Een miskraam Informatie voor patiënten
F0105-3415 oktober 2015 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070 357 44 44 MCH Westeinde, Lijnbaan 32, Postbus 432, 2501 CK Den Haag 070 330 20 00
Inleiding Uw gynaecoloog heeft u verteld dat u een miskraam heeft. Een miskraam is een verdrietige gebeurtenis die meestal veel vragen en emoties oproept. In deze folder leest u wat een miskraam is, hoe deze verloopt en het herstel na een miskraam.
Wat is een miskraam Een miskraam is het eindigen van een vroege zwangerschap. Een miskraam wordt ook wel een spontane abortus genoemd. Bij een zeer vroege miskraam is al vroeg in de zwangerschap de groei gestopt en is er geen embryo ontwikkeld. Bij een iets latere miskraam (ook wel missed abortion genoemd) is er een embryo zichtbaar op een inwendige echo. Het embryo heeft echter geen hartslag en is meestal klein voor de duur van de zwangerschap. De oorzaak van een miskraam is bijna altijd een afwijking in de chromosomen. Deze afwijking is toevallig ontstaan bij de bevruchting van de eicel. Dit leidt tot een stoornis in de aanleg van de zwangerschap waardoor de zwangerschap niet verder kan groeien en wordt afgestoten. In Nederland krijgen jaarlijks 20.000 vrouwen een miskraam. Bij tenminste één op de tien zwangerschappen treedt een miskraam op. De kans op een miskraam neemt toe met de leeftijd. Voor vrouwen beneden de vijfendertig jaar is de kans ongeveer 1 op 10. Tussen de vijfendertig en veertig jaar is de kans 1 op de 5 tot 6, tussen de veertig en vijfenveertig jaar 1 op 3, boven de vijfenveertig jaar 1 op 2. Als u al één keer een miskraam heeft gehad betekent dit meestal geen verhoogde kans op een miskraam bij een volgende zwangerschap. Bij een aantal miskramen achter elkaar is de kans op een miskraam wel hoger. Verschijnselen Soms merkt een vrouw niet dat zij een miskraam heeft, of soms is er alleen een beetje (bruin) bloedverlies of geringe buikpijn. Zwangerschapsverschijnselen zoals gespannen borsten en ochtendmisselijkheid nemen soms af vlak voor een miskraam. Wanneer het zwangerschapsweefsel wordt afgestoten door samentrekkingen van de baarmoeder krijgt u krampende pijn en helderrood Een miskraam • F0105-3415 • oktober 2015
2
bloedverlies. Tijdens een miskraam nemen de pijn en het bloedverlies geleidelijk toe. Na de miskraam neemt de pijn en bloedverlies weer af.
Onderzoek Er wordt een echo gemaakt van de baarmoederholte. De echo kan via de vagina of via de buik worden gemaakt. Bij veel bloedverlies wordt uw bloed gecontroleerd op bloedarmoede. Soms wordt ook de bloedgroep en rhesusfactor onderzocht. Na meerdere miskramen wordt het bloed van u en uw partner mogelijk onderzocht op een chromosoomafwijking, de stolling van het bloed of afweerstoffen in het bloed (antilichamen). Een eerste miskraam is geen reden voor dit bloedonderzoek.
Als een miskraam is vastgesteld U kunt zelf niets doen om te voorkomen dat de miskraam optreedt. Er is dan ook geen behandeling mogelijk. U kunt kiezen tussen de miskraam op natuurlijke wijze laten gebeuren, het nemen van medicijnen en/of het laten weghalen van het zwangerschapsweefsel door middel van een curettage. Hieronder worden deze mogelijkheden toegelicht. De arts overlegt met u wat in uw situatie het beste is. Afwachten De miskraam op ‘natuurlijke’ wijze laten komen wordt ‘afwachtend beleid’ genoemd. Meestal komt een miskraam na het eerste bloedverlies binnen een aantal dagen op gang; soms duurt dit langer, zelfs tot een paar weken. Zolang er zwangerschapsweefsel in de baarmoeder is, kunt u zwangerschapsverschijnselen merken, zoals vermoeidheid en ochtendmisselijkheid. Geleidelijk ontstaat krampende pijn in de baarmoeder en neemt het bloedverlies toe. De pijn verdwijnt vrijwel direct na de miskraam. Ook het bloedverlies vermindert dan snel en is vergelijkbaar met de laatste dagen van een menstruatie. Als u besluit om de miskraam vanzelf te laten gebeuren, is het verstandig te bedenken hoe lang u wilt wachten. Bespreek dit met uw arts. Afwachten kan medisch gezien geen kwaad en heeft geen gevolgen voor een nieuwe zwangerschap. Wel kan het emotioneel zwaar zijn. Soms is het later alsnog nodig om een curettage te doen, bijvoorbeeld als gevolg van veel bloedverlies, pijn of als de miskraam niet volledig is geweest. Een miskraam • F0105-3415 • oktober 2015
3
Curettage Bij een curettage verwijdert de gynaecoloog via een dun buisje (vacuüm curettage) of schrapertje (curette) via de vagina en de baarmoedermond het zwangerschapsweefsel uit de baarmoeder. Dit kan onder algehele narcose plaatsvinden of onder plaatselijke verdoving. Bij een curettage is er minder onzekerheid en minder verstoring van het normale leven dan wanneer de miskraam wordt afgewacht. Een curettage is een medische ingreep met een kleine kans op complicaties. Een zeldzaam voorkomende complicatie is het syndroom van Asherman: hierbij ontstaan verklevingen aan de binnenzijde van de baarmoeder. Deze kunnen de vruchtbaarheid nadelig beïnvloeden en moeten door middel van een operatie (therapeutische hysteroscopie) worden verwijderd in een later stadium. Een enkele keer komt een perforatie voor: het slangetje of de curette gaat door de wand van de baarmoeder. Meestal heeft dit geen gevolgen, maar soms is het verstandig een extra nacht in het ziekenhuis te blijven. Vaak krijgt u dan antibiotica. Een andere complicatie is dat niet al het weefsel is verwijderd. Dit kan alsnog spontaan naar buiten komen maar ook kan het nodig zijn hiervoor een tweede curettage te moeten ondergaan. Medicijnen Het is mogelijk de miskraam op te wekken met behulp van medicijnen. Dit gebeurt onder controle van de gynaecoloog. De medicijnen bestaan uit tabletten die ingeslikt kunnen worden of vaginaal moeten worden ingebracht. De arts geeft aan hoe u de medicijnen moet gebruiken. De tabletten moet u 1 of 2 dagen gebruiken. De medicijnen kunnen maagen darmklachten veroorzaken. 1 week na de medicijnbehandeling komt u bij de arts voor controle. Als de behandeling geen effect heeft gehad kan deze nog een keer worden herhaald, daarna is alleen een curettage mogelijk. Bij een zwangerschapsduur vanaf 12 weken wordt er meestal een curettage geadviseerd en geen medicijnbehandeling. Bij een medicijnbehandeling hoeft u niet opgenomen te worden in het ziekenhuis. Het kan voorkomen dat de medicijnen niet altijd werken en dat er dan alsnog een curettage plaats moet vinden. Een miskraam • F0105-3415 • oktober 2015
4
Opname in het ziekenhuis Als er voor een curettage wordt gekozen, wordt u opgenomen in het ziekenhuis. De ingreep vindt onder algehele of plaatselijke verdoving plaats. Bij een algehele narcose slaapt u gedurende de curettage. Bij een plaatselijke verdoving bent u bij bewustzijn. De arts bespreekt met u welke vorm van narcose het meest geschikt is. De curettage onder plaatselijke verdoving vindt plaats op de poliklinische operatiekamer (POK). U hoeft niet nuchter te zijn. De behandeling duurt ongeveer 10 minuten. Uw partner mag hierbij aanwezig zijn als u dat prettig vindt. Na de behandeling blijft u nog enkele uren op de afdeling. Als u zich goed genoeg voelt kunt u weer naar huis. Het is verstandig niet zelf auto te rijden. Vindt de curettage onder algehele narcose plaats, dan wordt u opgenomen op de dagbehandeling (afdeling 10). U moet nuchter zijn. Nuchter wil zeggen dat u vanaf 24.00 niets meer mag eten en drinken. Als u zich goed voelt kunt u na de ingreep aan het einde van de dag weer naar huis. Voordat u geopereerd wordt heeft u een afspraak op het pre-operatief spreekuur. Tijdens dit spreekuur krijgt u informatie over de operatie, narcose en verblijf in het ziekenhuis. Na de curettage Na de curettage verliest u nog enkele dagen bloed. Het is verstandig om geen tampons te gebruiken en zolang u bloedverlies heeft niet te zwemmen of een bad te nemen. U mag wel douchen. U kunt last hebben van krampende pijn in de buik. De pijn verdwijnt na enige dagen. U kunt hier pijnstillers tegen gebruiken. Mocht u veel bloed verliezen en/of koorts krijgen, neemt u dan contact op met de polikliniek. Na twee weken heeft u een controleafspraak op de polikliniek. Injectie met anti-D Is uw bloedgroep resusnegatief, dan krijgt u een injectie met anti-D. Deze injectie krijgt u in uw bil of bovenbeen. Daarmee wordt voorkomen dat er Rhesus-antistoffen ontstaan. Deze antistoffen kunnen bij een volgende zwangerschap problemen veroorzaken.
Een miskraam • F0105-3415 • oktober 2015
5
Onderzoek van het weefsel Het zwangerschapsweefsel dat bij de curettage wordt verwijderd wordt onderzocht. Dit onderzoek geeft meestal geen uitsluitsel over de oorzaak van de miskraam en het geslacht van de embryo. Het onderzoek is nodig om nogmaals te bevestigen dat u een miskraam heeft gehad.
Na de miskraam Wanneer contact opnemen met een arts? Het is verstandig om in de volgende situaties de arts of verloskundige te waarschuwen: • Bij hevig bloedverlies (langdurig en meer dan een gewone menstruatie) • Als u flauwvalt of duizelig bent • Bij aanhoudende klachten. Als u krampende pijn en/of hevig bloedverlies blijft houden kan dit wijzen op een incomplete miskraam. Er is dan nog een rest van de zwangerschap in de baarmoeder aanwezig. Een (nieuwe) curettage kan dan nodig zijn • Bij koorts. Een temperatuur van 38°C of hoger kan wijzen op een ontsteking in de baarmoeder, die eventueel behandeld moet worden met antibiotica • Als u zich zorgen maakt Lichamelijk herstel Het lichamelijk herstel na een spontane miskraam of een curettage is meestal vlot. Gedurende één tot zes weken kunt u wat bloedverlies en bruinige afscheiding hebben. Het is verstandig met geslachtsgemeenschap te wachten tot het bloedverlies voorbij is. Het zwanger worden op zich wordt door een miskraam niet bemoeilijkt en medisch is het niet nodig te wachten met opnieuw proberen zwanger te raken. De volgende menstruatie treedt na ongeveer vier tot zes weken op. Emotioneel herstel Na een miskraam kunt u een moeilijke tijd hebben. Verdriet, schuldgevoelens, ongeloof, boosheid en een gevoel van leegte zijn veel voorkomende emoties. Het is moeilijk aan te geven hoeveel tijd hiervoor nodig is. Schuldgevoelens Een miskraam • F0105-3415 • oktober 2015
6
zijn bijna nooit terecht. Het is verstandig te praten over uw gevoelens met uw partner, familie, vrienden of arts. Een volgende zwangerschap Een volgende zwangerschap verloopt in de meeste gevallen goed, ook bij vrouwen die meer dan één miskraam hebben doorgemaakt. Als u zwanger wilt worden is het verstandig gezond te leven. Een miskraam is niet te voorkomen. Het kan geruststelling geven om voor een volgende zwangerschap af te spreken dat de arts een (inwendige) echo maakt als u net zwanger bent. Hulporganisaties Er bestaat geen landelijke hulporganisatie die zich speciaal richt op vrouwen die een miskraam doormaakten. Niettemin kan een aantal (plaatselijke) instanties behulpzaam zijn bij het beantwoorden van vragen en bij het zoeken van hulp en steun: Project Lotgenotencontact bij Miskramen Humanitas, Nederlandse Vereniging voor Maatschappelijke Dienstverlening en Samenlevingsopbouw www.humanitas.nl Freya, patiëntenvereniging voor vruchtbaarheidsproblematiek www.freya.nl FIOM www.fiom.nl Boeken: Marianne Cuisinier en Hettie Janssen. Met lege handen. Houten: Unieboek, 2e dr. 1997. ISBN 90 269 6699 7. Wiebe Braam en Martha van Buuren. Als je zwangerschap misloopt. Baarn: La Rivière 1995. ISBN 90 384 0365 8. Ann Oakley, Ann McPherson en Helen Robert. Soms gaat het mis. Kosmos Utrecht/Antwerpen 1985. ISBN 90 215 1231 9 (niet meer leverbaar).
Een miskraam • F0105-3415 • oktober 2015
7
Vragen Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, dan kunt u die bespreken met uw gynaecoloog of verloskundige.
Een miskraam • F0105-3415 • oktober 2015
8
