spring verantwoord om met afval dankzij diftar
OVAM, uw beleidspartner in afval en bodem
Inhoudsopgave
DEEL 1: AFVAL EN HET BELEID
DEEL 1: Afval en het beleid
Diftar, de sleutel tot een doordacht afvalstoffenbeleid Wat betekent diftar?
huisvuil en grofvuil af te voeren naar
Diftar is de afkorting van ‘gedifferentieer-
verbrandingsinstallaties of stortplaatsen.
• Diftar, de sleutel tot een doordacht afvalstoffenbeleid
3
• Doelstelling van het afvalstoffenbeleid
5
• Wie doet wat met huishoudelijk afval?
6
cipe ‘de vervuiler betaalt’. Gemeenten
Concreet: de gemeenten rekenen voor
• Diftar: slechts één onderdeel van een instrumentenmix
9
en intercommunales voeren het diftar-
de verwerking van grofvuil en van het
• Een haalbare ambitie: van 185 kg restafval naar 150 kg
11
systeem in om hun burgers en KMO’s
huisvuil in de huisvuilzak of -container
over hun afvalgedrag te responsabili-
de volledige kost aan.
de tarifering’, beter bekend als het prin-
seren.
DEEL 2 : De prijs van afval
2. vermijdbare selectieve afvalfracties Hoe werkt diftar?
worden geheel of gedeeltelijk aange-
• Vaste en variabele kosten
12
Diftar is gebaseerd op een drietraps-
rekend aan de burger. Afval sorteren
• Wie zal dat betalen?
17
systeem:
is goed, maar preventie is beter. Gezin-
• Enkele gangbare ophaalsystemen onder de loep
19
• BEBAT, FOST Plus, Recupel: de industrie neemt haar
26
verantwoordelijkheid op
nen kunnen bepaalde selectieve afval1. de kost van restafval wordt volledig
fracties zelf beperken. De gemeenten
doorgerekend aan iedere burger. Het
stimuleren dit.
einddoel is immers zo weinig mogelijk • Hoeveel betaalt u nu echt per jaar voor uw afval?
29
3
Doelstelling van het afvalstoffenbeleid
Concreet : om bijvoorbeeld afval van
Dit drietrapssysteem is een van de
De doelstelling van het Vlaams afval-
Samen klimmen op de ladder van
wegwerpverpakkingen te beperken, kan
belangrijkste principes van het Vlaamse
stoffenbeleid is de gezondheid van de
Lansink voor een beter milieu
de gemeente hiervoor een bijdrage aan-
afvalbeleid. Tussen de drie trappen zit
mens en het milieu te vrijwaren voor
De Vlaamse milieupolitiek volgt het lad-
rekenen. Ook voor GFT- en groenafval
een voldoende groot prijsverschil, als
de schadelijke invloed van afvalstoffen
derprincipe van Lansink. De ladder van
geldt dit principe. De meeste inwoners
stimulans voor elk gezin om zoveel moge-
en de verspilling van grondstoffen en
Lansink geeft de voorkeursvolgorde voor
kunnen het organisch keuken- en tuin-
lijk afval te voorkomen. Afval dat niet
energie tegen te gaan door:
afvalverwijdering aan. Bovenaan de lad-
afval immers zelf composteren in plaats
voorkomen kan worden, moet zoveel
van mee te geven met de gemeente-
mogelijk selectief ingezameld worden.
1. de productie van afvalstoffen te voor-
dan is hergebruik de volgende keuze. Zo
lijke inzameling.
Zo komt er tenslotte slechts nog een
komen of te verminderen en de scha-
wordt de levenscyclus van een product
minimale hoeveelheid restafval in de
delijkheid van afvalstoffen te voorko-
of verpakking verlengd. Nog een trede
huisvuilzak of container terecht.
men of zoveel mogelijk te beperken.
lager staat recyclage. Dit betekent het
3. de kostprijs voor afvalvoorkoming
der staat afval voorkomen. Lukt dat niet,
wordt zo laag mogelijk gehouden. 4
bewerken en verwerken van afvalstoffen 2. de nuttige toepassing van afvalstoffen
Concreet: gemeenten bieden compost-
te bevorderen.
vaten, wormenbakken of stickers tegen ongeadresseerd reclamedrukwerk aan tegen kostprijs of zelfs goedkoper.
om er nieuwe producten van te maken. Helemaal onderaan de ladder staat verwijderen. Verwijderen gebeurt liefst met
3. de verwijdering te organiseren van die
het herwinnen van de energie die daarbij
afvalstoffen die niet kunnen worden
vrijkomt. Storten moet zoveel mogelijk
voorkomen of nuttig toegepast.
worden vermeden.
(Artikel 5 van het decreet van 2 juli 1981 betreffende de voorkoming en het beheer van afvalstoffen)
Voorkomen Hergebruiken Recycleren Verwijderen
5
Wie doet wat met het huishoudelijk afval? Rol van de intergemeentelijke samen-
6
werkingsverbanden
Rol van het Vlaamse Gewest
Rol van de gemeenten
Het Vlaamse Gewest bepaalt welke
De hoofdverantwoordelijkheid voor de
Verder heeft de gemeente op basis van
De gemeente kan de afvalinzameling
huishoudelijke afvalstoffen de gezinnen
afvalinzameling en -verwerking ligt bij
artikel 135 van de Gemeentewet de taak
door haar eigen technische diensten
moeten sorteren voor aparte inzameling.
de gemeenten. Volgens het decreet van
te voorzien in een goede politiewerking,
laten uitvoeren. Veel gemeenten verkie-
Ook de inzamelwijze, zoals bijvoorbeeld
2 juli 1981 betreffende de voorkoming
met name op het gebied van de zinde-
zen echter om met andere gemeenten
via een containerpark of een maande-
en het beheer van afvalstoffen (Afval-
lijkheid, gezondheid, veiligheid en rust op
samen te werken. Dit noemt men een
lijkse huis-aan-huisophaling, legt het
stoffendecreet), moet de gemeente er-
de openbare wegen en plaatsen en in
intergemeentelijk samenwerkingsver-
Vlaamse Gewest op. De gemeente
voor zorgen dat ze -al dan niet in samen-
openbare gebouwen. Met andere woor-
band, de nieuwe benaming voor een
vertaalt deze richtlijnen in haar regle-
werking met andere gemeenten- de huis-
den moet elke gemeente ervoor zorgen
intercommunale. Zo een samenwerking
mentering via gemeentelijke politie-
houdelijke afvalstoffen op regelmatige
dat haar grondgebied er netjes bijligt.
heeft veel voordelen: er kan op grotere
verordeningen.
tijdstippen ophaalt of dat ze op een
schaal gewerkt worden en de kosten
andere wijze, zoals bijvoorbeeld via het
De gemeenten beslissen autonoom hoe
worden beperkt. Veel gemeenten en
containerpark, worden ingezameld.
ze de richtlijnen van het Afvalstoffen-
intergemeentelijke samenwerkingsver-
decreet concreet toepassen. Dit betekent
banden verkiezen om de huis-aan-huis-
bijvoorbeeld dat de gemeente zelf be-
ophalingen niet zelf te doen maar om
paalt op welke dagen en uren de opha-
ze door privé-ophaalfirma’s te laten uit-
lingen plaatsvinden, hoe het afval aan-
voeren. Zo kunnen ze de ophaalfirma
geboden moet worden (bijvoorbeeld in
kiezen met de voordeligste prijs voor de
zakken, dozen, containers, samenge-
beste dienstverlening. Gemeenten en
bonden),… De kleur, het formaat en de
intergemeentelijke samenwerkingsver-
prijs van de zakken of containers is een
banden zorgen soms ook zelf voor de
ander punt waarover de gemeenten zelf
verwerking van huishoudelijk afval. Het
beslissen. Ook stellen ze volledig auto-
betreft voornamelijk composterings- en
noom de tarieven vast van de huisvuil-
verbrandingsinstallaties en stortplaatsen.
en milieubelastingen, van de zakken, containers, het containerpark,… kortom voor de volledige dienstverlening inzake afvalbeheer.
7
Diftar: slechts één onderdeel van een instrumentenmix
Rol van de privé-bedrijven De privé-sector draagt meer en meer
afval, voornamelijk op de recyclage-
zoals de gemeenten en intercommunales, provincies en diverse
haar steentje bij tot de afvalinzameling
markt. Ook bij nieuwe initiatieven, zoals
privésectoren, stelselmatig de bakens verzet in het huishoudelijk
en -verwerking. Voorbeelden zijn de aan-
de bouw van alternatieve mechanisch-
afvalstoffenbeleid. De toepassing van het principe ‘de vervuiler
vaardingsplicht van diverse afvalstoffen
biologische verwerkingsinstallaties van
betaalt’ door een diftar-systeem, is slechts één van de instrumenten
en de terugnameplicht van verpakkings-
huisvuil en grofvuil, zien we een samen-
om de doelstellingen van het afvalbeleid te realiseren. Alle instru-
afval. Daarnaast hebben privé-bedrijven
werking tussen de publieke en private
menten samen moeten ervoor zorgen dat burgers en bedrijven
zich de laatste jaren ook toegespitst
sector.
steeds meer afval gaan voorkomen en het beter gaan scheiden.
op de verwerking van huishoudelijk
8
Sinds 1981 heeft de OVAM samen met verschillende partners,
Een paar voorbeelden:
1. sensibiliseren en communiceren. Het
3. milieuheffingen opleggen op het stor-
is belangrijk om aan de bevolking de
ten en verbranden van afvalstoffen. Zo
beslissingen en maatregelen duidelijk
worden deze verwerkingswijzen duurder
uit te leggen, zodat iedereen optimaal
dan recycleren en composteren.
kan meewerken met voldoende kennis van zaken.
4. planmatig samenwerken. Dit zorgt ervoor dat de vooropgestelde doel-
2. subsidiëren van inzamel- en verwer-
stellingen worden bereikt. Het Vlaamse
kingsinfrastructuur. Het Vlaamse Gewest
Gewest zet de bakens en de te volgen
heeft al heel wat subsidies verleend aan
weg uit. De gemeenten en intercommu-
de gemeenten en intercommunales om
nales voeren uit op het terrein, al dan
de selectieve inzameling en de recy-
niet in samenwerking met de privésector.
clage uit te bouwen. Ook de kringloop-
De provincies tenslotte ondersteunen
centra werden financieel ondersteund.
en coördineren waar mogelijk.
Momenteel worden steeds meer subsidies verleend om preventiemaatregelen te treffen.
9
Een haalbare ambitie: van 185 kg restafval naar 150 kg
5. milieuvergunningen verlenen aan vol-
producten en verpakkingen wanneer
Het huishoudelijk afvalstoffenbeleid dat het Vlaamse Gewest samen met haar partners
doende verwerkingsinstallaties. Zij moe-
deze afval worden.
voert, heeft al zeer goede resultaten opgeleverd, zoals blijkt uit onderstaande figuur.
ten zorgen voor een kwaliteitsvolle ver-
In 2001 produceerde elke Vlaming gemiddeld 564 kilogram huishoudelijk afval. Hiervan
werking tegen een betaalbare prijs én
8. instellen van stort- en verbrandings-
werd 67% of 380 kilogram selectief aangeboden. Met andere woorden: slechts een
maximale garanties bieden voor de be-
verboden. Op die manier gaan nog meer
derde of zo’n 185 kilogram werd in de huisvuilzak of –container gestopt of meege-
scherming van onze gezondheid en ons
afvalstoffen richting hergebruik en recy-
geven met het grofvuil. Deze cijfers zijn zeker bemoedigend. Slechts één negatief
milieu.
clage.
puntje: jaarlijks komt er nog steeds wat afval bij. De doelstelling is nu om deze groei te stoppen en ervoor te zorgen dat er tegen 2007 niet meer dan 150 kilogram huis-
6. toepassen van het principe ‘de ver-
9. toezicht uitoefenen, handhaven en
vuil, grofvuil en gemeentevuil* per inwoner per jaar wordt opgehaald. Daartoe moet
vuiler betaalt’. Wie veel afval heeft, moet
sanctioneren. Het is niet meer dan lo-
de selectieve inzameling nog lichtjes toenemen tot 69% en moet er volop afval voor-
hiervoor meer betalen dan wie weinig
gisch dat degenen die de voorgeschre-
komen en hergebruikt worden. Een maximum van 150 kg huisvuil en grofvuil per
afvalstoffen produceert.
ven wetten en regels overtreden, gestraft
inwoner per jaar is zeker haalbaar. Dat bewijzen nu al meer dan 100 gemeenten.
worden. Denken wij hier bijvoorbeeld
*Gemeentevuil is afval van sluikstorten, zwerfvuil, afval uit de straatvuilbakjes, strandafvalstoffen,…
10
7. invoeren van aanvaardings- en terug-
aan ontwijkgedrag zoals afval zelf ver-
nameplichten. Zo worden de producen-
branden en sluikstorten.
600
ten verantwoordelijk voor hun goederen,
528 480
kg per inwoner
500
492
531
561
564
369
380
492
450 406
423
400 331
330
334
335
200
146 74
93
343
325
300
100
544
11
167
huisvuil, grofvuil, gemeentevuil
315 280
270
211
258
216
202
totaal huishoudelijke afvalstoffen
selectief ingezameld 191
185
116
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
Figuur 1. Evolutie van de totale hoeveelheid huishoudelijke afvalstoffen, de selectief ingezamelde hoeveelheid en de te verwijderen hoeveelheid huishoudelijke afvalstoffen (huisvuil, grofvuil en gemeentevuil), uitgedrukt in kilogram per inwoner voor de periode 1991-2001
DEEL 2 : DE PRIJS VAN AFVAL De volgende tabel geeft u de gemiddelde inzamelkosten per gezin per jaar voor diverse afvalfracties.
Vaste en variabele kosten Afval heeft zijn prijskaartje. Hoe minder afval, hoe lager dus de totale afval-
Fractie
Ophalingen/ jaar
Ophaalpunten/ dag
Kost/ophaalpunt/ jaar (EURO)
Huisvuil
26
1200
13,63
De vaste kosten
Grofvuil
2
1000
1,24
Wat?
GFT-afval in GFT-regio’s
26
1000
16,11
De vaste kost heeft te maken met het feit dat de ophaaldiensten huis-aan-huis bij
Papier- en kartonafval
12
1100
7,44
alle gezinnen moeten langskomen, ongeacht hoeveel afval ze meegeven. Ook de
Hol glasafval
12
1250
6,20
aanleg en de uitbating van een containerpark is zo’n vaste kost.
Hol glasafval
glasbollen
-
3,40
24
2400
6,20
factuur. Deze factuur is de som van twee kosten: vaste en variabele kosten. Haalmethode*
Plasticflessen en flacons, 12
Hoe vergoed?
metalen verpakkingen en
De vaste kosten rekent de gemeente het best aan op basis van eenieders inkomen.
drankkartons (PMD-afval)
Dit gebeurt nu meestal via een afzonderlijke huisvuil- of milieubelasting. Zo draagt
Groenafval in groenafvalregio’s
4
700
3,72
iedereen zijn steentje bij in functie van zijn of haar financiële draagkracht. Sociale
Oude metalen
2
1000
1,24
correcties voor minder bedeelden uit onze maatschappij worden soms toegepast.
Klein gevaarlijk afval
4
-
2,50
Sommige gemeenten verlenen correcties voor gezinnen met kinderen die nog luiers
Brengmethode*
dragen, voor grote gezinnen, voor incontinentiepatiënten of patiënten die thuis
Containerpark
-
-
18,59
nierdialyseverzorging krijgen,… In de toekomst zal deze belasting worden geïntegreerd in de gemeentelijke personenbelasting.
Tabel 1: Forfaitaire kostprijsbepaling m.b.t. haalmethode en brengmethode in 2001. Een ophaalpunt is een gezin. *Onder haalmethode verstaan we hier alle afvalophalingen aan huis, per straat of wijk en de inzameling via glasbollen of textielcontainers op straten en pleinen. Met een brengmethode wordt het containerpark bedoeld.
In sommige diftarsystemen met containers rekent men per aanbieding van een container een vast bedrag aan. Dit bedrag is bedoeld om al een deel van de vaste ophaalkosten te verhalen op het gezin dat het afval aanbiedt. In zo’n geval zal de gemeente minder moeten bijpassen uit de algemene belastingen.
13
In de volgende tabel ziet u hoeveel het kost om de verschillende afvalfracties te verwerken.
Fractie
Verwerkingskost EURO/kg
14
De variabele kosten
Huisvuil
0,11-0,12
Wat?
Grofvuil
0,11-0,15
De variabele kosten hangen af van de hoeveelheden afval die wordt ingezameld
GFT-afval in GFT-regio’s
via de diverse inzamelsystemen. Hoe meer afval, hoe meer er moet verwerkt worden
GFT-compostering
en hoe duurder de factuur is.
Papier en karton
-0,02
Hol glas
-0,0075
0,06-0,09
Hoe vergoed?
PMD-afvalsortering
Deze kosten rekent de gemeente via contantbelastingen (vroeger retributies genoemd)
PET-flessen uit PMD
-0,17
aan de burgers aan.
HDPE-flessen uit PMD
-0,046
Staal uit PMD
-0,032
Aluminium uit PMD
-0,40
Afval kost geld…
Drankkartons uit PMD
Afval sorteren is één ding. De verschillende afvalfracties die apart ingezameld wor-
Groenafval
den, moeten ook nog verwerkt worden. De verwerkingskost verschilt naargelang het
Groencompostering
soort afval.
Oude metalen
Sowieso geldt dat recycleren goedkoper is dan verbranden.
KGA Houtafval Bouw- en sloopafval Textielafval
0,204
0,0012 15
0,02-0,05 -0,02 1,00 0,05-0,12 0,017 -0,05
Asbestcementplaten
0,11-0,15
Roofing
0,11-0,15
Tabel 2: Variabele verwerkingskost per afvalfractie in 2001 Een minteken betekent dat de ingezamelde en gesorteerde materialen een positieve prijs hebben. Een gemeente krijgt er rechtstreeks of via het FOST Plussysteem geld voor. De kosten voor de ophaling en inzameling van verpakkingsafval (glasafval, PMD-afval en een vierde van het papier en kartonafval) worden gefinancierd door de verpakkingsindustrie, verenigd in FOST Plus. (zie pagina 27). De gemeenten ontvangen via de intercommunales een vergoeding van FOST Plus voor de inzameling en verwerking van het verpakkingsafval. De verwerkingskost van huisvuil en grofvuil varieert in functie van de toegepaste verwijderings- of verwerkingstechniek nl. verbranden of storten. Voor GFT-afval hangt het prijsverschil af van de keuze tussen composteren of vergisten. De omvang van de installatie en de regio waar het afval verwerkt wordt, spelen eveneens een belangrijke rol. Ook voor groenafval en houtafval bestaan er verschillende verwerkingsmethodes.
Wie zal dat betalen? Afval ophalen en laten verwerken kost geld. De gemeente betaalt Besluit
alle facturen. Ze krijgt inkomsten via drie kanalen:
Uit de tabel blijkt duidelijk dat sorteren en recycleren voor de meeste fracties voordeliger is. Sommige afvalfracties (zoals bepaalde soorten klein gevaarlijk afval)
16
zijn duur in verwerking. Ze vormen echter een gevaar voor ons milieu en onze
1. via de contantbelastingen. Hieronder
Elke gemeente beslist zelf hoe
gezondheid en vergen specifieke verwerking in hoogstaande en dure verwerkings-
verstaan we de prijs van de huisvuilzak,
ze haar afvalfactuur betaalt
installaties. Daarom geven we deze afvalfracties afzonderlijk via onze milieubox af
de sticker voor de GFT-container, de
Elke gemeente beslist autonoom hoe ze
aan de chemobiel of aan de containerparkwachter die ze in de KGA-kluis plaatst.
prijzen per kilogram voor aangeboden
de afvalfactuur aan de burger doorre-
huisvuil en GFT-afval, de tarieven per
kent. Er zijn dan ook verschillende be-
Het Vlaamse Gewest zorgt ervoor dat de kostprijs voor storten duurder is dan voor
aangeboden volume op het container-
lastingssystemen voor huishoudafval
verbranden. Beide verwerkingswijzen moeten dan weer duurder zijn dan recyclage.
park,… Deze variabele kosten rekent
in Vlaanderen. Het Vlaamse Gewest
Daarvoor heeft het Vlaamse Gewest milieuheffingen ingesteld op elke ton afval die
de gemeente door per aangeboden hoe-
tracht via aanbevelingen de gemeente-
verbrand of gestort wordt. Deze tarieven bedragen in 2002 6,45 euro per ton die
veelheid en per soort afval.
lijke belastingssystemen zoveel mogelijk uniform te maken. In vele gebieden is
verbrand wordt en 55-59 euro per ton die op een stort terechtkomt. 2. via de huisvuil- en/of milieubelasting
dit mede onder impuls van de inter-
De bedragen in deze tabel staan garant voor degelijke, kwaliteitsvolle verwerking.
of via de algemene gemeentelijke be-
communales al gebeurd.
Ofwel leidt deze verwerking tot grondstoffen voor nieuwe producten of tot kwaliteits-
lasting, die gekoppeld is aan het gezins-
compost. Ofwel worden de afvalstoffen verwijderd in verbrandingsinstallaties met
inkomen. Met deze inkomsten bekostigt
een maximale energiebenutting, die aan alle Europese milieunormen voldoen.
de gemeente alle vaste kosten en eventueel ook de variabele kosten die niet rechtstreeks aan de vervuilers werden aangerekend d.m.v. een contantbelasting.
3. via FOST Plus, Recupel, Bebat en andere organisaties die vanuit de industrie opgericht zijn voor de organisatie van het beheer van afvalstoffen die onder een aanvaardings- of terugnameplicht vallen.
17
Enkele gangbare ophaalsystemen onder de loep
Naar een uniform betalingssysteem?
Huisvuil, GFT-, PMD-afval, grofvuil,… Voor elke soort afval zijn er verschil-
De afstemming van de tarieven tussen
in deze goedkopere huisvuilzakken in
lende diftar-systemen en tarieven van toepassing. Bovendien worden
naburige gemeenten heeft veel voorde-
de buurgemeente aan. Dergelijk afval-
zowel bij de haal- als bij de brengmethodes tarieven gecombineerd met
len:
toerisme is verboden.
hoeveelheidsbeperkingen per aanbieding : beperking van het aantal zakken, van het volume van de container, van het (al dan niet gratis)
18
1. de sensibilisering en communicatie
Toch zijn volledig uniforme tarieven in
kan op dezelfde wijze gebeuren. Dit
het ganse Vlaamse Gewest niet moge-
zorgt voor meer duidelijkheid bij de be-
lijk en zelfs niet wenselijk. Een voor-
volking. Alle inwoners spreken als het
beeld is het GFT-afval. Niet alle gemeen-
ware dezelfde afvaltaal.
ten zamelen GFT-afval selectief in.
Huisvuil
aangeboden volume op het containerpark.
Ander breekpunt: in landelijke gemeen-
Het meest gebruikte systeem is een
2. iedereen betaalt dezelfde tarieven
ten kan de afvalophaling een andere
te betalen huisvuilzak of een sticker voor
voor dezelfde dienstverlening. Dit voor-
aanpak vergen dan in de stedelijke cen-
op de zak. Een huisvuilzak van 60 liter
komt ‘afvaltoerisme’: wanneer een ge-
tra met bijvoorbeeld veel appartements-
bevat gemiddeld 7 tot 8 kilogram. Een
meente een veel lager tarief heeft voor
blokken. Deze verschillen rechtvaardi-
kilogram huisvuil verbranden kost ge-
bijvoorbeeld huisvuilzakken, dan bieden
gen een verschil in ophaalprijs en huis-
middeld 0,12 euro. Een tarief voor een
inwoners van buurgemeenten hun afval
vuilbelasting.
huisvuilzak van 1 euro is dus het abso-
19
lute minimum om de totale verwerkingskosten te verhalen op de gezinnen.
De meeste gemeenten vragen momen-
GFT- en groenafval
teel 1 tot 1,5 euro per huisvuilzak van
Ook voor GFT- en groenafval bestaan
60 liter. Niet meer dan een pintje dus!
er te betalen (composteerbare) zakken.
Voor kleine gezinnen of gezinnen die
Gemiddeld bedraagt het tarief 0,60 euro
goed sorteren voorzien ze kleinere, goed-
per zak van 60 liter.
kopere huisvuilzakken.
Huisvuil of GFT-afval in container met ‘chip’
20
Wat is het best: zakken of containers?
Er bestaan gemeenten met een huisvuil-
De registratie van het aangeboden afval
Huisvuilzakken of een systeem met containers en chips? De OVAM spreekt zich
of GFT-container waarbij men betaalt
gebeurt via geautomatiseerde systemen
niet uit over welk diftarsysteem het beste is. Uiteindelijk is het systeem slechts
per aangeboden kilogram of per aan-
(via een chip of streepjescode op de con-
een middel is om een doel te bereiken (nl. vermindering van de afvalberg en de
geboden volume. Soms komt daarbij
tainer). De gezinnen ontvangen achteraf
vervuiler voor zijn afvalstoffen laten betalen) en geen doel op zich. Elk systeem
ook een vaste kost per aanbieding om
een factuur waarbij ze de kost van het
betaalt zichzelf terug en beide systemen hebben voor- en nadelen.
te vermijden dat containers die weinig
totale gewicht of het totale volume moe-
afval bevatten, moeten worden leeg-
ten betalen. Om problemen met wan-
Bij een containersysteem is de arbeidsveiligheid beter voor de ophalers. Er kunnen
gemaakt. Inwoners mogen echter ook
betalers te vermijden, werken steeds
geen zakken openspringen bij het persen (wat tegenwoordig een probleem is,
niet te lang wachten met het aanbieden
meer gemeenten met een voorafbetaling
vnl. met grote hoeveelheden hondenpoep of andere onaangename stoffen in de
van GFT-afval omdat de kwaliteit dan
voor een bepaalde hoeveelheid afval of
zakken), ophalers kunnen zich niet prikken aan scherpe voorwerpen of zich een
slechter wordt.
een aantal ophaalbeurten.
lumbago tillen aan de zakken. Bij de GFT-ophaling zijn containers te verkiezen. Alleen moet men erop letten te werken met aangepaste volumes, zodat men niet te lang wacht met het buitenzetten van het GFT-afval omwille van de contantbelasting. Dit veroorzaakt immers problemen bij de verwerking (wegens kwaliteitsverlies en geurhinder). Containers helpen zwerfvuil voorkomen en zorgen voor een personalisering van het aangeboden afval. Zakken kunnen om het even waar geplaatst worden, containers staan geregistreerd en horen bij een adres.
Een negatief aspect van indiviudele containers is dat ze op sommige plaatsen moeilijk bruikbaar zijn wegens plaatsgebrek (appartementen, stadscentra, …). Daarvoor bestaan echter andere mogelijkheden, zoals verzamelcontainers (ondergronds of bovengronds), voorzien van registratiesystemen, zodat enkel de betrokken inwoners ervan gebruik kunnen maken.
21
Hoe ver staan we vandaag? Eind 2001 hadden al zo’n 170.000 Vlaamse gezinnen (7,1%) een container voor zowel GFT-afval als voor huisvuil met een chip die het gewicht of volume per aanbieding registreert. Het gaat om de gemeenten Gent, Destelbergen, Buggenhout,
- een gratis PMD-zak zou het prijsver-
Schoten, Schilde, Wommelgem, Kalmthout, Mol, Zelzate, Moerbeke, Wachtebeke,
schil met de huisvuilzak te groot maken,
Zele, en de gemeenten van de intercommunale IVVVA (exclusief Bree) in Oost-
waardoor bepaalde gezinnen hun rest-
Limburg. We verwachten dat in 2003 ongeveer 400.000 gezinnen een dergelijk
afval bewust in de goedkopere PMD-
diftarsysteem zullen gebruiken. De meest gehanteerde tarieven zijn 0,15 euro/kg
zak zouden steken. Deze vorm van
of 2,50-3 euro voor een 120 litercontainer voor huisvuil, en 0,10-0,12 euro/kg of
ontwijkgedrag bemoeilijkt de sortering
2-2,70 euro per 120 litercontainer voor GFT-afval. Daarnaast vragen de gemeenten
van het PMD-afval, wat een lager recy-
soms nog een jaarlijkse huur voor de container en/of een tarief van 0,50 euro per
clagerendement betekent. In 2001
aanbieding.
bedroeg de verontreiniging van de
22
inhoud van de PMD-zak gemiddeld 17,3%.
- een extra bijdrage voor de PMD-zak-
PMD-afval Hiervoor gebruikt men meestal blauwe
Waarom vraagt men dan toch nog een
ken stimuleert de gezinnen om PMD-
zakken die 0,125-0,25 euro per zak kos-
bijdrage voor de PMD-zak? Daar zijn
verpakkingen te voorkomen. Ze kun-
ten. Het Vlaamse Gewest adviseert een
verschillende redenen voor:
nen bijvoorbeeld minder verpakkingen, grotere verpakkingen of herbruikbare
kostprijs van de PMD-zak tot maximaal de helft van de prijs van de huisvuilzak.
- de aanmaak en verkoop van de zakken kost 0,09 euro per zak. Bovendien
De inwoners hebben indirect al betaald
betaalt de gemeente met de winst van
voor de inzameling en verwerking van
de blauwe PMD-zak de administra-
het PMD-afval via de Groene Punt-
tieve en andere overheadkosten voor
bijdrage van de bedrijven bij FOST Plus
het beheer van verpakkingsafval.
(zie pagina 28). De gemeente is dus al volledig vergoed voor het beheer van PMD-afval.
verpakkingen kopen.
23
Grofvuil Voor grofvuil passen de gemeenten in
inwoners te vaak met kleine hoeveel-
het diftar-systeem bij een huis-aan-huis-
heden naar het containerpark gaan. In
ophaling een betaling per aangeboden
2001 werd vastgesteld dat sommige
volume, per aangeboden stuk of per
bezoekers tot 200 keer per jaar langs-
ophaalbeurt toe. Toch moet ook bij de
kwamen op een containerpark.
brengsystemen (het containerpark) een
24
Bedrijfsafval
diftar ingevoerd worden. Als dat niet
Voor grofvuil wordt de volledige verwer-
Met geautomatiseerde diftarsystemen
Een bakker die op hetzelfde adres woont
gebeurt, geeft de gemeente geen stimu-
kingskost doorgerekend per gewicht of
kan men het aangeboden bedrijfsafval
als zijn bakkerij, betaalt dus tweemaal
lans richting afvalvoorkoming, maar
volume. Andere fracties zoals bouw- en
van de KMO’s registreren. Hierdoor kan
een afvalbelasting aan de gemeente.
gebeurt er gewoon een verschuiving
sloopafval, autobanden, groenafval, as-
de kost aan de bedrijven worden aan-
Hij betaalt verder dezelfde contantbe-
van de huis-aan-huisophaling naar het
bestcementplaten, roofing,… worden ook
gerekend en valt deze niet ten laste van
lastingen voor zijn huisvuilzak, voor de
containerpark. Twee tarieven zijn hier
aan een tarifering onderworpen. Steeds
de gemeenschap. Ook de hoeveelheden
GFT-container en voor de te betalen
meer en meer van toepassing: een vast
meer containerparken worden uitgerust
bedrijfsafval kunnen via dergelijk registra-
fracties op de containerparken. De ge-
en een variabel tarief. Regelmatig wordt
met weegbruggen en automatische toe-
tiesysteem perfect berekend en afge-
meenten kunnen hoeveelheidsbeper-
een vaste toegangsbijdrage van 0,50 tot
gangssystemen waarbij aan de identifi-
trokken worden van de hoeveelheid huis-
kingen instellen om te vermijden dat hun
1 euro per bezoek gevraagd om een
catie van de inwoners en KMO’s een
houdelijk afval. De OVAM beveelt aan om
infrastructuur voor de inzameling van
deel van de vaste uitbatingskosten (aan-
diftar wordt gekoppeld.
voor bedrijven dezelfde tarieven te han-
huishoudelijk afval overbelast wordt door
leg, personeel, licht, huur containers,…)
We verwachten een forse toename in
teren als voor gezinnen, zowel voor de
bedrijfsafval.
te bekostigen. Deze vaste toegangsprijs
de modernisering van de toegangs- en
variabele als voor de vaste kosten.
is ook een drempel om te vermijden dat
betaalsystemen.
25
BEBAT, FOST Plus, Recupel: de industrie neemt haar verantwoordelijkheid op Zoals u eerder al kon lezen, wordt de inzameling en verwerking van afval-
BEBAT financiert haar activiteiten via een
hoeveelheid die op de markt wordt ge-
stoffen hoofdzakelijk gefinancierd via retributies, huisvuilbelastingen en de
bijdrage die de producenten/invoerders
bracht. Hieronder vindt u enkele voor-
algemene middelen. Voor een aantal afvalstromen betaalt u evenwel al bij de
aan BEBAT betalen per batterij die op
beelden van tarieven in 2002:
aankoop van een nieuw product voor de latere verwerking ervan. De produ-
de markt komt. Momenteel bedraagt
- glas: 2 cent/kg
centen/invoerders van bijvoorbeeld batterijen, verpakte producten, elektrische
de bijdrage 0,12395 EUR per batterij.
- papier-karton: 1,33 cent/kg
en elektronische toestellen dienden in het kader van de producentenver-
Door de invoering van de producenten-
- staal: 6,50 cent/kg
antwoordelijkheid systemen op te zetten voor de inzameling en verwerking
verantwoordelijkheid is de kostprijs van
- aluminium: 19,13 cent/kg
van hun producten van zodra deze afvalstoffen werden.
een nieuwe batterij dus gestegen, om de
- HDPE-flessen en -flacons:
latere verwerking te bekostigen.
36,65 cent/kg - PET-flessen: 36,65 cent/kg - drankkartons: 26 cent/kg
BEBAT, voor de milieuvriendelijke
26
verwerking van batterijen
FOST Plus pakt verpakkingsafval aan
- verpakkingen die niet selectief kun-
BEBAT werd opgericht door de belang-
Via de terugnameplicht werd de industrie
nen ingezameld worden en dus ver-
rijkste producenten van batterijen. BEBAT
verantwoordelijk gesteld voor het ver-
brand of gestort moeten worden :
organiseert en financiert de inzameling
pakkingsafval afkomstig van producten
42,09-46,30 cent/kg.
en verwerking van afvalbatterijen. De
die ze op de markt brengt. Voor de prak-
inzameling van afvalbatterijen gebeurt
tische uitvoering van de terugnameplicht
Door dit systeem worden de kosten voor
hoofdzakelijk via de winkels. Vandaag
werd FOST Plus opgericht. FOST Plus
de inzameling en verwerking van ver-
zijn er meer dan 20.000 inzamelpunten
organiseert de inzameling en verwerking
pakkingsafval mee opgenomen in de
waar u gebruikte batterijen gratis kan
van verpakkingsafval (papier/karton, glas
kostprijs van het verpakte product. Vele
deponeren. BEBAT werkt eveneens
en PMD-afval). Op het terrein werkt
bedrijven hebben door dit systeem hun
samen met de gemeenten en inter-
FOST Plus samen met de gemeenten en
verpakkingen aangepast. Ze voorkomen
communales voor de inzameling van
intercommunales.
afval door bijvoorbeeld een glazen fles dunner te maken of door minder karton
lege batterijen via de containerparken. Met sensibiliseringscampagnes tracht
De financiering van de activiteiten van
BEBAT de inwoners ervan te overtuigen
FOST Plus gebeurt via een bijdrage die
om gebruikte batterijen naar een van de
de bedrijven aan FOST Plus betalen.
inzamelpunten te brengen en niet meer
Deze bijdrage is afhankelijk van het
bij de restfractie te gooien.
gebruikte verpakkingsmateriaal en de
of plastic in verpakkingen te gebruiken.
27
Hoeveel betaalt u nu echt per jaar voor uw afval? Het Groene Punt-logo Het Groene Punt-logo
De werkingsmiddelen van Recupel be-
In deze brochure hebben we alle kosten voor de ophaling en verwerking van
op een verpakking be-
staan uit bijdragen die worden voor-
afval op een rijtje gezet. Maar wat betekenen al die cijfers nu concreet voor
tekent dat het bedrijf
gefinancierd door de producenten/in-
uw portemonnee?
dat het product op de markt brengt heel
voerders. Bij de aankoop van een nieuw
De OVAM berekende dat in 2000 een gemiddeld gezin van 2,5 personen voor
het systeem van selectieve inzameling
toestel rekenen ze deze bijdrage aan
de ophaling, inzameling en verwerking van alle huishoudelijke afvalstoffen
en recyclage via FOST Plus mee finan-
de klant door. De bijdrage hangt af van
gemiddeld ongeveer 155 euro aan de gemeente betaalde.
ciert. Het is géén sorteerinstructie en
het soort van toestel. Hieronder vindt u
Daarbij telt u dan nog 25 euro per gezin voor het beheer van alle wegwerp-
het betekent niet dat de verpakking
enkele voorbeelden (incl. BTW):
verpakkingsafval. Deze kost betaalt u bij de aankoop van verpakte producten
waarop het gedrukt is per definitie
28
via de Groene Punt-bijdragen.
gescheiden wordt ingezameld en dus
- koel- en vriesapparatuur: 20 euro
En tenslotte rekent u er nog 10 euro bij voor het beheer van de afvalstoffen
zal gerecycleerd worden. Het wil ook
- stofzuigers: 3 euro
die vallen onder een aanvaardingsplicht (batterijen, autoaccu’s, autobanden,
niet zeggen dat dit product uit gere-
- TV: 11 euro
papierafval, afgedankte elektrische en elektronische apparaten,… ).
cycleerd materiaal is samengesteld.
- DVD-speler: 6 euro
In totaal bedraagt de afvalfactuur voor een doorsnee Vlaams gezin dus
- laptop: 2 euro
gemiddeld 190 euro per jaar.
Recupel zorgt voor de inzameling en verwerking van elektr(on)ische toe-
Deze bijdragen houden rekening met
stellen
kosten voor de inzameling en verwer-
Sinds midden 2001 staat
king van de afgedankte toestellen.
Kan u uw factuur beperken?
de industrie in voor de
Elk gezin heeft zijn afvalfactuur zelf in
inzameling en verwerking
handen. Door een bewust aankoopge-
van afgedankte elektri-
drag en een milieubewuste levenshou-
sche en elektronische toestellen (TV’s,
ding in en om het huis kan u de hoeveel-
koelkasten, radio’s,… ). Voor de prakti-
heid huishoudelijk afval sterk vermin-
sche organisatie hiervan werd Recupel
deren. Zo bespaart u dus flink op de
opgericht. U kunt afgedankte toestellen
afvalfactuur.
gratis afleveren op een verkooppunt wanneer u een nieuw, gelijkaardig toestel aankoopt of u kunt met uw oude toestel terecht op het containerpark.
29
In de brochure “Wie afval vermijdt, moet het niet kwijt. Tips voor een afvalarm leven.” vindt u een heleboel afvalpreventietips. Zo maakt u uw huishoudelijke afvalberg gemakkelijk heel wat kleiner. Gevolg: u moet minder afval sorteren en slechts een kleine hoeveelheid afval buitenzetten of wegbrengen naar het containerpark. Bestel de brochure via de OVAM-website www.ovam.be of op het telefoonnummer 015/284.142.
30
Wat doet de industrie? Ook de industrie werkt dagelijks aan de voorkoming van afvalstoffen. Elke kilogram verpakking of grondstof die ze kunnen voorkomen, komt niet in de afvalketen terecht. Bovendien moeten ze hiervoor dan als verantwoordelijke
Eindredactie
producent ook geen bijdrage betalen.
Danny Wille
Dat levert uiteindelijk een dubbele besparing op : op hun eigen afvalfactuur
Vormgeving www.lgf.be
én op die van de burgers! Begeleiding vormgeving Sofie Feytons Begeleiding drukwerk Joris Delafortrie
VOOR MEER INFORMATIE, BEL NAAR
015/284 284
OPENBARE AFVALSTOFFENMAATSCHAPIJ VOOR HET VLAAMSE GEWEST STATIONsSTRAAT 110 B-2800 MECHELEN TEL 015/284 284 FAX 015/203 275 HTTP://WWW.OVAM.BE
v.u.: Henny De Baets, OVAM, Stationsstraat 110, 2800 Mechelen / 2002
OF E-MAIL
[email protected]
