Een overname gaat puur op de onderbuik

Nr.

3

M a r k t l e i d e r

i n

o n d e r n e m e n d

mrt

08 | Twentevisie | Jaargang 20 | Nummer 03 | mrt 2008 |

Johan Evers, directeur van de Jong & Laan:

‘Een overname gaat puur op de onderbuik’

T w e n t e .

de Jong & Laan mikt op positie tussen de ‘grote vier’ en de lokale kantoren

interview | accountancy

Vanuit een meisjesschool op

jacht naar groeibriljantjes strategie ook vooral over de overnames. “Meer dan de helft van onze groei in 2007, zo’n kleine 6 miljoen, kwam uit autonome groei, dat wil ik wel graag benadrukken. Als gevolg van onze strategie en visie.” De Jong & Laan jaagt autonoom en via overnames op nieuwe klanten, “de betere familiebedrijven tot drie-, vierhonderd werknemers.”

MKB

Johan Evers zoekt als algemeen directeur van De Jong & Laan naar lokale accountantskantoren met circa der tig werknemers. “Wij doen dat op onderbuikgevoel.”

(door Jan Medendorp) De visie van de Jong & Laan accountants belastingadviseurs is niet ingewikkeld: waar de grote kantoren Deloitte, PricewaterhouseCoopers, KPMG en Ernst & Young zich terugtrekken, daar springt de Jong & Laan in het gat. In 1988 voegden de Jong en Laan hun twee keer drie kantoren samen. Twintig jaar later staat er een bedrijf met 28 vestigingen, 750 medewerkers die een omzet van meer dan vijftig miljoen bij elkaar werken. En na aftrek van alle kosten en belastingen blijft aan het einde van de streep ruim drie miljoen over. Genoeg om verder te groeien, genoeg voor de inmiddels negentien partners. Het hart van de organisatie ligt nog steeds in Vroomshoop, ‘of all places’. Vroomshoop, niet de plaats waar de controller of de CFO van AKZO of Shell snel naar toe zal gaan. En dat is ook niet de bedoeling, zegt Johan Evers, al acht jaar algemeen directeur van de Jong & Laan. “Onze historie stamt uit Vroomshoop, daar zijn onze stafdiensten en dus de ‘backoffice’ gehuisvest, van daaruit sturen wij de andere kantoren aan.” Om precies te zijn vanuit een oude meisjesschool, waar de gymzaal



dienst doet als vergaderruimte annex opleidingscentrum en het vroegere kleedlokaal onherkenbaar is veranderd in een bruine kroeg. En precies daarnaast zit de directiekamer van Evers.

Randstad, maar wij denken dat het westen niet bij ons past. Nee, we zijn helemaal niet bang voor de Randstad, maar wij vinden de regio een fantastisch gebied om in te werken.”

Buiten de Randstad

Tegendraads

Zelfs het Financieel Dagblad schreef onlangs een artikel over de groei van de Jong & Laan. Dankzij een slimme marketingstrategie om de bekendmaking van drie overnames kort na elkaar (Eerbeek, Elst, Harderwijk en eerder in 2007 ook een bedrijf in Lochem) uit te smeren over drie maanden. Waar eerder accountantskantoren ongeveer niets wilden weten van publiciteit en journalisten, zoekt de Jong & Laan dat nu op. Want de Jong & Laan wil groeien, autonoom maar ook door acquisities. “Wij proberen in contact te komen met partijen waarvan wij denken dat die mooi bij ons zouden kunnen passen.” De Jong & Laan zoekt kantoren in het noorden en oosten van het land, om precies te zijn in Groningen, Drenthe, Overijssel en Gelderland. Dan ligt Vroomshoop overigens mooi centraal, maar dit terzijde. “Daar zou Friesland ook nog bij kunnen passen in de toekomst en een paar kantoren in Flevoland, maar daar blijft het bij. We hebben prachtige kansen gehad in de

De Jong & Laan werkt tegendraads ten opzichte van de ‘grote vier’, die aan het internationaliseren en concentreren zijn. “Ze voegen kantoren samen. Voor Deloitte wordt Arnhem bijvoorbeeld een speerpunt, ze sluiten vestigingen in de omliggende plaatsen. Dat zijn voor ons geweldige plekken om een kantoor te starten of uit te bouwen.” Zo is het bijvoorbeeld eerder in Winschoten en Veendam gegaan. Evers heeft een lijst van potentiële kantoren in zijn la liggen. Hij belt zelf, maar wordt ook gebeld. “Zeker één keer per maand.” Dankzij de publiciteit. “Mensen willen graag bij een winnend team horen, onderschat de impact niet van positieve publiciteit voor mensen in een organisatie.” “We zoeken kantoren waar ongeveer 25 à 30 mensen werken. Ik ben in die gesprekken dan natuurlijk altijd erg nieuwsgierig naar de kwaliteit van het bedrijf. Vaak hebben dit soort bedrijven moeite de kwaliteit op niveau te houden.” Als gevolg van de Twentevisie 03/2008

toegenomen regelgeving, hoge investeringen in de ICT en de vaak beperkte kennis van fiscaliteit. Tien jaar geleden telde de Jong & Laan nog maar twaalf kantoren, vorig jaar waren er vier overnames. De groei zit er flink in. “Als het dit jaar één of twee overnames worden, is het goed en als we dit jaar helemaal geen kantoor overnemen omdat niets ons past, is het ook goed. Op dit moment zijn we met vijf partijen in gesprek. Maar bij twee hebben we al het gevoel dat het niets wordt, omdat het niet klikt.”

Onderbuik Omdat het niet klikt? De cultuur bij een bedrijf bepaalt voor Evers of hij het kantoor wel of niet liefdevol omarmt. “Dat is het onderbuikgevoel zoals ik het noem. Als we er geen goed gevoel bij hebben, doen we het niet.” Cultuur, onderbuik? Is het een fout pak, of omdat hij uit zijn mond stinkt? “Wij zoeken zelfstandige ondernemers die constateren dat zij het niet meer alleen redden. Die aansluiting zoeken bij een praktijk waar ze zelfstandig verder kunnen, maar wel binnen de structuur van de organisatie.” Wordt cultuur niet verward met visie? “Het is wel onlosmakelijk met elkaar verbonden.” De aandacht gaat dankzij de uitgekiende publiciteitsTwentevisie 03/2008

De Jong & Laan heeft zich in de markt gewurmd tussen de grote internationale concerns en de plaatselijke accountants. “Als we ons werk goed doen, wordt ons marktgebied zelfs groter. Dan zitten we aan de bovenkant steeds dichter tegen de grote kantoren aan. En voor de lokale kantoren zijn we ook een geduchte concurrent. Maar als we het slecht doen, worden we geplet.” Voor de klandizie van de plaatselijke middenstand haalt Evers zijn neus niet op. “De garagehouder en de aannemer met twintig man personeel hebben wij graag als klant. Wij hebben de flexibiliteit van een locaal kantoor en tegelijkertijd proberen wij kwalitatief de grote kantoren te benaderen.” De Jong & Laan heeft het werkgebied, het marktgebied maar ook de eigen werkzaamheden inmiddels goed in beeld. Dat was niet altijd zo, maar managementconsultancy, arbo-zaken, subsidieadviseurs en de afdeling juridische zaken zijn buiten boord gegooid. “We doen accountancy, belastingadvies, personeelsadvies, bedrijfsadvies en adviseren bij de aan- en verkoop van bedrijven.”

Broer Edwin Johan Evers (46) is geboren en getogen Hardenberger. Hij wordt gezien (samen met Bert Nijboer) als een van de architecten van het succes van de plaatselijke voetbalclub HHC die met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid dit seizoen opnieuw kampioen wordt van de hoofdklasse. En Johan is een van de twee broers van de bekende diskjockey Edwin Evers van 538. Edwin is beroemd dankzij zijn enorme luisterschare, zijn voortreffelijke imitaties, maar ook zijn hoge salaris. “Edwin is heel creatief, maar weet niets van geld en bij mij is het precies andersom.” Johan wil niet als de zaakwaarnemer van Edwin worden betiteld, maar feit is wel dat Edwin zijn broer bij al zijn financiële zaken betrekt. “Ik sluit geen enkel contract voor hem af. Als er iets getekend moet worden, dan kijkt Edwin mij aan met die grote ogen en vraagt ‘moet ik tekenen of niet’. Dan knik ik, er is een onvoorwaardelijk vertrouwen tussen ons.” Johan hoeft als partner en algemeen directeur niet rond te komen van een bijstandsuitkering, maar ook hij zal toch met enige verbazing hebben gezien dat Edwin met plaatjes aankondigen meer verdient dan hij. “Ja maar ik denk dan ook, bij hem is het een keer afgelopen.”

Ondernemerschap Er kan geen businessborrel, symposium of voetbalwedstrijd georganiseerd worden voor ondernemers of de dienstverleners duiken als een sprinkhanenplaag daar op af. Voor de mogelijke handel natuurlijk. “Dat klopt, maar dat bedoel ik niet met ondernemerschap bij de Jong & Laan. Met ondernemerschap bedoel ik dat het management in een vestiging in principe vrij is om te doen in dat marktgebied wat hij denkt dat goed is. De randvoorwaarden hebben wij al ingevuld, het kantoor hoeft zich niet druk te maken over de inrichting, de facturen en alle overbodige ballast. Dat regelen wij allemaal centraal vanuit Vroomshoop. Wij willen onze beste mensen op de klanten hebben.” de Jong & Laan kijkt om zich heen, maar is Evers ook wel eens gebeld door een van de ‘grote vier’. Coca Cola heeft ook andere merken. Randstad gebruikt Yacht om de topklanten te plezieren. “Nee.” En Kroeze Wevers bijvoorbeeld die een vergelijkbare strategie heeft als de Jong & Laan? “Ik heb hen niet gebeld en zij mij niet.” ■

Nummer 1 Management Team publiceert jaarlijks de beste adviesbureaus van Nederland. Voor het tweede achtereenvolgende jaar stond De Jong & Laan op nummer 1. “Het was een dun onderzoek, dat weet ik ook wel, ze hebben 2500 man geënquêteerd, dat zijn natuurlijk geen 2500 klanten van ons. Maar in dat soort overzichten staan we liever boven- dan onderaan, laat dat helder zijn.” In november 2005 deed Twentevisie prijsonderzoek naar de vier grote kantoren en vier grote regionale accountantsbedrijven. En daar kwam de Jong & Laan ook al niet als slechtste in naar voren.



Stella Aviation grootste en wellicht beste vliegeniersopleiding in Europa

interview | vliegen

Piloten gevraagd ABN AMRO Hilgeman doet er iets te gemakkelijk over, want de toekomstige piloot moet zich ook door een zware selectietest worstelen. Die test blijkt in de praktijk vaak een struikelblok, want de studenten moeten beschikken over een zogenaamd vliegershandje, maar ook over leidinggevende eigenschappen. Met andere woorden, je wordt getest of je in staat bent om captain te zijn. “Daarom maken we ook een psychologisch rapport op. Uiteindelijk vallen er van de zeshonderd kandidaten vierhonderd af. Door het zo te organiseren, houden wij onze goede naam in ere, krijgen de maatschappijen kwalitatief goede mensen in de cockpit en beschermen we de kandidaten tegen zichzelf. Want neemt u maar van mij aan dat een heleboel mensen heel graag willen, maar het nooit zullen leren.”

(door Mario van Santen) Wie minstens een ton aan euro’s heeft liggen, kan een droom verwezenlijken. Want dat kost het om piloot te worden van een Europese luchtvaartmaatschappij. En je hoeft er niet eens ver voor weg; op vliegveld Teuge zit Stella Aviation, een vliegschool waar gerenommeerde namen als Ryanair, Transavia, Easyjet, Lufthansa en zelfs de KLM zich verdringen om de afgestudeerden te mogen inlijven. Het is even zoeken naar de juiste ingang en als je die gevonden hebt, ben je zomaar nog niet binnen. Een intercom en een stalen hek houden elke ongenode gast buiten: terrorisme-proof sinds ‘nine-eleven’. Waar binnen directeur Evert-Jan Hilgeman bijna dagelijks antwoord moet geven op de vraag of zich wel eens mannen met baarden in lange gewaden melden voor een opleiding. “Iedereen die zich opgeeft voor de opleiding wordt door de AIVD gescreend. Het is niet aan ons om te beoordelen of mensen verkeerde bedoelingen hebben.” Toen de Steltenberg Groep Stella Aviation zeven jaar geleden overnam, was het een kleine vliegschool die jaarlijks zo’n dertig piloten afleverde. Sindsdien is flink in de bus geblazen. Inmiddels volgen jaarlijks driehonderd leerlingen de opleiding en dat moeten er op korte termijn vijfhonderd worden. Daarmee is Stella Aviation in korte tijd veruit de grootste vliegschool van Nederland en misschien zelfs wel Twentevisie 03/2008

Directeur Ever t-Jan Hilgeman van Stella Aviation wil in de komende jaren vijfhonderd piloten per jaar afleveren.

‘Een heleboel mensen willen heel graag, maar zullen het nooit leren’

van Europa geworden. Stella Aviation bestaat uit de vliegschool en ‘technics’, een afdeling die verantwoordelijk is voor het onderhoud van een groot aantal vliegtuigen van verschillende grote en kleine maatschappijen. Begin dit jaar werd nog een order geboekt voor het onderhoud van dertig toestellen van het Amerikaanse Northwest Airlines op Schiphol.

Blijft over dat een ton veel geld is voor een opleiding. “We hebben met de ABN AMRO een constructie bedacht: piloten in spe kunnen een lening afsluiten en wij hebben een garantiefonds opgericht, waar de bank haar geld terug kan halen als een piloot na twee jaar nog steeds geen baan heeft gevonden. Zo verplichten wij onszelf de mensen actief naar een baan te begeleiden. Is die baan gevonden, dan betaalt de piloot zelf de lening terug.”

Vergrijzing De markt neemt aan twee kanten toe: het vliegverkeer blijft groeien, terwijl de vergrijzing onder piloten zorgt voor een grote uitstroom. De maatschappijen staan dan ook bijkans letterlijk te dringen voor de poort op vliegveld Teuge bij Apeldoorn. Begin dit jaar kreeg het de garantie dat honderd afgestudeerde piloten direct bij Lufthansa in Duitsland aan de slag kunnen en bij de grootste maatschappij van Europa, Ryanair, willen ze de komende vier jaar zo’n twaalfhonderd mensen aannemen. Nieuwe studenten verdringen zich vreemd genoeg niet in grote groepen voor de opleiding; iedereen wil toch piloot worden? “We moeten opboksen tegen vooroordelen van de gemiddelde mentor op een middelbare school die zal zeggen dat de opleiding duur is, je geen bril mag dragen en meer van dat soort achterhaalde dingen. En dan te bedenken dat havo met wiskunde, natuurkunde en Engels voldoende is om tot de opleiding te worden toegelaten. Als je de medische keuring doorkomt natuurlijk.”

Cowboylanden Een ton voor een opleiding, waarom is die zo duur? “Een derde daarvan gaat al op aan brandstof en landingsrechten. En een goede opleiding is gewoon duur. Er is een enorm verschil in kwaliteit. De opleidingen in Europa zijn beter dan in landen rond China. Dat zijn toch vooral nog de cowboylanden waar verhoudingsgewijs vaker iets mis gaat. Uit veel onderzoeken blijkt dat een ongeval vaak te wijten is aan menselijk falen, bijvoorbeeld door zich niet te houden aan de voorgeschreven procedures van de maatschappij. Die zijn overal anders. Als de maatschappij voorschrijft dat je niet moet landen met meer zijwind dan 40 knopen, moet je als piloot niet snel naar huis willen als er een hardere wind staat. De Europese maatschappijen geven iedere piloot daarom jaarlijks een training waarin hij steeds opnieuw moet aantonen stabiel en evenwichtig te zijn. En dat is dus precies de reden dat wij aan de poort al zo streng selecteren.”  ■



Oud-wielrenner Rob Harmeling verstrikt in web van activiteiten:

sport | rob harmeling

‘Ik overweeg mijn bedrijf te verkopen’

Rob Har meling twijfelt over zijn toekomst. “Als wielrenner kende ik ook alleen maar twijfel.”

(door Bert Eeftink) Als professioneel wielrenner hield Rob Harmeling wel van een avontuurtje. Vroeg in de koers ontsnappen, daarna urenlang ‘stoempen’, strijden en martelen om vervolgens in het zicht van de haven eervol te stranden. Dat was Harmeling ten voeten uit. Hoe anders is de zakenman Rob Harmeling. Toen de Nijverdalse coureur in 1996 zijn fiets aan de wilgen hing, nam hij samen met zijn broer Raymond een bedrijfje in spierverzorgende producten (Sportsbalm) over. Dat bedrijf heeft de potentie uit te groeien tot een middelgrote onderneming, met een mannetje of tien personeel en een stevige omzet. Maar de nuchtere Tukker houdt de hand aan de rem: “Nu houd ik overzicht.” “Ik ben geen zakenman en voelde na mijn wielercarrière eerst helemaal niets voor het bedrijfsleven.” Harmeling ging toch aan de slag met de gedrevenheid die hij als sporter ook al etaleerde. “Ik werd steeds gulziger, wilde alles weten van het product.” Als oud-topsporter heeft hij in de sportwereld gemakkelijk toegang. Nu, twaalf jaar later (en gevestigd in een groter bedrijfspand), is Sportsbalm een gearriveerde naam. Niet alleen wielrenners betrekken de Nijverdalse producten, maar ook voetballers, schaatsers, atleten, autocoureurs en zelfs Japanse sumoworstelaars laten hun spieren besmeren met Harmelings wondermiddelen. Broer Raymond is inmiddels uit de zaak gestapt; met behulp van zijn vrouw Elice en zijn schoonzus houdt Harmeling het bedrijf in de Twentevisie 03/2008

benen. En dat is zwak uitgedrukt. Want jaarlijks gaan er zo’n 120.000 flesjes sportbalsem de deur uit. Voornamelijk naar sportgroothandels in binnen- en buitenland, tot aan Amerika, Japan en Nieuw-Zeeland.

Risicoloos Hij moet trots zijn. “Natuurlijk ben ik dat, het is een prima product met heel veel potentie.” Maar waarom dan geen verdere expansie? Dat heeft te maken met het tweeledige karakter van Harmeling: ondernemend, maar gelijktijdig ook behoudend. “Ik heb behoorlijk last van een verantwoordelijkheidsgevoel. Waarom zou ik de capaciteit drastisch verhogen? Ik heb een gezond bedrijf en zoals het nu gaat, kan ik nog jarenlang risicoloos blijven doorproduceren. Bovendien wil ik niet altijd met het bedrijf bezig zijn.” Zijn hart ligt gewoon nog steeds bij de wielersport. Niet om zijn producten te slijten, maar om het sfeertje op te snuiven, om met oud-collega’s herinneringen op te halen. Mede daarom werpt hij zich bij tijd en wijle op als gastheer van de Rabobank. Dan zorgt hij ervoor dat zakenlieden en andere voorname bankiersgasten een leerzaam, avontuurlijk en bovendien genoeglijk dagje Tour beleven. Het zijn compleet verzorgde dagen met een expeditie over het parcours en een lezing plus diapresentatie van de oude meester zelf.

Training en voeding En dan is er ook nog die nieuwe activiteit: Harmeling heeft een uitgekiend trainings- en voedingsprogramma opgesteld om mensen (lees

zakenmensen) op een verantwoorde wijze naar een sportprestatie te laten toewerken. Harmeling is namelijk door schade en schande wijs geworden en weet na jarenlang beulswerk en het voortdurend afpeigeren van zijn lichaam precies wat goed en wat niet goed is voor de sportende mens. “Ik predik tegenwoordig precies het tegenovergestelde van wat ik vroeger deed. Veel mensen die beginnen met sporten, willen meteen voelen dat ze wat gedaan hebben. Dus doen ze meer dan ze eigenlijk aankunnen en daarmee slopen ze hun lichaam. Ik heb een programma ontwikkeld dat uitgaat van een rustige en verantwoorde trainingsopbouw. Vaak moet ik mensen er eerst van overtuigen dat het goed is om niet als een bezetene te trainen. Als je je lichaam in balans houdt, word je vanzelf fitter.” Vanuit het bedrijfsleven is er inmiddels de nodige belangstelling voor het trainingsprogramma van Harmeling, dat als een volledig pakket aangeleverd wordt. Dat wil zeggen: compleet met clinics, trainingen, voeding en materiaal.

Verkopen Als de interesse verder toeneemt, komt de Nijverdaller tijd te kort en zal hij keuzes moeten maken. “In dat geval overweeg ik mijn bedrijf van de hand te doen. Als er een serieuze gegadigde is, wil ik best praten.” Om daar toch weer twijfelend aan toe te voegen dat het ook weer jammer zou zijn als hij zijn bedrijf niet meer zou hebben. Hij weet waar zijn aarzeling vandaan komt: “Als duursporter kende ik ook alleen maar twijfel. Wat dat betreft verander ik blijkbaar nooit.” ■

11

‘Ik adviseer obligaties te minderen ten faveure van aandelen’

achtergrond | beurs

Welke bedrijven durven (door Jan Medendorp) In februari is de AEX met 2,5 % gedaald. “De discussie gaat nog steeds over wel of niet een recessie in de Verenigde Staten,” zegt Wim Steenkamp, beleggingsadviseur van de Rabobank Midden-Twente. “Wat ik denk? We zitten in de tijd van de presentatie van de jaarcijfers, veel bedrijven wagen zich niet aan toekomstvoorspellingen, dat zou wel een stimulans kunnen zijn.” Steenkamp sluit niet uit dat in het slechtste geval de AEX kan terugvallen naar 400 punten. “Met een krachtig ingrijpen in maart van de Fed, de centrale Amerikaanse bank, en de eenmalige belastingverlaging van Bush en een zwakke dollar acht ik de kans op herstel van de groei groter dan de kans op een serieuze recessie in de VS.” Maar de kredietmarkt enerzijds en de aandelenmarkt anderzijds laten wel tegengestelde verhalen horen; de kredietopslag op bedrijfsobligaties is in de afgelopen drie maanden meer dan verdubbeld tot ongeveer 1,5%. “Voor ‘high yield’-obligaties benaderen de kredietopslagen de prijzen die in rekening werden gebracht tijdens de recessie van 2001-2003.” De aandelenmarkten herstellen daarentegen voorzichtig. De waardering is laag in historisch perspectief, topmanagers kopen meer eigen aandelen dan dat ze verkopen. “Daarop baseer ik mijn voorspelling dat de wereldeconomie de crisis op de huizenmarkt en de kredietcrisis goed weet door te komen. De kredietmarkten worden vertekend door risicobeheer

te voorspellen? Koninklijke Ten Cate heeft in 2007 opnieuw geprofiteerd van een sterke vraag naar brandwerende materialen. Dit jaar verwacht de onderneming zijn positie in dit marktsegment verder uit te breiden, zonder omzet- of winstvoorspelling te doen voor 2008. De Vries voorspelde wel tijdens de presentatie van de jaarcijfers dat Ten Cate waarschijnlijk nauwelijks last zal hebben van een mogelijke Amerikaanse recessie. De nettowinst van Ten Cate kwam vorig jaar uit op 43 miljoen euro, vrijwel gelijk aan de prognose die Ten Cate in november 2007 gaf, een stijging van 26,5% ten opzichte van 2006. Ook de kunstgrasmarkt blijft volgens de onderneming een sterke groei vertonen. De omzet bij het onderdeel, maar problemen bij het ingebruikname van nieuwe machines leidden tot hogere kosten. Het wachten is nog steeds op de verkoop van het bedrijf Enbi (technical components). Er wordt

Wavin, producent van buizen en leidingsystemen, ziet dit jaar tot nu toe geen verbetering in de situatie op de huizenmarkt in Groot Brittannië en Ierland ten opzichte van de tweede helft van vorig jaar. De kwakkelende huizenmarkt in deze voor Wavin grootste regio was een van de belangrijkste redenen voor het bedrijf om geen concrete prognose te geven voor 2008. In Centraal- en Oost-Europa ging het een stuk beter, mede dankzij een milde winter. De omzet in deze regio steeg met bijna 20%. Vooral Rusland en de Oekraïne zijn volgens Wavin veelbelovende opkomende markten. De omzet steeg tot ruim 1,56 miljard, de nettowinst steeg met met meer dan een kwart tot 93 miljoen. Wavin stelt over 2007 een dividend voor van 46 eurocent per aandeel. “Bij ons staat het aandeel op houden.” Sinds 4 maart maakt Wavin deel uit van de Midcapindex (AMX).

met gedwongen verkopen. Gelet op het toenemende inflatierisico adviseren wij obligaties te verlagen ten faveure van aandelen.” Grote winnaars in februari waren de oostelijke fondsen TKH (presentatie jaarcijfers voor het ter perse gaan van dit blad op 12 maart, TKH is opgenomen in smallcapindex), Ten Cate en Wavin.

Tip van de Week Beleggingsportefeuille Punt Komma Titels

datum aankoop

aankoop koers

stuks

startwaarde

huidige koers

huidige waarde

koersresultaat

dividenden

resultaat %

Arcelor Mittal

11/01/2008

€ 45,65

219

€ 10.000

€ 50,60

€ 11.084,34

€ 1.084

€ 0,00

10,84%

SNS Reaal

11/01/2008

€ 14,40

694

€ 10.000

€ 13,99

€ 9.715,28

€ 285-

€ 0,00

-2,85%

TKH Holding

11/01/2008

€ 12,90

775

€ 10.000

€ 14,23

€ 11.031,01

€ 1.031

€ 0,00

10,31%

Randstad

11/01/2008

€ 27,10

369

€ 10.000

€ 25,26

€ 9.321,03

€ 679-

€ 0,00

-6,79%

Imtech

11/01/2008

€ 13,33

750

€ 10.000

€ 15,77

€ 11.830,46

€ 1.161

€ 0,00

18,30%

Intel

11/01/2008

€ 14,85

673

€ 10.000

€ 13,13

€ 8.839,23

€ 1.161-

€ 0,00

-11,61%

Tom Tom

18/02/2008

€ 38,18

203

€ 7.757

€ 31,20

€ 6.338,87

€ 1.416-

€ 0,00

-18,29%

Fortis Equity Turkey

11/01/2008

€ 256,30

39

€ 10.000

€ 213,81

€ 8.342,18

€ 1.658-

€ 0,00

-16,59%

Black Rock Merill Lynch Latin America Fund

11/01/2008

€ 57,61

174

€ 10.000

€ 60,03

€ 10.420,07

€ 420

€ 0,00

4,20%

Sam Smart Energy Fund

11/01/2008

€ 22,25

449

€ 10.000

€ 18,19

€ 8.175,28

€ 1.825-

€ 0,00

-18,25%

€ 2.660-

€ 0,00

-4,90%

Spaarrekening 3 % wekelijks renderen Totaal

12

€ 0,00 € 97.757

€ 95.098

Twentevisie 03/2008

In de afgelopen jaren gaven Wim Steenkamp en Martin Landkroon elke vrijdagmiddag bij Radio Oost de tip van de week. De tip is met ingang van dit jaar verplaatst van radio naar televisie: elke woensdagavond In de Wandelgangen bij TV Oost. De tips van de heren staan in een kader elders op deze beurspagina’s. Om de kwaliteit van de tips te beoordelen zijn in het kader ook de benchmark-ontwikkelingen opgenomen. Aan Steenkamp en Landkroon is daarnaast gevraagd aan het begin van het jaar om een pakket aandelen samen te stellen van tien bedrijven waarvan zij hoge verwachtingen hebben. Natuurlijk mag dat af en toe aangepast worden, maar wel zo min mogelijk. Die tien fondsen staan ook elders op deze pagina’s. “We hebben gekozen voor zowel Nederlandse als buitenlandse ondernemingen, large-, mid- en smallcaps en een aantal beleggingsfondsen.” Er wordt fictief 10.000 euro per aandeel/beleggingsfonds ingezet. ■ Twentevisie 03/2008

gesproken met verschillende kandidaten, zei De Vries. Toch heeft Steenkamp het aandeel voor zijn klanten op ‘verkopen’ staan. “Een bedreiging is toenemende concurrentie op het gebied van kunstgras. En voor de industriegroep duurzame consumentengoederen als geheel verwachten wij een zwakke performance. Het aandeel Ten Cate is naar onze huidige inschat-

In de wandelgangen tips 2008 Index 09.01.2008 AEX 492,00 AScX 605,00 AMX 616,00 09.01. TKH Group 16.01. SNS Reaal 23.01. Arcelor Mittal 30.01. Ahold 06.02 TomTom 13.02. Vedior 20.02. ING 27.02. BAM Groep

12,77 13,20 39,25 8,75 35,50 16,70 21,65 14,95

ting licht overgewaardeerd. Het technische beeld is momenteel neutraal.” In de afgelopen weken is het aandeel gestegen van zestien (op 22 januari) tot 22 euro (eerste week maart). “Dit heeft het technische beeld enigszins verbeterd.” Het dividendvoorstel is 80 eurocent per aandeel (was in 2006 zeventig cent per aandeel).

29.02.2008

Verschil

441,00 619,40 614,50

-10,37% 2,38% -0,24%

14,00 13,46 47,13 8,43 31,59 16,51 21,78 14,54

9,63% 1,97% 20,00% -2,87% -11% -0,11% 0,60% -2,75%

Het Rabo-beleggingsspel is een simpel maar leuk spel dat gespeeld wor dt tijdens (en vooral in de weken voor) het maandelijkse radiocafé Memphis. Bezoekers kunnen een formulier invullen, anderen kunnen meespelen via internet (www.twentevisie.nl) en de vraag beantwoorden hoe hoog de AEX zal staan tijdens de eerstvolgende Memphis-bijeenkomst op 8 april. De winnaar van februari was de heer Denneboom uit Enschede, hij voorspelde 442,4 waar de AEX afsloot op 441,48 punten. Hij kreeg van Steenkamp een RaboMobiel als prijs.

13

Heisterkamp zet verpleegkundigen, politieagenten, artsen en leraren in

interview | chauffeurs

Vijfduizend vacatures bij Nederlandse transportbedrijven (door Gerrit Strijbis) De Nederlandse transportsector telt vijfduizend vacatures voor vrachtwagenchauffeurs. Als gevolg daarvan ondervinden supermarkten al regelmatig problemen bij de bevoorrading. Ook transportbedrijven in Overijssel hebben veel open plekken, maar benadrukken dat het chauffeursgebrek vooralsnog hun bedrijfsvoering niet in gevaar brengt. Maar wel dankzij een flinke portie creativiteit. Chauffeurs gevraagd voor (inter)nationale transporten! Belangstellenden hebben een ruime keuze. Op de website van het CWI (het vroegere arbeidsbureau) staan bij Overijsselse transporteurs ongeveer negentig vacatures. Volgens Roland Keiren van het CWI in Deventer zijn deze cijfers slechts een indicatie van het totale aantal vacatures bij de transportbedrijven. Bedrijven werven hun personeel namelijk niet uitsluitend via het CWI. “In Twente is al tijden een flinke krapte op de arbeidsmarkt voor beroepschauffeurs.” Leo Hoogenberg van de brancheorganisatie Transport en Logistiek Nederland (TLN) stelt dat het tekort aan chauffeurs in het oosten van Nederland nauwelijks afwijkt van dat in andere regio’s, maar: “Transportbedrijven uit de Randstad werven ook chauffeurs in het oosten van het land.” Twentevisie maakte een rondje langs de Twentse transportbedrijven.

Eigen opleiding In samenwerking met verkeersschool Brünen, ROC Eindhoven en Werkplein Enschede heeft HST Transport uit Enschede een eigen tweejarige opleiding opgezet waarbij leerlingen vijf weken werken en aansluitend een week in de schoolbanken zitten. Het bedrijf startte afgelopen najaar met zeventien leerlingen (in leeftijd variërend van 17 tot 45 jaar, onder wie ook twee vrouwen en twee allochtonen). In de eerste drie maanden van de opleiding behalen de leerlingen hun C+E-rijbewijs. Daarna gaan ze met een mentor zelf op pad. Hierbij werkt HST samen met VHB Logistics, een samenwerkingsverband tussen de transportbedrijven Vaartjes, Haarman en Bolk. Henk Pieffers van HST stelt dat de keuze voor een eigen opleiding deels voortvloeit uit ontevredenheid over bestaande transportopleidingen.

enkele jaren geleden Poolse chauffeurs in dienst namen of hun werkzaamheden verplaatsten naar de landen van het voormalige Oostblok.

340 oproepkrachten Imago Heisterkamp uit Oldenzaal, Vos uit Deventer en HST uit Enschede hebben voldoende chauffeurs, maar, “sollicitanten zijn welkom en we zijn bereid te investeren in de opleiding van onervaren chauffeurs.” Veurink Transport uit Hardenberg erkent ronduit moeite te hebben met het vinden van chauffeurs. Het tekort aan chauffeurs is voor een belangrijk deel te wijten aan de sterk toegenomen vraag. Anderzijds kiezen steeds minder jongeren voor het chauffeursvak. Marcel Dijkman van Vos Transport uit Deventer constateert dat deze groep kiest voor een huiselijk bestaan: “Ze brengen liever de nacht in hun eigen bed door dan in een slaapcabine op een anonieme parkeerplaats langs de autosnelweg.” Daarnaast speelt het imago van het chauffeursvak mee. Berichten over gekantelde vrachtwagens en het fileleed geven een negatief beeld. Ook herinneren velen zich de ophef toen een aantal transportbedrijven Twentevisie 03/2008

Dijkman richt zich niet alleen op nieuwe chauffeurs, maar wil zijn chauffeurs graag binden door het werk zo aantrekkelijk mogelijk te maken: “We spelen in op de wensen van de chauffeurs. We houden rekening met hun favoriete trajecten en gaan uit van een minder belastende werkweek.” Benno Schildkamp van Heisterkamp stelt dat zijn bedrijf door de voortdurende groei over een ruime ervaring op het terrein van personeelswerving beschikt: “Al jaren hebben wij minimaal honderd chauffeurs per jaar extra nodig.” Een laagdrempelige website met informatie over opleiding werpt vruchten af. Daarnaast werft Heisterkamp in Duitsland en investeert het bedrijf ook in promotiecampagnes. Ook werkt Heisterkamp al jaren met 340 oproepkrachten die in het weekeinde op verschillende trajecten worden ingezet. “Mensen met andere functies vinden het leuk om in het weekend een vrachtauto te besturen. Zo werken er bij ons verpleegkundigen, politieagenten, artsen en leraren.”  ■

Docent en chauffeur Peter Siemerink (50) werkt al enkele jaren als oproepkracht bij Heisterkamp. Hij combineert deze functie met zijn baan als docent bij AOC Oost in Enschede. Uitzendingen van Blik op de Weg waar bekende Nederlanders achter het stuur van een vrachtauto kropen, maakten hem enthousiast. Tijdens de weekeinden rijdt hij regelmatig naar de havens aan de Oostzee. Siemerink denkt er zelfs over een groter gedeelte van zijn onderwijsbaan in te ruilen voor het chauffeursvak. “Langere ritten lijken me prachtig, ik heb daar nog geen besluit over genomen want ook in het onderwijs heb ik het uitstekend naar mijn zin.”

15

Vrijblijvend persoonlijk advies? Kijk op www.twentevisie.nl

column | financieel accent

Verhoog uw afschrijvingen met werktuigen! Kosten verlagen uw bedrijfswinst en daarmee uw belastingafdracht. Indien kosten niet langer volledig aftrekbaar zijn, heeft dit een positief effect op uw fiscale winst, maar tegelijkertijd een negatief effect in uw portefeuille. Door de invoering van een gewijzigde afschrijvingsmethodiek op activa per 1 januari 2007 kunt u kennis gaan maken met deze (ongewilde) effecten. De afschrijvingen en daarmee uw kosten worden namelijk beperkt. De omvang van de afschrijvingsbeperking op uw gebouwen heeft u tot bepaalde hoogte zelf in de hand. Vanaf 2007 kan op gebouwen (inclusief grond) worden afgeschreven totdat de zogenaamde bodemwaarde is bereikt. De bodemwaarde bedraagt 50% van de WOZ-waarde indien u het gebouw in de eigen onderneming gebruikt. Verhuurt u het gebouw aan een derde dan bedraagt de bodemwaarde 100% van de WOZ-waarde. Voor het boekjaar 2007 is de WOZ-waarde bepalend zoals deze staat vermeld op de aanslag onroerendezaakbelasting van 2007. Alleen al om deze reden is het belangrijk de door de gemeente aan u toegestuurde WOZ-beschikking kritisch te beoordelen. Indien de fiscale boekwaarde van het gebouw onder deze bodemwaarde komt, kan er fiscaal niet meer worden afgeschreven.

Een voorbeeld ter verduidelijking. Stel de heer Jansen bezit een gebouw dat hij binnen zijn eigen onderneming gebruikt. De boekwaarde van het gebouw per 1 januari 2007 is € 400.000. De WOZ-waarde is door de gemeente vastgesteld op € 950.000. In dit geval bedraagt de bodemwaarde 50% van € 950.000 = € 475.000. Over het jaar 2007 kan de heer Jansen, in tegenstelling tot voorgaande jaren, geen afschrijvingskosten ten laste van zijn winst brengen. De boekwaarde van het gebouw blijft € 400.000.

De voorwaarden Aan een afzonderlijk bedrijfsmiddel worden de volgende voorwaarden gesteld: 1. E en bedrijfsmiddel kwalificeert als werktuig indien het in hoofdzaak dienstbaar is aan het (productie)proces dat in het gebouw plaatsvindt. Het werktuig heeft bijvoorbeeld als functie: het bewerken, afbakken, vervaardigen, koelen etcetera van goederen. U kunt denken aan een oven, koelcel, etetera. Het werktuig kwalificeert niet indien het dienstbaar is aan het gebouw. Om die reden zijn liften, roltrappen en ventilatiesystemen bijvoorbeeld geen werktuig. 2. Het werktuig moet kunnen worden verwijderd met behoud van zijn functiewaarde. Dat dit verwijderen veel kosten met zich mee brengt, is niet relevant. Het gaat erom dat het werktuig na verwijdering uit een gebouw nog als werktuig kan functioneren, ook al wordt de functiewaarde, doordat het niet meer met het gebouw is verbonden, lager.

Stel de heer Jansen komt in het hierboven genoemde voorbeeld, na de toetsing aan de voorwaarden, tot de conclusie dat de boekwaarde van € 400.000 gesplitst dient te worden in € 325.000 voor het gebouw en € 75.000 voor de werktuigen. Op het gebouw kan niet verder worden afgeschreven, maar de werktuigen bevatten een afschrijvingspotentieel. De werktuigen kunnen volgens eigen regels in minimaal vijf jaren voor roerende zaken worden afgeschreven. De afschrijvingsbeperking wordt om die wijze beperkt.

Tenslotte De per 1 januari 2007 gewijzigde afschrijvingsregels kunnen een forse impact hebben op uw aftrekbare afschrijvingskosten en daarmee op uw belastingdruk. Laat deze druk niet onnodig hoog oplopen. Wandelt u samen met uw adviseur eens rustig door uw eigen gebouw en ‘zoek’ zoveel mogelijk kwalificerende werktuigen. Deze werktuigen beperken uw afschrijvingsbeperking. Maak hier dus gebruik van!  ■

3. Tot slot is het roerende werktuig onroerend geworden vanwege een bevestiging met het gebouw. Door het verbreken van de verbinding wordt het werktuig weer roerend. Een werktuig dat enkel roerend is, maakt geen deel uit van een gebouw en hoeft om die reden niet vrijgesteld te worden. Als een bedrijfsmiddel kwalificeert als ‘op zichzelf gebouwd eigendom’ kan geen sprake zijn van een werktuig. Dit zijn bedrijfsmiddelen die bestemd zijn om op één plek te blijven. Voorbeelden zijn opslagtanks en windmolens. Wel kunnen onderdelen van dit gebouwd eigendom op hun beurt kwalificeren als werktuig. Er zal dan een afzonderlijke toetsing aan de hiervoor genoemde voorwaarden moeten plaatsvinden.

Werktuigenvrijstelling Zaken die van een gebouw kunnen worden afgescheiden zonder dat beschadiging van betekenis aan die zaken wordt toegebracht en die niet op zichzelf als gebouwde eigendommen zijn aan te merken, kunnen als afzonderlijke bedrijfsmiddelen worden beschouwd. Deze zaken, ook wel werktuigen genoemd, vallen niet onder de afschrijvingsbeperkingen voor gebouwen. Er kan zelfstandig op worden afgeschreven, zonder hinder van de bodemwaarde. Dit kan u extra afschrijvingskosten opleveren en dus een lagere belastingafdracht. Twentevisie 03/2008

Of een gedeelte van een bedrijfsmiddel, na toetsing aan de voorwaarden, als een werktuig kan worden beschouwd, hangt dus sterk af van de concrete omstandigheden van het geval.

De praktijk In de praktijk blijkt dat werktuigen die aan bovengenoemde voorwaarden voldoen vaak als onderdeel van een gebouw op de balans zijn opgenomen. Door deze werktuigen apart te activeren, wordt een stuk extra afschrijving gecreëerd.

Martijn Budding De auteur is als belastingadviseur verbonden aan Ten Kate & Huizinga te Haaksbergen

17

Transformatie bij Meeùs van regionale kantoren naar businessunits voor verzekeringen, hypotheken,

Leo Peeters Weem moet voor

makelaardij en vastgoedmanagement

hogere rendementen zorgen van de directie van ABN AMRO in Nederland) waar in 2001 een vlekje op kwam. Peeters Weem was een van de architecten van de grote reorganisatie in 2001 die nog lang in het geheugen is blijven hangen omdat de top aan de mensen brieven verstuurde waarin stond dat ze ‘misbaar’ dan wel ‘onmisbaar’ waren voor De Bank. “Ik was verantwoordelijk voor het kantorennet van ABN AMRO, dus een vrij groot deel van de 7000 arbeidsplaatsen die toen moesten worden gesaneerd, zaten in mijn gebied. De commotie is vooral ontstaan over dat woord misbaar, een woord dat is ontstaan onder de tijdsdruk van nachtelijke onderhandelingen over een sociaal plan. De vakbonden vroegen om uitleg waarom een groep mensen niet in aanmerking kon komen voor de regeling waarmee je de bank kunt verlaten. Toen zijn die termen gebruikt. Ik vind dat de bank toen een heel nette, keurige reorganisatie heeft doorgevoerd.” Over de recente overname van ABN AMRO zegt hij: “Ik denk dat iedereen daar een mening over heeft, maar als bestuursvoorzitter van Meeùs houd ik mij maar op de vlakte.”

moet een soort eenwordingsgevoel komen dat je naar de klanten kunt uitdragen.” Daarbij moet de rentabiliteit fors omhoog. “Er zat een aantal aperte probleemgevallen in de portefeuille.” En de laatste eis was verdere professionalisering. Geen geringe klus voor Peeters Weem. Om alle bedrijven van hun eigen naam te ontdoen en een Meeùs-etiket op te plakken is één. Maar het houdt ook in dat de arbeidsvoorwaarden van alle in totaal 2200 werknemers (goed voor een omzet van circa 200 miljoen) gelijk getrokken moesten worden. Dan gaat het over salarissen, leaseauto’s, onkostenvergoedingen, dan heb je herrie in de keet. “Nee, het is niet het snoepje van de week om dat te doen. Wij moesten, om een voorbeeld te geven, 26 pensioenregelingen harmoniseren. Dat is geen lolletje, het waren best taaie klussen, maar het is gelukt.”

‘Harmonisering van de arbeidsvoorwaarden is niet het snoepje van de week; we moesten 26 pensioenregelingen gelijktrekken’

Ondernemer

Meeùs transformeert van regiokantoor naar businessunits, vertelt topman Leo Peeters Weem. “Wij kijken nu per vestigingsplaats of wij in de locale markt een voldoende stevige positie hebben in alle activiteiten samen, die een kantoor van vijftien tot twintig werknemers toestaan.”

(door Jan Medendorp) Meeùs had (zeker in het oosten des lands) ooit een sterke reputatie als onroerendgoedmakelaar. Het bedrijf stond ook bekend als stevige acquisiteur. Maar veelal, zo klonk het in de markt, gingen die bedrijven na de omarming minder goed presteren. De beeldvorming kwam verder in het gedrang toen verzekeraar Aegon (al sinds de jaren tachtig eigenaar van Meeùs) rond de eeuwwisseling Meeùs ging consolideren in de eigen cijfers. En oud-staatssecretaris Willem Vermeend werd met veel trompetgeschal binnengehaald als bestuursvoorzitter. Maar de inkt van het persbericht was nog niet droog toen hij al weer weg was. Sinds september 2004 is Leo Peeters Weem de hoogste baas. Wie? Leo

18

Peeters Weem (50), getogen Wierdenaar, die na zijn studie aan de Universiteit Twente (bestuurskunde) 22 jaar bij de ABN Amro werkte. Uit informatie van de eigen site kun je bijna niet anders concluderen dan dat Meeùs is getransformeerd van makelaar tot verkoper van verzekeringen van Aegon, pesten we Peeters Weem. “Meeùs is een intermediair. Wij adviseren klanten op het gebied van verzekeringen en hypotheken. Maar ook bij woningen en bedrijfshuisvesting. En de vijfde poot van Meeùs is die van vastgoedmanager.” Peeters Weem ergert zich aan de beeldvorming rond Aegon en Meeùs. “Doordat Aegon Meeùs in de eigen jaarcijfers opnam, werden alle verhoudingen direct transparant. Aegon is een

aandeelhouder waar we ons niet voor hoeven te schamen.” Maar iedereen wilde weten of Meeùs een soort verkoopkantoortje werd van Aegon. “Wij hebben altijd beklemtoond dat Meeùs een onafhankelijk adviseur is. Wij zoeken voor de klant naar de beste oplossing voor hem. Als dat een Aegon-oplossing is, heel graag, maar als een andere oplossing beter is, kiezen we die. De toezichthouder controleert onze onafhankelijkheid, want als je jezelf onafhankelijk noemt, dan moet je dat ook in de praktijk kunnen waarmaken.”

Na de reorganisatie heeft Peeters Weem een ‘sabbatical’ genomen en nam de beslissing nog een keer in zijn leven zelf eindverantwoordelijk te zijn. Bij ABN AMRO keek iedereen naar Groenink, na zijn overstap naar Meeùs kijken ze allemaal naar hem. Of valt het tegen, want Peeters Weem zal toch frequent zijn bazen van het beursgenoteerde Aegon moeten vertellen wat zijn bijdrage die maand is geweest. “Meeùs wordt op afstand van Aegon gerund. Ik zou niet durven zeggen dat ik naar de Aegon-cultuur ben overgegaan. ABN AMRO was natuurlijk een heel groot bedrijf met extreem veel professionaliteit in huis. Het nadeel is de logheid. Aegon is veel slagvaardiger, in de branche weliswaar een grote speler, maar in vergelijking met ABN AMRO veel kleiner. Mijn overgang naar Meeùs betekende voor mij dat ik een ‘hands on’-ondernemer moest worden. Deze baan voelt dus meer als ondernemer dan in mijn vorige leven.”

Opdracht Misbaar, of niet Een toch wel glanzende carrière (hij was onder meer regiodirecteur van het Grootbedrijf in Utrecht, regiodirecteur in Gelderland, concerndirecteur Sales Management en uiteindelijk lid Twentevisie 03/2008

interview | financiën

Terug naar Meeùs waar in 2001 besloten was het systeem van ‘multi-labels’ (op dat moment een stuk of twintig, de opbrengst van twintig jaar overnames) om te zetten in één merk (Meeùs). Makkelijker gezegd dan gedaan. “Er Twentevisie 03/2008

Overigens neemt Peeters Weem zijn voorgangers niets kwalijk die gekozen hadden voor die ‘multilabelstrategie’. “Meeùs zit nu in een fusieproces met de Unirobe-groep (ook van Aegon) waar ook gekozen is voor ‘multi-labels’. Dat is daar een heel succesvolle strategie geweest.”

Focus De vijf takken van sport die Meeùs beoefent, zouden mooie product-marktcombinaties moeten kunnen opleveren. Maar Peeters Weem zag bij zijn aantreden langs elkaar opererende bedrijven. Daarom introduceerde hij allereerst eind 2004 een organisatie waarbij Nederland in 11 regio’s was ingedeeld en per regio één eindverantwoordelijke manager de synergie tussen de verschillende takken van sport kon bevorderen. Na twee jaar van integreren kiest hij nu voor een structuur van business units, om de focus meer op de verschillende soorten activiteiten te kunnen richten. Het is ‘afgekeken’ van de banken waar tegenwoordig ook specialistische diensten als private banking veelal in aparte bedrijven worden aangeboden. “Het worden complexere producten, die meer investeringen vergen.”

Makelaardij “Wij kijken nu per vestigingsplaats of wij in de locale markt een voldoende stevige positie hebben in alle activiteiten samen, die een kantoor van vijftien tot twintig werknemers toestaan. Waar wij onvoldoende solide zijn, heffen we het kantoor op en voegen dat samen met een kantoor dichtbij. Maar klanten stappen toch minder snel naar een makelaardij in Almelo als ze hun huis in Enschede willen verkopen. Twentse makelaars zeggen dat de concurrentie van Meeùs minder sterk is dan vroeger. “In Groningen bijvoorbeeld hebben we een heel sterke positie op de markt van woningmakelaars, in Twente is dat een stuk minder. Op ons kantoor in Almelo zit geen makelaar. In Zwolle is dat in verhouding met de concurrenten ook een minder sterke poot. We bouwen activiteiten af als ze niet voldoen aan onze rendementseisen. Het is geen geheim dat de woningmakelaardij het nu moeilijk heeft. Volgens de NVM, de overkoepelende organisatie van woningmakelaars, staat een derde van de woningmakelaars ‘onder water’. De ontwikkelingen in die sector zijn heel hard gegaan en de sector heeft daar onvoldoende op in gespeeld. Ja, ook wij hebben kantoren die het heel moeilijk hebben.”

Winstgevendheid Het heeft er toe geleid dat de winstgevendheid van Meeùs in de afgelopen jaren “substantieel is verbeterd,” concludeert Peeters Weem. “Dat is niet alleen mijn verdienste. We profiteren van de schaalgrootte die we hebben, we profiteren van een aantal samenwerkingsverbanden die we binnen de nieuwe groep aan het uitwerken zijn en we profiteren van het feit dat we in een sterk bewegende markt zitten.” Peeters Weem doelt op de zorgplicht waaraan de vele duizenden assurantietussenpersonen in Nederland veelal niet kunnen voldoen. Het toezicht zal verscherpt worden, eisen aan de opleidingen worden opgeschroefd. “Dat is voor veel kantoren en bedrijven niet meer vol te houden. Ik verzeker je dat Meeùs daar als heel sterke partij uit naar voren zal komen. Wanneer? Ik denk dat we met het plan met de business units over pakweg twee jaar, eind 2009, dicht bij het rendement zitten dat ik bij mijn missie in 2005 heb aangegeven.” Maar wat dat precies is, daar kan Peeters Weem weinig over zeggen. Dat Peeters Weem er zelf bovenop zit, bewijst zijn actie nog niet zo lang geleden om Otto Zuidema in dienst te nemen. “Ik heb Otto Zuidema weggehaald bij de ING omdat ik hem een goede aanwinst vind voor Meeùs.”  ■

19

Vrijblijvend persoonlijk advies? Kijk op www.twentevisie.nl

column | juridisch gezien

Ziek of niet ziek: that’s the question! Er wordt in de praktijk flink geruzied over de vraag of een werknemer al dan niet ziek is. Vaak is de verstandhouding tussen partijen in een dergelijk scenario al niet optimaal te noemen. In de navolgende zaak ‘speelde’ de werknemer bij een huisbezoek van de werkgever alsof hij aanzienlijk gehandicapt was, terwijl hij kort daarna zonder enig zichtbaar spoor van fysieke beperkingen actief buitenshuis in een werkende situatie werd waargenomen!

Wat was er aan de hand? Van de advocatuur: mr. B.A. Siesling De 38-jarige werknemer kwam als magazijnmedewerker bij de werkgever in dienst. Deze werknemer viel na vier jaar dienstverband uit wegens rugklachten. Hierop volgde een lange periode van arbeidsongeschiktheid. De werknemer ontving reïntegratieadvies en -training, verrichtte vervangende werkzaamheden, werkte daarna op arbeidstherapeutische basis en vervulde ten slotte zijn eigen functie. Er volgde daarna nog een reïntegratieconflict waarbij verschil van mening ontstond over de vraag of de werknemer in staat moest worden geacht om bepaalde andere werkzaamheden bij wijze van reïntegrerende werkzaamheden te verrichten. Drie jaar later heeft deze werknemer zich opnieuw ziek gemeld en heeft hij een knieoperatie ondergaan. In de rapportages van de bedrijfsarts die daarop volgden, wordt steeds gerefereerd aan nadere medische onderzoekingen en behandelingen en worden werkhervattingsprognoses opgeschort in afwachting van de uitslag daarvan. De bedrijfsarts acht de werknemer nog steeds 100% arbeidsongeschikt.

Huisbezoek Tijdens een huisbezoek aan de werknemer door een tweetal medewerkers van de werkgever iss de werknemer gekleed in nachtkleding, slecht ter been en maakt hij gebruik van krukken. Hij geeft aan zelf nog in afwachting te zijn van de juiste diagnose en grotendeels thuis te zitten en tevens dat hij geen behoefte heeft aan verdere ondersteuning vanuit de werkgever.

in Amsterdam, zonder krukken en zonder zichtbare fysieke beperkingen, activiteiten verrichtte (kennelijk) ten behoeve van de exploitatie van die groentewinkel, ook tillende en bukkende handelingen.

Ontbinding zonder vergoeding De werkgever dient na deze ontdekking een ontbindingsverzoek in. Volgens de kantonrechter had de werknemer moeten begrijpen dat hij niet zonder overleg met de bedrijfsarts en zonder goedkeuring van de werkgever over kon gaan tot het verrichten van werkzaamheden. De kantonrechter ziet geen aanleiding voor het toekennen van een vergoeding, omdat het uitsluitend het handelen van de werknemer is geweest dat tot de blijvend verstoorde arbeidsverhouding heeft geleid.

Van het recherchewezen: M. Vollenbroek In onze onderzoekspraktijk hebben wij regelmatig te maken met, zoals wij dat noemen, ‘onrechtmatig zieke werknemers’. In de meeste gevallen betreffen het werknemers die bepaalde ziektes veinzen, waardoor zij hun verplichtingen ten opzichte van hun werkgever niet na “kunnen” komen.

tegratietraject. Er kan echter alleen sprake zijn van reïntegratie van daadwerkelijk zieke werknemers. Waarnemingen van bedrijfsrechercheurs kunnen dienen als bevestiging van vermoedens of aanwijzingen en als bewijs in een mogelijke juridische procedure (zie hierboven).

Preventieve werking Het gaat er uiteindelijk om dat de werkgever iets doet aan dergelijk verziekend gedrag. Ik weet uit ervaring dat menig collega enorm baalt om weer het werk van alweer diezelfde zieke collega op te moeten knappen. Maar nog meer baalt hij van het feit dat de werkgever er te weinig aan doet. Een groot gedeelte van de werknemers verwacht dat de werkgever er wat aan doet. Bovendien gaat er ook nog eens een preventieve werking vanuit voor die enkele collega die met de gedachte speelt om het ‘voorbeeld’ te volgen.

Conclusie Bij twijfel over ziekte: schakel op tijd een bedrijfsrechercheur en een advocaat in. Dat bespaart veel tijd, geld (uiteindelijk) en ergernissen!  ■

Praktijkvoorbeeld Onze klant betrof een callcenter die al sinds zes maanden te maken had met een werknemer met ernstige rugklachten. Hierdoor was deze werknemer regelmatig, voor langere tijd, niet in staat om te werken. Verder kon de werkgever erg moeilijk contact met hem te krijgen. Tot onze verbazing bleek ons tijdens het onderzoek al snel dat het wel meeviel met de ernstige rugklachten van deze werknemer. Sterker nog; we constateerden dat deze werknemer een eigen stomerij annex naaiatelier was begonnen en dus helemaal geen tijd had om te werken bij het callcenter! Dit soort voorbeelden komen we regelmatig tegen. Overigens, de echte slimmeriken maken misbruik van de situatie door de ziekte erger te laten lijken dan dat het daadwerkelijk is. Wellicht ten overvloede wijs ik erop, dat een zieke werknemer een werkgever veel extra kosten bezorgt. Denk hierbij aan de zieke werknemer zelf die de werkgever twee jaar moet doorbetalen, de vervanging die geregeld moet worden en de reïntegratiekosten.

mr. Brigitte Siesling De auteur is werkzaam als advocaat bij Van Overbeek de Meyer c.s. Advocaten te Deventer

Nevenactiviteiten De werkgever vertrouwt het niet en schakelt een recherchebureau in. Blijkens het rapport van het ingeschakelde recherchebureau is de werknemer een maand na het huisbezoek verschillende keren waargenomen terwijl hij in en bij een groentewinkel Twentevisie 03/2008

Bewijs Zieke werknemers worden tegen ontslag beschermd. Op zich is dat terecht, tenzij zij onrechtmatig ziek zijn. Het is belangrijk dat de werkgever zich aan de spelregels houdt en zorgt voor een zorgvuldig reïn-

Martin Vollenbroek De auteur is werkzaam als coördinator recherche bij RJSecurity te Enschede

21

Thérèse Boer is manager, moeder, echtgenote en sommelier in De Librije

interview | carrièrevrouw

‘Ik houd dit leven niet

nog twintig jaar vol’ commissarisvergadering. Dan praat je ineens over omzet en cijfers. Er moet een begroting gemaakt worden en worden ingeschat of dat haalbaar is. We moeten niet denken dat, nu we een goed lopend driesterren restaurant bezitten, we macht hebben. Ondernemen is logisch nadenken en vooral realistisch zijn in je doelen.”

Dat klinkt simpel, maar wist je dat ook al toen je op 21-jarige leeftijd De Librije begon samen met je man? “Oh nee, absoluut niet. Ik verbaas me zelf wel. Ik was toen echt een groentje, kwam net van de hotelschool en had er nog maar twee stages opzitten. We begonnen met zijn tweetjes zonder personeel. Dat konden we niet betalen. Het was echt loodzwaar, maar we hadden altijd in ons hoofd dat het zou lukken! Om nu te gaan ondernemen heb je echt levenservaring nodig. Je moet goed gebekt zijn, intelligent en weten waarover je praat. Kijk ik lees elke ochtend de krant. Niet alleen voor mij zelf, maar ik moet in het restaurant wel overal over kunnen mee praten.”

Dat je nog tijd hebt voor de krant, hoe doe je dit allemaal?

Carrie ten Napel (links) in gesprek met Thérèse Boer, die samen met haar man Jonnie restaurant De Librije runt.

Voor Twentevisie portretteert Carrie ten Napel een aantal succesvolle ondernemende vrouwen uit het oosten des lands; een zoektocht naar de carrièrevrouw. In dit nummer Thérèse Boer, sommelier, die samen met echtgenoot Jonnie De Librije in Zwolle runt. Ten Napel kreeg thuis de journalistiek met de paplepel ingegoten van vader Evert (Studio Sport). Ze werkte zelf als sportjournalist voor Tien (het televisiekanaal van John de Mol, inmiddels ter ziele en ze werkt sinds een paar maanden als presentatrice van het praatprogramma En Dan Nog Even Dit (dagelijks bij TV Oost).

22

(door Carrie ten Napel) In mijn zoektocht naar de carrièrevrouw ontmoet ik deze keer Thérèse Boer. Samen met haar man Jonnie kocht ze in 1993 het restaurant De Librije in Zwolle. Het groeide al snel uit tot de culinaire hemel van Nederland met drie sterren. Daarnaast heeft het echtpaar een winkel, schrijft boeken, krijgt een eigen realityserie op RTL en is bezig met… een hotel in de oude vrouwengevangenis in Zwolle.

Ik ben op zoek naar de carrièrevrouw, bestaat ze volgens jou? “Ik denk dat een carrièrevrouw een vrouw met ambitie is. Maakt niet uit in welk vak, als ze er maar helemaal in opgaat.”

Dan ben jij dus een carrièrevrouw? “Ik ben wel ambitieus. Maar niet in het feit dat ik per se iets moet bereiken. Elke avond moet gewoon goed verlopen. Als onze gasten iedere avond tevreden De Librije verlaten heb ik mijn ambitie bereikt.”

Maar dat is ambitie op korte termijn, je doet nog veel meer. Je schrijft, bent gastvrouw/sommelier, eigenaar van een restaurant, van een winkel en straks ook van een hotel. “Ja, eigenlijk ben ik nu ondernemer geworden. Ik manage tegenwoordig ook. Door ons nieuwe project, het hotel, hebben we een BV moeten opstarten. Ik moet mij nu ook verantwoorden bij een Twentevisie 03/2008

“Dat vragen heel veel mensen mij. Het gaat gewoon vanzelf. Ik kan niet zonder agenda. Plan alles goed op een dag. Tussen twaalf en drie en vanaf 19:00 uur ben ik in het restaurant. Dan ben ik gastvrouw. Tussendoor loop ik naar het hotel om te kijken hoe het staat met de bouw. Op zo’n moment ben ik manager. Ik wil alles weten. Voor ze iets doen wil ik het eerst goedkeuren. In de keuken staat een laptop. Als ik tien minuten tussen de bedrijven door tijd heb, schrijf ik aan een boek. Je moet niet vergeten dat we nu ook geweldig personeel hebben waarop ik op kan bouwen. Ik heb wel geleerd dingen uit handen te geven, anders red je het niet. Maar wanneer ik er moet zijn, ben ik er. Je moet er bovenop zitten, dat maakt je succesvol.”

Terwijl we praten, komen haar eerste werknemers binnen. Want om twaalf uur moeten ze klaar zijn voor de lunch. Tussen de zinnen door bemoeit Thérèse zich met de kleinste details. “Draai het licht maar iets bij! Nee niet zo vol! Die bloemen in de vaas kunnen wel iets korter geknipt worden. Wil je trouwens nog wat drinken?”

Voor de foto zitten we al aan de wijn, en dat om elf uur ’s ochtends. “Ik drink eigenlijk niks anders dan water en wijn. Twentevisie 03/2008

Soms een kop thee. Maar wijn drink ik elke dag. Daar kan ik echt van genieten. Weet je waar ik altijd naar uitkijk? Wijnen uitzoeken bij nieuwe gerechten. Daar nemen we echt de tijd voor. Ik proef dan de gerechten en bepaal daar de gepaste wijn bij. Het komt echt heel nauw. Bij een goed bord eten hoort gewoon een goed glas wijn. Jonnie is verantwoordelijk voor het bord, ik voor het glas. Sommelier word je niet zomaar. Ik heb een éénjarige studie voor vinoloog gevolgd en ik heb een jaar voor wijnmeester geleerd. Dat deed ik naast het werken in het restaurant.”

En je bent ook nog moeder? “Ja, we hebben twee kinderen, Jimmie en Isabelle. Ik vind het heel belangrijk dat ik ook voor hen tijd vrij maak. Ik breng ze elke ochtend naar school. Tussen half vier en half zeven ga ik naar huis zodat we samen kunnen eten. Als ’t kan, loop ik ’s avonds even voor tien minuten naar huis om ze voor te lezen en in bed te stoppen. En we zijn elke zondag en maandag dicht. Dat zijn dan echt de dagen waarop we onze rust pakken en met de kinderen leuke dingen gaan doen.”

Moet je je vaak verdedigen tegenover anderen omdat je moeder en carrièrevrouw bent? “Heel vaak. Ik word daar wel eens moe van. Over Jonnie zeggen ze nooit iets. Hij werkt evenveel en is toch ook ouder. Ik snap dat niet, kinderen krijg je toch samen. Ik liep laatst na het avondeten naar De Librije, dat aan de overkant van ons huis ligt. Mijn dochter zwaait me dan elke avond uit voor het raam. Een echtpaar dat bij ons te gast was, kwam ook aanlopen en zag dat. Later spraken ze me er in het restaurant er op aan dat ik mijn kind toch niet zo overstuur kon achterlaten. Isabella stond mij gewoon vrolijk uit te zwaaien. Daar zakt mijn broek wel vanaf. Dan heb je direct een stempel van ‘slechte moeder’. Onze kinderen klagen nooit. Mijn zoon zegt altijd: ‘Mam als we ooit gaan verhuizen wil ik alleen een tuin, verder ben ik tevreden, haha.’ We zijn er echt altijd voor onze kinderen als ze ons nodig hebben. Ook tijdens de schoolvakanties is het restaurant dicht. Dan telt alleen ons gezin.”

Klopt het dat vrouwen goed verschillende rollen kunnen spelen? “Ja zeker! Ik kan moeiteloos switchen tussen de rollen van manager, gastvrouw, echtgenote en moeder.”

Of actrice, want er loopt straks ook nog een cameraploeg achter je aan te hollen, 24 uur per dag. “Daar hebben we wel afspraken over gemaakt. Wij willen zelf bepalen wat er gedraaid wordt. Ze hoeven niet overal bij te zijn. Als we op vakantie gaan, is de cameraploeg er maar één dag bij. Verder zal het zich voornamelijk in het hotel en het restaurant afspelen. In september gaat de serie ‘Pure Passie’ van start op RTL.”

Slaap je nog wel eens? “Ik slaap vijf uur per nacht. Ik lig er rond twee uur in en sta om zeven uur weer op. Ik wil per se met de kinderen ontbijten en ze naar school brengen.”

Maar ben je nooit moe? Is het niet verstandig keuzes te gaan maken? “Het gaat me nu perfect af. Wij doen het natuurlijk ook allemaal samen. Dat scheelt. We zijn nu wel heel erg druk met het hotel in de oude vrouwengevangenis. Dat was echt een droom. Maar die stap is doodeng hoor. Een investering van 6,5 miljoen euro. Toen we in 1993 De Librije kochten, was het een investering van twee ton in euro’s. Dat vond ik al veel. Negen jaar geleden, met de verbouwing en uitbreiding van De Librije, gingen we naar 1,4 miljoen. En nu al een investering van 6,5 miljoen euro. Dat is heftig hoor. Maar als het goed is zijn we over vijf jaar safe. Kijk, nu kan het nog, we zijn nu jong.”

Hoe zie je jullie over tien jaar? “Dat is moeilijk te zeggen, maar dit houden wij niet nog twintig jaar vol. Onze droom is om ooit nog een wereldreis te maken met de kinderen. Of in het buitenland iets moois te beginnen. Als de tijd er rijp voor is en er komt een goede koper met een flink zak geld, dan mag hij het hebben, haha. Daar zijn we dan ook niet moeilijk in, denk ik. Maar nu zit er in elke dag nog een nieuwe uitdaging en daar houd ik van. Ik zal je eerlijk zeggen dat ik nog niet zonder kan. Dit is echt mijn passie. Ik moet elke dag bezig zijn.”

Als er nou over een jaar of tien een echtpaar van 21 jaar voor je neus staat met een zak geld, wat zou jij ze dan adviseren? “Ha ha, je moet in ieder geval elke dag liefde voor het vak hebben. En vooral geloof in jezelf. Je krijgt veel advies. Van mensen die het goed bedoelen, maar er zijn ook mensen om je heen die minder positief zijn. Ondernemen is realistisch zijn, je moet nooit denken dat je er al bent. Want er staan altijd mensen klaar om je kop eraf te hakken.”  ■

23

De hapjes en drankjes tijdens de opnames van Memphis worden aangeboden door Twentse Catering Groep en Twentevisie.

impressie | memphis

Memphis in beeld

Bedrijfsovernames Op 4 maart vond het radiocafé Memphis weer plaats in het Arke Stadion in Enschede. Centrale begrippen bij Memphis waren geld, groei en bedrijfsovernames. Johan Evers van de Jong & Laan legde uit waarom het succes van de overname van middelgrote bedrijven voor een groot deel plaats vindt ‘op het onderbuikgevoel’. Bestuursvoorzitter Leo Peeters Weem verklaarde hoe de overnames door Meeùs volgens de ‘multi label-strategie’ verlopen. De talrijke bezoekers vermaakten zich opperbest met beide ondernemers. Peeters Weem had een goed verhaal en bleek een uitstekende prater te zijn voor wie geen volzin te veel is. Ook Johan Evers kwam goed van zijn woord af, maar hij kreeg door zijn Twentse no-nonsens attitude keer op keer de lachers op zijn hand. De volgende opname van Memphis vindt op dinsdag 8 april. Echter, plaats van handeling is dan niet de TOS lounge van het Arke Stadion., maar de business ruimte van het HERACLES STADION IN ALMELO. De gasten zijn dan onder anderen topman Blokhuis van Thales en zijn collega Hekket van Siemens. Als u maandelijks uitgenodigd wilt worden voor de opnames van Memphis , dan kunt u zich voor de e-mailservice opgeven via www.twentevisie.nl. U wordt dan ook op de hoogte gehouden van de gasten. U ontvangt dan bovendien de maandelijkse nieuwsbrief die een voorproefje geeft van wat de komende uitgave te bieden heeft. De data van de overige Memphis-opnames dit seizoen zijn: 8 april in het Polman Stadion in Almelo, 6 mei en 3 juni van 17.00-18.00 uur. Op de volgende pagina’s een vervolg van de fotoreportage van de Memphis-bijeenkomst van 4 maart.

Te gast bij Memphis op 4 maart waren Johan Evers (foto boven), directeur van de Jong & Laan dat zich onder meer bezig houdt met accountancy, en Leo Peeters Weem, bestuursvoorzitter van Meeùs, dat een grote speler is in de makelaardij en het verzekeringswezen.

Werving, selectie & training Ondernemend in krediet vOOr Ondernemers

24

053-480 49 49 www.valkselect.nl

ValkSelect

Credion Twente B.V. Nijverheidstraat 11 - 3e etage 7511 JM Enschede

telefoon (053) 4822245 fax (053) 4822250 web www.credion.nl

Van Loenshof 84 - Enschede (Winkelcentrum De Zuidmolen) www.miss-jones.nl

Tel.: 053 4754500 Fax: 053 4754535 [email protected]

25

impressie | memphis

Autobedrijf Kamp uw officiële dealer

voor Opel en Chevrolet voor al uw opsporingen

26

Almelo Weezebeeksingel 4, tel. (0546) 822661 Rijssen Butaanstraat 4, tel. (0548) 531500 WWWPDRECHERCHEADVIESNL , Alle nieuwe auto s en occasions: www.autobedrijfkamp.nl  

Special Events De expert in groepsreizen www.specialevents.nl T: 0546 628 629 Tubbergen

voor al uw opsporingen WWWPDRECHERCHEADVIESNL  

27

Geen auto’s of opdringerige verkopers in virtuele showroom

interview | virtuele autobranche

Veel vrouwelijke klanten (door Mario van Santen) Voor de echte autoliefhebber is het even wennen: een auto kopen zonder hem te voelen, zien of ruiken. Geen sentimenteel gedoe, maar kille zakelijkheid via het internet. Want wie een auto koopt bij nieuweautokopen.nl wil snel een order plaatsen, zonder opdringerige verkoper. De dealers zijn niet blij met de Paul de Vries, de man achter de site, maar die ligt daar niet wakker van: “Het is toch niet normaal dat Nederland 3500 dealerbedrijven kent tegenover 1800 supermarkten.” De verkopen via internet nemen jaarlijks toe. Ook auto’s, zie de fraaie websites van de autodealers, de merken en de tweedehandsjes via onder meer Marktplaats. Maar internet wordt vooral gebruikt om vraag en aanbod bij elkaar te brengen. Ongezien een auto kopen, nee, dat doen er maar heel weinig. Maar dat gaat veranderen, denkt De Vries die eerder als dealer werkte voor het Koreaanse SsangYong. “We schoten met advertenties in dagbladen met hagel. Door te adverteren op internet merkten we dat klanten heel gericht naar ons toe kwamen. Dan hadden ze een printje gemaakt en zeiden ze dat ze specifiek voor die of die auto kwamen. Daarom hebben we de website uitgebreid zodat ook via internet een auto gekocht kon worden: je voert je eigen gegevens in inclusief informatie over de inruilauto en dan rolt er een prijs uit. Dat liep aardig, het ging niet om grote aantallen, maar twee of drie auto’s per jaar.” Tijdens een barbecuefeestje ontstond het plan om ook andere merken via internet te verkopen.

Autobytel De Vries werd in eerste instantie afgetroefd door het grote Amerikaanse bedrijf Autobytel. Maar Autobytel is alweer verdwenen. “Ze waren te passief in de verkoop. De klant moest zelf reageren als hij een offerte had aangevraagd. Dat werkt natuurlijk niet. Als je iets wilt verkopen via internet, moet je snel zijn en er bovenop zitten. Dat houdt niet alleen in een duidelijke website maken waar iedere digibeet zijn auto kan samenstellen en bestellen, maar als de offerte is gemaakt de klant proberen echt binnen te halen. Daarom zit er bij ons een heel verkoopteam achter.” In theorie kan De Vries via zijn site de beste prijs bieden, want www.nieuweautokopen.nl is geen echte showroom met verkopers en monteurs, en De Vries heeft ook niet te maken met importeurs die Twentevisie 03/2008

Paul de Vries van www.nieuweautokopen.nl maakt per dag achthonderd offertes. “Als ik 1% verkoop weet te realiseren, zijn dat acht auto’s, daar kan geen dealer aan tippen.”

‘targets’ eisen. “Wij bieden ook meteen de maximale korting die mogelijk is. Maar veel mensen die bij ons een offerte hebben gevraagd, slaan de dealer daarmee om de oren. Die biedt dan soms hetzelfde en hij hoopt zijn winst later te halen door verkoop van de inruilauto. We maken nu 800 offertes per dag. Als ik daar uiteindelijk één procent verkoop van kan realiseren, ben ik dik tevreden. Er is geen dealer in Nederland, die acht auto’s per dag verkoopt.”

Offertes verkopen Nieuweautokopen.nl is nu twee jaar online. “Opmerkelijk is dat er veel vrouwen via internet een nieuwe auto kopen. Vrouwen stellen minder eisen aan opties en willen bijvoorbeeld een zwarte Toyota Aygo. Ze zien dat die bij ons bijna duizend euro goedkoper is dan bij de dealer en bestellen dan bij ons,” aldus De Vries. “Wat ik ook heel opmerkelijk vind, is dat ik het afgelopen kwartaal drie BMW’s

heb verkocht aan mensen met een allochtone achtergrond. Die krijgen bij de dealer dus kennelijk niet voldoende aandacht.” De auto’s die nieuweautokopen.nl verkoopt, worden afgeleverd op één van de negentig afleverpunten in Nederland. De inruilauto van de klant wordt getaxeerd en daarna aangeboden op een businessto-businessbeurs, waar inkopers van de merkdealers en handelaren op de auto kunnen bieden. Diegene die het meeste wil geven voor de in te ruilen auto, mag de nieuwe auto leveren. “Het enige wat wij feitelijk doen, is een order verkopen. Daarvoor vragen we dan een vergoeding. Zo houden we iedereen te vriend in de keten: de importeur omdat we niet buiten de dealers om gaan, de dealers omdat die heel snel en effectief kunnen meedoen op de markt en natuurlijk de klant, die veel minder hoeft bij te betalen en een nieuwe auto krijgt die bovendien gewoon onder fabrieksgarantie wordt geleverd.”  ■

29

nieuws en feiten

| actueel

actueel | nieuws en feiten

Ondernemersnieuws

Marketing & Verkoop. Marijn van der Wal zal in zijn nieuwe hoedanigheid van directeur de lijn van innovatie voortzetten. Ankerslot is bij het grote publiek bekend van de sloten op postbussen, vending machines, kasten van centrale antennesystemen. Minder algemeen bekend is, dat Ankerslot al jaren voorop loopt bij de ontwikkeling van geavanceerde toegangs- en toegangscontrolesystemen met zowel een mechanische als een elektronische component. ‘Mechatronics’, zoals het in de branche heet. TenCate heeft overeenstemming bereikt over de koop van 75% van het geplaatst aandelenkapitaal van Xennia Technology Ltd. uit Cambridge, Engeland. Xennia is een leidende onderneming in de inkjettechnologie op het gebied van de ontwikkeling van inkten en coatingvloeistoffen en de hieraan gerelateerde software. Voor TenCate is deze technologisch gedreven overname van groot belang om te beschikken over kennis omtrent het (digitaal) coaten van textiel op nanoschaal en deze gezamenlijk verder te ontwikkelen. Xennia is wereldmarktleider op dit vlak, op toepassingen buiten de textielsector.

ºDe fusie van de Rabobank Oost-Twente en die van Ootmarsum-Denekamp is rond. Rabobank Twente Oost is de naam van de nieuwe organisatie die in het Vos House in Oldenzaal het hoofdkantoor krijgt. Daar zetelt vanaf 1 april - de formele fusiedatum - ook de driehoofdige directie bestaande uit René Geerts, Gerard Ankoné (nu nog Oost-Twente) en Henk-Jan Muller (nu nog Ootmarsum-Denekamp). Twente Oost wordt door de fusie de op één na grootste Rabobank in Twente. Met een balanstotaal van 1,8 miljard euro en 300 medewerkers wordt de bank even groot als Enschede-Haaksbergen. Alleen de Rabobank Centraal Twente (Hengelo, Goor en omgeving) is met 2,2 miljard groter. Op 16 & 17 mei staat het Expo Center Hengelo volledig in het teken van de Banenbeurs, waar bezoekers met de meest uiteenlopende beroepen kunnen kennis maken, op elk niveau en in elke branche. Diverse bedrijven en intermediairs zullen hun vacatureaanbod presenteren. Ook carrièreadvies, leerplaatsen, cursussen, reïntegratie-, loopbaan- en outplacementbegeleiding maar ook het oriënteren naar diverse branches zoals de metaal en de zorg en opleidingen zullen uitgebreid aan de orde komen. De overheid is tijdens de Banenbeurs bijvoorbeeld aanwezig met stands van o.a. de Marine, Landmacht, Politie en de Marechaussee, waarbij vacatures en interne opleidingen gepresenteerd worden. Het Oldenzaalse bedrijf Bosch Engineering heeft onlangs in Athene de zogenoemde PLM awards gewonnen. Dat is een mondiale vakprijs die elk jaar wordt uitgereikt aan een bedrijf dat toonaangevend is op het gebied van PLM (Product Lifecycle Management). PLM is een proces dat zich bezighoudt met de gehele levenscyclus van een product, van ontwikkeling tot aan recycling. Dankzij PLM wordt een zo optimaal mogelijke levensduur van een product gegarandeerd. De voortgang van de Scholingsboulevard Enschede ligt op koers, blijkens de voortgangsrapportage Scholingsboulevard. In de voortgangsrapportage is aandacht voor verschillende aspecten rondom de bouw van de nieuwe school, waaronder het onderwijsconcept, de samenwerking met het bedrijfsleven, de oplevering en de aanpassing van sporthal Het Diekman. In augustus 2008 worden de eerste leerlingen welkom geheten. In de Scholingsboulevard werken de gemeente, het Bonhoeffer College, het Stedelijk Lyceum en ROC van Twente samen. Het model krijgt landelijk veel belangstelling en wordt als uitgangspunt genomen voor experimenten om het voortijdig schoolverlaten tegen te gaan (speerpunt OC&W).

30

Ankerslot uit Enschede is overgegaan van vader op zoon.

Het Huis voor Europa krijgt in Hengelo over de komende drie jaar een aflopende subsidie van in totaal honderdduizend euro. Daarna moet de organisatie op eigen benen staan met Europese subsidies en het in rekening brengen van diensten. Directeur Schrier rekende op een hogere bijdrage van de gemeente en hij beraadt zich nog of hij doorgaat. TenCate kende een uitstekend vierde kwartaal. De omzet in het vierde kwartaal steeg van € 171 tot € 226 miljoen. Autonoom steeg de omzet fors met 26%, wat vooral het gevolg is van de grote uitleveringen van militaire orders in de VS voor brandwerende weefsels. In Enschede is in vorig jaar totaal 10 hectare aan bedrijventerrein verkocht, 33% meer dan de begrote 7,5 hectare. De grond is verkocht aan in totaal 30 bedrijven, waarvan vijf van buiten Enschede, die samen goed zijn voor ongeveer 800 arbeidsplaatsen. Ter vergelijking: in het jaar 2004 werd 0,7 hectare uitgegeven, in 2005 3,3 en in 2006 3,2 hectare. De website www.werkpleinenschede.nl is online. Werkgevers kunnen er vacatures plaatsen en werkzoekenden kunnen direct zoeken naar vacatures. Wethouder Myra Koomen geeft aan dat het gaat goed met het Werkplein. Het komende jaar wordt er verder gewerkt aan de optimalisering van de dienstverlening en de ontwikkeling van een gezamenlijk website is volgens haar een stap in de goede richting.

Nieuw van Robitex Multipromotionals is InOneShop.com E-fulfillment, een premium besteltool met daarbij een uitgebreid managementinformatie- en voorraadbeheersysteem. Het systeem is geschikt voor de inzet in organisaties met centrale inkoop en decentrale afnemers. Daarnaast biedt het functionele inkooptools voor de aankoop van premiums en relatiegeschenken binnen een organisatie. Het systeem is samen met het Enschedese Innovadis ontwikkeld Robitex heeft als klanten onder andere Asito, Essent Netwerk, ROC van Twente en de OAD groep.

overgedragen aan Löwik. Hans Perik zal voorlopig als bedrijfsleider zijn werkzaamheden vanaf de bestaande locatie aan de Kortenvoortstraat in Almelo continueren. Computer SOS heeft twee nieuwe vestigingen geopend, in Utrecht en Amsterdam, om de landelijke groei te kunnen waarborgen. Computer SOS heeft inmiddels 20 jaar ervaring in de ICT-sector. Het bedrijf maakte sinds de komst van Leurs zes jaar geleden een stormachtige groei door, van twee naar zestig medewerkers en van 2 ton in guldens naar 8 miljoen euro’s omzet dit jaar. Antwoordservice Telecount uit Oldenzaal heeft recentelijk antwoordservice Ahret uit Assen overgenomen. Telecount voorziet bedrijven en instellingen van optimale telefonische bereikbaarheid en beantwoordt inkomende telefoongesprekken als ‘telefoniste op afstand’. De overname past in de langetermijnstrategie van Telecount om, naast autonome groei, middels overnames haar marktpositie te verstevigen. Door de overname is er behoefte aan nieuwe medewerkers ontstaan, met name studenten.

De Eibergse keukenfabriek De Beek is verkocht aan Haran Houtbewerkers in Isidorushoeve bij Haaksbergen. Haran zet de productie van keukens en kasten onder dezelfde naam voort en heeft ook drie personeelsleden van De Beek overgenomen. De showroom van het bedrijf aan de Groenloseweg blijft voorlopig intact. Interwand neemt de computergestuurde freesmachine en de andere drie medewerkers over. Haran is een bedrijf met 35 medewerkers geleid door de neven André en Harry ten Vregelaar.

IT Oost Nederland uit Hengelo is door IT-distributeur CDG Europe onlangs verkozen tot Most Innovative Partner van 2007. IT Oost Nederland is kennisleverancier van IT-oplossingen. Het bedrijf is al jaren CDG-partner en heeft vrijwel iedere CDG propositie in haar aanbod naar klanten meegenomen. CDG Europe heeft naast haar vestiging in Nederland tevens vestigingen in België, Luxemburg, Duitsland, Groot-Brittannië, Ierland, Zweden, Finland en de Baltische staten.

Löwik Installatietechniek en Perik B.V. Installatiebedrijf (beide uit Almelo), besloten hun samenwerking te intensiveren. Directeureigenaar Hans Perik heeft onlangs zijn aandelen

Met het plaatsen van onderdelen voor de schoorsteen van de derde afvalverbrandingslijn van Twence, Afval en energie, in Hengelo werd onlangst een belangrijk onderdeel voor de ver-

Eind februari kregen de 660 eenmansbedrijven (ZZP-ers) in stadsdeel Enschede-Zuid een enquête in de bus in opdracht van de gemeente Enschede en ONE, Ondernemers Netwerk Enschede. De gemeente Enschede wil graag weten hoe ondernemers in Enschede Zuid met hun bedrijf gehuisvest zijn en of dit naar tevredenheid is. Ook ONE is geïnteresseerd in ZZP-ers in Enschede Zuid en bevraagt hen naar de behoefte aan onderlinge uitwisseling, belangenbehartiging en ondersteuning. Ook krijgen de ondernemers informatie over de 1e Regionale ZZP-Beurs die op 3 oktober 2008 in Enschede wordt georganiseerd. Na 27 jaar heeft Jan Willem van der Wal de leiding van het Enschedese bedrijf Ankerslot overgedragen zijn zoon, Marijn, die bij Ankerslot begon als Project Manager en na anderhalf jaar doorstroomde naar de functie van Hoofd Twentevisie 03/2008

Half mei vindt in het Expo Center in Hengelo opnieuw de Banenbeurs plaats.

Twentevisie 03/2008

Het spectaculaire hijskarwei bij Twence

brandingsinstallatie is geïnstalleerd. Wat het karwei spectaculair maakte, was dat de schoorsteenonderdelen van bovenaf op tachtig meter hoogte in het bestaande schoorsteengebouw moesten worden gemonteerd. Daarbij was rondom slechts een speling van enkele tientallen centimeters. De verwachting is dat de bouw van de derde afvalverbrandingslijn eind dit jaar wordt voltooid en begonnen kan worden met de testfase. In de periode 16 januari tot en met 15 februari heeft de Rechtbank de volgende faillissementen doorgegeven. Let wel, tussen het verschijnen van deze uitgave en de uitspraak van de rechtbank kunnen er wijzigingen ontstaan. Voor de actuele situatie kan men terecht bij het handelsregister, telefoon 0900-1234567 of via www.kvk.nl/faillissementen. Albergen: R.J.B. Kreuwel, geb. 21-3-1964 hodn Eetcafé Cafetaria MIETS. Enschede: Wagener Plafonds B.V.; Lomee Holding B.V.; Mave Kunststoftechniek; Marten Mode B.V.; ‘So Wie So V.O.F.’; Sagitar Beheer B.V.; Financiële Diensten Holland B.V. Geesteren: H.J. Groot Koerkamp, geb. 24-91944 en B.M.T. Groot Koerkamp-Nieuwmeijer, geb. 30-5-1946 en M.H.B.M. Groot Koerkamp, geb. 12-1-1977 allen vennoot van V.O.F. Groot Koerkamp. Hengelo: BMP B.V.; ArtDeco B.V.; J.G.A. Groothuis, geb. 19-3-1963 voorheen eigenaar van Café de Boortoren. Losser: Siersmederij Diss B.V.; P.R.T. (Produktie Robot Techniek) B.V. Vroomshoop: Maathuis Tapijt B.V. Wierden: JOVO Packaging B.V.  ■

Persberichten kunnen per e-mail worden toegestuurd aan [email protected]. Tekst als word-bestand, eventuele foto’s of ander illustratiemateriaal als jpeg, 300 dpi.

31

Waterpoloster Yasemin Smit als Oranje-aanvoerster naar Peking

olympische spelen | huishoudboekje

‘Het Ravijn voelt

Oranje plaatste zich zelfs niet voor de Spelen van 2004. Van Galen gooide het roer radicaal om, selecteerde een groot aantal meiden van amper twintig jaar en vroeg alleen de twee routiniers Gilian van den Berg en Daniëlle de Bruijn nog even te blijven. Aanvankelijk was de kritiek groot, want veel wedstrijden werden verloren. Maar sinds begin 2007 werpen de inspanningen vruchten af. “Wij weten waar we mee bezig zijn en dat het tijd vergt voordat we weer successen boeken.” “De grootste verdienste van Van Galen is dat hij van dit Oranje een hecht team heeft gesmeed. Je kunt als groep alleen succes boeken als je met en voor elkaar door het vuur gaat. Er is geen kliekjesvorming meer, iedereen is gelijk en wordt op dezelfde manier aangesproken op fouten of juist ook de goede dingen. Met de teambuilding kwamen ook de overwinningen weer terug, met als voorlopig hoogtepunt de kwalificatie voor Peking”.

In september van dit jaar worden de Olympische Spelen in Peking gehouden. Tot die tijd zal in Twentevisie een serie verschijnen van Twentse sporters die daar acte de presence geven, over hun leven en hun financiën.

(door Gerhard Nijboer) Het verhaal van de 23-jarige waterpolo-international Yasemin Smit is bijzonder. De speelster van Het Ravijn heeft haar roots niet in Nijverdal, maar voelt zich desondanks moreel sterk verbonden met de club. Wat haar betreft is de cirkel nu al rond. “Mijn opa was huisarts in Nijverdal, mijn vader en moeder zijn er beiden geboren en getogen, maar zijn later in Amsterdam gaan wonen en werken. Twee jaar geleden ben ik teruggekomen, eerst bij mijn oma in huis, later ben ik ingetrokken bij mijn vriend. Ja, ook een waterpoloër. Het bevalt me hier hartstikke goed. Als ik na de Olympische Spelen in Nederland blijf spelen, blijf ik beslist bij Het Ravijn”. Niet alleen het verhaal over de roots van Yasemin Smit is opmerkelijk, dat geldt ook voor haar waterpolocarrière. Nadat vader Wicher, vroeger een niet onverdienstelijk speler van Het Ravijn, naar het Amsterdamse De Dolfijn ging, was het vanzelfsprekend dat Yasemin daar ging spelen. Via De Ham in Wormerveer, één jaar Polar Bears in Ede en De Gouwe in Gouda streek ze drie jaar geleden neer in Nijverdal. De familiaire cirkel was weer rond. “Bij De Ham leerde ik niet veel meer, bij Polar Bears ging het prima, maar toen mijn vader trainer werd van De Gouwe wilde ik hem niet in de steek laten. Dat werd geen succes, omdat het team uit elkaar viel. Ik had mede door het verleden van mijn ouders en de wedstrijden die ik tegen Het Ravijn speelde al een goed gevoel bij die club. Dat werd nog versterkt door een kaartje van Het Ravijn toen mijn moeder overleed. Toen ze me vroegen in Nijverdal te komen spelen, hoefde ik dus niet lang na te denken.” In topsport gaat een transfer met geld en andere emolumenten gepaard, maar Smit bezweert dat dat geen enkele rol heeft gespeeld. “In het Nederlandse waterpolo wordt niet of nauwelijks betaald. En in mijn geval gaat het al helemaal niet op, want ik wil zelf absoluut geen uitzondering zijn in het team. Bij Het Ravijn krijgt niemand geld, ik wil dat dus

32

als een warm nest’ of wat later in het bedrijfsleven aan de slag. Als waterpoloster doe ik nu geweldig veel ervaring op, maar ook in mentaal opzicht. Als individu leren omgaan met groepsprocessen, kennismaken met diverse culturen in verschillende landen en werelddelen kunnen later van onschatbare waarde zijn voor mijn ontwikkeling als mens. Je moet de kansen grijpen als ze zich voordoen.”

Buitenland Zo’n kans zou ook het spelen in een buitenlandse competitie zijn. Smit mag zich als een van de beste mid-achters en schutters ter wereld verheugen in de belangstelling van clubs in landen (onder meer Griekenland en Italië) waar met waterpolo een redelijke boterham te verdienen is. Ze denkt er ook wel over na om die uitdaging een keer aan te gaan, maar ze is er nog niet uit. “Ik ben in principe een avonturier die zo’n uitdaging wel aan wil gaan. Maar ik voel ook mijn verantwoordelijkheid ten

opzichte van mijn omgeving. Mijn studie afmaken, mijn partner, mijn vader en zus, de andere speelsters van het Nederlands team en Het Ravijn zijn van die zaken die me steeds vaker door het hoofd schieten. Die spelen echt mee als ik een beslissing moet nemen.” Het besluit over een eventueel buitenlands avontuur is voor Yasemin Smit vooralsnog van latere zorg. Eerst de volledige intensieve voorbereiding, dan de jacht op een Olympische medaille en vervolgens besluiten nemen. “Ik wil in elk geval nog vier jaar doorgaan. Dat geldt voor de meesten van ons, want bijna iedereen kan qua leeftijd de Spelen in Londen in 2012 nog halen. En mocht ik na Peking toch in het buitenland gaan spelen, dan is dat geen keuze tegen Het Ravijn, maar vóór mijn ontwikkeling. Als ik volgend seizoen in Nederland blijf, dan is dat bij Het Ravijn. Dat is namelijk een lekker warm nest, waarin ik me heel erg thuis voel.” n

Vier stapelbedden

Yasemin Smit bereidt zich full time voor op de Olympische Spelen in Peking: “Zo’n kans mag je jezelf niet ontnemen. Dan maar wat langer over de studie doen of wat later in het bedrijfsleven aan de slag.”

ook niet. Ik kon bij mijn oma wonen en de studie communicatiewetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam blijven volgen. Dat was voor mij genoeg om voor Het Ravijn te kiezen.”

‘Road to Peking’ Op haar zeventiende werd Yasemin Smit al geselecteerd voor het Nederlands seniorenteam, op haar achttiende speelde ze haar eerste EK en sinds twee jaar is ze aanvoerster van het ‘nieuwe’ Oranje. “Zo’n jonge aanvoerster is misschien wel een beetje vreemd, omdat we toch ook nog drie

zeer geroutineerde en veel oudere speelsters in de selectie hebben. Bondscoach Robin van Galen heeft mij gevraagd, waarschijnlijk omdat ik nogal zorgzaam ben, erg hecht aan het teamgevoel en niet echt op mijn mondje ben gevallen. Ik geloof dat alle speelsters het wel eens zijn met mijn aanvoerderschap.” Twee jaar geleden begon Van Galen als bondscoach met een bijna compleet nieuwe ploeg aan de ‘road to Peking’. Op dat moment was Oranje haar internationale status als topland behoorlijk kwijt, omdat er te lang was vastgehouden aan de oude garde. Twentevisie 03/2008

De Oranje-waterpolosters, met naast Yasemin Smit ook de Ravijn-speelsters Meike de Nooy en Rianne Guichelaar en Marieke van der Ham uit Almelo, kwalificeerden zich veel vroeger dan in de planning lag. Niemand had verwacht dat de ploeg al in augustus vorig jaar in staat was het eerste kwalificatietoernooi in het Russische Kirishi te winnen. In de finale werd nota bene het gastland met 13-12 verslagen. Naast euforie kwam er ook een aangepast plan van aanpak richting Peking. Daarbij laten de waterpolosters niets aan het toeval over. Alle internationals zijn door hun clubs niet inzetbaar voor de nationale competitie. Op die manier zijn ze in principe dag en nacht beschikbaar voor Oranje. Vijf dagen in de week wordt er getraind en worden er wedstrijden gespeeld met het KNVB-sportcentrum in Zeist als thuisbasis. Erg comfortabel is de huisvesting niet: op de kamers is nauwelijks plaats voor de vier stapelbedden, voor de gemiddelde mens onwaardig, maar Yasemin Smit deert dat nauwelijks: “We doen het er mee. Het had nog veel slechter gekund. De bond kan elke cent gebruiken om ons zo goed mogelijk te laten presteren. En in zo’n bed kun je prima slapen. Meer heb je niet nodig. In de vrije tijd tussen trainingen en in de avonduren zijn we vaak samen bezig met een spelletje. En ik probeer nog wat te studeren.” Yasmine Smit heeft het er allemaal voor over. Niet alleen om de doelstelling, een Olympische medaille, te halen, maar ook om zichzelf maatschappelijk te ontwikkelen. “Zo’n kans mag je jezelf niet ontnemen. Dan maar wat langer over de studie doen Twentevisie 03/2008

Het huishoudboekje van Yasemin Smit Waterpoloster Yasemin Smit (23 jaar, samenwonend) is een fulltime Olympische sportster met de A-status. Dat betekent dat ze is genomineerd of geplaatst voor de Olympische Spelen in Peking. Daarmee kan ze in principe tot een half jaar na de Spelen rekenen op een vaste bijdrage per maand van NOC*NSF. Daarnaast heeft ze recht op een maandelijkse onkostenvergoeding, maar die kosten moeten gerelateerd zijn aan haar activiteiten ten behoeve van het Nederlands team. Ook krijgt ze tegen een vergoeding de beschikking over een leaseauto (exclusief brandstof). Tegenover dat alles staat dat ze vrijwel fulltime met haar sport bezig moet zijn en geen tijd (meer) heeft voor een (bij)baan. Yasemin Smit deelt de kosten van haar privéhuurwoning in Nijverdal met haar partner. Daarnaast verblijft ze gemiddeld vijf dagen per week in het trainingscentrum in Zeist, waar de maaltijden inclusief zijn. Ze betaalt alleen mee aan de pot voor gezamenlijke uitgaven van het team. Een deel van bovenstaande uitgaven kunnen tot een bedrag van 300 euro per maand gedeclareerd worden bij NOC*NSF. Dat bedrag is al bij de inkomsten meegerekend.

Inkomsten (netto-bedragen): Salaris NOC*NSF Onkostenvergoeding Totaal inkomsten

870,00 300,00 1.170,00

Uitgaven: Eigen bijdrage leaseauto 125,00 Brandstofkosten 180,00 Verzekeringen (WA, zorg, reis.) 160,00 Studiekosten (extra boeken) 15,00 Bijdrage intern verblijf/trainen Zeist (per week) 100,00 Bijdrage huur (inclusief belasting) 175,00 Bijdrage huishouding 100,00 Extra medische- en voedingskosten 40,00 Abonnement krant/tijdschrift/ telefoon/internet 55,00 Kleding 75,00 Persoonlijke verzorging 40,00 Diversen (cadeaus, familiebezoek) 50,00 Totaal uitgaven

1.115,00

33

Vrijblijvend persoonlijk advies? Kijk op www.twentevisie.nl

column | personeelsmarketing

Uw serviceafdeling: ‘stille krachten’ of ‘relatiebeesten’ U dagdroomt er vast ook van! Een hogere klantenbinding. Meer omzet bij uw bestaande klanten. Meer klanten die alleen bij u kopen. Maar ja, wie moet daar dan voor zorgen. Dat doen we met ons allen zult u zeggen. En natuurlijk heeft u gelijk. Maar wie van uw medewerkers heeft het meeste contact met individuele klanten? Sales? Het zou kunnen. Maar in veel gevallen is het anders en blijkt de serviceafdeling het meest frequent contact te hebben met de individuele klant. Op de meest kritische momenten bovendien! Alle reden dus om eens positief kritisch te kijken naar uw serviceafdeling. Hoe? Door uw servicemonteurs, engineers en andere ‘techneuten’ in twee groepen te verdelen: ‘de stille krachten’ en ‘de relatiebeesten’. Met uw team voor ogen herkent u ze vast!

oplossen van een storing laat hij zijn klant zien waar het mis ging. Hij geeft concrete tips, zonder als schoolmeester over te komen. En nadat de machine weer als een zonnetje loopt, praat hij nog even na met zijn vaste contactpersoon. En commercieel gezien van groot belang … Frits geeft zijn ogen goed de kost, luistert goed en Frits stelt goede vragen. Welke? Of de andere magazijntrucks allemaal naar wens lopen? Welke machines men van plan is het komende half jaar te vervangen? In hoeverre er uitbreiding te verwachten is? En waar mogelijk stuurt hij het gesprek naar het trainen van magazijn- en heftruckchauffeurs of het efficiënter vegen van het magazijn. Als Frits weggaat heb je als klant een goed gevoel. Je bent er van overtuigd dat je bij Frits in goede handen bent. Dat hij je nooit in de steek zal laten. ‘Geweldige vent’ denk je als Frits vertrokken is ‘zolang hij de service doet, overweeg ik niet eens een andere leverancier.’

Type 1: ‘De stille krachten’ Henk is een prachtig voorbeeld. Henk werkt al jaren voor een bedrijf dat schrobmachines levert voor het reinigen van vloeren in slagerijen, winkels, tankstations, eigenlijk overal zolang de vloer maar hard en glad is. Henk is zo’n kerel van ‘niet lullen, maar poetsen’. Een servicebezoek van Henk verloopt als volgt. Hij pakt zijn gereedschapskoffer, meldt zich met zijn servicebon bij de receptie, loopt na een korte begroeting met zijn klant, zonder veel te zeggen, naar de machine, stelt drie of vier inhoudelijke vragen, test een en ander, analyseert en begint te sleutelen. En in bijna alle gevallen heeft Henk de machine in korte tijd weer aan de praat. En dat is waar Henk voor komt. Geen storing is Henk de baas. En daar is hij trots op. Dat is zijn vak. Repareren. Snel, efficiënt, zonder omhaal van woorden. En na een handtekening op de servicebon gaat Henk weer snel op weg naar zijn volgende klant. Dat is Henk.

Type 2: ‘De relatiebeesten’ Frits is een echt ‘relatiebeest’. Frits werkt voor een bedrijf dat magazijntrucks levert. Als je Frits ziet, krijg je een goed gevoel. Van die grote grijze krullen, een heldere blik, gezonde kleur en altijd een brede lach op zijn gezicht. Iedereen ziet Frits graag komen. Waar dat aan ligt? Frits verstaat de kunst om anderen aan zich te binden. Hij is oprecht geïnteresseerd. Knoopt direct een praatje aan met degene die hij als eerste treft. Frits stelt het klantbelang centraal, zonder commerciële kansen uit het oog te verliezen. Tijdens het Twentevisie 03/2008

Het zal u duidelijk zijn. Het ‘relatiebeest’ draagt werkelijk bij aan het goede gevoel bij de klant en verzamelt ‘en passant’ ook relevante informatie en concrete verkoopkansen die door Sales dankbaar worden opgepakt. En de ‘stille kracht’ dan? Doet hij het dan fout? Zeker niet! Henk is een echte vakman. In stilte lost hij iedere storing snel en efficiënt op. En daar komt hij voor. Een eerste voorwaarde ook om klanten echt te binden. En toch ontbreekt er iets. Henk is gefocused op ‘de inhoud’. En ziet ‘de emotie’ over het hoofd. En dat is jammer… en resulteert in minder klantenbinding en minder commerciële kansen.

een telefoontje, een berichtje op de voicemail of een balletje gehakt in de pauze. Zorg dat het argument ‘Als ik iets doorspeel aan Sales hoor ik er nooit weer iets van’ geen kans maakt. Stap 2 - Maak uw Servicemedewerker bewust van hun commerciële mogelijkheden Laat ze inzien dat zij door de klant worden gezien als een ‘betrouwbaarder’ adviseur dan uw verkopers. Geef voorbeelden van manieren waarop uw service bij kan dragen aan loyaliteit maar ook aan het opsporen van leads en directe verkoop. Stap 3 - Laat uw medewerkers trainen Dit is echt nodig om uw servicemensen te bevrijden van een aantal belemmerende overtuigingen. Gericht trainen geeft uw mensen het lef en de vaardigheid om die paar extra vragen daadwerkelijk te stellen. Stap 4 - Vier ieder succes! Dat lijkt me duidelijk. Ik wens u veel succes!

En bij u? Hoe is de verdeling bij u? Wie heeft u in dienst? ‘Stille krachten’ of ‘relatiebeesten’? U heeft er vast van beide wel een paar? En waarschijnlijk wilt u de commerciële inslag van uw ‘stille krachten’ graag verbeteren? Laten we duidelijk zijn. Van een ‘stille kracht’ maak je nooit een ‘relatiebeest’. Dat weten we allemaal. Maar toch … de trainingspraktijk laat zien dat het zeer de moeite waard is tijd en geld te investeren in de klantgerichtheid en de ‘commerciële focus’ bij uw servicemensen. Hoe? Er zijn verschillende mogelijkheden. Het volgende stappenplan kan u helpen. Stap 1 – Zorg dat Sales de successen viert met Service Servicemensen voelen zich veelal ondergewaardeerd door Sales. Meer onderling contact is daarom nodig. Niet geformaliseerd, maar even

Arjan Bloemendaal Directeur Jobo Training & Advies en XL10 Training

37

transacties

| vastgoed

vastgoed | transacties

Vastgoed transacties Almelo u Namens de verhuurder, Beleggingscombinatie Oosterbeek, heeft Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. de bedrijfsruimte met kantoorruimte van respectievelijk 1.125 m² en 300 m² aan de Einsteinstraat 12 verhuurd aan Machinefabriek Bouman B.V. De huurprijs is niet bekend gemaakt. u Uniek Bedrijfsmakelaars heeft namens een par-

ticulier ca. 431 m² bedrijfsruimte met circa 132 m² kantoorruimte verhuurd voor een periode van 1 jaar aan Antiekhandel Het Oostblok. Het object is gelegen aan Achter de Molen 6.

Hanzevast Capital heeft het kantoorgebouw gelegen aan de Auke Vleerstraat 8 op het B&S-park in Enschede gekocht.

u Post Jr. Bedrijfsmakelaars heeft namens haar

opdrachtgever een bedrijfsruimte met kantoor verkocht aan een particuliere belegger aan de Parmentierweg 14, die het heeft aangekocht ten behoeve van de ontwikkeling voor kleinschalige bedrijfsunits. De koopprijs bedraagt € 500.000,-. u Uniek Bedrijfsmakelaars heeft aan de Virulyweg

43E circa 65 m² bedrijfsruimte verkocht voor een prijs van € 52.000,-. De koper is Roolvink Events en de verkoper een ontwikkelaar.

Enschede u Hanzevast Capital heeft het kantoorgebouw gelegen aan de Auke Vleerstraat 8 op het B&S-park gekocht. Het pand is 1.568 m² groot met 42 parkeerplaatsen op eigen terrein. Huurders zijn Salix Verzekeringen en Eshuis Accountants. De koopsom is niet bekend gemaakt. Hanzevast werd geadviseerd door Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars. u De leisureboulevard Go Planet in Enschede is

u Artiflex B.V. heeft aan het Centrumplein 2

62 m² kantoorruimte gehuurd. De huurprijs bedraagt € 15.500,- per jaar. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. trad op namens de verhuurder, een institutionele belegger. u Uniek Makelaars heeft aan het Twentepoort

Oost 61 circa 75 m² kantoorruimte verhuurd aan Plumex BV voor een periode van 3 jaar.

verkocht aan een aantal oostelijke investeerders. Het grootschalige complex (oppervalkte circa 33.000 m²) herbergt op dit moment een aantal formules waaronder een sportschool, een indoor kartbaan, een kinderspeelparadijs, bowlingbanen, een duiktoren, een poolhouse en diverse horecavoorzieningen en feest/concertzalen. Het complex met bijbehorende parkeervoorzieningen, gelegen op een terrein van ruim 40.000 m², is een van de grotere

amusementsparken van Nederland. Het geheel is gelegen in het verlengde van het Business & Science Park in Enschede, naast het Arke Stadion Aan de andere zijde van het complex zal een nieuwe overdekte ijsbaan worden gerealiseerd. De nieuwe eigenaren zullen de huidige exploitatie voortzetten en verder uitbouwen. Voor een klein deel van het complex dat nu nog leeg staat worden nieuwe huurders gezocht. De koopsom is niet bekend gemaakt. u DTZ Zadelhoff heeft namens huurder TNT Real

Estate een huurverlaging gerealiseerd voor het huidige gehuurde object gelegen aan de Euregioweg 283. Het object is 575 m² groot. De huurprijs is niet bekend gemaakt.

Go Planet in Enschede is verkocht aan een aantal oostelijke investeerders.

u ten Hag bedrijfsmakelaars/IBG heeft namens een

u Post Jr. Bedrijfsmakelaars heeft namens haar

particulier belegger aan Kifra Camping Totaal circa 1200 m² showroom met circa 300 m² kantoor verhuurd aan de Industriestraat 120. De huurprijs bedraagt € 80.000,- per jaar. De transactie kwam collegiaal met Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars tot stand.

opdrachtgever circa 115 m² kantoorruimte verhuurd aan de Hengelosestraat 32 aan thuiszorginstelling Balans Zorg. De huurprijs bedraagt € 13.500,- per jaar.

u Uniek Makelaars heeft namens een particulier circa

50 m² winkelruimte verhuurd aan de Klomp 18. De huurder zal er een telefoniewinkel gaan starten. De huurprijs bedraagt € 280,- per m².

u ten Hag bedrijfsmakelaars/IBG heeft namens een Aan de Einsteinstraat 12 in Almelo is deze bedrijfs- en kantoorruimte verhuurd verhuurd aan Machinefabriek Bouman.

38

particulier aan een belegger circa 300 m² winkel/horecaruimte aan De Klomp 5-7 verkocht. De koopsom bedraagt € 1.300.000,-.

Twentevisie 03/2008

verhuurd winkelcomplex met bovenwoning aangekocht aan de Deurningerstraat 92 t/m 98. Het betreft een winkel in tapijten en gordijnen van circa 250 m², een autoshowroom van circa 300 m², een kapsalon en bovenwoning. De transactieprijs bedraagt € 530.000,-.

u Uniek Bedrijfsmakelaars heeft namens een beleg-

u Post Jr. Bedrijfsmakelaars heeft namens haar

ger ca. 70 m² kantoorruimte verhuurd aan de Anninksweg 4A. De huurder is Zorgburo Maatwerk en de huurprijs bedraagt € 120,- per m².

opdrachtgever een winkelruimte in het centrum verhuurd. De huursom bedraagt € 10.000,- per jaar. De huurder betreft een winkel in woonaccessoires.

u Post Jr. bedrijfsmakelaars heeft namens haar

opdrachtgever een bedrijfsruimte met ondergrond verkocht aan de Twenteweg 18. het object heeft circa 195 m² kantoor en 300 m² met ruim buitenterrein. De koper is Asbreuk Drukkerij te Enschede. De transactieprijs bedraagt € 280.000,-.

u Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars heeft voor-

malig autobedrijf Ford Fisscher, gelegen aan de Oldenzaalsestraat 133-139, als herontwikkelingslocatie verkocht aan Janssen de Jong Projectontwikkeling. Op dit perceel zullen 26 stijlvolle jaren ‘30 stadsvilla’s in het duurdere segment worden gerealiseerd. De verkoop van de woningen zal op korte termijn starten.

Hengelo u Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars heeft namens Rodamco Nederland aan de Chr. Langefeldstraat 28 circa 140 m² winkelruimte verhuurd aan Bonita Nederland. De huurprijs bedraagt naar verluidt € 31.000,-.

u Décorien Parlane heeft de winkelruimte van 96

m² aan de Korte Hengelosestraat 13a gehuurd. De huurprijs bedraagt € 10.500,- per jaar. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. trad namens de huurder. De verhuurder is Aberdeen Property Investors. Haaksbergen u ten Hag bedrijfsmakelaars/IBG heeft namens een beleggingsmaatschappij circa 650 m² bedrijfsruimte met circa 70 m² kantoor aan de Industriestraat 52 verkocht aan een particuliere belegger. Koopsom € 355.000,- v.o.n. Twentevisie 03/2008

u Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars heeft de voormalige schoenenwinkel aan de Willemstraat 6060I/Pastoriestraat 17-19 namens de eigenaar verkocht aan Woongroep Twente Vastgoed. De winkel is totaal 268 m² groot. De koopsom is niet bekend gemaakt.

Hengevelde u Aan Het Assink 8 is per 1 april circa 185 m² kantoorrruimte verhuurd aan Eurosuit B.V. De huurprijs bedraagt € 12.500,-. Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars bracht de transactie tot stand namens de verhuurder.

u ten Hag bedrijfsmakelaars/IBG heeft namens

Automotive aan röntgenbedrijf GMA-HKC circa 665 m² bedrijfsruimte gelegen aan de Enschedesestraat 218 verhuurd tegen een huurprijs van € 24.000,- per jaar. u Post Jr. Bedrijfsmakelaars heeft namens haar opdrachtgever, een particuliere belegger, een

Rijssen u U niek Bedrijfsmakelaars heeft namens E x p e d i t i e b e d r i j f G e b r. L e v e r i n k c i r c a 1.200 m² showroomruimte met kantoren op een kavel van 5.000 m² aangekocht aan de Ambachtsstraat 19. De verkoper is een belegger.  ■

39

actueel | personeelstransfers

‘Management is doing things right; leadership is doing the right things’ (Peter F. Drucker, American Management Gurru)

Mens en organisatie Voor de maand maart werden de volgende opmerkelijke transfers op management- en directieniveau in Twente bij de redactie van Twentevisie aangemeld. Outplacementbureaus, werving- en selectiebureaus, bedrijven of instellingen, maar ook nieuwe medewerkers zelf kunnen recente transfers doorgeven aan de redactie van Twentevisie via www.twentevisie.nl (voorpagina, rechts in de menubalk). Pieter Boerman (41) wordt per 1 april de nieuwe opleidingsdirecteur van ELAN, de door de UT verzorgde lerarenopleiding. Hij volgt daarmee Cees Terlouw op die in september de UT verliet. Boerman zal bovendien projectmanager worden van het opleidingsinstituut. Momenteel werkt hij nog bij het Platform Bèta-Techniek als procesmanager Stimuleringsprogramma Innovatief Natuurwetenschappelijk en Technisch Onderwijs (Sprint). Henk Abels (44), de voormalige directeur van de VVV en de Stichting Stadsmarketing in Hengelo, gaat aan de slag bij het Twents Bureau voor Toerisme. Hij gaat hier als marketingcoördinator de samenwerking versterken tussen toeristische organisaties, bedrijven, VVV’s en gemeenten. Abels verruilde zijn Hengelose functie twee jaar geleden voor Zwolle, waar hij stadsmarketeer werd. Zijn taak wordt onder meer om alle onderdelen van de campagne ‘Twente jezelf’onder de aandacht te brengen. Jan van der Meulen is per 1 januari jl. benoemd tot landelijk directeur Randstad Onderwijs. Het is de bedoeling om met deze nieuwe tak binnen Randstad Nederland nieuwe concepten te ontwikkelen en bestaande concepten te verbeteren die inspelen op de vele ontwikkelingen in de onderwijssector. De uit het westen afkomstige Van der Meulen werkt en woont al vanaf 1994 voor Randstad in Twente, aanvankelijk als districtsmanager, later als regiodirecteur Twente/Achterhoek en de laatste twee jaar als regiodirecteur Twente/ Achterhoek/Stedendriehoek.

Meulen op. Jan de Jong was hiervoor werkzaam als Regio Directeur Friesland.

Jan de Jong De heer R.C. Fliek is tot Financieel Directeur benoemd bij de Koskamp Groep in Den Ham. Fliek werkt al 22 jaar bij Koskamp Groep als Hoofd Administratie Remko Stolk is onlangs directeur geworden van Cross Border Staffing, een onderdeel van Randstad dat zich bezighoudt met het inzetten van gekwalificeerde flexwerkers uit het buitenland. Cross Border Staffing zal zich vestigen in Enschede. Hiervoor heeft hij meerdere jaren bij Randstad uitzendbureau gewerkt en diverse functies bekleed zoals vestigingsmanager van HBO Jobservice in Enschede. Per 1 januari is Antoinette Geusendam (44) Manager P&O bij Bonfait B.V. te Denekamp. Bonfait is een onderneming die zich toelegt op de productie en verkoop van gekoelde versproducten, soepen, maaltijden en maaltijdcomponenten. Antoinette is verantwoordelijk voor de aansturing van het P&O team van Bonfait B.V. en Apetito b.v. voor de Nederlandse markt. Voorheen werkte Geussendam als HR adviseur bij Rabobank Oost Twente en bij Eaton Holec. Daarnaast was zij verbonden aan de Saxion Hogescholen te Enschede als Docent bij de Academie Mens en Arbeid.

Antoinette Geusendam Aant de Jong (40) wordt de nieuwe directeur van de Stadsbank Oost-Nederland in Enschede, waar hij sinds 2006 adjunct-directeur was. Hij volgt Willy Pietersen op, die per 1 januari 2008 is teruggetreden. De Jong werkt sinds 2000 bij de Stadsbank en was daarvoor negen jaar beleidsmedewerker bij de gemeente Hengelo

Jan van der Meulen Jan de Jong is onlangs gestart als Regio Directeur van Randstad Uitzendbureau in de regio Twente/ Achterhoek. Hij volgt in deze functie Jan van der Twentevisie 03/2008

Deze pagina wordt samengesteld door Joost Luttikhuis, directeur van Cevae TopSelect. Objectief, in samenspraak met de hoofdredactie.

Naam: Daan Assen Vorige functie: directeur bij Siennax Nieuwe functie:directeur bij Atrivision Wat is de historie van Atrivision? Atrivision is in september 2007 gestart vanuit de TOP regeling van de Universiteit Twente. Atrivision werkt vanuit de visie dat in de huidige kenniseconomie kennis en leren steeds belangrijker worden voor organisaties. Het onderscheidend vermogen van organisaties komt voort uit hun mensen of talent en dat betekent dat de ontwikkeling ervan belangrijk is voor het realiseren van duurzaam concurrentievoordeel. Op dit terrein leveren wij concrete oplossingen. Waarom de stap van Siennax Learning Services naar Atrivision? Hoewel ik bij Seinnax met veel plezier heb gewerkt, miste ik de vrijheid en dynamiek van het ondernemerschap. Na wat interim opdrachten ben ik daarom nu als ondernemer en directeur bij Atrivision aan de slag gegaan. Een ambitieuze organisatie met een missie die mij aanspreekt: “Het verbeteren van het lerend vermogen van organisaties”. Wat trekt u in ontwikkeling en training van mensen? De groei die je als persoon en als organisatie kunt bewerkstelligen door systematisch aan je ontwikkeling te werken. Het gaat over het realiseren van individuele en collectieve ambities door met en van elkaar te leren. Op dit terrein valt nog veel te verbeteren in organisaties die vaak niet erg in staat zijn het beste uit hun ‘Human Capital’ te halen. Waar staat u over vijf jaar? Over vijf jaar runnen wij met Atrivision de opleidingsfunctie of bedrijfsacademie voor een aantal organisaties. Daarnaast verwacht ik onder andere dat we met innovatieve concepten een bijdrage hebben geleverd aan de ontwikkeling van het vakgebied en dat we in staat zijn geweest om het leren in organisaties beter op de kaart te zetten.

41

Jeroen Krabbé onderbrak zijn succesvolle filmcarrière na ‘Soldaat van Oranje’

interview | expositie

“Beatrix kreeg mij weer ook wat moet penselen. Zijn werk is uitsluitend te koop via Francis Kyle Gallery in Londen. De kritiek doet Krabbé nog steeds heel veel, verrassend genoeg, blijkt als we op een zaterdagochtend vroeg door het museum wandelen. Een schilderij hangt scheef, direct wordt directeur Ralph Keuning erbij gehaald. Als het niet snel genoeg naar zijn zin gaat, begint Krabbé zelf alvast. Bij een ingang ligt een boek waarin bezoekers hun mening kunnen opschrijven. Direct begint hij te bladeren en te lezen onder het uiten van geluksgeluidjes. “Het schaamrood stijgt me naar de kaken. Veel mensen zijn onder de indruk. Dat maakt me eigenlijk alleen maar stil. Ja, ik ben daarvan onder de indruk, het doet me veel of bezoekers mijn werk mooi vinden.”

Kwetsbaar

Jeroen Krabbé in de Fundatie tijdens de overzichtstentoonstelling van zijn werk: “Mijn schilderijen, dat ben ik, dus als je ze allemaal bij elkaar laat zien, zegt dat heel veel over mij. Je ziet me dan hoe ik ben, zonder dat ik me kan verschuilen, dan ben ik heel kwetsbaar. Er is tussen mij en dat doek niets. Ik beslis. Geen compromissen.”

(door Jan Medendorp) Afgezien van een Oscar heeft Jeroen Krabbé al aardig wat prijsjes in de wacht gesleept als acteur en regisseur. Maar de overzichtstentoonstelling in het Zwolse museum De Fundatie is zijn grootste waardering tot nu toe, vindt hij. “Schilderen is veel persoonlijker dan een film of toneelstuk.” Het werk van de schilder Krabbé (zo’n

44

260 werken) is tot 1 juni te bewonderen. “Dit krijg je nooit meer te zien, deze schilderijen komen nooit meer bij elkaar, na de expositie gaan ze weer de hele wereld over.” Het werk van Krabbé is tot nu toe nauwelijks in Nederland te zien geweest. Hij was klaar met de kritiek op zijn persoontje, de acteur die zo nodig

Opa Hendrik Maarten en pa Maarten waren bekende schilders. “Ik ging naar de Rietveld Academie die toen nog de Kunstnijverheidschool heette; ik was voorbestemd om schilder te worden.” Hij ging nog wel over naar de tweede klas, maar zijn grootste liefde was de film en toen er een plekje vrij kwam op de toneelschool, stapte hij over. “Mijn moeder was filmvertaalster en ik heb mijn hele jeugd films gezien die niet ondertiteld waren, want dat deed mijn moeder. Ik ging vaak met mijn moeder mee, die filmwereld fascineerde me, die mensen op het witte doek waren mijn helden.” Een schijnwereld ook, want de acteur beeldt een personage uit. “Als het niet goed is, kun je iedereen de schuld geven, van de tegenspeler tot de regisseur. Mijn schilderijen, dat ben ik, dus als je ze allemaal bij elkaar laat zien, zegt dat heel veel over mij. Je ziet me dan hoe ik ben, zonder dat ik me kan verschuilen, dan ben ik heel kwetsbaar. Er is tussen mij en dat doek niets. Ik beslis. Geen compromissen.”

Beatrix Het was toen nog prinses Beatrix die hem weer aan het schilderen kreeg. Op de avond van de première van de succesfilm ‘Soldaat van Oranje’. Krabbé stond te praten met Beatrix en vroeg haar of ze zou blijven beeldhouwen als ze koningin zou worden. “Ik weet dat dat echt een passie van haar is.” Na haar antwoord (“daar houd ik elke week een dag voor vrij”) meldde hij zich de volgende dag weer aan bij de academie. “Als het haar lukt een dag vrij te houden, moet dat mij toch ook lukken, het is een discipline die je jezelf moet opleggen.” Krabbé plant zijn schilderdagen in en op die dagen is hij werkelijk voor niemand bereikbaar. Het is alleen lastig als hij soms maandenlang bezig is met een film. Hij liet een jaar of twintig Twentevisie 03/2008

aan het schilderen” geleden een speciaal schilderskoffertje ontwikkelen dat hij sindsdien altijd mee op reis neemt. Zijn eerste werken vanaf de filmset zijn gemaakt in Marokko, tussen de opnames door van The Living Daylights (een James Bondfilm waarin Krabbé generaal Koskov speelde); ze hangen in Zwolle.

Jeroen met geen stok een museum in te krijgen. “Ik was zo trots dat ik de schilderijen zo kon laten zien. Martijn heeft me ’s avonds opgebeld en heeft een ode aan mij door de telefoon gegeven. Hij zei dat hij ongelooflijk trots op me is. Dat vond ik zo bijzonder.”

Vader en zoon Friso ten Holt “Ik was waanzinnig succesvol als acteur, ik ging van het ene toneelstuk naar het andere. Ik had ook nog decors ontworpen en kostuums gemaakt. Het was dus de daad van een gek dat ik een zeer succesvolle carrière onderbrak voor iets anders. Dat begreep niemand.” Thuis legde hij aan zijn kinderen (tv-presentator Martijn, Jacob en Jasper die in de familievoetsporen als schilder treedt) uit dat het financieel wellicht allemaal wat minder zou worden. “Martijn vroeg voorzichtig of dat betekende dat ook de televisie weg moest, dat zat er blijkbaar ook al vroeg in.” Erger, veel erger vond Krabbé het dat ook op de academie weinigen begrip hadden voor zijn opmerkelijke carrièreswitch. “Dat vond ik wel heel naar.” Jeroen was met zijn dertig jaar minstens tien jaar ouder dan zijn collega-studenten. “Ik werd met andere ogen bekeken.” Ook door een aantal docenten wie hij dat eigenlijk nog steeds kwalijk neemt. Een van hen, tevens zelf een begenadigd schilder, Friso ten Holt, nodigde Krabbé uit ver weg van iedereen op een kamer apart weer de studie op te pakken.

Ode van Martijn De hoofddirecteur van het Rijksmuseum in Amsterdam, toch wel een van de kunstautoriteiten in Nederland, was tijdens de officiële opening van de tentoonstelling heel duidelijk: het werk van Krabbé is kunst. Klaar. “Ja, dat heeft me veel gedaan.” Omdat Krabbé door de critici toch nog vaak wordt gezien als die filmster die zo nodig moet… De zaal van theater Odeon in Zwolle zat met bijna zeshonderd mensen boordevol. Cultuurgedeputeerde Buursink (pas een jaar aangetreden) zag al die Amsterdammers met plezier de IJssel overkomen, waarbij het niet duidelijk werd of hij ook een liefhebber (en kenner) van het schilderwerk van Krabbé is. De meeste genodigden bleken één of meer schilderijen voor de bijzondere expositie in bruikleen te hebben gegeven. Het was wel een grappig gezicht om al die BN’ers vervolgens door de zalen te zien rennen op zoek naar hun schilderij. Schouderophalend: “Ik zou waarschijnlijk hetzelfde doen. Ik begrijp best dat die mensen met zichzelf en hun schilderij in het museum op de foto gaan.” De expositie heeft ook de familieverhoudingen verbeterd. TV-ster Martijn kwam laat binnen en is volgens Twentevisie 03/2008

Krabbé werd door zijn eigen vader erg geïnspireerd. Een bekende anekdote is dat Jeroen als klein jongetje trots thuiskwam met een tekening van een boom. Met een bruine stam en groene bladeren. Pa Maarten was woedend dat de fantasie van de kinderen werd verpest. “Het hoofd van de school nodigde mijn vader toen uit tekenles te komen geven. Dat heeft hij jarenlang gedaan.” In het werk van Krabbé herken je zijn idolen Van Gogh, Matisse, Gaugain en Picasso, leggen we hem voorzichtig voor. “Ik word geïnspireerd door bijna iedere schilder die ik bestudeer. Picasso heeft een keertje gezegd, en dat is een fantastische uitspraak: ‘ik steel niet, ik leen’. Als je zegt dat het blauw in dit werk ‘Matisse-blauw’ is, kan dat kloppen omdat dat iets is wat in mijn kop zit. Zo zijn er ook details van schilderijen waarvan ik mij niet eens meer bewust ben van wanneer ik dat gezien heb. Dat integreer ik in mijn werk, maar nee, ik zal geen schilderijen naschilderen.”

Kinderen Krabbé is heel erg tevreden over de fraaie wijze waarop conservator Karin van Lieverloo de schilderijen heeft opgehangen. “In de grote zaal hangen wel vijftig schilderijen bij elkaar, 25 daar en 25 daar. En die zijn met een grote zorgvuldigheid uitgekozen, naast elkaar gelegd, boven elkaar gehangen, dat is echt hartstikke goed. Het is heel moeilijk om een zaal zo in te richten dat die schilderijen met elkaar te maken krijgen. Thuis hang je ze aan de muur en daar staat de televisie. Hier kijk je geconcentreerd van de ene naar de andere plek. Je kunt bijvoorbeeld niet een landschap uit Maleisië naast een Nederlands landschap hangen. Dit zijn series die bij elkaar horen. Al die kinderen van me, ja ik beschouw de schilderijen als mijn kinderen, dat die hier voor een paar maanden bij elkaar zijn zoals ze ooit bedoeld zijn.”

Dalfsen Krabbé heeft al meer dan 35 jaar een huis in Dalfsen. “Dalfsen is echt het mooiste plekje ter wereld, omdat het nog bijna onontdekt is. Je waant je echt vijftig jaar terug, zo moet Nederland geweest zijn. Het is zo mooi omdat het landschap zo afwisselend is.” In één van de zalen hangen negen Overijsselse landschappen, speciaal gemaakt voor deze expositie. “Toen

Ralph Keuning, directeur van de Fundatie mij uitnodigde voor deze overzichtstentoonstelling, wilde ik ook nieuw werk van Dalfsen presenteren.” Je zult Krabbé overigens niet achter een ezel ergens in de natuur rond Dalfsen aantreffen. Schilderen doet hij in zijn atelier. “Ik ga niet midden in het weiland schilderen, dan krijg ik allemaal mensen die gaan kijken, dat vind ik vreselijk. Ik sla het op in mijn geheugen.” Op de gang hangen een paar schilderijen met herten. “Na een wandeling kwam ik bij mijn huis en toen stonden er twee herten op de weg. Als je zelf niet beweegt dan blijven die herten lang stil staan. Plotseling schoten ze weg en vervolgens kwam er nog een aantal achteraan. Een prachtig moment. Ik heb een heleboel tekeningen gemaakt van dat moment en die hangen hier in de gang. Ik liep hier laatst en toen stonden twee mensen te kijken naar die tekening ‘herten die het bos in vluchten’. Die vrouw kon de herten niet ontdekken, toen zei ik dat die achter de bomen staan. Ze schrokken zich rot, maar ze vonden het wel leuk toen ik hun dit verhaal vertelde.” Ook het acteursechtpaar Edwin de Vries en Monique van de Ven hebben het speciaal voor hen gemaakte schilderij (naar aanleiding van de dood van hun kind) beschikbaar gesteld. Het is eigenlijk het enige schilderij van Krabbé op de expositie dat niet vrolijk is. “Ik ben een buitengewoon positief ingesteld mens en ik schilder juist niet de zwarte kant van het leven. Schilderen van dergelijke emotionele gebeurtenissen lukt me wel, maar in werkelijkheid ontvlucht ik die wereld liever.”

Audio-tour Dit soort verhalen zijn juist bij uitstek geschikt voor een audio-tour. “We hebben het er wel over gehad, maar nee, dat is de ijdelheid voorbij,” Jammer, want Krabbé heeft zelf de audio-tour ingesproken bij de tentoonstelling in het Amsterdamse Rijksmuseum van de zelfportretten van Rembrandt. “Ik ben met vijf conservatoren het museum in geweest die mij allemaal hun mening vertelden. Toen ben ik op een avond helemaal in mijn eentje met een microfoon het museum in gegaan. Die zelfportretten van Rembrandt emotioneren mij waanzinnig, zeker als je alleen bij een schilderij staat zonder veertig Japanners voor je.” Die passie is te horen en is aanstekelijk. Gebiologeerd gaan mensen op de grond zitten voor een schilderij als hij vertelt dat de lichtinval het beste van onderen kan worden bekeken. Die passie komt ook naar voren in zijn schilderijen die tot 1 juni te zien zijn in de tentoonstelling ‘Een Retrospectieve’ in de Fundatie (Blijmarkt 20 in Zwolle, dinsdag tot en met zondag geopend van 11.00 tot 17.00 uur).  ■

45

IKT Visie op…

Automobiliteit Het ministerie van V&W heeft een analysemethode ontwikkeld waarmee de filedruk op onze autosnelwegen wordt bepaald aan de hand van verschillen tussen reistijden tijdens en buiten de spits. Men heeft die toegepast op de A1 en geconcludeerd dat er - behoudens wat aanpassingen rond het knooppunt Beekbergen en het traject tot de afslag Lochem - er tot 2020 geen knelpunten zullen ontstaan. Wie de A1 kent, weet dat deze autoweg met 2 x 2 rijstroken verreweg het meeste vrachtverkeer te verwerken krijgt en dat er eerder buiten dan tijdens de spits wordt gereden. Ook is bekend dat rond 2020 de belasting met vrachtauto’s zo groot zal zijn dat deze vrijwel constant de totale rechter rijstrook in beslag zullen nemen. De A1 is dan één groot knelpunt. Nu al zal een zwaar ongeval, bijvoorbeeld op de IJsselbrug, leiden tot een verkeersinfarct omdat er nu eenmaal geen omleidingroutes zijn. Minister Eurlings blijkt niet te beseffen dat de A1 niet zomaar kan worden vergeleken met de andere autowegen in Nederland,

Norma is twee maal 54 verdubbeld

dat de economie in de Randstad voor een goed deel afhankelijk is van deze hoofdverkeersader en dat Twente zich niet kan ontwikkelen zonder goede verbindingen over deze weg. Het is onbegrijpelijk dat deze minister een breed gedragen motie

Nido zorgt voor 56 feest in Holten

naast zich neerlegt, die hem opriep om een planstudie voor de

Polca ‘beheerst’ 58 complexe productie

daarvan zeker vijf jaar in beslag zal nemen en de analyse van

De Bond, cultureel 60 hart van Oldenzaal Scope en IKT-nieuws 63 Twente Agenda 64

A1 te starten. Hij wil eerst de resultaten van de maatregelen rond Beekbergen afwachten. Als je beseft dat de uitvoering die resultaten ook nog een jaar of twee, dan kan in 2015 gestart worden met een planstudie een kan men op zijn vroegst in 2025 beginnen met de nu al noodzakelijke verbreding van de A1. Op 31 maart praten we hierover tijdens een VIT-bijenkomst. We zullen daar ook moeten bespreken hoe we als regio een extra vuist kunnen maken. Geert de Raad Voorzitter IKT

Stichting Industriële Kring Twente - Postbus 5501, 7500 GM Enschede - Tel. 053 - 48 49 980 - Fax 053 - 48 49 985

| Twentevisie | Jaargang 20 | Nummer 3 | Maart 2008 |

In één jaar v a n 8 0

Norma tweemaal

n a a r 4 0 0 m e d e w e r k e rs

verdubbeld eerstelijns toeleverancier en we hadden voldoende omvang om een dergelijke klus erbij te kunnen nemen.” Dat uitbesteden van werk aan goede toeleveranciers was ook de basis van de autonome groei die Norma de laatste twintig jaar doormaakte. “Na de verhuizing in 1993 naar een groter pand aan de Granaatstraat is dat in een stroomversnelling gekomen en zijn we gestaag gegroeid.”

54

Eerstelijns Natuurlijk gingen Philips en Thales niet over één nacht ijs. Norma had zich de laatste jaren ontwikkeld tot een brede eerstelijns toeleverancier, die in staat was complete pakketten van de klant over te nemen. “Wij hebben naast de productie-units een volwaardige inkoopafdeling, we zijn in staat om op een hoog niveau te monteren én we hebben ons projectmanagement en onze logistiek zo voor elkaar dat we - zoals dat zo mooi heet - een supply chain kunnen voeren.” Die professionalisering van (top)toeleveranciers als Norma heeft veel bedrijven er toe gebracht om de productie van totale modules of zelfs totale producten uit te besteden. Op deze manier heeft Norma veel werk van gerenommeerde bedrijven binnengehaald. Namen als ASML, Philips, FEI en Zeiss speken tot de verbeelding en laten zien dat men in Hengelo in staat is om met een nauwkeurigheid van een duizendste millimeter te produceren en dat men de hand niet omdraait voor assemblage onder cleanroom-omstandigheden.

Zelfsturende teams

Stan Oude Mulders blijft nuchter onder de verviervoudiging.

De Hengelose toeleverancier Norma is in ruim één jaar twee maal in personeelsomvang verdubbeld. In maart 2007 werden de mechanische activiteiten van Philips DAP (de scheerapparatenfabriek in Drachten) overgenomen en groeide het personeelbestand in één keer van 80 naar 170. Door autonome groei was dit in 2008 gestegen naar 200. Momenteel wordt de laatste hand gelegd aan een nieuwe overname. Nu worden de mechanische productieactiviteiten van Thales Nederland aan het bedrijf toegevoegd. Directeur Stan Oude Mulders voorziet geen problemen door deze supersnelle expansie. “Je moet zorgen dat de financiën rond zijn én je moet goede afspraken maken over een periode van gegarandeerde afname.” Hij moet nog wel bezig met het in lijn brengen

van verschillende culturen. Een onderdeel van een hiërarchische georganiseerde multinational is iets compleet anders dan een plat MKB-bedrijf dat het systeem van zelfsturende (en zelfdenkende) teams heeft omarmd.

Norma (Nie Ohne Richtiges Messen Arbeiten) werd in 1954 door de Oostenrijker George Blaim als eenmanszaak in Hengelo gestart. Hij richtte zich - zoals de naam al zegt - op kwaliteit en tevoren weten waar je mee bezig gaat. Henk Oude Mulders bouwde de zaak uit en gaf - gelijk met het vijftigjarig bestaan van Norma - in oktober 2004 het roer over aan zoon Stan, die samen met bedrijfsleider René Vlaskamp de aandelen overnam. Stan schrijft daarom het succes van Norma voor een groot deel op conto van zijn vader. “We hebben gezorgd voor een open cultuur en de verantwoordelijkheden op een zo laag mogelijk niveau gelegd. Wij waren één van de eersten in Twente die met zelfsturende teams ging werken. En dat doen we nog steeds. Het zorgt voor een grote betrokkenheid bij het bedrijf, waardoor de productiviteit wordt verhoogd - en wat nog belangrijker is - de kwaliteit op een hoog peil komt en blijft.” Norma is, volgens Stan Oude Mulders, hierdoor een ondernemende onderneming geworden, waarbij alles draait om kwaliteit.

Scheerapparaten (door Niko Wind)

Stan praat heel nuchter over de opeenvolgende overnames van delen van grote multinationals. “Het is niets nieuws dat bedrijven zich willen terugtrekken op kernactiviteiten en interne toeleverende delen willen gaan afstoten. Ieder bedrijf kijkt altijd waar het zijn euro als beste kan uitgeven. Vaak is dat in ontwikkeling en verkoop en niet in de productie. Wij hadden een goede naam als

Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen

Door de komst van twee nieuwe bedrijven verandert er bij Norma zelf in feite maar weinig. De productie van scheerapparaten blijft in Drachten en zal door dezelfde ploeg mensen gebeuren. Philips kan zich - door het outsoursen van de productie - volledig gaan toeleggen op de ontwikkeling van nieuwe types. Toch ziet Stan Oude Mulders ook daar al verschuivingen optreden. “Ik heb gemerkt dat we daar steeds dichter op de klant komen te zitten en vanuit onze expertise ook betrokken raken bij de engineering.” Met het afstoten van de productie heeft Philips dus in

www.ikt.nl

feite verdere outsourcing mogelijk gemaakt. Het bedrijf put nu uit een bredere expertise omdat Norma óók naar de ontwikkeling van andere klanten kijkt .

Concentratie Bij Thales spelen dezelfde overwegingen: het verder terugtrekken op de kerncompetentie. Ook hier zal de mechanische afdeling verzelfstandigd worden. Onder de vlag van Norma zal de afdeling van een ondersteunende activiteit veranderen in een kernactiviteit. Mechanische productie is immers een van de speerpunten van de strategie van Norma. De nieuwe afdeling zal buiten de poort worden geplaatst. “Het wordt voor die mensen dus niet alleen anders werken maar het betekent ook een fysieke verhuizing naar een andere locatie in Hengelo. Dat laatste is een voorwaarde voor toekomstig succes. Het is essentieel een eigen identiteit op te bouwen. We hebben uiteraard gedurende een aantal jaren een afnamegarantie, maar willen zo snel mogelijk ook nieuw werk zien binnen te halen. Binnen een streng beveiligd terrein als bij Thales is dat veel moeilijker dan als je er buiten opereert. Omdat we daar ook voor de defensie-industrie werken, zal er natuurlijk sprake moeten zijn van een hogere beveiligingsgraad dan bij ons aan de Granaatstraat.” Hét voordeel van werken voor Thales is de toegang tot een compleet nieuwe markt. “We deden tot nu toe niet veel voor de defensie-industrie, maar kunnen nu laten zien dat we zowel qua kwaliteit en projectmanagement als qua beveiliging dit type opdrachten aan kunnen.”

Synergie De drie delen van het nieuwe Norma zullen onafhankelijk blijven draaien. Zowel bij Philips DAP als bij Thales MPM is het management van dusdanige kwaliteit dat het, zij het in een andere setting, zal blijven functioneren . Elk onderdeel zal de eigen broek moeten ophouden. “We zullen uiteraard wel gaan kijken waar we synergievoordelen kunnen behalen, maar van een zwaar bezette holding zal geen sprake zijn. Wel moeten we bijvoorbeeld voorkomen dat de zusterbedrijven bij dezelfde potentiële klant op de stoep gaan staan om een order binnen te halen. Het zijn alle drie fijnmechanische productiebedrijven met een hoge toegevoegde waarde, maar ze zijn alle drie toch ook weer anders.” Zijn eigen plaats binnen de nieuwe organisatie is nog niet 100% zeker, maar hij ziet zichzelf eerder in de holding dan in een van de werkmaatschappijen opereren. “Ik ben geen echte techneut, maar een bedrijfseconoom.” Dat het ‘oude’ Norma door deze overnames een extra impuls zal krijgen, is voor Stan Oude Mulders duidelijk. “We zijn het afgelopen jaar al met ruim 25% gegroeid en verwachten een verdere toename van de omzet.” Dat betekent dat er ook een fysieke uitbreiding nodig is. Aan de Granaatstraat is er nog ruimte voor één extra productiehal. Dat deze los staat van de andere hallen is geen bezwaar, want men werkt immers bij sterk autonoom opererende zelfsturende teams.” Stan is inmiddels wel op zoek naar een goede locatie voor de mensen en machines die hij van Thales overneemt. Plannen voor één groot pand door Norma en het overgenomen bedrijfsonderdeel van Thales zijn er op korte termijn niet. “Het zijn andere bedrijven, die zich het beste onafhankelijk van elkaar kunnen ontwikkelen.” ■

55

Holtense strooiwagens h o u d e n

Nido zorgt voor

E u ro p e s e w e g e n s c h o o n

feest in Holten drijf Schmidt.” Dat laatste is essentieel omdat via de buitenlandse vestigingen en agenten zowel de strooiers van Nido als de in Polen geproduceerde sneeuwschuivers en de Duitse veegmachines worden verkocht. Die combinatie van sneeuwgerelateerde onderhoudsmachines voor wegen leverde het concern een bijzondere order op van de Engelse Rijkswaterstaat. In vier jaar bijna 600 combinaties van een MAN-vrachtwagen, met daarvoor een (Poolse) sneeuwploeg en daarachter een strooier van Nido. De combinaties zullen in Holten worden samengesteld.

56

Dorpskern Nido zat in het centrum van Holten letterlijk midden in een woonwijk met alle problemen van dien. Het was, zacht uitgedrukt, logistiek gezien een onmogelijke situatie en ook de omwonenden waren verre van blij met zo’n luidruchtige buurman die ook nog eens met zware vrachtwagens door hun straten reed. De vorige directeur, Johan Jansen, had al ver voor zijn afscheid in 2000 bij de holding plannen ingediend voor een verhuizing. De gemeente wilde het bedrijf graag kwijt en er was grond beschikbaar op een industrieterrein. Han Leemhuis heeft daarna de klus onder het kritische oog van moederbedrijf Schmidt mogen afmaken. “Het ging uiteraard om geld en de holding heeft lang geaarzeld of het wel wilde investeren in onze grootse plannen.”

Seizoensproductie

Fred Harbers (l) en Han Leemhuis hebben seizoensgebonden productiecapaciteit in de aanbieding.

Op 22 mei a.s. zal met veel spektakel (en met veel gasten uit binnen- en buitenland) de nieuwe vestiging van Nido worden geopend. Het bedrijf verliet weliswaar al vorig jaar juni de oude panden in het centrum van Holten, maar heeft de festiviteiten uitgesteld tot het einde van de rustige periode. En, voegt directeur Han Leemhuis er fijntjes aan toe, het moment dat de klanten hun nieuwe bestellingen gaan plaatsen. Wat ze in Holten gaan bestellen is duidelijk: zoutstrooiers voor het sneeuw- en ijsvrij maken van wegen en sproeimachines voor start- en landingsbanen. In 1949 produceerde dorpssmid Herman Klein Velderman in zijn werkplaats in Holten zijn allereerste sneeuwschuiver voor Rijkswaterstaat. Nu staat er een bedrijf met een totaaloppervlak van 42.000 m², dat per jaar meer dan 2.000 strooiers levert naar bijna alle landen in Europa en heeft het de vleugels uitgeslagen naar Noord-Amerika en het Verre Oosten, tot in China

aan toe. Rijkswaterstaat is nog steeds de grootse klant. Haar directeur, Rinse Nieuwsma, krijgt daarom de eer om namens alle klanten de nieuwe vestiging te openen.

(door Niko Wind)

De reden voor de late officiële opening is duidelijk. Sneeuw en ijs zijn seizoenartikelen van moeder natuur en de bestrijding daarvan is dus ook gebonden aan het winterseizoen. Direct na de winter is de benuttingscapaciteit tot onder de twintig procent gedaald. Na de zomer moet men pootaan spelen om alle orders op tijd de deur uit te krijgen. Han Leemhuis: “We zijn vorig jaar kort voor onze topperiode overgegaan. Een gebouw is dan nooit helemaal af, waardoor er ook tijdens onze piekperiode nog flink wat moest gebeuren. Tegelijkertijd zijn we overgestapt op een ander ERPsysteem, waardoor we weer in lijn kwamen met ons moederbe-

Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen

Door het steeds maar neerzetten van nieuwe hallen binnen een beperkte ruimte was de interne logistiek binnen de oude locatie ingewikkeld, waardoor de productie onnodig duur werd. Technisch directeur Fred Harbers heeft nu de beschikking over 11.000 m² productieruimte, die volledig is toegerust voor efficiënte productie. Direct daaraan gekoppeld is het magazijn, waarin de universele onderdelen voor de eigen vestiging en de sneeuwschuiverfabriek in Polen zijn opgeslagen. “Door onze seizoensgebonden productie staat deze hal de helft van het jaar bijna leeg. We hebben dan amper productie en lenen onze technische mensen uit aan bedrijven in de regio. Aan de andere kant komen de mensen van de loonbedrijven na de maïscampagne bij ons in de productie werken.” Die flexibele inzet van medewerkers werkt in principe goed, maar betekent wel dat er gedurende een half jaar enorm veel productieruimte leeg staat en dus productiecapaciteit onbenut blijft. “Wij zijn daarom naarstig op zoek naar bedrijven die met eenzelfde type product op een ander seizoen zijn aangewezen. We denken hierbij uiteraard in eerste instantie aan de landbouw, maar het kan ook best iets zijn in de sfeer van de recreatie.” Nido biedt gemotiveerde en goedgeschoolde werknemers, een hypermoderne productielijn en een uitgekiend logistiek systeem.

Klantspecifiek Als leek denk je dat alle strooiwagens hetzelfde doen en overal hetzelfde strooizout wordt gebruikt. En dat er daarom best op voorraad kan worden geproduceerd. Niets blijkt echter minder waar. Elk land gebruikt ander zout en stelt andere eisen aan de strooier. Zo wordt in Groot Brittannië en Ierland het zout buiten opgeslagen, waardoor het vervuild, nat en plakkerig is; in Duitsland werkt men met grove

www.ikt.nl

brikken van soms wel een centimeter in doorsnede en in de Alpen gebruikt men zout en grit, soms in een speciale dubbelkamerstrooier. De strooiertypes zijn wel gelijk, de besturing verschilt van land tot land. “Daarnaast is er uiteraard een verschil tussen een vaste combinatie en een strooier die achter een vrachtwagen wordt gemonteerd en speelt het zwaartepunt van de combinatie een belangrijke rol. Een hoge Unimog die zich voortbeweegt op moeilijk begaanbare wegen vraagt om een andere installatie dan een vrachtwagen, die met een vaartje van tachtig over de Nederlandse snelwegen rijdt om preventief te strooien.” Nederland is op het gebied van zoutstrooiers uniek, want nergens anders in de wereld worden fietspaden apart sneeuwvrij gemaakt. De gladheidbestrijding op vliegvelden is weer een totaal ander verhaal. Daar wordt niet gewerkt met zout omdat dit de vliegtuigromp aantast, maar met een soort vloeibaar antivries dat op de baan wordt gesproeid. Nido was bijna 10 jaar geleden de eerste die een sproeier met uitklapbare armen op de markt bracht. Die combinatie had toen een breedte van 32 meter. Nido heeft inmiddels een order binnen voor het vliegveld van Leipzig voor een combinatie met een sproeibreedte van 45 meter!

GPS Het gaat bij gladheidbestrijding al lang niet meer alleen om robuuste machines, die regelmatig hun zout strooien en niet verstopt raken. Bijna de helft van de engineers bij Nido houdt zich bezig met de ontwikkeling van hardware en software voor het besturen en monitoren van de strooiers. Han Leemhuis: “Met de moderne systemen kun je op afstand exact zien waar een strooier zich bevindt en welk strooibeeld hij daar legt. We gaan momenteel nog veel verder. Met autologic kunnen we strooiroutes vantevoren inprogrammeren. De chauffeur hoeft alleen maar de op zijn navigatiesysteem aangegeven route te rijden. De elektronica doet de rest en zorgt ervoor- aangestuurd door GPS - dat de strooibreedte en strooihoeveelheid worden aangepast aan de aard van de weg.” In hun contacten met buitenlandse opdrachtgevers merken beide heren dat men steeds vaker dit systeem in de strooicombinaties ingebouwd wil zien. Het scheelt immers tijd (het omstellen door de chauffeur) en zout (bij het te laat verkleinen van de strooibreedte). Maar ook voor de chauffeur die vaak diep in de nacht de weg op moet, is het prettig dat hij zich over de strooier geen zorgen hoeft te maken.

Service Voor de serviceafdeling is het nog veel meer hollen of stilstaan dan voor de productiemensen. Op de eerste dag dat door sneeuw, ijzel of mistaanslag de strooiers de weg op moeten, staat de telefoon roodgloeiend en trekken de monteurs er massaal op uit om in alle uithoeken van Nederland storingen te verhelpen. Nido heeft daarvoor zelfs mobiele servicestations gebouwd. Het reguliere onderhoud wordt gespreid over het jaar en vindt voornamelijk plaats bij klanten, maar ook in de servicewerkplaatsen in Holten en bij Schiphol. Daar worden in de rustige periode ook cursussen gegeven aan de mensen die in de winter de ultramoderne strooiwagens moeten bedienen of verantwoordelijk zijn voor het monitoren van de activiteiten. ■

57



Bij Bosch word e n m e n s e n



g e s t u u rd d o o r k l e u r k a a r t j e s

Polca voor complexe productie 58

Het onderzoek van Pieffers en de resultaten in de VS tonen aan dat met Polca een productiviteitsverhoging van 20% is te realiseren. De voorraden onderhanden werk worden gehalveerd en de doorlooptijd wordt zelfs met 70% gereduceerd. Polca is in zijn ogen dé methode om complexe materiaalstromen te beheersen, vanaf de grondstoffen tot aan de aankomst van het eindproduct in het magazijn. “Naast de complexiteit moet er sprake zijn van discrete producten, batchgewijze productie, een flow tussen productiecellen en relatief stabiele routings door het bedrijf.” Bosch Scharnieren voldoet volledig aan deze voorwaarden. De productie is een zeer complexe aangelegenheid. De 1.400 orders per jaar met gemiddeld 8 productiestappen per product zorgen voor 22.400 orderbewegingen per jaar op de werkvloer. Als we dat vermenigvuldigen met de gemiddelde seriegrootte van 500 levert dat op jaarbasis ruim 11 miljoen handelingen op, die door twintig productiemedewerkers moeten worden uitgevoerd. Om concurrerend te kunnen, werken moet dus elke verspilling in tijd worden geëlimineerd.

Anders dan Kanban

Twee Polcaambassadeurs: Jacob Pieffers (l) en Godfried Kraanen.

In de toeleverende industrie draait alles om just in time levering en kostenbesparing. Tussenvoorraden zijn daarin een storende factor, vooral voor bedrijven die op order een groot assortiment aan producten leveren. Kanban is een oplossing voor grote series en een kleine variatie. Als het echt complex wordt, moet er wat anders gebeuren. Daarvoor is in de Verenigde Staten Polca ontwikkeld. Aan de overzijde van de oceaan draait het systeem inmiddels bij Rockwell Automation in Wisconsin en bij Olsen Engineering

in Iowa. In Europa werkt directeur Godfried Kraanen van Bosch Scharnieren in Doetinchem met succes met Polca. Dat laatste is vooral het gevolg van de aanwezigheid van Jacob Pieffers bij het Oldenzaalse TCPM. Hij studeerde af aan de RU Groningen op Polca en is daardoor - zeker in Nederland - dé expert op dit gebied.

Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen

“Om in zo’n organisatie te kunnen werken, is een pull-strategie noodzakelijk. Iets dat in steeds meer bedrijven wordt toegepast, die klantspecifiek werken of hun producten deels aanpassen aan de wensen van de klant.” Kanban gaat uit van een pull-strategie, maar werkt niet bij een grote diversiteit aan producten omdat bij Kanban wordt uitgegaan van een standaard tussenvoorraad voor elk product. “Bij een grote productvariëteit kom je zo al snel op een voorraadwaarde van 25% . En dat zijn pure kosten!” Iedereen wil lean produceren, maar bij complexe materiaalstromen kan dat, volgens Pieffers, alleen met toepassing van Polca . De naam is de samentrekking van Paired-cell Overlapping Loops of Cards with Authorization. “Dit geeft exact de kern aan: het gaat om twee aan elkaar toeleverende productiecellen. Er wordt pas een signaal gegeven als de order af is en er is een signaal nodig vanuit de tweede cel, voordat de eerste cel kan starten met een order die voor die tweede cel bedoeld is.” Dat laatste is de kern van het systeem. Een bepaalde productiecel gaat pas produceren als hij weet dat hij het tussenproduct ook kwijt kan aan de volgende cel. Is daar geen ruimte, dan zal hij moeten beginnen met een order, waarvoor wél een vervolgstap mogelijk is. “Je kunt het vergelijken met toeritdosering op de autoweg. Een auto mag alleen maar oprijden als daar ook ruimte voor is.” Met Polca wordt ook tussen de verschillende stations binnen een bedrijf just in time gewerkt. “Het systeem oefent invloed uit op het tijdstip van ordervrijgave, wat files (en dus tussenvoorraden) voorkomt en op de keuze van het type order, waardoor de capaciteit gelijkmatig wordt belast. In de werkcellen liggen dus nooit te veel en nooit te weinig orders!”

Kleur bekennen (door Niko Wind)

In de praktijk bepalen kleurkaartjes de route die een product aflegt. Elk station heeft een eigen kleur en het kleurkaartje (met

www.ikt.nl

deze twee kleuren) koppelt de toeleverende en de afnemende cel aan elkaar. Een order die voorzien is van dit tweekleurige kaartje zal dus deze weg moeten afleggen. De twee cellen worden gezien als ‘loop’ waarover unieke kaartjes lopen. De ontvangende cel kan niet starten met productie voor de opvolgende cel als er geen kaartje beschikbaar is. “Het verschil met Kanban is dat de kaartjes niet productspecifiek zijn en willekeurige orders kunnen worden gekoppeld. Men voert alleen orders uit die aan de kleurcode voldoen.” Die kleurcodes zijn dusdanig essentieel, dat men bij Bosch de cellen ook fysiek een kleur heeft gegeven. Met gekleurde lijnen op de vloer, gekleurde apparatuur en - bij het bestellen van nieuwe werkkleding - ook kleurcodes op de overalls. Polca past de leanprincipes toe in een omgeving waarin in een grote variëteit op order wordt geproduceerd en de klant veel invloed heeft op het productieproces en de doorlooptijd. Jacob Pieffers verkocht tijdens de drukbezochte IKT-bijeenkomst ‘zijn’ systeem met verve: “Het gaat - in tegenstelling tot Kanban - om capaciteitssturing. Het is een simpel visueel systeem, waarbij de verantwoordelijkheid op de werkvloer ligt. Elke verstoring - zoals het uitvallen van een machine - wordt direct gesignaleerd, waardoor een stroom snel kan worden omgeleid. Het resulteert in lage voorraden op de werkvloer en zorgt dus voor een forse kostenreductie.”

Oefenen Directeur Godfried Kraanen van Bosch Scharnieren kwam bij toeval in aanraking met Polca en zag al na enkele maanden de resultaten. “Er is rust op de werkvloer. De mensen hebben een vaste werkplek. Ze bedienen een klein assortiment aan machines waardoor het vakmanschap (en de productiviteit) wordt vergroot. De bedrijfsleiding en de planning hebben veel meer overzicht. De orders zijn eenvoudig te volgen, knelpunten worden direct zichtbaar en er ontstaan veel minder pieken.” Hij is in 2004 gestart met het omarmen van de filosofie van lean-manufacturing met als doel verspillingen te elimineren. Die verspillingen hadden vooral betrekking op overbodige bewegingen, wachten, intern transport, reparatie en afkeur en tussenvoorraden op de werkvloer. “Ik ben een vurig aanhanger van QRM, de stroming die zich richt op het verminderen van tijdverliezen en het verkorten van de integrale doorlooptijd. En omdat tijd geld is, zorgt dat voor pure winst.” Bij Bosch betekent dat een korte responstijd op een aanvraag, een snelle offerte, een korte engineeringtijd en een korte productietijd. “En daar paste Polca perfect in!” Voor het gewennen aan het systeem van kaartjes hebben de twintig productiemedewerkers in een ‘knutselsessie’ uitgebreid kunnen oefenen met het schuiven van kaartjes. “Het was even wennen, maar nu zijn ze erg content met het systeem. Men werkt in kleine units en is er rust op de werkvloer.” Directeur Kraanen heeft wel moeten investeren in machines om de cellen flexibeler te maken. “Maar die investering valt in het niet bij de tijdwinst die we realiseren!”  ■

59

Rotterdamse Monique van de r B u rg

De Bond als cultureel

z o rg t v o o r i e t s m o o i s i n Tw e n t e

hart van Oldenzaal Toen Monique bijna twee jaar geleden op parttimebasis door voorzitter Bram Hulshof vanuit Rotterdam naar Twente werd gehaald, trof ze - zoals ze dat zelf uitdrukt - een organisatorische en beleidsmatige bouwput aan. Het theater was in de jaren daarvoor door een dal gegaan met wisseling van besturen. Daarbij was het gebouw kort daarvoor verkocht aan de gemeente om de schulden te betalen. “Er was op dat moment één parttime vaste kracht die, samen met een interim-manager en de vrijwilligers, haar best deed om het theater voort te zetten. Een goede database met gegevens over bezoekers en artiesten ontbrak. Een archief was er nauwelijks, het kassasysteem was verouderd en het ontbrak volledig aan marketingtools.” Monique combineerde in die beginfase haar werk bij De Bond met haar eigen Rotterdamse communicatieadviesbureau. “Dat betekende twee dagen per week ‘cultureel bouwen’ en drie dagen communicatietraining geven aan onder anderen Rotterdamse politieagenten.”

60

Subsidie Haar eerste actie was het opstellen van een businessplan. Het overtuigen van de gemeenteraad was de volgende exercitie. Gewapend met het businessplan en samen met Bram Hulshof ging zij op bezoek bij alle fracties en zijn de raadsleden binnengehaald om hen te laten zien hoe mooi het theater was. Toen de gemeenteraad in oktober 2007 groen licht gaf, kon ze - met drie jaar financiële zekerheid voor de boeg - écht (en fulltime) gaan bouwen en het organisatorische plaatje in gaan vullen. Met dat laatste is ze hard op weg. Voor de zomer moet de organisatie compleet zijn en zal ze als enige fulltimer samen met vijf parttime krachten - en uiteraard met al die vrijwilligers - een uniek theater runnen. Samen met de theaters in Nijverdal en Goor heeft ze een nieuw kassasysteem aangeschaft. De verschillende taken zijn goed afgebakend en het grootste deel van het personeel is aangenomen. De horeca is in eigen beheer genomen door daarvoor een nieuwe stichting in het leven te roepen en een manager in dienst te nemen. Over de uitvoering van de financiële en technische werkzaamheden worden momenteel plannen gemaakt.

Vertrouwen

De Bond wil kwaliteit, warmte, sfeer en gezelligheid bieden.

IKT-Oldenzaal houdt de laatste jaren de eindejaarsbijeenkomst in het Stadstheater De Bond. Begin maart van dit jaar mocht directeur Monique van der Burg tijdens een lunchbijeenkomst vertellen hoe zij bezig is om dit knusse theater de functie te geven van het culturele hart van Noord-Oost Twente en hoe zij na een roerige periode het theater weer op de rails heeft gekregen. Veel van haar toehoorders waren goede bekenden, want de indrukwek-

kende lijst van sponsors telt meer dan 130 grote en kleine Oldenzaalse ondernemingen. De verankering in de gemeenschap komt misschien nog sterker tot uiting in de groep van tachtig vrijwilligers die zich inzetten voor ‘hun’ theater.

Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen

Een van de belangrijkste zaken in deze eerste fase blijft echter het terugwinnen van het vertrouwen onder de bevolking en daarmee het creëren van een bezoekersstroom naar haar theater. Veel geld voor reclame is er niet, waardoor ze het moet hebben van mondtot-mond reclame, stukjes in de huis-aan-huisbladen en het verspreiden van brochures. “Die liggen momenteel tot in Bad Bentheim aan toe, want voor de Nederlanders die daar wonen is Oldenzaal toch de dichtstbijzijnde grote plaats.” Uiteraard wordt het internet als wapen ingezet om geïnteresseerden te informeren. Er staat een nieuwe website in de steigers en het bestand aan e-mailadressen is inmiddels zo gegroeid dat De Bond de komende seizoenen veel meer op digitale wijze het aanbod kan gaan promoten.

Duizendpoot (door Niko Wind)

Monique van der Burg heeft zich in de bijna twee jaar dat ze betrokken is bij De Bond ontwikkeld tot een ondernemende duizendpoot:

www.ikt.nl

personeelsmanager, beheerder, artistiek leider, marketingmanager en coördinator. Haar verleden bij onder meer enkele theaters in Rotterdam, het Nederlands fotomuseum en de Rotterdamse equivalent van de Uitmarkt heeft haar uiteraard wat culturele bagage meegegeven. Bij de Bond moet ze zorgen voor de programmering en het contracteren van groepen en artiesten. “Zo’n eerste jaar moet je volledig afgaan op je gevoel, omdat je nog te weinig idee hebt van de voorkeuren en smaak van het publiek. Herman Finkers loopt natuurlijk altijd, maar met veel andere artiesten is het gokken.” Daarnaast is het Stadstheater De Bond nog te onbekend bij impresario’s en anderen binnen de Nederlandse wereld van de podiumkunsten. Ze moet zich in de praktijk bewijzen door bijvoorbeeld try-outs van grote cabaretiers naar Oldenzaal te halen. Een mooie opsteker was de opmerking van Herman van Veen, die het theater roemde om zijn warme sfeer. En dat kunnen alle bezoekers beamen. Geen kil beton en geen multifunctionaliteit zoals bij al die kulturhusen die overal verrijzen, maar een echt theater met een uitnodigende balie, een gezellige lounge (met daarin steeds wisselende tentoonstellingen) en een ouderwets gezellige zaal met 300 fraaie rode stoeltjes. “We zijn ook het enige theater met overdekte fietsenrekken voor de deur!” Ook voor het filmhuis Oldenzaal is De Bond de vaste stek. Daar worden om de week twee films vertoond. Het ontbreken van meerdere ‘bewoners’ maakt de exploitatie uiteraard wél moeilijker omdat de Bond moet rondkomen met de inkomsten uit verhuringen, de educatieve activiteiten en de horeca.“Zonder de gemeentelijke subsidie en de bijdragen van de meer dan 120 sponsors zou dat nooit kunnen!”

Vrijwilligers Een tweede voorwaarde voor succes is de inzet van de vrijwilligers. “We hebben een groep die bij toerbeurt zorgt voor de kaartcontrole, de organisatie in de zaal en het begeleiden van de artiesten; er is een PR-groep die zo veel mogelijk publiciteit probeert te creëren en brochures neerlegt op belangrijke plaatsen. Ook het dagelijks onderhoud wordt verzorgd door een groep vrijwilligers. Elke dinsdagmorgen komen vier gepensioneerde mannen de kleine reparaties verrichten die in de week daarvoor zijn geconstateerd. Voor ingrijpende aanpassingen moeten uiteraard externe bedrijven worden ingehuurd. Hét probleem van de zaal (een juiste luchtbehandeling) wordt binnenkort op kosten van de gemeente (de huisbaas) aangepakt.

Schouwburg Niet alleen door de grootte van de zaal, maar ook door de minieme vaste staf is het Stadstheater De Bond niet te vergelijken met de schouwburgen in Enschede en Hengelo. Toch ziet Monique een mogelijke samenwerking. “Wij hebben een geweldig mooie kleine zaal met 300 stoelen, die prima aanvullend kan zijn op het nieuwe muziekkwartier in Enschede. Als zij producties bij ons zouden willen tonen, zullen we die met open armen ontvangen.” ■

61

Scope Nieuwe deelnemers

Nieuwsrubriek over Twentse zaken en mensen.

IKT-Almelo

Wanneer u deelnemer bent van IKT kan uw nieuws onder Scope worden opgenomen. Persberichten bij voorkeur per e-mail aan te leveren.

Woertman Natuursteen B.V. Nobelstraat 2 7651 DC Tubbergen Contactpersoon: dhr. ing. B.J. ter Horst

IKT-Hengelo Webton Internetdesign Slauerhoffstraat 25 7552 ZW Hengelo Contactpersoon: dhr. drs. T. Heerze

IKT-Oldenzaal Events in Twente Weerinkstraat 27 7591 VP Denekamp Contactpersoon: dhr. ing. J.J.B. Ottink

63

Ons adres: IKT/Twentevisie T.a.v. Saskia Rikhof-Slot Postbus 5501 7500 GM ENSCHEDE

Tel. 053 – 48 49 980 Fax. 053 - 48 49 985 E-mail [email protected]

Op 13 februari jl. heeft de officiële opening plaatsgevonden van een aardgasvulstation bij het compleet nieuwe servicetankstation aan de Rondweg naast Ikea te Hengelo. CNG Net/dutCH4, lid van Aardgas Mobiel, streeft naar 50 aardgasvulstations aan het eind van 2008, strategisch verspreid over het land en rond de grote steden. Op 1 januari jl. hebben de bekende groene lichtreclames op de gebouwen van KroeseWevers accountants en belastingadviseurs plaats gemaakt voor een nieuwe belettering, uitgevoerd in een frisse huisstijl, die terugkomt in alle elementen waarmee de organisatie zich presenteert. Daarmee markeert KroeseWevers een belangrijke fase in haar ontwikkeling. Subvention BV, een onafhankelijk subsidieadviesbureau met vestigingen in Enschede, Ommen en Gouda heeft ter ere van zijn 10-jarig jubileum in juli 2008 het Subvention Jubileum Fonds opgericht. Het doel van het fonds is een éénmalige bijdrage van € 3.500, - te verstrekken aan een project met maatschappelijke waarden. Kijk voor meer informatie op www.subvention.nl

Innobrands heeft onder de naam Trizz geurabsorberende onderbroeken op de markt gebracht. De urinegeur wordt geabsorbeerd door fijngeweven vezels met actieve koofstof, die ook worden toegepast in gasmaskers. Als dank voor de steun van de Kamer van Koophandel bij de ontwikkeling van Trizz overhandigde directeur Richard Wemeling symbolisch het eerste exemplaar aan KvKdirecteur Wilma van Ingen. 

Antwoordservice Telecount uit Oldenzaal heeft het klantenbestand van collega antwoordservice Ahret uit Assen overgenomen. Telecount voorziet bedrijven en instellingen van optimale telefonische bereikbaarheid en beantwoordt inkomende telefoongesprekken als ‘telefoniste op afstand’. De overname past in de langetermijnstrategie van Telecount om, naast autonome groei, door overnames zijn marktpositie te verstevigen. VerzuimReductie B.V., een jonge Twentse onderneming, gevestigd in Hengelo, is genomineerd voor Arbo-dienst van het jaar 2008. Over enkele weken zal een vakjury bekend maken wie van de vijf genomineerden de titel ‘Arbo-dienst van het jaar 2008’ zal mogen voeren.

SWB in Hengelo en SWIMT (Stichting Werken in Midden Twente) zijn sinds 1 januari samengegaan in een Sociaal Werk-leer-Bedrijf met de naam Fitis, dat zich, onder leiding van Marcel Krumm, ten doel stelt mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt een baan te bezorgen bij vooral normale bedrijven en instellingen. Voor de meer traditionele activiteiten (zoals groen, bouw en schoonmaak) blijft de naam SWB gehandhaafd. ■

www.ikt.nl

Twente Agenda 2008

64

Datum

Aanvang

Onderwerp

25 mrt. 26 mrt. 31 mrt. 31 mrt. 02 apr. 07 apr. 16 apr. 19 apr. 22 apr. 22 apr. 07 mei 19 mei 29 mei 03 juni 03 juni 04 juni 05 juni 09 juni 11 juni 12 juni 17 juni 23 juni 24 juni 25 juni 04 sept. 10 sept. 11 sept. 15 sept. 17 sept. 18 sept. 22 sept. 24 sept. 02 okt. 06 okt. 07 okt. 14 okt. 06 nov. 08 nov. 13 nov. 14 nov. 17 nov. 19 nov. 24 nov. 26 nov. 04 dec. 08 dec. 10 dec. 16 dec.

16.00 uur 12.00 uur 12.00 uur 16.30 uur 11.00 uur 16.00 uur 15.30 uur 09.30 uur 11.30 uur 16.00 uur 07.00 uur 16.00 uur 16.00 uur 16.00 uur 16.00 uur 12.00 uur 16.30 uur 16.00 uur 12.00 uur 16.30 uur 16.30 uur 16.00 uur 17.00 uur 16.00 uur 17.00 uur 16.00 uur 16.00 uur 16.00 uur 16.30 uur 16.30 uur 16.00 uur 17.00 uur 15.30 uur 16.00 uur 16.30 uur 16.00 uur 18.00 uur 09.30 uur 16.00 uur 12.00 uur 16.00 uur 12.00 uur 16.00 uur 12.00 uur 17.00 uur 17.00 uur 17.00 uur 17.00 uur

Jaarvergadering IKT-Almelo IKT Lunchbijeenkomst/Jaarvergadering IKT-Haaksbergen IKT VIT-bijeenkomst over de A1 VIT/Oost NV Thema-bijeenkomst netwerken: Hoe Lobbyt Twente in Den Haag VNO-NCW Twente Lunchbijeenkomst/Jaarvergadering IKT-Enschede IKT Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie IKT Bedrijfsbezoek/Jaarvergadering IKT-West Twente IKT Klootschiettoernooi IKT-Haaksbergen IKT Lunchbijeenkomst/Jaarvergadering IKT-Hengelo IKT Jaarvergadering TIB-advies TIB-advies Ontbijtbijeenkomst IKT-Almelo IKT Jaarvergadering IKT-Oldenzaal IKT Bijeenkomst IKT-Productie, Logistiek & Techniek IKT Bijeenkomst IKT-Ondernemen & Communicatie IKT Bedrijfsbezoek Heutink VNO-NCW Twente Lunchbijeenkomst/Jaarvergadering IKT-Berkelland IKT Bedrijfsbezoek IKT-Haaksbergen IKT Bijeenkomst IKT-Financiën & Economie IKT Lunchbijeenkomst IKT-West Twente IKT Bedrijfsbezoek IKT-Enschede IKT Bedrijfsbezoek IKT-Hengelo IKT Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie IKT Informele bijeenkomst IKT-Oldenzaal IKT Bedrijfsbezoek IKT-Almelo IKT Informele bijeenkomst IKT-Enschede IKT Bedrijfsbezoek IKT-Almelo IKT Bijeenkomst IKT-Productie, Logistiek & Techniek IKT Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie IKT Bedrijfsbezoek IKT-Berkelland IKT Bedrijfsbezoek IKT-West-Twente IKT Bijeenkomst IKT-Financiën & Economie IKT Avondbijeenkomst IKT-Haaksbergen IKT Jaarvergadering IKT IKT Bedrijfsbezoek IKT-Oldenzaal IKT Bedrijfsbezoek IKT-Hengelo IKT Bijeenkomst IKT-Ondernemen & Communicatie IKT Twente Concert IKT Interregionaal Klootschiet Toernooi IKT Bijeenkomst IKT-Productie, Logistiek & Techniek IKT Lunchbijeenkomst IKT-Haaksbergen IKT Bijeenkomst IKT-Financiën & Economie IKT Lunchbijeenkomst IKT-Berkelland IKT Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie IKT Lunchbijeenkomst IKT-West-Twente IKT Eindejaarsbijeenkomst IKT-Enschede IKT Eindejaarsbijeenkomst IKT-Oldenzaal IKT Eindejaarsbijeenkomst IKT-Almelo IKT Eindejaarsbijeenkomst IKT-Hengelo IKT

Organisatie

Voor nadere informatie: IKT TIB-advies

tel. 053 - 484 99 80 tel. 053 - 484 98 40

VNO-NCW Twente VIT/Oost NV

Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen

tel. 055 - 522 26 06 tel. 053 - 484 96 49