ENERGIEBESPARINGEN SYNTHESE

Collectieve huisvesting > voor beheerders

ENERGIEBESPARINGEN SYNTHESE Hoe 30% besparen voor constructie of renovatie zonder meer geld uit te geven Januari 2006

Informatie : www.leefmilieubrussel.be > ondernemingen > energie facilitator collectieve huisvesting: [email protected] 0800 85 775

Inhoudstafel

Ondergaan of reageren?............................................................................................................ 3 Beseft u dat de energieprijzen niet meer zullen dalen? ........................................................ 3 We hebben nu de keuze: ondergaan of reageren… ............................................................. 3 Brusselse woningen zijn kwistig met energie! ........................................................................... 4 Een grondige studie met unieke diepgang ................................................................................ 4 Het Latijn van investeerders en architecten............................................................................... 6 Een nieuwe rijwoning ................................................................................................................. 7 Prioriteitenlijst ….................................................................................................................... 7 Tel de winst maar uit!............................................................................................................. 7 Haal het onderste uit de kan!................................................................................................. 7 Een nieuw appartement ............................................................................................................. 8 Onmiddellijke winst ................................................................................................................ 8 Ga nog een stapje verder ...................................................................................................... 9 Een gerenoveerd herenhuis..................................................................................................... 10 Tot 60% besparen ............................................................................................................... 10 Comfortgevoel ..................................................................................................................... 11 Een gerenoveerd flatgebouw ................................................................................................... 11 Halvering verbruik................................................................................................................ 11 Sla twee vliegen in een slag ................................................................................................ 12 Leidraad om de juiste keuze(s) te maken! ............................................................................... 13 Algemene rangschikking...................................................................................................... 13 Voor elk wat wils .................................................................................................................. 13 Werkwijze van de studie ...................................................................................................... 14

Dit document is een samenvatting van het uitgebreide rapport ‘Technischeconomische analyse van de rendabiliteit van energiebesparende investeringen – residentiële sector’. Dit rapport zal vanaf midden 2006 beschikbaar zijn op de website van het Brussels Instituut voor het Leefmilieu (BIM), www.ibgebim.be. Voor meer info: 02 775 75 75, [email protected]

Energiezuinige huizen en appartementen bouwen of renoveren is technisch haalbaar én economisch rendabel – december 2005

p.2

Ondergaan of reageren? Beseft u dat de energieprijzen niet meer zullen dalen?

De wereld evolueert vandaag ontzettend snel. Ook energie zit in een spiraal van veranderingen. De prijs voor stookolie swingt de pan uit; aardgas en elektriciteit volgen de trend en worden eveneens alsmaar duurder. Niettemin blijft de vraag naar energie in de hele wereld toenemen, dit terwijl de voorraden aan conventionele energiebronnen nog hooguit 40 tot 60 jaar in de behoeften kunnen voorzien. Maar we moeten het energieverbruik niet alleen temperen omwille van de hoge kosten en mogelijke schaarste. Indien er niet snel iets gebeurt om de CO2-uitstoot te verminderen, zijn klimaatsveranderingen en een vloed aan milieurampen onvermijdelijk!

We hebben nu de keuze: ondergaan of reageren…

Weet u dat het waarschijnlijk 20 tot 40 jaar zal duren vooraleer u na nieuwbouw of renovatie opnieuw in uw woning zult investeren? En dat u gedurende al die tijd meer en meer voor uw energieverbruik zult betalen? Weet u dat het vandaag mogelijk is om op een eenvoudige manier uw huis of appartement energiezuinig te maken, en dit zonder verlies aan comfort? Of het nu gaat over bouwen of renoveren: er is voor elk wat wils, vaak zonder meerkost én met een goede economische rendabiliteit! Deze publicatie wil u informeren over de mogelijkheden om tot energiezuinige woningen te komen. Het gaat om een bundeling van de resultaten van een uitgebreide wetenschappelijke studie waarin talloze energiebesparende oplossingen werden geanalyseerd en gesimuleerd op de Brusselse woningsector. Alle voorgestelde technische oplossingen zijn erkend en beproefd, terwijl de economische rendabiliteit van die oplossingen werd berekend op basis van voorzichtige en conservatieve werkhypotheses. Kortom, de brochure legt u spijkerharde bewijzen voor dat u met minimale

De studie ‘Technisch-Economische Analyse van de

meerinvestering vaak een maximale

Rendabiliteit van Energiebesparende Investeringen’

besparing - zowel op uw energiemeter

(september 2005) werd uitgevoerd door 3E en de

als in uw portemonnee - kan realiseren.

Afdeling Bouwfysica van de KULeuven, in opdracht van Evelyne Huytebroeck, Brussels Minister voor Milieu,

Een tweede brochure over het bouwen

Waterbeleid en Energie, en haar Administratie, het

of renoveren van energiezuinige gebou-

Brusselse Instituut voor Milieubeheer.

wen in de dienstensector, is eveneens

Alle inlichtingen over Energie kunt u terugvinden op de

beschikbaar.

website www.ibgebim.be


p.3

Brusselse woningen zijn kwistig met energie! De Brusselaar is doorgaans ‘kleinbehuisd’: bijna Andere 4%

80% van het woningenbestand in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (BHG) heeft een woon-

Rijwoning 21%

2

oppervlakte van minder dan 104m . Dat heeft natuurlijk alles te maken met het hoge aandeel aan appartementen en rijwoningen.

Open 2%

Voor het energiegebruik zouden die kleine woonoppervlakte en de grote bouwcompactheid

Halfopen 4%

een pluspunt moeten zijn. Want hierdoor zijn de

Appartementen 69%

oppervlakten waarlangs de warmte naar buiten gaat (daken en gevels) relatief klein in verhouding tot het woonvolume. Helaas gaat dat voordeel grotendeels verloren door de respectabele leeftijd van de doorsnee Brusselse Isolatie in Brusselse woningen (2001)

woning: 70% dateert van voor de

Dubbel glas: 60%

energiecrisis van de jaren ’70 en

Dakisolatie: 31%

slechts 7% onderging een serieuze

Gevelisolatie: 15%

renovatie sinds 1991. Het is dan ook

Geïsoleerde leidingen: 24%

geen verrassing dat de woningen in het BHG het qua energieverbruik

bedroevend slecht doen: ze nemen maar liefst 40% van het totale energieverbruik in het BHG voor hun rekening! De studie onderzocht welke investeringen het meest opleveren in een aantal reële situaties. Vier gevallen worden in deze brochure verder toegelicht: de nieuwbouw van een rijwoning en een klein appartement en de renovatie van een herenhuis en een groot appartement. De keuze van de referentiewoningen sluit nauw aan bij de reële toestand van de woningen in Brussel.

Een grondige studie met unieke diepgang De studie geeft een antwoord op prangende vragen bij het energiezuinig bouwen of renoveren: -

welke bouwkundige en technische maatregelen kan u nemen?

-

welke maatregelen leiden tot de grootste energiebesparing?

-

welke maatregelen hebben de beste prijsresultaatverhouding?

-

wat is de rendabiliteit van de investering? (in functie van de inflatie, de evolutie van de energieprijzen, etc.)

-

op welke termijn worden de investeringen terugverdiend?


p.4

De onderzoekers vertrokken van de vandaag beschikbare technieken en materialen (en hun kostprijs). Alle energiebesparende maatregelen werden grondig beoordeeld aan de hand van economische, energetische en ecologische criteria. Hierbij werd zeer grondig en diepgaand te werk

gegaan:

met

een

computermodel werden tienduizenden combinaties van verschillende maatregelen gesimuleerd. Er werd niet alleen nagegaan welke combinaties tot de grootste energiebesparingen leiden, ook hun meerkost en economische rendabiliteit werd

Economische hypotheses Inflatie: 2 % Actualisatievoet: 4 tot 6,5 % BTW: 21 % Gebruiksduur:

40

jaar,

voor

toestellen

werd

rekening gehouden met hun normale levensduur en werd de kostprijs van een herinvestering en eventuele restwaarde mee in rekening gebracht.

op de weegschaal gelegd. De economische evaluatie van de rendabiliteit is op klassieke indicatoren gebaseerd: Scenario van energieprijzen Basis: prijzen van 2004 Scenario:

olie

gas/elektriciteit

Laag

+0%

+0%

Middelmatig:

+ 1,9 % + 2,1 %

Hoog:

+ 3,2 % + 4,3 %

Trends: prijsstijging van de energiecomponent per jaar.

De energiecomponent is het tarief

zonder kosten voor aansluiting en abonnement, transport- en distributiekosten, heffingen en toelagen.

-

meerinvestering

-

dynamische terugverdientijd

-

‘internal rate of return’

-

totale actuele kost

Om de berekeningen uit te voeren, werden drie scenario’s gebruikt om de evolutie

van

voorspellen.

de In

energieprijzen 2005

hebben

te de

energieprijzen het meest pessimistische

scenario

(energieprijsstijging

met 3,2% en 4,3% per jaar) van deze

studie al ruimschoots ingehaald! De werkelijke economische rendabiliteit van de voorgestelde energiebesparende maatregelen zal met de prijsscenario’s die vandaag voorliggen, nog een stuk hoger liggen.

De conclusie is duidelijk: vandaag worden bij nieuwbouw of renovatiewerken te vaak investeringen gedaan waarvan het energetisch rendement te laag uitvalt. De studie toont aan dat het energieverbruik in een huis of appartement met 30% tot 60% omlaag kan, zonder noemenswaardige meerkost in nieuwbouwprojecten en mits relatief kleine bijkomende investeringen bij renovaties.


p.5

Het Latijn van investeerders en architecten Niet zelden wordt de leek onder bouwjargon bedolven. Dit is niet anders wanneer het om energiebesparende maatregelen gaat. Zaken als ‘dynamische terugverdientijd’ (DTVT), ‘Internal Rate of Return’ (IRR) of ‘totale actuele kost’ (TAK) kunnen voor de ‘niet-professional’ loze begrippen zijn. Vandaar dat we u eventjes wat meer uitleg geven… Meerinvestering: Voor de economische analyse wordt de meerinvestering van de energiebesparende maatregel ten opzichte van de referentietoestand berekend. Deze meerinvestering omvat zowel materiaalkosten als plaatsingskosten. Voor de renovaties wordt ook de afbraakkost in rekening gebracht. De referentiesituatie heeft voor een renovatie de waarde nul. De volledige investering is bijgevolg een meerinvestering. Dynamische Terugverdientijd (DTVT): Investeren in energiebesparende maatregelen kost geld: geld dat vandaag wordt uitgegeven in de hoop om het morgen terug te verdienen. De tijd die nodig is om de investering terug te verdienen, is de ‘terugverdientijd’. Bij de dynamische terugverdientijd worden alle uitgaven en inkomsten uit besparingen herberekend in functie van de toestand op het ogenblik van de investering. Hiervoor wordt de zogenaamde ‘actualisatievoet’ gebruikt. Vereenvoudigd kan men stellen dat de actualisatievoet overeenkomt met de gewenste jaarlijkse netto-opbrengst van geïnvesteerd kapitaal, uitgedrukt in procent. Internal Rate of Return (IRR): De IRR is de actualisatievoet waarbij de investering nog net rendabel is. Hoe hoger de IRR, hoe rendabeler de investering. Als de IRR van een energiebesparende investering hoger is dan de rentevoet op bvb. een langlopende belegging, dan is het rendabeler om te investeren. Totale Actuele Kost (TAK): De TAK is de som van de investeringen en de energiekosten gedurende de periode dat het gebouw wordt gebruikt. In deze studie werd voor een periode van 40 jaar gekozen. Dat is de gemiddelde duur tussen twee ingrijpende aanpassingen van het gebouw (bvb. nieuwbouw en renovatie). De TAK houdt rekening met herinvesteringen, inflatie, mogelijke energieprijsstijgingen en actualisatie van toekomstige uitgaven.

K-Peil Dit is het peil van de globale graad van warmte-isolatie van het gebouw, berekend volgens de norm NBN B62-301. In de praktijk wordt het K-peil berekend door de isolatiewaarden op te tellen van de onderdelen die de buitenstructuur van het gebouw uitmaken: daartoe behoren de buitenmuren, het dak, de onderste vloer en de ramen. Hoe beter deze buitenschil de warmte tegenhoudt, hoe lager het K-peil van het gebouw. Voor kantoren vereist de huidige Brusselse regelgeving een K-peil van maximaal K65.

E-Peil Peil van het totale energieverbruik van het gebouw. Het E-peil is een globale aanwijzing voor de energiezuinigheid van het gebouw en houdt rekening met de isolatiegraad, ventilatie, verwarming, koeling en verlichting. Het is binnen de nieuwe energieprestatiewetgeving (nog niet van kracht) één van de belangrijkste parameters om de energieprestatie van een gebouw te bepalen. Door het toegelaten E-peil voor nieuwe gebouwen te beperken, wil de overheid in de toekomst de gebouwen en vaste installaties energie-efficiënter maken. Omdat er bij het bepalen van het E-peil heel wat factoren een rol spelen, zijn de berekeningsmethodes vrij complex.


p.6

Een nieuwe rijwoning Aan de hand van twee voorbeelden van nieuwbouw en twee voorbeelden van renovatie overlopen we de mogelijkheden die u hebt. We beginnen met nieuwbouw. De keuzes

die

de

architect

en

bouwheer bij het optrekken van deze rijwoning (gebouw 1) maken, zijn

niet

steeds

de

meest

pertinente. Uit de analyse van een

Referentiegebouw 1: Nieuwbouw rijwoning Woning met gevelbreedte tussen 6 en 8 m 2

Totaal verwarmde vloeroppervlakte: 173 m

Isolatie: K70 (5 à 6 cm isolatie in het dak, 2 à 3 cm isolatie in spouwmuren) Klassieke dubbele beglazing met aluminiumprofielen die thermisch onderbroken zijn. HR+ gasketel en kamerthermostaat Warm water: via boiler, aangesloten op de gasketel E-peil: 92

breed scala aan bouwkundige en installatietechnische energiebesparende maatregelen, blijkt dat er in deze rijwoning nog heel wat energiewinst te rapen is. Prioriteitenlijst … De maatregelen die leiden tot een sterk verminderd energieverbruik zijn achtereenvolgens: •

betere regeling van de verwarming door radiatoren met thermostatische kranen

•

productie van sanitair water door doorstroomgeiser op aardgas

•

beter isoleren (tot peil K40 – minimum 10 cm isolatie in dak en op zoldervloer, 4 tot 6 cm in de gevel en superisolerend glas)

Tel de winst maar uit! Voor het rijhuis resulteren de maatregelen in

Nieuwbouw rijwoning

een verlaging van de energiefactuur met 30%.

Economische resultaten

Maar u kunt het nog beter doen zonder een

bij een hoog energieprijsscenario

duurder huis te bouwen. De initiële investering blijft precies gelijk. Hoe kan dat nu? Door beter te isoleren kunnen onder meer de stookketel en de radiatoren een maatje kleiner. De eigenaar boekt dus reeds winst vanaf het ogenblik dat hij de woning betrekt. Haal het onderste uit de kan!

Energie Verbruik 100% -10% -20% -30% -40% -50%

Meerkost DTVT 2 (jaar) ( /m ) Referentie -4 -2 0 7 28

4 13

IRR (%)

TAK (%)

37 12

100 94 87 81 78 82

Door de isolatie nog te verbeteren (tot K33), bespaart de bouwheer tot 40% op zijn energiefactuur. Zo kan men in het dak en op de zoldervloer een isolatie van 15 cm en de


p.7

2

muren van 6 cm aanbrengen. De meerkost van 7 euro/m verwarmde vloeroppervlakte is al na vier jaar terugverdiend… en daarna wordt er pure winst gemaakt, jaar na jaar! Een verbetering van de luchtdichtheid en de plaatsing van een condensatieketel (op aardgas of olie ) met variabele watertemperatuur resulteren in nog minder energieverbruik, maar deze maatregelen vragen wel een belangrijke meerinvestering. Ook door beroep te doen op alternatieve energieën (een zonneboiler, fotovoltaïsche cellen, een warmtepomp), het aanbrengen van mechanische ventilatie of nog meer isolatie, zal de energiemeter nog trager draaien. Deze oplossingen zijn redelijk duur en betalen zichzelf maar over een hele lange periode terug, op basis van de energie prijzen zoals aangenomen in de studie. Maar er bestaan verschillende subsidiesystemen die deze terugverdientijd aanzienlijk kunnen verminderen! (zie laatste bladzijde)

Een nieuw appartement Alles kan beter Net als met het nieuw te bouwen

Referentiegebouw 2: Nieuwbouw appartement

rijhuis,

Aan twee kanten ingesloten appartementsgebouw –

zijn

er

ook

energiebesparende mogelijk

die

investering

hier

ingrepen

4 verdiepingen 2

geen

bijkomende

Totaal verwarmde vloeroppervlakte per flat: 109 m

vragen.

‘Standaard

Isolatie: K73 (dak en spouwmuren zijn niet geïsoleerd)

bouwpraktijken’ zoals toegepast op

Klassieke dubbele beglazing met houten profielen

dit referentieappartement, springen

Individuele HR+ gasketels met kamerthermostaat

verrassend kwistig om met energie!

Warm water: boiler, aangesloten op individuele gasketel

Erger

E-peil: 93

nog,

ze

plunderen

uw

portemonnee en u krijgt lang niet de beste waar voor uw geld! Onmiddellijke winst Het meest optimale pakket van maatregelen bestaat uit: •

het dak en de spouwmuren te isoleren en superisolerend glas te plaatsen (isolatiepeil K50)

•

de individuele ketels (op aardgas of olie) te vervangen door een collectieve ketel met hoogrendement met regeling per kamerthermostaat, variabele watertemperatuur gecombineerd met lage temperatuurradiatoren met stralingsscherm

•

sanitair water te verwarmen met doorstroomgeisers op aardgas

•

natuurlijke ventilatie aan te brengen


p.8

Dit pakket van maatregelen leidt niet alleen tot een jaarlijkse energiebesparing van 20%, het 2

heeft zelfs een minkost op de bouwinvestering van 10 euro/m verwarmde vloeroppervlakte! Onmiddellijke winst dus!

Ga nog een stapje verder

Nieuwbouw appartement

Toch


kan

het

nog

beter.

Het

appartement maximaal isoleren (peil


K22), buitenzonwering aanbrengen en EnergieVerbruik 100% -10% -20% -30% -40% -50%

Meerkost DTVT 2 (jaar) ( /m )

IRR (%)

Referentie -15 -10 13 6 40 +20 70 +20

TAK (%)

24 9 -

100 84 82 82 92 102

de overmaat aan ramen voor een deel vervangen door goed geïsoleerde muren,

laten

besparen.

u

Dat

tot

30%

energie

kost

13

euro/m

2

vloeroppervlakte extra, maar dat heeft zichzelf al op 6 jaar terugbetaald. Vanaf dan rinkelt de kassa in uw voordeel.

Een energiebesparing van 30% tot 40% in nieuwbouwwoningen is mogelijk, en dit met een verantwoorde investering. Het is technisch haalbaar en economisch

Opgelet:

rendabel om een energiezuiniger huis of

Telkens de energieprijzen stijgen, verdient u meer

appartement te bouwen. Als bouwheer

geld met een energiezuinige woning. Grijp uw kans

zal u uw architect hier wel op moeten

nu, want het zal 30 tot 40 jaar duren voor uw woning

wijzen en hem de tijd geven om een

grondig wordt gerenoveerd.

verbeterd concept uit te dokteren. Zonder speciale technologieën of een meerinvestering is het vandaag mogelijk om huizen en appartementen te bouwen waarin het energieverbruik 30% tot 40% lager zal liggen dan in woningen die volgens de ‘bestaande praktijken’ worden gebouwd.


p.9

Een gerenoveerd herenhuis Woningen worden zelden gereno-

Referentiegebouw 3: Renovatie herenhuis

veerd enkel en alleen om hen

gebouwd voor 1945

energie-efficiënter te maken. Mees-

Bewoonbare oppervlakte: 220 m

tal zijn er nog andere redenen om te

Isolatie: K118 (dak, muren en vloer zijn niet

renoveren: modernisering, wijziging

geïsoleerd)

van

Enkele beglazing met houten profielen

functie,

vervangen

van

2

versleten bouwdelen (zoals ramen),

Centrale verwarming met standaardketel

her-indeling van de woonruimtes ….

E-peil: 168

Wanneer grote renovatiewerken zich opdringen, heeft de bouwheer er alle belang bij om meteen ook de juiste en economisch meest rendabele energiebesparende maatregelen te nemen. Daarmee kan hij immers flink besparen op zijn energiefactuur. Tot 60% besparen Met volgend pakket renovatiemaatregelen zal de energierekening al heel wat lager zijn: •

opschroeven van het isolatiepeil tot een K50-woning (15 cm isolatie in het dak, 10 cm in het platdak en in de gevel en 2,5 cm in de vloer) en superisolerend glas met goed isolerende raamprofielen

•

condenserende ketel (opaardgas of olie) met regeling door thermostatische kranen, variabele watertemperatuur, lage temperatuurradiatoren

•

natuurlijke ventilatie

Het aanbrengen van gevelisolatie

Renovatie herenhuis

blijft bij renovatie een heikel punt.


Een buitengevelisolatie is zeker te


verkiezen. Indien die niet wordt toegestaan, kan u de spouwmuur opvullen of in laatste instantie een

EnergieVerbruik

binnenisolatie plaatsen. Dit laatste moet

onder

deskundig

toezicht

gebeuren. Het is immers nodig een dampscherm aan te brengen om condensatie

en

vochtproblemen

100% -10% -20% -30% -40% -50% -60%

Kost 2 ( /m )

DTVT IRR (jaar) (%)

Referentie 4 4 15 8 23 8 52 13 124 +20 174 +20

33 19 19 12 6 5

TAK (%) 100 91 84 78 79 88 94

tegen te gaan. Indien de eigenaar de hier geschetste isolatiemaatregelen toepast, levert dat al snel een energiewinst op van 60%! Als er toch moet worden gerenoveerd, is het zonde om die jaarlijks


p.10

terugkerende winst te laten liggen. Bovendien zullen subsidies en premies voor energiebesparende renovaties de terugverdientijd van de investeringen drastisch inkorten. Comfortgevoel Naast de financiële winst is er de niet in cijfers uit te drukken comfortwinst! Het oude herenhuis heeft een ongeïsoleerde buitenschil, enkel glas en oude raamprofielen. Dat leidt tot een oncomfortabel binnenklimaat: er zijn veel koude oppervlakken en tochtgaten. Die problemen komen niet voor in een K50-woning. Daarom moet, bovenop de energiebesparing, ook de winst aan comfort en levenskwaliteit in rekening worden gebracht. Energiebesparend renoveren loont dus dubbel de moeite!

Een gerenoveerd flatgebouw Wat geldt voor de renovatie van

Referentiegebouw 4: Renovatie flatgebouw

een herenhuis, geldt evenzeer voor

Hoekgebouw – 5 verdiepingen – 20 flats

appartementen: grote renovaties

Gelijkvloers met garages, bergingen en stookplaats

worden zelden uitgevoerd met als

Oppervlakte: 89 m per flat

enig doel het energieverbruik te

Isolatie:

verminderen. Meestal zijn er nog

geïsoleerd)

tal van andere redenen om te

Enkele

renoveren.

thermisch onderbroken zijn

Maar als u dan toch renoveert, heb

Centrale standaard gasketel

dan oog voor energiebesparende

Warm water: boiler, aangesloten op de collectieve

maatregelen. Die verdienen zich-

ketel

zelf

Oude mechanische ventilatie, koeling verloopt via

dubbel

en

dik

terug,

en

2

K150 (plat dak beglazing

met

en spouwmuren niet aluminiumprofielen

bovendien bent u extra vriendelijk

luchtkokersysteem van verwarming

voor het milieu. En echt waar, de

E-peil: 196

die

extra meerkost valt heus wel mee. Halvering verbruik Het economisch meest verantwoorde pakket van maatregelen wordt bekomen door: •

te isoleren tot een K-peil van K67 door het aanbrengen van ongeveer 10 cm isolatie in het dak en 7,5 cm isolatie in de gevel en de vloer boven niet verwarmde oppervlakken

Hiermee kunt u tot 40% op het energieverbruik besparen, maar dit gaat wel gepaard met een investering van 60 tot 70 euro/m

2

verwarmde vloeroppervlakte. Toch kunt u die

terugverdienen. Meer nog, over een periode van 40 jaar maakt u zelfs 17% winst.


p.11

Het kan echter nog beter. Zeker als u tijdens de renovatie sowieso de stookinstallatie moet vervangen, kies dan meteen voor: •

een collectieve ketel (op aardgas of olie ) met hoogrendement geregeld met kamerthermostaten

•

doorstroomgeisers op aardgas voor sanitair warm water

•

natuurlijke ventilatie

Op zich biedt dit pakket een energiebesparing van 30%, maar het wordt pas echt interessant als u het combineert met de isolatiemaatregelen.

Want

dan

gaat

Renovatie appartement

uw


energiefactuur met de helft omlaag. Voor het totale pakket moet u ongeveer


2

op 90 euro/m verwarmde vloeroppervlakte rekenen. Ook die investering

EnergieVerbruik

Kost 2 ( /m )

DTVT (jaar)

IRR (%)

TAK (%)

verdient u na 20 jaar al terug, zonder rekening te houden met eventuele subsidies. En een nieuwe stookketel … die moest er wellicht toch ooit komen.

100% -10% -20% -30% -40% -50%

Referentie 8 12 20 12 56 +20 62 17 83 20

16 14 7 11 10

100 93 87 98 77 81

Sla twee vliegen in een slag De volgorde waarin u deze maatregelen neemt, is niet zonder belang. Want indien u eerst de verwarmingsinstallatie vervangt en pas in een later stadium gaat isoleren of superisolerend glas plaatsen, dan zal de stookketel overgedimensioneerd zijn. Dat leidt niet alleen tot een lager rendement, u zal ook te veel hebben betaald: een grote ketel kost immers meer dan een kleinere. Dus eerst voldoende isoleren, dan pas de ketel vervangen.

Besluit: laat u bij renovatie niet afschrikken om een euro meer uit te geven aan energiebesparende maatregelen. Op termijn verdient u die extra euro dubbel en dik terug. 50 tot 60% besparen op uw energiefactuur is haalbaar.


p.12

Leidraad om de juiste keuze(s) te maken! Algemene rangschikking Voor alle woningtypes (rij- of herenhuis, groot of klein appartement) en voor zowel nieuwbouw als renovatie moet eenzelfde logica worden gevolgd om tot een energiezuinige woning te komen. Het klassement van de achtereenvolgens te nemen maatregelen ziet er als volgt uit: 1. Isoleer én verwarm met hoog rendement: •

breng voldoende en gelijkmatig verdeelde isolatie aan (ca. 15 cm in het dak, 6-10 cm in de gevel en in de vloer);

•

2

plaats ramen met superisolerend glas (U = 1 tot 1,3 W/m K) en thermisch 2

verbeterde profielen (U ≈ 2 W/m K); •

bij nieuwbouw moet u voor eengezinswoningen streven naar een isolatiegraad van ongeveer K30, voor appartementsgebouwen naar K25. Voor renovatie liggen optimale isolatiegraden ongeveer 10 punten hoger.

•

plaats een ketel op aardgas of olie met hoog rendement.

2. Verbeter de luchtdichtheid, pas een goed ontworpen natuurlijk ventilatiesysteem toe en verhoog de prestatie van de ketel (condensatieketel). 3. Ventileer met balansventilatie en isoleer nog meer. 4. Plaats een warmtepomp, zonnecollector of fotovoltaïsche zonnecellen. De laatste twee maatregelen zijn weliswaar niet meer economisch rendabel vanuit het oogpunt van een investeerder, op basis van de energieprijzen zoals aangenomen in de studie, maar ze zijn wel gerechtvaardigd vanuit milieu-overwegingen. Zeker voor een warmtepomp, zonnecollector of zonnecellen zijn de terugverdientijden langer dan de gebruiksduur van de woning. Daarom worden ze door de overheid gesubsidieerd. Meer info daarover vindt u op de laatste bladzijde van deze brochure.

Voor elk wat wils De

economische

analyse

van

de

energiebesparende

maatregelen

die

voor

de

referentiegebouwen werden uitgevoerd, kunnen naar het volledige woningpark in het BHG worden geëxtrapoleerd. Ondanks het feit dat elk gebouw zijn eigen kenmerken heeft, komen uit de studie talrijke algemene vaststellingen naar voor waarvan elke bouwheer, investeerder, -promotor en -professional op de hoogte moet zijn. Ze bepalen immers in grote mate de economische rendabiliteit van het bouw- of renovatieproject.


p.13

Werkwijze van de studie Het doel van deze studie was om energiebesparende maatregelen in gebouwen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest te beoordelen aan de hand van economische, energetische en ecologische criteria. Die toetsing werd uitgevoerd door tal van combinaties van individuele maatregelen toe te passen op meer dan tien referentiegebouwen. Deze referenties zijn representatief voor het gebouwenpark in het BHG. De studie werd opgezet als een opeenvolging van selectie-, simulatie- en analysestappen. De meeste gebeurden afzonderlijk, sommige gemeenschappelijk. Deze stappen zijn: •

Stap 1: Definitie van het referentiegebouw

•

Stap 2: Keuze van maatregelen

•

Stap 3: Karakterisering van de maatregelen (parameters, investering, inwendige energie …)

•

Stap 4: Definitie van economische parameters en scenario’s

•

Stap 5: Simulatie van de maatregelen

•

Stap 6: Analyse van de resultaten per gebouw

•

Stap 7: Opstellen argumentenlijsten

De referentiegebouwen hebben niet de ambitie om een exact gemiddelde van het

totale

gebouwenpark

vertegenwoordigen.

Dit

is

te

Voorbeeld van simulatie van 8500 combinaties van maatregelen voor een groot appartementsgebouw 600000

een

onmogelijke opgave omwille van de verschillen

tussen

omvang,

concept, omgeving, gebruik etc. De referentiegebouwen zijn ‘representatief’ voor een zo groot mogelijk deel van het geviseerde

gebouwenpark.

Daarbij

Initiële meerkost [€]

grote

500000

400000

300000

200000

100000

werden alle parameters en variabelen 0

op een dergelijke manier gekozen dat

0

het veel voorkomende waarden zijn

20000

40000

60000

80000

100000

120000

140000

Primair energieverbruik [GJ] Resultaat

Referentie

Pareto 2

Pareto 1

Pareto 4

voor het gebouwtype. De energiebesparende maatregelen werden opgesplitst in bouwkundige en installatie-technische maatregelen. De eerste worden hoofdzakelijk toegespitst op isolatie-ingrepen voor daken, gevels, vloeren en ramen. De installatie-technische maatregelen hebben betrekking op verschillende systemen voor verwarming, productie van sanitair warmwater, ventilatie, WKK en energieopwekking met fotovoltaïsche zonnecellen. Door combinaties van al deze maatregelen te simuleren werden voor elk referentiegebouw duizenden varianten geanalyseerd. Dankzij een grondige analyse van al deze varianten kon worden bepaald welke energiebesparende maatregelen in aanmerking komen bij een bouw- of renovatieproject; in welke volgorde de investeringen het best worden geïmplementeerd; hoeveel energie ze besparen; hoe groot de totale investering is en op welke termijn die investering wordt terugverdiend.


p.14

Het is echter wel duidelijk dat een dergelijke studie een tijdsgebonden karakter heeft. De in deze studie gehanteerde hypotheses zijn echter zo actueel mogelijk (juni 2005) en werden geput uit de best beschikbare gegevensbanken. Bovendien werden ze op transparante wijze weergegeven in het algemene rapport (verkrijgbaar bij het BIM en op www.ibgebim.be). Het feit dat in 2005 de energieprijzen het meest pessimistische scenario (prijsstijging met 3,2% (stookolie) en 4,3% (aardgas en elektriciteit) per jaar) van deze studie al ruimschoots hebben ingehaald, doet niet af aan de waarde van de studie. Integendeel. De werkelijke economische rendabiliteit van energiebesparende maatregelen die in de studie werden berekend, zal met de prijsscenario’s die vandaag voorliggen, nog een stuk beter uitvallen.

Contacten Heeft u vragen over energie of leefmilieu? Brussels Instituut voor Milieubeheer (BIM), de administratie voor leefmilieu en energie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Dienst Info-Leefmilieu, Gulledelle 100, 1200 Brussel. Tel. 02/775 75 75, [email protected], www.ibgebim.be Het BIM beschikt over talrijke publicaties en instrumenten voor energie-evaluatie. U kunt vrijblijvend met ons contact opnemen.

Loketten voor technische informatie Het BIM ondersteunt verscheidene verenigingen die u gepersonaliseerde technische informatie kunnen bezorgen: Het Brussels Energie Agentschap is een dienst van de vzw Stadswinkel. U kunt er nuttige tips en adviezen vinden om uw energieverbruik beter te beheren. Sint-Goriksplein 1, 1000 Brussel (Secretariaat : Anspachlaan 59 – 1000 Brussel), Tel. 02/512 86 19, [email protected], www.curbain.be Wie alles wil weten over hernieuwbare energieën in het algemeen en de mogelijkheden die voor Brussel geschikt en beschikbaar zijn, moet zeker en vast contact opnemen met de vzw Apere, Revolutiestraat 7, 1000 Brussel, Tel. 02/218 78 99, [email protected], www.apere.org


p.15

Gewestelijke premies en fiscale voordelen Profiteer van de premies en de fiscale voordelen die de gewestelijke en federale overheden toekennen voor energiebesparende investeringen. Voor alle informatie over de in Brussel beschikbare premies kunt u contact opnemen met het BIM, Dienst Info-Leefmilieu, Gulledelle 100, 1200 Brussel. Tel. 02/775 75 75, [email protected], www.ibgebim.be

Voor informatie over de renovatiepremie: Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijke Gewest, Bestuur Ruimtelijke Ordening en Huisvesting, Dienst Huisvesting, C.C.N. – Communicatiecentrum Noord, Vooruitgangstraat 80/bus1, 1030 Brussel, Tel. 02/204 14 02 (9-12u), www.prime-renovation.irisnet.be

Voor informatie over fiscale voordelen voor een energiebesparende investering Federale Overheidsdienst Financiën, Wetstraat, 12 – 1000 Brussel, Tel. 02/233 81 11, http://energie.mineco.fgov.be Federale Overheidsdienst Economie, North Gate III, Koning Albert II-laan, 16, 1000 Brussel Tel. 02/206 41 11, [email protected], www.energie.mineco.fgov.be (link 'Energie')


p.16

ENERGIEBESPARINGEN SYNTHESE

Recommend Documents