Afval minderen voor kinderen
OVAM, uw beleidspartner in afval en bodem
Afval hier, afval daar, afval overal
3
PMD-afval
9
Groente, Fruit- en Tuinafval
19
Glas
24
Papier
27
Klein Gevaarlijk Afval
31
Afval hier, afval daar, afval overal Elke dag gooien we ontelbare
Hoeveel vuilniszakken of afval-
spullen weg: lege blikjes, doosjes,
containers staan bij jou in de
etensresten, papier, …
straat elke week te wachten op de
Ook je leukste trui en zelfs je
ophalers? Je moet die eens tellen,
mooiste stuk speelgoed komen
je zult schrikken. En dan spreken
ooit op de afvalberg terecht.
we nog niet van het zwerfvuil dat
Want alles wat mensen gebruiken,
gewoon rondslingert op straat en
wordt op een dag afval. Het verslijt
elders.
of het wordt vuil. Het raakt kapot of uit de mode. En dan wil je er zo
Stel dat je volle boekentas 4,5 kilo
vlug mogelijk vanaf.
weegt. Wist je dat iedere Vlaming dan elke dag thuis gemiddeld
Mensen kopen steeds meer
drie
boekentassen
vol
afval
spullen. Die gooien ze later weer
veroorzaakt? Dat is heel veel.
weg. Daardoor blijft de afvalberg
Naast het huishoudelijk afval van
groeien.
gezinnen moeten we ook nog het afval van de bedrijven en van de scholen meerekenen.
3
we van af moeten. Afval dat we
Grondstoffen haal je niet zomaar uit de grond
niet
Om voorwerpen en verpakkingen
We maken steeds meer afval waar
4
kunnen
recycleren
of
hergebruiken, eindigt in een
te
verbrandingsinstallatie of op een
grondstoffen
nodig.
stortplaats. Dat is niet alleen
bijvoorbeeld
dat
jammer van de grondstoffen en de
aardolie wordt gemaakt? Je weet
energie. Het is ook nog erg voor
wel, dure aardolie die dient als
het milieu.
brandstof om auto’s te laten rijden,
maken,
zijn
heel Wist
plastic
wat je uit
of om je klaslokaal warm te Zorgzaam omgaan met producten
houden. Veel grondstoffen zoals
en afval voorkomen, daar gaat het
aardolie zijn echt schaars op onze
om! Voorkomen is toch altijd beter
planeet. Het ontginnen en ver-
dan genezen? Denk goed na voor
voeren van grondstoffen gebeurt
je iets koopt. Heb ik het echt wel
niet altijd even milieuvriendelijk.
nodig? Mag het iets minder zijn? Bestaat er geen milieuvriendelijker product? Is de verpakking niet overbodig?
Grondstoffen ontginnen is één ding. Voorwerpen en verpakkingen maken uit die grondstoffen is nog een ander verhaal. Dat gebeurt in fabrieken. Grondstoffen bewerken Om nog te zwijgen van de
Met restafval verlies je twee keer
schadelijke stoffen die daarbij
Papier, glas, plastic, groenteafval,
soms vrijkomen.
batterijen...
tot producten vergt veel energie.
worden
apart
ingezameld en gerecycleerd. Wat Veel
spullen
en
de
meeste
dan nog overblijft is restafval.
verpakkingen gebruiken we maar
Restafval valt niet te recycleren.
heel even. Wat ‘in’ is vandaag, is
Het wordt gestort of gaat naar een
snel weer ‘out’. Je kan vaak niets
verbrandingsinstallatie.
meer doen met een gebruikte verpakking. Niet alle materialen
Het restafval verbranden zorgt
worden gerecycleerd. Veel energie
voor heel wat rookgassen. De
en grondstoffen gaan dus verloren
huidige verbrandingsinstallaties
voor wat we maar even gebruiken.
stoten nog zeer weinig schadelijke stoffen uit, omdat ze de rook-
Je hebt waarschijnlijk al in de gaten dat we verstandig moeten omgaan met onze grondstoffen. We moeten opletten dat we het milieu niet te zwaar belasten. Zo zorgen we samen dat jouw kinderen later nog gezond kunnen leven en overleven op aarde.
gassen zuiveren.
5
Dit kost echter veel geld en moeite. Dus hoe minder restafval geproduceerd wordt, hoe minder verwerkingsinstallaties nodig zijn. Gelukkig kan een deel van de energie uit de rookgassen opgevangen worden. De warme rookgassen stromen door een stoomketel gevuld met 6
water. Die gassen warmen het water in de ketel op. Zo ontstaat stoom, die een turbine aandrijft. De draaiende turbine produceert dan elektriciteit. Zo halen we uit het restafval toch nog iets bruikbaars. Na de verbranding van het restafval blijft er nog veel as over. Dit is toch nog bijna een vierde van het oorspronkelijke gewicht. Dat wordt nog gestort. Kortom, restafval zorgt voor flink wat overlast.
Sorteren om te recycleren In de stortplaats spant men op de
Weet je hoe flink kan bespaard
bodem een dikke plastic folie.
worden
Daardoor kunnen schadelijke
energie? Eén mogelijke oplossing
stoffen niet in de bodem dringen
is alvast recyclage. Een moeilijk
of het grondwater vervuilen. Een
woord, maar het bezit toverkracht.
bulldozer verspreidt het gestorte
Dankzij recyclage krijgt afval een
afval. Het gestorte afval wordt elke
nieuw leven als grondstof. Daar
keer opnieuw afgedekt met een
kan jij meer dan een handje bij
laag zand. Daarop kan dan weer
helpen. Als jij je afval netjes
een laag afval gestort worden.
sorteert, dan kan het nadien vlot
op
grondstoffen
en
verwerkt en omgezet worden in Afval storten is geen goed idee.
herbruikbare grondstoffen. Zo is
Slecht beheerde stortplaatsen zijn
iedereen tevreden…
een gevaar voor het milieu. Ze nemen veel schaarse ruimte in. Al
Papier, karton, glas, metaal, resten
dat rottende afval zorgt voor heel
van groenten en fruit, batterijen
wat overlast en stank. Geen
en schoonheidsproducten, ...
wonder dus dat niemand een
Talloze spullen kan je sorteren.
stortplaats in zijn achtertuin wil!
In deze brochure lees je hoe je dat
Meer restafval betekent nog meer
precies doet. Je ontdekt ook wat
stortplaatsen.
met het gesorteerde afval gebeurt. We sorteren in Vlaanderen erg flink. Met zijn allen slagen we erin om bijna driekwart van het afval apart in te zamelen. Dat sorteren helpt om bepaalde grondstoffen terug te winnen.
7
Voorkomen is beter dan genezen Sorteren om te recycleren helpt. Maar ondertussen groeit de afvalberg nog steeds! We moeten dus nog een stap verder gaan. Er bestaat een genialere oplossing. Toegegeven, ze vraagt 8
wel een grotere inspanning. Maar jou kennende… Juist. Afval voorkomen, daar gaat het om! Voorkomen is toch altijd beter dan genezen of recycleren? Denk dus goed na voor je iets koopt. Kies voor duurzame oplossingen zoals verpakkingen die je telkens opnieuw gebruikt. Je kan aan de beide kanten van een blad papier schrijven. Zo kan je afval gewoonweg vermijden. Dat is nog beter voor het milieu.
PMD-AFVAL In veel Vlaamse gemeenten worden plastic flessen en flacons samen met metalen verpakkingen en drankkartons apart opgehaald en daarna gesorteerd. In sommige gemeenten kan je met dit afval enkel terecht in het containerpark. Die gemeenten willen met deze beperkte inzamelwijze wegwerpverpakkingen
voorkomen
en
herbruikbare
verpakkingen stimuleren.
Waaruit bestaat plastic verpakkingsafval? Veel voorwerpen zijn geheel of gedeeltelijk van plastic gemaakt. Denk maar aan je speelgoed, een telefoontoestel of een koffiezetapparaat. Deze voorwerpen kan je lang gebruiken. Uiteindelijk gaan ze ook stuk en worden ze afval. Kijk eens om je heen in de winkel. Bijna alles is helemaal of gedeeltelijk verpakt in plastic. Drank in plastic flessen, een zakje nootjes, een botervlootje, yoghurtbekers, … Ook voedingswaren zijn vaak netjes ingepakt: kaas of vleeswaren, fruit, groenten, … Is dat wel altijd nodig?
9
10
Vaak zorgt plastic voor stevigheid
Plastic verbranden kan schadelijk
en bescherming. Dankzij de
zijn voor het milieu. Vermijd
verpakking weet je ook welk
daarom plastic verpakkingen. Laat
product en welk merk je koopt.
deze verpakkingen een tweede
Ze geeft je heel wat nuttige
leven leiden als opbergdoosje
informatie over de samenstelling,
bijvoorbeeld. Gebruik plastic
het land van herkomst en de
voorwerpen zo lang mogelijk.
houdbaarheidsdatum. Plastic heeft één groot nadeel: het vergaat niet. We blijven dus met een hoop afval zitten. Niet alle plastic
wordt
gerecycleerd.
Bepaalde plastic verpakkingen belanden daarom bij het restafval.
Waar gaat het plastic afval naartoe? Plastic verpakkingen apart houden
Botervlootjes of yoghurtpotjes
is best gemakkelijk. Flessen spoel
mogen er bijvoorbeeld niet in. Op
je even uit. Van plastic folies of
een sorteerwijzer vind je wat wel
bakjes haal je best eerst het
of niet in de blauwe zak hoort.
karton of de papiertjes af.
Sommige gemeenten halen ook folies en andere kunststoffen apart
Bijna alle Vlaamse gemeenten
op. De inzameling van plastic
zamelen bepaalde plastic ver-
gebeurt dus niet overal op
pakkingen samen met blik en
dezelfde manier.
drankkartons in. Let goed op als je
Je informeert het best bij je eigen
plastic afval in de PMD-zak gooit.
gemeente.
Was je trui vroeger een fles? Er bestaan ontzettend veel soorten plastic. Om ze te recycleren, moet elke soort plastic apart gehouden worden. Daar wringt vaak het schoentje. Niet alle plasticsoorten zijn even makkelijk herkenbaar. Het plastic wordt gesorteerd en gewassen. Machines breken het plastic in stukjes. Door opwarming smelt het plastic tot een draderige brij. Snijmachines knippen de draden tot korrels. Die plastic korrels zijn de grondstof voor nieuwe producten. Misschien is jouw trui of skivest wel gemaakt van gerecycleerde plastic flessen.
11
Laat je niet inpakken door plastic Drank smaakt net zo goed uit een glazen retourfles. Kaas en vlees hoef je niet voorverpakt te kopen. Groenten en fruit hebben dankzij hun schil al een 12
beschermend jasje. Waarom ze nog eens extra verpakken in plastic? Waspoeders en shampoos bestaan in navulpakken. Die bevatten heel wat minder plastic dan de originele verpakking. In sommige winkels kan je de originele verpakking opnieuw laten vullen! Veel plastic kan een tweede leven leiden. Lege dozen roomijs kan je gebruiken om soep in te vriezen. Dan hoef je geen plastic zakjes te kopen. Plastic speelgoed kan je naar een kringloopwinkel brengen. Of je kan het zelf verkopen op een rommelmarkt. Dan test je meteen je verkoopstalent. Spannend!
Waaruit bestaat metalen verpakkingsafval? Drank- en conservenblikjes zijn allemaal metaalverpakkingen. Waarschijnlijk denk je aan een koele frisdrank in een blik. Maar ook groenten, fruit, vis of vlees zitten soms verpakt in een conservenblik. Blik beschermt zeer goed tegen licht, lucht en allerhande bacteriën. Ook aluminiumschaaltjes met bijvoorbeeld aardbeien, pizza of lasagne zijn metaalverpakkingen.
13
Waar gaat het metaalafval naartoe? Hou het netjes De meeste gemeenten zamelen blikjes en aluminium bakjes in. Je mag ze samen met plastic flessen en drankkartons in de blauwe PMD-zak gooien. Zorg dat de aangeboden blikjes proper zijn. Zo voorkom je vieze geurtjes en schimmelvorming. Dat is aangenamer voor de verwerkers in de fabriek.
Heb jij ook zoveel aantrekkingskracht? De zakken met ingezamelde blikjes gaan naar een gespecialiseerd bedrijf. Daar wordt het blik eerst gescheiden
van
de
plastic
flessen
en
de
drankkartons. Grote magneten trekken de stalen 14
verpakkingen aan. Verpakkingen waarop magneten geen effect hebben, worden met de hand gesorteerd. Op de meeste blikjes zit een laagje tin om te vermijden dat ze gaan roesten. In de smelterij wordt dit laagje metaal verwijderd. Daarna wordt het metaal gesmolten. Het kan opnieuw gebruikt worden in metalen voorwerpen.
Kan jij ook zonder? Een blikje frisdrank is handig om mee naar school te nemen. Vaak werpen mensen blikjes zomaar weg. Zo belanden de blikjes in een gracht of langs de kant van de weg. Als ze niet worden opgeruimd, blijven ze de natuur vervuilen. Dat is spijtig want ze zijn recycleerbaar. De beste oplossing is een drinkbus. Vul die met leidingwater of drank uit een retourfles. Alleen wielrenners gooien die soms zomaar weg, toch? 15
Aluminiumbakjes waarin voedingswaren verpakt zitten, worden gerecycleerd. Maar waarom zou je fruit in zulke bakjes kopen? Vraag aan de verkoper het fruit of de groenten in een papieren zakje te verpakken. Aluminiumfolie gebruik je alleen als het echt nodig is. Veel energie en grondstoffen zijn nodig om aluminiumfolie te produceren. Recyclage van aluminiumfolie is niet mogelijk. Gebruik het dus niet te vaak. Boterhammen uit een brooddoos smaken overigens net zo lekker. Om eten in de koelkast te bewaren, kan je doosjes met dekseltjes gebruiken. Zo geef je misschien een plastic verpakking een nieuw leven.
Wat is een drankkarton?
16
Een drankkarton weegt bijna niets.
Drankkartons vind je in alle maten:
Het is stevig en beschermt de
grote kartons van meerdere liters,
inhoud perfect tegen licht, warmte
maar
en vochtigheid. Bacteriën geraken
meeneemverpakkingen.
ook
handige,
kleine
niet in een gesloten drankkarton. vers.
Het is alleen jammer dat je een
Drankkartons breken niet, ze
drankkarton maar één keer kan
lekken niet en barsten niet. Het
gebruiken. Gelukkig zijn drank-
neemt maar weinig plaats in. Dat
kartons te recycleren. Drank-
is handig in de koelkast.
kartons kan je vlot vermijden. In
Je
drankje
blijft
dus
de plaats kan je een drinkbus of Melkdranken en fruitsappen zitten
een thermosfles gebruiken. Die
vaak verpakt in drankkartons.
houden je drank ook fris of warm.
Soms zijn ze gevuld met water,
Je kan ze altijd weer vullen.
soep of zelfs wijn.
Waar gaan drankkartons naartoe? Makkelijk gaat ook Drankkartons apart inzamelen is eenvoudig. Misschien staat op jouw school een aparte grote vuilbak of container voor drankkartons. Daar mag je ook blikjes en plastic flesjes in gooien. In de PMD-zak worden die samen ingezameld. In de meeste Vlaamse gemeenten komt een vuilniswagen die zak thuis aan de deur ophalen. Spoel een drankkarton wel even uit. Restjes melk en fruitsap worden snel zuur. Dat is niet zo prettig voor de verwerkers die achteraf met de hand sorteren. Om plaats te besparen in de zak of de container, druk je best een drankkarton helemaal plat. Zo verminder je de hoeveelheid afval niet, wel het volume. Er gaan meer verpakkingen in één zak.
17
Drie uit één halen Een drankkarton bestaat uit drie
Het plastic en het aluminium
basisgrondstoffen: aluminium,
dienen
karton en plastic. Drankkartons
autoonderdelen of spatborden
recycleren kan op twee manieren.
voor fietsen.
De eerste methode scheidt karton,
De tweede methode om te
aluminium en plastic van elkaar.
recycleren werkt helemaal anders.
De drankkartons worden onder-
De drankkartons worden in kleine
gedompeld in een grote kuip vol
stukjes gehakt en daarna verhit.
water. Door het water voortdurend
Het plastic smelt en wordt lijm.
te roeren, lost het karton van de
Die doet alles aan elkaar kleven.
andere bestanddelen.
Dan persen zware machines de
als
grondstof
voor
drankkartons tot bouwpanelen. Met het gerecycleerde karton 18
maken de fabrieken toiletpapier,
Die platen isoleren goed en zijn
mapjes en briefomslagen.
waterdicht. De platen worden ondermeer gebruikt om meubelen van te maken.
Groente-, Fruit- en Tuinafval (GFT) De helft van het afval dat we thuis weggooien, komt uit de keuken of uit de tuin. Keukenafval bestaat vooral uit de resten van groenten en fruit. Het afval uit de tuin is hoofdzakelijk gras en snoeihout.
Waaruit bestaat GFT? Niet alle etensresten horen bij het GFT-afval! Aardappelschillen, schutbladeren van een bloemkool, lege erwtenpeulen, loof van wortelen zijn voorbeelden van GFT-afval. Overschotjes gekookte aardappelen of groenten zijn dat niet. Vleesresten, saus en kaaskorstjes ook niet. Papieren koffiefilters met gruis, gebruikte theezakjes en eierschalen behoren dan weer wel bij het GFT-afval. Is dit voor jou te behappen? Het klokhuis van een appel, een bananenschil, de pit van een perzik en lege doppen van noten. Het is alleszins GFT-afval. Appelmoes, confituur en gekonfijt fruit uiteraard niet.
19
Ook in de tuin hebben we heel wat GFT-afval: gemaaid gras, kleine takjes, onkruid, afgevallen bladeren. Grote takken horen daar niet bij. Waarom kan dan niet alles bij het GFT-afval? Het zijn toch allemaal resten van groenten en fruit of afval uit de tuin. Wel, dat heeft te maken met composteren. De natuur kan het afval van planten en dieren verteren. Kleine organismen in de bodem breken het afval langzaam af. Maar de natuur kan niet alles even goed composteren. Gekookte aardappelen, resten van vlees, appelmoes, zijn moeilijk of niet composteerbaar. Ze horen thuis bij het restafval.
Het groene gras van thuis 20
Kan je GFT-afval wel vermijden?
Tuinafval kan je wel beperken. Een
Dat is niet echt eenvoudig. Je kan
grasperk kan je vervangen door
wel de hoeveelheid verminderen
bodembedekkende planten.
door zelf te composteren. Dan moet
minder
afval
worden
opgehaald en verwerkt.
Wil je toch een gazonnetje? Gebruik dan het gemaaide gras tussen de planten en de heesters.
Als je verse groenten en fruit eet of
Wekelijks maaien helpt ook. Het
bereidt, heb je altijd wel afval
gras groeit dan minder snel.
zoals schillen en resten. Maar
Snoeihout en grote takken kan je
verse groenten en fruit eten is
vermalen tot kleine stukjes. Die
gezond. Dat laat je niet omwille
zijn erg geschikt als bodem-
van een beetje afval.
bedekker. Dat vermijdt ook flink wat onkruid.
Waar gaat het GFT-afval naartoe? Afval uit de keuken en de tuin kan je gemakkelijk composteren. Heb je niet de kans om zelf te composteren? Dan kan je altijd met je tuinafval terecht op het containerpark. In veel gemeenten kan je alle GFT-afval meegeven met een aparte ophaling, in bepaalde gemeenten alleen het tuinafval. Verzamel het GFT-afval in een container of in een biologisch afbreekbare zak. Deze zak bestaat uit materiaal dat snel en vanzelf in de natuur vergaat. Stop de zak voor het GFT-afval zeker niet in een gesloten emmertje of vuilnisbakje. Want dan begint hij bij je thuis al te composteren! Zorg dat je alleen composteerbaar afval in de container of de zak stopt. Resten van afval dat kleine organismen niet kunnen verteren, rotten snel. Dat geeft een vervelende stank en vertraagt ook het composteren. Even opletten dus.
21
Van band tot bed
22
Het opgehaald GFT-afval wordt
Na veertien dagen wordt de
naar grote composteerinstallaties
compost omgedraaid en naar een
gebracht met vrachtwagens. Daar
volgend
wordt het op een transportband
overgebracht. Zo ontstaat een
uitgespreid. Daar haalt men alle
goede menging van het materiaal.
metalen en onzuiverheden uit het
Zuurstof wordt dan automatisch
afval. Vooral aardappelmesjes en
opnieuw toegevoegd. Een goed
ringen verdwalen nogal eens
composteringsproces vernietigt
tussen schillen en resten van
ziektekiemen en onkruidzaden. Na
groenten en fruit. Het zuivere
zes tot elf weken is het afval
Groente-, Fruit- en Tuinafval wordt
volledig omgezet. Nu moet het
dan op grote bedden gestort.
alleen nog gezeefd worden om
composteringsbed
onzuiverheden
zoals
stukjes
plastic, steen of glas eruit te halen. Dan is de compost klaar voor gebruik.
Compost: laat er geen gras over groeien De beste manier om GFT-afval te voorkomen is zelf composteren. Daarbij helpt de mens de natuur een handje om het Groente-, Fruit- en Tuinafval op een biologische manier af te breken. Het groene afval wordt verwerkt in een compostvat of op een composthoop. Die kan je zelf in de tuin opzetten. Echt een leuke hobby. Een andere manier om het GFT-afval te verwerken is een wormenbak. Compostwormen verorberen in een zeer hoog tempo het GFT-afval en maken er compost van. Je kan trouwens ook kippen aanschaffen. Zij zijn verlekkerd op je keukenafval en leveren lekkere scharreleitjes in de plaats. Ga na of er compostmeesters actief zijn in je gemeente. Compostmeesters zijn vrijwilligers die een opleiding achter de rug hebben. Zij helpen je graag met al je vragen rond composteren. Compost is een natuurlijke bemesting voor planten en struiken. En de kringloop is weer rond: planten worden compost en leveren zo voedingsstoffen voor andere planten.
23
Glas Waaruit bestaat glasafval? 24
Glas bestaat in twee soorten: hol glas en vlak glas. Hol glas is verpakkingsglas voor dranken en voedingsmiddelen. Je weet wel, de bokalen en de flessen boordevol lekkers. Daarnaast heb je vlak glas. Als je nu naar buiten tuurt, kijk je daar dwars doorheen. Niet alleen vensterglas, ook autoruiten zijn vlak glas. Om glas te produceren heb je grondstoffen en energie nodig. Fijn kwartszand, kalk en soda worden gemengd en bij hoge temperatuur gesmolten. De gesmolten massa wordt in vormen gegoten. Na afkoeling ontstaan zo flessen, bokalen, bekers en andere glazen voorwerpen. Handig, niet?
Wat staat die glasbol daar te doen?
Een verhaal zonder eind
In alle gemeenten wordt glas apart
Glas kan je eindeloos recycleren.
ingezameld. Op vele plaatsen
Het glas in de glasbol wordt met
staan glasbollen. Daar kunnen de
een vrachtwagen naar de fabriek
inwoners hun glasafval kwijt. Het
gebracht. Daar wordt het oude
is belangrijk om het glas bij de
glas gerecycleerd tot nieuw glas.
juiste kleur te gooien. Zeker voor
Het glas wordt eerst gebroken
wit glas is dat van groot belang.
tot glasschilfers en daarna zorg-
Gekleurd glas is niet geschikt om
vuldig gewassen. De zuivere
wit glas te maken.
glasschilfers worden gesmolten.
Maak de flessen en bokalen eerst
Aan het oude glas voegt het bedrijf
proper. Dat is niet alleen fijn voor
toch wat nieuwe grondstoffen toe.
de ophalers. Je eigen huis krijgt
Het glasafval moet zeer zuiver zijn.
geen geurtje terwijl je de flessen
Dan wordt het gebruikt om nieuw
bewaart. Sorteer dekseltjes en
glas van te maken. Dat spaart
doppen voor je het glas naar de
grondstoffen en energie. De vloei-
glasbol brengt.
bare glasbrij wordt dan in vormen voor flessen en bokalen gegoten.
Porselein, vensterglas, aardewerk, spiegels of steen horen niet thuis
Na afkoeling wordt het nieuwe
in een glasbol. Op het container-
glas even opgewarmd. Dat maakt
park vind je gepaste containers
de flessen of bokalen een stuk
hiervoor. Als één porseleinen
steviger. De glazen flessen gaan
kopje bij het glas belandt wordt
nu naar de bottelarij. Snelle
de hele vracht afgekeurd. Tot
machines vullen de flessen weer
duizend kilo gesorteerd glas is er
met je favoriete drank. Proost!
dan aan voor de moeite!
25
Glasheldere oplossingen Een fles kan tot 30 keer opnieuw gevuld worden voor ze versleten is. En dan kan je ze nadien nog recycleren! Glas is namelijk een duurzaam product. In de fabriek worden de flessen grondig gespoeld om ze opnieuw te gebruiken. Zo hoeft het glas geen afval te zijn. Natuurlijk moet iedereen de fles terug naar de winkel brengen. Daarom betaal je statiegeld. Dat krijg je terug als je de fles weer inlevert. 26
Bokalen van groenten en fruit worden niet ingezameld en gereinigd om ze opnieuw te vullen in de fabriek. Ze worden alleen gerecycleerd. Om lege bokaaltjes thuis opnieuw te gebruiken, heb je mogelijkheden genoeg. Maken jullie soms zelf confituur, choco of opgelegde groenten? Je kan elastiekjes, paperclips, potloden en andere spulletjes netjes in oude bokalen bewaren. De beste oplossing is natuurlijk je ouders ervan te overtuigen verse, onverpakte groenten en fruit te kopen. Groenten en fruit hebben hun schil als verpakking. Die composteert zonder problemen. Bokalen hoeven helemaal niet voor verse groenten en fruit uit de natuur.
PAPIER Waaruit bestaat papierafval? Heb je er enig idee van hoeveel papier je elke dag in handen krijgt? Schriften, kartonnen dozen, krantenknipsels, tijdschriften, boeken, papieren verpakkingen, reclamedrukwerk … deze brochure. Heel wat dus. 27
Wist je dat papier gemaakt is van hout? Cellulose is de grondstof van papier. In hout zit veel cellulose. En hout, dat zijn bomen. De papierindustrie springt vandaag voorzichtig om met bomen. Ze beheren grote bossen op een duurzame manier. Het gekapte hout vervangen ze door nieuwe bomen. De papierindustrie gebruikt vooral de dunne delen van de stammen en het afval van de zagerijen om papier te maken. De fabrieken sparen flink wat energie en water door oud papier en karton bij de papierpap te voegen. Elke dag belandt een boel papier op de afvalstapel. Daarvan is een hoop te vermijden. Door zuinig om te gaan met papier kan je alvast heel wat afval voorkomen. Schrijf op beide kanten van een blad papier. Print niet alles onnodig uit.
Papier hier! Zelfs in deze tijd van computers en internet verbruiken we elk jaar meer papier. Ook al springen we er zuinig mee om, toch blijven we heel wat oud papier weggooien. Maar als we het apart houden, kan er opnieuw papier van gemaakt worden. Recycleren heet dat. In een kartonnen doos kan je heel wat oud papier bewaren. Maar niet alle papier is geschikt om er nieuw papier van te maken. Besmeurd of geplastificeerd papier is niet recycleerbaar. Dat papier moet bij het restafval. Je kan bijna alle papier en karton apart houden behalve stickers en papieren zakdoekjes. Ook wikkels van wafels of drankkartons mag je niet met het oud papier mengen. Goed om te weten!
28
29
En de cirkel is rond… Het ingezamelde papier wordt naar kwaliteit gesorteerd. Met het oud papier maken de papierfabrieken vooral verpakkingen en karton. Maar ook wc-papier en keukenrol of papieren zakdoekjes zijn mogelijk. Uit gezuiverde papierpulp is de inkt gehaald. Die pulp dient vooral om nieuw krantenpapier te maken. Slechts een klein gedeelte van het oud papier wordt gebruikt voor kringlooppapier. De kwaliteit van het schrijfpapier is prima. Toch schrijven maar weinig mensen graag op kringlooppapier. Het is lichtbeige gekleurd. Veel mensen zien liever spierwit papier. Maar gebroken wit is toch ook mooi?
Wees zuinig en creatief Gebruik elk blad schrijfpapier volledig. Schrijf de voor- én achterkant helemaal vol. Of wat dacht je van de achterkant van bedrukt papier? Dat is toch het perfecte kladpapier! Waarom pen je een verlanglijstje niet eens neer op een gebruikte briefomslag? Je kan zelf leuke dingen knutselen met oud papier. Met foto’s uit tijdschriften maak je bijvoorbeeld uitstekende 30
uitnodigingen voor een verjaardagsfeestje. Met het geschenkpapier rond je cadeautjes weet je heus ook wel raad, niet? Kies in de winkel voor producten met zo weinig mogelijk verpakking. Niets is zo gezellig als een snoepwinkeltje waar al het lekkers in één zak gaat. Drie papiertjes rond snoepgoed zijn echt niet nodig. Trouwens, over winkels gesproken … Hoeveel reclameblaadjes van winkels of supermarkten in de buurt gaan bij jou thuis ongelezen bij het oud papier? Of heb je thuis op de brievenbus een sticker ‘Geen reclamedrukwerk a.u.b.’ plakken?
Klein gevaarlijk afval Waaruit bestaat KGA? Klein Gevaarlijk Afval wordt vaak afgekort als KGA. KGA is de verzamelnaam van producten die kleine hoeveelheden, mogelijk gevaarlijke, stoffen bevatten. Klein betekent heus niet een beetje gevaarlijk. Sterker nog, sommige van die stoffen zijn bijzonder schadelijk voor mens en milieu. De natuur kan de gevaarlijke stoffen niet zelf afbreken. Laat staan dat hopen gevaarlijke stoffen zomaar kunnen verbrand of gestort worden. Reden genoeg om KGA apart in te zamelen en te verwerken. Wat hoort dan bij het Klein Gevaarlijk Afval? Zaken zoals batterijen, lijmen, inkt, onderhoudsproducten, ontstopper voor de gootsteen, frituurvet of TL-lampen houden we best apart bij het KGA. De verpakkingen van al deze producten horen ook bij het Klein Gevaarlijk Afval.
31
Klein Gevaarlijk Afval kan je dus
Zo wordt het KGA netjes en veilig
maar best vermijden. Dat is niet
opgeslagen.
altijd eenvoudig. Toch kan je
gemeenten komt de chemokar
milieuvriendelijkere producten
een paar keer per jaar langs in de
vinden. Zo gaan herlaadbare
straat of de wijk om het KGA in te
batterijen veel langer mee. Je kan
zamelen.
ze vaak gebruiken. Dus belanden
Zo geraken die milieuboxen ook
ze niet zo vlug bij het KGA.
leeg natuurlijk…
Waar gaat het KGA naartoe? Elk gezin bezit een groene milieubox. De milieubox dient om Klein Gevaarlijk Afval veilig op te 32
bergen. Laat de spullen in hun oorspronkelijke verpakking. Zo weet je altijd om welk product het gaat. Kan dit niet, stop het dan in een goed gesloten verpakking. Noteer nauwkeurig op een etiket de naam van het product. Als de box vol is, neem je hem mee naar het containerpark of naar de chemokar. De containerparkwachter
sorteert
al
ingeleverde gevaarlijke afval.
het
In
verschillende
Wat hebben frieten en schoenen gemeen? Klein Gevaarlijk Afval is te gevaarlijk om in het milieu terecht te komen. Je mag het zeker niet meegeven met het restafval. Laat dit afval niet langs de gootsteen of het toilet in de riolen of een beek vloeien. Gevaarlijk afval gewoon verbranden of storten kan absoluut niet. Een deel van het Klein Gevaarlijk Afval wordt gelukkig gerecycleerd en opnieuw gebruikt.
Wist je dat … 1 …frituurvet wordt omgezet tot schoensmeer? 2 …lood en zuren worden gerecupereerd uit autobatterijen? 3 …kwik uit batterijen en TL-lampen wordt gewonnen? En dit is nog maar een greep uit de mogelijkheden. Wat de fabrieken niet kunnen recycleren, wordt scheikundig verwerkt of op hoge temperaturen verbrand in speciale installaties. Zo vermijden we dat milieuonvriendelijke stoffen kunnen vrijkomen.
33
Ga groot om met kleine, gevaarlijke producten KGA ontstaat meestal bij klusjes thuis. Als je daarmee mag helpen, bezin dan voor je begint. Werk zo vaak mogelijk met milieuvriendelijkere producten. Berg restjes zorgvuldig op. Die kan je later nog gebruiken. 34
Gebruik herlaadbare batterijen in plaats van wegwerpexemplaren. Vraag aan je mama of papa om de juiste temperatuur in te stellen als ze frieten bakken. Dan gaat de olie namelijk langer mee. Gebruik alleen de hoeveelheid van een gevaarlijk product die echt noodzakelijk is. Kijk op de verpakking als je niet weet hoeveel verf je nodig hebt. Zorg dat je stiften en potjes olieverf altijd goed afsluit. Zo drogen ze niet te snel uit. Je kan ze veel langer gebruiken en hebt dus minder afval. Als je kiest voor pakweg een rekenmachine op zonne-energie ben je milieuvriendelijk bezig. Leuk en makkelijk, toch?
Met dank aan de stuurgroep Geraldine Clarebout Herman Gobel Lydia Putseys Willy Sleurs Bruno Vanerom Eindredactie Philippe Van de Velde Concept Link Inc. Vormgeving Atomik Studios Drukwerkbegeleiding Joris Delafortrie Foto's Koen Broos FOSTPLUS met toestemming INDAVER met toestemming STATOIL met toestemming D/2003/5024/5
VOOR MEER INFORMATIE, BEL NAAR
015/284.284
Openbare AfvalstoffenMaatschappij voor het vlaamse gewest Stationsstraat 110 b-2800 mechelen tel 015/284 284 fax 015/203 275 http://www.ovam.be
v.u.: Frank Parent, OVAM, Stationsstraat 110, 2800 Mechelen / 2003
OF E-MAIL INFO@ OVAM.BE
