Bloedvergiftiging Informatie voor patiënten
F0907-1225 juni 2010 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070 357 44 44 MCH Westeinde, Lijnbaan 32, Postbus 432, 2501 CK Den Haag 070 330 20 00
Inleiding U bent opgenomen op de afdeling Chirurgie van ons ziekenhuis omdat u erg ziek bent (geweest) door een bloedvergiftiging (sepsis). De artsen en verpleegkundigen leggen u en uw naasten uit wat bloedvergiftiging is en wat dat voor u betekent. U kunt natuurlijk al uw vragen aan hen stellen. Ook in deze folder vindt u uitleg over wat bloedvergiftiging is, hoe het ontstaat en hoe we u kunnen behandelen.
Wat is bloedvergiftiging Bloedvergiftiging is de reactie van het hele lichaam op een infectie (ontsteking). Deze infectie wordt veroorzaakt door micro-organismen zoals bacteriën en virussen die het lichaam binnendringen. Bloedvergiftiging ontstaat als een infectie - een ontstoken kies of griep bijvoorbeeld - zich uitbreidt naar de bloedbaan en met het bloed in het hele lichaam terechtkomt. Als de infectie het hart, de longen, de nieren en de lever - de zogenoemde vitale organen - bereikt, is er kans dat de patiënt binnen korte tijd overlijdt. Bloedvergiftiging is dan ook een zeer ernstige aandoening.
Risico op bloedvergiftiging Risicogroepen Iedereen kan bloedvergiftiging krijgen door een plaatselijke infectie zoals griep of een blaasontsteking. Maar de volgende groepen lopen meer risico: • hele jonge kinderen zoals te vroeg geboren baby’s • hoogbejaarden • mensen met verminderde weerstand: patiënten met kanker bijvoorbeeld die chemotherapie krijgen • mensen met grote wonden zoals brandwonden, wonden door een auto-ongeluk of schotwonden • alcohol- of drugsverslaafden • patiënten die opgenomen zijn in het ziekenhuis en een infuus of urinekatheter dragen • door erfelijke factoren.
Bloedvergiftiging • F0907-1225 • juni 2010
2
Bloedvergiftiging in het ziekenhuis Bloedvergiftiging kan overal ontstaan. Maar de kans om bloedvergiftiging in het ziekenhuis op te lopen is groter. Dit komt onder andere door de toename van moderne behandeltechnieken. Maar ook omdat er steeds meer oudere patiënten opgenomen zijn met een chronische of ernstige ziekte zoals kanker, of een combinatie hiervan. Deze patiënten hebben door hun ziekte minder weerstand. Ze lopen daardoor in het ziekenhuis gemakkelijker een nieuwe infectie op. Daar komt nog bij dat zij vaak een infuus, urinekatheter of wonddrain hebben. De kans dat een micro-organisme langs deze weg binnendringt, is groot. Deze omstandigheden in combinatie met verminderde weerstand maken ook de behandeling van bloedvergiftiging moeilijker. Uw arts onderzoekt en bespreekt met u hoe en waar uw bloedvergiftiging is ontstaan.
Vormen van bloedvergiftiging Bloedvergiftiging komt in drie verschillende vormen voor: • ongecompliceerde bloedvergiftiging • ernstige bloedvergiftiging • septische shock. Een ongecompliceerde bloedvergiftiging kan zich ontwikkelen tot een septische shock. Als patiënten niet goed reageren op de behandeling, kunnen zij uiteindelijk overlijden aan een bloedvergiftiging. Ongecompliceerde bloedvergiftiging Ongecompliceerde bloedvergiftiging is een milde vorm van bloedvergiftiging die zeer vaak voorkomt. Deze vorm wordt meestal veroorzaakt door griep, een maagdarminfectie of een ontstoken tand of kies. De meeste patiënten hoeven niet te worden opgenomen in het ziekenhuis. Ernstige bloedvergiftiging Als patiënten met een hart-, nier-, long-, of leveraandoening bloedvergiftiging krijgen, spreken we van een ernstige bloedvergiftiging. Patiënten zijn vaak erg ziek en hebben meer kans om te overlijden dan bij een ongecompliceerde bloedvergiftiging. Opname in het ziekenhuis en behandeling zijn dan ook altijd noodzakelijk. Bloedvergiftiging • F0907-1225 • juni 2010
3
Septische shock We spreken van een septische shock als een patiënt behalve bloedvergiftiging ook lage bloeddruk krijgt die niet overgaat na de gebruikelijke behandeling. Hierdoor functioneren het hart, de nieren, de longen en de lever niet of nauwelijks meer. De bloeddruk wordt dan met speciale medicijnen verhoogt.
Waar ontstaat bloedvergiftiging Bloedvergiftiging ontstaat meestal door een infectie in een van de volgende lichaamsdelen: • longen • buik • nieren en blaas • huid • botten • centrale zenuwstelsel. Bij ongeveer 20% van de patiënten wordt de bron van bloedvergiftiging niet gevonden.
Verschijnselen van bloedvergiftiging Bloedvergiftiging is te herkennen aan verschillende lichamelijke verschijnselen. Lichamelijk onderzoek en aanvullend onderzoek - zoals bloed-, urine-, en/of sputumonderzoek - is nodig om bloedvergiftiging vast te stellen. Soms zegt dit onderzoek ook al iets over de bron van de infectie. Algemene verschijnselen Patiënten met bloedvergiftiging hebben meestal de volgende verschijnselen: • koorts, meestal met koude rillingen (het kan ook zijn de patiënt geen koorts heeft) • moeite met ademhalen • een warme huid, soms met huiduitslag • snelle hartslag • de patiënt voelt zich helemaal niet goed.
Bloedvergiftiging • F0907-1225 • juni 2010
4
Verschijnselen die wijzen op de infectiebron Sommige verschijnselen hangen samen met de bron van de infectie: • longinfectie: kortademigheid en ophoesten van pusachtig slijm • blaasontsteking of een urineweginfectie: branderig gevoel bij het plassen of stinkende urine • infectie in het centraal zenuwstelsel zoals hersenvliesontsteking: ernstige hoofdpijn, een stijve nek, fel licht wordt niet verdragen • infectie in de buik zoals een blindedarmontsteking: buikpijn. Lichamelijke veranderingen bij bloedvergiftiging Door bloedvergiftiging kan het zijn dat: • er meer of juist minder witte bloedlichaampjes in het bloed zitten • bacteriën of andere micro-organismen in het bloed, sputum of de urine voorkomen. Verschijnselen van ernstige bloedvergiftiging en septische shock Bij ernstige bloedvergiftiging en septische shock functioneren het hart, de nieren, de longen en de lever vaak minder goed. De volgende verschijnselen kunnen dan optreden. • Ademhaling Patiënten met bloedvergiftiging hebben vaak ernstige ademhalingsproblemen waardoor de longen soms beschadigen. Veel patiënten hebben extra zuurstof nodig. Sommige patiënten krijgen hiervoor een slangetje in de luchtweg voor beademing. • Nieren Vaak functioneren de nieren minder goed. De nieren produceren dan minder urine. Soms valt de nierfunctie zelfs helemaal uit. De patiënt heeft dan nierdialyse nodig. • Bloedbaan en bloedstolling Bij bloedvergiftiging werkt de bloedstolling niet meer normaal. Dit heeft invloed op het functioneren van het hart, de nieren, de longen en de lever. Bloedvergiftiging • F0907-1225 • juni 2010
5
• Het centrale zenuwstelsel Door de bloedvergiftiging kan de patiënt in de war en gedesoriënteerd raken. Ook kan het zijn dat er een verminderd bewustzijn optreedt. • De leverfunctie Als de lever door bloedvergiftiging niet meer goed functioneert, kan er geelzucht ontstaan. • Bloedsuikergehalte Door de bloedvergiftiging kan het zijn dat concentratie van suiker in het bloed te hoog of te laag is. Ook patiënten die geen diabetes hebben, kunnen dan toch insuline nodig hebben.
Behandeling van bloedvergiftiging De infectiebron Voor de juiste behandeling is het belangrijk om de bron van de infectie te vinden. Hoe eerder de infectie bestreden kan worden, hoe groter de kans op genezing. Om de bron van de infectie te vinden, wordt de patiënt lichamelijk onderzocht en krijgt aanvullend onderzoek zoals bloed-, urine-, en/of sputumonderzoek. Behandeling van ernstige bloedvergiftiging en septische shock Patiënten met ernstige bloedvergiftiging en septische shock zijn ernstig ziek en moeten in het ziekenhuis behandeld worden. De behandeling bestaat meestal uit: • antibiotica om de infectie te bestrijden • vloeistof en medicijnen via een infuus • medicijnen om de bloeddruk te verhogen en het functioneren van het hart te verbeteren • behandeling voor ondersteuning van het natuurlijke afweersysteem • beademing • nierdialyse • aanpak van de bron van de infectie door bijvoorbeeld drainage van een abces. Bloedvergiftiging • F0907-1225 • juni 2010
6
Behandeling van een abces Soms wordt een abces gevonden. Dit is pus in een lichaamsholte. Het kan nodig zijn om het pus met een drain weg te halen. Een drain is een dunne slang voor afvoer van vocht. Behandeling met antibiotica Behandeling met antibiotica is noodzakelijk om bacteriën te doden. Er zijn verschillende mogelijkheden: • behandeling met breedspectrum-antibiotica als de bron en het micro-organisme dat de bloedvergiftiging veroorzaakt niet worden gevonden • behandeling met specifieke antibiotica als urine-, bloed-, en/of sputumonderzoek uitwijst welke bacterie de bloedvergiftiging veroorzaakt. Bij een ernstige infectie krijgt de patiënt de antibiotica via een infuus direct in het bloed. Aanvullende behandeling Sommige patiënten hebben baat bij de volgende aanvullende behandelingen: • sondevoeding met een slangetje door de neus naar de maag • pijnstillers en/of een roesje: van een roesje valt u licht in slaap • infuus in een grotere lichaamsader, in de hals of lies bijvoorbeeld • een katheter (dun slangetje) in een ader • een urinekatheter. Patiënten op de afdeling Intensive Care krijgen ook vaak maag- of darmzweren die kunnen gaan bloeden. De arts probeert een bloeding te voorkomen met medicijnen. Multi-orgaanfalen Ondanks de beste zorg reageren sommige patiënten niet op de behandeling. Als meerdere organen daardoor niet meer goed functioneren - we noemen dit multi-orgaanfalen - is de kans op overlijden groot.
Bloedvergiftiging • F0907-1225 • juni 2010
7
Wetenschappelijk onderzoek Er wordt veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar betere behandeling van bloedvergiftiging. Uit recent onderzoek blijkt dat medicijnen die de bloedstolling beïnvloeden de kans op overleving van sommige patiënten vergroot. Ook nieuwe methoden om organen die minder goed functioneren te ondersteunen, zijn veelbelovend. Bijvoorbeeld behandelingen: • met geactiveerd proteïne C • met steroïden • die de bloeddoorstroming bevorderen • kleine ademteugen bij beademing • die het bloedsuikergehalte reguleren. Jammer genoeg zijn deze behandelingen zijn niet voor alle patiënten geschikt.
Vragen Heeft u vragen? Stel ze dan gerust aan de artsen of verpleegkundigen op de afdeling. Afdeling Chirurgie: • MCH Westeinde, telefoon (070) 330 21 92 ..
Voor deze folder is gebruikgemaakt van de folder van het Internationale Sepsis Forum: ‘Bloedvergiftiging en sepsis’. Bloedvergiftiging • F0907-1225 • juni 2010
8
