10 Aandachtspunten voor een geslaagde overname
Deze 10 aandachtspunten focussen u als bedrijfsleider op die elementen binnen uw bedrijfsvoering die er kunnen voor zorgen dat uw geplande bedrijfsoverdracht succesvol verloopt.
Intro Hoe een overname succesvol laten verlopen ? Eén van de belangrijkste KMO uitdagingen in de komende jaren zal zijn hoe men de continuïteit van heel wat bedrijven kan garanderen. In een artikel van De Tijd van 25/11/2010 stond dat 25% van de bedrijfsleiders de kans groot achten dat ze hun bedrijf binnen de 5 jaar overlaten (dit zijn er dus ongeveer 25.000/jaar). In 28% van de gevallen heeft dit te maken met een gebrek aan opvolging (voornamelijk binnen de familie). In 35% van de gevallen zijn de KMO’s op zoek naar schaalvergroting.
Een recentere studie van UNIZO van eind 2011, wees uit dat 200.000 ondernemers de komende jaren met pensioen zullen gaan. Het grootste probleem daarbij is dat 36% van de ondernemers geen zicht hebben op een mogelijke overnemer. Kortom de kans is reëel dat het aanbod aan bedrijven groter zal zijn dan de vraag.
Naast het feit dat het aantal opvolgingen al een uitdagende problematiek is, wordt de toekomstige overlater ook nog geconfronteerd met heel wat vragen op het moment dat hij/zij eraan denkt om zijn zaak over te laten. Vragen zoals : wanneer moet ik beginnen te denken aan opvolging ? Hoe ga ik dat concreet aanpakken ? Hoe lang duurt zo’n overnametraject ? Aan wie zou ik best mijn zaak overlaten ? Wat is mijn zaak waard ? Door wie laat ik me best begeleiden ? Wat gaat me die begeleiding kosten ?.....Deze vragen zijn niet makkelijk om alleen op te lossen. Wetende dat we in de komende jaren met een toevloed aan KMO overdrachten zullen geconfronteerd worden en het voor een KMO bedrijfsleider geen sinecure is om na te denken
hoe het met zijn bedrijf verder moet de dag dat hij/zij wenst te verkopen, wat doet u dan het beste als overlater ? 1. begin TIJDIG begin na te denken over de continuïteit van uw onderneming 2. werk een STAPPENPLAN uit 3. laat u BEGELEIDEN door één of meerdere vertrouwenspersonen/ervaringsdeskundigen
Begin er tijdig aan
Begin tijdig na te denken over de continuïteit van uw onderneming . 3-5 jaar vooraleer u de fakkel wenst door te geven, begint u zich best voor te bereiden (eerste stap : preovernametraject) : -
wat zijn mijn motieven en verwachtingen mbt de overdracht ? (u hebt best duidelijke doelstellingen voor uzelf en uw familie en deze vertrekken best vanuit een positieve insteek)
-
neem operationele of strategische beslissingen voor uw bedrijf met telkens de overdracht in uw achterhoofd
-
denk na over uw leven na de overdracht
Het bespreekbaar maken van de opvolging met de belanghebbende partijen is zeer belangrijk in het overnametraject. Maak dat iedere partij expliciet stelt hoe hij/ zij de toekomst van de onderneming ziet. Doe dit met de nodige empathie.
De eigenlijke overdracht en vooral de onderhandelingen zullen veel vlotter verlopen wanneer de motieven en verwachtingen van de belanghebbende partijen duidelijke zijn. Neem dus te tijd om erover na te denken en zet ze op papier . Door hiermee tijdig te starten bent u veel beter emotioneel voorbereid om het proces van de overname aan te gaan.
Waarom is het tijdig starten van een overnameproces zo moeilijk ? Omdat dikwijls de bedrijfsleider met weerstanden zit : -
soort narcisme : “zonder mij zal het niet gaan…”
-
verlies van identiteit en status
-
confrontatie met ouder worden en eigen sterfelijkheid (leven=werken; pensioen=dood)
-
loyaliteit tegenover medewerkers
-
rouwproces om onderneming (= kind) af te staan
-
versnippering van het familievermogen
-
het zwarte gat
PRE-OVERNAME
1
3 – 5 jaar
OVERNAME
2
1 - … jaar
POST-OVERNAME
3
… - 3 jaar
De tweede stap (het overnametraject zelf) situeert zich tussen 1 à 3 jaar voor de reële overdracht. Wat zijn de belangrijkste stappen : 1. maak een continuïteitsplan op 2. maak uw onderneming verkoopsklaar en laat uw onderneming waarderen 3. zoek naar een geschikte opvolger/overnemer 4. onderhandelen 5. afsluiten overnameovereenkomst De 3de fase (het post-overnametraject) is deze na het afsluiten van de overnameovereenkomst. In de meeste gevallen wordt er na het afsluiten van de deal een overdrachtsperiode geregeld waarbij de overlater zijn kennis en kunde ten dienste stelt van de overnemer. Aangezien er aan een overname ook een financiële consequensie gekoppeld is voor de overlater, verdient dit aspect ook de nodige aandacht te krijgen (eventueel samen met notaris, bankier, financial planner). Kortom, een intensief overdrachtproces neemt gemakkelijk van begin tot einde tussen de 1 à 3 jaar in beslag, wanneer u rekening houdt met een grondige voorbereiding en een overdrachtsperiode na het sluiten van de deal.
Werk een stappenplan uit
Continuïteitsplan Verkoopsklaar maken Waardering
Om een goede deal af te sluiten is het uitermate belangrijk om een zeer goede voorbereiding uit te werken en een procesmatige aanpak te hebben. Aangezien fase 2 de meest complexe en intensieve fase is bij een overdracht gaan we hier nu dieper op in. Zoals reeds hiervoor besproken, wordt er best 1 tot 3 jaar voor de reële overdracht met het traject gestart. Maak eerst een continuïteitsplan op zowel voor uw privéleven als uw professioneel leven. Privé : Wat zijn uw plannen na de overdracht ? Is uw familie betrokken bij uw overdracht plannen ?... Professioneel : is er een stappenplan voor de overdracht ? Zijn er duidelijke procedures in de onderneming? Is het duidelijk wie wat doet ? Is de kennis van de bedrijfsleider voldoende verspreid onder de personeelsleden ? Zijn al de vergunningen nog in orde ?.... Bedrijven zijn dikwijls moeilijk te verkopen vanwege hun complexe structuur (bedrijfsactiviteit opgesplitst in verschillende ondernemingen, onroerend goed in de onderneming) of omdat er zaken inzitten die niet rechtstreeks te maken hebben met de reële bedrijfsactiviteit. Het is van belang om de reële rendabiliteit van de onderneming op een correcte en transparante manier te tonen. Maw uw bedrijf verkoopsklaar maken is van essentieel belang. Eens er een klare kijk is op de cijfers, kan er een waardering gemaakt worden van de onderneming.
Aandachtspunten rond waardering:
De resultaten van de verschillende waarderingsmethodes moeten steeds geïnterpreteerd worden in functie van de aard van de activiteit, structuur van de onderneming, de verhoudingen, etc. Vertrek bij waardebepaling nooit van standaard multiplicators ( x keer omzet, bruto marge, netto resultaat, ebitda) want twee bedrijven zijn niet altijd vergelijkbaar! Bekijk waardering zowel vanuit de bril van de verkoper als de bril van de koper. Is een transactie financierbaar? Er moet een match tussen twee partijen mogelijk zijn om tot een transactie te komen. Waardebepaling is geen start in het overnameproces, maar een tussenstap die pas kan gebeuren na duidelijke analyse en interpretatie van de ondernemingsactiviteiten.
Wenst u het meeste waarde te creëren in uw onderneming dan begint u best hiermee 3 jaar vooraleer u uw onderneming wenst over te laten.
Laat u begeleiden
Core business Vertrouwen Financiële, fiscale en juridische expertise
Menselijke dimensie Coördineren
Gezien een bedrijf overlaten in de meeste gevallen voor een bedrijfsleider geen dagdagelijkse activiteit is en het overnametraject best op een procesmatige manier wordt aangepakt, is het raadzaam een partij onder de arm te nemen die dergelijke transacties als core business aanzien. Het is ook zeer belangrijk dat de partij die u uitkiest uw vertrouwen geniet. Vertrouwen is een belangrijke basis voor het welslagen van de overname. Hier speelt niet alleen het vertrouwen dat deze partij uitstaalt naar zijn opdrachtgever maar ook naar de potentiële overnemers. Gezien de materie die behandeld wordt hebben overnamebegeleiders technische expertise op financieel, juridisch en fiscaal vlak. Maar dit volstaat niet om een “deal” af te sluiten. Oog hebben voor de menselijke dimensie tijdens het traject is cruciaal in het welslagen van de overname. Inzichten hebben in onderhandelingstechnieken, interpersoonlijke communicatie, veranderingstrajecten en human resources zijn belangrijke troeven. Zoekt u daarnaast ook nog naar een partij die tijdens het overnametraject onafhankelijk is en de volledige coördinatie van de overname op zich neemt ? Dit is evenzeer de geknipte rol van een overnamebegeleider. Tenslotte is het interessant, indien u niet onmiddellijk een overlater kent, om een partij te kiezen die een uitgebreid netwerk van potentiële investeerders heeft.
10 aandachtspunten Bedrijfsstructuur
Zwaktes/bedreigingen
Rentabiliteit
Vergunningen
Balans
Going concern
Bedrijfsgebouwen
Aandelen
Team
Emotioneel voorbereiden
Hoe bereidt u best de verkoop van uw onderneming voor in 10 aandachtspunten ?
1. Streef naar een transparante en eenvoudige structuur - keep it simple ! - wat was de trigger om aparte vennootschappen te creëren ? - éénzelfde activiteit = waarom niet fuseren ? - verschillende activiteiten = alle aspecten van bedrijfsvoering duidelijk scheiden 2. Toon uw rentabiliteit - correcte en betrouwbare resultaten zijn een must - focus op positieve cash flow - stabiele of stijgende resultaten van 3 laatste jaren zijn key - aantonen van positieve prognoses zijn ook essentieel (opmaken budgetten) - indien onderneming in neerwaartse spiraal zit, wachten met verkoop, indien mogelijk - intercompany transacties moeten marktconform zijn - “alternatieve” inkomsten en kosten moeten vermeden worden 3. Maak uw balans schoon - activa die niets met de bedrijfsvoering te maken hebben eruit halen - waardering van stock moet marktconform zijn - leg voorzieningen aan voor oninbare vorderingen, claims…
- aandacht voor overtollige liquiditeiten - optimaliseer het werkkapitaal 4. Heb aandacht voor de bedrijfsgebouwen - soms nuttig om bedrijfsgebouwen te scheiden van exploitatie - vermijd constructies waarbij privé-gebouwen en ondernemingsgebouwen met mekaar verstrengeld zijn - raadzaam om geldig OVAM-bodemattest in bezit te hebben 5. Vermijd een one man show - geef voldoende verantwoordelijkheden en bevoegdheden aan medewerkers - zorg voor voldoende kennisoverdracht - omring u met een team van bekwame medewerkers - maak uzelf misbaar 6. Heb oog voor zwaktes en mogelijke bedreigingen - is er voldoende spreiding van klanten/leveranciers ? - is de activiteit van uw onderneming cyclisch ? - zijn er juridische, fiscale, financiële risico’s of claims ? - hoe is het gesteld met uw concurrentiepositie ? - zijn er belangrijke nieuwe tendensen op uw markt ? -… 7. Kijk uw vergunningen na -zorg ervoor dat uw vergunningen nog lang genoeg geldig zijn 8. Blijf handelen in going concern - blijf uw concentreren op uw eigen business met de nodige motivatie - blijf verder investeren in uw zaak 9. Zie na of u vrij kan verkopen - wees er zeker van dat alle aandelen vrij verhandelbaar zijn - zijn alle aandeelhouders akkoord met de verkoop 10.
Bereid u emotioneel voor op de verkoop (gebaseerd op “De 10 geboden” van Bruno Vervisch)
Overnamescreening In 5 stappen
Met 5 voordelen
1. Analyse
1. Gemakkelijkere verkoop
2. Waardebepaling
2. Hogere overnameprijs
3. Overdrachtsscenario
3. Beter voorbereid
4. Actieplan
4. Stand-alone dienst
5. Stappenplan
5. Gesubsidieerd
Wat kan Sequensis voor u betekenen in dit belangrijke traject ? Sequences begeleidt u tijdens het volledige overnametraject. Een diepgaande voorbereiding in de pre-overnamefase, een procesmatige aanpak tijdens het overnametraject en tenslotte een adequate opvolging tijdens de overdracht, zijn uw garanties voor een succesvolle continuïteit van uw bedrijf. Als eerste stap in het traject, raden wij u een overnamescreening aan. Een stand-alone dienstverlening in 5 stappen en die u eveneens 5 voordelen biedt. Deze screening mondt uit in :
1) een sterkte/zwakte (SWOT) analyse mbt de verkoop van de onderneming 2) een waardebepaling van de onderneming na grondige analyse 3) een advies over het te kiezen overdrachtsscenario 4) een concreet actieplan om de onderneming verkoopsklaar te maken 5) een stappenplan mbt de overname zelf. Een rapport wordt u overhandigd met de 5 onderdelen van de screening.
Dit 5-stappenplan biedt aan de overlater 5 voordelen :
1. De verkoop van uw onderneming wordt makkelijker
Enerzijds worden door een overnamescreening de troeven van uw onderneming extra in de verf gezet. Anderzijds, en nog belangrijker, worden alle aspecten die de verkoop kunnen bemoeilijken in kaart gebracht en wordt er een actieplan opgesteld. Eens de acties zijn geïmplementeerd, is de onderneming verkoopsklaar en dus makkelijker over te laten. De komende jaren zullen 20.000 tot 25.000 KMO’s per jaar worden geconfronteerd met de problematiek van overdracht; het is dus van cruciaal belang om uw onderneming in optimale omstandigheden op de overnamemarkt te brengen. 2. De kans op een hogere overnameprijs is reëel Door mogelijk belemmerende factoren voor de verkoop pro-actief op te lossen, wordt de onderneming aantrekkelijker op de overnamemarkt. Hierdoor kan een betere overnameprijs overeengekomen worden. Het is uiterst belangrijk dat uw onderneming op het juiste moment en in optimale omstandigheden op de markt wordt gebracht. 3. U bent beter voorbereid op het overnametraject Door de sterkte/zwakte-analyse, de waardebepaling, het actieplan en het overnamestappenplan bent u zeer goed voorbereid om het overnametraject te starten. Een bedrijf overlaten is vaak een vrij emotioneel proces. Door deze overname goed voor te bereiden, wordt alles geobjectiveerd, wat het hele traject ten goede komt. 4. U verbindt zich enkel tot een overnamescreening Meteen uw handtekening zetten onder een overeenkomst voor overnamebegeleiding kan voor u een brug te ver zijn. Daarom biedt een overnamescreening u de ideale gelegenheid om u enkel te verbinden tot één stap in het overnametraject. Tegelijk biedt ze u de kans om u terdege voor te bereiden op de overname. De screening maakt uw bedrijf beter verkoopsklaar en de kans is reëel dat u een betere overnameprijs bekomt. 5. U kan subsidies verkrijgen voor een professionele ondersteuning Indien u zich laat begeleiden door een gecertifieerde partner, kan u tot 25.000€ subsidies per jaar ontvangen. Binnen de KMO-portefeuille kan u vanaf een factuurbedrag van 7.500€ voor de begeleiding subsidies verkrijgen. De subsidie is telkens 50%. Een extra reden als bedrijfsleider om tijdig aan de continuïteit van uw onderneming te denken en u professioneel te laten begeleiden.
U kiest à la carte
U handelt met kennis van zaken
U kan rekenen op onze expertise
U hebt een partner van vertrouwen
Tijdens een volledig begeleidingstraject bestaat onze diensten uit volgende stappen : PRE-OVERNAMETRAJECT -
overname screening in 5 stappen (wordt gesubsidieerd tot 25.000€/jaar)
OVERNAMETRAJECT -
opmaken beknopt en uitgebreid informatiememorandum
-
zoeken kandidaat overnemers
-
informatie uitwisselen en selectie van kandidaat overnemers
-
bedrijfsbezoeken en vergaderingen tussen beide partijen organiseren
-
financiële, legale, fiscale ondersteuning tijdens onderhandelingen
-
begeleiden opmaak overnameovereenkomst
POST-OVERNAMETRAJECT - checklist met tips & tricks tijdens overdracht -
opvolgend van de “to do’s” verbonden aan de overname
Begin er tijdig aan
Werk een stappenplan uit Laat u begeleiden
Conclusie Tot slot hou volgende 3 stappen in uw achterhoofd 1. Begin TIJDIG na te denken over de continuïteit van uw onderneming 2. Werk een STAPPENPLAN uit 3. Laat u BEGELEIDEN Door dit op deze manier aan te pakken hebt u enkel maar voordelen als bedrijfsleider
u denkt tijdig aan de toekomst van uw onderneming
u bent beter voorbereid
u hebt een duidelijk doel
u staat er niet alleen voor
u zal een beter eindresultaat behalen (uw kansen om de continuïteit van uw onderneming te verzekeren zullen toenemen, de kansen om een bekwame opvolger te vinden zullen evenzeer toenemen,u vergroot uw kansen op een betere deal … ).
Marc Van Damme
Eddy Marginet
[email protected]
[email protected]
+32 (0)475 43 72 51
+32 (0)475 96 09 02
Kalkoven 50a | 1730 Asse | +32 (0)2 396 11 69 | www.sequensis.be
www.sequensis.be
