarde op de verkoop van technische gebouwen in het kader van haar netwerkvereenvoudigingsprogramma. 9 Eenmalige bedragen die een impact hebben op het verschil op jaarbasis, met inbegrip van boekhoudkundige aanpassingen en terugnemingen van voorzieningen 8
4
Belgacom Jaarverslag 2013
CAPEX 2013 Capex per BU (in mio €)
Capex (in mio €) 972 734
777
3%
753
17%
CBU 1% 4%
597
EBU BICS SDE
75% 2009
2010
2011
2012
S&S
2013
De Belgacom Groep investeerde in totaal over het hele jaar 2013 852 miljoen EUR of 13,5% van de groepsopbrengsten. Dat is 972 miljoen EUR met inbegrip van de 800 MHz-spectrumlicentie die Belgacom verwierf tegen de minimumprijs van 120 miljoen EUR. Aangezien de netwerkkwaliteit een belangrijke differentiator vormt in een intensere Belgische concurrentiemarkt, vertegenwoordigen de investeringen in de vaste en mobiele netwerken het merendeel van de geïnvesteerde bedragen. Naast de lopende basisnetwerkinvesteringen in hernieuwing en uitbreiding van de capaciteit heeft Belgacom geïnvesteerd in de verhoging van haa r downloadsnelheden op het breedbandnetwerk via de implementatie van Dynamic Line Management, een intern ontwikkelde technologie, en is ze gestart met de voorbereiding van het netwerk op de vectoringuitrol in 2014. Bovendien verhoogde Belgacom in het mobiele domein de mobiele datasnelheid tot gemiddeld 6 Mbps voor 3G, heeft ze Dual Carrier uitgerold en de 4G-technologie verder uitgebouwd tot een bereik buitenshuis van meer dan 50% eind 2013, met 4G-beschikbaarheid in meer dan 260 Belgische steden. De divisie SDE&W implementeert ook een netwerkvereenvoudigingsprogramma en een IT-veranderingsplan op bedrijfsschaal.
Vrije kasstroom* Vrije kasstroom (in mio €) 980 797
788 691 505
2009
2010
2011
2012
2013
Belgacom sloot het jaar 2013 af met een vrije kasstroom van 505 miljoen EUR, of 186 miljoen EUR minder dan in dezelfde periode in 2012, dit hoofdzakelijk door de hogere inkomstenbelastingen, de hogere cash betaald voor capex, en de lagere ebitda, hetgeen gedeeltelijk werd gecompenseerd door een positieve evolutie van het bedrijfskapitaal. De aanschaffing van de licentie voor de 800 Mhz frequentieband betaald over de periode van 20 jaar (EUR 120 miljoen) is niet opgenomen in de vrije kasstroom. Verwerving en financiering zijn behandeld als niet-cash transactie. De terugbetaling in 2013 van 6 miljoen EUR is opgenomen in de financieringsactiviteiten in het kasstroomoverzicht.
* Kasstroom voor financieringsactiviteiten
5
Belgacom Jaarverslag 2013
Netto financiële posititie Vergeleken met eind 2012 steeg de netto financiële schuld met 214 miljoen EUR tot 1.815 miljoen EUR eind 2013 aangezien de cash die naar de aandeelhouders terugvloeide in de vorm van dividenden in 2013 hoger lag dan de vrije kasstroom. De uitstaande brutolangetermijns financiële schuld (geherwaardeerd naar reële waarde) bedroeg op dezelfde datum 1,9 miljard EUR. Het uitstaande bedrag van 114 miljoen EUR uit de uitgestelde betalingsovereenkomst voor de 800 MHz-licentie is niet begrepen in de netto financiële schuld.
Netto financiële positie (in mio €)
-1.601
-1.815 -701 505 -38
Netto schuld Vrije December kasstroom 2012
25
Dividenden Minderheids Netto belangen verwerving van eigen aandelen
6
-6
Andere
Netto schuld December 2013
Belgacom Jaarverslag 2013
Consumer Business Unit - CBU
Het Consumersegment genereerde 2.226 miljoen EUR opbrengsten in 2013, 4,1% minder dan in 2012 De verstoring van de mobiele markt zorgde voor een zware inkrimping van de mobiele opbrengsten De opbrengstengroei uit de solide vaste activiteiten bracht enig soelaas Goede klantengroei in 2013 voor tv, internet en mobile postpaid De resultaten van het segment over het hele jaar bedragen 971 miljoen EUR, meer bepaald een daling van 2% in vergelijking met 2012
Opbrensten CBU Voor het hele jaar 2013 rapporteerde CBU 2.226 miljoen opbrengsten of 4,1% minder dan in 2012, meer bepaald 10 4,4% op vergelijkbare basis . De daling op jaarbasis is te wijten aan de impact van de verstoring van de mobiele markt in België. De hardere concurrentieslag gecombineerd met de nieuwe telecomwet sinds oktober 2012 heeft een ongeziene volatiliteit van de mobiele markt veroorzaakt. Hoewel Belgacom het churnniveau begin 2013 kon terugdringen, resulteerden het eerdere verlies van postpaidklanten, de verdere daling van het prepaidklantenbestand en de tariefherschikking voor bestaande klanten in een aanzienlijk verlies van mobiele opbrengsten. Dit werd gedeeltelijk gecompenseerd door een stevig resultaat voor de vaste producten, met een gezonde opbrengstengroei, zowel voor tv als internet.
Opbrengsten (in mio€) voor niet-terugkerende elementen 2.414
2.368
2.288
2.321
2.226
2009
2010
2011
2012
2013
De regelgevingsmaatregelen leidden bovendien tot een inkrimping van de opbrengsten voor 2013 met 27 miljoen EUR (- 1,2%). Dit omvat het effect van een verdere daling van de tarieven voor spraakroaming, de verlaagde mobiele terminatietarieven en de daaruit voortvloeiende daling van de vast-naar-mobieltarieven, alsook de gereguleerde tariefplafonds voor mobiele dataroaming. Opbrengstenevolutie CBU (in mio € ) 2.321
2012
10
7
Netto Impact Eenmalige elementen
-27
Regulatie impact
-14
31
15
-103
Vaste spraak Vast Internet
TV
Uitgezonderd eenmalige boekhoudkundige aanpassingen in 2012 en 2013
7
Mobiele diensten
12
-16
Filialen
Toestellen & Andere
2.226
2013
Belgacom Jaarverslag 2013
Vaste ARPU voor spraak (in €)
Vaste spraakklanten (in '000)
Vaste spraakopbrengsten (in mio €)
21,7 20,7
561
506
454
425
410
2009
2010
2011
2012
2013
2.028
1.933
1.818
1.718
1.634
2009
2010
2011
2012*
2013
Het verschil op jaarbasis verschilt van de
*
2009
2010
19,9
19,9
20,2
2011
2012
2013
nettocijfers door een hersegmenteringsoefening tussen de businessunits.
Belgacom genereerde 410 miljoen EUR uit vaste spraak of 3,4% minder vergeleken met 2012. De druk op de opbrengsten is vooral te wijten aan een gestage en onafgebroken erosie van de vaste lijnen. In 2013 daalde het klantenbestand van vaste spraakgebruikers met 84.000 lijnen. Het gevolg is dat het Consumersegment 2013 afsloot met een totaal van 1.643.000 lijnen, 4,9% minder dan het jaar ervoor. De ARPU echter steeg licht tot 20,2 EUR (+ 1,5%), een positieve impact door tariefwijzigingen in 2013.
Vaste internetopbrengsten (in mio €)
Vaste internetklanten (in '000)
Vaste internet-ARPU (in €) 28,7
354 323 2009
337
332
339
2010
2011
2012
1.075 2013
2009
28,2 26,8
26,5
26,6
2011
2012
2013
1.235
1.113
1.156
1.193
2010
2011
2012*
2013
2009
2010
*Het verschil op jaarbasis verschilt van de nettocijfers door een hersegmenteringsoefening tussen de businessunits.
De opbrengsten uit vast internet vertoonden een groei van 4,5% tot 354 miljoen EUR in 2013. Dit was het resultaat van een combinatie van een groeiend klantenbestand en een aantal tariefwijzigingen in 2013. Gestimuleerd door de succesvolle Packs kon het Consumersegment in 2013 42.000 nieuwe internetklanten aan zijn bestand toevoegen waardoor het klantenbestand steeg met 3,6% tot 1.235.000. De ARPU steeg in 2013 met 0,4% tot 26,6 EUR aangezien de klantentarieven werden opgetrokken in ruil voor meer volume en snelheid.
TV-klanten (in '000)
TV-opbrengsten (in mio €)
182
208
235
267 975
134
2009
2010
2011
2012
2013
1.211 190
1.386 230
TV ARPU (in €) 20,4
1.479
19,7
260
752 100
135 839
1.021
1.156
1.218
652 2009
2010
2011
2012
2013
18,4
2nd stream Gezinnen 2009
2010
2011
18,7 17,9
2012
2013
Belgacom kon de groei van haar tv-opbrengsten bestendigen en bereikte 267 miljoen EUR in 2013. Deze opbrengstengroei van 13% in vergelijking met 2012 is het resultaat van de succesvolle verkoop van convergente Packs door Belgacom, waarbij 62.000 nieuwe gezinnen intekenden op Belgacom TV. Tegen eind 2013 telde het klantenbestand van Belgacom TV 1.218.000 gezinnen, of 1.479.000 met inbegrip van de multiple settopboxen. Een ander element dat de opbrengstengroei stimuleerde, was de ARPU, die gestuwd werd door een tariefverhoging voor verhuurde settopboxen sinds februari 2013. De ARPU 2013 steeg vergeleken met het vorige jaar met 4,4% tot 18,7 EUR.
8
Belgacom Jaarverslag 2013
Opbrengsten mobiele diensten (in mio €)
1.007
2009
975
2010
934
2011
3.824
903
2012
Gemengde mobiele ARPU (in €)
Mobiele klanten (in '000)
785
2013
3.769
2010
21,9
21
20,3
18,5
2009
2010
2011
2012
2013
3.805 3.643
2009
22,5
2011
2012*
3.568 2013
Het verschil op jaarbasis verschilt van de nettocijfers door
*
een hersegmenteringsoefening tussen de businessunits.
De opbrengsten gegenereerd door het Consumersegment van Belgacom uit mobiele diensten (meer bepaald de combinatie van de opbrengsten uit mobiele spraak, mobiele data en sms) zakte aanzienlijk in 2013 ten gevolge van 11 de regelgevende maatregelen en de verstoring van de mobiele markt. Deze evolutie werd midden 2012 ingezet en bereikte haar hoogtepunt met de goedkeuring van de nieuwe telecomwet op 1 oktober 2012. In 2013 daalden de opbrengsten van het Consumersegment uit mobiele diensten met 119 miljoen EUR of 13% tegenover vorig jaar. Dit was het gevolg van een verlies van postpaidklanten in 2012, een dalend prepaidklantenbestand en het effect van klanten die intekenden op de nieuwe aantrekkelijkere mobiele tariefaanbiedingen van Belgacom . Gesteund door haar superieure mobiele netwerk, aantrekkelijke mobiele aanbiedingen en convergente Packs kon Belgacom de verhouding 'port-in/port-out' vrij snel herstellen, wat tot een nettogroei leidde van 208.000 mobiele postpaid spraaken datakaarten. Dit bracht de het totale postpaidbestand op 1.928.000 mobiele kaarten tegen eind 2013. De prepaidkaarten bleven echter een dalende tendens vertonen. Het Consumersegment verloor 283.000 prepaidkaarten, wat resulteerde in een totaal van 1.640.000 kaarten tegen eind 2013. Aangezien de mobiele tarieven aantrekkelijker werden, deed er zich een erosie voor van de gemengde mobiele ARPU tot 18,5 EUR, 8,9% lager in vergelijking met 2012.
Bedrijfskosten CBU Totale uitgaven (in mio €) 1.365
1.295
1.263
1.330
1.255
299
309
345
291 325
294
340
354
349
723
678
624
666
611
2009
2010
2011
2012
2013
297
De totale uitgaven van het Consumersegment bedroegen 1.255 miljoen EUR of 5,6% lager dan het jaar voordien. Niet-HR kosten HRkosten Verkoopk osten
De verkoopkosten 2013 daalden met 8,3% tot 611 miljoen EUR. Dit resultaat is het gevolg van een combinatie van positieve regelgevingseffecten, de verkoop van een deel van The Phone House-winkels evenals de winst uit een waardebeheersbenadering. De HR-kosten van het Consumersegment bedroegen 349 miljoen EUR of 1,3% minder dan vorig jaar. De impact van de inflatiegebonden loonindexeringen van januari 2013 werd ruimschoots gecompenseerd door de positieve impact van de verkoop van een aantal The Phone House-winkels. Die verkoop had ook een positieve impact op de niet-HRkosten, met een totaal van 294 miljoen EUR of een daling met 4,9% tegenover 2012. Bovendien werden de kosten gedrukt door permanente kostenoptimalisatieinspanningen.
11
Lagere gereguleerde tarieven voor mobiele terminatie, spraak en dataroaming
9
Belgacom Jaarverslag 2013
Het segmentresultaat van CBU voor het volledige jaar kwam uit op 971 miljoen EUR, een daling met 20 miljoen EUR of 2% onder dat van 2012. Het verschil op jaarbasis werd beïnvloed 12 door een eenmalige boekhoudkundige aanpassing , voorzieningen voor geschillen en een verlies op verkoop. Gecorrigeerd voor deze elementen is het segmentresultaat gedaald met 5,4% vergeleken met 2012. Naast de negatieve impact van de regelgeving van 8 miljoen EUR was de daling van het segment vooral het gevolg van de druk op de directe marge, die gedeeltelijk werd gecompenseerd door een 13 lagere kostenbasis. De contributiemarge voor het volledige jaar 2013 bedroeg 43,6%.
Segmentresultaat (in mio €) en marge 43,4%
45,3%
44,8%
42,7%
43,6%
1.048
1.073
1.025
991
971
2009
2010
2011
2012
2013
Filialen Tango en Scarlet Tango Mobile-klanten (in '000)
Opbrengsten Tango (in mio €) 93
99
2009
2010
107
2011
114
2012
2013
Opbrengsten Scarlet (in mio €) 95
127 259
260
264
2009
2010
2011
271
2012
280
2013
2009
84
2010
79
2011
71
69
2012
2013
Belgacoms Luxemburgse mobiele operator Tango bleef het voor het volledige jaar 2013 goed doen en rapporteerde 127 miljoen EUR opbrengsten, een stijging met 11,2% in vergelijking met 2012. Deze groei is het resultaat van de positieve trend van de smartphoneverkoop met Tango’s baanbrekende 4G-abonnementen in Luxemburg en een groeiend klantenbestand voor quadruple play, met inbegrip van tv. Bovendien kreeg Tango er in 2013 9 000 klanten bij. Bij Scarlet begon Belgacoms multibrandstrategie op de nationale markt, vruchten af te werpen en lag het verlies van opbrengsten voor het volledige jaar beduidend lager tegenover de vorige jaren. In het laatste kwartaal van 2013 deed er zich een ommekeer voor in de evolutie op jaarbasis van Scarlet en viel er een vooruitgang waar te nemen naar een lichte groei.
12
13
In het tweede kwartaal van 2012 werd een boekhoudkundige aanpassing geboekt van 26 miljoen EUR als gevolg van de nieuwe telecomwet. Belgacom past geen volledige kostentoerekening toe. De netwerk- en IT-kosten zijn daarom vooral gecentraliseerd bij SDE&W.
10
Belgacom Jaarverslag 2013
Enterprise Business Unit - EBU
Overloopeffect mobiele disruptie naar de businessmarkt met een impact op de opbrengsten en de directe marge Stevige groei van de mobiele klanten basis Afremming van de ICT-groei door de slabakkende economie Beduidende impact van regelgevende prijsverlagingen op de opbrengsten en het segmentresultaat Totaal segmentresultaat in 2013 van 1.023 miljoen EUR
Opbrengsten EBU Opbrengsten voor niet-recurrente items (in mio €) 2.501
2009
2.421
2.349
2010
2011
2.294
2012
2.198
2013
In 2013 genereerde het professioneleklantensegment van Belgacom 2.198 miljoen opbrengsten, m.a.w. 4,2% minder dan in 2012. Deze daling werd gedeeltelijk veroorzaakt door de 14 regelgevende maatregelen, die de opbrengsten van EBU in 2013 met 54 miljoen EUR of - 2,3% drukten. Verder was de daling vooral het gevolg van de verstoring van de Belgische mobiele markt, die een beduidend overloopeffect had op de businessmarkt. De invoering van meer omvattende aanbiedingen, met inbegrip van hogere volumes gratis minuten en sms’en, evenals hogere datavolumes, veroorzaakte een aanzienlijke druk op de mobiele opbrengsten. Dit kon niet volledig worden gecompenseerd door de hogere opbrengsten uit ICT, met een groei die afgezwakt werd door de zwakke economie.
Evolutie opbrengsten EBU (in mio € ) 2.294 2
-54 -12
2013
14
Netto Impact Eenmalige elementen
Regulatie impact
Vaste spraak
2. 198
-8
9
-26
-7
Vast Internet
ICT
Mobiele diensten
Toestellen & andere
Tariefdalingen door de regelgeving voor roaming, mobiele terminatie en de doorvloeing van Vast-naar-Mobiel tarieven
11
2013
Belgacom Jaarverslag 2013
Vastespraakopbrengsten (in mio €)
574
539
496
481
463
2009
2010
2011
2012
2013
Vastespraakklanten (in '000)
1.491
1.441
1.385
1.356
1.292
2009
2010
2011
2012*
2013
ARPU voor vaste spraak (in €)
30,8
30
28,7
28,5
28,6
2009
2010
2011
2012
2013
*Het verschil op jaarbasis verschilt van cijfers van het nettoaantal nieuwe klanten door een hersegmenteringsoefening tussen de businessunits.
Doordat vele bedrijven een rationalisering van hun vaste lijnen doorvoerden, bleef de daling van de vastespraakactiviteiten van EBU zich voortzetten in 2013. De vaste spraak genereerde over het volledige jaar 2013 463 miljoen EUR of 3,8% minder dan in 2012. Dit is gedeeltelijk te wijten aan de daling van de vast-naar-mobieltarieven en ook gedeeltelijk door de verdere erosie van de vastespraaklijnen. In 2013 verloor EBU 64.000 vastespraaklijnen, wat het totaal 15 op 1.292.000 bracht. De prijsaanpassingen in 2013 brachten wat verlichting voor de ARPU voor vaste spraak 2013, die lichtjes steeg tot 28,6 EUR.
Klanten vast internet (in '000)
Opbrengsten vast internet (in mio €) 446
445
443
441
2012*
2013
434 401
392
389
388
380
2009
2010
2011
2012
2013
2009
2010
2011
ARPU voor vast internet (in €) 39,9
39,1
39,2
39,1
39,3
2009
2010
2011
2012
2013
*Het verschil op jaarbasis verschilt van cijfers van het nettoaantal nieuwe klanten door een hersegmenteringsoefening tussen de businessunits. in het tweede kwartaal van 2009 (+11,1%).
Voor het volledige jaar 2013 rapporteerde EBU 380 miljoen EUR vastedataopbrengsten, 2,1% minder dan in 2012. Dit omvat opbrengsten uit vast internet en dataconnectiviteit. De daling is gedeeltelijk het gevolg van een voortgezette migratie van oudere technologieën naar het Belgacom Explore-platform, waarvan de tarifering voordeliger uitvalt voor de klanten. Bovendien sloot EBU het jaar 2013 af met een lichtjes verminderd klantenbestand van 441.000 klanten (- 0,5% op jaarbasis), hetgeen gedeeltelijk werd gecompenseerd door een stijging met 0,5% van de ARPU tot EUR 39.3, voornamelijk gedreven door prijswijzigingen. Dit werd gecompenseerd door de impact op de ARPU van SOHO en SME-klanten, die steeds meer kiezen voor voordelige convergente
ICT-opbrengsten (in mio €) 701
697 692
692
670
2009
15
2010
2011
2012
EBU rapporteerde EUR 701 miljoen ICT opberngensten in 2013. Dit is EUR 9 miljoen of 1,3% meer dan in 2012, ondanks het defavorabele economische klimaat, met klanten die hun IT projecten uitstellen of opteren voor private Cloudgebaseerde oplossingen, die een shift van eenmalige opbrengsten naar een maandelijkse bijdrage veroorzaken.
2013
Gemiddelde opbrengsten per gebruiker op maandbasis
12
Belgacom Jaarverslag 2013
Mobiele klanten (in '000)
Opbrengsten mobiele diensten (in mio €)
Gemengde mobiele ARPU (in €) 52,4
754
2009
687
646
626
555
2010
2011
2012
2013
1.235
1.303
1.408
2009
2010
2011
1.486
1.633
2012*
2013
2009
45,3
2010
41,0
2011
36,3
2012
29,9
2013
*Het verschil op jaarbasis verschilt van cijfers van het nettoaantal nieuwe klanten door een hersegmenteringsoefening tussen de businessunits.
De opbrengsten uit mobiele diensten, meer bepaald de gecombineerde opbrengsten uit mobiele spraak, mobiele data en sms, voor het Enterprisesegment daalden van 626 miljoen EUR in 2012 naar 555 miljoen EUR in 2013 of – 11,4%. 16 De regelgevende prijsdalingen hadden een aanzienlijke daling van de mobiele opbrengsten tot gevolg, waarbij vooral de mobiele data werden beïnvloed door de invoering van een plafond voor retaildataroamingtarieven sinds juli 2012, die nog meer beperkt werden op 1 juli 2013. Daarnaast werden de opbrengsten uit mobiele diensten van EBU beïnvloed door een overloopeffect op businessklanten door de herziene mobiele tarieven ten gevolge van de nieuwe telecomwet. De nieuwe mobiele tarifering van EBU, onderbouwd door de erkende superieure kwaliteit van het mobiele network, resulteerde in een snelle herstelling van de verhouding 'port-in/port-out' sinds midden 2013. Met een geannualiseerde mobiele churn van 11,9% voor 2013 zakte de churn zelfs onder de 12,7% van 2012. De mobiele kaarten verkocht in een mulltiplaypack deden het heel goed in 2013 en dreven de mobiele verkoop op tot een sterke groei van 147.000 mobiele kaarten, met inbegrip van mobiele spraak, mobiele data en machine-to-machinekaarten. Dit bracht het mobiele klantenbestand van EBU tegen eind 2013 op 1.633.000 kaarten, 10% meer op jaarbasis. Doordat de mobiele tarieven onder zware druk kwamen en door het stijgend aantal machine-to-machinekaarten tegen een lage ARPU daalde de gemengde mobiele ARPU met 17,6% in vergelijking met het jaar ervoor tot 29,9 EUR. De grootste druk op de ARPU werd echter veroorzaakt door het succes van meer omvattende tariefplannen, met inbegrip van meer gratis spraakgebruik.
Bedrijfskosten EBU Totale uitgaven (in mio €) 1.269
1.209 149 375
1.164 144 381
1.181
1.175
142 379
160
155
402
418
Non-HR costs HR costs
748
685
639
619
603
Cost of Sales
2009
2010
2011
2012*
2013
De totale bedrijfsuitgaven van de Enterprise Business Unit voor 2013 bedroegen in totaal 1.175 miljoen EUR, 0,5% minder dan het jaar voordien. Dit is het resultaat van de lagere verkoopkosten en andere bedrijfskosten, die gedeeltelijk werden tenietgedaan door hogere HR-kosten. Voor 2013 rapporteerde EBU 603 miljoen verkoopkosten, of 2,6% minder dan voor 2012. Dit resultaat omvat een positief effect van lagere mobiele terminatietarieven, die de volumegerelateerde commissies en sms-interconnectiekosten ruimschoots compenseerden. Op jaarbasis stegen de HR-kosten met 3,9% tot 418 miljoen EUR, voornamelijk door het toegenomen personeelsbestand tegenover het jaar ervoor om de toenemende diensten aan businessklanten en de migratie van 'oude' naar 'nieuwe' technologieën te ondersteunen en door de inflatiegebonden loonindexering in januari 2013.
16
Laatste verlaging van de mobieleterminatietarieven (1 januari 2013) en de verminderde spraak- en dataroamingtarieven
13
Belgacom Jaarverslag 2013
Segmentresultaat en contributiemarge EBU Segmentresultaat (in mio €) & marge 49,2%
50,0%
50,4%
48,5%
46,5%
1.231
1.212
1.185
1.113
1.023
2009
2010
2011
2012
2013
Het totale segmentresultaat van EBU voor het volledige jaar 2013 bedraagt 1.023 miljoen EUR, 8,1% lager dan in 2012 of 8,8% 17 lager op vergelijkbare basis. Dit omvat een negatieve impact door de regelgeving van 37 miljoen EUR (-3,3%). De verdere daling was vooral te wijten aan een lagere directe marge die voortvloeide uit de druk op de opbrengsten van mobiele diensten en vaste spraak. 18
De contributiemarge is gedaald tot 46,5% in 2013.
Service Delivery Engine & Wholesale – SDE&W Totale uitgaven (in mio €)
Opbrengsten (in mio €)
386
2009
342
2010
318
2011
304
2012
294
2013
450
451
185
202
193
398
417
175
187
204
174 37 2012*
172 40 2013
410
203
199
72
46
2009
2010
36 2011
Non-HR costs HR costs Cost of Sales
Opbrengsten SDE&W De opbrengsten binnen het SDE&W-segment hebben vooral betrekking op de wholesaleactiviteiten van Belgacom. Voor het volledige jaar 2013 bedroegen de opbrengsten van SDE&W 294 miljoen EUR, 3,4% minder dan in 2012. 19 Daarin zit het negatieve effect van een aantal regelgevende maatregelen, die de opbrengsten van SDE&W met 4 miljoen EUR hebben verlaagd (- 1,2%) in 2013. Voor de rest is de daling te wijten door de lagere breedbandvolumes, wat slechts ten dele werd geneutraliseerd door het commerciële wholesaleaanbod aan Base en de groei van de roamingvolumes die zowel de gereguleerde als commerciële tariefdalingen compenseerden .
Bedrijfskosten SDE&W Voor het volledige jaar bedroegen de totale HR-kosten van EBU 172 miljoen EUR, een lichte daling t.o.v. het voorgaande jaar. De loonindexeringen van januari 2013 werden ruimschoots tenietgedaan door de impact van de lagere headcount en de hogere kapitalizatie van de werkkrachten door hogere netwerkinvesteringen en ITontwikkelingen in 2013. De totale niet-HR-kosten voor het volledige jaar 2013 beliepen 204 miljoen EUR. Behoudens de eenmalige terugname van een voorziening in het derde kwartaal 2012 stegen de kosten op jaarbasis door de resources die nodig waren voor de vereenvoudigingsprojecten van Belgacom.
17
Gecorrigeerd met een boekhoudkundige aanpassing van 8,1 miljoen EUR in het tweede kwartaal van 2012, na de goedkeuring van de nieuwe telecomwet. 18 Belgacom past geen volledige kostentoerekening toe. De netwerk- en IT-kosten zijn daarom vooral gecentraliseerd bij SDE&W. 19 Impact van de regelgeving door de mobiele terminatietarieven en de lagere tarieven voor de ontbundeling van het lokale net en bitstream
14
Belgacom Jaarverslag 2013
Staff & Support – S&S Opbrengsten (in mio €)
Totale uitgaven (in mio €) 60
370
358
374
372
358
47 35
33
2009
204
34
2010
2011
2012
2013
192
215
217
201
166
165
160
153
158
2009
2010
2011
2012*
2013
NonHR costs HR costs
Opbrengsten S&S De opbrengsten van Staff & Support bedroegen voor het volledige jaar 2013 in totaal 60 miljoen EUR, waarvan 31 miljoen EUR voortvloeide uit meerwaarden geboekt in het eerste en laatste kwartaal van 2013. Deze meerwaarden vloeiden voort uit de verkoop van technische gebouwen in het kader van het netwerkvereenvoudigingsplan.
Bedrijfskosten S&S De niet-HR-kosten voor het volledige jaar 2013 daalden met 7,7% vergeleken met de hoge cijfers van het vorige jaar. Dit kwam vooral ten gevolge van een aantal ongunstige eenmalige elementen geboekt in 2012 (waardevermindering, provisie voor om milieuredenen uit te voeren grondwerken) evenals de financiering van het kostenefficiëntieproject gelanceerd in 2012. De HR-kosten stegen met 3% door de inflatiegebonden loonindexeringen in januari 2013, die voor een deel werden gecompenseerd door de lagere headcount in vergelijking met eind 2012.
International Carrier Services – BICS
Stijging van de opbrengsten met 1,3% tegenover 2012 Gunstige bestemmingenmix, grotendeels tenietgedaan door verlaging van mobiele terminatietarieven op Europees niveau en dollareffect Voortgezette sterke groei van mobiele data Brutomarge in 2013 3,9% hoger dan in 2012
Opbrengsten ICS Opbrengsten (in mio €) voor niet-terugkerende elementen 1.610
1.562
1.645
1.666
2010
2011
2012
2013
892
2009
Over het hele jaar 2013 genereerde BICS 1.666 miljoen EUR opbrengsten, een stijging met 22 miljoen EUR of 1,3% t.o.v. 2012 ten gevolge van de niet-spraakactiviteiten van BICS. De opbrengsten uit de spraakactiviteiten waren eerder stabiel vergeleken met het jaar voordien doordat de betere bestemmingenmix geneutraliseerd werd door het negatieve effect van de dalingen van de Europese mobieleterminatietarieven en het negatieve dollareffect.
15
Belgacom Jaarverslag 2013
Brutomarge ICS Brutomarge (in mio €) 226
224
2010
2011
244
254
2012
2013
De brutomarge van BICS voor het volledige jaar 2013 bedroeg 254 miljoen EUR, goed voor een stijging met 3,9% op jaarbasis. Terwijl de spraakopbrengsten stabiel bleven, evolueerde de spraakbrutomarge positief met 8,2% door het verkeer naar Azië met hoge marge, terwijl het effect van de mobieleterminatietarieven en de dollar beperkt bleven voor de brutomarge. Anderzijds stegen de nietspraakopbrengsten met 12,9%, terwijl de brutomarge daalde met 0,9% door de harde prijsconcurrentie.
143
2009
Ebitda en marge ICS Segmentresultaat (in mio €) en marge 8,7%
Dankzij de groei van de directe marge en de licht lagere uitgaven rapporteerde BICS voor het volledige jaar 2013 een segmentresultaat van 140 miljoen EUR, een stijging met 8,6% tegenover 2012, en een segmentmarge van 8,4%.
8,4%
8,0%
7,8%
7,8%
129
122
129
140
2010
2011
2012
2013
78
2009
Volumes ICS Volumes (in mio €)
800
1 074
1 557
25.290
27.442
28.382
2010
2011
2012
1 964
549 19.316 2009
28.127
NonVoice
De spraakvolumes daalden lichtjes tegenover 2012 terwijl de niet-spraakvolumes sterk bleven groeien in 2013, een toename met 26% vergeleken met het jaar voordien.
Voice 2013
16
Belgacom Jaarverslag 2013
KWARTAALRESULTATEN ZOALS GERAPPORTEERD Groep – Financiële resultaten (in miljoen EUR)
Q112
Q212
Q312 Herwerkt
Q412
2012
Q113
Q213
Q313
Q413
2013
Totale opbrengsten van de Groep (1)
1.588
1.611
1.620
1.644
6.462
1.586
1.583
1.568
1.582
6.318
577 579 78 9 382 -37
575 576 76 7 409 -34
587 560 75 7 424 -33
581 579 76 11 430 -33
2.321 2.294 304 34 1.645 -137
553 554 75 18 417 -31
567 554 74 7 413 -32
549 533 73 10 437 -34
556 557 72 25 401 -30
2.226 2.198 294 60 1.666 -127
Kosten van aan omzetgerelateerde materialen en diensten
-614
-667
-649
-680
-2.611
-637
-645
-636
-643
-2.561
Personeelskosten en pensioenen
-278
-281
-290
-278
-1.126
-290
-283
-288
-282
-1.142
Andere bedrijfskosten
-226
-224
-217
-256
-924
-218
-225
-216
-244
-903
EBITDA (1)
470
438
464
429
1.801
441
430
428
413
1.713
29,6%
27,2%
28,6%
26,1%
27,9%
27,8%
27,2%
27,3%
26,1%
27,1%
0
-10
-1
-4
-15
0
0
1
-15
-14
470
428
463
425
1.786
441
430
430
398
1.699
Consumer Business Unit Enterprise business unit Service Delivery engine & Wholesale Staff&Support International Carrier Services
Intersegment eliminaties
EBITDA marge (1)
Niet-recurrente elementen
Ebitda na niet-recurrente elementen (1) Voor niet-recurrente elementen
Van gerapporteerd naar onderliggend voor de Groep Q112 Herwerkt GROEP - OPBRENGST Gerapporteerd Eenmalige elementen Like-for-like Regelgeving Onderliggend GROEP - EBITDA Gerapporteerd Eenmalige elementen Like-for-like Regelgeving Onderliggend
1.588 0 1.588 1.588
470 0 470 470
Q113
Var in %
1.586 -11 1.575 24 1.599
-0,1%
441 -11 430 15 446
Q212 Herwerkt
-0,8%
1.611 12 1.623
0,7%
1.623
-6,1% -8,4%
438 34 472
-5,2%
472
Q213
Var in %
1.583 0 1.583 30 1.612
-1,7%
430 0 430 20 450
Q312 Herwerkt
-2,5%
1.620 0 1.620
-0,6%
1.620
-1,9% -9,0%
464 -2 462
-4,7%
462
Q313
Var in %
1.568 1 1.569 16 1.585
-3,2%
428 -8 421 7 428
Q412 Herwerkt
-3,1%
1.644 0 1.644
-2,1%
1.644
-7,7% -9,0%
429 4 433
-7,4%
433
Q413
Var in %
1.582 -20 1.561 15 1.576
-3,8%
413 -16 397 5 402
2012 Herwerkt
-5,0%
6.462 12 6.474
-4,1%
6.474
-3,7% -8,3%
1.801 36 1.838
-7,1%
1.838
2013
Var in %
6.318 -30 6.288 85 6.373
-2,2%
1.713 -35 1.678 48 1.726
-4,9%
-2,9% -1,6%
-8,7% -6,1%
Eenmalige elementen: netto impact van provisies, de boekhoudkundige aanpassingen door de nieuwe Telecom wet in Q2'12, gerealiseerde meerwaarde op de verkoop van technische gebouwen, de boekhoudkundige herclassificatie in Q3'13 (deze laatste is EBITDA-neutraal) en het verlies op een verkoop Regulation: bevat de impact van de lagere Mobile Termination en Roaming rates, en andere regelgevende impacten
17
Belgacom Jaarverslag 2013
Evolutie van de opbrengsten in percentages Q112
Q212
Q312
Q412
2012
Q113
Q213
Q313
Q413
2013
Gerapporteerde variatie op jaarbasis Like-for-like variatie op jaarbasis Onderliggende variatie op jaarbasis
0,3% 0,1% 1,0%
-0,1% 0,8% 1,8%
1,5% 0,4% 2,7%
1,7% 0,7% 2,1%
0,9% 0,5% 1,9%
-0,1% -0,8% 0,7%
-1,7% -2,5% -0,6%
-3,2% -3,1% -2,1%
-3,8% -5,0% -4,1%
-2,2% -2,9% -1,6%
Gerapporteerde variatie op jaarbasis Like-for-like variatie op jaarbasis Onderliggende variatie op jaarbasis
2,1% 0,5% 1,7%
-0,7% -0,8% 0,7%
2,8% 0,3% 2,8%
1,5% -1,0% 0,7%
1,4% -0,3% 1,5%
-4,2% -4,2% -3,1%
-1,5% -3,1% -1,8%
-6,5% -5,9% -4,7%
-4,2% -4,2% -3,2%
-4,1% -4,4% -3,2%
Gerapporteerde variatie op jaarbasis Like-for-like variatie op jaarbasis Onderliggende variatie op jaarbasis
-2,2% -1,0% 0,1%
-2,9% -0,3% 0,8%
-2,2% -2,5% 1,3%
-2,1% -2,4% -0,3%
-2,3% -1,5% 0,4%
-4,4% -4,4% -1,5%
-3,8% -4,2% -0,7%
-4,7% -4,7% -3,1%
-3,8% -3,8% -2,4%
-4,2% -4,3% -1,9%
SDE&W Gerapporteerde variatie op jaarbasis Like-for-like variatie op jaarbasis Onderliggende variatie op jaarbasis
-4,3% -5,1% -4,3%
-4,9% -6,1% -4,9%
-3,2% -4,5% -3,3%
-5,0% -6,3% -5,0%
-4,4% -5,5% -4,4%
-3,0% -3,0% -1,8%
-3,4% -3,4% -1,7%
-2,4% -2,4% -1,9%
-4,7% -4,7% -3,2%
-3,4% -3,4% -2,1%
2,6%
5,5%
5,7%
7,3%
5,3%
9,1%
0,9%
3,0%
-6,8%
1,3%
GROEP
CBU
EBU
BICS Variatie op jaarbasis
Like-for-like: i.e. zonder impact van fusies & overnames, de hersegmentering, de boekhoudkundige aanpassingen door de nieuwe Telecom wet, de gerealiseerde meerwaarde op de verkoop van een technisch gebouwen, boekhoudkundige herclassificatie en schikking van een geschil in Q3'13 Onderliggende i.e. like-for-like zonder de impact van de regelgeving
Groep – Capex (in miljoen EUR)
Capex van de Groep Consumer Business Unit Enterprise business unit Service Delivery Engine & Wholesale Staff&Support International Carrier Services
Q112
Q212
Q312
Q412
2012
Q113
Q213
Q313
Q413
2013
186
174
160
234
753
193
177
176
426
972
61 4 116 5 1
33 4 126 8 3
30 3 114 8 5
40 5 158 19 12
164 15 514 40 20
48 3 134 2 6
30 3 137 5 2
26 2 139 7 3
61 5 315 18 26
164 13 725 33 37
Q112
Q212
Q312 Herwerkt
Q412
2012
Q113
Q213
Q313
Q413
2013
CBU – Financiële resultaten (in miljoen EUR)
Totale opbrengsten
577
575
587
581
2.321
553
567
549
556
2.226
Van Vast
274
270
274
277
1.096
279
281
282
283
1.124
Spraak Data TV Toestellen (excl. TV) Scarlet
110 85 55 6 19
105 84 57 6 18
105 85 61 7 17
105 85 62 7 18
425 339 235 25 71
104 87 64 6 17
103 89 66 6 17
102 90 67 6 17
101 89 69 5 18
410 354 267 23 69
Van Mobiel
281
282
292
278
1.133
255
262
250
252
1.019
Spraak Data Toestellen Tango
130 97 27 27
123 102 29 28
133 98 32 28
120 100 28 30
505 398 116 114
100 97 29 29
107 98 25 32
99 95 25 32
94 96 29 33
399 386 109 127
Andere
22
23
22
25
92
19
24
17
22
82
-162
-182
-157
-166
-666
-149
-165
-139
-159
-611
Personeelskosten en pensioenen
-89
-87
-91
-87
-354
-88
-86
-88
-87
-349
Andere bedrijfskosten
-74
-73
-77
-86
-309
-68
-74
-65
-88
-294
Segment resultaat
252
234
263
243
991
248
243
258
223
971
43,7%
40,6%
44,7%
41,8%
42,7%
44,9%
42,8%
46,9%
40,0%
43,6%
Kosten van aan omzetgerelateerde materialen en diensten
Marge segment bijdrage
18
Belgacom Jaarverslag 2013
CBU – Operationele resultaten Q112
Q212
Q312
Q412
2012
Q113
Q213
Q313
Q413
2013
VAN VAST Aantal toegangskanalen (in duizenden) Spraak Breedband
2.938 1.780 1.159
2.926 1.758 1.169
2.918 1.737 1.181
2.912 1.718 1.193
2.912 1.718 1.193
2.895 1.693 1.203
2.883 1.673 1.210
2.872 1.653 1.219
2.870 1.634 1.235
2.870 1.634 1.235
Verkeer (in miljoen minuten) Nationaal Vast naar Mobiel Internationaal
1.086 828 164 94
1.027 754 179 93
965 703 170 92
1.060 768 187 104
4.138 3.053 701 383
1.086 787 190 110
988 696 184 108
901 639 164 98
971 689 174 108
3.945 2.810 712 423
TV (in duizenden) waarvan gezinnen waarvan 'multiple settop boxes'
1.254 1.057 196
1.301 1.093 209
1.340 1.125 216
1.386 1.156 230
1.386 1.156 230
1.412 1.170 242
1.428 1.184 245
1.447 1.198 249
1.479 1.218 260
1.479 1.218 260
20,2 26,9 17,6
19,7 26,4 17,6
19,7 26,5 18,1
20,0 26,1 18,2
19,9 26,5 17,9
20,1 26,3 18,3
20,2 26,7 18,6
20,3 26,9 18,7
20,3 26,4 19,0
20,2 26,6 18,7
3.805 2.116 1.690
3.811 2.071 1.739
3.748 1.992 1.756
3.643 1.923 1.720
3.643 1.923 1.720
3.561 1.815 1.746
3.572 1.733 1.838
3.560 1.684 1.876
3.568 1.640 1.928
3.568 1.640 1.928
20,4%
19,9%
25,8%
36,0%
25,9%
33,3%
26,5%
26,1%
26,5%
28,0%
14,0 27,9 20,1 11,6 8,5
14,2 27,3 20,1 11,1 9,0
13,6 28,9 20,8 12,0 8,7
14,4 26,6 20,1 11,1 9,0
14,0 27,7 20,3 11,5 8,8
13,3 24,1 18,5 9,5 9,0
14,0 24,4 19,2 10,2 9,1
12,6 23,5 18,3 9,5 8,8
12,5 22,8 18,0 9,0 9,0
13,1 23,7 18,5 9,5 9,0
377,9 101,5 279,8
391,7 104,7 291,3
357,5 100,5 262,1
389,9 101,7 294,2
379,1 102,1 281,7
375,3 102,2 279,8
384,4 109,4 283,0
348,6 108,1 249,2
373,3 110,4 272,3
370,7 107,6 271,4
ARPU (in EUR) ARPU Spraak ARPU Breedband ARPU Belgacom TV
VAN MOBIEL Aantal actieve klanten (in duizenden) Prepaid Postpaid Geannualiseerde churn rate (gemengd - variatie in p.p.) Netto ARPU (in EUR) Prepaid Postpaid Gemengd Gemengd Spraak Gemengd Data
UoU (eenheden) MoU (min) SMS (eenheden)
EBU – Financiële resultaten (in miljoen EUR)
Totale opbrengsten
Q112
Q212
Q312 Herwerkt
Q412
2012
Q113
Q213
Q313
Q413
2013
579
576
560
579
2.294
554
554
533
557
2.198
Van Vast
408
409
398
418
1.633
406
406
391
412
1.615
Spraak Data Toestellen ICT
124 99 18 167
120 99 18 172
118 96 18 167
119 95 18 186
481 388 72 692
118 96 18 174
117 96 18 175
114 94 17 166
114 95 17 186
463 380 71 701
Van Mobiel
166
162
158
155
640
143
144
137
141
565
Spraak Data Toestellen
106 56 3
102 58 3
100 55 3
96 54 5
403 223 14
88 53 2
88 53 2
83 52 2
83 54 4
343 212 10
5
5
4
6
21
5
5
5
5
19
-149
-157
-150
-163
-619
-148
-149
-146
-159
-603
Personeelskosten en pensioenen
-99
-102
-102
-100
-402
-107
-105
-104
-102
-418
Andere bedrijfskosten
-40
-39
-39
-41
-160
-38
-37
-38
-41
-155
Segment resultaat
291
278
268
276
1.113
260
263
245
255
1.023
50,2%
48,3%
48,0%
47,6%
48,5%
47,0%
47,5%
45,9%
45,7%
46,5%
56
58
55
54
223
53
53
52
54
212
26 28
103 120
25 28
24 29
23 29
24 30
96 117
Andere
Kosten van aan omzetgerelateerde materialen en diensten
Marge segment bijdrage
Mobiele Data - detail
Aangepast* SMS Geavanceerde data
26 31
26 32
25 30
*De opsplitsing tussen sms en geavanceerde mobiele data w erd gecorrigeerd als gevolg van een verfijning in de toerekening van de databundels van EBU. De resultaten van 2012 w erden op basis hiervan gecorrigeerd om een correcte vergelijkbare basis te behouden.
19
Belgacom Jaarverslag 2013
EBU – Operationele resultaten Q112
Q212
Q312
Q412
2012
Q113
Q213
Q313
Q413
2013
VAN VAST Aantal toegangskanalen (in duizenden) Spraak Breedband
1.841 1.394 446
1.824 1.379 445
1.815 1.370 444
1.799 1.356 443
1.799 1.356 443
1.781 1.338 444
1.760 1.318 442
1.746 1.305 441
1.732 1.292 441
1.732 1.292 441
Verkeer (in miljoen minuten) Nationaal Vast naar Mobiel Internationaal
754 502 167 84
699 459 161 79
636 416 147 73
686 451 160 75
2.775 1.828 635 311
695 457 161 77
654 422 156 76
592 382 140 69
630 410 151 70
2.571 1.672 607 292
ARPU (in EUR) ARPU Spraak ARPU Breedband
28,9 39,5
28,4 39,0
27,9 39,1
28,6 38,8
28,5 39,1
28,7 39,0
28,8 39,3
28,3 39,5
28,7 39,2
28,6 39,3
1.413 1.413
1.449 1.449
1.470 1.470
1.486 1.486
1.486 1.486
1.516 1.516
1.549 1.549
1.589 1.589
1.633 1.633
1.633 1.633
11,7%
11,0%
10,8%
16,8%
12,7%
14,2%
13,6%
10,0%
10,4%
11,9%
38,7 25,3 13,5
37,2 23,7 13,5
35,5 22,9 12,6
33,9 21,6 12,2
36,3 23,3 12,9
31,5 19,7 11,8
30,8 19,2 11,6
28,8 17,8 11,1
28,4 17,2 11,2
29,9 18,4 11,4
375,8 327,8 106,6
377,0 326,6 111,7
339,9 293,3 104,7
366,8 314,3 118,1
364,7 315,4 110,3
360,2 310,2 117,7
363,9 315,8 118,9
337,4 290,9 113,1
361,4 311,1 125,3
355,7 306,8 119,0
VAN MOBIEL Aantal actieve klanten (in duizenden) Postpaid Geannualiseerde churn rate (gemengd - variatie in p.p.) Net ARPU (EUR) Postpaid Postpaid spraak Postpaid data
UoU (eenheden) MoU (min) SMS (eenheden)
SDE&W – Financiële resultaten (in miljoen EUR)
Q112
Q212
Q312 Herwerkt
Q412
2012
Q113
Q213
Q313
Q413
2013
Totale opbrengsten
78
76
75
76
304
75
74
73
72
294
Kosten van aan omzetgerelateerde materialen en diensten
-9
-9
-9
-10
-37
-11
-10
-10
-10
-40
Personeelskosten en pensioenen
-43
-43
-46
-43
-174
-45
-42
-44
-41
-172
Andere bedrijfskosten
-48
-50
-41
-48
-187
-50
-52
-51
-50
-204
Segment resultaat
-23
-26
-21
-25
-94
-30
-31
-32
-30
-122
Q213
Q313
Q413
2013
SDE&W – Operationele resultaten voor retail en MVNO-klanten Q112
Q212
Q312
Q412
2012
Q113
VAN VAST Aantal toegangskanalen (in duizenden) Spraak (1) Breedband (1)
12 1
11 1
11 1
11 1
11 1
10 1
10 1
10 1
10 1
10 1
8 5
9 7
8 8
8 8
8 8
8 5
7 7
9 7
9 6
9 6
VAN MOBIEL Aantal actieve Mobiele klanten (in duizenden) Retail (1) MVNO
(1) i.e. Belgacom retail producten verkocht via SDE&W (OLOs eigen gebruik en doorverkoop)
20
Belgacom Jaarverslag 2013
S&S – Financiële resultaten (in miljoen EUR)
Q112
Q212
Q312 Herwerkt
Q412
2012
Q113
Q213
Q313
Q413
2013
Totale opbrengsten
9
7
7
11
34
18
7
10
25
60
Kosten van aan omzetgerelateerde materialen en diensten
1
-1
0
-2
-2
0
0
0
0
0
Personeelskosten en pensioenen
-37
-38
-40
-38
-153
-40
-38
-40
-40
-157
Andere bedrijfskosten
-50
-50
-49
-67
-217
-50
-50
-50
-50
-201
Segment resultaat
-78
-82
-81
-96
-338
-71
-82
-80
-65
-298
Q112
Q212
Q312
Q412
2012
Q113
Q213
Q313
Q413
2013
Totale opbrengsten
382
409
424
430
1.645
417
413
437
401
1.666
Kosten van aan omzetgerelateerde materialen en diensten
-326
-347
-361
-367
-1.400
-355
-347
-370
-340
-1.412
Personeelskosten en pensioenen
-10
-10
-11
-11
-43
-11
-11
-12
-12
-45
Andere bedrijfskosten
-18
-17
-17
-20
-73
-16
-18
-17
-18
-69
28
34
35
32
129
35
37
38
31
140
7,3%
8,4%
8,3%
7,3%
7,8%
8,3%
8,9%
8,6%
7,7%
8,4%
ICS – Financiële resultaten (in miljoen EUR)
Segment resultaat
Segment EBITDA marge
ICS – Operationele resultaten Volumes (in miljoen)
Q112
Q212
Q312
Q412
2012
Q113
Q213
Q313
Q413
2013
Spraak Niet-spraak (SMS/MMS)
6.907 323
6.984 361
6.934 428
7.556 445
28.382 1.557
7.267 451
6.701 461
7.287 540
6.872 512
28.127 1.964
21
Belgacom Jaarverslag 2013
RISICOMANAGEMENT Deze sectie geeft een overzicht van de Groep’s Risicobeheersystemen inclusief een beschrijving van de belangrijkste risico’s en onzekerheden en de belangrijkste maatregelen om ze te beheersen. Risico’s nemen is inherent aan bedrijfsvoeren en succesvol omgaan met risico’s levert een return op voor de stakeholders van Belgacom. Belgacom gelooft dat risicobeheer cruciaal is voor deugdelijk bestuur en voor het uitbouwen van een duurzame business. De Groep hanteert een risicofilosofie die gericht is op het maximaliseren van het commerciële succes en de aandeelhouderswaarde door risico en beloning op effectieve wijze af te wegen. Het doel van risicobeheer is niet enkel de activa en de financiële slagkracht van de Groep te beschermen, maar ook de reputatie van Belgacom te vrijwaren. De doelstellingen en policy's in he t kader van het financieel risicobeheer worden beschreven in toelichting 33 van de geconsolideerde jaarrekening, die is gepubliceerd op de website van Belgacom. De risico's in verband met belangrijke lopende vorderingen en rechtsprocedures worden beschreve n in toelichting 35 van deze jaarrekening. De ondernemingsrisico's en de risico's m.b.t. d e financiële rapportering worden hieronder in detail beschreven, evenals de risicobeheersings- en controlemaatregelen die erop betrekking hebben. Merk op dat dit niet bedoeld is als een exhaustieve analyse van alle potentiële risico’s waarmee Belgacom te maken kan krijgen.
1.
Ondernemingsrisico’s
Enterprise Risk Management (ERM) van de Groep behandelt het spectrum van risico's ('potentieel schadelijke gebeurtenissen') en onzekerheden waarmee Belgacom kan worden geconfronteerd. Belgacom ERM vormt een gestructureerd en consistent kader voor het evalueren van, het reageren op en het rapporteren van risico's die een impact kunnen hebben op het bereiken van de strategische ontwikkelingsdoelstellingen van Belgacom. Het streeft ernaar de waarde voor de aandeelhouders te maximaliseren door het risicobeheer af te stemmen op de bedrijfsstrategie, het aankomende risico van de regelgeving, de nieuwe technologieën of de markt in te schatten en door strategieën voor risicotolerantie en -beperking te ontwikkelen. Belgacom ERM wordt sinds 2006 elk jaar geëvalueerd en bijgestuurd. Deze risico-inschatting en -beoordeling maken integraal deel uit van de jaarlijkse strategische planning cyclus van Belgacom. Het eruit voortvloeiende rapport van de belangrijkste risico's en onzekerheden wordt dan geëvalueerd door het Belgacom Management Committee, de Gedelegeerd Bestuurder en het Audit & Toezichtscomité. Onder de risico’s die in het kader van de oefening van 2013 werden geïdentificeerd, werd aan de volgende risicocategorieën de hoogste prioriteit toegekend: flexibiliteit in zake menselijke middelen, dynamiek van de concurrentiële markt, druk van de regelgeving en afhankelijkheid van apparatuur en technologieën. Belangrijkste risico's
Beschrijving
Beheersmaatregelen
Flexibiliteit inzake menselijke middelen (HR)
Door de specifieke HR context, de strikte HR regels en de onderhandelingen die hierover steeds met alle vakorganisaties moeten gevoerd worden, zou Belgacom de nodige flexibiliteit kunnen ontberen om haar arbeidskosten fors te verlagen en aldus de EBITDA op peil te houden
Het HR-departement van Belgacom onderhandelt momenteel met de vakorganisaties om meer flexibiliteit van het personeel te bekomen. Intussen heeft Belgacom een vereenvoudigingsprogramma uitgewerkt dat de onderneming wendbaarder en flexibeler moet maken, de structurele nood aan personeel moet verminderen en de klantendienst moet verbeteren.
Dynamiek van de concurrentiële markt
Een nieuwkomer op de markt of een radicale prijzenslag zou het marktaandeel van Belgacom verder onder druk kunnen zetten en Belgacom ertoe dwingen haar tarieven nog te verlagen, wat een negatieve impact zou hebben op de opbrengst en de winst. Het gedrag van de concurrenten zou Belgacom ervan kunnen weerhouden om in nieuwe technologieën te investeren.
Belgacom past een strakke prijzenstrategie toe, waarbij ze erover waakt om geen verdere marktwaarde te vernietigen. Ze hanteert een multimerkenstrategie om het prijsgevoelige segment gericht aan te pakken. Belgacom beschikt over andere hefbomen dan de prijs dankzij haar convergentiestrategie en investeringen in een superieur mobiel netwerk, die haar een concurrentieel voordeel opleveren.
22
Belgacom Jaarverslag 2013
Druk van de regelgeving
De resultaten van Belgacom zouden aanzienlijk negatief kunnen worden beïnvloed door wijzigingen in het regelgevingsbeleid of door acties van Europese of nationale regelgevende instanties.
Belgacom communiceert en onderhandelt met de Belgische en EU-regulatoren om hen ervan te overtuigen (i) geen ongunstige voorwaarden op te leggen en (ii) een billijk en evenwichtig regelgevend kader te implementeren.
Belgacom heeft nog altijd af te rekenen met een regelgevingsveld dat sterk verschilt van dat van de kabeloperatoren in België. Afhankelijkheid van apparatuur en technologieën
1.1.
De netwerksystemen kunnen mogelijk de impact ondervinden van beschadiging, computervirussen, natuurrampen en ongeoorloofde toegang, wat kan leiden tot verlies van activiteiten en aansprakelijkheidsvorderingen. Een deel van Belgacoms nationale vaste toegangsnetwerk is sinds lang in gebruik. Door de veroudering van de koperkabels zou het storingspercentage kunnen toenemen en de performantie verminderen.
Momenteel wordt een cyberveiligheidsplan over meerdere jaren geïmplementeerd en een speciale Cyber Defence Unit gecreëerd. Om de veroudering van de koperkabels aan te pakken wordt Belgacom’s strategie i.v.m. de vernieuwing van de vaste toegang in lijn gebracht met de toekomstige bestemming van haar netwerk. De klassieke systemen worden vervangen door geïntegreerde systemen. Er wordt strikt toegezien op service- en licentieovereenkomsten met leveranciers en verkopers.
Flexibiliteit inzake menselijke middelen
Aangezien de opbrengsten van Belgacom de voorbije jaren onder druk stonden, moeten de kosten van de onderneming beduidend worden verlaagd om de EBITDA op peil te houden. Een belangrijk deel van de kosten van Belgacom heeft betrekking op het personeel, zowel intern als in onderaanneming, waarvoor de onderneming met een globale stijging wordt geconfronteerd die niet houdbaar is voor de toekomst. Door de specifieke HR context, de strikte HR regels en de onderhandelingen die hierover steeds met alle vakorganisaties moeten gevoerd worden, zou Belgacom de nodige flexibiliteit kunnen ontberen. Met name wanneer de complexiteit van de business toeneemt, wat het nodig maakt om de competenties te upgraden en aan upstaffing te doen in functies met rechtstreeks klantencontact. Bovendien past België automatisch inflatiegebonden loonindexeringen toe, die niet enkel leiden tot een hogere kostprijs van het eigen personeel van Belgacom, maar ook van de medewerkers in onderaanneming, doordat ook de outsourcingbedrijven onder de indexeringen vallen. Op het niveau van de Belgacom Groep is zowat een op drie werknemers statutair, met een veel betere bescherming tegen ontslag dan de contractuele werknemers. Dit kan het vermogen van Belgacom beperken om de efficiëntie te verbeteren en de flexibiliteit te verhogen tot niveaus die vergelijkbaar zijn met die van haar concurrenten. Om de broodnodige structurele maatregelen door te voeren voert het HR-departement van Belgacom momenteel onderhandelingen met de vakorganisaties. Deze onderhandelingen zijn erop gericht om meer flexibiliteit te bekomen om de medewerkers doorheen de organisatie te laten evolueren, het personeelskader sneller aan de reële werklast aan te passen en de verloningselementen op de gangbare marktpraktijken af te stemmen. Belgacom heeft een omvangrijk vereenvoudigingsprogramma opgezet dat de onderneming wendbaarder en flexibeler moet maken, de structurele nood aan personeel moet verminderen en de klantendienst moet verbeteren. Het vereenvoudigingsproject zal de onderneming voorbereiden op de golf van toenemende pensioneringen die eraan komt (tijdsbestek 2018-2023). De noodzaak om personeel te vervangen zal tot het minimum worden beperkt door het ontwikkelen van een strategische workforce planning, door een vlotte mobiliteit en door de producten en diensten, processen, systemen en organisatie van Belgacom drastisch te vereenvoudigen en/of te automatiseren.
1.2.
Dynamiek van de concurrentiële markt
Belgacom focust voor haar business hoofdzakelijk op België, een klein land met slechts enkele grote telecomspelers, van wie Belgacom de historische speler is. Belgacom is actief in mature, volgens sommigen zelfs vrijwel gesatureerde markten. In deze omstandigheden is de marktwaarde kwetsbaar voor marktverstorend gedrag van de concurrentie. Bovendien zijn de belangrijkste concurrenten van Belgacom, Mobistar, BASE en Telenet, dochterondernemingen van grote internationale operatoren, respectievelijk France Telecom, KPN en Liberty Global. Wat tv-diensten betreft, vervult Belgacom de rol van uitdager, waarbij ze forse concurrentie van de kabel ondervindt. Een nieuwkomer op de markt of een radicale prijzenslag met de concurrentie zou Belgacom marktaandeel kunnen kosten en haar opbrengsten en winst onder druk kunnen zetten. Zo heeft de nieuwe Belgische telecomwet, aangemerkt als een van de belangrijkste risico's in het Risk Management-hoofdstuk van het jaarverslag van 2012, bijvoorbeeld sinds 1 oktober 2012 geleid tot een sterke stijging van het klantenverloop voor mobiele producten. In combinatie met de agressieve mobiele tarieven van de concurrentie (zowel voor retail als wholesale) heeft dit Belgacom ertoe gedwongen haar aanbod van mobiele tarieven eind 2012 en in april 2013 aan te passen, wat de waarde voor klanten van gelijkaardige maandelijkse tariefverbintenissen aanzienlijk verhoogde. Met churnniveaus die in 2013 opnieuw normaal werden en de netto aangroei van mobiele klanten die opnieuw positief werd, hanteert Belgacom een strakke prijszettingsstrategie en waakt erover om geen verdere marktwaarde te vernietigen. In geval van verlies van marktaandeel door een verdere forse verlaging van de
23
Belgacom Jaarverslag 2013
prijzen van de concurrenten zou Belgacom er echter toe gedwongen kunnen worden haar mobiele tariefplannen op basis hiervan aan te passen, wat zou kunnen leiden tot bijkomende druk op de mobiele opbrengsten. Dankzij haar langetermijnstrategie en haar volgehouden netwerkinvesteringen heeft Belgacom voor zichzelf echter een voordelige concurrentiepositie gecreëerd, waardoor ze nu over nog andere hefbomen dan alleen de prijs beschikt. Belgacom biedt mobiele diensten op een superieur mobiel netwerk en haar convergentiestrategie biedt de onderneming een stevige basis om te concurreren, aantrekkelijke multiplayaanbiedingen voor te stellen en tegelijk de churn te verminderen. Een andere onderscheidende factor voor Belgacom is het feit dat ze de leiding inzake mobiele innovatie heeft genomen. Zo lanceerde ze als eerste 4G in België en werd 2013 afgesloten met 258 steden en gemeenten met 4G-bereik, goed voor 50 % van de bevolking van België. Belgacom wil een degelijke return op haar investeringen door de introductie van de notitie snelheid in haar mobiele prijspakketten. Dit vertaalt zich in het beschikbaar stellen van de volledige snelheidsmogelijkheden van de 4G technologie enkel aan haar high-end mobiele prijspakketten. Abonnees op de mid- en low-end mobiele aanbiedingen met een een 4G toestel zullen ook van hogere snelheid genieten maar deze zal beperkt worden tot 20 Mbps. De rendabiliteit van 4G zou echter uitdagender worden indien de concurrentie zou beslissen de volledige 4G-mogelijkheden gratis aan alle klanten aan te bieden. Aldus loopt Belgacom het risico om niet te kunnen profiteren van de dure investeringen die ze doet. Op de fixed markt heeft Belgacom af te rekenen met sterke concurrentie van de kabeloperatoren. Een mogelijke consolidering tussen kabeloperatoren of tussen kabeloperatoren en mobiele netwerkoperatoren, alsook de openstelling van het kabelnetwerk voor nieuwe spelers, zou de posities van de concurrenten verder kunnen versterken. De vervanging van vaste lijn diensten (bv. door apps en sociale media zoals Skype, Facebook e.d.), alsook tv-inhoud (zoals Bhaalu, Stievie en Netflix in de toekomst) kunnen de opbrengsten en de marges mogelijk verder onder druk zetten. Belgacom reageert op deze dreigingen via een convergente en gebundelde benadering en door nieuwe diensten aan te bieden (bv. TV Replay, Belgacom Cloud, Smart en Safe Living). Om haar vaste en mobiele premiummerken te kunnen behouden, volgt Belgacom een multimerkenstrategie, waarbij ze het prijsgevoelige segment bespeelt via haar filiaal Scarlet, dat aantrekkelijk geprijsde mobiele en tripleplayproducten aanbiedt. Op de KMO-markt ondervinden we, naast de concurrentie van spelers die ook actief zijn op de consumentenmarkt, concurrentie van nichespelers op de verschillende productenmarkten. Belgacom blijft een referentie op deze markt dankzij haar convergente aanbiedingen, die vast en mobiel, alsook telecom en IT combineren. Wat de grotere ondernemingen betreft, ondervindt Belgacom concurrentie van internationaal georiënteerde operatoren zoals Orange Business Services, Colt, Verizon Business en BT Belgium, en ook van integratoren zoals Dimension Data, Getronics, Cegeka en RealDolmen. Het versplinterde concurrentielandschap verscherpt de prijsconcurrentie en kan mogelijk een verdere impact hebben op de opbrengsten en de marges. Op de markt van de internationale carrierdiensten zijn de marges per minuut voor spraak de voorbije jaren zwaar onder druk gekomen als gevolg van prijsconcurrentie, consolidering van de concurrenten en het gemak waarmee klanten van provider kunnen veranderen. Als de druk op de marges voor spraak zou aanhouden en/of indien de Groep de prijsverlagingen niet compenseert door hogere volumes, kunnen het groeipercentage, de bedrijfsopbrengsten en de nettowinst van International Carrier Services de weerslag daarvan ondervinden. Bovendien kan de druk op de mobiele datamarkt nog verhogen en daardoor een impact hebben op het groeiprofiel van ICS.
1.3.
Druk van de regelgeving
Belgacom is actief op sterk gereguleerde markten, wat een rem zet op haar flexibiliteit om de business te beheren. De resultaten van Belgacom kunnen mogelijk sterk te lijden hebben onder wijzigingen in het regelgevingsbeleid of onder acties van Europese of nationale regelgevende instanties. De opbrengsten en de winst van de Groep zouden onder meer de impact kunnen ondervinden van een verhoging van de belastingen en van bijkomende regelgeving op het vlak van roaming, consumenten en wholesale. De huidige wholesaletarieven weerspiegelen de economische waarde van de onderliggende netwerkactiva niet. Dit zou een negatieve impact kunnen hebben op de rendabiliteit van de vernieuwing van de activa (herinvesteringen) en investeringen in 'next-generation'-netwerken. Belgacom kijkt nog altijd aan tegen een speelveld dat sterk afwijkt van dat van haar belangrijkste concurrenten voor fixed diensten: de regionale kabeloperatoren. Dit geeft hen een concurrentievoordeel dat de eerlijke concurrentie verstoort en dat het vermogen van Belgacom om te strijden om marktaandeel mogelijk negatief kan beïnvloeden. Belgacom communiceert en onderhandelt met de Belgische en Europese regelgevers, persoonlijk of via handelsassociaties zoals ETNO en GSMA, om te trachten deze instanties te overtuigen (i) geen ongunstige voorwaarden op te leggen en (ii) een eerlijk en evenwichtig regelgevend kader te voorzien dat investeringen aanmoedigt en een vlak speelveld met de kabeloperatoren creëert. In het kader van de regelgeving ontwikkelt Belgacom ook gedegen kostenmodellen om haar tarieven tegenover de regelgevers te rechtvaardigen. Ten slotte vecht Belgacom ook ongunstige en oneerlijke beslissingen voor de rechtbank aan.
1.4.
Afhankelijkheid van apparatuur en technologieën
De business van Belgacom is sterk afhankelijk van de technische infrastructuur, zoals telecomapparatuur en IT-platformen. Belgacom is alleen in staat om diensten te leveren voor zover ze haar netwerksystemen kan beschermen tegen schade van telecommunicatiestoringen, computervirussen, natuurrampen en ongeoorloofde toegang. Een systeemfout, incident of veiligheidsinbreuk die een onderbreking van (een deel van) de operaties van Belgacom tot gevolg heeft, zou haar vermogen kunnen aantasten om diensten te leveren aan (een deel van) haar klanten en kan potentieel financiële gevolgen en een impact op het imago hebben.
24
Belgacom Jaarverslag 2013
Om de risico's op incidenten met een impact op de technische gebouwen (bv. brand) te beperken, heeft Belgacom haar technologieën verspreid over verschillende locaties en gebouwen (bv. drie datacenters, opsplitsen van ICT-diensten voor grote klanten en particulieren), tien knooppunten voor netwerkdiensten en honderden lokale centrales. Om de veiligheid van haar IT- en telecomsystemen te waarborgen, wordt momenteel een nieuw meerjarig cyberveiligheidsplan geïmplementeerd om het detecteren en verhelpen van cyberaanvallen te vergemakkelijken. Dit nieuwe cyberveiligheidsplan omvat een breed scala van acties, die bestaan uit:
best-in-class beveiliging van IT-platformen en netwerken voor een verbeterde preventie; de oprichting van een Cyber Defence Unit die exclusief is toegespitst op het detecteren en verhelpen van cyberincidenten; organisatorische maatregelen en governance en de ontwikkeling van een meer op cyberveiligheid gerichte cultuur en bewustzijn voor de interne organisatie, alsook voor partners, verkopers en leveranciers.
De dienstenportefeuille van Belgacom wordt almaar meer afhankelijk van verschillende IT-platformen. Om de kwaliteit van de service aan haar klanten op peil te houden dient Belgacom waarborgen te bieden op het vlak van stabiliteit, behandelingstijd en reactiviteit. Verstoringen van of inbreuken op de veiligheid die resulteren in verlies of beschadiging van data of applicaties van klanten of die leiden tot het ongepast openbaar maken van vertrouwelijke informatie, kunnen ertoe leiden dat Belgacom aansprakelijk wordt gesteld. Bovendien kan de Groep mogelijk bijkomende kosten dienen te maken om de schade te herstellen die het gevolg is van deze verstoringen of inbreuken. Belgacom is in het bezit van een foutenverzekering ('errors and omissions'), een verzekering tegen onderbreking van de activiteiten en een verzekering die er specifiek op gericht is om te beschermen tegen bepaalde verliezen onder meer te wijten aan computervirussen en veiligheidsinbreuken. Voor kritieke IT-applicaties werd in 2013 een omvangrijk resiliëntieplan doorgevoerd dat volledige segregatie mogelijk maakt, alsook merkelijk betere herstelcapaciteit na rampen. Om problemen in de toeleveringsketen te voorkomen, ziet Belgacom bovendien nauwlettend toe op haar service- en licentieovereenkomsten met leveranciers en verkopers. Belgacom beschikt over een nationaal vast toegangsnetwerk, waarvan een deel al sinds lange tijd in gebruik is: het klassieke kopernetwerk. Door de veroudering van de koperkabels zouden de storingspercentages kunnen oplopen en zou de performantie kunnen verminderen, wat tot een bijkomende vervanging van koperkabels zou kunnen nopen. Met het oog hierop brengt Belgacom haar vernieuwingsstrategie in lijn met de toekomstige bestemming van haar netwerk. Het mobiele netwerk zal mogelijk af te rekenen krijgen met technische storingen, die een impact op de kwaliteit van de dienst kunnen hebben of tijdelijke dienstonderbrekingen kunnen veroorzaken, wat tot ontevredenheid bij de klanten kan leiden. Er werden doorgedreven netwerkresiliëntieprogramma's opgezet om het vermogen om het netwerk in geval van problemen operationeel te houden, te vergroten. Belgacom blijft investeren in stabiliteitsverbeteringen voor zowel haar vaste als haar mobiele netwerk door nieuwe technologieën en architecturen in gebruik te nemen die een hogere redundantie mogelijk maken (4G, vectoring, enz.). Belgacom focust ook op het vereenvoudigen van haar klassieke netwerk d.m.v. een omvangrijk netwerktransformatieprogramma, waarvan de implementatie mogelijk vertraging kan oplopen, wat de besparingen door het uitfaseren van technische gebouwen zou kunnen uitstellen. Dit neemt niet weg dat, in geval van netwerk- of IT-storingen, Belgacom diverse maatregelen heeft geïmplementeerd om problemen zo spoedig mogelijk te verhelpen. Enerzijds heeft Belgacom een geavanceerd controlecentrum, dat toelaat om alle eventuele problemen die de goede werking van de operaties in gevaar brengen, heel snel te detecteren en te identificeren. Daarnaast heeft Belgacom uitgebreide en beproefde procedures ingevoerd om incidenten met een grote impact zo snel mogelijk het hoofd te bieden door middel van Emergency Response Teams, die de beste experts in hun domein omvatten en alle dagen en de klok rond paraat staan.
2. Risico's m.b.t. de financiële rapportering In het domein van de financiële rapportering zijn de belangrijkste risico's, naast de algemene ondernemingsrisico's die ook een impact hebben op de financiële rapportering (bv. personeel), onder meer: nieuwe transacties en evoluerende boekhoudnormen, wijzigingen in de fiscale wet- en regelgeving en de procedure voor het afsluiten van de financiële staten.
2.1.
Nieuwe transacties en evoluerende boekhoudnormen
Nieuwe transacties zouden een significante impact kunnen hebben op de financiële staten, zowel rechtstreeks op de resultatenrekening als op de toelichtingen. Een onjuiste boekhoudkundige verwerking zou kunnen resulteren in financiële staten die niet langer een waarheidsgetrouw beeld geven. Wijzigingen in de wetgeving (bv. pensioenleeftijd, bescherming van de klanten) kunnen ook een significante impact op de gerapporteerde financiële cijfers hebben. Nieuwe boekhoudnormen kunnen het vergaren van nieuwe informatie en het aanpassen van complexe (facturatie)systemen vereisen. Indien hier niet tijdig en adequaat op wordt geanticipeerd, kan de tijdige afhandeling en de betrouwbaarheid van de financiële rapportering in gevaar komen. Het is de verantwoordelijkheid van het Corporate Accounting-departement om de evolutie op het vlak van de veranderende normen, zowel lokale General Accepted Accounting Principles (GAAP) als International Financial Reporting Standards (IFRS), te volgen. De veranderingen worden in kaart gebracht en de impact op de financiële rapportering van Belgacom wordt proactief geanalyseerd.
25
Belgacom Jaarverslag 2013
Voor elk nieuw type van transactie (bv. een nieuw product, nieuw werknemersvoordeel, businesscombinatie) wordt een grondige analyse gemaakt vanuit het oogpunt van financiële rapportering, risicobeheer, thesaurie en belastingen. Bovendien worden de ontwikkelingsvereisten voor de financiële systemen tijdig gedefinieerd en wordt de conformiteit met de interne en externe normen systematisch nagegaan. De nadruk ligt op het uitwerken van preventieve controles en het opzetten van rapporteringstools die controles achteraf mogelijk maken. Het Audit and Compliance Comittee (A&CC) en het Directiecomité worden regelmatig geïnformeerd over nieuwe aankomende normen voor financiële rapportering en de potentiële impact ervan op de financiële cijfers van de Belgacom.
2.2.
Wijzigingen in de fiscale wet- en regelgeving
Wijzigingen in de fiscale wet- en regelgeving (vennootschapsbelasting, B.T.W. e.d.) of in de toepassing ervan door de fiscus kan een significante impact hebben op de financiële staten. Om de conformiteit ervan te verzekeren, moeten vaak op korte termijn bijkomende administratieve procedures worden opgezet om relevante informatie te verzamelen of moeten updates van bestaande IT-systemen worden doorgevoerd (bv. facturatiesystemen). Het departement Tax volgt mogelijke veranderingen in de fiscale wet- en regelgeving, alsook interpretaties van bestaande fiscale wetten door de fiscus, voortdurend op. Op basis van wetgeving, doctrine, rechtspraak, politieke verklaringen, beschikbare wetsontwerpen, enz. wordt een financiële en operationele impactanalyse uitgevoerd.
2.3.
Procedure voor het afsluiten van financiële staten
De voorlegging van tijdige en betrouwbare financiële informatie blijft afhankelijk van een procedure voor het adequaat afsluiten van financiële staten. Voor de procedure m.b.t. het afsluiten van de financiële staten van Belgacom werden duidelijke taken en verantwoordelijkheden vastgelegd. Tijdens de procedures voor de maandelijkse, driemaandelijkse, halfjaarlijkse en jaarlijkse afsluiting van de rekeningen worden de verschillende stappen voortdurend gemonitord. Daarnaast worden nog verschillende controles uitgevoerd om te waken over de kwaliteit en de conformiteit met de interne en externe vereisten en richtlijnen. Voor Belgacom en haar belangrijkste filialen wordt een heel gedetailleerde kalender voor de afsluitingen opgemaakt, met een gedetailleerd overzicht van de divisieoverschrijdende voorbereidende vergaderingen, de deadlines voor het afsluiten van specifieke procedures, de exacte datum en het uur wanneer IT-subsystemen worden vergrendeld, valideringsvergaderingen en de vereiste elementen voor de rapportering. Voor elke procedure en subprocedure worden verschillende controles uitgevoerd, zoals preventieve controles, waarbij de informatie wordt getest vooraleer ze wordt verwerkt. Daarnaast zijn er ook opsporende controles, waarbij het resultaat van de verwerking wordt geanalyseerd en bevestigd. Er gaat specifieke aandacht naar redelijkheidstests, waarbij financiële informatie wordt geanalyseerd door meer onderliggende operationele drivers en coherentietests, waarbij financiële informatie van verschillende domeinen wordt samengevoegd om resultaten, trends e.d. te bevestigen. Voor belangrijke of niet-terugkerende transacties worden tests op de individuele opnames in de boekhouding gedaan; voor de andere transacties gebeurt dit steekproefsgewijs. De combinatie van al deze tests biedt voldoende zekerheid over de betrouwbaarheid van de financiële cijfers.
INTERNE CONTROLE De Belgacom Raad van Bestuur is verantwoordelijk voor de evaluatie van de doeltreffendheid van de interne controle en van de systemen voor risicobeheer. Belgacom heeft zijn systeem van interne controle gebaseerd op het COSO model van 1992, d.i. een geïntegreerd referentiekader voor interne controle en ondernemingsrisicobeheersing zoals opgesteld door het Committee of Sponsoring Organisation of the Treadway Commission (“COSO”) in 1992. Dit COSO referentiekader is opgesteld rond 5 componenten: de controleomgeving, de risicoanalyse, de controleactiviteiten, de informatie en communicatie en tot slot de monitoring. Het systeem van interne controle van Belgacom wordt gekenmerkt door een organisatie met duidelijk gedefinieerde verantwoordelijkheden, naast voldoende middelen en kennis, alsook aangepaste informatiesystemen, procedures en praktijken. Uiteraard kan Belgacom niet garanderen dat dit interne controle systeem afdoende zal zijn onder alle omstandigheden. Misbruik van activa en vergissingen kunnen immers nooit volledig worden uitgesloten. Belgacom organiseert wel een doorlopend nazicht en opvolging van al de componenten van zijn systemen van interne controle en risicobeheer, teneinde zich ervan te vergewissen dat ze adequaat blijven. Belgacom beschouwt het tijdig verstrekken van volledige, betrouwbare en relevante financiële informatie in overeenstemming met IFRS en met andere Belgische verslaggevingsvereisten aan al zijn interne en externe belanghebbenden als een essentieel element van beleid en deugdelijk bestuur. Daarom heeft Belgacom zijn interne controle en risicobeheerssystemen over zijn financiële verslaggeving zodanig georganiseerd dat hieraan wordt voldaan.
26
Belgacom Jaarverslag 2013
1. De controleomgeving 1.1.
De organisatie van de interne controle:
Overeenkomstig de statuten beschikt Belgacom over een A&CC, dat bestaat uit vijf niet-uitvoerende bestuurders, waarvan de meerderheid onafhankelijk moet zijn. Overeenkomstig haar charter wordt het voorgezeten door een onafhankelijke bestuurder. Alle leden van het A&CC hebben voldoende ervaring in financiële zaken om hun functies waar te nemen. De voorzitter, de Heer Pierre-Alain De Smedt, is onderlegd op vlak van accounting en auditing. Hij is houder van een licentiaatsdiploma in commerciële en financiële wetenschappen. Gedurende zijn loopbaan heeft hij verschillende functies van CEO, CFO en COO waargenomen. In zijn niet uitvoerende functies is hij lid van het Auditcomité van Avis Europe. Het A&CC heeft als taak de Raad van Bestuur bij te staan en te adviseren met betrekking tot (i) het proces van financiële rapportering, (ii) de efficiëntie van de systemen voor interne controle en risicobeheer van Belgacom, (iii) de interneauditfunctie van Belgacom en de efficiëntie ervan, (iv) de kwaliteit, de integriteit en de wettelijke controle van de statutaire en geconsolideerde jaarrekeningen van de onderneming, waaronder de opvolging van de vragen en de aanbevelingen geformuleerd door de commissarissen, (v) de relatie met de commissarissen van de Groep en de evaluatie van en het toezicht op de onafhankelijkheid van de commissarissen, (vi) de conformiteit van Belgacom met de juridische en regelgevingsvereisten, (vii) en de conformiteit binnen de organisatie met de Gedragscode en de Dealing Code van Belgacom. Het A&CC vergadert minstens eenmaal per kwartaal.
1.2. Integriteit en ethiek: De Raad van Bestuur heeft een Handvest van Deugdelijk Bestuur en een Gedragscode “Onze manier van verantwoord ondernemen” goedgekeurd. Alle werknemers moeten hun dagelijkse activiteiten en hun zakelijke objectieven volgens de meest strikte ethische standaarden en principes uitvoeren, met daarbij de Groepswaarden (Respect, Can do en Passion) als leidinggevende principes in het achterhoofd. De Code “Onze manier van verantwoord ondernemen”, beschikbaar op www.belgacom.com, legt de bovenvermelde principes uit en heeft als bedoeling iedere werknemer te inspireren in zijn of haar dagelijks gedrag en houdingen. Het ethisch gedrag is niet beperkt tot de tekst van de Code. De Code is een samenvatting van de hoofdprincipes en is dus niet exhaustief. Bovendien hecht Belgacom in het algemeen en de Finance divisie in het bijzonder veel belang aan het zich strikt houden aan een tijdige en kwalitatieve rapportering.
1.3. Reglementen en procedures: De principes en de regels in de Code “Onze manier van verantwoord ondernemen” zijn in verschillende interne reglementen en procedures verder uitgewerkt. Deze groepsreglementen en -procedures zijn op de Belgacom intranetsites beschikbaar. Ieder reglement heeft een verantwoordelijke, die deze op regelmatige basis opnieuw bekijkt en updates doet indien nodig. Op regelmatige tijdstippen en wanneer er updates gebeurd zijn wordt een gepaste communicatie hieromtrent georganiseerd. Op het vlak van de financiële verslaggeving zijn de algemene en meer gedetailleerde boekhoudprincipes, richtlijnen en instructies samengebracht in de boekhoudhandleidingen, alsook in andere referentiedocumenten, die alle beschikbaar zijn op de Belgacom intranet website. Bovendien organiseert het departement Corporate Accounting regelmatig boekhoudseminaries teneinde medewerkers uit financiële en niet financiële departementen up to date te houden met betrekking tot boekhoudreglementen en procedures.
1.4. Bevoegdheden en verantwoordelijkheden: Het interne controlesysteem van Belgacom doet haar voordeel met het feit dat in de hele Belgacom organisatie de bevoegdheden en verantwoordelijkheden duidelijk bepaald zijn. Iedere business eenheid, divisie en departement heeft zijn visie, missie en verantwoordelijkheden. Op individueel vlak heeft iedere werknemer een duidelijke taakomschrijving en objectieven. De voornaamste rol van de Finance divisie bestaat erin de divisies en filialen te steunen door hen accurate, betrouwbare en tijdige financiële informatie te bezorgen. Deze moet hen toelaten de juiste bedrijfsbeslissingen te nemen, de rendabiliteit op te volgen en op een efficiënte manier de financiële diensten te beheren. Het opstellen van de externe financiële verslaggeving behoort tot de verantwoordelijkheid van het departement Corporate Accounting. De accounting teams van het Corporate Accounting departement nemen de boekhoudkundige verantwoordelijkheid waar voor de moederonderneming Belgacom en voor de grote Belgische dochterondernemingen. Zij verlenen eveneens ondersteuning aan de andere dochterondernemingen. Voor deze gecentraliseerde ondersteuning is de organisatie opgesplitst volgens de belangrijkste (financiële) processen. Deze processen omvatten investeringen en activa, voorraden, werken in uitvoering en omzeterkenning, financieel boekhouden, bedrijfsuitgaven, voorzieningen en geschillen, personeelskosten, voordelen na actieve dienst en belastingen. Deze gecentraliseerde ondersteuning laat toe een diepgaande kennis en ervaring op te bouwen en draagt op die manier bij tot de naleving van de richtlijnen van de Groep. De consolidatie van de verschillende legale entiteiten in de geconsolideerde financiële rapporteringen van de Belgacom Group wordt centraal gerealiseerd. Het consolidatiedepartement bepaalt en verdeelt de informatie m.b.t. de implementatie van boekhoudstandaarden, procedures, principes en regels. Het volgt de regelgeving op teneinde ervoor te
27
Belgacom Jaarverslag 2013
waken dat de financiële verslaggeving conform blijft met IFRS zoals die werden aangenomen door de Europese Unie. De maandelijkse consolidatie-instructies bepalen niet alleen de financiële informatie nodig voor de externe rapportering, maar bevat eveneens gedetailleerde deadlines en aandachtspunten, zoals complexe zaken en nieuwe interne richtlijnen.
1.5. Bekwaamheden en ervaring: Belgacom ziet nauwgezet toe op een gepaste personeelsbezetting. Dit vereist niet alleen voldoende personeel, maar tevens de gepaste bekwaamheden en ervaringen. Met deze vereisten wordt al rekening gehouden tijdens het aanwervingsproces, maar ook nadien in de coaching en opleidingsactiviteiten, die begeleid worden door de Belgacom Corporate University. Op het vlak van de financiële verslaggeving werd er een specifieke opleidingscyclus uitgewerkt, waaraan junior en senior personeelsleden verplicht dienen deel te nemen. Deze seminaries, intern en extern georganiseerd, bestrijken niet alleen het domein van IFRS, maar eveneens de lokale wetgeving en normen op het gebied van boekhouding, belastingen en vennootschapswetgeving. Daarenboven wordt de kennis en ervaring up to date gehouden en uitgebreid in meer specifieke domeinen (revenue assurance, pensioenadministratie, financiële producten, enz.) door het bijwonen van seminaries en zelfstudie. Bovendien nemen de werknemers ook deel aan algemene opleidingen en informatiesessies m.b.t. de nieuwe producten en diensten van Belgacom.
2. Risicoanalyse De risicoanalyse werd uitvoerig besproken onder de sectie “Risicomanagement”.
3. Risicobeperkende factoren en controlemaatregelen De risico beperkende factoren en controlemaatregelen werden uitvoerig besproken onder de sectie “Risicomanagment”.
4. Informatie en communicatie 4.1. Financiële IT-rapporteringssystemen: De boekhouding van Belgacom en van de meeste van haar dochterondernemingen wordt gehouden op grote geïntegreerde IT-systemen. Operationele processen zijn vaak geïntegreerd in hetzelfde systeem (vb. toeleveringsproces, salarisadministratie). Voor de facturatiesystemen, die niet geïntegreerd zijn, zijn er doeltreffende interfaces en opvolgingstools ontwikkeld. Voor het financiële consolidatieproces wordt gebruik gemaakt van een specifieke consolidatietool. De organisatorische opzet en het toegangsbeheer van deze systemen zijn opgebouwd om een adequate functiescheiding te ondersteunen, en om niet-geautoriseerde toegang tot gevoelige informatie en niet geautoriseerde verandering van gegevens te voorkomen. De opzet van het systeem is regelmatig het onderwerp van een nazicht door de interne alsook de externe audit.
4.2. Effectieve interne communicatie: Momenteel worden de meeste boekhoudregistraties zowel volgens IFRS als lokale regelgeving gedaan. In het algemeen wordt financiële informatie die aan het management geleverd wordt en gebruikt wordt voor budgettering, vooruitzichten en controleactiviteiten, opgemaakt volgens IFRS. Een uniforme financiële taal, gebruikt doorheen de organisatie, draagt positief bij tot de effectiviteit en de efficiëntie van de communicatie.
4.3. Rapportering en validering van de financiële resultaten: De financiële resultaten worden intern gerapporteerd en op verschillende niveaus gevalideerd. Op het niveau van de processen zijn er validatievergaderingen met de business procesverantwoordelijken. Op het niveau van de belangrijkste filialen wordt een validatievergadering georganiseerd met de verantwoordelijke voor de boekhouding en voor controlling. Op Belgacom Groep niveau worden de geconsolideerde resultaten gesplitst per segment. Voor elk segment bevat de analyse en validatie gewoonlijk een vergelijking met historische cijfers alsook een analyse van de vergelijking budgetwerkelijk en vooruitzicht-werkelijk. Validering vereist de analyse en afdoende verklaring van (de afwezigheid van) afwijkingen. Daarna wordt de financiële informatie gerapporteerd en verklaard aan het Belgacom managementcomité (maandelijks) en voorgesteld aan het A&CC (per kwartaal).
5. Toezicht en monitoring van de interne controle De effectiviteit en efficiëntie van de interne controle worden regelmatig op verschillende manieren en door verschillende partijen geëvalueerd:
Elke verantwoordelijke van een business activiteit is verantwoordelijk om deze op regelmatige basis te herzien en te verbeteren. Dit omvat o.a. de documentatie van het proces, rapportering over indicatoren en de bijsturing hiervan. Teneinde een objectieve overweging en evaluatie van de activiteiten van elk organisationeel departement te hebben, voert Belgacom’s Interne Audit departement regelmatig audits uit over gans de groep. De onafhankelijkheid van de Interne Audit is verzekerd door haar directe rapporteringslijn naar de Voorzitter van het A&CC. Uitgevoerde auditopdrachten kunnen een specifiek financieel proces betreffen maar zullen ook de effectiviteit en de efficiëntie van de operaties en de naleving van de wetten en regels die van toepassing zijn, evalueren.
28
Belgacom Jaarverslag 2013
Het A&CC kijkt de tussentijdse kwartaalrapportering en de specifieke boekhoudmethodes na. De belangrijkste geschillen en risico’s waarmee de Groep geconfronteerd wordt, worden overwogen, de aanbevelingen van de Interne Audit worden opgevolgd, de naleving binnen de Groep van de Gedragscode en Dealing Code wordt regelmatig besproken. Alle legale entiteiten van Belgacom Groep, met uitzondering van enkele kleine buitenlandse filialen, zijn het voorwerp van een externe audit. In het algemeen omvat deze audit een evaluatie van de interne controle en leidt tot een opinie over de statutaire jaarrekeningen en over de (halfjaarlijkse en jaarlijkse) cijfers die voor de consolidatie aan Belgacom gerapporteerd worden. Indien de externe audit een zwakte aan het licht brengt of een mogelijkheid identificeert voor de verdere verbetering van de interne controle, dan worden aanbevelingen gemaakt aan het management. Deze aanbevelingen, het gerelateerde actieplan en de implementatiestatus worden minstens jaarlijks gerapporteerd aan het A&CC.
ANDERE INLICHTINGEN Rechten, verbintenissen en voorwaardelijke verplichtingen per 31 december 2013 Toelichtingen bij rechten, verbintenissen en voorwaardelijke verplichtingen zijn opgenomen in toelichting 35 van de geconsolideerde jaarrekening.
Het gebruik van financiële instrumenten Toelichting bij het gebruik van financiële instrumenten is opgenomen in toelichting 33 van de geconsolideerde jaarrekening.
Gebeurtenissen welke een belangrijke impact kunnen hebben op de ontwikkeling van de Groep Gebeurtenissen welke een belangrijke impact kunnen hebben op de ontwikkeling van de Groep worden opgenomen onder de secties Risicomanagement en Interne Controle van dit jaarverslag.
Activiteiten op het gebied van onderzoek en ontwikkeling: De activiteiten van onderzoek en ontwikkeling omvatten in het algemeen 4 belangrijke stappen in de cyclus van de aanvaarding van een technologie of van een dienst gebaseerd op technologie:
Studie betreffende het potentieel van de technologie: bepalen van de commerciële en technische mogelijkheden van de technologie en de positionering in een technisch portfolio; Introductie van de technologie: eens de technologie geselecteerd is, is de engineering van de oplossing nodig opdat deze zou kunnen ontwikkeld, geëxploiteerd en van dag tot dag beheerd worden; Evolutie van de technologie: eens ontwikkelt, zal deze technologie verder evolueren volgens haar potentieel en de marktvraag; Voorbereiding van de introductie van nieuwe diensten. De activiteiten van onderzoek en ontwikkeling concentreerden zich in 2013 op de volgende punten:
Studie betreffende het potentieel van nieuwe technologieën: o Verdere gedetailleerde studies rond mogelijke oplossingen voor het uitfaseren van traditionele technologieën en om te migreren naar een volledig IP gebaseerd netwerk. Meer bepaald werden oplossingen voor het vervangen van PSTN en ISDN (Acces Gateway, ISDN Access Devices en alternatieven) verder onderzocht op hun technische, economische en operationele mogelijkheden. o Studie voor het bepalen van de toekomstige architectuur van het transport netwerk en de ondersteunende technologieën, met als doel een oplossing te bieden voor de disruptieve groei van het verkeer, een hogere betrouwbaarheid en een vereenvoudiging van het backbone netwerk te realiseren. o Bijkomende studies naar de introductie van IPv6 in de data netwerken. o Fibre To The Home (FTTH): verdere technische en economische studies werden uitgevoerd en voorbereidingen werden voortgezet om FTTH uit te rollen in nieuwe verkavelingen. In de gemeente Brecht werd een eerste pilootproject gerealiseerd voor het aansluiten op basis van glasvezel in een nieuwe verkaveling. o Een nieuwe studie werd opgestart naar het potentieel van het uitrollen van glasvezel tot dicht bij de woningen, met hergebruik van de laatste meters van het bestaande koperpaar voor het realiseren van de aansluiting (oplossing gebaseerd op de G.Fast standaard). o Onderzoek naar haalbare oplossingen voor het optimaliseren van dataverkeer op het vaste en mobiele netwerk, met als doel een optimale dienstkwaliteit voor datadiensten. o Belgacom startte een analyse naar de mogelijkheden van de laatste nieuwe video coderings technieken (HEVC / H265 video coding). o Tevens werd er gekeken naar het potentieel van integratie van WiFi met het mobiele data-netwerk om op deze wijze altijd de best mogelijke klant-ervaring te kunnen aanbieden.
29
Belgacom Jaarverslag 2013
o Belgacom blijft een continue focus behouden op het “Groen” aspect. Met “Groene ICT” en “ICT voor Groen” werkt Belgacom actief aan het verminderen van haar eigen ecologische voetafdruk, alsook die van anderen. Er wordt hierbij gekeken naar verschillende domeinen (e-voorschrift, smart grids…).
Introductie van nieuwe technologieën: o Belgacom heeft in haar mobiel netwerk de nieuwste evolutie in 3G geïntroduceerd (HSPA+ of “3G+”). Dit biedt de mogelijkheid om de gemiddelde download snelheid te verdubbelen en de upload datasnelheid substantieel te verhogen voor toestellen die deze evolutie ondersteunen. o Belgacom en Alcatel-Lucent hebben binnen een samenwerkingsovereenkomst verder gewerkt aan een volgende stap in de VDSL2 technologie (‘Vectoring’). Met deze oplossing wordt interferentie in de telefoonkabel opgeheven, waardoor substantieel hogere datasnelheden kunnen worden aangeboden. Er werd een nieuwe modem (“Bbox3”), die deze Vectoring oplossing ondersteunt, ontwikkeld en gelanceerd.
Evolutie van de technologie met verbetering en uitbreiding van de bestaande diensten: o Belgacom heeft zijn aanbod voor Cloud-gebaseerde diensten verder verbeterd en uitgebreid met een Cloud oplossing specifiek gericht op de residentiële markt (bewaren en delen van inhoud). o Tevens werd de portfolio van diensten rond “internet-of-things” uitgebreid met de introductie van Home Control & View: alarmen en interactie met meerdere detectoren in de woning. o Belgacom TV diensten werden verder uitgebreid. Een nieuwe decoder en een snellere toepassing voor TV Overal werden ontwikkeld. Een nieuwe dienst (TV-Replay) werd geïntroduceerd. Deze geeft gebruikers de mogelijkheid om TV programma’s later te bekijken op een tijdstip dat hen het beste schikt. o Door de verdere verbetering van DLM (Dynamic Line Management), een technologie die volledig intern werd ontwikkeld, werd de download snelheid van een VDSL2 verbinding verder verhoogd (tot maximaal 50 Mbps).
De voorbereiding van de introductie van nieuwe diensten:
o Belgacom was een van de belangrijke deelnemers in het piloot project met glasvezelnetwerk in Kortrijk, waarin testgebruikers beschikken over een toegang met hoge snelheid. Deze proeftuin stelt ontwikkelaars van toepassingen in staat om hun toepassingen te testen in een reële omgeving met een representatief aantal testgebruikers. Belgacom heeft in dit kader ook een aantal geavanceerde diensten uitgetest. Belgacom werkt samen met de universiteiten, industriële partners en verschillende instituten, zoals iMinds (onafhankelijk onderzoeksinstituut opgericht door de Vlaamse Overheid), I.W.T. (Agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie). In dit verband heeft Belgacom deelgenomen aan verschillende R&D programma’s in verscheidene domeinen. Belgacom zetelt ook in verschillende gebruikerscommissies voor strategisch onderzoek.
Eigen aandelen Toelichtingen bij eigen aandelen zijn opgenomen als toelichting 17 van de geconsolideerde jaarrekening.
Beheer van kapitaal Het doel van de Groep inzake het beheer van het kapitaal bestaat erin om een gezonde financiële positie, en een gezond eigen vermogen te bewaren, die de Groep op elk moment een gemakkelijke toegang verleent tot de financiële markten, teneinde in staat te zijn strategische projecten te financieren, en om een aantrekkelijke vergoeding aan de aandeelhouders te bieden. Het beleid inzake de winstuitkering werd laatst herzien door de Belgacom Raad van Bestuur van 25 februari 2010 en sinds dan heeft Belgacom zich ertoe verbonden, in principe, het merendeel van haar jaarlijkse geconsolideerde kasstroom vóór financieringsactiviteiten (of ‘vrije kasstroom’) te laten terugvloeien naar haar aandeelhouders. De uitkering van dergelijke vrije kasstroom, hetzij via dividenden, hetzij via aandeleninkoop, wordt echter jaarlijks bekeken teneinde voldoende strategische financiële flexibiliteit te behouden voor toekomstige organische groei of groei via selectieve fusies en acquisities, met een duidelijke focus op waardecreatie. Dit houdt tevens bevestiging in van adequate niveaus van uitkeerbare reserves. Over de twee voorgestelde jaren, heeft de Groep geen nieuwe aandelen of andere verwaterende instrumenten uitgegeven.
Gebeurtenissen na balansdatum Toelichting bij de gebeurtenissen na balansdatum is opgenomen in toelichting 40 van de geconsolideerde jaarrekening.
Namens de Raad van Bestuur, Brussel, 27 februari 2014.
Dominique Leroy Gedelegeerd Bestuurder
Stefaan De Clerck Voorzitter van de Raad van Bestuur
30