Film Induced Tourism: Hoe kan een DvT of PTO een film of tv-serie maximaal valoriseren als toeristisch product?

Film Induced Tourism: Hoe kan een DvT of PTO een film of tv-serie maximaal valoriseren als toeristisch product? Studiegebied Handelswetenschappen en Bedrijfskunde Opleiding Bachelor in het Toerisme en recreatiemanagement Academiejaar 2013-2014 Interne begeleider Mevrouw Vicky Van Den Heede Student Jonas Vandenabeele

Howest, Renaat de Rudderlaan 6, 8500 Kortrijk

Film Induced Tourism: Hoe kan een DvT of PTO een film of tv-serie maximaal valoriseren als toeristisch product? Studiegebied Handelswetenschappen en Bedrijfskunde Opleiding Bachelor in het Toerisme en recreatiemanagement Academiejaar 2013-2014 Interne begeleider Mevrouw Vicky Van Den Heede Student Jonas Vandenabeele

Howest, Renaat de Rudderlaan 6, 8500 Kortrijk

Inleiding Ik ben altijd al zowel een filmliefhebber als een toerist geweest. In mijn bachelorproef zag ik de kans schoon om de twee aan mekaar te koppelen door dieper in te gaan op filmtoerisme. In deze bachelorproef ga ik na hoe een dienst voor toerisme of een provinciale toeristische organisatie een film of tv-serie maximaal kan valoriseren. Dit doe ik in de eerste plaats door mijn research paper, die met algemene definities rond film induced tourism en destination branding vanuit de theorie vertrekt. Daarna bekijk ik de internationale best practices in het hoofdstuk Internationale succesverhalen van het film induced tourism. Wanneer ik de internationale best practices heb onderzocht, bekijk ik de huidige situatie in Vlaanderen en enkele Vlaamse cases van film induced tourism. Om dan te eindigen met de kritische succesfactoren. Na de research paper komt mijn projectdossier, waarin ik een handleiding/vorming uitwerk voor een dienst voor toerisme of provinciale toeristische organisatie om een film of tv-serie als toeristisch product maximaal te kunnen valoriseren.

Jonas Vandenabeele

Bachelorproef 2013-2014

Abstract In deze bachelorproef onderzoek ik de impact van films en tv-series op toerisme oftewel film induced tourism. Dit aangezien er zowel op internationaal niveau, als op Vlaams niveau nog niet veel onderzoek gedaan is naar het effect dat films en tv-series op toerisme hebben. Zo kan ik in mijn projectdossier een handleiding uitwerken voor een dienst voor toerisme of een provinciale toeristische organisatie die een film of tv-serie wil valoriseren als toeristisch product. Dit deed ik in mijn researchpaper door literatuuronderzoek en via het internet. Mijn conclusie is dat films en tv-series een duidelijke boost kunnen geven aan het toerisme zowel internationaal als lokaal. Als toeristische dienst of provinciale toeristische organisatie is het dus waardevol om een film te gebruiken en er een strategie rond te bouwen met als doel de naamsbekendheid van je bestemming vergroten en extra toeristen naar je bestemming te brengen.

Jonas Vandenabeele


Verklarende woordenlijst BTA: British Tourist Authority, nu VisitBritain,de grootste overkoepelende toeristische organisatie van Groot-Brittannië (die Engeland, Wales en Schotland omvat). DsvDK: De Smaak van De Keyser F2F of f2f: face to face, staat voor de bevragingswijze waarbij er persoonlijk contact is tussen de ondervrager en de ondervraagde (thefreedictionary.com, 2014). FIT: Film Induced Tourism of Film-Induced Tourism Geholpen naamsbekendheid: is eveneens een begrip uit marktonderzoek. Men spreekt van geholpen naamsbekendheid als de bevraagde de naam van een bepaald product, merk, bestemming, organisatie,… krijgt en dan moet aangeven of hij het product, merk, bestemming, organisatie,… kent. Bijvoorbeeld: “Welke van deze biermerken kent u: Stella, Maes, Jupiler,…?” (Multiscope, 2014). HP: Harry Potter IVV: In Vlaamse Velden LOTR: Lord of the Rings Push- en pullmotivatietheorie: Pull-factoren zijn elementen die de toerist of reiziger in een bepaalde bestemming aantrekken om er naartoe te reizen, zoals een prachtige natuur of bepaalde landmarks. Push-factoren zijn intrinsieke motivaties om te reizen, zoals een nieuwe cultuur leren kennen, zich ontspannen, unieke plaatsen zien die men nog nooit eerder zag,… Redemptieonderzoek: Een redemptieonderzoek peilt naar de deelname aan een bepaalde actie. Wanneer je 100.000 kortingsbonnen uitdeelt en de kortingsbon wordt 1.000 keer gebruikt, dan heeft je actie een redemptie van 1% (Panthera, 2014). Spontane naamsbekendheid: is een fenomeen uit het marktonderzoek. Men spreekt van spontane naamsbekendheid als de bevraagde een bepaald product, merk, bestemming, organisatie,… spontaan als antwoord vermeldt op een algemene vraag zoals “Welke biermerken kent u?” Het eerste merk dat de bevraagde geeft, wordt ook wel top-of-mind genoemd (Multiscope, 2014). TL: Toerisme Limburg Location Scouting: Location scouting is het op zoek gaan naar locaties om te filmen voor de film opgenomen wordt. Zo kan er een beeldenbank aangelegd worden met mogelijke locaties voor scenes. Soms helpt de location scout ook met het aanvragen van een locatie om er te draaien en het legale dat daaraan vasthangt (eHow, 2014).

Jonas Vandenabeele


Inhoudstafel Inleiding ...................................................................................................................... 1 Abstract ...................................................................................................................... 2 Verklarende woordenlijst .......................................................................................... 3 1

Wat is Film Induced Tourism? ............................................................................ 1 1.1 Filmtoerisme is belevingstoerisme ......................................................................... 1 1.2 Geschiedenis van Film Induced Tourism ............................................................... 2 1.3 Vormen van Film Induced Tourism ......................................................................... 2 1.3.1 On-location ............................................................................................................ 2 1.3.2 Off-location ............................................................................................................ 3 1.3.3 One-off filmtoerisme .............................................................................................. 4 1.3.4 Andere vormen ...................................................................................................... 4 1.4 Impact van Film Induced Tourism ........................................................................... 5 1.5 Film Induced Tourism en destination branding ..................................................... 5 1.6 Filmtoerisme en marketing ...................................................................................... 7 1.7 Conclusie ................................................................................................................... 8

2

Internationale succesverhalen van film induced tourism ............................... 9 2.1 Inleiding ..................................................................................................................... 9 2.2 Kenia: The Constant Gardener ................................................................................ 9 2.3 United Kingdom ...................................................................................................... 10 2.3.1 Harry Potter ......................................................................................................... 10 2.3.2 Braveheart ........................................................................................................... 13 2.3.3 Brave ................................................................................................................... 14 2.4 Nieuw-Zeeland ......................................................................................................... 15 2.4.1 Lord of the Rings ................................................................................................. 15 2.4.2 The Hobbit ........................................................................................................... 16 2.4.3 Hobbiton .............................................................................................................. 17 2.5 Conclusie ................................................................................................................. 18

3

Film induced tourism in Vlaanderen ................................................................ 19 3.1 Inleiding ................................................................................................................... 19 3.2 Een korte geschiedenis van films en series met Vlaanderen als set ................ 19 3.3 Vlaamse filmloketten .............................................................................................. 21 3.3.1 Screen Flanders .................................................................................................. 21 3.3.2 Antwerpen ........................................................................................................... 22 3.3.3 Brugge ................................................................................................................. 22 3.3.4 Gent ..................................................................................................................... 24 3.3.5 Oostende ............................................................................................................. 24 3.4 Vlaamse cases van FIT ........................................................................................... 24 3.4.1 Poms.be .............................................................................................................. 24 3.4.2 Film- en tv-themaparken in Vlaanderen .............................................................. 25 3.4.3 In Vlaamse Velden .............................................................................................. 25 3.4.4 Toerisme Limburg: Katarakt en De Smaak van De Keyser ................................. 27

Jonas Vandenabeele


3.4.5 Vergelijking Katarakt, De Smaak van De Keyser en In Vlaamse Velden ............ 33 3.5 Besluit ...................................................................................................................... 34

4

Kritische succesfactoren van het film induced tourism ................................ 35

5

Conclusie ............................................................................................................ 37

6

Lijst van afbeeldingen ....................................................................................... 38

7

Bronnen .............................................................................................................. 39

8

Bijlagen ............................................................................................................... 42

Jonas Vandenabeele


1

Research Paper Film Induced Tourism 1 Wat is Film Induced Tourism? Hudson en Ritchie definiëren film induced tourism (afgekort: FIT) als volgt: “Tourist visits to a destination or attraction as a result of the destination’s being featured on television, video, or the cinema screen” (Hudson & Ritchie, 2006). Dit is een algemene, maar allesomvattende definitie. Iets specifieker is de definitie van Sue Beeton, die een boek schreef over het fenomeen. In haar boek uit 2005 omschrijft Beeton Film Induced Tourism als volgt: “Het is algemeen aanvaard dat de term ‘movie-induced tourism’ verwijst naar het toerisme on-location (op locatie) als gevolg van het succes van een film (of filmset) op een bepaalde plaats. Door de term ‘film induced tourism’ te gebruiken wordt het fenomeen uitgebreid met de media televisie, video en dvd.” (Beeton, 2005, p. 9).1 Alle films, tv-series, en andere fictie bedoeld voor op schermen kunnen twee belangrijke positieve effecten hebben voor een bestemming. Ten eerste kan het aantal reizigers naar een plaats of attractie toenemen, en ten tweede kan het zorgen voor een positief imago van de bestemming. Verder kan een film of tv-serie ook nog andere, bijkomende positieve effecten hebben, zoals een toename in investeerders in de regio (door bijvoorbeeld nieuwe horecazaken te openen).

1.1 Filmtoerisme is belevingstoerisme Filmtoerisme kadert in de algemene trend waarbij de consument op zoek gaat naar een beleving verbonden aan een product. De belevingseconomie is een macrotrend in de marketing. Ook in het toerisme gaat de reiziger meer een meer op zoek naar het authentieke en naar een unieke beleving (Konings, 2006, p. 26) (WES, 2007). Bij ons zijn de producten de film en de filmbestemming, die gezien kan worden als het intenser beleven van een film of tv-serie. Als bezoeker van een filmlocatie probeert de reiziger zich als het ware onder te dompelen in het decor van een verhaal. Dit is de authentieke en unieke beleving waarnaar de vakantieganger op zoek is. Wanneer de locatie niet aan de verwachtingen van de filmtoerist voldoet, dan is de beleving niet voldoende en blijft hij op zijn honger zitten. Anderzijds kan de stelling dat filmtoerisme belevingstoerisme is ook omgedraaid worden, met een kanttekening. De bestemming zorgt er niet alleen voor dat de film intenser beleefd wordt maar ook dat de bestemming intenser beleefd wordt door de film. Dit is echter alleen het 1

Eigen vertaling, naar Beeton uit haar boek Film-Induced Tourism

Jonas Vandenabeele


2 geval wanneer het over het filmtoerisme op locatie gaat, en dus niet bij het bezoeken van een filmset, aangezien deze geen link heeft met de bestemming waar de filmset zich bevindt.

1.2 Geschiedenis van Film Induced Tourism Film Induced Tourism is in feite het jongere broertje van literatuurtoerisme. De eerste pelgrimages in verband met een (gedeeltelijk) fictioneel fenomeen stonden in verband met boeken. Deze vorm van reizen blijft ook vandaag overeind. Er is bijvoorbeeld toerisme als gevolg van het boek The Da Vinci Code, dat eveneens verfilmd werd. Zo denken we ook terug aan de romantiek van Lord Byron en van John Keats in de 18e en 19e eeuw, wier idyllische landschappen, uitvoerig beschreven in hun romans, menig avonturier (ook nu nog altijd) aanzetten tot een zwerftocht naar de plekken beschreven in hun boeken. De panoramische natuurlandschappen worden voor het eerst als het ware verkocht en daarna bezocht in de hoop een (nog) diepere ervaring te beleven dan bij het lezen. Of de lezer wou simpelweg de natuurschoonheid van in het boek te herbeleven, maar deze keer in het echt. Dit kadert eveneens in de zoektocht naar een unieke en authentieke beleving. De essentie van het Film Induced Tourism is dezelfde als bij het toerisme als gevolg van boeken. Het gaat om het ruimtelijke beleven van een locatie of verhaal in de realiteit.

1.3 Vormen van Film Induced Tourism Er zijn verschillende vormen van Film-Induced Tourism te onderscheiden. Deze komen hieronder aan bod. Voor de indeling baseer ik mij op Sue Beetons boek FilmInduced Tourism (Beeton, 2005).

1.3.1

On-location

On-location filmtoerisme of filmtoerisme op locatie wordt ook wel set-jetting genoemd. Hierin onderscheiden we: Filmtoerisme als belangrijkste reismotivator / filmpelgrimage. Bij filmpelgrimage is het bezoeken van een filmlocatie of filmstudio het belangrijkste doel van de reis. Bij filmtoerisme als secundaire of tertiaire reismotivator is het bezoek van het decor van een film of televisieserie één van de motivaties, maar niet de belangrijkste. Celebrity-filmtoerisme focust op de idolatrie van bekende figuren, waarbij het zover gaat dat personen een reis naar bijvoorbeeld het huis van hun idool ondernemen. Hierbij kan de idolatrie zo ver gaan dat het de belangrijkste reismotivator is, maar het kan eveneens een secundaire motivatie zijn. We kunnen echter het volgende afleiden: wanneer er een reis

Jonas Vandenabeele


3 ondernomen wordt voor een persoon of ster, dan is de kans groter dat de personencyclus zo groot is dat die in veel gevallen evenwel de belangrijkste reismotivator kan zijn. Een mogelijke valkuil voor de bestemming en voor de toerist is het fenomeen van mistaken identities. Ze kunnen bij de toerist voor ontgoocheling zorgen, en voor de bestemming kan dit leiden tot slechte reclame. De mistaken identities zijn een onderdeel van het on-location filmtoerisme. Echter met het verschil dat ze beide berusten op misverstanden, en dat de locatie die de toerist wil bezoeken niet de echte locatie is waar de film is opgenomen. We onderscheiden hierin twee varianten: − −

runaway productions discrepantie tussen echte (gefilmde) en afgebeelde locatie

Beide zijn voorbeelden van verkeerdelijk opgevatte locaties. De toeristen willen een plaats bezoeken waar de film zich zogezegd afspeelt, maar de locatie waar de film opgenomen is, verschilt van de afgebeelde locatie. Bijvoorbeeld: een film speelt zich af in New York, en in de film communiceert men ook dat het over New York gaat, maar is eigenlijk opgenomen in San Francisco. De keuze voor een andere locatie is bij de runaway productions louter uit financiële overwegingen. Dit fenomeen wordt ook wel eens ‘tax shelter’ genoemd. De discrepantie tussen een echte en een afgebeelde locatie kan bijvoorbeeld ook uit een esthetische motivatie voortvloeien. Een concreter voorbeeld vinden we bij de BBC-serie The White Queen. Deze serie bevat Engelse kastelen, maar in realiteit zijn het enkele kastelen in Vlaanderen die werden gebruikt als filmlocatie. Bij The White Queen zou het voordeliger zijn om met een set in het Verenigd Koninkrijk te werken, maar dit doen ze niet. Ze komen dus in Vlaanderen filmen uit esthetische redenen. We spreken dus van een discrepantie tussen de echte en de afgebeelde locatie enkel en alleen uit esthetische overwegingen. Wanneer iemand dus de zogezegde Engelse kastelen uit The White Queen zou willen bezoeken, maar dan vaststelt dat dit niet de kastelen uit de serie zijn, of sterker nog, dat deze helemaal niet bestaan, is er sprake van een mistaken identity. Dit fenomeen heeft een bestemming jammer genoeg niet in de hand. Hoewel het zeker kan helpen om de naamsbekendheid van een plaats te vergroten, is de plaats afgebeeld in de fictie niet te bezoeken op de plaats waar ze zich zogezegd afspeelt. Wanneer een bestemming hiervan op de hoogte is kunnen ze hierop wel anticiperen door eventueel te zorgen voor een alternatief, indien er voldoende vraag is.

1.3.2

Off-location

Bij film studio tours, het eerste onderdeel van off-location film induced tourism, gaat het om het bezoek aan een filmstudio als attractie. Zo kan je bijvoorbeeld in Universal Studios in Hollywood een rondleiding volgen. Jonas Vandenabeele


4 Vervolgens vallen filmthemaparken als toeristische attractie onder off-location filmtoerisme. Zo kennen we bijvoorbeeld allemaal de Disney-attractieparken, die geïnspireerd zijn op de vele karakters van geestelijke vader Walt Disney. Dichter bij huis kennen we het voorbeeld van de Plopsaland-parken, verspreid over het hele land.

Een combinatie van film studio tours en filmthemaparken op dezelfde plaats is eveneens mogelijk.

1.3.3

One-off filmtoerisme

One-off filmtoerisme heeft te maken met eenmalige gebeurtenissen en evenementen rond een film en het toerisme dat deze met zich meebrengen Zo kan een filmpremière op een speciale locatie met een deel van de cast een reden zijn om naar deze première af te reizen. In de Sint-Baafskathedraal in Gent was er een première van Monuments Men. Dit is een film met o.a. George Clooney, waarin het Lam Gods van de gebroeders Van Eyck een grote rol speelt. Filmfestivals zijn ook een voorbeeld van one-off events die voor toerisme kunnen zorgen. Hoe groter het filmfestival, hoe meer internationale gasten het aantrekt. Eén van de bekendste filmfestivals is dat van Cannes, dat een kleine 30 000 bezoekers aantrekt (Metronews.fr, 2013). Voorbeelden van bij ons zijn het Film Festival Oostende (of kortweg FFO) en het filmfestival van Gent, dat omgedoopt werd tot Film Fest Gent. Ten slotte zijn er diverse andere filmevenementen, in feite omvatten ze alle overige evenementen die toerisme genereren . Een voorbeeld hiervan is een Oscaruitreiking, maar evengoed een fandag van een populaire tv-serie, zoals een Thuis- of Flikkendag in Vlaanderen. Kortom, elk evenement dat direct aan een film of tv-serie gelinkt kan worden en een toeristische impact heeft. De toeristen die een dergelijk evenement bijwonen, kunnen zowel dagjesmensen als verblijfstoeristen zijn.

1.3.4

Andere vormen

Wat er in deze paper buiten beschouwing wordt gelaten, zijn non-fictionele tv-programma’s die aanzetten tot reizen. Zo kan het bijvoorbeeld gaan om een informatief of entertainend reisprogramma of een documentaire. Een voorbeeld van een entertainend reisprogramma dat tot toerisme kan aanzetten, is Is ’t nog ver op VIER. Ook kan een documentaire over de jungle van Borneo, die als hoofddoel informeren heeft, tot toerisme naar Borneo motiveren. Volgens de definitie van Hudson en Ritchie behoren deze strikt gezien tot het film-induced tourism. In deze paper focussen we echter enkel op fictionele tv-programma’s en films met een fictionele inhoud.

Jonas Vandenabeele


5

1.4 Impact van Film Induced Tourism Op korte termijn heeft FIT vooral een impact op bezoekersaantallen. Wanneer deze impact positief is, resulteert dit op korte termijn in een stijgend bezoekersaantal in een bepaalde regio ofplaats of van een bepaalde attractie. In de volgende hoofdstukken van deze paper wordt dit aangetoond met cijfermateriaal. Daarnaast is er ook een effect mogelijk op een langere termijn. Een film kan ervoor zorgen dat een plaats meer naamsbekendheid krijgt en het imago (positief of negatief) . Wanneer we spreken over een toename in naamsbekendheid, bereiken we het vakgebied van destination marketing en destination branding. Indirect kan dit ook tot een stijging in bezoekers leiden, al zal het effect hiervan moeilijker meetbaar zijn aangezien de effecten hiervan op langere termijn en erg verspreid zijn. Bij destination marketing worden films steeds vaker strategisch gebruikt om de bestemming een positief imago mee te geven. Destination marketing (of place marketing) verwijst enerzijds naar het strategisch plannen en het bewuste gebruik van publiciteit en marketing om zo business te genereren, bezoekersaantallen te verhogen of immigratie te stimuleren naar een specifieke regio. Anderzijds kan dit evengoed gebruikt worden om de export van deze plaats te verhogen (Nielsen, 2001). Films en tv-series als destination marketing zitten de laatste jaren in de lift, met de bedoeling om een bestemming te promoten. Het is een tool die gebruikt kan worden om een positief imago van een bestemming mee te geven aan de consumenten. Wanneer het imago heel positief is, bestaat de kans dat de daaropvolgende stap een reis ondernemen is. Als dit effectief gebeurt, spreken we van film induced tourism. In dit geval heeft het audiovisuele product actief bijgedragen tot een positieve destination branding en destination marketing.

1.5 Film Induced Tourism en destination branding Zoals eerder in deze paper al aan bod kwam, kunnen we ervan uitgaan dat een toeristische bestemming in een film of tv-serie in vele gevallen een positief effect heeft op het imago van die bestemming. Dit wordt in de volgende hoofdstukken van deze paper aangetoond. Uiteindelijk wordt het beslissingsproces over een reisbestemming gewild of ongewild beïnvloed door beelden en representaties van een bestemming die gecreëerd worden in films en tv-series (Sellgren, 2011, pp. 17-21). In Film-induced tourism: The effect films have on destination image formation motivation and travel behaviour (Sellgren, 2011, pp. 29-31), legt Erik Sellgren uit hoe films en tv-series het imago van een bestemming kunnen beïnvloeden en hoe dit kan leiden tot Film-Induced Tourism. Het onderstaande stappenplan en schema werd bedacht door Erik Sellgren op basis van zijn eerdere literatuuronderzoek.

Jonas Vandenabeele


6

Figure 1 Sellgren, Erik: Film Induced Tourism proces

1 2

3 4

2

Een film of tv-serie wekt associaties op over een bestemming. Deze associaties bestaan voornamelijk uit deze 3 P’s: Place (locatie, landschap,…), Personality (acteurs en de rol die ze spelen) en Performance (het genre, het thema, het verhaal van de film). Deze 3 elementen bevatten een zekere graad van authenticiteit, wat de consument kan weten te boeien, of volledig koud kan laten. Dit is het cognitieve, verstandelijke gedeelte. De 3 P’s en de authenticiteit zorgen voor het imago van een bestemming, voor een bezoek aan de bestemming. Dit imago wordt eveneens beïnvloed door externe, niet aan de tv-serie of filmgerelateerde zaken (zoals bijvoorbeeld reisanekdotes van kennissen of een advertentie voor een bestemming in een tijdschrift). Het imago dat een bestemming heeft, staat voor de “pull-factoren”2. Als een bestemming voor jou “avontuurlijk” is, dan is avontuurlijk een “pull-factor” van die bestemming.

Zie verklarende woordenlijst

Jonas Vandenabeele


7 5

6

7

Je eigen motivatie(s) om te reizen vormt (vormen) de “push-factor(en)”, een voorbeeld hierbij is: je wil een avontuurlijke reis maken omdat je van actie houdt. Er zijn twee mogelijke uitkomsten: a. De push- en pull-factoren matchen voldoende: je onderneemt een reis naar de bestemming. b. De push- en pull-factoren matchen niet (of niet voldoende): je onderneemt geen reis naar de bestemming. Wanneer de filmtoerist een reis onderneemt naar de bestemming van de film of tvserie,dan wordt de filmbestemming bekeken en vormt de bezoeker zijn mening erover. Na het bezoek worden het imago en de associaties van de bestemming versterkt, of bijgesteld.

1.6 Filmtoerisme en marketing Technieken: hoe ‘lokt’ een toeristische organisatie de toerist naar zijn bestemming door een film. Om filmtoerisme beter te begrijpen, moeten we onderzoeken hoe film gemarketteerd wordt. Meer bepaald hoe een film gebruikt wordt ofwel om extra bezoekers te lokken, ofwel om voor een grotere naamsbekendheid te zorgen. Eerst en vooral moet je bestemming een voldoende aantrekkelijk product zijn. Wanneer er onvoldoende toeristische infrastructuur aanwezig is ter plaatse, is het weinig zinvol om een grote marketingcampagne op poten te zetten. Wanneer er genoeg kwalitatief hoogstaande accommodatie is, interessante bezienswaardigheden zijn, je bestemming vlot bereikbaar is,… is het mogelijk om je bestemming door middel van film te promoten. De promotie voor een film of tv-serie kan op verschillende niveaus gebeuren. Het is belangrijk om vooraf te weten welke doelgroep je wil aanspreken op internationaal, nationaal of regionaal niveau. Wanneer je de niveaus bepaald hebt waarop je wil inspelen, kan je op deze niveaus promotie voeren.

Jonas Vandenabeele


8 Onderstaande tabel geeft weer op welke manieren je de verschillende niveaus kan aanspreken, gebaseerd op Beeton’s Film-Inducd Tourism (Beeton, 2005, pp. 77-78). Niveau Internationaal en nationaal

Regionaal

Lokaal Individueel

Promotionele activiteit • • • • • • • • • • •

Reclame in de media (al dan niet betalend) Website van de film, website voor toerisme op nationaal niveau Uitleg in toeristische infokantoren Uitleg in toeristische infokantoren Brochures Vermeldingen op het internet (al dan niet betalend) Reclame in de regionale media Uitleg in toeristische infokantoren Vermeldingen op het internet Brochures (bij lokale accommodatie, handelszaken,…) Vermeldingen in reisgidsen en dergelijke, indien mogelijk gespecialiseerd in filmtoerisme

1.7 Conclusie Het fenomeen film-induced tourism is ontsprongen uit het toerisme waarin literatuur de lezer ertoe aanzet om naar een plaats te reizen. Onder invloed van de nieuwe media in de 20ste en 21ste eeuw ontstond het fenomeen filmtoerisme. Film-induced tourism bestaat in veel vormen, maar de vorm waaraan we ongetwijfeld het eerst denken, is de vorm van het ‘on-location’ filmtoerisme. Een film kan twee grote positieve gevolgen hebben voor een bestemming. Ofwel kan de film zorgen voor extra naamsbekendheid van een plaats, ofwel kan een film zorgen voor extra bezoekers van een plaats, attractie of bestemming.

Jonas Vandenabeele


9

2 Internationale succesverhalen van film induced tourism 2.1 Inleiding Om een beter beeld te krijgen van wat de impact van een film of tv-serie op het toerisme kan zijn, bekijken we enkele internationale succesverhalen van film induced tourism. Een aantal gevallen springen er meteen uit. Denken we bijvoorbeeld aan de Harry Potter-films en The Lord of the Rings. Dit zijn films die iedereen wel kent, zelfs als je ze niet bekeken hebt. Dat ze ook een impact hadden en hebben op het toerisme, wordt aangetoond in dit hoofdstuk. Waar mogelijk gebruikte ik cijfermateriaal om inzicht te geven in de impact van film induced tourism op de naamsbekendheid en de bezoekersaantallen van een bestemming.

2.2 Kenia: The Constant Gardener Kenia heeft een filmloket online dat klaarstaat om binnenkomende aanvragen te behandelen. Dit doen ze via de website www.magicalkenya.com, waarop je nuttige informatie kan vinden over hoe je van Kenia als set voor jouw productie kan gebruikmaken . Op deze website vind je ook een vermelding van het succes vanThe Constant Gardener, een film die opgenomen werd in Kenia (Magical Kenya). De film The Constant Gardener (2005) is oorspronkelijk gebaseerd op het boek van John le Carré. Het verhaal gaat over een weduwnaar die het geheim rond de dood van zijn vrouw probeert te ontrafelen. De film sleepte een Oscar voor beste actrice in bijrol in de wacht. Deze film speelt zich af in Kenia. Veel scènes werden opgenomen in een klein dorpje langs het imposante Lake Turkana. De film toont het land bij momenten van zijn mooiste kant en werd een groot succes. Wat bij Kenia belangrijk is als FIT-bestemming, is het beeld dat men er schept van het land. Hoewel er weinig tot geen cijfers te vinden zijn over de effectieve impact van de vermelde film, is heel belangrijk bij het vormen van een imago over (in dit geval) Kenia. Door het feit dat Kenia bij de meeste mensen weinig spontane beelden oproept, kunnen films als deze daar verandering in brengen. Als er in een film idyllische landschappen en exotische taferelen getoond worden, dan kunnen dit mogelijke pull-factoren zijn om naar Kenia te reizen. Zelfs al is het effect van een film nauwelijks voelbaar of niet meetbaar, toch kan het een heel positief gegeven zijn voor de destination branding of destination imaging van de bestemming. Hierop kan een dienst van toerisme inpikken om meer toeristen naar zijn land te lokken.

Jonas Vandenabeele


10

2.3 United Kingdom Ik bespreek in dit onderdeel drie cases van film induced tourism in The United Kingdom aan de hand van voorbeelden. De drie cases in kwestie zijn de films Brave, Braveheart en Harry Potter. Rond deze films zijn er voldoende gegevens voorhanden om hun impact op het toerisme aan te tonen. 2.3.1

Harry Potter

Harry Potter (afgekort HP) behoeft waarschijnlijk weinig introductie. De succesvolle achtdelige filmreeks, gebaseerd op de zevendelige boekenreeks van de Britse schrijfster J.K. Rowling, scheerde internationaal hoge toppen. Harry Potter vertelt in de zeven delen het verhaal van een jonge wees en tovenaarszoon, die onverwacht in een magische wereld in een strijd tussen goed en kwaad tuimelt. Op het einde van het zevende deel (en de achtste film) triomfeert Harry (het goede) tegenover Voldemort (zijn aartsvijand en verpersoonlijking van het kwade). De eerste film, Harry Potter and the Sorcerer’s Stone, kwam uit in het jaar 2001. Het laatste deel van de verfilmingen, Harry Potter and the Deathly Hallows: Part 2, kwam uit in het jaar 2011. Technieken

De franchising en merchandising legden J.K. Rowling geen windeieren, en ook op toeristisch vlak is succes niet uitgebleven. De Britse toeristische diensten hebben hiervan gretig gebruikgemaakt. Zo heeft Visit Britain bijvoorbeeld op zijn website de top 10 van bekende locaties uit de film opgelijst als reistips. Bij die tien zit het King’s Cross station waar het befaamde (en onbestaande) perron 9 en ¾ zich bevindt (Visit Britain). Harry Potter lokte al veel toeristen, op verschillende plaatsen over de hele wereld. We beginnen met twee off-location voorbeelden. Het eerste voorbeeld, een filmstudiotour, bevindt zich in Londen . Voorbeeld twee is een filmthemapark in Orlando.

Figure 2 - Bron: hopefulinsights.wordpress.com

Dat populariteit van een film en daaruit voortvloeiend filmtoerisme niet enkel in het land van herkomst mogelijk zijn, bewijst The Wizarding World of Harry Potter. Dit is een onderdeel van het Amerikaanse themapark Universal Orlando’s Islands of Adventure in Florida (Universal Orlando, 2014). Het filmloket van Londen stond de productie van de film bij in de zoektocht naar geschikte locaties om te filmen en bood ook tijdens het filmen zelf ondersteuning. In november 2011 lanceerde de British Tourist Authority (BTA) in samenwerking met Warner Bros. een campagne rond Harry Potter in de vorm van een inspiratiekaart. De start van de Jonas Vandenabeele


11 campagne viel samen met de release van de eerste film uit de reeks, dit was op 4 november 2001. De kaart bevatte 32 locaties uit de film of locaties gelinkt aan de film. Er werden 340.000 exemplaren verkocht en de kaart werd op de website 44.000 keer bezocht – alleen al in de laatste twee weken van november (Olsberg SPI, 2007).

Effect

In Londen kan je de Warner Bros-filmstudio’s bezoeken. Dit is een voorbeeld van off-location FIT. Deze attractie krijgt gemiddeld een score van 5 op 5 op TripAdvisor, op 10.258 beoordelingen (geraadpleegd op 27 april 2014). Het publiek is dus duidelijk positief en enthousiast over deze attractie (Tripadvisor, 2014). Volgens de Orlando Business Journal is het economische effect van het aan Harry Potter gewijde deel in het themapark groot. De opening van het aan Harry Potter gewijde deel van het park gebeurde op 18 juni 2010. Universal Orlando meldde datzelfde jaar nog dat de bezoekersaantallen met 20% gestegen waren in vergelijking met het jaar ervoor: van zo’n 9 miljoen bezoekers in 2009, naar 11,2 miljoen bezoekers in 2010. Op financieel vlak was het effect nog frappanter. In het vierde kwartaal dat jaar steeg de omzet met zo’n 81%, goed voor zo’n $359 miljoen in dat kwartaal (Orben, 2014). Dat Harry Potter tot op de dag van vandaag razend populair blijft, bewijst de recent geopende nieuwe attractie van de tovenaar in Universal Orlando. De uitbreiding van één van de Harry Potter-attracties zorgde voor een overrompeling. Het nieuwe stuk was voor de eerste maal te bezoeken en bezichtigen op 8 juli 2014. Hoewel Universal Orlando de bezoekersaantallen nog niet vrijgegeven heeft, meldden lokale media dat er een wachtrij stond van maar liefst 6 uur aan één van de nieuwe rollercoasters (Stein, 2014). Olsberg SPI Consultancy maakte een rapport van hoe films en tv-programma’s het toerisme in de U.K. promootten, in opdracht van UK Film Council, Scottish Screen, EM Media, East Midlands Tourism, Screen East, South West Screen, Film London en Visit London. Het rapport dateert van augustus 2007 en bevat een korte case study van Harry Potter. Toen het rapport gepubliceerd werd, was de vijfde van de acht HP-films net gereleaset. Hieronder bespreek ik enkele locaties uit de film, die door het succes van de film populaire attracties zijn geworden.

Australian High Commission Building

De Australian High Commission in Strand, hartje Londen, is in de HP-filmreeks de thuisbasis van de tovenaarsbank. De imposante inkomsthal van de bank is afkomstig uit dit gebouw in Londen. Na de release van de film werd de bank overspoeld door toeristen, en daarom moest die zijn deuren sluiten voor HP-fans die het gebouw wilden bezoeken (Olsberg SPI, 2007).

Jonas Vandenabeele


12 North Yorkshire Moors Railway

Deze treinroute, met als één van de stations Goathland Station, kwam voor in de films. De oude stoomtrein is erg herkenbaar. In 2001 bedroeg het aantal verkochte tickets 245 000. Dit steeg in 2002 tot 297 000 en in 2004 tot 303 000. Een bevraging toonde aan dat 15% van de bezoekers voor de associatie met HP kwam3 (imdb, 2014) (Olsberg SPI, 2007).

Alnwick Castle

Dit kasteel uit Northumberland figureert in de films als het schoolkasteel Hogwarts (of Zweinstein in het Nederlands) voor Harry en z’n vrienden. De bezoekersaantallen van dit kasteel kunnen we zeker gebruiken om aan te tonen dat de films van Harry Potter voor een toename in het toerisme hebben gezorgd. Het kasteel had in 2001 een bezoekersaantal van 61 000. Na de release van de film, in 2002, steeg dat aantal spectaculair naar 140 000. Dit is een toename van 130% (Insights.org.uk). Door dit succes kreeg Alnwick Castle in 2002 een subsidie van £60 000 toegekend onder het Market Towns Initiative om een Harry Potter Day te organiseren. Dit evenement zou de jaarlijkse kerstmarkt vervangen. Volgens onderzoek dat door Halifax Travel Insurance is uitgevoerd in 2005, zegt 16% van de bezoekers aan Alnwick Castle ernaartoe te gaan door HP. De bezoekersaantallen van de tuinen van het kasteel kenden ook een explosieve groei. Van 13 627 bezoekers in 2001 steeg dit aantal naar een indrukwekkende 359 788 in 2002 en tot 515 813 in het jaar 2003. Dit zijn erg overtuigende en imposante cijfers die zonder twijfel het zogenaamde Potter effect illustreren. Op het moment dat het onderzoek werd uitgevoerd (dit was in 2007), werd de extra opbrengst voor de regio door de films op 9 miljoen pond geschat.

Lacock Abbey

Onder andere de zuilengangen van Lacock Abbey deden dienst als schoolgangen in de films. Ook deed een ruimte dienst als klaslokaal. In de eerste jaren na de release van de film kenden de bezoekersaantallen van de abdij een forse groei. In 2000 bedroeg het bezoekersaantal 55 082, in 2001 was dat al 64 370, om in 2002 te groeien naar 77 348 en om te pieken in 2003 naar 93 137. In 2004 kende de abdij weliswaar een lichte terugval in bezoekers naar 88 884. Dit toont aan dat het succes een piek kent in de eerste jaren na de release, maar erna dan weer begint te dalen.

3

Niet alle bezoekers kwamen (alleen) voor de Harry Potter-films: 38% van de bezoekers kwamen voor Heartbeat, een Britse dramaserie die sinds 1992 tot op heden loopt. Jonas Vandenabeele


13

Glenfinnan Viaduct

Dit spoorwegviaduct in Schotland kwam aan bod in een panoramische scène in de tweede HP-film Harry Potter and the Chamber of Secrets. Waar het bezoekersaantal in 2001 18 000 bezoekers telde , steeg dit naar 22 125 in 2003. In realiteit kan dit cijfer nog hoger liggen, want het gaat hier enkel om de mensen die een toeristisch infokantoor raadpleegden alvorens naar de filmlocatie af te zakken.

2.3.2

Braveheart

Braveheart vertelt het verhaal van een gewone Schotse man in de 14e eeuw die in opstand komt tegen de Engelsen. Deze hadden zijn geheime bruid geëxecuteerd. Mel Gibson speelt hier één van de rollen van zijn leven als William Wallace, de rebel. Braveheart werd uitgebracht in de eerste helft van het jaar 1995. De film toont onder meer de typische Schotse landschappen en de prachtige, ongerepte natuur. Zo is de film nog altijd een mooi uithangbord voor Schotland. Er wordt dan ook tot nu nog gebruikgemaakt van deze reclame. Je kan nog altijd sites vanuit de film bezoeken en er zijn nog toeristische producten rond de kaskraker. Technieken

Stirling is een stad in Schotland, tussen Edinburgh en Glasgow. In 1997 zette de Stirling Initiative er een strategische marketingcampagne op poten. Daarvoor trok men £500 000 uit. Stirling werd onofficieel The Braveheart country genoemd, mede door het Wallacemonument, dat daar staat als symbool voor de Schotse vrijheid. De ambitieuze campagne omvatte reclame in de cinema, advertenties in de pers en een bijlage bij elke verkochte video van Braveheart met de kans een vakantie naar Stirling te winnen. Er werd ook een nieuw beeld van Wallace ingehuldigd, met de inscriptie Braveheart erop. Er zijn nog Braveheart Tours, maar ook Braveheart Scenic Helicopter Tours. De meeste van deze producten worden in en tussen Edinburgh en Glasgow georganiseerd. De film was een groot succes en sleepte vijf Oscars in de wacht, onder andere voor beste make-up en voor beste regisseur. Effect

In het jaar 1995 zag Schotland aankomsten toenemen met 5%, waarmee men het beter doet dan het gemiddelde voor de UK, dat dat jaar 2% bedroeg . Uit een bevraging bij Amerikaanse toeristen in 1996 kwam naar voren dat bij één op vijf de film had meegespeeld in de beslissing om naar Schotland af te reizen.

Jonas Vandenabeele


14 De marketingcampagne van Stirling waarover ik eerder al sprak, kwam er waarschijnlijk na opvallend toegenomen aantallen toeristen in de stad. De toeristische onthaalcentra behandelden 961 218 aanvragen in 1996, in vergelijking met 834 418 in 1995. Volgens Visit Scotland bezocht in 1996 zo’n 80% van de buitenlandse toeristen het Wallace Monument in Stirling ten gevolge van de film Braveheart. Dit aantal ligt een pak hoger dan bijvoorbeeld de cijfers die hierboven bij Harry Potter besproken werden. Dit kan verklaard worden door een kleiner aantal plaatsen dat je kan bezoeken in verband met de film Braveheart in Schotland, in vergelijking met het veel groter aantal verschillende locaties over Harry Potter die je kan bezoeken in Engeland. Het totale aantal bezoekers voor Harry Potter film induced tourism ligt natuurlijk wel veel hoger dan dat voor Braveheart, maar dat voor Braveheart is meer geconcentreerd. Volgens het rapport van Olsberg SPI, steeg het aantal bezoekers aan het Wallace Monument in Stirling na de release van de film van 40 000 naar meer dan 200 000. Er wordt echter niet vermeld over welke tijdspanne. De opbrengsten bij het Wallace Monument lagen in 1993, vòòr de release van de film, op £40.000. Zeven jaar later, in 2000, lagen de inkomsten op £1 miljoen. Dit is ongetwijfeld door de impact van Braveheart. Hoewel, in 2007, toen het rapport opgesteld werd, en de bezoekersaantallen nog steeds hoger lagen dan die van voor de release van de film, was er toch enige terugval te bemerken. In 2002 waren er nog zo’n 160 000 bezoekers, in 2003 nog een kleine 124 000 en in 2004 weer iets minder met ongeveer 115 000 bezoekers (Olsberg SPI, 2007). Hier zien we ook dat het effect afneemt naarmate de tijd vordert na gepiekt te hebben net na de release.

2.3.3

Brave

De film Brave – qua naam toevallig of niet toevallig erg gelijkend op de hierboven besproken film – is een coproductie van Disney en de populaire Pixar Studios. Pixar maakt ondertussen deel uit van Disney. Brave is een animatiefilm, maar hoeft daarom niet aan belang in te boeten als het over film induced tourism gaat. De film dateert uit 2012 en vertelt het verhaal van de roodharige prinses Merida, die een roekeloze keuze maakt en zo voor weerzinwekkend kwaad komt te staan. Met haar pijl en boog rijdt ze het kwaad tegemoet op haar trouwe ros. De setting van het verhaal is Schotland in een ruige tijd vol mystiek en mysterie. Technieken

Visit Scotland en Disney-Pixar hebben samen een marketingcampagne op poten gezet om een joint promotion te doen voor Brave en Schotland. Visit Scotland hoopt door de film £140 miljoen extra inkomsten door toerisme te genereren, dit onder andere door tv- en cinemaspotjes in de UK, Europa en de Verenigde Staten (Visit Scotland, 2012).

Jonas Vandenabeele


15 Visit Scotland stak in samenwerking met Disney een kant-en-klare reis van 9 dagen/8 nachten, A Brave Adventure genaamd, in mekaar, geïnspireerd op de film. Op de website adventuresbydisney.com vind je het volledige programma terug.

Effect

Bij Visit Scotland zelf beweert men alvast dat het positieve effect niet is uitgebleven. Men mat de impact van de film, en aan de resultaten gaf men zelf de naam the Brave effect mee. Aangezien de gegevens van Visit Scotland zelf afkomstig zijn, moeten we voorzichtig omspringen met deze cijfers en zeker in ons achterhoofd houden dat het ons een vertekend beeld kan geven. De Disney/Visit Scotland-reis A Brave Adventure zorgde in 2013 voor 846 bezette kamers in het Kingsmills-hotel in Inverness, dat als hotel deel uitmaakt van de Scotland: A Brave Adventure Tour-pakketreis. Dit was goed voor in totaal 1469 gasten. Deze gasten zorgden voor £158 652 aan inkomsten. In de periodes december 2011 tot juni 2012 en december 2012 tot juni 2013 zag visitscotland.com een toename van ongeveer 41% (van 97 682 tot 137 400) in websitebezoeken ten gevolge van de Brave-film en de Brave-marketingcampagne. Dit mat men aan de hand van sleutelwoorden die Brave-gerelateerd zijn. Daartoe werden de sleutelwoorden “highland”, “archery”, “castle”, “standing stone”, “horse riding” en “movie” gerekend. Punt van kritiek hierop is dat de sleutelwoorden soms te ruim zijn en niet per se Brave-gerelateerd hoeven te zijn. De Brave-website zelf kende 1,7 miljoen bezoekers (Visit Scotland, 2013). Wat een groot publiek is, en dus is er ook meer kans dat van deze 1,7 miljoen bezoekers enkelen hun imago over Schotland bijschaafden, of zin kregen om naar Schotland op reis te gaan.

2.4 Nieuw-Zeeland Nieuw-Zeeland heeft veel geluk gehad met The Lord of the Rings: de succesvolle fantasyboeken- en filmreeks zorgt al jaren voor een extra toestroom van toeristen, en zal dat waarschijnlijk ook nog jaren blijven doen. 2.4.1

Lord of the Rings

Net als Harry Potter, is de Lord of the Rings-trilogie alom bekend. De filmfamilie werd onlangs nog uitgebreid met de Hobbit-trilogie, waarvan het laatste deel tot op heden nog niet is uitgebracht (de eerste twee delen wel). The Hobbit en de Lord of the Rings-verfilmingen zijn gebaseerd op de boeken van de fantasyschrijver J.R.R. Tolkien.

Jonas Vandenabeele


16 Nieuw-Zeeland profiteerde duidelijk van The Lord of the Rings (of afgekort LOTR) en profiteert tegenwoordig ook van The Hobbit. De films zorgden voor een onmiskenbare stijging van het aantal internationale aankomsten in Nieuw-Zeeland (Pinchefsky, 2012). Dit wordt bevestigd door cijfers die we kunnen inkijken op de website van Tourism New Zealand. We houden in het achterhoofd dat deze cijfers op de website van toerisme NieuwZeeland zelf verschenen zijn en dus lichtjes positiever voorgesteld kunnen worden dan ze echt zijn. De eerste film uit de LOTR-trilogie werd in 2001 uitgebracht, de tweede film volgde in 2002 en de derde kwam vervolgens in 2003 uit. In 2004 gaf 6% van de toeristen die naar NieuwZeeland kwamen aan dat de LOTR-films één van de hoofdmotivaties vormden van hun bezoek aan het land. Die 6% staat voor 120 000 tot 150 000 bezoekers. 1 procent van de bezoekers gaf zelfs aan dat de films de hoofdreden of de enige reden waren van hun bezoek aan Nieuw-Zeeland. Goed dus voor zo’n 20 000 à 25 000 bezoekers, er is dus sprake van een toename van het nationaal inkomende toerisme. Van 2004 tot en met 2012 bezochten gemiddeld 49 000 bezoekers per jaar één van de bekende locaties van de populaire film (Tourism New Zealand, 2013).

2.4.2

The Hobbit

Bij The Hobbit hebben we concrete cijfers beschikbaar over de impact van het filmcircus dat neerstrijkt in Nieuw-Zeeland. Vermoedelijk is, door het succes van The Lord of the Rings, nu ook het besef gegroeid dat het filmen zelf al een merkbare economische boost geeft. Filmproducent Warner Bros. Pictures gaf enkele cijfers vrij over de consumptie ter plaatse van de filmploeg. Enkele van deze cijfers op een rijtje: − − − − − − −

99 gebouwde sets $ 9.180.000 (was in 2013 gelijk aan €6.000.000) gespendeerd aan constructiemateriaal voor de sets, aangekocht bij lokale doe-het-zelfzaken 6750 binnenvluchten 19 gebouwen geleased 93.000 overnachtingen op hotel 1800 huurwagens 16.000 gepresteerde dagen door Nieuw-Zeelandse acteurs (Warner Bros. Pictures, 2013)

Hieruit kunnen we concluderen dat, als een grote filmproductie ergens neerstrijkt, het zelfs van ondergeschikt belang kan zijn of er later al dan niet toeristische return komt uit de film. Rekening houdend met de economische impact van het maken van een film alleen al, kan het een belangrijke reden zijn om filmploegen naar je bestemming te halen.

Jonas Vandenabeele


17

2.4.3

Hobbiton

Hobbiton was en is de filmset voor de Lord of the Rings-films en eveneens voor de Hobbitfilms. Sinds de release van de eerste LOTR-film werd het voorheen rustige stadje Matamata in Nieuw-Zeeland plots overspoeld door toeristen. In de vroege jaren 2000 kwam Figure 3 - Bron onebigphoto.com (c) Hrund Thorsdottir dat door het succes van The Lord of the Rings. In de vroege jaren 2010 werd die toestroom aan toeristen door het succes van The Hobbit veroorzaakt, dat eigenlijk verder teert op het enorme succes van zijn voorganger. Matamata mat de bezoekersaantallen enerzijds via de Matamata-i-SITE (het toeristische onthaalkantoor van Matamata) en anderzijds rechtstreeks door de bezoeken aan de Hobbitonsite. De Hobbitonsite werd een permanente attractie na het herbouwen van de set voor de opnames van The Hobbit-trilogie. De gegevens hieronder zijn afkomstig van Hobbiton en i-SITE zelf, geraadpleegd in februari 2013, via Tourism New Zealand. Het Matamata i-SITE visitor centre ontving in 2010 (een jaar voor de release van de film, de film werd uitgebracht in december 2001) 51.053 bezoekers. In 2004, het jaar dat alle drie de films in de zalen geweest waren, steeg dit aantal spectaculair tot 367.135 en in het kalenderjaar 2011, een jaar voor de release van The Hobbit, was er een terugval tot 229.425, maar ligt het aantal bezoekers nog altijd erg hoog. The Hobbit: an Unexpected Journey, het eerste deel uit de reeks, werd uitgebracht op het einde van 2012. Dit had opnieuw z’n effect op het toerisme in Matamata. Bij i-SITE ontving men in de piekperiode naar schatting 750 à 800 mensen per dag. Sinds 1 april 2012 heeft de Hobbitonsite zo’n 80.000 toeristen verwelkomd. Met een piek van 10.000 bezoekers tijdens de kerstweek van 2012. Het aantal bezoekers aan de set sinds 2002 bedraagt 300.000.

Jonas Vandenabeele


18

2.5 Conclusie Uit de twee voornaamste en bekendste succesverhalen The Lord of the Rings en Harry Potter kunnen we concluderen dat film induced tourism wel degelijk een serieuze boost aan de bezoekersaantallen van een plaats kan geven. Deze boost blijft echter geen tientallen jaren aanhouden. De jaren na de release van de films is het effect van de film het grootst, na enkele jaren kennen de bezoekersaantallen van de filmlocaties meestal een terugval. Een sequel, of een nieuwe film in de reeks, kan opnieuw een boost geven aan het toerisme, zoals we bij The Hobbit konden waarnemen. Het is ook duidelijk dat films die heel grote successen zijn, zoals onze twee best practices in het hoofdstuk hierboven, met een grote schare fanatieke fans, meer kans hebben om filmtoerisme te induceren. Uit het voorbeeld van The Hobbit zien we ook dat wanneer een hele grote filmproductie bij je neerstrijkt, je al heel veel economische impact kan halen uit het verbruik ervan.

Jonas Vandenabeele


19

3 Film induced tourism in Vlaanderen 3.1 Inleiding In dit hoofdstuk probeer ik de huidige toestand rond het film induced tourism in Vlaanderen en zijn succesverhalen in kaart te brengen. Dit wil ik doen aan de hand van het (jammer genoeg schaarse) cijfermateriaal dat er voorhanden is.

3.2 Een korte geschiedenis van films en series met Vlaanderen als set Hieronder bespreek ik kort enkele producties die Vlaanderen als set gebruikten of volledig Vlaams zijn tout court, en die door hun internationale succes het imago en de naamsbekendheid van Vlaanderen (mogelijk) beïnvloed hebben. Natuurlijk is dit iets wat heel moeilijk meetbaar is. Als Vlaanderen zelf goede producties blijft maken en verder (grote) buitenlandse films kan aantrekken, dan kan dit algemeen gezien alleen maar voor een grotere naamsbekendheid zorgen, en voor een beter imago (daarom niet per se positiever). Op het eind van de fifties is er een eerste notabele filmproductie die neerstrijkt in België. Het gaat over The Nun’s Story, een dramafilm over een koppige vrouw uit een welstellende familie die beslist het klooster in te gaan. Ze ambieert naar Congo te vertrekken om daar tropische ziektes te helpen bestrijden. Die non heette Gabrielle van der Mal en kreeg gestalte door de vertolking van de legendarische Audrey Hepburn. De film bevat beelden uit onder andere Brugge en Froyennes, maar ook van Congo. In 1968 ontvluchtten Hollywoodlegendes Blake Edwards, Julie Andrews en Rock Hudson Parijs om de opnames van de film Darling Lili in België te laten plaatsvinden. De film werd uitgebracht in 1970 en werd genomineerd voor 3 Oscars. De film speelt zich af tijdens de Eerste Wereldoorlog en geeft een draai aan het verhaal van Mata Hari. In 1992 kwam de Vlaamse klassieker Daens uit. Deze film verwierf onder andere internationale bekendheid door zijn Oscarnominatie in de categorie Beste Buitenlandse film. Een Oscar kon de filmploeg echter niet mee naar huis nemen. Regisseur Stijn Coninx werd wel onder andere door het filmfestival in Venetië gelauwerd. In 1998 kwam de filmcrew met onder anderen Isabella Rossellini van de film Left Luggage naar Vlaanderen. Deze film werd grotendeels in Antwerpen opgenomen. Hij gaat over een Joodse au pair die zich ontfermt over een jongen met een verstandelijke handicap. Eind 2007 - begin 2008 was Vlaanderen op televisioneel gebied in de ban van Katarakt. De succesvolle zondagavondfictie rond de fruitteelt in Haspengouw liep van december 2007 tot maart 2008. De reeks gaf een onmiskenbare boost aan het inkeeping toerisme in de streek van Haspengouw. Hier is er sprake van film induced tourism in zijn puurste vorm.

Jonas Vandenabeele


20 In 2008 raakten de films Aanrijding in Moscou en Linkeroever ook internationaal verspreid. Aanrijding in Moscou speelt zich af in Gent, Linkeroever speelt zich af in Antwerpen. 2008 was eveneens het jaar waarin één van de meest succesvolle films in en over Vlaanderen het licht zag. Het gaat over In Bruges. De film speelt zich af in Brugge, zoals de naam doet vermoeden, meer bepaald het Brugge van het hier en nu. Ook al schildert hoofdrolspeler Colin Farrell Brugge af als een doodse plaats waar hij zeker niet wil leven, toch komen de stad en zijn bezienswaardigheden, zoals het Belfort, meermaals heel fotogeniek en toeristisch aantrekkelijk in beeld. In 2011 hadden we opnieuw een Vlaamse productie die veel buitenlandse aandacht vergaarde. De film Rundskop (of Bullhead in het Engels) van Michaël R. Roskam toont het Vlaamse platteland dicht bij Sint-Truiden en heeft ook Oostende als set. Deze film werd, net als Daens, genomineerd voor beste buitenlandse film bij de Academy Awards. In 2012 werd het hartverscheurende The Broken Circle Breakdown, of kortweg TBCB, op ons losgelaten. De film toont delen van Gent, onder andere het Campo Santo-kerkhof en de beruchte en gerenommeerde Gentse kroegen Hotsy Totsy en Damberd. TBCB werd net als Daens en Rundskop genomineerd voor een Oscar beste buitenlandse film, maar greep net als zijn voorgangers naast het beeldje. De film kreeg internationaal echter veel lovende kritieken en sleepte meerdere andere prestigieuze buitenlandse filmprijzen in de wacht. Een Japanse touroperator, ST World, ontwikkelt reizen naar Vlaanderen onder de slogan ‘Touch your heart, breathe the air in which the film was born’-tour. De reis bevat 2 nachten Brugge, 1 nacht Gent en 2 nachten Brussel. Het transport wordt verzorgd door KLM. Natuurlijk is België niet onbekend bij de meeste Japanners, dat weet men in Brugge intussen al. Het feit dat men daar ook van een Vlaamse film gebruikmaakt om meer toeristen naar België te sturen, toont aan dat film induced tourism een actueel fenomeen is (VisitFlanders, 2014).

Figure 2 The Broken Circle Breakdown in Japan

Ook in 2012 werd de film The Expatriate gereleaset. The Expatriate vertelt het verhaal van Aaron Eckhart die als ex-CIA-agent gestationeerd wordt in België. In de film speelt exBondgirl Olga Kurylenko ook mee. Naast Aaron Eckhart op de poster van de film vinden we ook de toren van het Brusselse stadhuis terug. Op het vlak van tv-series bleef het ook niet stil in het jaar 2012. Er werd een samenwerkingsverband opgezet tussen de Amerikaanse kwaliteitszender HBO en de Britse BBC om Parade’s End vast te leggen, een serie over de Eerste Wereldoorlog. De filmlocaties van de film bevinden zich onder andere in West-Vlaanderen en in Antwerpen.

Jonas Vandenabeele


21 In 2013 zakte de BBC nogmaals naar Vlaanderen af om er te draaien, deze keer voor de serie The White Queen. Het verhaal draait weer rond een oorlog, maar dan rond eentje van lang voor de Eerste Wereldoorlog, de War of the Roses in het vijftiende-eeuwse Engeland. De locaties in de film zijn zogezegd Britse kastelen, maar kijkers met een goed oog en wat kennis over België herkennen ongetwijfeld het Gentse Gravensteen. Meerdere locaties in Brugge en Gent dienden als set voor de film. Het meest recent, daterend van 2014, is Monuments Men, een Amerikaanse productie met een sterrencast met onder meer George Clooney. De film verhaalt over kunstroven ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Hier wordt bewezen dat niet alleen onroerend maar ook roerend erfgoed een hoofdrol kan spelen. We hebben het onder andere over het magistrale Lam Gods van de gebroeders Van Eyck. Monuments Men bracht Vlaanderen en, meer bepaald het Lam Gods, onder de aandacht. Niet al het nieuws omtrent deze Amerikaanse film is positief voor Vlaanderen. Zo misliepen we hier bijvoorbeeld de binnenopnames in de Vlaamse kathedralen, doordat er veel te veel toeristen die bezoeken. Een andere reden was dat het filmen ook fiscaal aantrekkelijker was in Duitsland. Dit wordt ook aangetoond in het volgende citaat van George Clooney: […] “De film effectief ook draaien in ons land, was echter onmogelijk: “De kathedralen in Gent en Brugge zijn toeristische trekpleisters, het zou een logistieke nachtmerrie geweest zijn. En om heel eerlijk te zijn: in Duitsland kregen we betere fiscale voorwaarden om te komen filmen. Dus we kozen voor de financieel interessantste locaties.” […] (Verrijcken, 2014).

3.3 Vlaamse filmloketten Op de website van Screen Flanders wordt goed omschreven wat een filmloket doet: een filmloket is het contactpunt voor audiovisuele activiteiten in de Vlaamse regio. Het loket verschaft informatie en assistentie aan filmmakers uit binnen- en buitenland bij location scouting4, productie en postproductie in de hele Vlaamse regio (Screen Flanders, 2014).

3.3.1

Screen Flanders

Screen Flanders is het centrale filmloket voor Vlaanderen en dus de overkoepelende organisatie van alle filmloketten in het Vlaamse Gewest. Voorheen heette dit initiatief Location Flanders, maar midden april 2012 werd dit Screen Flanders onder impuls van minister-president Kris Peeters en minister Joke Schauvliege. Screen Flanders is dus een initiatief van de Vlaamse overheid.

4

Zie verklarende woordenlijst

Jonas Vandenabeele


22 Het doel van Screen Flanders is (internationale) filmproducties aantrekken zodat ze in Vlaanderen hun opnames zouden doen. Dit bewerkstelligen medewerkers door audiovisuele producties, die een deel van hun budget in Vlaanderen spenderen, financieel een duwtje in de rug te geven. Jaarlijks heeft Screen Flanders een budget van 5 miljoen euro ter beschikking, via het Agentschap Ondernemen. Belgische producenten kunnen tot €400.000 steun aanvragen bij Location Flanders. Ze moeten echter wel aan een aantal voorwaarden voldoen voor ze die steun effectief krijgen. Het dossier zelf wordt behandeld door het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF). Verder hebben enkele steden ook hun eigen filmloket, namelijk Antwerpen, Brugge, Gent en Oostende. Daarover meer info hieronder (Screen Flanders, 2014). De laatste grote Vlaamse productie die een beroep deed op Screen Flanders, en de maximumsom van €400.000 toegekend kreeg, was de F.C. De Kampioenen-film. De laatste grote buitenlandse productie was The White Queen, en die productie kreeg dezelfde som toegekend (Screen Flanders, 2014)

3.3.2

Antwerpen

Het filmloket van Antwerpen behoort tot de stad Antwerpen. Ik belde met Ira Guilini, een medewerkster van het Filmloket Antwerpen, om een stand van zaken op te nemen. Bij het filmloket Antwerpen wordt er geen link gelegd met toerisme. De dienst toerisme wordt alleen betrokken wanneer het om een aanvraag voor een toeristische reportage gaat. Het filmloket zelf maakt deel uit van de dienst marketing en communicatie. In het vervolg zou er wel sprake kunnen zijn van een samenwerking met de dienst voor toerisme. Uit de aanvragen van 2013 die ik van mevrouw Guilini kreeg, bleek dat Antwerpen in dat jaar 259 aanvragen kreeg, wat goed is voor in totaal 1068 draaidagen (fotoreportages inclusief). Wanneer we enkel de tv-producties, fictieseries, langspeelfilms en kortspeelfilms overhouden,komen we aan 105 aanvragen, goed voor 763 draaidagen. Wanneer we alle non-fictie daaruit halen (alle tv-producties zoals reality-tv, liveshows,…), komen we op 55 aanvragen, goed voor 477 draaidagen. Dat neemt een aandeel van 45% op alle draaidagen in. Slechts 3 van de 55 aanvragen voor fictie komen uit het buitenland, en deze zijn alle drie afkomstig uit Nederland. Bij de non-fictie, documentaires en reisreportages, zijn er dan wel andere landen die een aanvraag deden bij Antwerpen.

3.3.3

Brugge

Het filmloket of city film office van het stad Brugge is een onderdeel van Toerisme Brugge. En één van de twee filmloketten die onderdeel zijn van de dienst voor toerisme (samen met Oostende). Bij Brugge had ik telefonisch contact met mevrouw Bieke Janssens van het Jonas Vandenabeele


23 filmloket en met de directeur van Toerisme Brugge, de heer Dieter Dewulf. De heer Dewulf lichtte me de werking van het filmloket toe in een telefonisch onderhoud. De heer Dewulf liet me weten dat Brugge een stad is die zonder al te veel moeite te doen meer als voldoende aanvragen binnenkrijgt. Deze aanvaarden ze niet allemaal, ze kiezen ervoor alleen kwalitatieve producties toe te laten. Het feit dat ze meer als voldoende aanvragen krijgen is het gevolg van een zorgvuldig uitgebouwd netwerk van contacten in de filmwereld. Dit netwerk werd gedurende jaren uitgebouwd onder meer door deel te nemen aan filmbeurzen. De contacten kwamen tot stand door deelname aan beurzen (workshops, bestemmingspresentaties) aan Cannes filmfestival, Berlijn Gouden Beer filmfestival en Santa Monica filmfestival. Het zijn die contacten die de laatste jaren enkele grote producties opleverden. In Bruges en P.K. zijn daar twee uitstekende voorbeelden van. De heer Dewulf vertelde me dat In Bruges een groot succes was, en dat het effect ervan nog altijd merkbaar is voor de stad, zo’n 6 jaar later. Jammergenoeg werden en worden er nog altijd geen specifieke cijfers hierover bijgehouden. De heer Dewulf benadrukte dat noch Toerisme Brugge noch het filmloket van de stad Brugge geen financiële steun aanbieden aan audiovisuele producties. Als ze die willen kunnen ze terecht bij Screen Flanders. Zo gebeurt er ook een selectie in kwaliteit. Wanneer er geen financiële beloningen uitgereikt worden aan audiovisuele producties die in Brugge neerstrijken, komen alleen maar producties die écht voor de locatie komen. Dit zorgt er ook voor dat de bestemming authentieker en geloofwaardiger in beeld komt. In Bruges kwam dus tot stand zonder financiële steun van het stad Brugge, dit toont aan dat een kwalitatieve werking van het filmloket ook filmtoerisme kan opleveren, zonder geld in de productie zelf te investeren. In de productie van de film of tv-serie komt het filmloket van Brugge of Toerisme Brugge niet tussen. Dit ligt doorgaans heel gevoelig bij de makers van de film en beperkt hen ook in hun creativiteit. Het filmloket Brugge ontwikkelt ook movie maps met twee doelen: filmtoeristen de kans geven de stad te ontdekken aan de hand van de plaatsen in de films of tv-series en inspiratie bieden aan geïnteresseerde filmen tv-serieproducenten. De movie maps zijn kaarten met fotos van de locaties in de film, aangevuld door quotes van acteurs en extra anekdotes en weetjes. De strategie van het filmloket Brugge is om enkel kwalitatieve producties binnen te halen van hun doelmarkten. Zijnde de buurlanden en bijkomend de BRIC-landen. Op commerciële producten en arrangementen zetten ze minder tot niet in, deze zijn van ondergeschikt belang. Omdat Brugge an sich al genoeg te bieden heeft als toeristische bestemming. Wat je in de film ziet, vind je terug in Brugge en vice versa, er wordt daarom niet veel extra gedaan. Ook omwille van het feit dat de consument tegenwoordig de bouwstenen van zijn vakantie liever zelf wil samenstellen. Naast de movie maps zijn er ook book maps: rond Aspe is er een gelijkaardig fenomeen als bij de movie maps, aangezien Brugge nadrukkelijk aan bod komt in de romans, en deze ondertussen al wereldwijd vertaald en verkocht worden. Dit toont aan dat er naatst film induced tourism nog altijd sprake is van toerisme door boeken, de voorloper van het film induced tourism (Dewulf, 2014).

Jonas Vandenabeele


24 3.3.4

Gent

Bij het filmloket van Gent kon ik niemand bereiken. Verder kon ik ook geen info vinden over de werking van het filmloket Gent.

3.3.5

Oostende

De werking van het filmloket Oostende staat momenteel op een laag pitje. Inkomende aanvragen worden wel nog behandeld indien ze interessant zijn. Het filmloket van Oostende is samen met dat van Brugge één van de twee die deel uitmaken van de dienst voor toerisme. Het filmloket van Oostende is vooral bedoeld om filmcrews naar Oostende te halen, en niet zozeer om het aantal inkomende buitenlandse toeristen aan te zwengelen. Oostende wil vooral overnachtingen en andere inkomsten genereren uit het neerstrijken van een filmcrew in Oostende.

3.4 Vlaamse cases van FIT De lijst van toeristische producten rond film induced tourism in Vlaanderen is geen allesomvattende lijst. Het is erg moeilijk om alle initiatieven in kaart te brengen die ook maar iets te maken hebben met een film of een tv-serie, of die nu een internationale of nationale weerklank hebben . Er zijn zowel privé-initiatieven als initiatieven die vanuit de overheid komen.

3.4.1

Poms.be

Poms is een privaat bedrijf uit Sint-Truiden dat voornamelijk gemotoriseerde voertuigen zoals scooters en vespa’s verhuurt en daarrond arrangementen aanbiedt. Op de website van het bedrijf vinden we een Zuidflank-route, die je langs de locaties van de tv-serie laat rijden. Alhoewel het niet meer op die website terug te vinden is, was er ook een vesparoute met als thema Rundskop. Deze info is nog verwerkt in berichten op verschillende nieuwssites (Sterkendries, 2012). Dit toont aan dat niet enkel initiatieven georganiseerd door de overheid bezig zijn met film induced tourism, maar dat er ook in de privésector een aanbod is. In sommige gevallen is er een samenwerking met een dienst voor toerisme of een provinciale toeristische organisatie mogelijk. Een voorbeeld hiervan zien we als logies uit de privésector deel uitmaken van een In Vlaamse Velden-arrangement (zie verder in dit hoofdstuk).

Jonas Vandenabeele


25 3.4.2

Film- en tv-themaparken in Vlaanderen

In België is het beste voorbeeld van film induced tourism-themaparken alles wat met Plopsaland indoor en outdoor te maken heeft. Hoewel het om een themapark rond verschillende kinderfiguren gaat, mogen we niet uit het oog verliezen dat ook dit film induced tourism is. Studio 100 bouwde al meerdere succesvolle pretparken uit. De bezoekersaantallen van de laatste paasvakantie bewijzen dat ook. Het goede weer zat er echter ook voor iets tussen. In Plopsaland De Panne telde men tijdens de volledige paasvakantie 2014 zo’n 145 000 bezoekers. Dat is de beste paasvakantie tot nu toe, geeft men er zelf aan. Dit waren dus gemiddeld zo’n 9 000 bezoekers per dag (PlopsaFansite, 2014).

3.4.3

In Vlaamse Velden

In Vlaamse velden was een 10-delige Vlaamse zondagavondfictiereeks die van 12 januari 2014 tot 16 maart 2014 liep. Het thema van de serie was de Eerste Wereldoorlog, in het kader van de herdenking 100 jaar Groote Oorlog. De serie speelde zich vooral af in Gent en in de Westhoek, waar het front was. De productie werd verzorgd door Menuet, het productiehuis dat ook Katarakt realiseerde. De provincie West-Vlaanderen investeerde in In Vlaamse Velden, net als de provincie Limburg dat deed in Katarakt. Er werd in totaal € 1 400 000 geïnvesteerd. € 400 000 in geld, en € 1 000 000 in natura door logistieke hulp te bieden en dergelijke. Wat de toeristische promotiecampagne betreft investeerde Toerisme Westhoek € 35 000 en de logiessector droeg haar steentje bij door € 25 000 te investeren via Bron: www.invlaamsevelden.be de verblijfsarrangementen die ze aanboden. Westtoer, Toerisme Westhoek, de provincie West-Vlaanderen en de stad Veurne organiseerden samen de In Vlaamse Velden-dag op 15 maart 2014, naar de gelijknamige tvreeks. Volgens een nieuwsbericht op de In Vlaamse Velden-website lokte dit evenement 8.000 dagtoeristen naar Veurne. (Westtoer, 2014). Ook zijn er 3 fietsroutes rond In Vlaamse Velden ontwikkeld. Deze fietsroutes werden ook in een arrangement gegoten, waarbij een overnachting voor 2 personen, inclusief ontbijt, en het toeristische boek over In Vlaamse Velden horen . Daarbij zijn 18 aan de actie deelnemende B&B’s of hotels uit de Westhoek opgenomen . Het arrangement is geldig tot 20 december 2014 en de richtprijzen variëren. De deelnemende logiesplaatsen zijn terug te vinden op invlaamsevelden.be/logeren-in-het-spoor-van.html (Westtoer, 2014). Net zoals bij Katarakt (zie verder in dit hoofdstuk) werd er voor IVV een inspiratiekaart verspreid. Hiervan werden over 4 maanden tijd 50 000 exemplaren uitgedeeld. Deze waren Jonas Vandenabeele


26 gratis en werden uitgedeeld op beurzen of zijn voorlopig nog gratis ter beschikking bij de diensten voor toerisme in de Westhoek. Ondertussen (eind juli 2014) zijn deze allemaal uitgeput en worden er geen nieuwe exemplaren meer bijgedrukt. Ook gaf men bij Nest-magazine van februari 2014 een pocket verblijfsarrangementen. Daarvan was er ook een overdruk van 10 000 exemplaren, die verspreid werden bij de logiesuitbaters en diensten voor toerisme.

3.4.3.1 Voorlopige impact IVV

De informatie die ik over In Vlaamse Velden ontving, kreeg ik in eerste instantie van mevrouw Aurelia Leyn halfweg mei 2014, regiomedewerker marketing Westhoek bij Toerisme Westhoek en Westtoer. Een tweede maal kreeg ik informatie over In Vlaamse Velden van haar collega met dezelfde functie, mevrouw Valérie Heyman, eind juli 2014 (Heyman, 2014). De verkoop van de fietsroutes IVV bedraagt tot nu toe 13 000 exemplaren per route. Er zijn drie verschillende fietsroutes: er zijn dus al 36 000 fietsroutes verkocht. Deze zijn online te koop of in één van de toeristische onthaalpunten in de Westhoek. Een exemplaar kost €2, wanneer je ze alle drie samen koopt, betaal je €4. Het aantal bezoekers van de website invlaamsevelden.be bedroeg in 3 maanden tijd (januari, februari en maart) net iets meer dan 100 000 unieke bezoekers. In maart bedroeg het bezoekersaantal 34 159, in april viel dit terug naar 4 772 en in mei was dit 4 564. Wanneer de serie afgelopen was, is er een overduidelijke terugval van de bezoekerscijfers. Tijdens de IVV-dag namen 2.500 van de naar schatting 8 000 bezoekers deel aan één van de begeleide autocarritten en wandelingen. Op de IVV-dag werd er ook een enquête afgenomen om te peilen naar de tevredenheid over het evenement. Daaruit blijkt dat iedereen in het algemeen tevreden was over het initiatief. Tijdens de IVV-dag was er eveneens een kleine WO I-markt aanwezig. Daarop stonden verschillende sites en musea over WO I. Uit de enquête blijkt dat ruim 97% de intentie heeft om terug te komen naar de Westhoek. Dit cijfer ligt héél hoog. We houden in het achterhoofd dat mensen na een volledige IVV-dag ietwat positiever antwoorden en dat het aantal mensen mensen dat effectief nog zal terugkeren naar de Westhoek, of één van de musea of sites zal bezoeken, wat lager ligt. Op 16 mei 2014 waren slechts 28 arrangementen geboekt via de In Vlaamse Velden website. Er was op die datum nog geen overzicht van het aantal In Vlaamse Veldenarrangementen dat rechtstreeks bij logiesuitbaters was geboekt, want dit is natuurlijk ook een mogelijkheid. Deze cijfers zullen later nog verschijnen (Leyn, 2014).

Jonas Vandenabeele


27 3.4.4

Toerisme Limburg: Katarakt en De Smaak van De Keyser

Limburg was de fictionele (en reële) thuisbasis van twee succesvolle reeksen op één. Zowel de reeks Katarakt als De Smaak van de Keyser hadden een positieve impact op de bezoekersaantallen en de naamsbekendheid van de streek Limburg als toeristische bestemming. Dit wordt hieronder verder uitgelegd.

3.4.4.1 Katarakt

Katarakt was een 13-delige Vlaamse televisieserie op zondagavond, die van 9 december 2007 tot 2 maart 2008 liep. Het verhaal focust op een fruitbedrijf in slechte papieren. Het bedrijf bevindt zich in Haspengouw en wordt gerund door een familie. Het hoofdpersonage lijdt eveneens aan een oogziekte, vandaar de naam van de serie. Katarakt was een groot succes, dit zowel voor één als voor Toerisme Limburg. De provincie investeerde € 500 000 in de serie. Dit lijkt veel, maar als je weet dat die investering iets meer dan € 3 250 000 extra opbracht, merk je dat dit een heel lucratieve investering is geweest. Niet alleen financieel was de reeks een succes, ook qua naamsbekendheid had de serie een positieve impact. Om te weten hoe groot het succes juist was, deed Toerisme Limburg een marktonderzoek, bestaande uit verschillende kleinere onderzoeken. Van het volledige onderzoek heb ik de samenvattende nota van Kelly Droogmans van de marktonderzoeksafdeling van Toerisme Limburg gekregen ter inzage. De nota dateert van 8 augustus 2008 (Droogmans, 2008).

Bron: showbizzkanaal.skynetblogs.be

We bekijken de verschillende onderzoeken na elkaar in detail.

Katarakt zorgde onder meer voor een grotere seizoenspreiding in het verblijfstoerisme voor Limburg. De tv-serie zorgde in het laag- en tussenseizoen voor een extra omzet van bijna 1,8 miljoen euro. Bijna één op vijf van de verblijfstoeristen gaf aan dat Katarakt van doorslaggevend belang was om in de regio een korte vakantie door te brengen. Bij 1 op 3 was de serie zelfs één van de bijkomstige redenen. De personen die aangaven dat Katarakt van doorslaggevend belang was voor hun reisje, spendeerden meer tijdens hun verblijf, zowel aan logies, als in de restaurants en cafés. Ook kochten ze meer Katarakt-gerelateerde producten, wat vanzelfsprekend is.

Jonas Vandenabeele


28 In de Limburgse fruitstreek namen de overnachtingen met bijna de helft toe, dit waren er 21 283 extra. Ook de logiessector zelf gaf aan dat hij een stijging zag in het aantal overnachtingen ten gevolge van de reeks. Bijna 4 op 10 logiesuitbaters in heel Limburg gaven te kennen dat ze een toename zagen in het aantal boekingen. Dit cijfer neemt campings en logies voor doelgroepen mee in de telling, bijvoorbeeld mensen met een beperking of jeugdcentra. In totaal gaven ze een 3000-tal extra boekingen ten gevolge van Katarakt aan.

Dagtoerisme (onderzoek toerisme Limburg i.s.m. de XIOS Hogeschool)

Ongeveer alle dagjesmensen die naar Limburg trokken ten gevolge van Katarakt, zeggen dat ze nog willen terugkeren. 1 op 2 wil er een nieuwe daguitstap doen, 1 op 4 wil er een korte vakantie doorbrengen in de regio.

Wekelijkse opvolging van informatieaanvragen bij Haspengouwse toeristische infokantoren

Van begin januari tot en met begin mei 2008 registreerden de Haspengouwse toeristische infokantoren 24 890 baliebezoekers die informatie opvroegen over Katarakt. Dit is dus grotendeels wanneer de serie nog loopt, want de serie eindigde op 2 maart 2008. Het gaat over betalende en niet-betalende informatieaanvragen. Via de telefoon kwamen nog eens 1 419 specifieke informatieaanvragen over Katarakt binnen, en per mail waren dat er 5 352. Uit eerder onderzoek van toerisme Limburg blijkt dat 81,1% van de dagbezoekers aan Haspengouw een toeristisch onthaalkantoor bezoekt, en het gemiddelde gezelschap bestaat uit 3,5 personen. Dit leidt tot een schatting van 110 000 dagtoeristen die tijdens de periode januari tot mei 2008 de streek bezochten. Al moeten we ermee rekening houden dat het hier om een schatting gaat en dat het reële getal hiervan kan afwijken. In deze schatting wordt ook geen rekening gehouden met lokale bezoekers en met mensen die in deze periode kwamen, maar zich niet over Katarakt informeerden. Indien dezelfde berekening met alle baliebezoekers gemaakt wordt, dan komt een schatting van in totaal 255 000 dagjestoeristen naar voren. Als we deze hypothese als correct aannemen, dan kunnen we dus zeggen dat een indrukwekkende 43% van de niet-lokale dagjestoeristen in de periode januari tot mei 2008 Haspengouw bezocht ten gevolge van de tv-serie Katarakt (Afdeling Marktonderzoek Toerisme Limburg, 2008). Er werd voor de toeristen een gratis ontdekkingskaart uitgegeven. Een redemptionderzoek van TL en een ander onderzoek van TL in samenwerking met de XIOS Hogeschool peilde naar het succes ervan. 60% van de dagjestoeristen die aanbrachten dat ze de regio bezochten door Katarakt, vermeldde ook deze kaart te gebruiken. Sommige toeristen hadden

Jonas Vandenabeele


29 die ontdekkingskaart al van thuis mee, andere haalden die af op één van de toeristische onthaalpunten, waar ze ook gratis beschikbaar was. De kaart zelf werd positief beoordeeld door de gebruikers, en kreeg gemiddeld een score van 8 op 10. Doordat de kaart gratis verdeeld werd, is het zeker mogelijk dat dit de drempel aanzienlijk verlaagde om naar de streek van de serie af te reizen. Het is een goede vorm van reclame, die zeker meegespeeld zal hebben in de reisbestemmingsbeslissing van vele toeristen. Net als bij In Vlaamse Velden dus is het een tool waar mensen die de serie zagen graag gebruik van maken om de streek van de serie te verkennen in het echt.

Imago (onderzoek door het onderzoeksbureau M.A.S. uit Leuven in opdracht van Toerisme Limburg)

Zie de verklarende woordenlijst voor de definitie van spontane en geholpen naamsbekendheid. De spontane naamsbekendheid van de streek nam duidelijk toe na Katarakt. In juni 2007 gaf 8,4% van de Vlamingen spontaan aan dat men de toeristische regio Haspengouw kend. Onder andere die regio vermeldde men als antwoord op de vraag “Welke toeristische regio’s in Vlaanderen kent u?”. Op dezelfde vraag werd één jaar later meer dan dubbel zoveel “Haspengouw” geantwoord: in juni 2008 verklaarde 17,9 % Haspengouw te kennen. Bij mensen die de reeks volgden, behelst het aantal dat spontaan ‘Haspengouw’ als antwoord gaf zelfs 24,3%. Dit aantal ligt niet spectaculair hoger, maar er is wel degelijk een verschil, namelijk 6,4%. Bij de geholpen bekendheid is er ook een stijging merkbaar. Waar voor Katarakt 64% antwoordde dat men de regio kende, steeg dit na de serie tot 81%. Een stijging van 17% en dus bijna één op vijf mensen in de steekproef. 30% verklaart dat men de regio enkel en alleen kent door het feuilleton Katarakt. Bij de mensen die (bijna) alle afleveringen gezien hebben, bereikt het aandeel van mensen die de regio kennen enkel en alleen door de serie al 53%. Ook de wens om naar de regio af te reizen is gegroeid, waardoor we dus stellen dat de serie een pull-factor is. Zo zei in juni 2008 49% dat de kans eerder groot tot zeer groot was dat men in de komende drie jaar een korte vakantie naar deze streek zou ondernemen, terwijl dit een jaar ervoor slechts 23% was. Men ziet dus een opvallende stijging hierin. De website www.katarakt.tv, die nu niet meer bestaat, had in de periode januari tot mei 2008 meer dan 65 000 bezoekers. Op deze site werden 17 500 Katarakt-routekaarten verkocht.

Jonas Vandenabeele


30 De Smaak van De Keyser

De Smaak van De Keyser was een10-delige Vlaamse fictiereeks die werd uitgezonden van 7 december 2008 tot 8 februari 2009. Onder de naam L’empereur du goût werd de serie vanaf 7 januari 2009 uitgezonden in Franstalig België. De serie is een familiesaga over de drie generaties van de familie De Keyser en hun jeneverstokerij. De thuisbasis van de jeneverstokerij is de provinciehoofdplaats van Limburg, Hasselt (één, 2014). De Smaak van De Keyser is een productie van VRT, één en Caviar en kreeg steun van de Provincie Limburg, Toerisme Limburg en de stad Hasselt (Stad Hasselt, 2014). De serie heeft naar schatting voor €520 000 opgebracht in overnachtingen en andere uitgaven van toeristen.

Initiatieven rond De Smaak van De Keyser

Alle info over de impact van De Smaak van De Keyser is afkomstig uit het rapport van het Kennislabo Toerisme Limburg, daterend van november 2009. Dit kreeg ik toegestuurd van Toerisme Limburg als antwoord op mijn informatieaanvraag. Er werden verscheidene metingen gedaan, onder andere een imago-onderzoek (net zoals bij Katarakt een pre- en postonderzoek), online bevraging aan de bezoekers van de website desmaakvandekeyser.be, face-to-face bevragingen i.s.m. XIOS Hogeschool, opvolging van de boekingen van de arrangementen en maandelijkse peilingen naar de bezoekers bij de logiesuitbaters. De resultaten van de verschillende onderzoeken worden hieronder besproken. Bij Toerisme Limburg waren de initiatiefnemers niet aan hun proefstuk toe. Ongeveer één jaar na Katarakt probeerden ze opnieuw meer toeristen naar Limburg te lokken, deze keer naar Hasselt. Ook wilden ze opnieuw de naamsbekendheid vergroten. Er werden heel wat gelijkaardige acties als voor de serie Katarakt genomen om het toerisme te vergroten. Zo werd er opnieuw een ontdekkingskaart gemaakt. Hiervan werden 100 000 Nederlandstalige exemplaren uitgebracht en 50 000 Franstalige, en deze werden ook gratis ter beschikking gesteld van mogelijke toekomstige bezoekers. Er werd ook een Smaakroute-wandelkaart gemaakt die te koop was voor €4. Dit was inclusief smaakpas en had enkele voordelen bij de partners in stad Hasselt, zoals bijvoorbeeld de degustatie van twee Limburgse streekproducten in de Smaakkamer en een gratis jenever in het Jenevermuseum te Hasselt. Eén van de belangrijkste attracties was de Smaakkamer: deze was niet alleen het decor voor de smaakexperimenten in de jeneverstokerij, maar was eveneens te bezoeken en werd gebruikt als onthaalcentrum voor toeristen. De bezoeker kon er z’n smaak- en stijlprofiel laten analyseren aan de hand van een aantal vragen (Smaak van De Keyser, 2009).

Jonas Vandenabeele


31 Verder werd er een Smaak van De Keyser-boek uitgebracht, dit boek kostte €19,95. Het concept van het boek was “Smaakvol shoppen, eten en slapen in Hasselt, Limburg, Luik, Aken en Maastricht”. Aanvullend werden er nog een Smaak van De Keyser-jenever ontwikkeld, een smaakvolle logiespocket bij Libelle en een Smaak van De Keyser-Bongo-bon (Kennislabo Toerisme Limburg).

Imago-onderzoek

Het imago-onderzoek in opdracht van Toerisme Limburg werd in twee delen uitgevoerd, namelijk een pre- en een post-onderzoek. Het pre-onderzoek gebeurde in oktober 2008, het postonderzoek gebeurde in oktober 2009. Uit het imago-onderzoek met een steekproef van 1000 Belgen bleek dat 5,8% top-of-mind een Limburgse stad, regio of attractie geeft bij de vraag naar hun spontane kennis over toeristische bestemmingen in Vlaanderen. Na het uitzenden van De Smaak van De Keyser waren er meer mensen die spontaan eerst Hasselt opnoemden. Na “fietsen” en “rust” komt Hasselt op de derde plaats naar voren bij de vraag wat Limburg bij hen oproept. Er is geen verschil hierin in de twee verschillende onderzoeken (pre-meting voor de serie en postmeting na de serie). 68% van de Vlamingen ziet Hasselt als een bestemming voor een korte vakantie met activiteiten als shoppen en lekker eten en drinken. Bij de Walen ligt dit cijfer op 29%. Zo’n 50% van de Vlamingen zegt in de komende drie jaar een korte vakantie naar Limburg te ondernemen, bij de Walen is dit ook hier veel minder, namelijk 24%. Bij deze cijfers gaat het om de gemiddeldes van de twee metingen, aangezien die niet veel van elkaar verschilden bij de pre- en postmetingen.

Online bevraging en f2f-bevraging

De online bevraging die men op www.desmaakvandekeyser.be uitvoerde, konden websitebezoekers als link op de webpagina terugvinden. Als je deelnam, maakte je kans op een vakantie in Limburg ter waarde van 100 euro. Het doel van de bevraging was het nagaan van de impact van de tv-reeks op het Limburgs toerisme. 1 590 mensen namen uiteindelijk deel aan deze enquête. 21% van de respondenten bezocht de website om informatie te verzamelen over Limburg met als invalshoek in Limburg op vakantie te gaan, 7% bezocht de website nogmaals nadat men zijn reis naar Limburg ondernomen had. Het overige aantal respondenten bezocht de website louter om informatie te verzamelen. 36% kwam op de website terecht door specifiek naar de serie op zoek te gaan op het internet, 32% klikte door van op de website van één, en 5% bezocht de website naar aanleiding van een artikel dat men in een magazine las.

Jonas Vandenabeele


32 In Hasselt werden 574 passanten bevraagd. Van hen was 29% dagjestoerist, en 21% verblijfstoerist. De verblijfstoeristen bleven gemiddeld 2 nachten. 59% van de verblijfstoeristen was afkomstig uit West- en Oost-Vlaanderen. Wie van verder komt, neemt dus sneller de stap naar overnachten, want het aandeel dagjestoeristen uit West- en OostVlaanderen samen is slechts 16%. 50% van de verblijfstoeristen, 36% van de dagjestoeristen en 34% van de lokale bezoekers hadden de reeks gezien. We kunnen dus voorzichtig stellen dat mensen die omwille van De Smaak van De Keyser naar Hasselt en omstreken reisden, meer dan één dag bleven, en dat er een verband is met de afstand die mensen aflegden om Hasselt te bezoeken. Kwamen ze van verder, dan bleven ze meestal langer (zoals eerder gezegd) en dan is het aandeel van de mensen dat de reeks heeft gezien hoger. ‘Slechts’ één vijfde van de respondenten die de reeks gezien had (zowel de verblijfstoerist, dagjesmensen als lokale bezoekers), kwam ook echt om de plaatsen uit de serie te bekijken. Er waren ruwweg 35 op 173 bevraagden die als toerist naar Hasselt afzakten én die aangaven dat ze de serie gezien hadden. (De toevallige passanten zijn hier buiten beschouwing gelaten). Slechts 4% van alle respondenten was niet op de hoogte dat De Smaak van De Keyser zich in Hasselt en omgeving afspeelde. In de online bevraging gaf 37% van de 71 personen die speciaal naar Hasselt reisden omwille van De Smaak van De Keyser aan, dat dat reeds beslist was na het zien van de eerste aflevering. Een eerste aflevering is dus belangrijk voor de algemene beeldvorming en imagovorming van de streek, als een eerste indruk. 45% “Weet het eigenlijk niet” wanneer men die beslissing genomen had. Van de verblijfstoeristen gebruikte 44% de ontdekkingskaart van DsvDK. Dit aantal kwam neer op 28% bij de dagjestoeristen, en bij lokale bezoekers op 16%. Dit is ook enigszins logisch. Wanneer de mensen voor een periode van langer dan één dag komen, kunnen ze meer activiteiten doen en moeten ze dus ook iets meer plannen. De populairste activiteiten volgens de bezoekers van de website zijn de volgende:

Figure 5 – tijdsinvulling bezoeker Hasselt & omgeving

Alle online respondenten vonden dat hun bezoek zoals verwacht was, of zelfs beter dan verwacht. Niemand vond dat het bezoek niet aan de verwachtingen voldeed. Dit wijst erop Jonas Vandenabeele


33 dat Hasselt een volwaardige toeristische bestemming is, en de draagkracht heeft om aan de vraag te voldoen. Door die hoge tevredenheid dachten alle toeristen er dan ook aan om terug te keren naar Hasselt en omgeving. 69% geeft aan dit zelfs nog binnen het jaar te willen doen. Er werd een pocket gemaakt voor het damesblad Libelle. De pocket meegeleverd bij het weekblad zorgde tot op het moment van het onderzoek voor 349 boekingen, goed voor 1 341 overnachtingen bij 27 verschillende logiesuitbaters. Dit toont aan dat zo’n formule aanslaat en voor extra boekingen kan zorgen.

Opvolging Limburgse Logiessector

In de Limburgse logiessector ondervond men duidelijk de impact van De Smaak van De Keyser. Over een periode van zes maanden ontving de sector 871 info-aanvragen over DsvDK. De topmaand hierbij was februari met 271 info-aanvragen. Er werden 930 boekingen genoteerd ten gevolge van de reeks, waarvan 70% in Hasselt en omgeving. De topmaand hierbij was maart met 309 boekingen. Opvallend is dat het grootste aantal boekingen pas genoteerd kon worden wanneer de serie al afgelopen was.

3.4.5

Vergelijking Katarakt, De Smaak van De Keyser en In Vlaamse Velden

Wanneer we Katarakt, DsvDK en IVV vergelijken, moeten we ermee rekening houden dat er enkele jaren tussen de verschillende series zitten. Het computer-, smartphone-, en daarmee ook internetgebruik zijn nog meer ingeburgerd en alomtegenwoordig in 2014 bij IVV, in vergelijking met 2007-2008. Alle drie de series probeerden een toeristisch luik aan het verhaal te koppelen. Ze hebben alle drie niet alleen het doel om de kijker te ontspannen, maar ook om de kijker tot toerisme en recreatie aan te zetten. Ze willen (film-)toerisme induceren. Twee van de drie series worden ondersteund door Toerisme Limburg, namelijk Katarakt en De Smaak van De Keyser, één door toerisme Westhoek/Westtoer, namelijk In Vlaamse Velden. De drie series gebruikten allemaal een inspiratie- of ontdekkingskaart om de bekendheid van de bestemming te vergroten, en om de serie zo goed mogelijk te valoriseren. Allerlei themaroutes werden ook telkens weer ontwikkeld. Of ze nu voor auto’s , vespa’s, fietsen of voetgangers bedoeld zijn, ze blijven populair. Zo zien we dat er nu al voor In Vlaamse Velden 36 000 fietsroutekaarten verkocht zijn. Bij Katarakt werden er 17 500 routekaarten verkocht. Ook de smaakroute was populair bij de Smaak van De Keysertoeristen in Hasselt, blijkt zowel uit het face-to-faceonderzoek als uit het online onderzoek.

Jonas Vandenabeele


34 De investeringen buiten beschouwing gelaten, kunnen we stellen dat de inkomsten en de impact van Katarakt veel groter dan die van De Smaak van De Keyser waren. Naar schatting waren de inkomsten voor Katarakt €3 520 000, vergeleken met €500 000 voor DsvDK. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat er enige verzadiging optrad bij de kijkers van De Smaak van De Keyser, aangezien de serie niet zo heel lang na Katarakt volgde. Over In Vlaamse Velden zijn er nog geen dergelijke gegevens beschikbaar, omdat de serie nog te recent werd uitgezonden. Alle drie de series zijn zondagavondfictie. We kunnen dus voorzichtig stellen dat zondagavond een goed zendtijdstip is voor een fictiereeks om toerisme te induceren.

3.5 Besluit Het is duidelijk dat ook in Vlaanderen al tv-series toerisme induceerden, hoewel er nog niet veel onderzoek naar gedaan is. Hét grote internationale succesverhaal voor film induced tourism in Vlaanderen, namelijk In Bruges, doet volgens de directeur van Toerisme Brugge nog bij vele buitenlanders een belletje rinkelen, ook al kunnen we dit niet met concrete cijfers aantonen. We kunnen besluiten dat Toerisme Limburg de pionier was in Vlaanderen met de promotie van een toeristische bestemming door een film of tv-serie met Katarakt, de reeks die voor de regio Haspengouw een enorm succes werd. In België is het effect meer op regionaal (Vlaams) niveau, maar dit komt onder meer ook door de gesproken taal van de fictiereeks. De klassieke fietsen wandelroutes “in het spoor van” blijven het goed doen, maar ook voor éénmalige evenementen rond een tv-serie komen er veel mensen opdagen zo was er onlangs nog het voorbeeld van de In Vlaamse Velden-dag die zo’n 8 000 geïnteresseerden lokte..

Jonas Vandenabeele


35

4 Kritische succesfactoren van het film induced tourism De kritische succesfactoren worden ook aangehaald in mijn projectdossier, aangezien deze belangrijk zijn bij het ontwikkelen van een strategie rond film induced tourism. Een film of serie moet een overwegend positief karakter hebben om een positief imago mee te krijgen en makkelijker aan te zetten tot filmtoerisme. Het is eveneens erg belangrijk dat de bestemming een belangrijke rol speelt in de tv-serie of film en zelfs als het ware een personage wordt in de tv-serie of film. Zo is de bestemming prominent aanwezig en is er een grotere kans op filmtoerisme en een grotere naamsbekendheid. Films of series met een trouwe aanhang, zoals Harry Potter en Lord of the Rings, lijken langer de vruchten te plukken van hun succes op toeristisch vlak. Hoe groter de budgetten van de film of serie, hoe meer mensen bereikt kunnen worden met de film, dus hoe meer mensen er ook aan filmtoerisme kunnen doen. De budgetten die in Vlaanderen geïnvesteerd werden door de provincie voor Katarakt en In Vlaamse Velden bedroegen beiden rond een half miljoen euro, en dat lijkt voldoende te zijn voor de Vlaamse markt. De uitzondering bevestigt echter de regel. Toerisme Brugge gooide hoge ogen met In Bruges, waar zij zelf niks in investeerden, dit komt echter niet uit de lucht gevallen. Ze bereikten dit door jarenlang contacten te leggen in de filmwereld onder meer door deelname aan workshops en beurzen vebonden aan filmfestivals. Een terugkerende factor in film induced tourism zijn idyllische locaties. Locaties met een uniek historisch kader (waar Vlaanderen er meer dan genoeg van heeft), andere unieke aspecten of met een heel mooie natuur komen terug in de best practices van het film induced tourism. Wanneer je voor een indrukwekkend beeld kan zorgen is dit meteen een mooi uithangbord voor je locatie. Wees echter niet te snel tevreden en wees kritisch wat er écht de moeite waard is om in beeld te brengen. Promoot deze locaties dan ook bij filmen tvproducenten. Net voor maar vooral tijdens, dat je film of tv-serie in de zalen is of loopt, is het belangrijk om zo veel mogelijk promotie te voeren. Bij alle gevallen van filmtoerisme zagen we een piek op het moment dat de film of tv-serie loopt en een terugval wanneer ze afgelopen is. Daarom is het belangrijk te surfen op de golf van het succes wanneer hij op zijn piek is. Dit kan je doen door gebruik te maken van de klassiek media: reclame in gedrukte pers, reclame op het internet, reclame op tv. Het is zeer mooi meegenomen als je gratis reclame kan genereren door een krant of tijdschrift een artikel over een film of tv-serie en jouw bestemming te laten schrijven. Maar ook door gebruik te maken van de nieuwe sociale media: een leuke facebookpagina, een actieve twitteraccount, enzoverder. Een risico bij film induced tourism is dat de bestemming niet over voldoende draagkracht beschikt. Wanneer een plaats plots overspoeld wordt door een groot aantal toeristen, zonder dat de plaats in kwestie daarop goed voorbereid is, kan dit een grote socio-culturele impact hebben. De vraag moet gesteld worden of er genoeg accommodatie beschikbaar is om zo’n plotse groei op te vangen. Pas op voor verzadiging, bombardeer de kijker niet met meerdere series in dezelfde regio kort na elkaar. Bewaak de kwaliteit van de in beeld gebrachte locaties door bij het filmloket zorgvuldig de producties te selecteren die je groen licht geeft. Als je wil dat je bestemming Jonas Vandenabeele


36 eer aangedaan wordt en vaker bezocht wordt, zorg er dan voor dat er iets unieks en authentieks aan bod komt (Olsberg SPI, 2007). Daarvoor is er een goede samenwerking nodig tussen de dienst voor toerisme en het filmloket. Ideaal is als ze deel uitmaken van één en dezelfde organisatie, zo kan hun beleid volledig op elkaar afgestemd worden, wat in Vlaanderen nu zeker nog niet het geval is.

Jonas Vandenabeele


37

5 Conclusie Film induced tourism is een vorm van toerisme die zijn oorsprong heeft in het toerisme van de literatuur. Er bestaan drie belangrijke vormen van filmtoerisme: on-location, off-location en one-off filmevenementen. Film induced tourism is een gegeven dat effectief een impact heeft op het toerisme naar een bestemming of attractie. Enerzijds zorgt het voor het vormen van een imago rond een bestemming en anderzijds zorgt het voor extra bezoekers. Het blijft echter een grillig fenomeen, omdat het succes van een film niet voorspelbaar is en dit onlosmakelijk verbonden is aan het filmtoerisme. Bij de internationale best practices zagen we dat sommige bezoekersaantallen indrukwekkend de lucht in schoten na de release van een succesvolle film(of filmreeks). Tijdens het draaien van de film en kort erna is er een piek in bezoekersaantallen, daarna kent het succes een terugval. In het geval van de Vlaamse cases zagen we dat er door de fictiereeksen ook een toename was in zowel naamsbekendheid als in bezoekersaantallen. Het is dus zeker nuttig om als bestemming een strategie te ontwikkelen rond een film of tvserie Het is dus aangewezen om te investeren in de filmwerking door kwalitatieve film- of tvproducties voort te brengen met een sterke link naar je locatie om meer toeristen te lokken naar je bestemming. Hoe dit best gebeurt, komt in mijn projectdossier aan bod.

Jonas Vandenabeele


38

6 Lijst van afbeeldingen Afbeelding 1 – pagina 6 Afbeelding 2 – pagina 10 Afbeelding 3 – pagina 17 Afbeelding 4 – pagina 20 Afbeelding 5 – pagina 25 Afbeelding 6 – pagina 27 Afbeelding 7 – pagina 32

Jonas Vandenabeele


39

7 Bronnen Afdeling Marktonderzoek Toerisme Limburg. (2008). Samenvattende nota marktonderzoek Katarakt. Toerisme Limburg, Hasselt. Beeton, S. (2005). Film-Induced Tourism. Clevedon: Channel View Publications. Dewulf, D. (2014, juli 17). Werking filmloket Brugge. (J. Vandenabeele, Interviewer) Droogmans, K. (2008). Samenvattende nota Marktonderzoeken Katarakt. Hasselt: Toerisme Limburg. één. (2014). een.be. Opgeroepen op mei 14, 2014, van Programmas - De Smaak van De Keyser: http://www.een.be/programmas/de-smaak-van-de-keyser/de-smaak-van-de-keyser eHow. (2014). Location Scout Job Description. Opgeroepen op augustus 10, 2014, van eHow: http://www.ehow.com/facts_7240313_job-description-location-scout.html Heyman, V. (2014). Informatie In Vlaamse Velden. Hudson, S., & Ritchie, J. R. (2006). Promoting Destinations via Film Tourism: An Empirical Identification of Supporting Marketing Initatiatives. Journal of Travel Research (44), 387. imdb. (2014). Internet Movie Database. Opgeroepen op April 16, 2014, van Lost in Translation: http://www.imdb.com/title/tt0335266/ imdb. (2014). Internet movie database. Opgeroepen op mei 18, 2014, van Heartbeat: http://www.imdb.com/title/tt0101114/ Insights. (sd). Insights.org.uk Lord of the Rings vs Harry Potter. Opgehaald van Insights: http://www.insights.org.uk/articleitem.aspx?title=Lord+of+the+Rings+versus+Harry+Potter+% E2%80%93+Case+Studies+of+Film+Tourism+in+Action#The books Insights.org.uk. (sd). Opgeroepen op april 25, 2014, van Lord of the Rings vs Harry Potter case studies of film tourism in action: http://www.insights.org.uk/articleitem.aspx?title=Lord+of+the+Rings+versus+Harry+Potter+% E2%80%93+Case+Studies+of+Film+Tourism+in+Action#The books Kennislabo Toerisme Limburg. Impact De Smaak van De Keyser. Hasselt: Toerisme Limburg. Konings, H. (2006). De Stand des Tijds. Tielt: Lannoo. Leyn, A. (2014, mei 16). informatie In Vlaamse Velden. Magical Kenya. (sd). Filming in Kenya. Opgeroepen op April 16, 2014, van http://www.magicalkenya.com/index.php?option=com_content&task=view&id=847&Itemid=3 59 Metronews.fr. (2013, May 25). www.metronews.fr. Opgeroepen op March 27, 2014, van Metronews: http://www.metronews.fr/culture/cannes-2013-les-chiffres-vertigineux-dufestival/mmey!Ib288oscqp6L2/

Jonas Vandenabeele


40 Multiscope. (2014). Begrippen. Opgeroepen op juli 23, 2014, van Multiscope website: http://www.multiscope.nl/kennis/begrippen-m-r.html Nielsen, C. (2001). Tourism and the Media: Tourist Decision-Making, Information and Communication. Melbourne: Hospitality Press. Olsberg SPI. (2007). Stately Attraction How Film and Television Programmes Promote Tourism in the UK. Olsberg SPI. Orben, B. (2014, maart 2011). Bizjournals.com. Opgeroepen op mei 2014, 18, van Orlando Business Journal: http://www.bizjournals.com/orlando/print-edition/2011/03/25/harry-potterworks-magic-on-tourism.html?page=all Panthera. (2014). Redemptie. Opgeroepen op juli 20, 2014, van Panthera Communication & Techhnology: http://www.panthera.nl/index.php/faq/article/redemptie.html Pinchefsky, C. (2012, december 14). The Impact of Lord of the Rings/The Hobbit. Opgeroepen op april 28, 2014, van forbes.com: http://www.forbes.com/sites/carolpinchefsky/2012/12/14/the-impact-economic-and-otherwiseof-lord-of-the-ringsthe-hobbit-on-new-zealand/ PlopsaFansite. (2014, april 21). Nieuws. Opgeroepen op mei 19, 2014, van Plopsa Fansite: http://plopsafansite.be/Nieuws/2014-04-21/succesvolle-paasvakantie-in-plopsaland-depanne-en-plopsa-coo/ Ribbens, M. (2014, februari 10). Film-induced tourism helps boost industry's economic impact, study says. Opgeroepen op mei 2014, van Orlando Business Journal: http://www.bizjournals.com/orlando/news/2014/02/10/film-industry-plays-bigger-rolein.html?page=all Riley, R., Baker, D., & Van Doren, C. (1998). Movie induced tourism. Annals of Tourism Research (25), 919-935. Ritchie, J. B., & Ritchie, R. J. The Branding of Tourism Destinations. Annual Congress of the International Association of Scientific Experts in Tourism. Marrakech. Screen Flanders. (2014). Missie en doelstellingen. Opgeroepen op juli 20, 2014, van Screen Flanders: http://www.screenflanders.be/nl/filmloket/missie-en-doelstellingen Screen Flanders. (2014). Ondersteunde Projecten. Opgeroepen op mei 17, 2014, van Screen Flanders website: http://www.screenflanders.be/nl/screen-flanders/ondersteundeprojecten Screen Flanders. (2014). Screen Flanders. Opgeroepen op mei 20, 2014, van Over ons: http://www.screenflanders.be/nl/screen-flanders/over-screen-flanders Sellgren, E. (2011). Film-induced Tourism: The effect films have on destination image formation, motivation and travel behaviour. Saarbrücken: LAP Lambert Academic Publishing. Smaak van De Keyser. (2009). Smaak van De Keyser. Opgeroepen op mei 16, 2014, van De Smaakkamer: smaakvandekeyser.anaxis.be

Jonas Vandenabeele


41 Stad Hasselt. (2014). Stad Hasselt. Opgeroepen op mei 10, 2014, van Smaak van De Keyser: http://www.hasselt.be/nl/content/1561/smaak-van-de-keyser.html Stein, L. (2014, juli 9). Skift.com: destinations. (W. Dunham, & P. Cooney, Redacteuren) Opgeroepen op juli 16, 2014, van Skift.com: http://skift.com/2014/07/09/new-harry-potterattraction-opens-to-record-crowds-in-orlando/ Sterkendries, H. v. (2012, maart 17). In het spoor van Rundskop. HLN Reizen . België: De Persgroep. thefreedictionary.com. (2014). The Free Dictionary. Opgeroepen op juli 20, 2014, van http://www.thefreedictionary.com/face-to-face Tourism New Zealand. (2013, april 10). TNZ Sector Marketing - Fast Facts. Opgeroepen op mei 2, 2014, van Tourism New Zealand: http://www.tourismnewzealand.com/sectormarketing/film-tourism/fast-facts/ Tripadvisor. (2014). Tripadvisor. Opgeroepen op april 27, 2014, van Warner Bros Studio Tour London: http://www.tripadvisor.nl/Attraction_Review-g2691242-d2147749-ReviewsWarner_Bros_Studio_Tour_London-Leavesden_Hertfordshire_England.html Universal Orlando. (2014). Universal Orlando. Opgeroepen op mei 13, 2014, van Universal's Island of Adventure (r): https://www.universalorlando.com/Theme-Parks/Islands-ofAdventure.aspx Verrijcken, W. (2014, maart 7). Cobra.be. Opgeroepen op april 6, 2014, van Clooney en Co over The Monuments Men: http://www.cobra.be/cm/cobra/film/140307-sa-monumentsmeninterviews Visit Britain. (sd). Visit Britain. Opgeroepen op april 26, 2014, van Travel Tips: http://www.visitbritain.com/en/Travel-tips/Britain-for-kids-and-families/Top-10-Harry-Potterlocations.htm Visit Scotland. (2012). Visit Scotland. Opgeroepen op april 27, 2014, van Media Centre: http://www.visitscotland.org/media_centre/visitscotland_disney_partners.aspx Visit Scotland. (2013). Vist Scotland.org. Opgeroepen op april 18, 2014, van Fortune favours the Brave: http://www.visitscotland.org/media_centre/fortune_favours_the_brave.aspx VisitFlanders. (2014, maart 18). United Colours of Flanders Newsletter. (51) . Brussel: VisitFlanders. Warner Bros. Pictures. (2013, april 10). TNZ Marketing Sector. Opgeroepen op mei 2, 2014, van Tourism New Zealand: http://www.tourismnewzealand.com/sector-marketing/filmtourism/fast-facts/ WES. (2007). Onderzoek Ruimte voor Toerisme en Recreatie in Vlaanderen. Brugge: WES. Westtoer. (2014). In Vlaamse Velden. Opgeroepen op mei 10, 2014, van Logeren in het spoor van: http://www.invlaamsevelden.be/logeren-in-het-spoor-van.html Westtoer. (2014). In Vlaamse Velden. Opgeroepen op mei 10, 2014, van In Vlaamse Veldendag: http://www.invlaamsevelden.be/in-vlaamse-velden-dag.html Jonas Vandenabeele


42

8 Bijlagen

Jonas Vandenabeele


1

Markt / Belfort / Breidelstraat

8 Rozenhoedkaai / Huidenvettersplein / ’t Pandreitje

The market square is the heart of the city where the main arterial roads meet. And yet, at a heigth of 83 metres, the Belfry towers majestically over the square. Climbing the 366 steps of the winding staircase is undoubtedly a challenge but, when you reach the top, the reward is one of the most amazing views and makes all the effort worthwhile.

→ Director Martin McDonagh preps a chase scene with Ken (Brendan Gleeson) and Harry (Ralph Fiennes) in the beautiful market square

Without a doubt, the most photographed spot in Bruges. ‘Rozenhoedkaai’ refers to the numerous stalls selling rosaries that were set up here. Rosaries were made from pieces of ivory and amber that were imported by traders of Eastern Europe. Formerly, this landing stage was called Zoutkaai, Salt Quay. To preserve perishable goods, salt was imported from France and Germany. At the nearby Huidenvettersplein is the 17th-century Tanners’ House. Market square

private locations: 01 terrace of restaurant De Beurze and 03 Bistro ‘t Zwart Huys

→ While Ray prefers the Bruges nightlife, Ken felt a ride on the historic canal Rozenhoedkaai, was a must-see

Rozenhoedkaai

private location: 08 Relais Bourgondisch Cruyce

2 basilica of the holy blood

9 Verversdijk / Spinolarei

On the righthand side of the Gothic City Hall is the Basilica of the Holy Blood. It is a double chapel, with the roman Saint Basil’s Chapel on the ground floor and the Gothic upper chapel upstairs. The relic of the Holy Blood is kept in the upper chappel and is worshipped every Friday. On Ascension Day, every year, the relic is venerated in Bruges’ streets during the Procession of the Holy Blood.

Numerous cloth dyers, who coloured the Flemish cloth, used to live along this canal and in the area. The dye was imported from different parts of Europe.

10 Jerusalem church

private location: 04 restaurant Diligence

3

inner court Gruuthuse

Colin Farrell in action

This former palace of the Lords of Gruuthuse was converted into a museum in 1955. The eclectic mix of exhibits gives us a good picture of everyday life led by the former inhabitants and bourgeoisie in the past. Be sure not to miss the beautiful tapestries, the 500-year old kitchen and the unique praying chapel. From the inner court you have a splendid view on the Church of Our Lady.

4

Groeninge Museum

This museum is a must for every art lover visiting Bruges. It offers a fine collection of 15th - 20th century paintings. The masterpieces by the Flemish Primitives, Jan van Eyck and Hans Memling, to name but a few, are without doubt the highlights of this museum. Also remarkable is the unique collection of works by Flemish expressionists. Here you can also admire Hiëronymus Bosch’s “Last Judgement”. → Ken and Ray (Colin Farrell) search for deeper meaning amongst the medieval art work at the Groeninge Museum

Inner court Gruuthuse

During the flourishing Middle Ages this place served as an inland port where a toll was levied on the goods brought in by ship from Bruges’ outer ports. Here you can also admire the statue of Jan Van Eyck, the famous 15th century Flemish painter. → Ken and Ray talk shop while relaxing in Jan Van Eyckplein

This Municipal Park was laid out in 1850 on the former land of the Monastery of the Friar Minor. In 1935 the park was named after Queen Astrid. The park is generally known as the Botanieken Hof (Botanical Garden).

fish market

In this unique building, dating from the Dutch period, 1815-1830, fresh fish is sold from Tuesday - Saturday. And as the North Sea is only 10 miles from Bruges, you can be sure it’s fresh!

6 Arentshof / knights of the apocalypse / Bonifacius bridge

Jerusalem church

12 botanical garden ‘astridpark’

→ Ray and Ken face off near the children’s playground at the botanical garden ‘Astridpark’

5

yce

Relais Bourgondisch Cru

11 Jan Van Eyckplein

private location: 05 restaurant Cafedraal

The church was built in the 15th century according to the plans of the Holy Sepulchre in Jerusalem and was used in the film instead of the Basilica of the Holy Blood. Worth seeing are the magnificent stained glass windows and the mausoleums of the church founders, Anselmus Adornes and his wife. → Determined to take in all the sights, Ken climbs the stairs to view the relic on dis- play at the Jerusalem Church

Groeninge museum

13

Minnewater

This very romantic site used to be the inland port and landing stage for barges, which provided a regular transport service between Bruges and Gent. The little building houses a sluice-system, from 1519, that regulates the water level in the town.

Jan Van Eyckplein

‘Knights of the Apocalypse’ by Rik Poot, 1987, is an allegoric representation of the earthly horrors of death, war, hunger and revolution. In contrast, the nearby Bonificasius bridge provides an ideal setting for romantic photographs.

7

for sale at the tourist office € 35,00 (48h) € 45,00 (72h)

Groene Rei / Steenhouwersdijk / Peerdenstraat

Along this picturesque site of Bruges you find the Alsmhouse De Pelikaan, founded at the beginning of 1700 for the elderly men and women. On the other side of the canal is the beautiful 19th century pavilion. private locations: 06 B&B Number 11 and 07 Hotel Die Swaene

72h

Groene Rei

48h verantwoordelijk uitgever: Dieter Dewulf, postbus 744, B-8000 Brugge | redactie: City Film Office Brugge | fotografie © Jaap Buitendijk, 2007 Focus Features LLC | plan ©Johan Mahieu | vormgeving: Bruno Gouwy

www.bruggecitycard.be

02

COLIN FARRELL BRENDAN GLEESON RALPH FIENNES

9 11 10 03 10

01

1

01

04

06

7

05

2 08 12 05

07

08 07

5

03

8

09

4 3

06

6

12

SHOOT FIRST. SIGHTSEE LATER.

11

04

13

> For general information about Bruges: Tourist office, Concertgebouw, ‘t Zand t +32 50 44 46 46, [email protected] recommended: visitors guide (€ 2,00) > Events in Bruges: ask for our monthly guide ‘events@brugge’ > www.brugge.be

(it’s in Belgium) FOCUS FEATURES PRESENTS IN ASSOCIATION WITH FILM4 A BLUEPRIMUSIC NT PICTURES PRODUCTI ON IN ASSOCIATION WITH SCION FILMS COLIN FARRELL BRENDAN GLEESON RALPH FIENNES “IN BRUGES” MUSIC PRODUCTION DIRECTOR OF LINE CLEMENCE POESY JEREMIE RENIER CASTINBYG JINA JAYEXECUTICOSTUME DESIGNER JANY TEMIME SUPERVISOR KAREN ELLIOTT BY CARTER BURWELL EDITOR JON GREGORY, A.C.E. DESIGNER MICHAEL CARLIN PHOTOGRAPHY EIGIL BRYLD PRODUCER RONALDO VASCONCELLOS PRODUCED VE BY GRAHAM BROADBENT PETE CZERNIN WRITTEN AND DIRECTED BY MARTIN MCDONAGH PRODUCERS TESSA ROSS JEFF ABBERLEY JULIA BLACKMAN www.filminfocus.com/inbruges

in cooperation with:

Samenvattende nota – Marktonderzoeken Katarakt Kelly Droogmans – Marktonderzoeksafdeling Toerisme Limburg - 8/08/2008 Conclusie Investeren in decortoerisme loont! - Enkel en alleen al in het laag- & tussenseizoen werden er in Haspengouw 34.151 verblijfstoeristen en 255.000 dagtoeristen geschat. De reeks zelf leverde 10.642 extra verblijfstoeristen en 110.000 extra dagjestoeristen op of zorgde voor 40% meer toeristen in de regio. - In het totaal gaven deze extra toeristen gedurende deze periode € 3.266.923 uit. - In vergelijking met de € 500.000 die provincie Limburg direct investeerde in de reeks (en toerisme Limburg indirect investeerde) is dit maar liefst een verhouding van 6,5. - Het effect is bovendien niet van korte duur: Haspengouw is nu spontaan gekend bij bijna één vijfde van de Vlamingen, terwijl dit voor de reeks nog geen één tiende bedroeg. Meer dan 9 op 10 van de aanwezige dagjestoeristen wenst terug te keren voor een tocht door de regio en/ of een daguitstap en/of een korte vakantie en/of een lange vakantie. Meer dan 4 op 5 van de aanwezige verblijfstoeristen beveelt Haspengouw zeker aan familie, vrienden en kennissen aan voor een vakantie. Zo goed als 1 op 2 van de Vlamingen acht de kans in de loop van de volgende 3 jaar een korte vakantie in de regio te ondernemen eerder tot zeer groot. Hoe komen we aan deze cijfers? Om de impact van de TV-reeks Katarakt op het Haspengouws en Limburgs toerisme te kunnen inschatten, organiseerde Toerisme Limburg diverse onderzoeken. Belangrijkste doel van deze onderzoeken is objectief te meten of een dergelijke investering loont. Om een allesomvattend beeld te kunnen maken, werden onderzoeksvragen vanuit diverse insteken benaderd en via diverse bronnen verzameld: dagtoerisme, verblijfstoerisme, imago, … Kerncijfers uit de diverse onderzoeken Verblijfstoerisme (onderzoek M.A.S., in opdracht van Toerisme Limburg) - De tv-serie heeft alleen al voor het laag- en het tussenseizoen een economische impact van bijna 1,8 miljoen euro extra omzet die in de sector in ruime zin wordt gerealiseerd. - Bijna 1 op 5 van de verblijfsgasten geeft aan dat de serie Katarakt van doorslaggevend belang was om in de regio een korte vakantie door te brengen. Bij nog eens 1 op 3 van de verblijfsgasten was de serie van zijdelings belang. - In de Limburgse fruitstreek neemt het aantal toeristische overnachtingen met de helft toe door "Katarakt" (in concreto 21.283 extra overnachtingen of een stijging van 47%, rekening houdend met de gemiddelde gezelschapsgrootte van 2 personen geeft dit 10.642 extra aankomsten of een stijging van 45%). - Personen waarbij Katarakt van doorslaggevend belang blijkt, spenderen beduidend meer dan verblijfsgasten met een andere motivatie om in Haspengouw een vakantie door te brengen. De serie trekt dus niet enkel meer verblijfsgasten aan, ze zorgt ook nog eens voor een economisch interessantere doelgroep. Men besteedt meer aan logies, reca, ..en men koopt een aantal Kataraktgerelateerde producten die de overige verblijfsgasten niet aankopen. - Gemiddeld besteedt een verblijfsgast die aangeeft dat Katarakt van doorslaggevend belang is, €96,77 per nacht. Een verblijfsgast waarbij de reeks niet van doorslaggevend belang is, geeft € 70,66 per nacht uit. Verblijfstoerisme sectorbevraging (maandelijkse online bevraging Toerisme Limburg & kwalitatieve evaluatie bij de Kataraktlogies) - De logiessector gaf eveneens aan extra boekingen ten gevolge van de reeks te ontvangen. Ook buiten de toeristische regio Haspengouw waren er logiesuitbatingen die positieve effecten ondervonden. Bijna 4 op 10 van alle Limburgse logiesuitbatingen (dus incl. campings & logies voor doelgroepen) gaf aan extra boekingen t.g.v. de Tv-reeks te ontvangen. De

-

Haspengouwse logiesuitbatingen maken twee tiende van het totale Limburgse logiesaanbod uit. In het totaal gaven de logiesuitbaters bijna 3.000 extra boekingen t.g.v. Katarakt door. De Katarakt-logies merkten op dat er eind 2007 en begin 2008 beduidend veel vroeger aanvragen voor verblijf binnenkwamen, zelfs voor de start van de serie (vanaf het moment van aankondiging van de serie in diverse media) zagen enkele logies dit effect. Duidelijke piekmomenten in de boekingen waren echter waar te nemen in de maanden april & mei.

Dagtoerisme (onderzoek Toerisme Limburg, in samenwerking met de XIOS-hogeschool) - Praktisch alle dagjestoeristen die naar Haspengouw trokken ten gevolge van de TV-reeks, wensen terug te keren: 1 op 2 wil een nieuwe daguitstap doen, 1 op 4 wil een korte vakantie doorbrengen in de regio. Opvallend is dat bijna 7 op 10 dit nog in 2008 wil doen. - Ongeveer de helft van de bezoekers proeven van streekproducten (dranken en/of gerechten). - Gemiddeld besteedt een dagjestoerist €11,24 per dag, hiervan gaat €3,07 naar drank, €7,01 naar eetwaren en €1,16 naar andere uitgaven. Wekelijkse opvolging informatieaanvragen t.g.v. Katarakt bij de Haspengouwse V.V.V.’s - Vanaf begin januari t.e.m. begin mei registreerden de Haspengouwse V.V.V.’s 24.890 baliebezoekers die gratis of betalende info m.b.t. Katarakt opvroegen, nog eens 34.407 bezochten de kantoren voor algemene info over Haspengouw of de gemeente in Haspengouw. - Telefonisch verwerkten de infokantoren nog eens 1.419 specifieke info-aanvragen m.b.t. Katarakt, per mail waren er 5.352 specifieke info-aanvragen. - Aangezien uit eerder onderzoek blijkt dat 81,1% van de dagjestoeristen in Haspengouw een toeristisch onthaalkantoor bezoekt en een gemiddelde gezelschap bestaat uit 3,5 personen, leidt dit tot een schatting van bijna 110.000 dagjestoeristen die gedurende de desbetreffende periode de regio bezochten. Dit aantal betreft niet de lokale bezoekers en houdt ook geen rekening met dagjesmensen die in de desbetreffende periode kwamen, maar zich niet specifiek m.b.t. Katarakt informeerden. Indien de oefening herhaald wordt met alle baliebezoekers gedurende deze periode, komen we op een schatting van 255.000 dagjestoeristen. Ontdekkingskaart (redemptie-onderzoek Toerisme Limburg & onderzoek Toerisme Limburg, in samenwerking met de XIOS-hogeschool) - Ongeveer 60% van de dagbezoekers die naar de regio komen ten gevolge van de reeks, maakt gebruik van een ontdekkingskaart die men ofwel van thuis meebracht, ofwel afhaalde in een Haspengouws infokantoor. - De ontdekkingskaart is een vrij motiverend instrument: 6 op 10 van de personen die een dergelijke kaart ontvingen, zegt zeker op daguitstap naar de regio te trekken, 4 op 10 zegt zeker op korte vakantie naar Haspengouw te trekken. - De Katarakt ontdekkingskaart werd zeer positief geëvalueerd: globaal kenden de gebruikers een score van 8 op 10 toe, de kwaliteit van de foto's ontving de hoogste score, nl. 8,6 op 10. - Economisch gezien was deze ontdekkingskaart een communicatiemiddel met een hoge toegevoegde waarde: ervan uitgaande dat de helft van de kaarten verdeeld werd naar potentiële toeristen (alvorens ze effectief naar de regio trokken), motiveerde de kaart bijna 30.000 personen om een daguitstap te ondernemen, en 20.000 personen om op vakantie te trekken, wat zich vertaald naar een toekomstige uitgave van meer dan 3 miljoen euro. Imago (onderzoek M.A.S., in opdracht van Toerisme Limburg) - De spontane bekendheid van de toeristische regio Haspengouw bij de Vlaamse bevolking stijgt zeer sterk na de uitzending van de Tv-serie Katarakt. Terwijl in juni 2007 nog net geen één tiende (exact = 8,4%) van de Vlamingen Haspengouw spontaan opnoemde bij de vraag “Welke toeristische regio’s in Vlaanderen kent u?”, is dit in juni 2008 gestegen naar net geen één vijfde (exact =17,9%)! Bovendien ligt deze spontane bekendheid nog hoger bij diegenen van de Vlaamse bevolking die (zo goed als) alle afleveringen gezien hebben: net geen één vierde (exact = 24,3%). - Ook de geholpen bekendheid van de toeristische regio Haspengouw bij de Vlaamse bevolking stijgt zeer sterk: 81% van de Vlaamse bevolking kent de regio na de uitzending van de reeks, t.a.v. 64% van de Vlaamse bevolking voor de reeks.

-

-

30% van de Vlaamse bevolking geeft ook aan dat men de regio louter en alleen kent door de TV-reeks Katarakt. Dit % ligt vanzelfsprekend hoger voor diegenen die (zo goed als) alle afleveringen hebben gezien: nl. 53%. 49% van de Vlamingen acht de kans dat men in de loop van de komende drie jaar een korte vakantie naar Haspengouw zal ondernemen zeer tot eerder groot. In 2007 was dit 23% van de bevolking.

Overige beschikbare gegevens - Ruim 100 verkochte Katarakt-pakketten - Meer dan 65.000 bezoekers op de website www.katarakt.tv gedurende de periode januari t.e.m. mei. - Bijna 17.500 verkochte Katarakt-routekaarten - 3.500 info-aanvragen aan de balie in de Katarakt-info - … Officiële aankomsten overnachtinggegevens 2008 volgens de FOD Economie - Deze gegevens zullen pas beschikbaar zijn in juni 2009, maar dienen op dat moment voor de volledigheid zeker toegevoegd te worden aan deze evaluatie. - De gegevens voor 2007 laten in december 2007 met een relatieve stijging van 27% al een sterke stijging zien t.a.v. december 2006. Meer weten? Contacteer het marktonderzoeksteam van Toerisme Limburg - Mail: [email protected] - Tel : 011/23.74.85 - Post : Toerisme Limburg - Marktonderzoek, Willekensmolenstraat 140, 3500 Hasselt

Smaak van de Keyser Impact November 2009 lijnbriefpapier

Inhoud •

Smaak van de Keyser & Metingen

•

Samenvattend…

•

Imago-meting

•

Smaaktoeristen – –

•

www.smaakvandekeyser.be F2F@Hasselt

Logiessector – –

Pocket Smaakvolle verblijven De Limburgse logiessector

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

Smaak van de Keyser - 10 afleveringen vanaf 8-12-08 • De Smaakkamer: begin december 2008 – 18 oktober 2009 • Ontdekkingskaart: informatie over de serie, de stad Hasselt, het Fort van Eben-Emael, … (100 000 NL - 50 000 FR - gratis) • De Smaakroute: wandelkaart (incl. Smaakpas) met voordelen (5 000 NL – 5 000 FR – € 4) – Bepaling van je stijl-en smaakprofiel in de Smaakkamer – Degustatie van twee Limburgse streekproducten in de Smaakkamer – Gratis jenever in Jenevermuseum – Kans op het winnen van ‘Hasseltbonnen’ • Boek Smaak van de Keyser: smaakvol shoppen, eten en slapen in Hasselt, Limburg, Luik, Aken en Maastricht (€19,95) • De Smaak van de Keyser jenevers • Smaakvolle logies via pocket bij Libelle • Smaak van de Keyser Bongo

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

Smaak van de Keyser - Metingen • Doel = nagaan van de impact van de TV-reeks op het Limburgs toerisme • Diverse metingen = - Imago-meting Pre-meting in oktober 2008 – Post-meting in oktober 2009 Wat roept Limburg op? Vakantie-intentie naar Hasselt?

- Online meting bezoekers www.smaakvandekeyser.be Continue meting vanaf het online gaan tot begin november 2009 Kennis? Intenties? Bestedingen? …

- F2F bevraging i.s.m. XIOS Hogeschool December 2008 – April 2009 Kennis? Bezoekgedrag? Bestedingen? Intenties? …

- Smaakvolle logies Continue opvolging van de boekingsbonnen Aantal boekingen? Herkomst boekers?…

- Limburgse logiessector Maandelijks peiling naar boekingen – December 2008 – Mei 2009 Infoaanvragen t.g.v. de reeks? Boekingen t.g.v. de reeks? …

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

Samenvattend… • Imago-meting geeft aan dat er een positieve houding is t.a.v. Limburg & Hasselt. Ongeveer 50% van de Belgen ziet Hasselt als een bestemming voor een korte vakantie met activiteiten als shopping & lekker eten en drinken. • De reeks had een merkbare impact op het Limburgs toerisme • Vanuit de logiessector hoorden we dat • Er n.a.v. de pocket 1.341 extra overnachtingen werden gerealiseerd • Er in het algemeen 2.631 overnachtingen t.g.v. de reeks gebeurden • Vanuit de consumenten hoorden we dat men gemiddeld aan eten, drinken en andere uitgaven €130,83 per persoon per dag/nacht wordt uitgegeven door de verblijfstoeristen, €77,21 voor de dagjestoeristen en €53,27 voor de lokale bezoekers. • T.g.v. de extra overnachtingen kwam er dus minimaal ruw geschat € 520.000 in de Limburgse economie terecht. • De toeristen zijn zeer positief: een gemiddelde score van 8 op 10 en voor ruim 50% is het bezoek (veel) beter dan verwacht. • De communicatiemiddelen die t.b.v. de reeks werden ontwikkeld, zijn tot slot zeer positief geëvalueerd. Zo vond meer dan negen op tien van de respondenten de informatie op de website nuttig.

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

Imago-meting • Doel = meten van de spontane kennis van Limburg en Hasselt als vakantiebestemming, alsook de perceptie • Opzet = online bevraging van 1.000 Belgen pre meting in oktober 2009 post meting in oktober 2010 • Resultaten = • Bij de vraag naar spontane kennis over toeristische bestemming in Vlaanderen noemt gemiddeld 5,8% van de respondenten als eerst een Limburgse stad, regio of attractie op. • Na het uitzenden van de regio Smaak van de Keyser zijn er een aantal respondenten meer die spontaan Hasselt als eerst opnoemen als toeristische bestemming in Vlaanderen • Na fietsen en rust komt Hasselt als derde item naar voor bij de vraag wat Limburg oproept. Echter geen verschil tussen voor en na het uitzenden van de reeks.

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

Imago-meting • Vervolg resultaten = • Iets meer dan 50% van de Belgen ziet Hasselt als een bestemming voor een korte vakantie met activiteiten als shopping & lekker eten en drinken • Voor de Vlamingen is dit 68% • Voor de Franstaligen 29% • Dit zijn de gemiddelde waarden over de pre en post meting, daar er weinig verschuiving optrad tussen de twee jaren • 40% van de Belgen overweegt op dit moment in de komende drie jaar een korte vakantie in Limburg door te brengen. • Dit is zo voor 50% van de Vlamingen • En voor 24% van de Franstaligen • Ook hier betreft het gemiddelde waarden over de pre en post meting, daar er weinig verschuiving optrad tussen de twee jaren.

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

Online meting bezoekers www.smaakvandekeyser.be • Doel = nagaan van de impact van de TV-reeks op het Limburgs toerisme • Opzet = link naar online bevraging op www.desmaakvandekeyser.be

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

Online meting bezoekers www.smaakvandekeyser.be Profiel van de website bezoekers Profiel van de website-bezoeker

7% 21%

72%

(n=1.590) Ik ben nog niet in Limburg gew eest in het kader van Smaak van de Keyser & ik bezoek louter informatief de w ebsite w w w .smaakvandekeyser.be. Ik ga naar Limburg in het kader van Smaak van de Keyser & ik bezoek hierom de w ebsite w w w .smaakvandekeyser.be Ik ben in Limburg gew eest in het kader van Smaak van de Keyser & ik raadpleeg na dit bezoek nog eens de w ebstie w w w .smaakvandekeyser.be

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

Online meting bezoekers www.smaakvandekeyser.be Hoe kwam men op de website terecht? • Het merendeel van de respondenten ging specifiek op zoek naar informatie van smaak van de keyser (36%) • Vervolgens was er een grote groep die doorklikte via de website van de tv-zender één (32%) • Derde meest voorkomende antwoord was: n.a.v. een artikel dat men in een magazine las (5%)

Vond men de informatie op de website nuttig? • Meer dan 9 op 10 van de respondenten vond de informatie op de website nuttig.

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

Online meting bezoekers www.smaakvandekeyser.be

• Overige vragen waren idem als in de F2Fbevraging en komen in het volgende onderdeel aan bod.

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

F2F bevraging i.s.m. XIOS Hogeschool • Doel = nagaan van de impact van de TV-reeks op het Limburgs toerisme • Opzet = face to face bevraging door studenten XIOS • Resultaten = • Tevreden bezoekers: een score van 8 op 10 en voor ruim 50% is het bezoek/verblijf (veel) beter dan verwacht • Wens om nog eens terug te keren naar Hasselt door de verblijfstoeristen • In wat volgt worden de antwoorden op de respectievelijke vragen getoond • Afwisselend resultaten uit F2F-bevraging & online bevraging

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

F2F bevraging i.s.m. XIOS Hogeschool Bediende

Wie vulde de enquête in?

Student Gepensioneerd

Jonger dan 25 10%

Onderw ijzend personeel

19%

Klovers

4%

10% % 3%1% Arbeider

5%

25-39 jaar

31%

5% 29% 16%

Veertigers 6%

Medioren 26%

Kaderpersoneel (hoger of middenkader) Andere

8%

Huisvrouw of -man

50-65 jaar

9%

15%

65plussers 12%

Zelfstandig handelaar ambachtsman Vrij of intellectueel beroep Werkloos

• Er is een goede verdeling over de leeftijdsgroepen (n=574)

Ondernemer in handel financiën - industrie Landbouw er - tuinbouw er

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

Online meting bezoekers www.smaakvandekeyser.be Wie vulde de enquete in? Bediende

Beroep

Student

Leeftijd Jonger dan 25

Onderw ijzend personeel Gepensioneerd

3% 21%

10% 0% % 2% 2% 3% 3% 4%

Klovers

25%

Veertigers

Arbeider Kaderpersoneel (hoger of middenkader) Huisvrouw of -man

5% 42% 6%

20%

31%

Vrij of intellectueel beroep

Medioren

6% Senioren

Zelfstandig handelaar ambachtsman Werkloos

9% 17%

• Er is een goede verdeling over de leeftijdsgroepen (n=1.410)

Andere

Ambtenaar Ondernemer in handel - financiën - industrie Arbeidsongeschikt Landbouw er - tuinbouw er

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

F2F bevraging i.s.m. XIOS Hogeschool In welk type bezoeker herkent u zich vandaag het meest? (n = 574) Ik ben een dagjestoerist: ik ben niet van de regio en ik kom speciaal naar de Hasseltse omgeving voor max. één dag.

21% 29%

Ik ben een lokale bezoeker: ik ben van de buurt en ik kom enkele uren de sfeer opsnuiven. Ik ben geen van de drie: ik passeer deze locatie toevallig.

21%

29%

Ik ben een verblijfstoerist: ik logeer momenteel in de regio.

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

Online meting bezoekers www.smaakvandekeyser.be In welk type bezoeker herkent u zich het meest?(n=112)

In welke gemeente verblijven deze verblijfstoeristen?(n=26)

Ik passeer deze locatie toevallig. Ik ben een dagjestoerist: ik ben niet van de regio en ik kom speciaal naar de Hasseltse omgeving voor max. één dag. Ik ben een lokale bezoeker: ik ben van de buurt en ik kom enkele uren de sfeer opsnuiven. Ik ben een verblijfstoerist: ik logeer momenteel in de regio. n = 112

Hasselt Lanaken Overpelt Riemst As Gingelom Herk-de-Stad Hoeselt Houthalen-Helchteren Oupeye n = 26

3% 21%

53%

23% 100%

54% 8% 8% 8% 4% 4% 4% 4% 4% 4% 100%

• Ongeveer de helft verblijft in Hasselt zelf • Men blijft vooral 1 of 2 nachten

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

F2F bevraging i.s.m. XIOS Hogeschool De verblijfstoerist (n=117) De dagjestoerist (n=165)

De lokale bezoeker (n=157)

Verblijft gemiddeld 2 nachten, ongeveer de helft van de respondenten blijft één nacht, ongeveer een derde blijft 2 nachten Gemiddeld komt de verblijfstoerist met 5 personen, maar de meerderheid (50%) komt met 2 personen

Gemiddeld komt de dagjestoerist met 7 personen, maar de meerderheid (37%) komt met 2 personen

Gemiddeld komt de lokale bezoeker met 4 personen, maar de meerderheid (43%) zegt met 2 personen te komen, 32% komt alleen

Het reisgezelschap zijn vooral (39%) koppels zonder kinderen en (26%) groepjes vrienden

Het reisgezelschap zijn vooral (32%) groepjes vrienden en (23%) komt alleen

Het reisgezelschap zijn vooral (33%) koppels zonder kinderen en (29%) groepjes vrienden

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

F2F bevraging i.s.m. XIOS Hogeschool De verblijfstoerist (n=117) De dagjestoerist (n=166) Limburg Andere 3%1% VlaamsBrabant 18%

VlaamsBrabant Andere Antw erpe 1% 2% n 3%

Andere West- 7% WestVlaandere n 34%

Vlaandere Oostn Vlaandere 7% n 9%


Antw erpe n 37%

VlaamsBrabant 16%

Antw erpe n 19% OostVlaandere n 25%

Limburg 24%

Limburg 94%

De herkomst van de verblijfstoeristen is vooral West- en Oost-Vlaanderen. De dagjestoeristen komen vooral van iets dichterbij zoals Antwerpen en Limburg zelf. Uiteraard komen praktisch alle lokale bezoekers uit Limburg

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

F2F bevraging i.s.m. XIOS Hogeschool De verblijfstoerist (n=117) De dagjestoerist (n=166) 50% heeft de reeks gezien

36% heeft de reeks gezien

De lokale bezoeker (n=158) 34% heeft de reeks gezien

Motivatie: •Een klein derde van de respondenten die de reeks niet gezien hebben, komt om Limburg te ontdekken •Ongeveer een vijfde van de respondenten die de serie wel gezien hadden, komt om de plaats uit de serie zelf te bekijken • Al de rest komt vooral om te shoppen of Hasselt te ontdekken Beslissing bezoek: • 31% beslist na de laatste aflevering dat ze naar Hasselt en Omgeving willen gaan, 22% maakte deze beslissing al na de eerste aflevering • Bijna alle respondenten waren ook op de hoogte dat de reeks zich in deze omgeving afspeelt. Slechts 4% wist het niet.

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

Online meting bezoekers www.smaakvandekeyser.be Met hoeveel personen komen de lokale bezoekers, daguitstappers en vakantiegangers? In welk reisgezelschap? Van waar komen ze? (n = 96) • Ze komen allen gemiddeld met 3 personen • De meesten komen met 2 personen • Het zijn vooral koppels (zonder kinderen) • De verblijfstoeristen komen vooral uit West- en Oost-Vlaanderen • De dagtoeristen komen voornamelijk uit Vlaams-Brabant en Oost-Vlaanderen • De lokale bezoekers zijn natuurlijk vooral Limburgers

Waarom bent u naar deze regio gekomen?(n = 96) • Slechts 16% heeft de serie niet gezien en hiervan komt iets meer dan de helft vooral om Limburg te ontdekken • 84% heeft de serie wel gezien en 3/4de hiervan komt om de plaatsen uit de serie te bekijken

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

Online meting bezoekers www.smaakvandekeyser.be Wat was na aankomst in Limburg, het eerste waarmee u in contact kwam? (n = 71) • Er waren veel uiteenlopende antwoorden op deze vraag, maar de meest voorkomende waren de stad Hasselt, de horeca, de gastvrijheid en de sfeer.

Na welke aflevering besloot u te komen naar de regio waar De Smaak van De Keyser opgenomen is? (n = 71) 6%

3%1%

Ik weet het eigenlijk niet

8%

Na de eerste aflevering

45%

Na de tweede aflevering Na de laatste (10de) aflevering

37%

Na aflevering nummer: 5 Na aflevering nummer: 3

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

F2F bevraging i.s.m. XIOS Hogeschool De verblijfstoerist (n=55)

De dagjestoerist (n=57)


Niet veel respondenten denken anders over Hasselt en Omgeving na de SvdK gezien te hebben, degenen die van gedachten veranderden deden dit in positieve zin Ja, in volgende zin: 6%

Ja, in volgende zin: 14%

Ja, in volgende zin: 27%

Neen 73%

Neen 86%

Neen 94%

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

F2F bevraging i.s.m. XIOS Hogeschool De verblijfstoerist (n=58)

De dagjestoerist (n=60)


Nog iets minder respondenten lieten de SvdK hun mening over Limburg beïnvloeden Ja, in de volgende zin: 6%

Ja, in de volgende zin: 12%

Ja, in de volgende zin: 13%

Neen 87%

Neen 88%

Neen 94%

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

Online meting bezoekers www.smaakvandekeyser.be Bent u zich ervan bewust dat de TV-reeks zich in de toeristische regio Limburgs Hasselt & Omgeving afspeelt?(n = 71) • 94% was hiervan op de hoogte

Denkt u anders over de toeristische regio Hasselt & Omgeving nu u de TV-reeks De Smaak van De Keyser hebt gezien? (n = 66) • 73% verandert niet van gedachten, degenen die wel van gedachten veranderden, doen dit in positieve zin

Denkt u anders over Limburg nu u de TV-reeks De Smaak van De Keyser hebt gezien?(n = 69) • 83% verandert niet van gedachten, degenen die wel van gedachten veranderden, doen dit ook in positieve zin

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector



78% bezoekt een infokantoor



De populairste activiteiten zijn een bezoek aan het Jenevermuseum, wandelen volgens de Smaakroute en shoppen

De populairste activiteiten zijn shoppen, wandelen volgens de Smaakroute en een bezoek aan het Jenevermuseum

De populairste activiteiten zijn shoppen en wandelen volgens een eigen route

44% maakt gebruik van de ontdekkingskaart



Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

Online meting bezoekers www.smaakvandekeyser.be Bracht u of bent u van plan een bezoek aan een toeristisch onthaalkantoor te brengen?(n = 82) • 70% bracht een bezoek of is dit nog van plan • Men wil voornamelijk de Smaakkamer bezoeken en de In&Uitwinkel

Wat heeft u gedaan of bent u nog van plan te doen tijdens uw bezoek aan deze toeristische regio? (n = 82) • 57% wandelt volgens de Smaakroute • 51% gaat shoppen • 41% bezoekt het Jenevermuseum • 39% bezoekt het Jenevermuseum specifiek voor the making of SvdK • 37% gaat fietsen • 35% wandelt volgens een eigen route • 35% bezoekt Eben-Emael • 29% wandelt volgens de Jeneverroute • 21% bezoekt de Jeneverfeesten •…

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

F2F bevraging i.s.m. XIOS Hogeschool De verblijfstoerist (n=116) De dagjestoerist (n=158) 70% gebruikt de Smaakpas

46% gebruikt de Smaakpas Verblijftoerist Dagjestoerist

49%

De wedstrijd m.b.t. de shoppingbonnen

Lokale bezoeker

47%

De lokale bezoeker (n=154) 17% gebruikt de Smaakpas

•Van de Smaakpasgebruikers gebruikte bijna iedereen de degustatiebon

62%

•De toegangsbon voor het Jenevermuseum werd ook goed gebruikt door de verblijfstoeristen en de dagjestoeristen

83% De toegang tot het museum

78% 46%

96% De degustatiebonnen

95% 92%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

•Aan de wedstrijd voor shoppingbonnen, deden vooral de lokale bezoekers goed mee

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector



•24% liet een stijlprofiel opstellen



•41% liet een smaakprofiel opstellen



Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

Online meting bezoekers www.smaakvandekeyser.be Heeft u gebruik gemaakt van de Smaakpas? (n = 82) • 38% gebruikte de Smaakpas • Van deze Smaakpasgebruikers gebruikte 94% de degustatiebonnen, 81% de toegangs tot het museum en 61% nam deel aan de wedstrijd

Liet u uw smaakprofiel of stijlprofiel opstellen? (n = 73) • 15% liet zijn stijlprofiel opstellen door Katja Retsin • 27% liet zijn smaakprofiel opstellen door Luc Bellings

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

F2F bevraging i.s.m. XIOS Hogeschool De verblijfstoerist (n=115) De dagjestoerist (n=158) •86% ging iets drinken of was dit van plan •73% proefde een streekdrank of was dit van plan •16% liet zich bij deze keuze door de SvdK beïnvloeden • Gemiddeld geeft men per persoon 7,55€ uit

•87% ging iets drinken of was dit van plan •57% proefde een streekdrank of was dit van plan •15% liet zich bij deze keuze door de SvdK beïnvloeden •Gemiddeld geeft men per persoon 5,71€ uit

De lokale bezoeker (n=153) •64% ging iets drinken of was dit van plan •34% proefde een streekdrank of was dit van plan •7% liet zich bij deze keuze door de SvdK beïnvloeden •Gemiddeld geeft men per persoon 5,05€ uit

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector



•66% ging iets eten of was dit van plan •21% proefde een streekgerecht of was dit van plan •3% liet zich bij deze keuze door de SvdK beïnvloeden • Gemiddeld geeft men per persoon 40,68€ uit

•87% ging iets eten of was dit van plan •28% proefde een streekgerecht of was dit van plan •3% liet zich bij deze keuze door de SvdK beïnvloeden •Gemiddeld geeft men per persoon 19,84€ uit

•29% ging iets eten of was dit van plan •7% proefde een streekgerecht of was dit van plan •1% liet zich bij deze keuze door de SvdK beïnvloeden •Gemiddeld geeft men per persoon 16,93€ uit

Aan andere uitgaven wordt er gemiddeld 82,60€ uitgegeven



Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

Online meting bezoekers www.smaakvandekeyser.be Gaat/ging men iets eten of drinken? (n = 73) • 74% was van plan iets te gaan drinken of was al iets gaan drinken • De meest genoemde zaak was het Jenevermuseum • De meeste respondenten besteden zo’n 4 à 5 euro per persoon aan een drankje • 65% was van plan iets te gaan eten of was al iets gaan eten • Er was niet één bepaalde zaak die vaker naar voren kwam • De meeste respondenten besteden zo’n 25 euro per persoon aan eten

Gaat/ging men een streekdrank of streekgerecht proeven? (n = 73) • 67% was dit van plan een streekdrank te proeven of had dit al gedaan • Jenever was de populairste drank • 40% van degenen die een streekdrank (gingen) proeven gaven aan door de SvdK beïnvloed te zijn • 22% was van plan een streekgerecht te proeven of had dit al gedaan • Speculoos was het populairste streekgerecht • 12% van degenen die een streekgerecht (gingen) proeve gaven aan door de SvdK beïnvloed te zijn

Diverse Metingen

Imago

Logiessector

Smaaktoeristen

Online meting bezoekers www.smaakvandekeyser.be Heeft u tijdens uw tocht door Hasselt & Omgeving nog aan andere dingen geld besteed?(n = 48) Shoppen Eten en drinken Attractties & Plezier Logies en parking n = 48

81% 46% 19% 4% 100%

109 € 24 € 6€ 30 € 73 €

Maakte u tijdens uw tocht door Hasselt gebruik van de ontdekkingskaart van De Smaak van De Keyser "Ontdek de smakelijkste plekjes in Hasselt"? (n = 48) • 48% maakte gebruik ervan

Diverse Metingen

Imago

Logiessector

Smaaktoeristen

F2F bevraging i.s.m. XIOS Hogeschool De verblijfstoerist (n=115) De dagjestoerist (n=154) Zowel verblijfstoeristen als dagjestoeristen als lokale bezoekers geven hun bezoek aan Hasselt & Omgeving een score van 8/10

De lokale bezoeker (n=153) Verblijfstoeristen Dagjestoeristen Lokale bezoekers

Algemeen

8,3 8,0 8,1

Omgeving

8,2 8,0 7,9 7,7 7,8 7,6

Culturele bezienswaardigheden

8,5 8,1 8,4

Ontvangst door Limburgers 0

2

4

6

8

10

Diverse Metingen

Imago

Logiessector

Smaaktoeristen

Online meting bezoekers www.smaakvandekeyser.be Hoe tevreden bent u over uw bezoek aan de Limburgse regio Hasselt & Omgeving??(n = 48) 10/10 9/10

27%

8/10

39%

7/10

15%

6/10

3%

5/10 4/10

2% 0%

3/10 2/10

• Gemiddeld scoort Hasselt & Omgeving 8,5/10

11%

2%

0%

1/10 0%

• Specifiek scoren de volgende onderdelen: Omgeving: 8,0/10 Culturele bezienswaardigheden: 7,9/10 Ontvangst door de Limburgers: 8,5/10

2% 10%

20%

30%

40%

50%

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

F2F bevraging i.s.m. XIOS Hogeschool De verblijfstoerist (n=115) De dagjestoerist (n=154) 1% 0%

3%2%3%

13%

De lokale bezoeker (n=153) 0% 1% 9% 4%

21%

52% 34% 71% 86%

Veel beter dan verw acht



Beter dan verw acht

Beter dan verw acht

Beter dan verw acht

Zoals verw acht

Zoals verw acht

Zoals verw acht

Minder goed dan verw acht



Veel minder goed dan verw acht



Hasselt heeft voor de lokale bezoeker en de dagjestoerist niet veel geheimen meer, de verblijfstoerist wordt echter toch aangenaam verrast

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

Online meting bezoekers www.smaakvandekeyser.be In welke mate kwam uw bezoek overeen met de verwachtingen die u voor uw vertrek had?(n = 62) Veel beter dan verw acht 0% 18% Beter dan verw acht

47%

Zoals verw acht

35%

Minder goed dan verw acht Veel minder goed dan verw acht

• Meer dan de helft vindt zijn/haar bezoek beter dan verwacht • Niemand vindt dat het bezoek minder goed was dan verwacht

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

F2F bevraging i.s.m. XIOS Hogeschool De verblijfstoerist (n=115) De dagjestoerist (n=154) • 5% plant nog een lange vakantie naar deze regio • 36% een korte vakantie • 32% een dagbezoek • 9% een tochtje • 2% denkt niet terug te komen

• 0% plant een lange vakantie • 16% een korte vakantie • 94% een dagbezoek • 27% een tochtje • 7% denkt niet terug te komen

De lokale bezoeker (n=153) • 1% plant een lange vakantie • 5% een korte vakantie • 61% een dagbezoek • 44% een tochtje • 3% denkt niet terug te komen

• men denkt voor zowel de vakanties als de dagbezoeken en tochten dit jaar nog (op moment van bevraging 2008-2009) terug te komen

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

Online meting bezoekers www.smaakvandekeyser.be Denkt u eraan om opnieuw naar Hasselt & Omgeving terug te keren? (n = 62) Ja, ik ben van plan om hier een lange vakantie (min. 4 nachten) door te brengen.

0%5% 21%

Ja, ik ben van plan hier een korte vakantie (max. 3 nachten) door te brengen. 34%

40%

Ja, ik ben van plan om nog dagbezoeken te brengen aan de regio. Ja, ik ben van plan nog tochten (minder dan 1 dag) te doen in deze regio. Neen, ik denk niet dat ik nog terugkom naar deze regio.

• Het is dan ook niet verwonderlijk dat iedereen ook terug wil komen naar Hasselt en Omgeving • Een derde is zelfs van plan een korte vakantie te doen in deze regio • 69% was/is dit in 2008-2009 van plan, 29% in 2010 en 18% verder in de toekomst

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

Smaakvolle logies Doel = nagaan van het aantal directe boekingen t.g.v. de pocket Resultaten • Tot op heden 349 boekingen, goed voor 906 gasten en 1.341 overnachtingen. Dit verspreid over 27 logiesuitbatingen • Gemiddelde gezelschapsgrootte = 3 personen • Gemiddelde verblijfsduur = 2 personen • Herkomst = vnl. Oost-Vlaanderen (31%), Antwerpen (27%), West-Vlaanderen (24%) • Bijna zes op tien boekt minder dan één maand op voorhand! • Meeste aankomsten in april (23%), februari (21%) en mei (20%)

Diverse Metingen

Imago

Logiessector

Smaaktoeristen

Smaakvolle logies Resultaten – Detail boekingen, gasten en overnachtingen Boekingen t Hemelhuys Kerkevelde Carbon Les Buissonnets Het Zoete Zijn La Butte aux Bois B&B Basil Hotel Van Eyck Vous le vous La Feuille d'Or Ecole de Vie Eburon Hotel La Mine Colline Huyze Max Chambres b'hotes Wees gegroet Aldeneikerhof Veurzerbron Sogni d'oro De Barrier Casa Ciolina Alkendael Abeljano Van Eyck Mokka&Vanille Huize Extrée De pastorie Eindtotaal

Gasten 118 25 23 17 17 16 14 12 10 10 9 9 8 8 8 6 6 5 5 5 4 4 4 3 1 1 1 349

t Hemelhuys Kerkevelde Carbon Les Buissonnets Het Zoete Zijn La Butte aux Bois B&B Basil Hotel Van Eyck Vous le vous La Feuille d'Or Ecole de Vie Eburon Hotel La Mine Colline Huyze Max Chambres b'hotes Wees gegroet Aldeneikerhof Veurzerbron Sogni d'oro De Barrier Casa Ciolina Alkendael Abeljano Van Eyck Mokka&Vanille Huize Extrée De pastorie Eindtotaal

Overnachtingen 305 56 45 38 44 60 45 25 26 22 18 55 16 21 16 19 15 10 8 12 13 9 11 11 2 2 2 906

t Hemelhuys Kerkevelde Carbon Les Buissonnets Het Zoete Zijn La Butte aux Bois B&B Basil Hotel Van Eyck Vous le vous La Feuille d'Or Ecole de Vie Eburon Hotel La Mine Colline Huyze Max Chambres b'hotes Wees gegroet Aldeneikerhof Veurzerbron Sogni d'oro De Barrier Casa Ciolina Alkendael Abeljano Van Eyck Mokka&Vanille Huize Extrée De pastorie Eindtotaal

396 80 54 53 81 104 57 35 30 40 42 64 22 40 32 40 28 22 12 20 26 11 22 22 4 2 2 1341

Diverse Metingen

Imago

Logiessector

Smaaktoeristen

Smaakvolle logies Resultaten – Detail verblijfsduur en gezelschapsgrootte

Gezelschapsgrootte

Verblijfsduur

0,6% 0,6% 0,9% 1,5%

0,6%

1,2%

6,2%

1,2%

2,7% 4,2%

2 4

9,2%

3 1

6 5

2

35,1%

3

1 7

57,5%

8 9 Meer dan 10 78,6%

Basis = 337 boekingen


4

Diverse Metingen

Imago

Logiessector

Smaaktoeristen

Smaakvolle logies Resultaten – Detail maand van aankomst en tijd tussen boeking-aankomst

Maand van aankomst

2,6% 3,5%

Tijd tussen boeking & verblijf

2,8%

1,2%

Niet op voorhand geboekt

9,3%

5,0%

18,5%

20,7%

Minder dan één week

5,0%

Januari Februari

9,3%

Meer dan één week, maar minder dan twee weken

Maart

Meer dan twee weken, maar minder dan één maand

April Mei

19,8%

Juni 19,2%

20,4%

Juli Augustus

Tussen de twee en drie maanden

19,9%

Tussen de drie en vier maanden

September

7,9%

23,0%

12,0%


Tussen de één en twee maanden

Meer dan vier maanden op voorhand


Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Smaakvolle logies Resultaten – Detail herkomst van de gasten Herkomst van de gasten 0,3% 0,6% 0,9% 4,3%

0,3% 0,3%

10,1% 31,8%

24,3%

27,2%


Oost-Vlaanderen

Antwerpen

West-Vlaanderen

Vlaams-Brabant

Limburg

Brussel

Henegouwen

Namen

Luxemburg

Nederland

Logiessector

Diverse Metingen

Imago

Smaaktoeristen

Logiessector

De Limburgse logiessector Doel = nagaan van de impact van de TV-reeks op het verblijfstoerisme Resultaten • Gemiddeld ontving 11% van de logiesuitbaters infovragen n.a.v. de reeks • In het totaal telden ze 871 info-aanvragen over een periode van zes maanden. • Gemiddeld zijn dit 145 info-aanvragen per maand • Piek in februari met 273 info-aanvragen • Gemiddeld ontving 13% van de logiesuitbaters boekingen t.g.v. de TV-reeks • In het taal ging het om 930 boekingen • Verspreid over heel Limburg, met vanzelfsprekend nadruk in Hasselt: 70% in Hasselt & omgeving, 14% in Haspengouw en 12% in de Limburgse Kempen • Gemiddeld zijn dit 155 boekingen per maand • Piek in maart met 309 boekingen • Naar schatting 1.757 gasten werden ontvangen, goed voor 2.631 overnachtingen. • Gezelschapsgrootte van 2 personen en verblijfsduur van 2 nachten is meest voorkomend.

Diverse Metingen

Imago

Logiessector

Smaaktoeristen

De Limburgse logiessector Resultaten – Detail boekingen, personen, onvernachtingen op maandbasis Boekingen

Personen

Overnachtingen

November

16

8

8

December

41

77

69

Januari

101

147

308

Februari

276

558

699

Maart

309

584

991

April

187

383

556

TOTAAL

930

1.757

2.631

Einde

Film Induced Tourism: Hoe kan een DvT of PTO een film of tv-serie maximaal valoriseren als toeristisch product?

Recommend Documents