“Even minderen voor Honduras.”
Liturgiekatern Vastenaktie 2013 EVEN MINDEREN VOOR EEN ANDER
Vastenaktie 2013
Colofon © Stichting Bisschoppelijke Vastenaktie Den Haag 2012 Samenstelling: Guus Prevoo.Voor op- en aanmerkingen:
[email protected]. Vormgeving: Novente Vormgevers, Lunteren Voor informatie: Vastenaktie, Bezuidenhoutseweg 95D, 2594 AC Den Haag Postbus 95408, 2509 CK ‘s-Gravenhage E
[email protected] W www.vastenaktie.nl
2
Liturgiekatern
Inhoudsopgave Liturgische suggesties voor de Vastentijd 2013
4
Vasten omwille van de ander
5
Eerste zondag
6
Tweede zondag
12
Derde zondag
18
Vierde zondag
24
Vijfde zondag
29
3
Vastenaktie 2013
Liturgische suggesties voor de Vastentijd 2013 Dit liturgiekatern biedt geen volledige, uitgeschreven vieringen, maar bouwstenen aan allen die meewerken aan vieringen en bezinningsbijeenkomsten in de Veertigdagen- of Vastentijd. Naast de hierna volgende suggesties voor de eerste vijf zondagen in de Vastentijd, biedt Vastenaktie via de website www.vastenaktie.nl ook suggesties aan voor enkele gebedsdiensten en meditaties rond het thema migratie en rond de drie hongerdoeken De vreemdeling onder ons (1994), God onder ons (2011) en Hoeveel broden hebben jullie (2013). Tevens kunt u daar een gezinsviering vinden, teksten om te gebruiken bij een pelgrimstocht in uw parochie en een suggestie voor een kruisweg. Per zondag in de Vastentijd kunt u ook een vouwblaadje downloaden met de gebeden en teksten die door de bezoekers van de Eucharistieviering uitgesproken kunnen worden. U kunt die teksten eventueel nog aanvullen met de liederen die die zondag gezongen zullen worden. Teksten voor de bovenbedoelde vieringen en de vouwblaadjes per zondag zijn vanaf begin december 2012 beschikbaar.
4
Liturgiekatern
Vasten omwille van de ander Tijdens de laatste campagnes van de Vastenaktie is het begrip vasten meer centraal komen te staan: we gingen van de nadruk op actie naar vasten. Ook in de campagne van 2013 roepen we mensen op zich te bezinnen op hun leven hier en hun relatie met mensen ver weg.Vasten kan immers een goede oefening zijn voor jezelf, maar het kan ook een goede manier zijn om je solidariteit met je medemensen en met de schepping gestalte te geven. Iedereen kan vervolgens het feitelijke vasten op zijn of haar eigen manier invullen. Dat maakt de campagne duidelijk: De Vastenaktie van ... Voor Jezus horen vasten, aalmoezen geven en bidden onlosmakelijk bij elkaar. In de Bergrede geeft Hij aan dat je dat allemaal moet doen met de nodige deemoed: het gaat er uiteindelijk niet om door de mensen geroemd te worden, maar om je te tonen aan de Vader, die in het verborgene is en die in het verborgene ziet (Mt 6, 1-18, de Evangelietekst van Aswoensdag).Vasten gaat om soberheid, solidariteit en spiritualiteit. De heilige Augustinus haakt hierop aan als hij schrijft dat vasten niet op zichzelf staat: ‘Wanneer iemand vast en geen aalmoezen geeft, dan is zulk een vasten niet hartverheffend noch verdienstelijk voor de ziel. Maar wanneer het vasten gepaard gaat met het geven van aalmoezen, met het doen van de werken van barmhartigheid en met het gebed, dan mag men met volle zekerheid verwachten deelgenoot te worden van de hemelse glorie’.
Beloofde land
Geen soberheid zonder solidariteit dus! Die solidariteit richt zich in de Vastentijd van 2013 mede op mensen die gedwongen door armoede en geweld, besluiten om huis en haard te verlaten. Ze ondernemen een barre, gevaarlijke tocht op weg naar..., tja, naar wat? Een meer menswaardig bestaan? De meeste migranten belanden in de illegaliteit of worden na aankomst in het ‘beloofde land dat een nachtmerrie blijkt’ in detentie gezet en teruggestuurd naar hun land van herkomst. Gelukkig zijn er mensen zoals de zusters Scalabrinianas. Zij nemen het op voor de teruggestuurde migranten. Ze werken samen met talloze vrijwilligers aan een betere, menswaardige samenleving, waarin migratie uiteindelijk overbodig zal zijn.Vasten doe je niet voor jezelf, vasten doe je voor een ander, zegt Augustinus. Solidariteit is ook altijd iets van jezelf geven, voegt paus Benedictus XVI er aan toe. En daardoor doe je beide ten diepste voor de Ander, voor God. In deze zin wensen wij u een heel inspirerende en succesvolle Vastenaktie toe.
“Geen soberheid zonder solidariteit.”
5
Vastenaktie 2013
Eerste zondag van de Veertigdagentijd Openingstekst Ps. 91(90), 15-16 (Zo spreekt de Heer:) Wanneer mijn dienaar Mij aanroept, geef Ik gehoor. Ik zal hem redden en aanzien verlenen; een lang leven zal Ik hem schenken.
Gebed Almachtige God, geef dat wij door het beleven van deze voorbereiding op Pasen dieper doordringen in het mysterie van Christus en door een betere levenswijze ons voor zijn verlossing openstellen. Door onze Heer Jezus Christus, uw Zoon, die met U leeft en heerst in de eenheid van de heilige Geest, God, door de eeuwen der eeuwen. *ofwel Almachtige God, leer ons in deze veertigdagentijd met meer toeleg en vroomheid het evangelie te beleven, en beter te begrijpen dat wij niet leven van brood alleen, maar van elk woord dat Gij ook spreekt in deze tijd. Door onze Heer Jezus Christus, uw Zoon . . .
Eerste lezing: Deut. 26, 4-10 De vader van de Israëlieten was een zwervende Arameeër, die naar Egypte is getrokken, daar talrijk is geworden en vanwege de slechte behandeling door de Egyptenaren weer weg getrokken naar het land dat de Heer hem geschonken heeft.
Tussenzang: Ps. 91, 1-2, 10-11, 12-13, 14-15 Sta mij bij Heer, in iedere nood.
Tweede lezing: Rom. 10, 8-13 Wie met zijn hart gelooft en het belijdt met zijn mond, die zal niet teleurgesteld worden, die zal gered worden.
6
Liturgiekatern
Vers voor het evangelie: Mt 4, 4b Niet alleen van brood leeft de mens, maar van ieder woord dat uit de mond van God voortkomt.
Evangelie: Lc. 4, 1-13 Jezus vast 40 dagen in de woestijn en wordt op de proef gesteld door de duivel, van alle stenen brood, macht over alle rijken der aarde, onkwetsbaarheid.
Thematische aanzetten voor de overweging • De grote brokken opeisen voor jezelf (van alle stenen brood), macht willen hebben over anderen, je onkwetsbaar voelen, dat zijn de drie dingen die ons het meest bedreigen in onze relaties met medemensen, die ons ‘duivels’ maken ten opzichte van elkaar. Als je die drie bedreigingen kunt afwenden, ontstaat zicht op een ‘hemelse’ en waarlijk menselijke samenleving. De Vastentijd is een oefentijd hiervoor. • De Israëlieten worden er voortdurend aan herinnerd dat zij vreemdeling waren en lange jaren een zwervend bestaan hebben geleid. Ook onze voorouders en ouders zijn soms van hun geboortegrond naar elders vertrokken. Migreren in de hoop op een beter leven is heel menselijk. Ook veel Hondurezen willen emigreren, in de hoop eindelijk een menswaardig leven te kunnen leiden. • Het Woord is werkelijkheid geworden in Jezus Christus, in zijn Pasen waarnaar we in de Vastentijd op weg zijn gegaan. Het Woord moet leven in ons hart, maar we moeten het ook belijden met onze mond, en wat we zeggen moeten we waar maken, ook ten opzichte van medemensen, bij voorbeeld door te delen en niet alles voor jezelf op te eisen en je niet onkwetsbaar te achten.
Voorbeden • Goede God, voor arme mensen in Honduras is het leven zwaar, te zwaar vaak.Velen zien slechts migratie als een oplossing voor hun problemen. Geef mensen in Honduras de moed en het inzicht om een goede keuze te maken op weg naar een meer menswaardige bestaan voor henzelf, voor hun kinderen, maar ook voor alle andere mensen en de hele samenleving in Honduras. Laat ons bidden… • Goede God, in iedere mens licht iets op van Uw keuze voor de mensen.Vooral in de arme, de uitgeslotene, diegene die wanhopig op zoek is naar iets van menswaardigheid, licht iets van Uw aanwezigheid op. Wij bidden U, geef ons de mogelijkheid om uw keuze voor mensen te herkennen in iedere medemens en vooral in hen die arm en uitgesloten zijn, zoals migranten en krottenwijkbewoners in Honduras. Laat ons bidden…
Gebed over de gaven Heer, wek in ons hart de juiste gezindheid voor het opdragen van deze gaven, waarmee wij het begin vieren van onze voorbereiding op het Paasmysterie. Door Christus onze Heer.
7
Vastenaktie 2013
*ofwel Heer, wij brengen U de vruchten van de aarde die Gij ons geschonken hebt. Laat deze gaven het teken worden van het verbond dat Gij met ons zijt aangegaan in Christus, uw Zoon en onze Heer.
Prefatie
De bekoring van de Heer.
De Heer zal bij u zijn. ofwel De Heer zij met u. allen: De Heer zal u bewaren. En met uw geest. Verheft uw hart. allen: Wij zijn met ons hart bij de Heer. Brengen wij dank aan de Heer, onze God. allen: Hij is onze dankbaarheid waardig. Heilige Vader, machtige eeuwige God, om recht te doen aan uw heerlijkheid, om heil en genezing te vinden zullen wij U danken, altijd en overal door Christus onze Heer. Veertig dagen heeft Hij gevast en door zijn voorbeeld deze tijd van boete geheiligd. Alle listen van de verleider heeft Hij weerstaan en ons geleerd de macht van het kwaad te overwinnen, om het Paasmysterie met een zuiver hart te vieren en eenmaal naar het eeuwig Paasfeest op te gaan. Daarom, met alle engelen en heiligen, loven en aanbidden wij U zolang er woorden zijn, en zingen U toe vol vreugde: Heilig.
Communie-tekst Mt. 4, 4 (Dit zegt de Heer:) Niet van brood alleen leeft de mens, maar van elk woord dat komt uit de mond van God. Ofwel Ps. 91(90), 4 De Heer zal uw beschermer zijn, bij Hem zult gij een toevlucht vinden.
8
Liturgiekatern
Gebed na de communie Heer, Gij hebt ons het brood uit de hemel gegeven waardoor ons geloof wordt gevoed, onze hoop vermeerderd en onze liefde versterkt. Wij bidden U: wek in ons de honger op naar Hem die het levende en ware brood is, en laat ons leven van ieder woord dat voortkomt uit uw mond. Door Christus onze Heer. *ofwel Heer, Gij hebt uw volk in de woestijn geleid om het te louteren in de beproeving. Gij hebt het gevoed met brood uit de hemel. Bevestig ook ons in trouw aan U, schenk ons nieuwe levenskracht en voer ons binnen in het Paasmysterie van Jezus Christus, onze Heer.
Verwijzing naar Honduras
In de liturgische suggesties voor de eerste vijf zondagen van de Vastentijd 2013 vindt u steeds een deel van het verhaal van een Hondurees, die een poging waagt illegaal naar de USA te migreren. Migratie is de centrale thematiek van de Vastenaktie van 2013. Veel migranten slagen niet in hun poging de USA te bereiken. Diegenen die dat wel lukt, lopen grote kans totaal berooid linea recta weer teruggestuurd te worden naar Honduras. De vijf delen die iedere zondag voorgelezen kunnen worden, vormen samen een geheel. Het verhaal is ook het uitgangspunt voor een gebedsviering rond Honduras en de thematiek van migratie. Honduras, een klein land in Midden-Amerika. Ingeklemd tussen de Caribische Zee in het noorden en de Grote Oceaan in het zuiden, tussen Guatemala en El Salvador in het westen en Nicaragua in het oosten. De grote kloof tussen een paar rijken en de arme massa’s is enorm groot. De corruptie tiert welig. De armen hebben gebrek aan menswaar-
9
Vastenaktie 2013
dige voorzieningen, aan goede huisvesting, een goede baan, aan volwaardig voedsel, aan alles eigenlijk. Het geweld van de zogenaamde mara’s, de bendes, is groot. Het land lijkt een jungle waarin niet te overleven valt. Soms lijkt het of er slechts de keuze is tussen drie zaken: ‘er een einde aan maken’, ‘lid worden van een bende’ of ‘emigreren naar de USA’. Die keuze maken is eigenlijk niet moeilijk, want de mensen hangen aan het leven. Maar de migratie kan slechts geregeld worden na contact met de ‘coyote’, die de reis regelt in ruil voor een grote som geld die via familie en kennissen bij elkaar gezeuld moet worden. De voorbereiding op het vertrek is niet zo moeilijk, er kan immers weinig meegenomen worden, alleen een weinig advies van mensen die menen te weten wat er op je afkomt. Het moeilijkste is natuurlijk het afscheid nemen, je vrouw en je kinderen loslaten, misschien zie je hen nooit meer. Veel mensen stoelen alle hoop op Jezus en Maria, zij zijn voor velen de dragende grond die de hele onderneming kans van slagen moet geven. Het op weg gaan is een loslaten van familiebanden, van vertrouwde omgeving, van alles wat je lief is…. Wat zal de toekomst brengen?
Verwijzingen naar de hongerdoeken Tijdens de Vastenaktie van 2013 kunnen drie hongerdoeken goed gebruikt worden in de liturgie. De eerste hongerdoek is de doek uit 1994, De vreemdeling is ons midden, die nog in beperkte oplage bij Vastenaktie te koop is. De tweede hongerdoek is de doek uit 2011, God onder ons, waar mensen in een zelfbouwwijk in een grote stad het voor elkaar opnemen en de werken van barmhartigheid in de praktijk brengen. De derde, tenslotte is de nieuwe hongerdoek van 2013, Hoeveel broden hebben jullie?
1994 De Vreemdeling in ons midden Abraham wordt door God geroepen om op weg te gaan naar het land dat God hem zal wijzen. Gods belofte aan Abraham is dat hij de vader zal zijn van een talrijk volk, dat woont in een land van melk en honing. Mozes is geroepen zijn volk weg te leiden uit de slavernij en de onderdrukking in Egypte. Maar hij twijfelt hevig aan zichzelf: wie ben ik dat ik dit moet doen? Het kost veel moeite de farao te overtuigen, Mozes verandert zijn staf zelfs in een slang als teken dat God hem zendt. De uittocht uit Egypte is het begin van een lange en barre toch door de woestijn. Veel Hondurezen wagen zich ook aan een zeer onzeker avontuur en twijfelen vaak of hun keuzes wel de juiste zijn geweest. Ook hun drijfveer is het ontvluchten van onderdrukking en armoede en de belofte van een nieuwe toekomst in een ‘land van melk en honing’.
10
Liturgiekatern
2011 God onder ons Ondanks alle hoop op beter, komt men bij migratie vaak van de regen in de drup. Het platteland ontvluchten, met zijn zeer geringe mogelijkheden op een menswaardig bestaan, eindigt in de slums van de grote stad, waar het leven evenzeer ondragelijk is. Een terugkeer is echter vaak niet meer mogelijk. Toch kan daar waar mensen het ondanks de mensonterende omstandigheden, ondanks de stank en het lawaai, ondanks de gevangenis die de slum is, voor elkaar opnemen, iets van menswaardigheid opbloeien, iets van liefde te zien zijn die Jezus ons voorgeleefd heeft.
2013 Hoeveel broden hebben jullie? In de scène linksonder zijn mensen duidelijk gezwicht voor de duivelse verleidingen: ze hebben eten in grote overvloed, zijn opgesmukt met de sieraden van een overweldigende en niets ontziende rijkdom, de militairen bewaken de rijkdom, want delen met de armen is er niet bij. Die armen steken hun handen in wanhoop omhoog zoals ooit ook de arme Lazarus, bedekt met zweren, zijn arm uitstrekte naar zijn rijke buurman. Die weigerde van zijn rijkdom te delen. In de hemel, in Abrahams schoot, blijken de rollen omgedraaid.
11
Vastenaktie 2013
Tweede zondag van de Vastentijd Openingstekst Ps. 27 (26), 8-9 Naar U gaat mijn hart uit: U wil ik zien, uw gelaat, Heer, wil ik aanschouwen. Verberg mij uw aanschijn niet. Ofwel Ps. 25 (24), 6.3 en 21 Gedenk uw barmhartigheid, Heer, uw altijd geschonken ontferming. Laat hen die tegen ons zijn, niet de boventoon voeren; verlos ons, Heer onze God, uit alle beproeving en angst.
Gebed God, Gij hebt ons gezegd te luisteren naar uw beminde Zoon. Wij bidden U: laat ons leven van uw woord en verlicht de ogen van ons geloof om met vreugde uw heerlijkheid te kunnen aanschouwen. Door onze Heer Jezus Christus, uw Zoon . . . *ofwel God, op de berg hebt Gij ons Jezus geopenbaard als uw Zoon, groter dan de grootste der profeten. Leer ons luisteren naar zijn woord, en schenk ons inzicht in het mysterie van zijn lijden en verheerlijking. Hij die met U leeft en heerst . . .
Eerste lezing: Gen. 15, 5-12. 17-18 Jahwe belooft Abraham talrijk nageslacht en het land tussen Egypte en Eufraat
Tussenzang: Ps. 27, 1, 7-8a, 8b-9abc, 13-14 De Heer is mijn licht en mijn leidsman
Tweede lezing: Fil. 3, 17-4, 1 Voor veel mensen is de buik hun god, maar het vaderland is in de hemel, Jezus zal ons armzalig
12
Liturgiekatern
lichaam herscheppen en gelijkvormig maken aan zijn verheerlijkt lichaam.
Vers voor het evangelie: Vanuit een schitterende wolk werd de stem van de Vader gehoord: Dit is mijn welbeminde Zoon, luistert naar Hem.
Evangelie: Lc. 9, 28b-36 De gedaanteverandering op de berg Tabor
Thematische aanzetten voor de overweging • De gedaanteverandering, de transfiguratie, is een religieuze topervaring, boven op een berg, dicht dus bij de hemel en ver weg van het dagelijkse en vaak banale wat mensen beroert.Vastgeklonken in de traditie van Mozes, de vertegenwoordiger van de wet en de verkondiger van de hoop, en Elia, de profeet, de verkondiger van de vervulling. Al te graag wil je zulk een ervaring vasthouden, zoals Petrus dat wil. Maar zoals het een initiatief is van Jezus om ons zulke religieuze topervaringen te geven (‘Hij nam hen mee de berg op om te bidden’), zo is het ook Jezus’ wens dat we daarna weer ‘afdalen’, dat we wakker geschud worden door zulke ervaringen en dat we handen en voeten geven aan zulke ervaringen door ons in dienst stellen van onze medemensen, waar ook ter wereld. • Eens het licht ontvangen, is er geen garantie dat je ook in dat Licht zult blijven. Je moet het steeds weer waarmaken, het licht kan steeds opnieuw verduisteren, wanneer je buik je god wordt en je egoïsme je drijfveer. Het zit soms in kleine stapjes, ongemerkt gaat het ‘dikke ik’ weer prevaleren. De Vastentijd is een goede periode om ons op onze levenswijze te bezinnen en zo opnieuw dat Licht te mogen ontvangen, om Jezus weer te ervaren als bron van dat Licht. • Mystieke ervaringen zoals de transfiguratie er een moet zijn geweest voor de drie apostelen die met Jezus mee de berg zijn opgegaan, kunnen ons engagement met deze wereld, ons streven naar meer gerechtigheid en vrede voor alle mensen op deze wereld, een enorme stimulans geven. Ooit zei een missionaris in Brazilië dat vele jaren geleden het probleem was dat mensen in hun engagement voor een betere wereld handelden zonder te bidden, maar dat het tegenwoordig welhaast omgedraaid leek, veel mensen bidden zonder te handelen. Blijkbaar horen mystieke ervaring en inzet voor een betere wereld, bidden en doen, bij elkaar en bevruchten ze elkaar om de weg van Jezus te volgen en te blijven geloven in zijn belofte van het Koninkrijk Gods.
Voorbeden • Goede God, illegale migranten, op weg naar een bestemming die zij zien als ‘het beloofde land’, zijn overgeleverd aan vele gevaren en aan de willekeur van mensen die het slecht men hen voor hebben. Geef deze migranten, die als Uw schepsel, net als iedere andere mens, recht hebben op waardigheid, uw bescherming zodat zij hun ongewisse tocht heelhuids doorstaan. Laat ons bidden… • Goede God, ook wij ontmoeten in onze eigen omgeving migranten, vreemdelingen, asielzoekenden. Geef ons de mogelijkheid hen te zien als mensen met een onvervreemdbare waardigheid, met een menselijke geschiedenis, met fouten én met dromen, als mensen op zoek naar hun ideaal van een menswaardig leven. Laat ons bidden…
13
Vastenaktie 2013
Gebed over de gaven Heer, wij bidden U: moge deze Eucharistie ons vrij maken van zonden en ons naar lichaam en geest heiligen voor de viering van het Paasfeest. Door Christus onze Heer. *ofwel Heer, Gij verwacht van ons geen brandoffer, maar wel het geloof dat Gij in alles voorziet, en de bereidheid om uw wil te doen. Heilig wat wij U geven en maak het tot offer van uw veelgeliefde Zoon, Jezus Christus onze Heer.
Prefatie
De gedaanteverandering van de Heer. De Heer zal bij u zijn. ofwel De Heer zij met u. allen: De Heer zal u bewaren. En met uw geest. Verheft uw hart. allen: Wij zijn met ons hart bij de Heer. Brengen wij dank aan de Heer, onze God. allen: Hij is onze dankbaarheid waardig.
Heilige Vader, machtige eeuwige God, om recht te doen aan uw heerlijkheid, om heil en genezing te vinden zullen wij U danken, altijd en overal door Christus onze Heer. Hij heeft zijn eigen dood aan de leerlingen voorzegd en hun op de heilige berg zijn heerlijkheid geopenbaard. Zo moest blijken, wat wet en profeten ook getuigen, dat lijden en sterven voert tot de heerlijkheid van de verrijzenis. Daarom, met de engelen in de hemel, verheerlijken wij U op aarde zolang er woorden zijn, en zingen U toe vol vreugde: Heilig.
14
Liturgiekatern
Communie-tekst Mt. 17, 5 (Zo spreekt God de Heer:) Dit is mijn Zoon, de Welbeminde, in wie Ik mijn welbehagen heb gesteld; luistert naar Hem.
Gebed na de communie Heer, in deze viering hebt Gij ons doen delen in het mysterie van uw heerlijkheid. Wij danken U uit heel ons hart, dat wij reeds in deze wereld uw hemelse gaven mogen ontvangen. Door Christus onze Heer. *ofwel Heer, Gij hebt U aan uw leerlingen getoond. Wij vragen U: openbaar U ook in het leven van elke dag. Geef ons door deze Eucharistie de kracht om te lijden voor het evangelie en laat ons eenmaal binnentreden in het onvergankelijke leven waar Gij zijt in eeuwigheid.
Verwijzing naar Honduras
15
Vastenaktie 2013
De tocht naar de USA is lang en gevaarlijk. De gevaren op weg doorheen Guatemala en Mexico zijn talrijk. Waarom ben ik hier aan begonnen, wat moet ik doormaken? De angst slaat me om het hart. Zal ik ooit aankomen waar ik zijn wil? De enige mogelijkheid om te reizen is de goederentrein, ‘het ijzeren monster’ noemen mijn metgezellen het ding. Het gevaar en het ongeluk liggen overal op de loer: valt daar iemand van de trein af? De schreeuw van angst en pijn doorboort mijn hart. Dit is de trein van de dood. We naderen Amatlán, in Mexico. Mensen hebben me verteld dat hier vrouwen en mannen langs de spoorbaan staan om eten en drinken aan te reiken. Ik moet even een goed plekje zoeken, voor een ogenblik ben ik dankbaar dat er nog mensen zijn die om ons geven. De tocht verandert me, ik wil overleven en aankomen, wat moet er nog allemaal veranderen om dat te bewerkstelligen? Ik zie hoe vrouwen verkracht worden. Mensen die niet op tijd kunnen betalen of die gekidnapt worden en waarvan de familie niet kan betalen, worden dood geschoten. De enige, tijdelijke opvangplekken onderweg, waar ik even veilig ben, op adem kan komen, zijn ingericht door de kerk.Voor een klein moment straalt iets van Jezus’ liefde op me af, is alles toch niet tevergeefs? Maar ik kan er niet blijven, ik moet verder, op weg naar ….
Verwijzing naar de hongerdoeken
1994 De vreemdeling in ons midden Mensen onderweg naar een beter lot, het is een verhaal van alle tijden. Abraham met zijn mensen, Mozes die het volk van Israël wegleidt uit de slavernij van Egypte. Tochten vol gevaren en risico’s. Ook heden ten dage kiezen mensen voor gevaarlijke reizen op weg naar meer menswaardigheid. In gammele bootjes, door onherbergzame woestijnen. Zoals bij Abraham blijft de hoop op beter aanwezig. Mensen hopen dat God met hen mee trekt, zoals Hij ooit meetrok met de Israëlieten door de woestijn, op weg naar het beloofde land.
\
16
Liturgiekatern
2011 God onder ons De Mensenzoon zal op het einde der tijden plaats nemen op zijn zetel, hier voorgesteld als een stool van een West-Afrikaanse koning.Van Hem uit zal een goddelijk licht op alles en iedereen schijnen. Door de werken van barmhartigheid, door met elkaar te delen, door de zorg voor anderen, dat alles vanuit de kracht van de Heilige Geest, wordt al iets van de beloofde Koninkrijk Gods, in al zijn voorlopigheid, zichtbaar. De belofte van het Koninkrijk Gods, dat ons als een genade gegeven zal worden, is slechts een belofte voor zover wij onszelf voor een rechtvaardige samenleving willen inzetten.
2013 Hoeveel broden hebben jullie? Links boven zien we de tafel, met daarop twee vissen. Een vrouw in de menigte draagt een brood naar de tafel toe. De wonderbaarlijke broodvermenigvuldiging staat op het punt te beginnen: daar waar mensen delen met elkaar, heeft nooit iemand te weinig. De glans van Jezus in zijn Heerlijkheid zoals op de berg Tabor straalt af op mensen en tafel, we zien de gloed op de tafel en oplichten op het gezicht van de jongen, die hoopvol richting tafel én Jezus kijkt.
17
Vastenaktie 2013
Derde zondag van de Vastentijd1 Openingstekst Ps. 25 (24),15-16 Mijn ogen zijn steeds op de Heer gericht: Hij zal mijn voeten uit de strik bevrijden. Zie naar mij om en wees mij genadig, want eenzaam ben ik en hulpeloos. ofwel Ez. 36, 23-26 (Zo spreekt de Heer:) Als Ik voor u mijn heiligheid heb getoond, zal Ik u samenbrengen, waar ge ook zijt. Ik zal zuiver water op u sprenkelen en ge zult rein worden van al uw ongerechtigheden; een nieuwe geest zal Ik u schenken.
Gebed God, alle goedheid en barmhartigheid vindt haar oorsprong in U: Gij leert ons dat vasten, gebed en vrijgevigheid middelen tegen de zonde zijn. Zie genadig naar ons, zwakke mensen, die onze schuld belijden; onder onze fouten gaan wij gebukt, maar wil ons in uw barmhartigheid telkens weer oprichten. Door onze Heer Jezus Christus, uw Zoon . . . *ofwel God, Gij weet wat er in de mens omgaat, Gij schouwt in de diepte van ieders hart; Gij kent ons pogen en ons falen. Daarom zijt Gij een God van groot geduld. Doe ons geloven dat Gij bij machte zijt de zonde weg te nemen uit ons hart, en schenk ons uw heilige Geest door Jezus Christus, uw Zoon. Die met U leeft en heerst . . .
1
B ij de lezingen van de derde tot en met vijfde zondag van de Vastentijd van 2013 volgen we de lezingen en teksten van het C-jaar en niet die van het A-jaar die voor deze drie zondagen volgens het Romeins Missaal als alternatief genomen kunnen worden.
18
Liturgiekatern
Eerste lezing Ex 3, 1-8a. 13-15 Mozes bij de brandende doornstruik. God maakt zich bekend als ‘Ik ben die is’, heeft de ellende van zijn volk gezien en daalt af om het te bevrijden uit de macht van Egypte.
Tussenzang Ps. 103, 1-2, 3-4, 6-7, 8 en 11 De Heer is barmhartig en welgezind.
Tweede lezing 1 Kor. 10, 1-6. 10-12 Christus ging als geestelijke rots mee met de Israëlieten, maar in de meesten van hen heeft God geen welbehagen gehad. Zij morden tegen God en zij zijn omgekomen en gedood als een waarschuwing aan ons.
Vers voor het evangelie Mt 4, 17 Bekeert U, zegt de Heer, want het Rijk der Hemelen is nabij.
Evangelie Lc. 13, 1-9 Wie zich niet bekeert, loopt het gevaar om te komen. De parabel van de onvruchtbare vijgenboom.
Thematische aanzetten voor de overweging • Wat maakt Jezus zo bijzonder, te midden van al die bijzondere mensen die de geschiedenis heeft voortgebracht en die hun stempel op de mensheid hebben gedrukt? Het bijzondere is zonder meer dat Jezus als Zoon van God op een heel speciale en alles omvattende manier laat zien dat God inderdaad diegene is die van zichzelf zegt ‘Ik ben die is’. En dat die uitspraak ‘Ik ben die is’ betekent: ‘Ik ben er voor jullie, vooral voor jullie die in nood zijt, onderdrukt wordt, die in armoede moet leven, Ik heb jullie ellende gezien en Ik ga er een einde aan maken, Ik zal jullie bevrijden’. Ons bekeren tot die God ‘die is’, betekent dus ook dat wij in navolging van Jezus ons moeten inzetten voor mensen in nood, waar ook ter wereld. Dat we het vuur brandende moeten houden door onze inzet voor een betere wereld voor álle mensen. • Iedere mens wordt aangesproken door een God, ‘die is’, een God die in ieders leven aanwezig wilt zijn. De waardigheid die iedere mens als schepsel van die God ‘die is’ heeft gekregen, vereist ook dat we iedere mens opnieuw weer een kans geven om een gelukkig mens te zijn. Zoals ook de tuinman de grond rondom de vijgenboom wil spitten zodat de boom vrucht zal dragen, zo moeten we ook andere mensen helpen en de gelegenheid geven zichzelf als mens te kunnen ontplooien. God is een God van levenden, betrokken op en bij mensen, overal ter wereld. Ons bekeren tot die God betekent dat ook wij onze verantwoordelijkheid moeten kennen voor mensen in nood, ook voor hen die ver weg van ons bed zijn. Dat is antwoord geven op het appèl van God, die ons nabij wilt blijven.
19
Vastenaktie 2013
Voorbeden • Goede God, voor U telt het verdriet en de vreugde, de angst en de hoop van ieder, individuele mens. Geef mensen, in Honduras of waar ook ter wereld, de kans te realiseren wat ze verlangen zodat ze weten dat ze er toe doen en niet louter onderworpen zijn aan blinde krachten. Mogen mensen het gevoel krijgen dat zij van betekenis zijn, dat ze betekenisvolle mannen en vrouwen zijn. Laat ons bidden… • God, Gij wilt dat onze maatschappij een echte samenleving wordt van mensen die zich om elkaar bekommeren. Geef ons het inzicht en de wijsheid dat het ware geluk niet ligt in het vergaren van goederen voor eigen gebruik en gewin, in het zoveel als mogelijk ‘hebben’, maar in onze goede relatie met medemensen, waar ook ter wereld, in het ‘er zijn voor elkaar’. Laat ons bidden…
Gebed over de gaven Heer, laat U verzoenen door dit offer en geef dat wij die vragen om vergiffenis voor eigen zonden, ook aan anderen hun schuld weten te vergeven. Door Christus onze Heer. *ofwel Heer, open onze harten; dat wij de taal van uw tekenen verstaan. Leer ons begrijpen dat Gij het zijt die met ons gaat uit het land der verdrukking naar een leven in de vrijheid. Door Christus onze Heer.
Prefatie De Heer zal bij u zijn. ofwel De Heer zij met u. allen: De Heer zal u bewaren. En met uw geest. Verheft uw hart. allen: Wij zijn met ons hart bij de Heer. Brengen wij dank aan de Heer, onze God. allen: Hij is onze dankbaarheid waardig. Volgt prefatie van de veertigdagentijd I-IV. Heilig.
Communie-tekst Ps. 84 (83), 4-5 De mus weet een schuilplaats te vinden, de zwaluw een nest voor haar jongen. Ik mag verblijven bij uw altaar, Heer der hemelmachten,
20
Liturgiekatern
mijn Koning en mijn God! Gelukkig zij die wonen in uw huis, eeuwig zullen zij U prijzen.
Gebed na de Communie Heer, wij hebben een onderpand ontvangen van het geluk dat nog verborgen is: Gij hebt ons reeds hier op aarde gevoed met brood uit de hemel. Wij bidden U ootmoedig: moge in ons daadwerkelijk worden vervuld wat wij onder tekenen vieren. Door Christus onze Heer. *ofwel Heer onze God, wij danken U voor het geestelijk voedsel dat wij uit uw hand ontvingen. Laat niet toe dat wij die tot uw kinderen zijn herboren, vergeefs van uw spijs hebben geproefd. Wek in ons het geloof en de werken opdat de gave van de Geest die Gij in ons hart hebt gestort, niet zonder vrucht zou zijn. Door Christus onze Heer.
Verwijzing naar Honduras
Eindelijk, het ‘beloofde land’, Amerika, het doel van mijn barre tocht, is in zicht. Nog even de grens passeren en mijn nieuwe leven kan beginnen. Dank God dat ik zover gekomen ben… De tocht door de woestijn is bar en boos. Nergens water, ik heb dorst.Volgens een van mijn metgezellen zouden er flessen met water in deze woestijn liggen, maar we vinden er geen. Iemand zegt dat Amerikaanse politieagenten de flessen water de ravijnen inschoppen zodat wij er geen gebruik van kunnen maken… Dat is toch niet menselijk meer. Wat moet die helikopter daar? En die vrachtauto? Verdomme, het zal niet waar zijn, de coyotes hebben me er al voor gewaarschuwd: blijf uit de buurt van helikopters en vrachtwagens als je de grens gepasseerd bent. Maar waar moet ik naar toe, die helikopter komt steeds dichterbij… Een hond heeft nog een beter leven en wordt met meer respect behandeld dan ik hier in dit betonnen hokje. Alles hebben ze afgenomen, mijn broekriem, de veters, al mijn andere dingen, ik bezit alleen nog de stinkende kleren, die ik aan heb. Ben ik nu werkelijk door iedereen en God verlaten?
21
Vastenaktie 2013
Verwijzingen naar de hongerdoeken
1994 De vreemdeling in ons midden Rechts beneden zien we mensen, gevangen in het spinnenweb van het kwaad. Slachtoffer van uitbuiting en mensensmokkel, slachtoffers van prostitutie en misbruik. Links beneden zitten mensen in een doodskist. Een ladder lijkt een ontsnapping te bieden, maar de sporten zijn gebroken, de vlucht weg uit de ellende blijkt heel vaak een illusie.
2011 God onder ons Rechtsboven zien we bootjes en mensen met zwemgordels. Gaan ze weg of komen ze aan? Het blijft onduidelijk. Maar waarheen mensen ook trekken, op zoek naar waardigheid, op zoek naar geluk, ze zullen het er nooit vinden als er geen mensen zijn die hen verwelkomen om wie ze zijn: een mens met waardigheid, een schepsel van God. Zoals de twee donkere figuren die op het strand staan, niet herkenbaar, wie weet wie het zijn. Maar een vrouw heet hen welkom en geeft hun te drinken.
22
Liturgiekatern
2013 Hoeveel broden hebben jullie? In de scène rechtsboven zien we het Laatste Avondmaal. Jezus is gezeten tussen de minsten en armsten van deze wereld, de uitgestotenen. Met hen deelt hij het brood, deelt hij zijn Lichaam. De kerk is de bondgenoot van de armen, de bisschop wast de voeten van één van hen. Steeds opnieuw kiest God voor de minsten, het zijn de verloren zonen en dochters van de huidige tijd, waarvoor de goede boodschap van het Evangelie bij voorkeur bestemd is.
23
Vastenaktie 2013
Vierde zondag van de Vastentijd Openingstekst naar Jes. 66, 10-11 Verheug u, Jeruzalem! Komt allen samen, die haar liefhebt! juicht van vreugde, allen die eens hebt getreurd! Weest opgetogen en geniet van de overvloedige troost die u geboden wordt.
Gebed God, door uw Woord brengt Gij op wonderbare wijze de verzoening van alle mensen met U tot stand. Geef dat uw volk zich met grote toewijding en levendig geloof voorbereidt op het komende paasfeest. Door onze Heer Jezus Christus, uw Zoon . . . *ofwel Goede God, wij hebben gezondigd, wij zijn verlamd en niet bij machte uit eigen kracht weer op te staan. Wie immers kan verzoenen dan Gij alleen? Zie neer op ons geloof, wees voor ons een barmhartige Vader omwille van uw Zoon die de vergiffenis is van alle zonden: Jezus Christus, onze Heer. Die met U leeft en heerst . . .
Eerste lezing Joz. 5, 91. 10-12 Manna eten is niet meer nodig, de Israëlieten kunnen eten van wat het land voortbrengt.
Tussenzang Ps. 34, 2-3, 4-5, 6-7 Let op en bemerkt hoe genadig de Heer is.
Tweede lezing 2 Kor. 5, 17-21 Wie in Christus is, is een nieuwe schepping. God heeft zich door Christus met mensen en wereld verzoend en heeft aan de apostelen de dienst van de verzoening toevertrouwd.
Vers voor het evangelie Lc. 15,18 Ik ga weer naar mijn vader en ik zal hem zeggen: ik heb misdaan tegen de hemel en tegen U
24
Liturgiekatern
Evangelie Lc. 15, 1-3. 11-32 De parabel van de terugkeer van de verloren zoon
Mogelijke thematische invullingen • De parabel van de verloren zoon is welbekend. De parabel kan vanuit diverse perspectieven bekeken worden. Dat van de verloren zoon, dat van de vader, dat van de trouwe zoon die thuis gebleven is. Er zo maar een ethisch perspectief voor gebruik tijdens alledag eruit afleiden is nog niet zo gemakkelijk. Parabels zijn vaak geen blauwdruk voor het leven, maar willen eerder de ogen openen, mensen aan het denken zetten. • Er is het perspectief van de verloren zoon. Totaal verloren, zowel geestelijk als lichamelijk, tussen de varkens, minder kan niet. Maar inkeer, bekering, verzoening blijft mogelijk. Het is de liefde van de vader die hem redt. • Voor mensen uit Honduras, in hun poging om naar de USA te komen, blijft een nieuw begin ook steeds nodig.Ver beneden de gewenste menselijke waardigheid, als het ware als ‘varkens’, worden ze in detentie gehouden in de USA tot aan hun gedwongen terugkeer naar Honduras. • Er is het perspectief van de liefhebbende vader. Het verwijst naar God, naar Jezus, die steeds opnieuw verzoening heeft gepredikt, zoals ook Paulus aangeeft, en die op een totale wijze gekozen heeft voor hen die verloren waren, door hun eigen schuld of niet. • Dankzij zuster Sol, haar medewerksters, de katholieke kerk en vele vrijwilligsters en vrijwilligers, is een nieuw begin mogelijk. De zuster brengt Gods liefde voor de ‘verloren zonen van het land’ in de praktijk. Zijn verwelkomt hen terug in hun ‘vijf sterren-land’ (de vlag van Honduras kent vijf sterren), en geeft hun hun menselijke waardigheid terug, als een begin voor een nieuwe toekomst ín Honduras. • Dan blijft er nog het perspectief van de oudste zoon, die thuis is gebleven en trouw zijn taken heeft vervuld. De ‘pointe’ van het verhaal lijkt al gemaakt, en dan komt er nog een andere invalshoek in zicht. De morrende zoon: ‘Ik doe al jarenlang mijn best, die verbrasser en losbol krijgt de credits’, je zou om minder kwaad worden. En hij heeft, vanuit zijn perspectief, groot gelijk. Zoals ook wij groot gelijk hebben, altijd als we vanuit ons eigen perspectief blijven redeneren. Maar is dit ‘aanhangsel’ niet een wezenlijk onderdeel van het verhaal, is het niet een uitnodiging om aan perspectiefwissel te doen: te kijken en denken vanuit het perspectief van de ander? Bij voorbeeld vanuit het perspectief van de migrant, vanuit Honduras op weg naar de USA, vanuit Somalië op weg naar Europa, op zoek vanuit de hopeloze thuissituatie naar menselijke waardigheid en geluk?
Voorbeden • Goede God, wij bidden U, geef steun aan mensen die, op de vlucht voor armoede, beland zijn in een schier uitzichtloze situatie. Laat in hun hart, als een straaltje zonnelicht in een donkere cel, de hoop levend dat het anders kan, dat zij ooit weer gelukkig zullen zijn. Laat ons bidden… • Goede God, wij bidden U, geef ons de mogelijkheid van ons eigen gelijk af te stappen en dingen te bekijken vanuit het perspectief van de ander, de noodlijdende ander, de ander die asiel zoekt of op de vlucht is, de ander die in armoede of illegaliteit leeft.. Want uiteindelijk ontmoeten we in die ander ook steeds U, als de geheel Andere. Laat ons bidden…
25
Vastenaktie 2013
Gebed over de gaven Heer, met vreugde brengen wij deze gaven die Gij voor ons eeuwig heil hebt bestemd. Wij vragen U ootmoedig: geef dat wij ze met geloof en eerbied omringen en op waardige wijze aanbieden voor het heil van de wereld. Door Christus onze Heer. *ofwel Heer onze God, dit brood en deze beker wilt Gij vervullen met uw Geest tot het lichaam, voor ons gebroken, en het bloed, vergoten voor onze zonden. Geef ons oog voor uw barmhartigheid want Gij zijt eindeloos goed en steeds bereid ons te vergeven. Door Christus onze Heer.
Prefatie De Heer zal bij u zijn. ofwel De Heer zij met u. allen: De Heer zal u bewaren. En met uw geest. Verheft uw hart. allen: Wij zijn met ons hart bij de Heer. Brengen wij dank aan de Heer, onze God. allen: Hij is onze dankbaarheid waardig. Volgt prefatie van de veertigdagentijd I-IV. Heilig.
Communie-tekst Feest moet er zijn en vrolijkheid, want uw broer was dood en is levend geworden, hij was verloren en is teruggevonden.
Gebed na de communie God, Gij verlicht iedere mens die in deze wereld komt. Wij bidden U: verlicht onze geest met het licht van uw genade, zodat onze gedachten altijd uitgaan naar wat U welgevallig is
26
Liturgiekatern
en wij U oprecht kunnen beminnen. Door Christus onze Heer. *ofwel God, onze Vader, wij danken U voor het levende brood en de heilzame beker, de overvloed van uw barmhartigheid. Geef ons uw heilige Geest opdat wij in uw Naam en om uwentwil op onze beurt aan anderen vergeven. Door Christus onze Heer.
Verwijzing naar Honduras
Niets heb ik meer, zelfs geen riem om mijn broek, die ik met beide handen moet ophouden. Ik had me mijn eerste vliegreis ooit wel anders voorgesteld. Als een crimineel ben ik met een hoop anderen het vliegtuig in geduwd, teruggestuurd naar waarvan ik vandaan ben gekomen. Niet alleen mijn schamele bezittingen heb ik verloren, maar ook mijn trots. Mijn vrouw en kinderen, mijn verdere familie, die zo hard gewerkt hebben om het geld voor de reis bij elkaar te krijgen, zullen wel zwaar teleurgesteld zijn in mij: al het geld is weg en we zijn geen stap verder gekomen, we zitten nog steeds totaal berooid in dezelfde armoedige situatie. Wat zwetst die rare mevrouw daar bij de uitgang van het vliegtuig? ‘Welkom in het vijf sterren-land’, waar heeft ze het over? Wie haalt het in zijn hoofd om zo’n gek wijf op ons af te sturen?
Verwijzingen naar de hongerdoeken
1994 De vreemdeling in ons midden Midden, centraal op het doek, zien we de Emmaüsgangers. Teleurgesteld zijn ze, Kleopas en die andere leerling, op weg naar Emmaüs.Vluchten ze weg uit Jeruzalem? Hoe heeft alles dat voorgevallen is, kunnen gebeuren? Zij geloofden zo sterk in het verhaal van Jezus. Maar nu, na zijn kruisdood, is alles verloren, hun hele droom aan diggelen, de hoop op beter vervlogen. Die uitleg van de vreemdeling die met hen meeloopt, is juist, maar wat heb je eraan? De situatie is zoals het is, en niet anders. Maar dan, bij het breken van het brood, gaan hun ogen open en herkennen zij Hem. Hun hart brandt, ze komen meteen in actie.
27
Vastenaktie 2013
2011 God onder ons Midden links op de hongerdoek zien we een man in een gevangenis. Wanhopig rammelt hij aan de tralies: waarom ziet niemand naar mij om in al mijn ellende? De gevangenis heeft geen contouren, lijkt op te lossen in de krottenwijk met de gammele gebouwtjes uit allerlei materiaal, de nauwe steegjes, overspoeld door rioolwater, de geur van rottend afval. De kunstenaar wil uitdrukken dat de hele krottenwijk een gevangenis is. Eenmaal aanbeland in een dergelijke, mensonwaardige, woon- en leefomgeving is ontsnappen eigenlijk niet meer mogelijk.
2013 Hoeveel broden hebben jullie? Rechts beneden zien we lachende kinderen, zittend op de tafel. Hun voetjes spelen met het graan dat overvloedig groeit. De kunstenares geeft hier beeld aan het Koninkrijk Gods zoals ons dat door Jezus beloofd is en zoals Hij daarvan al een afspiegeling was. Het Rijk van de Hemelen waarin geen armoede, honger en dorst meer zal zijn, waar mensen elkaar respecteren en in hun waardigheid laten en in zusterlijke en broederlijke gemeenschap met elkaar verbonden zijn. Die belofte van het Rijk Gods geeft ons een perspectief, geeft richting aan ons streven naar gerechtigheid en vrede voor iedereen, waar ook ter wereld.
28
Liturgiekatern
Vijfde zondag van de Vastentijd Openingstekst Ps. 43 (42),1-2 God, schaf mij recht; kom voor mij op bij mensen zonder mededogen. Verlos mij van de man vol valsheid en bedrog, want Gij zijt mijn God en mijn sterkte.
Gebed Heer onze God, uit liefde tot de wereld heeft uw Zoon zich aan de dood overgeleverd. Wij bidden U: geef ons uw hulp om, naar zijn voorbeeld, blijmoedig een leven van liefde te leiden. Door onze Heer Jezus Christus, uw Zoon . . . *ofwel God, Gij kent ons zoals wij zijn en niets is voor U verborgen. Gij veroordeelt niet, Gij wilt altijd vergeven. Geef ons een rouwmoedig hart om onze zonden te belijden; dan zullen wij op onze beurt het woord van uw vergeving horen. Door onze Heer Jezus Christus, uw Zoon . . .
Eerste lezing Jes. 43, 16-21 Ik begin iets nieuws, zegt de Heer, het begin is er al, zien jullie het niet?
Tussenzang Ps. 126, 1-2ab, 2cd-3, 4-5, 6 Geweldig was het wat de Heer ons deed, daarom zijn wij zo blij.
Tweede lezing Fil. 3, 8-14 Ik wil steeds meer op Christus lijken in zijn sterven om eens te komen tot de wederopstanding uit de doden. Al ben ik nog niet volmaakt, ik streef er vurig naar het te grijpen, gegrepen als ik ben door Christus.
Vers voor het Evangelie Ez. 33,11 Niet de dood van de zondaar wil Ik, maar zijn bekering en zijn leven.
29
Vastenaktie 2013
Evangelie Joh. 8, 1-11 Laat wie zonder zonde is, de eerste steen werpen op de overspelige vrouw. Ik veroordeel u niet, ga heen en zondig niet meer.
Mogelijke thematische invullingen • In en voor God is het steeds mogelijk opnieuw te beginnen, Gods Schepping duurt als het ware voortdurend voort, ook in mensen. We moeten bereid zijn onszelf te bezinnen of we wel op de goede weg zijn en daaruit de conclusies trekken om eventueel te veranderen, de Vastentijd is daarvoor een goede tijd van bezinning. Maar we moeten ook andere mensen steeds opnieuw een kans geven, alle mensen zijn immers schepsels van die Ene God. Ook mensen in Honduras moeten nieuwe kansen krijgen, niet om naar de USA te emigreren, maar in eigen land, om zo te bouwen aan een nieuwe toekomst voor henzelf en hun kinderen. • Onze tijd is een tijd van snel reageren op alles en gebruik van allerlei sociale media. Ieder e-mailtje moet binnen een paar minuten beantwoord zijn, iedere twitter-uitspraak vraagt om een directe reactie.Vaak zijn het impulsieve reacties, waarvan de schrijvers door de snelheid van hun reageren nauwelijks de draagwijdte kunnen overzien. Ook in ons oordeel over andere mensen zijn we vaak heel snel, te snel. Jezus laat een andere manier van reageren zien, een manier van bedachtzaamheid. Hij reageert niet direct op de vraag van de Schriftgeleerden, maar schrijft met zijn vinger in het zand. Die Schriftgeleerden moeten aanhouden om Jezus tot een antwoord te dwingen. En na zijn antwoord schrijft Jezus weer in het zand, alsof hij niet geïnteresseerd is in de reactie van zijn gesprekspartners. En misschien is Hij dat ook niet. Zonder dat Hij het schijnt te bemerken druipen ze één voor één af. Maar dat geeft Hem de kans op een intermenselijk contact met de overspelige vrouw, daar is Hij wel in geïnteresseerd. Wat zij gedaan heeft, is niet goed, is zondig, maar Jezus geeft haar een tweede kans, een kans om opnieuw te beginnen. De Vastentijd als voorbereiding op Pasen is een goede tijd voor zo’n nieuw begin.
Voorbeden • Goede God, geef mensen in Honduras de moed en de mogelijkheid in eigen land en stad te werken aan een betere toekomst voor henzelf en hun kinderen. Geef hen ook het vermogen tegenslagen te overwinnen en vol te houden, want de weg is lang en moeilijk. Laat ons bidden… • Goede God, ons leven wordt geweven uit vele bonte draden, help ons bereid te zijn dat wij ons met anderen verbinden tot een levende wereldgemeenschap in solidariteit en gerechtigheid. Wees, God, zelf daarbij de rode draad die ons daarin verlicht en verbindt. Laat ons bidden….
Gebed over de gaven Almachtige God, verhoor ons gebed en laat dit offer er toe bijdragen dat uw dienaren gereinigd worden, die Gij hebt ingewijd in de kennis van het christelijk geloof. Door Christus onze Heer. *ofwel
30
Liturgiekatern
Heer, als de graankorrel die in de aarde valt en als de druif, geperst tot wijn, zo heeft uw Zoon zichzelf voor ons gegeven. Aanvaard dit brood en deze wijn waarmee wij de gedachtenis willen vieren van Christus onze Heer.
Prefatie De Heer zal bij u zijn. ofwel De Heer zij met u. allen: De Heer zal u bewaren. En met uw geest. Verheft uw hart. allen: Wij zijn met ons hart bij de Heer. Brengen wij dank aan de Heer, onze God. allen: Hij is onze dankbaarheid waardig. Volgt prefatie van de veertigdagentijd I-IV. Heilig.
Communie-tekst Joh. 8,10-11 (Zo sprak Jezus:) Vrouw, heeft niemand u veroordeeld? De vrouw antwoordde: Niemand, Heer! Ook Ik veroordeel u niet: ga heen en zondig van nu af niet meer.
Gebed na de communie Almachtige God, wij vragen U: laat ons ledematen blijven van Hem, die ons doet delen in zijn Lichaam en Bloed: Christus onze Heer. *ofwel Heer onze God, in het mysterie van brood en wijn hebben wij de verlossing gevierd en de vergeving van onze zonden. Wij vragen U: spreek tot ons uw bevrijdend woord, doe onze droefheid in vreugde verkeren en breng ons van dood naar leven. Door Christus onze Heer.
31
Vastenaktie 2013
Verwijzing naar Honduras
Die zuster, die Sor Hermana Valdete, die is toch zo gek nog niet.Voor het eerst sinds lange tijd voel ik me weer gerespecteerd en gewaardeerd om wie ik ben. In het vliegtuig terug naar Honduras, plande ik nog om zo snel als mogelijk weer de benen te nemen en richting USA te gaan, deze tweede keer zou het zeker gaan lukken, ik wist immers waar ik op moest letten. Maar langzaam vergeet ik die plannen, zuster Valdete heeft me ervan overtuigd dat ik mee moet werken aan een beter leven, hier in Tegucigalpa en overal in Honduras. Een beter leven voor mezelf en mijn vrouw, maar vooral voor mijn kinderen, die zijn immers de toekomst. Hun gun ik een beter leven dan ik heb en heb gehad, zij zouden nooit op het idee mogen komen te emigreren, te vluchten uit de armoede naar een ander land. Alleen hier in Tegucigalpa, op de plek waar we geboren zijn en waar we thuis horen, kunnen we werken aan een beter leven, aan het verminderen van de armoede, aan een betere toekomst voor iedereen.
Verwijzingen naar de hongerdoeken
1994 De vreemdeling in ons midden Uiteindelijk wordt Abraham, na zijn omzwervingen, de stamvader van een groot volk. Onder leiding van Mozes bereiken de Israëlieten uiteindelijk de grens van het beloofde land. Mozes’ opvolger Jozua leidt hen er binnen zodat zij in het land van melk en honing aan een menswaardig en gelukkig leven kunnen bouwen. Uiteindelijk herkennen de twee leerlingen op weg naar Emmaüs dat Jezus door het breken van het brood bevrijding en verlossing geeft. Laten we hieruit de hoop
32
Liturgiekatern
putten dat ook de Hondurese migranten en alle migranten ter wereld ooit hun bestemming mogen bereiken en een menswaardig leven kunnen en mogen leiden.
2011 God onder ons De werken van barmhartigheid doen we in Gods Geest. De Geest straalt zijn licht af op diegenen die het opnemen voor mensen in nood. We weten echter: hoe we ook ons best doen, hoe we het ook opnemen voor anderen, uiteindelijk blijft het mensenwerk en zal ons pas een volledige bevrijding en verlossing gegeven worden door de Mensenzoon, die zijn belofte van het Rijk Gods op het einde der tijden zal inlossen. Maar we weten ook dat de belofte van het Rijk Gods slechts een genade voor ons zal zijn, in zoverre als we bereid zijn om, op onze bescheiden manier, al aanmodderend, handen en voeten te geven aan meer gerechtigheid hier op aarde.
2013 Hoeveel broden hebben jullie? Opvallend op de hongerdoek is het kruis dat, als teken van het lijden én de verrijzenis van Jezus Christus, de vier scènes op de doek verbindt. Naar het midden toe wordt het kruis heldergeel, symbool van het heil en de verzoening door Jezus Christus. Door die belofte van heil en verzoening zijn wij in staat anderen te helpen en samen met hen te bouwen aan een meer menswaardige samenleving.
33