Gebiedsprogramma 2016 - 2019 Stadsdeel Centrum
GEBIEDSPROGRAMMA 2016-2019 STADSDEEL CENTRUM CONCEPT, 7 september 2015
Wijken Archipel/Willemspark, Binnenstad, Kortenbos, Oude Centrum, Zeeheldenkwartier
1
ARCHIPEL/WILLEMSPARK 1.
Karakter van het gebied
Archipel/Willemspark is een gewild woongebied. De kwaliteit van de woningen is hoog, het aandeel sociale huurwoningen is laag. Beide wijken hebben vergeleken met het stedelijk gemiddelde zeer lage achterstandsscores. Het opleidingsniveau is hoog. Het aandeel kinderen en jongeren is laag, er is een substantieel aandeel ouderen en er wonen veel expats. De wijk Archipel heeft een monumentale uitstraling. De wijk is beschermd stadsgezicht. Er is een zeer divers woningaanbod van grote panden uit het eind van de 19e eeuw, via hofjescomplexen rond de Javastraat tot nieuwbouw uit de jaren ‘70, ’80 en ’90 ter weerszijde van de Burgemeester Patijnlaan. De wijk heeft een goed winkel-, horeca(Bankastraat en Javastraat) en voorzieningenaanbod. Er is een hoge woningdichtheid en veel grote(re) panden zijn gesplitst. De druk op de openbare ruimte is hoog. Er zijn relatief veel particuliere initiatieven in de wijk. De komende jaren zullen veel projecten langs de randen van de Archipelbuurt in de openbare ruimte worden uitgevoerd (fietsproject Javastraat/smalle delen Laan van Meerdervoort en NRR lijn 9). De verkeersafwikkeling in de wijk is onder bewoners een belangrijk punt van zorg. Het percentage van de wijkbevolking dat aan vrijwilligerswerk doet, ligt iets boven het gemiddelde van stadsdeel Centrum. Het buurthuis Het Klokhuis draait grotendeels op de vrijwillige inzet van een kleine groep ouder wordende vrijwilligers. Willemspark is de eerste geplande uitbreiding buiten de grachtengordel van Den Haag (ca. 1850). De wijk is beschermd stadsgezicht. Het is een monumentaal, symmetrisch opgezette groene villawijk met twee assen (Alexanderstraat en Sophialaan), met het Haagse vrijheidsbeeld op het Plein 1813. De meeste villa’s zijn inmiddels in gebruik als kantoor of ambassade. De wijk heeft een goed voorzieningenaanbod (Javastraat/Frederikstraat). Ook hier bestaat de ruimtelijke dynamiek voornamelijk uit ingrepen in de openbare ruimte t.b.v. fiets en openbaar vervoer.
2.
Opvallende zaken Archipel/Willemspark
Er wonen ruim 7.000 mensen, waarvan 20% 65 jaar of ouder is. Ruim 50% van de woningen is een koopwoning. De wijken zijn centraal gelegen ten opzichte van voorzieningen in het centrum en Scheveningen. In de directe omgeving van de wijk is veel groen. Het gemiddeld besteedbare inkomen ligt ruim boven het Haags gemiddelde en ruim 65% van de bewoners is hoog opgeleid. In het woongebied Archipel/Willemspark is de eenzaamheid onder ouderen een aandachtspunt. Wel ondernemen bewoners in de wijk, jong en oud samen activiteiten. En bewoners zijn bereid om kennis te delen en anderen te helpen. Deelname van expats in de wijk aan wijkactiviteiten blijft achter. Zaken waarvan bewoners vinden dat die in dit woongebied om een aanpak vragen zijn: verkeershinder, fietsoverlast en de bereikbaarheid met het openbaar vervoer. Ook de handhaving in de wijk moet beter zichtbaar. 2
3.
Prioriteiten 2016-2019 Archipel/Willemspark
Aan de hand van de gemaakte analyses en de discussies binnen de gemeente, als ook met wijkbewoners, -ondernemers en partners in de wijk, zijn de volgende prioriteiten benoemd: 1. Verkeer en bereikbaarheid Punten van aandacht vanuit bewoners zijn de grote hoeveelheid doorgaand autoverkeer in de wijk (met name Javastraat en Laan Copes van Cattenburgh), de parkeerdruk vanuit de binnenstad in Willemspark, en de ervaren overlast van luchtverontreiniging, met name op de Laan Copes van Cattenburch en de Javastraat e.o. 2. Ouderen en wonen Voor (een deel van de) oudere bewoners worden de huizen te groot en moeilijk bewoonbaar. Ouderen willen graag in de wijk blijven wonen, maar hebben daar nu te weinig mogelijkheden voor. Daarmee is doorstroming binnen de wijk een belangrijk aandachtspunt. 3. Sociale cohesie Bewoners willen graag dat expats meer gaan deelnemen aan het wijkleven. Door het toenemende aandeel expats voelen de oorspronkelijke wijkbewoners zich steeds minder thuis in hun wijk. 4. Leefbaarheid en Handhaving Bij de aanpak van de leefbaarheid en veiligheid staan vier aspecten centraal: Een stringent handhavingsbeleid als woningsplitsing niet conform de vergunningen gebeurt. Handhaving van uitstallingen, aanpak op zwerf- en weesfietsen en handhaving op verkeersregels, met name van fietsers. Door de vele uitstallingen op het trottoir, zoals reclameborden, gevelterrassen en fietsen die aan lantaarnpalen zijn vastgemaakt, is een aantal trottoirs niet goed begaanbaar. Daarnaast is er sprake van ongewenst gedrag van fietsers, zoals fietsen op de stoep en tegen het verkeer in. Dit leidt tot irritatie en gevaarlijke situaties. Plaatsen ORAC’s Bewoners zetten hun vuilniszakken te vroeg buiten, soms al aan het einde van de middag vóór de ophaaldag. De zakken worden kapotgescheurd door meeuwen, waarna de rommel over de straat wordt verspreid. Het plaatsen van ORAC’s biedt hiervoor een oplossing. Tot die tijd handhaven. De wijk zelf heeft weinig groen, mede doordat de meeste huizen geen voortuinen hebben. Het groen is met name gesitueerd aan de randen van de wijk. Er is behoefte om de straten in de wijk te vergroenen, vooral in die delen waar nu weinig groen is. Initiatieven gericht op de bovenstaande vier prioriteiten worden zo mogelijk gestimuleerd en gefaciliteerd. 3
4.
Activiteiten 2016-2019 Archipel/Willemspark 1. Verkeer en bereikbaarheid
De bewoners ervaren overlast van veel doorgaand verkeer, zonder herkomst of bestemming in de wijk. De bewoners ervaren overlast van fijnstof en luchtvervuiling door autoverkeer en brommers en scooters met tweetaktmotoren Alle oplossingsrichtingen hebben een effect op een (veel) groter geografisch gebied en op verschillende beleidsterreinen. Binnen dat kader wordt gezocht naar het realiseren van effectieve verbeterpunten. In samenhang met de wens om het verkeersaanbod in de wijk te beperken, is in 2015 een voorstel aan de gemeenteraad aangeboden voor een aanpassing van het Telderstracé en de kruising daarvan met de Scheveningseweg. Voor het kruispunt Scheveningseweg / Johan de Wittlaan wordt een overallvisie opgesteld. Aspecten die hierbij aan de orde komen zijn: het verbeteren van de oversteekbaarheid voor voetgangers en fietsers, het verbeteren van de ruimtelijke inpassing van het groen, het maken van een sterfietsroute op de Scheveningseweg en het handhaven van de huidige doorstroming van het autoverkeer op de Noordwestelijke Hoofdroute. Bewoners hebben de wens geuit om de parkeerregeling van Archipel gelijk te trekken met Willemspark tussen de Javastraat en de Laan Copes van Cattenburch, dit vormt één gebied. Dit wordt nader onderzocht. Onderzocht wordt of het openbaar vervoer kan verbeterd worden door een verbinding met Bronovo te realiseren. Betere fietsvoorzieningen/meer ruimte voor de fiets: in het kader van het Meerjarenprogramma Fiets wordt gewerkt aan het verbeteren van het netwerk. Zo wordt de Javastraat voorzien van een fietspad ‘in tegenrichting’ en wordt de Bankastraat heringericht om een betere positie voor de fietsers te realiseren. Er moeten oplossingen gevonden worden om meer fietsen ordentelijk te kunnen stallen in de wijk. Waar mogelijk worden in het kader van onderhoudswerkzaamheden aan de weg (o.a. bij de vervanging van bruggen) verbeteringen aangebracht ten gunste van de fietser. Voor lokale knelpunten wordt binnen de Aanpak Fietsonvriendelijke Situaties bezien hoe een knelpunt kan worden verbeterd, zoals de situatie bij de kruising Raamweg/Waalsdorperweg. 2. Ouderen en wonen
Veel oudere bewoners willen in de wijk blijven wonen. Er is behoefte aan meer voorzieningen om langer in de eigen woning te kunnen blijven wonen. Ook is er behoefte aan kleinere woningen die geschikt zijn voor ouderen. De bewoners zijn over het algemeen kapitaalkrachtig. Er zal verkend worden of (project)ontwikkelaars te interesseren zijn voor de herontwikkeling van bestaande woningen in de wijk tot eigentijdse ouderenwoningen in de vrije sector. Daarnaast wordt gesproken worden met Staedion over het herbestemmen van de Borneoflat tot seniorencomplex voor 65plussers.
4
We zetten ons bij eigenaar Staedion in voor behoud van het Schakelpunt als huiskamerproject voor ouderen. Samen met instellingen en bewonersgroepen wordt de mogelijkheid van een andere exploitatievorm verkend, die drijft op hogere deelnemersbijdragen en bijdragen van private partijen. De gemeente heeft oog voor verborgen armoede en geeft ruime bekendheid aan inkomensondersteunende voorzieningen. 3. Sociale cohesie De ervaring is dat expats vaak slechts voor korte tijd in de wijk wonen en meer gericht zijn op elkaar dan op de wijk. Er is echter ook binnen deze groep een potentieel voor vrijwilligerswerk. De gemeente stimuleert initiatieven van wijkorganisaties en (organisaties van) expats die gericht zijn op ontmoeting en verbinding. Relatief veel wijkbewoners geven aan dat zij vrijwilligerswerk willen doen. Wij willen die inzet o.a. richten op eenzaamheidsbestrijding onder ouderen. We zetten in op samenwerkingsprojecten tussen zorg- en welzijnsinstellingen enerzijds en cultuurinstellingen anderzijds om de (actieve) cultuurparticipatie van ouderen te bevorderen. Daarnaast worden de mogelijkheden onderzocht of sportverenigingen een op deze doelgroep gericht ’beweegaanbod’ kunnen leveren. 4. Leefbaarheid en handhaving
Een stringent handhavingsbeleid, als woningsplitsing niet conform het bestemmingsplan plaats vindt. Handhaving van uitstallingen, zwerf- en weesfietsen en verkeersregels, met name van fietsers. Daarnaast wordt in overleg met bewoners gekeken of er ruimte is voor (extra) fietsenstallingen. In 2016 wordt het ondergrondse containersysteem ingevoerd (plaatsing ORAC’s). De gemeente stelt een concept plaatsingsplan op en organiseert per wijk een informatieavond waar het plan met de bewoners wordt besproken. Aanpassingen die zij voorstellen kunnen worden doorgevoerd wanneer dit een verbetering van het plaatsingsplan is en het ook fysiek mogelijk is . Groene initiatieven uit de wijk worden gefaciliteerd en ondersteund. De herinrichting van de Bankastraat wordt in 2016 gestart. Vanuit de brandweer is in samenwerking met partners aandacht voor brandpreventie en bewustwording op het gebied van brandveilig leven
5
BINNENSTAD 1.
Karakter van het gebied
De Haagse binnenstad wordt (in dit gebiedsprogramma) globaal begrensd door de Mauritskade aan de noordzijde, de Grote Marktstraat en Schedeldoekshaven aan de zuidzijde, door de Prinsessegracht en Zwarteweg aan de oostzijde en door de Torenstraat en de Jan Hendrikstraat aan de westzijde. De wijk is bekend door het Binnenhof, de Hofvijver, Paleis Noordeinde en de koninklijke stallen, maar ook door het stadhuis en de nieuwe ministeries in het Wijnhavenkwartier. Tevens is in de binnenstad het kernwinkelgebied, vier horecakernen en een groot aantal culturele en museale instellingen gevestigd. De binnenstad is het historische centrum van de stad met veel monumentale panden, statige lanen en pleinen afgewisseld met kleine straatjes en intieme hofjes. De wijk is beschermd stadsgezicht. Door het grote aanbod van winkels, horeca en culturele instellingen, alsook het podium voor grootschalige evenementen op het Malieveld, rondom de Hofvijver en op de Grote Marktstraat, is de binnenstad een belangrijke trekpleister. Jaarlijks bezoeken circa 30 miljoen mensen de binnenstad, die daarmee feitelijk de economische motor is voor Den Haag. Na een groot aantal jaren van investeren door publieke en private partijen in en rondom de Grote Marktstraat, in zowel de openbare ruimte als de omliggende bebouwing, is inmiddels de beoogde onderscheidende winkelboulevard een feit. De binnenstad is in 2013 uitgeroepen tot ’beste binnenstad van Nederland’. Sinds een aantal jaren wordt het doorgaand verkeer geweerd uit de binnenstad. Voor bestemmingsverkeer (zowel bewoners, bezoekers als leveranciers) is de binnenstad nog altijd goed met de auto te bereiken. Weliswaar dient binnen het pollergebied rekening te worden gehouden met venstertijden en/of het verkrijgen van een ontheffing, maar uit de evaluatie van 2010 is gebleken dat het Verkeerscirculatieplan in het algemeen goed functioneert. Daarbij is de verblijfskwaliteit voor bezoekers verhoogd, evenals de luchtkwaliteit op de route van de Centrumring-Zuid.
2.
Opvallende zaken Binnenstad
Voor de binnenstad wordt in een publiek-private samenwerking al langjarig gewerkt aan ontwikkelingen en verbeteringen. De doelstellingen hiertoe zijn opgenomen in het Binnenstadsplan 2010-2020. Meer concreet voor de komende periode zijn de prioriteiten en acties verwoord in de Binnenstadsagenda 2014-2018 (welke in hoge mate samenvalt, zowel inhoudelijk als in tijdshorizon, met dit gebiedsprogramma) en is hiertoe tussen de gemeente gemeente en private partijen (verenigd in de Stichting Binnenstad Den Haag) een Uitvoeringsconvenant aangegaan voor de periode 20142018. Deze wijze van gezamenlijke agendavoering en -uitvoering is kenmerkend voor dit deel van de stad. 6
Uit uitgangspunt voor de overall samenwerking is nog steeds gebaseerd op de onderstaande doelstellingen voor de Haagse binnenstad:
Groei naar 20.000 inwoners in 2020. Doorzetten van de groei van het aantal bezoekers naar circa 37,5 miljoen bezoekers in 2020. Toename van de verblijfsduur van bezoekers van buiten Den Haag met 10%. Toename van de bestedingen per bezoeker met 10% Toename van het aantal overnachtingen met 10% Toename van de waardering van de Haagse bevolking voor de binnenstad naar een 7.5 in 2020. Toename van de bekendheid van de Haagse binnenstad op lokaal, regionaal en landelijk niveau.
In de Binnenstadsagenda 2014-2018 is op basis van de economische realiteit de prognose voor de groei voor het aantal bezoekers bijgesteld tot 33,5 miljoen bezoekers in 2018. Tevens is hierbij een aanvullende doelstelling geformuleerd: toetreden tot de top 5 van meest gastvrije (binnen)steden. Volgens de Maatschappelijke Index van de gemeente Den Haag scoort de binnenstad beneden gemiddeld op de indicatoren ‘bewoners 0-25 jaar’, ‘goede speelvoorzieningen voor kinderen’ en ‘sociale binding’ en boven gemiddeld op ‘verhuizingen in de afgelopen drie jaar’ en, voor buurt 12 Voorhout, op ‘westerse allochtonen’.
3.
Prioriteiten 2016-2019 Binnenstad
1. Wonen Ondanks de vele voorzieningen en monumentale panden, wordt er relatief weinig gewoond in de binnenstad. Gemeente tracht daarom al langer de woonfunctie te versterken. Zowel door het stimuleren van (kleinschalige) nieuwbouwprojecten en Wonen boven Winkels als het transformeren van kantoorpanden tot woningen. Uit de Binnenstadsmonitor 2015 blijkt dat het bewonersaantal langzaam groeit, weliswaar met name in de omliggende wijken Kortenbos en Zuidwal, maar dat de doelstellingen uit het Binnenstadsplan 2010-2020 nog in het vizier zijn. Door het economisch belang van de binnenstad en de relatief beperkte groep bewoners, kan er een spanningsveld optreden tussen de belangen van ondernemers en bewoners. Door zowel Bureau Binnenstad als de gemeente wordt dit onderkend en wordt getracht de bewoners(organisaties) als voorwaardige partners in de bestaande samenwerking en overlegstructuur te betrekken. 2. Bedrijvigheid De totale oppervlakte aan winkelaanbod staat onder de druk. De leegstand neemt enigszins toe en huurprijzen vlakken af. Ondanks de weer stijgende bezoekersaantallen (in 2014), lijkt de consument zich definitief andere vormen van winkelen te hebben eigen gemaakt. De stijgende omzetten van webwinkels benadrukt, dat de positie van de 7
conventionele winkelier onder druk komt te staan. Publiek en private partijen werken enerzijds aan mogelijkheden om met ‘smart shoppen’ het bestaande winkelaanbod te versterken. Anderzijds ook door de beleving voor de consument in de binnenstad te verbeteren. Bezien zou moeten worden hoe de route naar, de oriëntatie binnen en de verbinding tussen verschillende ‘sfeergebieden’ kan worden versterkt. Tevens blijft het van belang om het winkelaanbod te combineren met andere functies (waaronder onderscheidende daghoreca en leisure concepten). Vooral op het noordelijk gebied van de binnenstad (Prinsestraat en Denneweg) zal moeten worden ingezet om meer bezoekers aan te trekken. De bedrijvigheid in de binnenstad is niet alleen van belang voor eigen bevolking, maar ook voor bezoekers van buiten de stad. Het is daarom van belang om de binnenstad verder te ontwikkelen en profileren als gastvrij en ‘must-see’ locatie. Voor het toeristisch segment zal het met name van belang zijn om in de marketing de combinatie te maken tussen de historische binnenstad, het winkelaanbod, de culturele voorzieningen en badplaats Scheveningen. 3. Leefbaarheid en veiligheid Zoals gesteld is er de laatste jaren veel geïnvesteerd in de Haagse binnenstad. Met name in het Wijnhavenkwartier, rondom De Haag CS en in en aan de Grote Marktstraat heeft een metamorfose plaatsgevonden. Ook de bouw van de parkeergarages aan de Veenkade en het Toernooiveld zijn van groot belang en de totale vernieuwing van het Spuikwartier is pas net uit de startblokken. Al deze bouwwerken hebben een enorme impact op de omgeving voor wat betreft bereikbaarheid en omleidingen. De bouwplaatsen zijn dan wel tijdelijk, maar van grote betekenis voor de leefbaarheid in de directe omgeving. De bezoeker op de fiets is voor de binnenstad een welkome gast. Tegelijkertijd blijkt de fietser weerbarstig in het aansturen om de fiets te parkeren om de daarvoor bestemde locaties. Enerzijds zal er geïnvesteerd worden in voldoende stallingsmogelijkheden en gerichte communicatie hierover om de fietser te stimuleren daadwerkelijk gebruik te maken van deze voorzieningen. Aan de andere kant is het van belang om een ‘parkeerverbod’ te laten vastleggen in de APV in combinatie met een adequaat niveau van toezicht en handhaving op fietsparkeren. Een dergelijke APV-aanwijziging geldt nu uitsluitend voor de aangewezen gebieden rondom de NS-stations Den Haag CS, Den Haag Hollands Spoor en de horecakern Grote Markt. De populariteit van de binnenstad als evenementenlocatie is nog steeds in ontwikkeling. Naast bestaande (grootschalige) evenementen als The Life I Live Festival, Shopping Night, CPC, Veteranendag en Prinsjesdag, is de binnenstad - mede door het gebruik van de Hofvijver - ook het decor voor grootschalige sportevenementen, zoals recent het WK Beach Volleybal. Naast dat evenementen veel bezoekers en (hopelijk) ook veel plezier opleveren, betekent het gebruik van de openbare ruimte als evenementenlocatie ook een opgave voor zowel de gemeente als haar reguliere gebruikers. Of het nu gaat om de verharding van de Grote Marktstraat of het schelpenpad langs het Voorhout, het moet een gedeeld belang zijn om de kwaliteit op niveau te houden. Door de grote bezoekers 8
aantallen wordt de binnenstad zo-wie-zo zeer intensief gebruikt. De slijtage aan verharding en straatmeubilair is daarom ook evenredig hoger. Het ‘residentie niveau’ staat daarom in sommige delen van de binnenstad onder druk.
4.
Activiteiten 2016-2019
1.
Wonen
Transformatie kantoorgebouwen zowel (voormalig) rijkskantoorgebouwen als particuliere objecten (Kortenaerkade)worden door private partijen op haalbaarheid onderzocht Wonen boven winkels * realisatie (kleinschalige projecten aan de Korte en Lange Poten) door marktpartijen * uitvoeren quick scans aan de Laan, Dagelijkse Groenmarkt en Rijnstraat in opdracht van de gemeente
Versterken vestigingsklimaat voor studenten (zowel door gemeente voor wat betreft randvoorwaarden en marktpartijen voor wat betreft realisatie van studentenhuisvesting en aanverwante voorzieningen). Versterken van bewonersorganisaties en - initiatieven in de binnenstad. 2.
Bedrijvigheid Versterken sfeergebieden * realisatie bijzondere openbare verlichting in de Grote Marktstraat * voorbereiden en uitvoeren herinrichting Kerkplein * uitvoering Aanpak Noordeinde (ism met BIZ Noordeinde) * uitvoeren herinrichting Haagse Loper (voormalige Turfmarktroute) * verbetering aantakking Den Haag CS op Herengracht (ism BIZ Haagse Entree) * verlichtingsplan binnenstad actualiseren * uitvoeren van de plannen Bedrijveninvesteringszones (BIZ) in City Center, Buurtschap 2005, Hofkwartier, Paleis-Noordeinde en Haagse Entree. Verhogen van gastvrijheid van de binnenstad (coproductie gemeente en ondernemers) * realisatie van hospitality centra * verbetering informatievoorziening bij stadsentrees * realisatie van een integraal wifi-netwerk * onderzoek naar locaties voor parkeren touring cars * het versterken van imago/signatuur van de (binnen)stad * uitvoering kanskaart Toerisme * uitdragen en versterken thema “Koninklijk Den Haag” * versterken markering (ism Stichting Marketing Haagse Binnenstad) 9
Voortzetting acquisitie winkels en horeca-concepten in het kader van “Den Haag Internationale Winkelstad” Uitvoeren programma “Smart Shopping” en de start van pilot-projecten 3.
Leefbaarheid en veiligheid Veiligheid is een basisvoorwaarde voor een aantrekkelijke binnenstad. De veiligheidsaanpak krijgt de komende jaren vorm en inhoud langs de door gemeenteraad geprioriteerde sporen in het Integraal Veiligheidsplan 2015-2018. Voor de binnenstad zijn de volgende prioriteiten te onderscheiden: overvallen, straatroof, aanpak van drank, drugs- en woonoverlast. Handhavingsprioriteiten betreffende leefbaarheid: bedrijfsafval, zwerfafval, terrassen, uitstallingen. Omgevingsmanagement Ook de komende jaren wordt fors geïnvesteerd in de binnenstad. Tijdens werkzaamheden moet het gebied goed bereikbaar en leefbaar blijven voor bewoners, ondernemers en bezoekers. Dit vergt per project, maar ook tussen projecten goede afstemming, planning en (externe) communicatie. Fietsparkeren * oplevering inpandige fietsstallingen onder het Spui, in de parkeergarage Veerkade in de Grote Marktstraat (Zeeman-pand) * uitbreiden ‘parkeerverbod’ in APV met voldoende toezicht/handhaving op fietsparkeren in de openbare ruimte * communicatieplan invoering regeling (i.s.m. ondernemers) Beheer openbare ruimte * beheer integraal organiseren met oog voor lokale omstandigheden/gebruik * evenementen en beheer goed op elkaar afgestemd Herintroductie van trajecten rondom Keurmerk Veilig Ondernemen (KVO)
10
KORTENBOS 1.
Karakter van het gebied
Kortenbos ligt binnen de grachtengordel, maar is geen onderdeel van het hart van de binnenstad. Een deel van de wijk is beschermd stadsgezicht. Het is ook een woongebied waar in de jaren ’60, ’70 en ’80 stadsvernieuwing heeft plaatsgevonden. Hierbij is het oorspronkelijke karakter bijna volledig verloren gegaan door schaalvergroting. Dit is nog versterkt door de dominante aanwezigheid van het MCH Westeinde tezamen met gebouwen van PsyQ en de GGD. Het Westeinde is een duidelijke aanlooproute naar de binnenstad, terwijl in het gebied tegen de binnenstad aan veel traditionele stadsvernieuwing door corporaties heeft plaatsgevonden. Opvallend is het aantal onderwijsvoorzieningen: twee basisscholen, twee kinderdagverblijven en een muziekschool. In deze wijk wordt, als uitvloeisel van het Binnenstadsplan 2010-2020 nadrukkelijk gezocht naar een verdere innovatieve versterking van de woonfunctie.
2.
Opvallende zaken Kortenbos
Kortenbos is een ‘dorp’ in de binnenstad. De prijzen van een woning zijn hier (relatief) gunstig. Wel vragen de openbare ruimten en de bestrating qua veiligheid aandacht. Daarnaast is de openbare ruimte in de ZHB-Hoven en Bakkersplein aan vernieuwing toe. Bewonersparticipatie staat nog op een (te) laag pitje in de wijk. Wel is er meer betrokkenheid van mensen die langdurig in de wijk wonen. Meer mensen stimuleren om actief deel te nemen in/voor hun eigen leefomgeving kan bijvoorbeeld met initiatieven rondom het Wijkpark Kortenbos. En samenwerking met scholen is een kans als de wijk ‘kindvriendelijk’ wil worden. Maar ook inzet van welzijnsorganisaties en het buurthuis van de toekomst (De Kronkel) dragen bij aan het verder ontwikkelen van de wijk. Een uitdaging is het om daarnaast samenwerking te zoeken met en/of private initiatieven te beginnen met beleggers, ontwikkelaars betreffende het ontwikkelen van woonlocaties. Het Medisch Centrum Haaglanden kan meedenken met ouderen inzake ouderenvoorzieningen. Particuliere initiatieven om de (semi-)openbare ruimte aan te pakken zijn van belang.
3.
Prioriteiten 2016-2019 Kortenbos
Aan de hand van de (wijk)analyses en overleggen met wijkbewoners en -ondernemers en andere partners in de wijk, zijn de volgende prioriteiten benoemd voor de komende vier jaar. 1. Jeugd en Onderwijs Het ontwikkelen van een Brede Buurtzone voor de wijk Kortenbos. De kern van deze Buurtzone wordt gevormd door de Kronkel (Buurthuis van de Toekomst), de Jeugdhaven, de Meester Schabergschool, de Carolusschool, de twee Kinderdagverblijven, de Muziekschool, het CJG en de bewonersorganisatie. In het Wijkpark Kortenbos wordt via het Haags Hopje en Streetsport een aantrekkelijk aanbod voor kinderen en jongeren geleverd. Er wordt gewerkt aan een breed pakket van
11
activiteiten dat onder meer de verlengde schooldag, sport, cultuur, educatieve en opvoedingsondersteuning omvat. Inzet is het aanbod voor ouders sterker te integreren binnen de Brede Buurtzone, zodat taalverwervingsactiviteiten, opvoedingsondersteuning, voorlichting over sociale voorzieningen en integratie steviger in samenhang worden gebracht met de activiteiten voor kinderen. Tevens wordt door de inzet van stageplekken, arbeidservaringsplekken en vrijwilligerswerk de samenhang binnen het programma van Buurtzone en de binding met de buurt versterkt. De agenda’s die binnen/met de partners van de Brede Buurtzone worden opgesteld zijn mede bepalend voor de opdrachtverlening aan het welzijnswerk. 2. Wonen en openbare Ruimte De stedelijke groei- en verdichtingsambities komen ook in Kortenbos aan de orde. In het verlengde van het Binnenstadsplan 2010-2020 wordt ingezet op een intensivering van de woonfunctie door actief in te zetten op initiatieven van ontwikkelende partijen. De verbetering van de bestaande leefmilieus in Kortenbos richt zich op verbetering van de bestaande woningvoorraad door: • het verduurzamen van de bestaande (woning)voorraad door o.a. isolatie; • het verbeteren van de openbare ruimte, o.a. door het verhogen van de verkeersveiligheid; • de opwaardering op sociaal, cultureel en economisch gebied door verbetering van de (particuliere) woningvoorraad. De kwaliteit van de openbare ruimte behoeft nadrukkelijk aandacht. Zo mogelijk en bij voorkeur wordt er aangesloten bij initiatieven uit de buurt zelf. Bijvoorbeeld het initiatief van de VVE Sirtemastraat om hun parkeerterrein opnieuw in te richten en te vergroenen met eigen geld, waarbij men graag ziet dat de gemeente de omliggende openbare ruimte aanpakt. Na dit initiatief kunnen ook andere private partijen worden gestimuleerd om projecten in Kortenbos te starten. 3. Leefbaarheid en Veiligheid Bij de aanpak van de leefbaarheid en veiligheid staan de volgende onderwerpen centraal: Veiligheid is een basisvoorwaarde voor een aantrekkelijke stad. De ambitie is dat Kortenbos een veilige wijk is waar bewoners, ondernemers en bezoekers zich veilig en welkom voelen. De veiligheidsaanpak krijgt de komende jaren vorm en inhoud langs de door gemeenteraad geprioriteerde sporen in het Integraal Veiligheidsplan 2015-2018. Dit betekent dat in de gebiedsprogramma’s de volgende thema’s prioriteit hebben: woninginbraak, criminele- en overlastgevende groepen, aanpak van woonoverlast. Verkeersveiligheid, in het bijzonder voor fietsers en voetgangers op het Westeinde. Om het fietsgebruik te stimuleren worden fietsvoorzieningen op de Noordwal gerealiseerd als onderdeel van de route binnenstad-Scheveningen.
12
Handhaving - Er is sprake van overlast van jongeren in en rondom de ZHB Hoven, het Bakkersplein en het wijkpark. Een punt van zorg is het gebrek aan voorzieningen voor jongeren in de wijk. Overlastgevende en criminele groepen worden samen met partners stringent aangepakt. - Er is een Buurtinterventieteam dat regelmatig in de wijk actief is en zaken signaleert. Dit initiatief wordt gekoesterd. De deelnemers van het team vormen echter nog in onvoldoende mate een afspiegeling van de wijk. Groene initiatieven Er is behoefte om de wijk te vergroenen, vooral die delen waar nu amper groen is. Als ook in Kortenbos de ORAC’s zijn geplaatst, is het zaak om met effectieve maatregelen de eventuele bijplaatsingen vanaf het begin aan te pakken. 4. Participatie
De wijk Kortenbos is aantrekkelijk voor mensen die een echt stadsleven weten te waarderen. Een deel van de wijk, met name de omgeving van de ZHB-Hoven, functioneert als starterswijk: hier beginnen mensen met het beklimmen van de sociale ladder. Feitelijk is er in Kortenbos geen sprake van een coherente wijk, eerder een samenstelling van diverse kleine buurtjes die op het eerste oog weinig met elkaar gemeen hebben. Het Buurthuis van de Toekomst ‘De Kronkel’ is al een belangrijke bindende factor in de wijk, maar dit wordt verder uitgebouwd. Aandachtspunt is dat de bewonersorganisatie zich versterkt met nieuwe vrijwilligers. De ambitie is om het bestuur van de BO een goede afspiegeling van de wijk te laten zijn. Nieuwe groepen van bewoners en ondernemers zullen worden gestimuleerd met initiatieven te komen om de participatie en sociale samenhang in de wijk te vergroten omdat hun aandeel daarin te gering is. Vooral de initiatieven gericht op de bovenstaande vier prioriteiten worden door het stadsdeel gestimuleerd en gefaciliteerd.
7.4.
Activiteiten 2016-2019 Kortenbos
1. Jeugd en Onderwijs
In Kortenbos wordt gewerkt aan de totstandkoming ven een Brede Buurtzone. Deze Buurtzone komt niet in een pand, maar vormt een aanbod voor de wijk voor de leeftijdscategorieën 0 tot 12 jaar en 12 tot 23 jaar en voor ouders. Hierbij is sprake van een samenwerking tussen scholen, Stichting Jeugdwerk, Zebra, het Centrum voor Jeugd en Gezin en de politie. Kortenbos omvat een lastig te plaatsen groep van circa 30 hangjongeren. Personen uit deze groep zitten of zaten in detentie en beschikken over het algemeen niet over een startkwalificatie om aan een baan te komen. Vooral voor deze jongeren is het van belang dat hen voorzieningen worden aangeboden waardoor zij hun talent kunnen ontwikkelen (opleiding/trainingen met als doel een baan). Enkele bewoners zijn bezig met het opzetten van ‘Cl!ck Jongeren’ in de buurt. Cl!ck Jongeren wil het jongerenwerk op (middelbare)scholen op een laagdrempelige en vernieuwende manier introduceren. Dit doen zij door samen met jongeren uit de wijk activiteiten op te zetten die zij missen maar ook jongeren te helpen met het 13
vinden van een plekje in deze maatschappij. Zij zijn op zoek naar een geschikt pand in de wijk. Zij willen het pand en de te ontwikkelen voorziening zelf gaan beheren, eventueel onder begeleiding van een jeugdwerker. Het aanbieden van sport- en spelvoorzieningen (zowel in de openbare ruimte als inpandig) wordt gestimuleerd en mogelijk gemaakt. In samenspraak met Staedion en het welzijnswerk zal de ZHB-Hoven aandacht behoeven. Extra sportaanbod in het wijkpark blijft gehandhaafd. Extra aandacht voor het stimuleren van buiten(speel)activiteiten voor meisjes, omdat daar een gebleken tekort aan is. Actief betrekken van de basisscholen bij het verbeteren van de voorzieningen in de openbare ruimte 2. Wonen en openbare ruimte
Onderzoeken waar mogelijkheden liggen voor het ontwikkelen van (nieuwe) woningen en waar een impuls noodzakelijk is. Met corporaties en andere eigenaren wordt bezien wat de mogelijkheden zijn om te investeren in de kwaliteit van (sociale) huurwoningen. Actieve benadering van mogelijke investeerders voor realisatie van mogelijke woonlocaties. Er wordt zo mogelijk aangesloten bij initiatieven om de openbare ruimte te verbeteren uit de wijk zoals bijvoorbeeld het initiatief van de VVE Sirtemastraat. De kwaliteit van de openbare ruimte in de gehele wijk is niet op het gewenste (residentie kwaliteit) niveau. Bewoners en ondernemers worden betrokken bij het stapsgewijs realiseren van dit kwaliteitsniveau. 3. Leefbaarheid en Veiligheid
Bewoners en ondernemers hebben aangegeven dat zij een ander gebruik/inrichting van het Westeinde willen o.a. om het wijkvreemde verkeer te weren. Hier zijn door de gemeente de afgelopen jaren enkele onderzoeken naar gedaan. Met inachtneming van dit onderzoek wordt bezien hoe de ruimtelijke kwaliteit van het Westeinde in de periode 2015-2018 verder kan worden verbeterd. Integrale aanpak van overlastgevende of criminele groep(en) met de nadruk op de ZHB-Hoven en omgeving. Het ondersteunen van de activiteiten van het BIT-team en het verbreden van de deelnemende buurtbewoners Oprichten van een Keurmerk Veilig Ondernemen (KVO) met de ondernemers van het Westeinde Het stimuleren en faciliteren van initiatieven om de wijk te vergroenen Aanpak tegengaan van woninginbraken Vanuit de brandweer is in samenwerking met partners aandacht voor brandpreventie en bewustwording op het gebied van brandveilig leven
14
4. Participatie
Het ondersteunen van de bewonersorganisatie in haar zoektocht naar nieuwe vrijwilligers. Het stimuleren van samenwerking tussen alle ‘losse’ initiatiefnemers in de wijk. Het daar waar nodig ondersteunen van het Buurthuis van de Toekomst om een nog centralere rol te spelen in de wijk en bewoners met elkaar te verbinden. Het ondersteunen van het initiatief ‘Kortenbos gaat Los’, een gecoördineerde actie(dag) om vrijwilligers te werven voor de wijk en haar activiteiten. Het stimuleren van kleinschalige ontmoetingen in de openbare ruimte in de wijk. Het stimuleren van activiteiten die oud en jong met elkaar verbinden. Het stimuleren van ondernemers om actief te participeren bij de ontwikkelingen in de wijk.
15
OUDE CENTRUM 1.
Karakter van het gebied
Het Oude Centrum wordt begrensd door de Grote Marktstraat en de Prinsegracht aan de noordzijde, door de grachten (Bierkade, Dunne Bierkade en Zuidwal) aan de zuidzijde, door het Spui aan de oostzijde en door het Buitenom aan de westzijde. Gelegen tussen het Station Hollands Spoor en de Haagse binnenstad, is het Oude Centrum van oudsher een dynamische wijk met een gevarieerde mix van binnenstedelijk wonen en ambachtelijk werken. Sociale huurwoningen en karakteristieke grachtenpanden zijn op loopafstand van elkaar te vinden. De wijk is beschermd stadsgezicht. Nieuwbouwcomplexen uit de jaren ’80 staan naast 17-eeuwse hofjeswoningen. Tevens zijn in het Oude Centrum een relatief grote hoeveelheid aan binnentuinen te vinden. Ondanks het veelal openbare karakter van deze tuinen, zijn deze niet bij iedereen bekend zijn en worden daarom wel als de groene geheimen van de wijk betiteld. Voor de invoering van het Voetgangersgebied Binnenstad en het Verkeercirculatieplan (VCP) gaf het doorgaande verkeer veel overlast in de wijk. Met de introductie van het Verkeerscirculatiegebied in 2009 is hier duidelijk verandering in gekomen. De wijk is overwegend goed bereikbaar voor bestemmingsverkeer. Tevens wordt de wijk ontsloten door diverse openbaar vervoerlijnen met halteplaatsen aan het Spui, Grote Marktstraat, Prinsegracht en Brouwersgracht en is, daarmee ook direct is verbonden met treinstations Den Haag Hollands Spoor en Den Haag CS.
2.
Opvallende zaken Oude Centrum
Het is een relatief kleine wijk met iets minder dan 6500 inwoners en ca. 4000 woningen (17% koop, 35% particuliere huur en 48% sociale huur). Er wordt relatief veel verhuisd in het Oude Centrum. 40,5% van de bevolking heeft de afgelopen drie jaar een andere woning betrokken. Gelet op de aanwezige woningvoorraad bestaat de indruk dat de wijk functioneert als een opstap voor studenten en jonge gezinnen. De wijk grenst aan de Haagse binnenstad waardoor de centrumvoorzieningen (detailhandel, horeca en cultuur) op korte afstand zijn te vinden. Door deze specifieke ligging zijn er diverse bovenwijkse voorzieningen aanwezig als parkeergarages, een poppodium, maar ook zorginstellingen en een prostitutiestraat. Ook ligt de wijk in de invloedssfeer van grote evenementen zoals The Life I Live Festival. Specifieke aanpak Sinds januari 2014 worden met bewoners, gemeente, politie en Staedion in het Platform Leefbaarheid Oude Centrum problemen geïnventariseerd en concrete maatregelen tegen genomen ter verbetering van de leefbaarheid en veiligheid in de wijk. Ook is de aanwijzing tot ”noodgebied”, dat de politie de mogelijkheid geeft om personen gebiedsverboden op te leggen, fors uitgebreid. Ondanks dat deze maatregelen zichtbaar effect hebben opgeleverd, is uit een recentelijk uitgevoerd onderzoek gebleken dat de veiligheidsbeleving van de bewoners, met uitzondering van die rondom het Rabbijn Maarsenplein, nog achterblijft. De aanpak wordt voorlopig onverkort voortgezet. 16
In het coalitieakkoord ”Vertrouwen op Haagse Kracht 2014-2018” is de realisatie voorzien van de Loper Oude Centrum: de herinrichting van de openbare ruimte tussen het Stationsplein HS en de Grote Marktstraat ( budget € 6mln.), als ook concrete maatregelen in de openbare ruimte van het Oude Centrum ter verbetering van de leefbaarheid in de wijk (€ 1,5 mln.). Het bestemmingsplan Oude Centrum wordt geactualiseerd. Hierbij wordt met name ook aandacht geschonken aan het reguleren van maatschappelijke en welzijnsvoorzieningen, alsook het beperken van de een verdere groei van ”middelzware” en ”zware” horecainrichtingen in de wijk. Daarbij wordt de Wijkontwikkelingsmaatschappij (WOM) voor tenminste vijf jaar voortgezet om op strategische gronden tot aankoop, herontwikkeling en exploitatie van specifieke panden te kunnen komen.
3.
Prioriteiten 2016-2019 Oude Centrum
1. Bewonersbetrokkenheid De bewoners van het Oude Centrum hebben zich de laatste jaren goed weten te organiseren. De directe aanleiding hiertoe was aanvankelijk (najaar 2013) gelegen in het verzet van omwonenden tegen een beoogde verhuizing van de vestiging van het Leger des Heils van de Wagenstraat naar de Paviljoensgracht. Hoewel de verhuizing uiteindelijk is niet doorgegaan, was het ’Buurtverzet’ een startpunt om verder met de gemeente in overleg te gaan over zorgen van bewoners over de veiligheid en leefbaarheid in hun wijk. Buurtoverleg Oude Centrum kreeg ondersteuning van een behoorlijke aantal actieve leden die ook bereid waren om met nieuw elan het bestuur van het Buurtoverleg vorm te geven. Ook de wijkkrant van het Oude Centrum heeft een grote aanwas mogen begroeten van redacteuren uit de eigen wijk. Door zoveel mogelijk directe maatregelen te treffen tegen concrete meldingen van overlast, zijn zichtbare verbeteringen in de leefbaarheid gerealiseerd en is stapje voor stapje het vertrouwen tussen partijen verbeterd. Buurtoverleg Oude Centrum heeft zich inmiddels ontwikkeld als een belangrijk orgaan waarbinnen bewoners niet alleen actie voeren tegen bepaalde ontwikkelingen en voorzieningen, maar ook actief willen zijn in het bijdragen in positieve ontwikkelingen in hun eigen wijk. Van groot belang is dat het vertrouwen tussen bewoners(organisaties) en de gemeente (en andere professionele partijen) wordt bestendigd en de participatie van wijkbewoners zo goed mogelijk wordt gefaciliteerd. Ten aanzien van de sociale cohesie dient te worden opgemerkt dat er relatief veel wordt verhuisd in het Oude Centrum. De sociale binding blijft hierdoor relatief laag. Onderwijl is de samenstelling van de wijkbewoners wel divers met relatief veel creatievelingen en kunstenaars. Naast de positieve ontwikkelingen rondom Buurtoverleg Oude Centrum, is ook van belang dat St. Zebra erin is geslaagd om zonder verdere huisvestingsubsidie wijkcentrum De Sprong, als Buurthuis van de Toekomst, vanaf 1 oktober 2015 zelfstandig voort te zetten.
17
2. Economische ontwikkeling Hoewel de grootschalige productiebedrijven inmiddels vanuit de wijk verhuisd zijn naar de randen van de stad, blijft het Oude Centrum een bakermat voor creativiteit, kunstenaars en kleinschalige winkels met als hoogtepunten de bijzondere sfeergebieden van het Haagse Chinatown en de Avenue Culinaire met bijzondere horecabedrijven aan de gracht. De Boekhorststraat blijft daarentegen nog steeds een punt van zorg. De straat staat als winkelstraat al een groot aantal jaren onder druk. Leegstand stimuleert eigenaren, waaronder woningbouwcorporatie Staedion, na te denken over andere bedrijfsmatige invullingen. Hiertoe is de straat ook aangemeld als pilotproject bij het kenniscentrum Platform 31. Publieke en private partijen zoeken hierbij gezamenlijk naar succesvolle strategieën om andere vormen van bedrijvigheid in de straat te introduceren en tegelijkertijd de aanwezige ambachtelijke bedrijven te behouden. Daarbij zou een duidelijke trekker in het zogenaamde ”Kwantum-pand” op de kop met de Grote Markt, sterk kunnen bijdragen in het creëren van een gewenste verbinding tussen de binnenstad en de Boekhorststraat. Met de recent opgerichte stichting Ondernemers Chinatown Den Haag wordt bezien hoe de Wagenstraat (en omgeving) verder kan worden ontwikkeld en of tot oprichting van Bedrijveninvesteringszone (BIZ) kan worden gekomen. Vanuit de wijk is er ook specifieke zorg over het pand Hoge Zand 42. Zalencentrum Concordia zal op korte termijn het pand verlaten. Een nieuwe huurder van het pand zal een positieve bijdrage moeten hebben voor de omgeving. 3. Leefbaarheid en veiligheid Veiligheid is een basisvoorwaarde voor een aantrekkelijke stad. Onze ambitie is dat Den Haag veilige wijken heeft waar bewoners, ondernemers en bezoekers van de stad zich veilig en welkom voelen. De veiligheidsaanpak krijgt de komende jaren vorm en inhoud langs de door gemeenteraad geprioriteerde sporen in het Integraal Veiligheidsplan 2015-2018. Dit betekent dat in de gebiedsprogramma’s concreet dat de volgende thema’s prioriteit hebben: woninginbraak, overval, straatroof, radicalisering, crimineleen overlastgevende groepen, aanpak van drank, drugs- en woonoverlast. Er is onmiskenbaar een verband tussen een aantal leefbaarheidsvraagstukken in een deel van het Oude Centrum en de aanwezigheid van prostitutie in de Doubletstraat. Hoewel de prostitutie als bedrijfstak hier al decennia is gevestigd, wordt door de toestroom van klanten en aanverwante personen, door bewoners nog steeds overlast ervaren. Zodra er een concreet particulier initiatief is voor verplaatsing van de raamprostitutie biedt de gemeente deze geen toekomst meer in de Doubletstraat. Ook de zorginstellingen in de Wagenstraat zijn een punt van aandacht. Door Parnassia en het Leger des Heils wordt weliswaar een duidelijke regie gevoerd op het beheer in en rondom hun instellingen, maar voor veel bewoners worden deze voorzieningen toch gezien als potentiële bronnen van overlast. Het fietsparkeren rondom de Grote Marktstraat geeft met name in de zijstraten (die formeel behoren tot het Oude Centrum) regelmatig problemen met de toegankelijkheid voor hulpdiensten en leveranciers. In de Voldersgracht zijn hiertegen tijdelijke 18
maatregelen genomen, maar ook in de Wagenstraat en de Lutherse Burgwal vormt de grote hoeveelheid geparkeerde fietsen met enige regelmaat een probleem. In het kader van de uitbreiding van het fietsparkeerverbodgebied met de Grote Marktstraat (gepland eind 2015) zal de gemeente nadere inzet moeten organiseren voor wat betreft alternatieve stallingsruimte en benodigde toezicht- en handhavingscapaciteit om hiertegen effectief te kunnen optreden.
4.
Samenspraak in de wijk
Om de aanwezige energie en denkkracht onder de wijkbewoners te mobiliseren is besloten om ten behoeve van het gebiedsgerichte programma 2016-2019 tot een bijzonder traject van samenspraak te komen. In afstemming met Buurtoverleg Oude Centrum is hiertoe onderzoeksbureau ConteXt ingeschakeld. Dit bureau is een netwerkbedrijf met veel ervaring op het vlak van wijkontwikkeling en burgerparticipatie. Het samenspraak traject is opgezet om enerzijds de opinie van bewoners over hun wijk te kennen ten behoeve van het gemeentelijk gebiedsprogramma Oude Centrum 2016-2019. Anderzijds was ook het doel om input te verkrijgen voor de actualisatie van de ontwikkelingsvisie ”Bijdetijd 2.0”.van een groep wijkbewoners. In eerste aanleg is de beschikbare informatie over het Oude Centrum, zowel vanuit de gemeente als vanuit bewoners, verzameld en geordend. Daarbij zijn diverse stakeholders buiten het stadhuis geïnterviewd en heeft het bureau tijdens een aantal locatiebezoeken ”quickscans” opgesteld. Hierdoor is een gedetailleerd beeld van zorgen aandachtspuntenontstaan, als ook van de potenties in de wijk. Al deze gegevens zijn door ConteXt in een carto-tool verwerkt waardoor deze op plattegronden inzichtelijk gepresenteerd konden worden. Ondanks de verschillen in onderliggende inzichten en meningen bleek hieruit wel duidelijk de aanwezigheid van drie aandachtsgebieden, te weten: Rondom de Brouwersgracht, de Boekhorststraat met zijstraten (richting de Paviljoensgracht) en het gebied rondom de Wagenstraat. Aan de hand van het vooronderzoek is in samenspraak met Buurtoverleg Oude Centrum gekomen tot een consultatie-opzet, onder de titel ”Ranking the spot”, waarmee bewoners in rangvolgorde konden aangegeven wat zij ”belangrijk” vinden en wat zij ”kansrijk” vinden in het Oude Centrum en op een plattegrond konden markeren wat zij de meest prettige plek en de meest onprettige plek in de wijk vonden. De volgende aspecten waren opgenomen om te rangschikken in een persoonlijke top 10: belangrijk kansrijk * groen in de wijk * evenementen op de grachten * veiligheid * horeca langs de grachten * contact met buurtbewoners * openbaar groen * ontmoetingsplekken * burgerinitiatieven * verkeersveiligheid * gevarieerd winkelaanbod 19
* * * * *
winkels * ambachtelijke ondernemers schone buurt * Buurthuis van de Toekomst speelplekken * openbare toiletten parkeerplaatsen * route station HS - binnenstad participatie * activiteiten voor kinderen en jongeren (buurtactiviteiten, zelfbeheer groen, mantelzorg)
Op drie dagen (8, 10 en 18 juli 2015) zijn elke keer op één van de vooraf bepaalde aandachtsgebieden bewoners geënquêteerd. De enquêteurs zijn daarbij ondersteund door een Fietzerria, een bakfiets waarop in een houtskooloven pizza’s werden gebakken. Met veel actieve inzet van uit ConteXt en Buurtoverleg Oude Centrum zijn 330 personen bereid gevonden deel te nemen aan ”Ranking the spot” (met als beloning een pizzaslice). Hiermee is de doelstelling om tenminste drie honderd mensen hiervoor te benaderen behaald. De verdeling tussen man/vrouw en de samenstelling in leeftijd is representatief voor de bevolkingssamenstelling in de wijk. Uitkomsten samenspraak / Prioritering Uit het onderzoek “Ranking the spot” is een duidelijke top 4 gebleken van wat bewoners belangrijk vinden in hun wijk: 1. veiligheid 2. schone buurt 3. groen in de wijk 4. verkeersveiligheid De overige aspecten (5 t/m 10) over wat men belangrijk vindt, ontlopen elkaar niet veel maar scoren wel substantieel lager dan de top 4. Ten aanzien van wat bewoners als kansrijk zien in het Oude Centrum is een duidelijke top 3 gebleken: 1. openbaar groen 2. evenementen op de grachten 3. ambachtelijke ondernemers De overige aspecten (4 t/m 10) over wat men kansrijk vindt, ontlopen elkaar niet veel maar scoren wel substantieel lager dan de top 3. In de verschillende aandachtsgebieden zijn geen wezenlijk andere resultaten gevonden. Wel zijn er een aantal opmerkelijke verschillen aangetroffen tussen mannen en vrouwen, welke overigens van ondergeschikt belang zijn voor over-all beeld van de resultaten. Van de ruim 300 respondenten hebben in 174 personen de moeite genomen om de plattegrond hun meeste prettige en onprettige plek in de wijk te markeren. Uit de cartotool blijkt een grote rode zone (: onprettig) rondom de Doubletstraat en een groene zone (: prettig) aan de Dunne Bierkade, Rabbijn Maarsenplein en de Spijkermakersstraat. Opmerkelijk is dat een aantal plekken zowel positief als negatief wordt ervaren, waaronder het Helena van Doeverenplantsoen en de Boekhorststraat. Opvallend is dat uit de aanvullende vragen een grote interesse blijkt naar de uitkomsten van het onderzoek en het vervolg van een verdere aanpak. Maar liefst 207 personen (62,7%) hebben aangegeven graag op de hoogte te willen blijven, 57 personen (17%) willen zelf iets doen voor hun buurt en 82 personen (25,2%) hebben aangegeven misschien iets te willen doen voor hun eigen buurt. 20
5.
Activiteiten 2016-2019
1. Bewonersbetrokkenheid Het is van belang om de “Haagse kracht” onder de bewoners van het Oude Centrum verder te mobiliseren en waar mogelijk te faciliteren onder andere met onderstaande activiteiten: • Oprichten en ondersteunen Buurtpreventieteam. • exploitatie Buurthuis van de Toekomst – De Sprong. Actief betrekken van de basisscholen bij het verbeteren van de voorzieningen in de openbare ruimte Bewonersparticipatie bevorderen van wijkbewoners door bestaande actieve bewoners te koppelen en faciliteren Het stimuleren van samenwerking tussen alle ‘losse’ initiatiefnemers in de wijk Het ondersteunen van de bewonersorganisatie in haar zoektocht naar nieuwe vrijwilligers (die daadwerkelijk zich bezighouden met de uitvoering van initiatieven in de wijk) • Vervolg geven aan wijkschouw naar (kind)onveilige verkeerssituaties. • Versterken zelfbeheer groenvoorzieningen, mogelijk ondersteund door Buurtmannen van Parnassia/REAKT. • Ondersteunen/faciliteren van bewoners (indien gewenst) bij actualisatie ontwikkelingsvisie ”Bijdetijd 2.0”. 2.
Economische ontwikkeling
•
realisatie Loper Oude Centrum – herinrichting openbare ruimte in de Wagenstraat en Stationsweg (als onderdeel van Agenda Oude Centrum). Onderzoek transformatie Boekhorststraat – pilot-project in het kader van Platform 31. Tevens optrekken met Staedion en WOM inzake gemeenschappelijke strategische visie op eigen vastgoed (en indien mogelijk behoud van ambachtelijke ondernemers). versterking evenementen op de gracht (betere inbedding organisatie, vergunningen, benodigde voorzieningen, afstemming omgeving etc.). Aansluiting verbeteren met de winkelzones in de binnenstad Actief betrekken van de winkeliersvereniging bij het verbeteren van de voorzieningen in de Boekhorststraat en stimuleren van ondernemers om actief te participeren bij de ontwikkelingen in de wijk In overleg met Stichting Ondernemers Chinatown Den Haag bezien of in de Wagenstraat (en omgeving) tot een Bedrijveninvesteringszone (BIZ) kan worden gekomen
•
•
3. • • •
Leefbaarheid en veiligheid Voorkomen, monitoren en tegengaan van overlast in het Oude Centrum, specifiek rondom de Doubletstraat en rondom de zorginstellingen in de Wagenstraat. Effectieve integrale handhaving en toezicht op vergunde- en niet vergunde prositutie. Jaarlijks vinden er 600 controles plaats. Aanpak drank, drugs-, horeca en woonoverlast oa door Integrale Handhavingsacties, van het HEIT, een bestuurlijke aanpak en een nauwe 21
• • • •
samenwerking met het Veiligheidshuis op overlastgevende individuen. Voor een gerichte aanpak van overlast is het van belang om de meldingsbereidheid van bewoners te vergroten. Fysieke maatregelen op notoire wildplas locaties Herderstraat (Staedion) en parkeergarage Amsterdamse Veerkade Leefbaarheidsplatform Oude Centrum om actief met bewoners = de voortgang in aanpak te monitoren en te sturen. Procesaanpak Leefbaarheid Oude Centrum – op basis van samenspraak met wijkbewoners. Onderzoek naar terugdringen zwerfvuil (: betere afstemming tussen vuilophaaldiensten en veegploegen, gebruik anti-meeuwzakken, communicatie/preventie maar ook toezicht/handhaving etc.) Doorontwikkelen van het Helena van Doeverenplantsoen tot een klein ‘wijkpark’ voor alle leeftijdsgroepen in de wijk.
22
ZEEHELDENKWARTIER 1.
Karakter van het gebied
Het Zeeheldenkwartier is voor het grootste gedeelte een krachtige wijk. Er zijn veel actieve en creatieve ondernemers en bewoners. De wijk heeft een hoge woningdichtheid, waarbij het oostelijk deel een wat luxer woningaanbod kent dan het westelijk deel, waar in de jaren ’80 een intensieve stadsvernieuwingsoperatie heeft plaatsgevonden. Hierbij is veel sociale woningbouw toegevoegd en is hinderlijke bedrijvigheid uit de wijk verdwenen. Ook is er geïnvesteerd in de kwaliteit van de openbare ruimte. Er is sprake van een gemêleerde bevolkingsopbouw. Er is een goed winkel- en horeca-aanbod (Piet Heinstraat, Zoutmanstraat en Prins Hendrikstraat) met een sterk specialistisch en daarmee onderscheidend karakter. De wijk kent twee pleinen met een buurtgerichte horecafunctie: het Prins Hendrikplein en het Anna Paulownaplein. Er vinden veel markten en evenementen plaats (o.a. Zeeheldenmarkt en Zeeheldenfestival), die voortkomen uit de wijk zelf. Er zijn in deze wijk geen grote stedenbouwkundige veranderingen te verwachten.
2.
Opvallende zaken Zeeheldenkwartier
Het Zeeheldenkwartier is een wijk die aantrekkelijk is voor bewoners én ondernemers. Een deel van de wijk is beschermd stadsgezicht. De waardering van de wijk door bewoners is de hoogste van het stadsdeel Centrum. Er is (relatief) veel bewonersparticipatie. Bewoners zijn alert op de kwaliteit van de openbare ruimte. Er is een spanningsveld tussen de wens van bewoners om rustig te wonen en het karakter van een bruisende binnenstadswijk met veel horeca, terrassen en coffeeshops. Sommige bewoners willen meer aanbod voor kinderen en jongeren, anderen vrezen overlast. De openbare ruimte is voldoende op niveau. Door de hoge woningdichtheid is de druk op de openbare ruimte wel groot, er is weinig openbaar groen. Het voorzieningenniveau is voldoende. Er wordt echter nog niet volledig voldaan aan de behoefte aan spel- en speelvoorzieningen, al is er de laatste jaren fors door de gemeente hierin geïnvesteerd. In de delen van de wijk waar sociale woningbouw staat zijn problemen (sociaal, leefbaarheid, veiligheid) die vergelijkbaar zijn met wijken die aandacht krijgen binnen de nieuwe wijkaanpak. Er is weinig verbinding tussen het rijkere en het armere deel van de wijk. De participatie van bewoners die wonen in een sociale huurwoning is laag. Voor een gezonde economie in de wijk is het nodig dat de winkelstraten zich verder ontwikkelen. De markten, het Zeeheldenfestival en de Zeeheldentuin zijn mooie trekpleisters in de wijk. Een tekort aan parkeerplaatsen en fietsenoverlast vormen op enkele plekken een knelpunt. Maar de geplande verbeterde fietspadroutes door de wijk dragen bij aan verbetering van de infrastructuur en een goede bereikbaarheid.
23
3.
Prioriteiten 2016-2019 Zeeheldenkwartier
Aan de hand van de gemaakte analyses en overleggen met wijkbewoners en ondernemers en partners in de wijk, zijn de volgende prioriteiten voor de komende vier jaar benoemd. 1. Leefbaarheid en veiligheid
Veiligheid is een basisvoorwaarde voor een aantrekkelijke wijk. De veiligheidsaanpak krijgt de komende jaren vorm en inhoud langs de door gemeenteraad geprioriteerde sporen in het Integraal Veiligheidsplan 2015-2018. Dit betekent dat in de gebiedsprogramma’s concreet de volgende thema’s prioriteit hebben: woninginbraak, criminele- en overlastgevende groepen, aanpak van drank- en drugsoverlast. Verkeersveiligheid. De straten in de wijk zijn vaak nauw en druk, er zijn knelpunten rondom scholen en er is overlast van dubbel parkeren en te veel fietsers en scooters op de stoep. Handhaving. Er zijn klachten over onvoldoende handhaving. Daarbij moet rekening worden gehouden met uiteenlopende opvattingen over wat in de wijk acceptabel is en wat niet. Fietsoverlast (zwerf- en weesfietsen, (niet toegestane) stalling) en inbraakpreventie zijn punten van aandacht. Behoud en uitbreiding van groen in de wijk. De gebieden Jennyplantsoen e.o., Elandplein e.o. en Zorgvlietstraat vragen om aandacht met betrekking wonen, werk, inkomen en overlast. 2. Wonen
Het Zeeheldenkwartier is een gewilde woonwijk. Delen van de wijk blijven echter qua woonkwaliteit achter, met name de straten met veel sociale huurwoningen. Bij een deel van de particuliere woningvoorraad dreigt verloedering door achterstallig onderhoud. Het overkoepelende doel is om de woningkwaliteit op peil te houden. Gemeente en bewoners(organisatie) hebben hierbij hun afzonderlijke verantwoordelijkheid. 3. Jongeren Er zijn weinig voorzieningen voor jongeren in het Zeeheldenkwartier. In samenwerking met de partners in de wijk wordt gezocht naar geschikte locaties waar voorzieningen kunnen worden gerealiseerd De aanpak van jongerenoverlast wordt voortgezet. Met de instelling van een jongerenraad wordt getracht jongeren meer dan nu bij (ontwikkelingen in) de wijk te betrekken. De samenwerking met basisscholen op het gebied van vroegtijdig signaleren en doorverwijzen van problematische kinderen wordt versterkt.
24
4. Economie Samen met BIZ Zeehelden ontplooien we initiatieven om het economisch potentieel in de wijk verder te versterken. Het gaat niet zozeer om meer aanbod, maar wel om het verhogen van kwaliteit en diversiteit. Het is belangrijk om het evenwicht te bewaken tussen woon- en horecafuncties in de wijk. 5. Versterken sociale cohesie De bewoners van de sociale huurwoningen, overwegend migranten, zijn op dit moment niet of nauwelijks aangehaakt bij de vele initiatieven van bewoners in de wijk. De sociale scheiding in de wijk is zichtbaar. De ambitie is om dit te doorbreken. Initiatieven gericht op de bovenstaande vijf prioriteiten worden gestimuleerd en gefaciliteerd.
4.
Activiteiten 2016-2019 Zeeheldenkwartier 1.
Leefbaarheid en veiligheid
Een aantal verkeersmaatregelen staat op de rol die aandacht vragen vanwege de mogelijke gevolgen voor de leefbaarheid . Tijdens dit werk zal enige mate van overlast onontkoombaar zijn, eenmaal uitgevoerd zullen deze maatregelen een positief effect hebben op de bereikbaarheid, de (verkeers)veiligheid en de aantrekkelijkheid van de wijk voor bewoners, ondernemers en bezoekers. De economische functie van het Zeeheldenkwartier kan hiermee verder worden verstevigd. Een balans moet worden gevonden tussen de verschillende functies van de wijk die soms op gespannen voet met elkaar staan (wonen, recreatie, horeca, spelen). Daarbij staat voorop dat het Zeeheldenkwartier een bruisende binnenstadswijk is en blijft. In zo’n wijk kun je niet de rust verwachten van een woonwijk aan de stadsrand, maar de wijk moet wel leefbaar blijven. Dat betekent dat duidelijke afspraken nodig zijn over wat er wel en niet kan en mag en dat die afspraken ook breed gecommuniceerd en zichtbaar gehandhaafd worden. Bewoners en ondernemers worden bij het maken van die afspraken betrokken en praten dus mee over handhavingsprioriteiten. Belangrijke onderwerpen voor de wijk: horeca, terrassen, coffeeshops, foutparkeren en fietsen/brommen op de stoep, bouwactiviteiten en spel- en speelvoorzieningen. Samen met bewoners, bedrijven en partners worden plannen van aanpak gemaakt en uitgevoerd voor het verminderen van de overlast op verscheidene locaties. Met de wijk worden afspraken gemaakt over het behoud van het bestaande groen en het zo mogelijk uitbreiden daarvan, waarbij ruimte wordt gegeven aan en aangesloten wordt op initiatieven van bewoners. Bezien wordt wat de mogelijkheden zijn om de parkeerdruk binnen aanvaardbare grenzen te houden.
25
2. Wonen
Met corporaties en andere eigenaren wordt bekeken wat de mogelijkheden zijn om te investeren in de kwaliteit van de sociale huurwoningen. We onderzoeken ook de mogelijkheden om particuliere eigenaren te stimuleren om hun woning op te knappen en te verduurzamen. Aandacht voor behoud van diversiteit in typen woningen. 3. Jongeren
Een ruimte wordt gezocht voor oudere jeugd. In eerste instantie binnen de Heldenhoek en als dat niet mogelijk of onvoldoende blijkt (ook) op andere plekken. De aanpak van jongerenoverlast wordt voortgezet, waarbij extra inspanning wordt gepleegd om de ouders van de jongeren hierbij te betrekken We zetten ons in voor de totstandkoming van een Jongerenraad, zodat jongeren meer invloed kunnen uitoefenen op ontwikkelingen in de wijk. 4. Economie
Samen met ondernemers, bewoners en andere relevante partijen gaan we verscheidene suggesties uit de wijkbijeenkomsten uitvoeren, bijvoorbeeld: Realiseren van leerplekken in de buurt Aansluiting verbeteren met de winkelzones in de binnenstad Faciliteren van maatschappelijk betrokken zzp-ers, die mede kunnen worden ingezet voor het versterken van initiatieven uit de wijk 5 . Versterken sociale cohesie
Wij stimuleren initiatieven van bewoners(organisaties) en welzijnswerk om de verbinding te leggen tussen de verschillende groepen in de wijk. Het doel is om nieuwe groepen bewoners een actieve bijdrage te laten leveren aan activiteiten in de wijk. Het wijk- en dienstencentrum de Heldenhoek wordt ingericht als kenniscentrum voor alle wijkbewoners. In overleg met de bewonersorganisatie wordt sociale media ingezet om nieuwe groepen bewoners te bereiken.
26
