Een beschrijvend onderzoek naar de ontwikkeling en ondersteuningsbehoefte van starters van Ondernemershuis II 2009

Een beschrijvend onderzoek naar de ontwikkeling en ondersteuningsbehoefte van starters van Ondernemershuis II 2009

Hoe gaat het met de starters van Ondernemershuis II uit de periode 2004-2007 en wat hebben zij nodig?

Een beschrijvend onderzoek naar de ontwikkeling en ondersteuningsbehoefte van starters van Ondernemershuis II 2009 Hoe gaat het met de starters van Ondernemershuis II uit de periode 2004-2007 en wat hebben zij nodig?

Amsterdam, 12 augustus 2009

Dit rapport is geschreven in opdracht van stadsdeel Zuidoost, Gemeente Amsterdam

Colofon © Radar Natalia Blok en Hester van Zwet Veemarkt 83 1019 DB AMSTERDAM Telefoon 020-4635050 Faxnummer 020-4635051 [email protected] www.radaradvies.nl

Inhoudsopgave 1

Inleiding

2

2

Samenvatting

4

3

Onderzoeksopzet

7

4

Status ondernemingen 2007, 2008 en 2009

9

5

Lopende bedrijven

10

5.1

Inleiding

10

5.2

Lopende bedrijven in Amsterdam Zuidoost

11

5.3

Lopende bedrijven buiten Zuidoost

24

6

Conclusies en aanbevelingen

28

6.1

Conclusies

28

6.2

Aanbevelingen

30

Bijlage 1

Vragenlijst enquête

32

Bijlage 2

Grafieken bij analyse respondentengroepen 2008 en 2009

37

Bijlage 3

Reacties ondernemers op tevredenheid

43

12 augustus 2009 Rapport ‘Ontwikkeling en ondersteuningsbehoefte starters Ondernemershuis II 2009’

1

1

Inleiding

Visie van het stadsdeel Amsterdam Zuidoost Aan het stimuleren van (startende) ondernemers en ondernemerschap hecht het stadsdeel Amsterdam Zuidoost veel belang. De visie van het stadsdeel is dat het lokaal ondernemerschap essentieel is voor de versterking van de economische structuur en het vitaliseren van de economische en sociale potentie van Amsterdam Zuidoost. Ondernemerschap zorgt voor werkgelegenheid en bedrijvigheid en zorgt bovendien voor een meer aantrekkelijk en meer leefbaar stadsdeel. In het bestuursakkoord ‘Investeren in kansen’ (2006-2010) heeft het stadsdeel vastgelegd hoe zij ondernemerschap wil stimuleren. Het Ondernemershuis speelt in dit beleid een belangrijk rol. Het project Ondernemershuis II heeft aan diverse (startende) ondernemers ondersteuning geboden in de periode van 2004 tot 2007. De ondernemers die in die periode een onderneming gestart zijn, worden sinds 2007 middels evaluatieonderzoeken jaarlijks bevraagd naar hun ontwikkeling als ondernemer en naar hun ondersteuningsbehoefte. Er zijn reeds twee onderzoeken uitgevoerd. Door deze onderzoeken heeft het stadsdeel Amsterdam Zuidoost jaarlijks inzicht verkregen in waardevolle informatie: de ervaringen en behoeftes van deze (startende) ondernemers. Bovendien hebben de evaluatierapporten het stadsdeel richting gegeven in het formuleren van beleid. Extra aanleiding voor het onderzoek Ook dit jaar is het stadsdeel Amsterdam Zuidoost erg geïnteresseerd in hoe het de starters van het Ondernemershuis II vergaat en of ze nog behoefte hebben aan verdere ondersteuning. Het geeft inzicht in het ondernemersklimaat in Zuidoost. Dit is dan ook de aanleiding voor het derde onderzoek. Anders dan in voorgaande jaren vormt nu ook de kredietcrisis een extra argument voor het stadsdeel om de evaluatie opnieuw uit te voeren. Zij wil weten of de economische crisis de ondernemers raakt en welke ondersteuning de ondernemers hierdoor behoeven. De uitkomsten van dit onderzoek staan in dit rapport beschreven. Uitvoerder van het onderzoek Het stadsdeel Zuidoost heeft RadarAdvies gevraagd het onderzoek uit te voeren. Natalia Blok en Hester van Zwet hebben het onderzoek uitgevoerd. Radar heeft het evaluatieonderzoek van vorige jaren ook uitgevoerd. Leeswijzer De rapportage is als volgt opgebouwd. Na een samenvatting in hoofdstuk 2 van de rapportage en de uitleg van de onderzoeksopzet in hoofdstuk 3, wordt in hoofdstuk 4 een kort overzicht gegeven van de status van de startende ondernemers van 2007, 2008 en 2009. Hoofdstuk 5 gaat in op de lopende bedrijven in Amsterdam Zuidoost. Eerst wordt de karakteristiek van het totaal aantal ondernemers met lopende


2

bedrijven beschreven ten opzichte van de metingen van vorig jaar. Bovendien wordt er in de paragrafen beschreven wat de ondervraagde gestopte ondernemers in het onderzoek hebben aangegeven. Kenmerken van de bedrijven, de ontwikkeling van de ondernemers, toekomstplannen, werkgelegenheid, invloed van de economische crisis en de ondersteuningsbehoefte komen aan bod. In hoofdstuk vijf wordt tevens ingegaan op de ondernemers die buiten stadsdeel Amsterdam Zuidoost gevestigd zijn. Met name de reden waarom zij buiten het stadsdeel gevestigd zijn, is interessant. In hoofdstuk 6 wordt op hoofdlijnen een conclusie getrokken en wordt het hoofdstuk afgesloten met aanbevelingen voor het stadsdeel Amsterdam Zuidoost.


3

2 Samenvatting Response 2007 / 2008 / 2009 Volgens de gegevens van Ondernemershuis II zijn 135 personen gedurende de looptijd van Ondernemershuis II gestart met hun bedrijf. Deze personen zijn in drie achtereenvolgende jaren benaderd. Zij vormen de onderzoekpopulatie. In de meting van 2007 zijn 91 personen bereikt. In de meting van 2008 85 en in de meting van 2009 67 personen.

Status ondernemers 2007 / 2008 / 2009 In 2007 was 90,1% in bedrijf. In 2008 was 82,4% in bedrijf en in 2009 is 74,6% (50) in bedrijf. Van de 50 ondernemers met een lopend bedrijf zijn er 34 in Amsterdam Zuidoost gevestigd en 16 buiten Amsterdam Zuidoost. Van deze laatste zestien hebben elf ondernemers hun bedrijf in een ander stadsdeel dan Amsterdam Zuidoost en vijf ondernemers hebben hun onderneming buiten Amsterdam. Status ondernemers Ondernemershuis II in juli 2007, 2008 en 2009: Status

2007

2008

2009

Lopend bedrijf

90,2 (82)

82,4 % (70)

74,6 % (50)

Geen bedrijf meer

0

12,9 % (11)

20,9 % (14)

Nooit bedrijf gestart

7,8 % (7)

4,7 % (4)

4,5 % (3)

Al gestart vóór Ondernemershuis II

2,2 % (2)

0

0

Totaal gesproken respondenten

100% (91)

100% (85)

100% (67)


4

Ontwikkeling van lopende bedrijven in Amsterdam Zuidoost1 Grootste sectoren 2008 / 2009 De top vier van meest vertegenwoordigde sectoren is gedurende twee jaar gelijk gebleven. In 2009 heeft er een verschuiving plaatsgevonden: detailhandel non-food is nu het meest vertegenwoordigd. 2008

2009

1

Facilitaire dienstverlening

Detailhandel non-food

2



3

Persoonlijke dienstverlening

Cultuur, recreatie en

4

Cultuur, recreatie

Groothandel

Financiële situatie 2008 / 2009 In 2008 is voor 64% van de lopende bedrijven in Amsterdam Zuidoost het bedrijf hun enige bron van inkomsten. In 2009 is van 21 van de 34 (62%) ondervraagden met een lopende onderneming in Amsterdam Zuidoost de onderneming de enige bron van inkomsten. In 2008 had 42 % van de lopende bedrijven in Amsterdam Zuidoost winst. In 2009 is dit 53%. Toekomstplannen 2008 / 2009 Naamsbekendheid en de klantenkring vergroten is de grootste prioriteit van de ondernemers in Amsterdam Zuidoost. Ten opzichte van 2008 is dit aandachtspunt in sterkte toegenomen.

2008

2009

1

Gewoon zo doorgaan

Naamsbekendheid en klantenkring vergroten

2


‘Gewoon zo doorgaan’

3

‘Extra financiering vinden’

en ‘Aanbod verbreden’

1 In 2007 is er geen onderscheid gemaakt naar vestigingslocatie, dus een vergelijking van de ondernemers in Amsterdam Zuidoost t.o.v. 2008 en 2009 is niet mogelijk.


5

Werkgelegenheid 2008 / 2009 Zes van de 34 (17,6 %) ondernemers hebben in 2009 medewerkers in dienst. Dit is een daling van 4,4 % in ten opzichte van 2008. In 2008 boden acht ondernemers aan 34 mensen een vast dienstverband. Drie andere ondernemers werkten met een freelancerpool variërend in grootte tussen de 15 en de 25. In 2009 wordt er aan 22 werknemers een vast dienstverband geboden. Het totale aantal arbeidsplaatsen (fte) dat door de lopende bedrijven in Amsterdam Zuidoost wordt gecreëerd is dus 56 (incl. de 34 ondernemers) in 2009 t.o.v. 84 (incl. de 50 ondernemers) in 2008. In 2008 zijn er ook freelancers door de ondernemers aan het werk, in 2009 niet meer. Kredietcrisis: invloed op lopende bedrijven in Amsterdam Zuidoost? Negentien van de vierendertig ondervraagde ondernemers met een onderneming in Amsterdam Zuidoost geeft aan negatieve consequenties van de kredietcrisis op hun onderneming gevoeld te hebben. Ondervraagde ondernemers in Amsterdam Zuidoost geven aan de crisis te merken door een vermindering van klanten. Ook zien de ondernemers een afname in verkoop van producten en diensten. Ondersteuningsbehoefte van lopende bedrijven in Amsterdam Zuidoost Onder de lopende bedrijven in Amsterdam Zuidoost bestaat nog steeds behoefte aan ondersteuning (67,5%). De meeste behoefte is er aan cursussen, kredietverstrekking en individuele coaching/ begeleiding. Lopende bedrijven buiten Zuidoost In 2008 had 23,5% (20) van de geïnterviewden een lopend bedrijf buiten Zuidoost. In 2009 is dat 32% (16). De helft van de ondernemers die buiten Zuidoost gevestigd zijn, zijn dat omdat zij een bedrijf aan huis hebben en niet (meer) in Zuidoost wonen.


6

3 Onderzoeksopzet Doelstelling De doelstelling van het onderzoek is dit jaar drieledig: 1. Beschrijven hoe de gestarte ondernemers van Ondernemershuis II zich hebben ontwikkeld. 2. Inventariseren wat de ondersteuningsbehoefte van de gestarte ondernemers van Ondernemershuis II is. 3. Inventariseren wat de invloed van de kredietcrisis op de ondernemers is (geweest).

Vraagstelling De drieledige doelstelling van het onderzoek levert een drieledige vraagstelling op: 1. Hoe hebben de gestarte ondernemers van Ondernemershuis II zich ontwikkeld? 2. Wat is de ondersteuningsbehoefte van de gestarte ondernemers van Ondernemershuis II? 3. Welke invloed heeft de kredietcrisis gehad op de startende ondernemers?

Onderzoeksmethode Voor dit onderzoek is, net als in de vorige jaren, gekozen voor de telefonische enquête als onderzoeksmethode, omdat dit de meeste response oplevert. Er zijn zowel open als gesloten vragen gesteld. De open vragen zijn met name van belang voor de beschrijving van de ontwikkeling van de veronderstelde starters en hun toelichting op hun ondersteuningsbehoefte. De vragenlijst die gebruikt is ten behoeve van de telefonische enquête is bijgevoegd als bijlage 1. Bronnen Voor dit onderzoek is gebruik gemaakt van het CVS (CliëntVolgSysteem) dat het Ondernemershuis II voor deze meting en die van 2008 en 2007 ter beschikking heeft gesteld aan het stadsdeel. Uit dit systeem kwam naar voren dat 135 mensen met ondersteuning van het Ondernemershuis II gestart zijn. Dit bestand is voor het onderzoek van dit jaar niet veranderd of aangepast. Response In het onderzoek van 2008 is gevraagd naar bedrijfsnamen en websites om een extra mogelijkheid te creëren voor het bereiken van de ondernemers. In de meting van dit jaar zijn daardoor twee mensen meer bereikt. Van de 135 mensen die volgens de gegevens van Ondernemershuis II zijn gestart, zijn 67 personen geïnterviewd (in 2007 waren dit 91 personen en in 2008 85 personen). De overige 68 respondenten hebben wij niet kunnen bereiken na drie keer en soms vier keer bellen. Daarnaast waren er veel nummers niet in gebruik, waren respondenten met vakantie


7

of niet bereid om mee te werken aan het onderzoek. In 2008 waren 15 nummers niet meer in gebruik; 2 mensen met vakantie en 33 mensen waren na drie keer bellen niet te bereiken. De bevindingen van dit onderzoek zijn Verklaring non-response Aantal gebaseerd op de 67 personen die geïnterviewd zijn. Omdat er in tegenstelling tot vorig jaar minder Drie keer gebeld zonder contact 34 respondenten hebben meegedaan en we de uitkomsten van dit jaar tegen de uitkomsten van vorig jaar willen leggen, Nummer niet meer bekend 26 dienen de respondentengroepen op specifieke kenmerken overeen te komen. We hebben daarom hiervoor een extra Met vakantie 3 analyse uitgevoerd. Uit de analyse is gekomen dat beide Niet bereid tot interview 5 groepen zeer overeenkomen op de kenmerken geboorteland, sekse, opleidingsniveau, klant bij Totaal non-response 68 Ondernemershuis III en startjaar van de onderneming. De grafische verdelingen zijn in bijlage 2 weergegeven. Er zijn slechts een paar kleine verschillen aan te wijzen; deze staan echter niet in de weg een betrouwbare vergelijking te maken. De groepen zijn te vergelijken met elkaar, mede doordat er veel respondenten zijn geïnterviewd die vorig jaar ook aan het onderzoek hebben meegedaan.


8

4 Status ondernemingen 2007, 2008 en 2009 In onderstaand overzicht is inzichtelijk gemaakt hoe de ondernemingen zich ontwikkeld hebben in de afgelopen drie jaar. Status

2007

2008

2009

Lopend bedrijf

90 % (82)

82,4 % (70)

74,6 % (50)

Geen bedrijf meer

-

12,9 % (11)

20,9 % (14)

Nooit bedrijf gestart

7,8 % (7)

4,7 % (4)

4,5 % (3)

Al gestart vóór Ondernemershuis II

2,2 % (2)

-

-

Totale response

91 (100 %)

85 (100 %)

67 (100 %)

Met de jaren wordt het aantal lopende bedrijven minder en neemt het aantal gestopte bedrijven toe. In drie jaar tijd neemt het aantal lopende bedrijven af met 15,4 % en het aantal gestopte bedrijven toe met 17,6 %. In het volgende hoofdstuk wordt dieper ingegaan op de verscheidene kenmerken van de lopende ondernemingen en ondernemers met een lopend bedrijf. Ook wordt er aandacht besteed aan de ondernemingen die buiten Amsterdam Zuidoost gevestigd zijn.


9

5 Lopende bedrijven 5.1

Inleiding

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de ondernemingen welke in 2009 nog in bedrijf zijn: in Amsterdam Zuidoost of buiten Amsterdam Zuidoost. In paragraaf 2 wordt aandacht besteed aan de ondernemers in Amsterdam Zuidoost. Omdat in 2007 niet gevraagd is naar vestigingslocatie, kan hierop geen vergelijking worden getrokken ten opzichte van 2008 en 2009. In elke subparagraaf worden tevens kort de uitkomsten van de ondervraagde gestopte ondernemers in Amsterdam Zuidoost weergegeven. In paragraaf 3 worden vervolgens de ondernemers behandeld die niet in stadsdeel Amsterdam Zuidoost actief zijn. Relevant is te weten welke redenen ondernemers hebben om zich buiten Amsterdam Zuidoost te vestigen. In onderstaand overzicht staat per jaar de verdeling van de lopende ondernemingen naar vestigingslocatie genoteerd:

Vestigingslocatie

2007

2008

2009

59 % (50)

50,7 % (34)

14 % (12)

16,4 % (11)

9,4 % (8)

7,5 % (5)

10 %

17,6 % (15)

26,2 % (17)

91 (100 %)

85 (100 %)

67 (100 %)

Lopend bedrijf in Zuidoost

Lopend bedrijf buiten Zuidoost, in A’dam

2

90 % (82)

Lopend bedrijf buiten A’dam

Overig

3

Totale response

2

Voor 2007 is onbekend wat de verdeling naar vestigingslocatie is. Onder ‘Overig’ worden de nooit gestarte of inmiddels gestopte ondernemers verstaan. In dit overzicht gaat het erom de verdeling naar vestigingslocatie te duiden. 3


10

5.2

Lopende bedrijven in Amsterdam Zuidoost

5.2.1 Kenmerken ondernemers Vierendertig van de vijftig ondernemers met een lopend bedrijf zijn gevestigd in Amsterdam Zuidoost. Het gaat om achttien mannelijke en Lopende bedrijven in ZO 2009 zestien vrouwelijke ondernemers. De overgrote meerderheid (16 van de 34) komt uit Suriname, gevolgd door Suriname 47 % (16) autochtone Nederlanders (7) en mensen uit Nigeria of Ghana (5). Nederland

21 % (7)

Afrika

15 % (5)

Nederlandse Antillen

3 % (1)

Overig

14 % (9)

Totaal

100 % (34)

In 2009 hebben negentien van de vierendertig respondenten een opleiding genoten op hbo-niveau of hoger; acht mensen op mbo/mavo/mulo-niveau en vier mensen hebben een niveau dat gelijk of lager is dan een lbo-niveau4.

Gestopte ondernemers Net als in 2008 is het aantal gestopte vrouwelijke ondernemers hoger dan het aantal mannelijke: zeven vrouwen ten opzichte van vijf mannen. In 2008 was de verdeling naar geboorteland/-continent redelijk gelijk. Vijf van de twaalf gestopte ondernemers hebben een opleiding genoten op hboniveau; één persoon op havo/vwo niveau; drie mensen op mbo/mavo/mulo-niveau en drie mensen hebben een niveau dat gelijk of lager is dan een lbo-niveau. In vergelijking tot de verdeling naar opleidingsniveau van de totale response is opvallend dat lbo of lager-geschoolden oververtegenwoordigd zijn in de groep gestopte ondernemers. Gestopte ondernemers 2009 Totale response Hbo 41,7 % 35,8 % Havo/vwo 8,3 % 4,5 % Mbo/mavo/mulo 25 % 31,3 % Lbo of lager 25 % 13,5 % Overig 14,9 %

4

Van drie personen is het onbekend wat hun opleidingsniveau is.


11

Verdeling naar 5 geboorteland 2008

Aantal

%

Verdeling naar geboorteland 2009

Aantal

%

Europa

3

27,3

Europa

1

8,3

Afrika

2

18,2

Afrika

3

25,0

Nederland

2

18,2

Nederland

3

25,0


3

27,3


4

33,3

Suriname

1

9,0

Suriname

1

8,3

Totaal

11

100,0

Totaal

12

100,0

5.2.2 Kenmerken en ontwikkeling bedrijven Zestien van de vierendertig lopende bedrijven in Amsterdam Zuidoost bestaan al langer dan 4 jaar; zeventien bedrijven bestaan 2 tot 3 jaar. In 2009 vallen de meeste ondernemingen, net zoals in 2008, onder de sectoren ‘detailhandel non-food’ en ‘facilitaire dienstverlening’. In 2008 vormden zij samen 50% van het totaal aantal lopende bedrijven in Zuidoost; dit jaar 45%. Het aandeel van de ‘detailhandel nonfood’ is gedaald met 1,5% en het aandeel van de ‘facilitaire dienstverlening’ met 4,5%. Ook het aandeel van de sector ‘persoonlijke dienstverlening’ is gedaald met 3,7%. Het aandeel van de sector ‘detailhandel food’ is daarentegen juist gestegen met 4%. Het aandeel van de sectoren ‘cultuur en recreatie’ en ‘bouwnijverheid’ blijft ongeveer gelijk.

5

De afgebeelde verdelingen geven informatie over de stand van zaken in 2008 en 2009. Het kan om dezelfde personen gaan, een optelling van de aantallen uit 2008 en 2009 is daarom niet gerechtvaardigd.


12

De onderstaande tabel toont de percentages per sector per jaar.

Sector

Gezondheid, welzijn


Detailhandel food

Bouwnijverheid

Cultuur, recreatie

Groothandel

Zakelijke dienstverlening


Onroerend goed


Horeca

Totaal

2008

%

2009

%

3

5,7

2

5,9

13

25,0

8

23,5

1

1,9

2

5,9

5

9,6

4

11,8

5

9,6

4

11,8

2

3,8

2

5,9

2

3,8

2

5,9

5

9,6

2

5,9

2

3,8

1

2,9

13

25,0

7

20,5

1

1,9

0

0,0

52

100,0

34

100,0


13

Hieronder staat het gehele overzicht van de ondernemingen in Amsterdam Zuidoost die nog in bedrijf zijn, per sector en product: Sector

Product ICT


Vertaler Outsourcing van productie van software pakketten naar India Partyverhuurbedrijf Vertaler Multimedia en graphic design Werving en selectie van personeel Traditionele kleding en artikelen uit Afrika 6 Onbekend


Muziekinstrumenten Vrouwvriendelijke stoombaden Internetwinkel Webwinkel natuurlijke haarproducten en cosmetica

Detailhandel food

Workshops en internetwinkel grasmozaïek Onbekend Onbekend Onbekend Ondersteuning organisatie culturele evenementen en educatieve bijeenkomsten

Cultuur, recreatie


Lesgeven in Chinese zelfverdediging Reisbureau Reisbureau Kapper Schoonheidsspecialist Oppervlaktebehandeling

Bouwnijverheid

Gezondheid, welzijn Groothandel

Klussenbedrijf Klussenbedrijf Onbekend Naschoolse opvang Thuiszorg Onbekend Gedroogde vis


Advisering op gebied van gezondheidszorg en Wmo Adviesbureau voor kinderopvang

Onroerend goed

Makelaar

6

Bij product is ‘Onbekend’ is er door de geïnterviewde geen helder antwoord gegeven over het product van zijn / haar onderneming.


14

Sector

Aantal

%


4

33,3


3

25,0

Detailhandel food

2

16,7

Cultuur, recreatie

1

8,3


1

8,3

Onbekend

1

8,3

Totaal

12

100,0

Gestopte ondernemers Wanneer gekeken wordt naar de sector waarin de gestopte bedrijven actief waren, dan komt naar voren dat vier van de twaalf ondervraagde gestopte ondernemers (33,3%) een onderneming had in de sector ‘facilitaire dienstverlening’, gevolgd door bedrijven in de ‘detailhandel non-food’ en ‘detailhandel food’. Dit komt overeen met de verdeling naar sector van de lopende bedrijven in Amsterdam Zuidoost.

5.2.3 Inkomsten

Inkomstenbron

2008

2009

Bedrijf enige bron van inkomsten

64 % (32)

62 % (21)

Baan naast bedrijf

22 % (11)

23,5 % (8)

Uitkering naast bedrijf

10 % (5)

6 % (2)

Ook inkomsten partner

2 % (1)

3 % (1)

Eenentwintig van de 34 ondervraagde ondernemers (62 %) in Amsterdam Zuidoost genereren hun volledige inkomsten uit hun onderneming. Elf personen hebben daarnaast ook andere inkomsten: acht personen werken ook in loondienst (23,5 %); twee personen (6 %) hebben er een kleine uitkering naast en een ander (3 %) wordt deels onderhouden door zijn partner. De verschillen zijn niet groot ten opzichte van vorig jaar. In 2008 was voor 64% van de ondernemers het bedrijf hun enige bron van inkomsten.


15

Winst

2008

2009

Wel winst

42 % (21)

53 % (18)

Soms

10 % (5)

23,5 % (8)

Geen winst

48 % (24)

23,5 % (8)

De ondervraagde ondernemers met lopende bedrijven geven vaker aan winst te maken. Achttien van de 34 lopende bedrijven in Amsterdam Zuidoost draaien in 2009 winst. Dat betekent een toename van 11 % ten opzichte van 2008. De bedrijven die geen winst boeken zijn afgenomen met 24,5 % ten opzichte van 2008.

Tenslotte draaien acht bedrijven de ene maand wel winst en de volgende maand nauwelijks tot niet. Of iemand wel of geen winst heeft, blijkt net als een jaar geleden niet gerelateerd te zijn aan de looptijd van diens bedrijf.

5.2.4 Tevredenheid Negenentwintig van de 34 ondernemers geven aan best tot zeer tevreden met de ontwikkeling van hun bedrijf te zijn. 85% (29) van de ondervraagde ondernemers in Amsterdam Zuidoost is tevreden ten opzichte van 15% (5) ontevreden ondernemers. Opvallend is dat de ondernemers in 2008 over het algemeen minder tevreden waren, maar dat de groep zeer tevreden ondernemers vier keer zo groot was als dezelfde groep nu. Het lijkt erop dat

Tevredenheid

2008

2009

Absoluut niet tevreden

3 % (1)

3 % (1)

Niet tevreden

19 % (10)

12 % (4)

Best tevreden

32 % (16)

44 % (15)

Tevreden

22 % (11)

35 % (12)

Zeer tevreden

24 % (12)

6 % (2)


16

de ondernemers in 2009 gematigder tevreden zijn over de ontwikkeling van hun onderneming. Dit is de grafische verdeling naar tevredenheid in 2009:

Voor de tevredenheid geven de respondenten diverse redenen. De ondervraagde ondernemers die zeer (tot best) tevreden zijn, geven aan dat hun tevredenheid te maken heeft met passie, persoonlijke ontwikkeling, autonomie, toekomstperspectief, groeiende klantenkring en naamsbekendheid, positieve financiën en verwachtingen. Ontevreden zijn de respondenten als het gaat om het gevoel van afhankelijkheid, tekort aan bedrijfsruimte, moeite met het vergroten van de klantenkring en naamsbekendheid en de invloed van de kredietcrisis (zie voor enkele reacties bijlage 3).

5.2.5 Toekomst Ook zijn de vierendertig ondernemers in Amsterdam Zuidoost gevraagd naar hun eventuele toekomstplannen. Vier ondernemers zijn tevreden met hoe het met het bedrijf gaat en zijn van plan ‘gewoon zo door te gaan’. Twaalf ondernemers willen de naamsbekendheid van het bedrijf vergroten om een grotere klantenkring op te bouwen en/of met andere aanbieders te gaan samenwerken. Vier ondernemers willen de stap maken hun aanbod te verbreden.


17

Toekomstplan

2008

2009

Gewoon zo doorgaan

24 % (12)

11,8 % (4)


22 % (11)

35,3 % (12)

Nieuwe vestiging(en) openen

6 % (3)

5,9 % (2)

Bedrijfsruimte vinden

6 % (3)

5,9 % (2)

Bezinning

2 % (1)

1,9 % (1)

(Meer) personeel in dienst nemen

n.v.t.

5,9 % (2)

Aanbod verbreden

12 % (6)

11,8 % (4)

Extra financiering vinden

10 % (5)

2,9 % (1)

Doorstart maken

n.v.t.

2,9 % (1)

Specialiseren / product doorontwikkelen

6 % (3)

2,9 % (1)

Nieuw bedrijf starten

2 % (1)

n.v.t.

Bedrijf stoppen

4 % (2)

n.v.t.

Schulden aflossen

2 % (1)

n.v.t.

Weet (nog) niet

4 % (2)

8,8 % (3)

Onbekend

-

2,9 % (1)

Totaal

100 % (50)

100 % (34)


18

Dit is de grafische verdeling naar toekomstplannen in 2009:

Gestopte ondernemers Driekwart van de gestopte ondernemers weet nog niet wat hun toekomstplannen zijn. Eén ondernemer wil graag een nieuwe onderneming opzetten, maar dan alleen wanneer hij financiële steun krijgt en steun krijgt bij het vinden van een betere locatie. Eén ondernemer is inmiddels een nieuw bedrijf begonnen.

5.2.6 Invloed kredietcrisis? ‘Het is kijken, kijken, niet kopen’. Elf van de vierendertig ondervraagde ondernemers zeggen bij de bedrijfsvoering niets van de kredietcrisis te merken. Negentien personen zeggen wel degelijk negatieve consequenties van de kredietcrisis op hun bedrijf te merken. Eén ondernemer weet niet of de kredietcrisis van invloed is op de zaken. Acht van de negentien personen die zeggen dat de kredietcrisis van invloed is, merken dat in de terugloop van hun klanten. Drie personen geven aan dat zij wel klanten hebben, maar dat zij uiteindelijk niet overgaan tot het afnemen van hun product of dienst. Eén freelancer ziet zich genoodzaakt haar prijs te verlagen, omdat haar concurrenten dat ook doen. Eén ondernemer vindt het vervelend dat de machines stilstaan, maar vindt daarentegen nu tijd om zijn aandacht op de kwaliteitsverbetering van het product te richten.


19

Gestopte ondernemers Ook de redenen waarom ondernemers gestopt zijn, kunnen inzicht bieden in de mate waarin de kredietcrisis van invloed is op de ondernemers in Zuidoost. Het aantal gestopte ondernemers is in vergelijking tot vorig jaar gestegen. In 2008 was 13% van de ondervraagden gestopt, in 2009 is dit 18% (12 van de 50 bedrijven in Zuidoost). Dit ligt in lijn met de cijfers van het CBS. In de eerste helft van 2009 gingen al bijna net zoveel bedrijven in Nederland failliet als in heel 20087. De invloed van de economische recessie hierop is groot.

Reden gestopt?

Aantal

%

Ik draai verlies

1

8,3

Ik heb te weinig klandizie

3

25,0

Vanwege de omgeving

2

16,7

Anders

6

50,0

Totaal

12

100,0

Wel blijkt, nadat er specifiek naar gevraagd wordt, dat de kredietcrisis sommige bedrijven heeft geraakt. Van de ondervraagde gestopte ondernemers geven drie van de twaalf aan dat hun onderneming te lijden heeft gehad onder de economische recessie. Het gaat om een reisbureau; een verkoper van visaas en een vormgever van websites en drukwerk. Voor zeven gestopte ondernemers is het echter niet duidelijk of ‘de crisis’ heeft bijgedragen aan het stopzetten van hun onderneming.

7

De redenen die de ondernemers dit jaar geven voor het stoppen van de onderneming lopen uiteen van het gebrek aan klanten en de omgeving waar de onderneming gevestigd was tot en met persoonlijke omstandigheden. Wanneer de vraag open gesteld wordt, wordt dus niet verwezen naar de kredietcrisis als oorzaak voor het stoppen.

Invloed recessie?

Aantal

%

Ja

3

25,0

Nee

2

16,7

Weet niet

7

58,3

Totaal

12

100,0

Bron: www.cbs.nl - Conjunctuurbericht, vrijdag 10 juli 2009


20

Ook is in het onderzoek bekeken hoe lang de bedrijven bestaan hebben. Twee ondernemers hebben hun bedrijf na een jaar stilgelegd. Drie ondernemers zijn gestopt na 2 jaar. Twee zijn gestopt na drie jaar en één bedrijf is na vier jaar gestopt. Er zijn twee bedrijven die in het vijfde bestaansjaar gestopt zijn. Opvallend is dat er in 2008 vier ondernemers gestopt zijn, en in 2009 (tot en met juli) al drie. Dit is, zoals eerder aangegeven, mogelijk te verklaren door de economische recessie. De kredietcrisis vormde volgens de ondernemers niet de grootste aanleiding voor het stopzetten van de bedrijven, maar heeft het sommige ondernemers wel degelijk moeilijker gemaakt.

5.2.7 Werkgelegenheid Zes van de 34 (17,6 %) ondernemers hebben in 2009 medewerkers in dienst. In 2008 hadden 11 ondernemers in Amsterdam Zuidoost medewerkers in dienst (22 %). Dit is een daling van 4,4 % in een jaar tijd. In 2008 boden acht ondernemers aan 34 mensen een vast dienstverband. Drie andere ondernemers werkten met een freelancerpool variërend in grootte tussen de 15 en de 25. In 2009 wordt er aan 22 werknemers een vast dienstverband geboden. Het totale aantal arbeidsplaatsen (fte) dat door de lopende bedrijven in Amsterdam Zuidoost wordt gecreëerd is dus 56 (incl. de 34 gestarte ondernemers). Werkgelegenheid

2008

2009

Aantal fte

84

56

Totaal aantal bedrijven

50

34

5.2.8 Ondersteuningsbehoefte ‘I have a lot of dreams. Put me on a good ship, so I can walk with them’. Elf ondernemers (32,5 %) hebben geen behoefte meer aan ondersteuning. Zij zijn dan ook geen klant meer bij het Ondernemershuis (II en inmiddels III). Een deel van de 34 ondernemers dat geen behoefte aan ondersteuning meer heeft, heeft op eigen initiatief manieren gevonden om aan hun vragen te voldoen. Voor het overige deel kan - zoals in 2008 - geconstateerd worden dat zij het beeld hebben dat het Ondernemershuis (II / III) er slechts voor startende ondernemers is en niet voor doorstartende of gevestigde ondernemers. Het verdient nog steeds aanbeveling om dit onjuiste beeld bij te spijkeren. Drieëntwintig van de 34 ondernemers (67,5%) zegt nog steeds behoefte aan ondersteuning te hebben. Zij willen dan ook op de hoogte gehouden worden over huidige en nieuwe diensten voor ondernemers. Twaalf mensen krijgen deze informatie en ondersteuning automatisch, omdat zij klant zijn bij Ondernemershuis III.


21

‘Uit de statistieken blijkt dat de eerste twee jaar cruciaal zijn voor een onderneming. Het zou daarom goed zijn als het Ondernemershuis in deze periode regelmatig contact onderhoudt met startende ondernemers. De functionarissen van het Ondernemershuis zouden dan bijvoorbeeld elke drie maanden even met de ondernemers kunnen bellen om te vragen hoe het gaat.’ De ondersteuningsbehoefte van de 23 ondernemers ligt op de volgende vlakken: Ondersteuning

Eerste behoefte

Tweede behoefte

Individuele begeleiding / coaching

4

4

Cursussen

8

1

Voorlichting- en netwerkbijeenkomsten

3

-

Financiering

5

3

Anders

5

3

‘Ik volg graag een cursus boekhouding, want ik kan geld besparen als ik zelf kan boekhouden’. In een individuele begeleider of coach zoeken mensen bijvoorbeeld iemand die meedenkt over valkuilen, planning en groeimogelijkheden. Netwerkbijeenkomsten hebben voor ondernemers bijvoorbeeld een meerwaarde als zij daardoor beter bekend raken bij potentiële klanten. Cursussen of eenmalige workshops zouden zich moeten richten op: - Acquisitie - Bedrijfsvoering - Administratie en boekhouding - Reclame en imagebuilding - Cursus ter verkrijging van een alcohollicentie Overige vragen en opmerkingen liggen op het terrein van het vinden van een andere en betere locatie, tips hoe met de kredietcrisis kan worden opgegaan en een betere informatievoorziening over kredieten. ‘Starters hebben meer bekendheid nodig, maar adverteren is duur. Bied een mogelijkheid voor gezamenlijke reclame aan of bied een platform aan voor startende ondernemers, bijvoorbeeld op het Kwakoefestival, in plaats van alleen de grote ondernemers in Zuidoost! Zo kunnen startende ondernemers bekender worden!’


22

Enkele ondernemers geven zeer concrete tips mee. Zo vindt een ondernemer dat een platform voor gezamenlijke reclame voor startende ondernemers een goede en goedkopere manier kan zijn om bekendheid te genereren. Ook is een ondernemer van mening dat startende ondernemers juist in hun beginjaren gesteund moeten worden en dat de functionarissen van het Ondernemershuis om de 3 maanden met ondernemers moeten bellen hoe het gaat. Ook wordt de tip gegeven dat ondernemers gesteund moeten worden in hun valkuilen, mee te denken over hun planning en ze een realistische spiegel voor te houden. Gestopte ondernemers Op één gestopte ondernemer na zijn alle ondervraagde gestopte ondernemers geen klant bij het Ondernemershuis (III). Uit de reacties is op te maken dat de meeste ondernemers al enige tijd geen klant meer zijn of geen contact hebben met het Ondernemershuis. Ook valt op dat ondernemers niet weten dat er verschillende Ondernemershuizen (I, II of III) zijn geweest. Iets meer dan de helft van de ondervraagde gestopte respondenten geeft aan geen behoefte aan ondersteuning (in algemene zin of van het Ondernemershuis) te hebben.

5.2.9 Informatie over kredieten? Vijf respondenten geven als eerste ondersteuningsbehoefte prioriteit aan extra financiering. Drie respondenten benoemen dit als tweede behoefte. Op de vraag of er behoefte is aan informatie over de financieringsmogelijkheden Startersfonds Zuidoost en Qredits antwoorden dan ook 16 van de 34 ondernemers (47 %) positief. Zes van de ondernemers in Amsterdam Zuidoost hebben al een krediet verstrekt gekregen van Startersfonds Zuidoost. Twee ondernemers hebben een krediet bij Qredits. Gestopte ondernemers Twee van de twaalf ondervraagde gestopte ondernemers maakten gebruik van het Startersfonds Zuidoost. Geen van de ondervraagde gestopte ondernemers maken gebruik van of zijn bekend met Qredits.


23

5.3

Lopende bedrijven buiten Zuidoost

Deze paragraaf gaat in op de lopende ondernemingen die buiten Amsterdam Zuidoost gevestigd zijn. Het is voor het stadsdeel Amsterdam Zuidoost interessant om te weten wat de reden is dat ondernemers zich buiten het stadsdeel hebben gevestigd. In deze paragraaf wordt kort ingegaan op deze redenen en de kenmerken van deze ondernemingen.

5.3.1 Sector

Sector

Aantal

%

Gezondheid, welzijn

1

6,2


1

6,2


2

12,5

Bouwnijverheid

1

6,2

Cultuur, recreatie

2

12,5

Groothandel

1

6,2


2

12,5


4

25,0

Overig

1

6,2

Onbekend

1

6,2

Totaal

16

100,0

De meeste bedrijven die niet in Amsterdam Zuidoost gevestigd zijn, zijn gestart in de sector persoonlijke dienstverlening (25%). Interessant is dat deze sector in Zuidoost niet sterk vertegenwoordigd is (twee van de 34 lopende bedrijven). Verder onderzocht zou kunnen worden of Amsterdam Zuidoost geen goed klimaat biedt voor bedrijven in persoonlijke dienstverlening en dat bedrijven zich om die reden elders vestigen. Hiernaast is het gehele overzicht van lopende bedrijven buiten Amsterdam Zuidoost te bekijken.


24

Dit zijn de diensten en producten die de lopende bedrijven buiten Amsterdam Zuidoost aanbieden: - Yogaschool - Sportschool - Import en export met de Antillen - Bijouterie - Klusbedrijf - Groothandel, productontwikkeling en export van bakfietsen - Artiest - Online coaching - Kapsalon - Decoraties: van tatoeages tot aan decoraties van kantoren - Rijschool - Begrafenisondernemer - Uitgeverij - ICT, softwareontwikkeling, internettelefonie - Evenementenbureau - Grafische vormgeving

5.3.2 Redenen buiten Amsterdam Zuidoost ‘Als er meer gefietst gaat worden in Amsterdam Zuidoost, dan zou ik er een vestiging kunnen openen!’ In 2008 had 23,5 % van de geïnterviewden een lopend bedrijf buiten Amsterdam Zuidoost. In 2009 is dat 32 %. Elf van deze ondernemingen zijn gevestigd in andere stadsdelen van Amsterdam en vijf ondernemingen zijn buiten Amsterdam gevestigd. Er zijn tien ondernemers die buiten Zuidoost gevestigd zijn, omdat zij niet (meer) in Zuidoost wonen en een bedrijf aan huis hebben. Twee ondernemers kozen op basis van een marktonderzoek voor een ander stadsdeel, omdat de markt daar beter was (een kapsalon en een bakfietsenverkoop). Twee ondernemers vonden een bedrijfsruimte voor lagere huur dan de ruimtes die ze in Zuidoost vonden. Redenen buiten Amsterdam Zuidoost?

Aa Aantal

%

Woonplaats (bedrijf aan huis)

8

50,0

Verhuisd (bedrijf aan huis)

2

12,5

Bedrijfsruimte: te hoge huren

2

12,5


25

Markt niet in Zuidoost

2

12,5

Anders

1

6,2

Onbekend

1

6,2

Totaal

16

100,0

5.3.3 Kenmerken en ontwikkeling bedrijven Twaalf van de ondernemers met bedrijven buiten Amsterdam Zuidoost halen hun totale inkomsten uit hun onderneming. Drie van hen hebben daarnaast ook een baan in loondienst en één persoon leeft gedeeltelijk van een Persoonsgebonden budget (PGB). Acht ondervraagden geven aan winst te maken; zes maken soms winst en 2 ondervraagden niet. Negen ondernemers geven aan de negatieve invloed van de kredietcrisis te merken. Dit zijn een aantal opmerkingen die in dat verband genoemd worden: •

Krediet verkrijgen - ‘De bank is geen bron meer voor financiële middelen’.

•

Minder verkoop - ‘Er zijn vier grote opdrachten teruggehaald.’; - ‘Er is geen markt nu voor luxe- en innovatieve producten’; - ‘Mensen geven geen geld meer uit.’

•

Concurrentie - ‘Veel mensen stoppen bij ons om naar een goedkopere sportschool te gaan’.

•

Inkoop meer moeizaam - ‘Handelaren zijn voorzichtiger om te verkopen’.


26

5.3.4 Tevredenheid Gevraagd naar de tevredenheid met hun bedrijf antwoordt één persoon dat hij absoluut niet tevreden is. De meerderheid (12) is best tevreden tot zeer tevreden. Tevredenheid

Aantal

%

Absoluut niet tevreden

1

6,2

Niet tevreden

3

18,8

Best tevreden

3

18,8

Tevreden

5

31,2

Zeer tevreden

4

25,0

Totaal

16

100,0


27

6 Conclusies en aanbevelingen 6.1

Conclusies

Dit onderzoek heeft een beschrijving en een inventarisatie opgeleverd. In de voorgaande hoofdstukken is geïnventariseerd en beschreven hoe het de ondervraagde ondernemers van Ondernemershuis II vergaat; wat hun ondersteuningsbehoefte nu is en of zij de invloed van de kredietcrisis merken. Deze gegevens zijn in dit rapport geanonimiseerd weergegeven. Er is een nietgeanonimiseerde lijst gemaakt van de mensen met een hulp- of informatievraag die daarvoor toestemming hebben gegeven. Deze lijst is overhandigd aan het stadsdeel. Het stadsdeel ziet erop toe dat deze mensen door het Ondernemershuis III benaderd worden. Het Ondernemershuis II heeft in 2007 een bestand opgeleverd van 135 klanten die met hun ondersteuning gestart zijn met een bedrijf. Dit jaar zijn van de 135 uit het bestand 67 ondernemers geïnterviewd. In 2008 was dit 85. In 2007 zijn 91 mensen bereikt. Van de ondernemers, die dit jaar niet bereikt zijn met de telefonische enquête, is onbekend of zij nog in bedrijf zijn. Van 26 personen was het nummer niet meer bekend; 34 personen zijn drie keer gebeld zonder contact; 3 mensen waren met vakantie en 5 mensen waren niet bereid mee te werken aan het onderzoek. Ontwikkeling Hoe hebben de gestarte ondernemers van Ondernemershuis II zich ontwikkeld? In 2009 zijn er vijftig ondernemingen in bedrijf. Dit is 74,6% ten opzichte van 82,4% in 2008. Van de vijftig ondernemingen zijn er vierendertig in Amsterdam Zuidoost gevestigd en zestien buiten het stadsdeel. De belangrijkste reden voor het niet vestigen in Amsterdam Zuidoost is dat de ondernemers een bedrijf aan huis hebben en buiten het stadsdeel (zijn gaan) wonen. In 2008 was 78% van de ondernemers met lopende bedrijven in Zuidoost tevreden en 22% ontevreden met de ontwikkeling van hun bedrijf. In 2009 is 85 % tevreden en 15 % ontevreden. Voor de tevredenheid geven de respondenten aan dat hun tevredenheid te maken heeft met passie voor hun vak, persoonlijke ontwikkeling, autonomie, gunstige toekomstperspectieven, groeiende klantenkring en naamsbekendheid, positieve financiën en reële verwachtingen. De ontevreden respondenten geven aan dat hun ontevredenheid zit in gevoelens van afhankelijkheid, tekort aan bedrijfsruimte, moeite met het vergroten van de klantenkring en naamsbekendheid en de invloed van de kredietcrisis.


28

Een groot deel van de lopende bedrijven in Amsterdam Zuidoost zijn, zoals in 2008, actief in de sectoren ‘facilitaire dienstverlening’ en ‘detailhandel non-food’. In het onderzoek van 2009 geeft 53% van de ondervraagde ondernemers in Amsterdam Zuidoost aan winst te maken. In 2008 was dit 42%. Zes van de 34 (17,6 %) ondernemers hebben in 2009 medewerkers in dienst. Dit is een daling van 4,4 % in ten opzichte van 2008. In 2008 boden acht ondernemers aan 34 mensen een vast dienstverband. Drie andere ondernemers werkten met een freelancerpool variërend in grootte tussen de 15 en de 25. In 2009 wordt er aan 22 werknemers een vast dienstverband geboden. Het totale aantal arbeidsplaatsen (fte) dat door de lopende bedrijven in Amsterdam Zuidoost wordt gecreëerd is dus 56 (incl. de 34 ondernemers) in 2009 t.o.v. 84 (incl. de 50 ondernemers) in 2008. In 2008 zijn er ook freelancers door de ondernemers aan het werk, in 2009 niet meer. Gevraagd naar toekomstplannen, geeft de meerderheid van de ondernemers in Amsterdam Zuidoost aan eigenlijk gewoon door te willen gaan zoals ze al deden. Ze hebben geen specifieke toekomstplannen. Dan volgt naamsbekendheid en het vergroten van de klantenkring. Dit was tevens de volgorde in 2008. In de meting van 2009 is 17,9% gestopt met zijn/haar bedrijf. Dit is een stijging van 5% ten opzichte van 2008 (12,9%). Deze stijging ligt in lijn met de cijfers van het CBS. Geen van de gestopte ondernemers zijn niet van plan een nieuw bedrijf te beginnen. Ondersteuningsbehoefte Wat is de ondersteuningsbehoefte van de gestarte ondernemers van Ondernemershuis II? Onder de lopende bedrijven in Amsterdam Zuidoost bestaat nog steeds behoefte aan ondersteuning. 67,5% (23) van de ondernemers in Amsterdam Zuidoost zegt nog steeds behoefte aan ondersteuning te hebben. Zij zoeken die niet per definitie bij het Ondernemershuis III. Dit komt deels door de beeldvorming over de dienstverlening van het Ondernemershuis III. Ondernemers denken dat het een voorziening voor startende ondernemers is. Aan welke ondersteuning denken de ondernemers dan precies? De meeste behoefte is er aan cursussen (o.a. op het gebied van acquisitie, bedrijfsvoering, reclame en imagebuilding), kredietverstrekking en individuele coaching/ begeleiding. Een aantal ondervraagde ondernemers in Amsterdam Zuidoost geeft ook aan op de hoogte gehouden te willen worden over huidige en nieuwe diensten voor ondernemers die het Ondernemershuis biedt.


29

Kredietcrisis Welke invloed heeft de kredietcrisis nu gehad op de (startende) ondernemers? De werkelijke invloed van de kredietcrisis op de bedrijven is op basis van dit onderzoek niet concreet te benoemen. Beschreven kan worden wat de ondernemers zelf ervaren van de kredietcrisis. Zo geven negentien van de vierendertig ondervraagde ondernemers met een onderneming in Amsterdam Zuidoost aan negatieve consequenties van de kredietcrisis op hun onderneming gevoeld te hebben. Zo zien ondernemers een afname van klanten en een afname in verkoop van producten en diensten. De meerderheid van de gestopte ondernemers zegt geen zicht te hebben op de werkelijke invloed van de kredietcrisis op hun bedrijfsvoering.

6.2

Aanbevelingen

Ondersteun de starter! Ongeveer 85% van alle startende ondernemingen overleeft het eerste jaar. Met name startende ondernemingen in de sectoren industrie, bouwnijverheid en dienstverlening hebben gemiddeld een grotere kans op succes en een langer bestaan dan starters in de groothandel, detailhandel, horeca, transport en communicatie. Het is belangrijk dat een ondernemer een goed doordacht businessplan opstelt met duidelijke doelstellingen en een volledige inzet van de ondernemer. Dit vergroot de kans op succes. Ervaring in de sector, het hebben van een eigen netwerk van potentiële klanten en ondernemerservaring zijn ook van belang. Ook ondernemers die in een netwerk-verband starten en voldoende eigen vermogen inbrengen vergroten hun kans van slagen. 8 De eerste twee jaar zijn voor startende ondernemers cruciaal; het is dan ook van belang dat startende ondernemers in deze periode ondersteund worden. Het Ondernemershuis is daarom een nuttige voorziening. De functionarissen die werkzaam zijn bij het Ondernemershuis zouden structureel contact moeten onderhouden met de ondernemer in de eerste drie jaar na de start van zijn/haar onderneming. Promotie Zowel in 2008 als in 2009 is naamsbekendheid en klantenkring vergroten een van de topprioriteiten van de ondernemers in Amsterdam Zuidoost. Promotie van hun onderneming is daarom zeer belangrijk voor startende ondernemers. Het investeren in reclame en promotiemateriaal is voor startende ondernemers kostbaar. Het Ondernemershuis kan een platform van ondernemers opzetten voor wie gezamenlijke promotie georganiseerd kan worden. Het Ondernemershuis zou hierin een initiërende en faciliterende rol op zich moeten nemen.

8

Analyse ING Economisch Bureau - ‘Starters kunnen steun in de rug gebruiken’ (04/2009)


30

Net- en samenwerken Wanneer een startende ondernemer net- en samenwerkt met andere ondernemers, is de slagingskans in het eerste jaar groter. Een netwerk draagt bij aan de continuïteit van een bedrijf en is dus waardevol.9 Door het organiseren van een groepssessie kan het Ondernemershuis deze ondervraagde ondernemers (uit Ondernemershuis II), maar ook ‘nieuwe startende’ ondernemers een netwerkplek bieden, en geeft het de ondernemers tevens een plek om hun ervaringen te delen met andere ondernemers, het Ondernemershuis en het stadsdeel. Beeldvorming werkzaamheden Ondernemershuis III Het Ondernemershuis kan meer dan alleen startende ondernemers op weg helpen. Zij kan ook ondernemers die al drie jaar in bedrijf zijn adviseren. De doelgroep van Ondernemershuis III is breder dan die van Ondernemershuis II: Ondernemershuis III richt zich ook op doorstarters. Dit is echter veelal niet bekend bij de ondernemers met de al lopende bedrijven die wel degelijk een ondersteuningsbehoefte hebben. Zij zijn geneigd te denken dat het Ondernemershuis waar zij in hun startfase aanklopten (Ondernemershuis II) dezelfde ondersteuning biedt als de huidige voorziening (Ondernemershuis III). Dit is ook uit het onderzoek in 2008 naar voren gekomen. Het is aan te bevelen met een campagne duidelijkheid te geven over de doelstellingen, doelgroepen en de werkzaamheden van het Ondernemershuis III. De ondernemers vinden ook geregeld op eigen initiatief een externe adviseur (dus buiten het Ondernemershuis) op een specifiek gebied. Het verwijzen naar een externe deskundige is overigens ook een dienst die het Ondernemershuis biedt. Bedrijfsruimte Er is door het stadsdeel in een ander onderzoek onderzocht welke specifieke behoeftes (doorstartende) ondernemers met betrekking tot bedrijfsruimte hebben. Uit dit onderzoek is gebleken dat velen behoefte hebben aan betaalbare bedrijfsruimte. Het onderzoek biedt het stadsdeel inzicht in de vraag opdat zij een haalbaar aanbod kunnen doen. Onderhavig onderzoek laat opnieuw het belang zien van het beschikbaar stellen van bedrijfsruimte. De beschikbare bedrijfsruimte in Amsterdam Zuidoost zou op een toegankelijke wijze bekend gemaakt moeten worden aan de ondernemers. Stadsdeel als goed voorbeeld Startende ondernemers geven aan dat late betalingen voor hen extra vervelend zijn. Het stadsdeel zou zich in deze tijd van kredietcrisis als rolmodel kunnen profileren en het goede voorbeeld kunnen geven aan crediteuren door op tijd over te gaan tot betaling.

9

Kamer van Koophandel – ‘Bedrijf starten? Aan de slag’


31

Bijlage 1

Vragenlijst enquête

Doelgroep: Starters van Ondernemershuis II voor de periode januari 2004 – 1 april 2007. Methodiek: Telefonische interviews. Periode afname interviews: Wk 29-30/31. Werkwijze: Aan de hand van de klantgegevens die worden aangeleverd door het Stadsdeel Zuidoost (gegeneerd uit dossiers en het ClientVolgSysteem) worden klanten gebeld. Indien we klanten op moment van bellen niet aan de lijn krijgen dan wordt nog twee maal een poging ondernomen. We bellen gedurende de dag en avond ten behoeve van het vergroten van de kans om klanten van Ondernemershuis II te kunnen spreken. Duur van interview: Ongeveer 15 minuten. Bijzonderheden: Indien klanten onvoldoende of geen Nederlands beheersen dan kunnen de interviews in het Engels worden afgenomen. Interview Intro: Goedemorgen/middag/avond u spreekt met Hester van Zwet/Natalia Blok van RadarAdvies. In opdracht van Stadsdeel Zuidoost voeren wij, net als vorig jaar, een onderzoek uit naar de ontwikkeling en ondersteuningsbehoefte onder starters van Ondernemershuis II voor de periode januari 2004 – 1 april 2007. Het onderzoek wordt uitgevoerd om alsnog te bekijken aan welke ondersteuning nu behoefte is. Uit de gegevens die wij hebben gekregen bent u in deze periode klant geweest bij Ondernemershuis II. Schikt het u als ik u een aantal vragen stel. Het duurt ongeveer 10 a 15 minuten. Uw gegevens worden anoniem verwerkt. (Indien het niet schikt vragen wanneer we wel kunnen bellen.) Checkvragen: - Spreek ik met…… - Bent u in de periode januari 2004 – april 2007 klant geweest bij Ondernemershuis II? - Persoonsgegevens (checken of aanvullen): o Adres o Geboortedatum en plaats


32

Stand van zaken nu: -

Bent u momenteel klant bij het ondernemershuis III (op de Bijlmerdreef)? o Ja. o Nee. o Weet ik niet. o Is onduidelijk.

-

Wanneer bent u een eigen onderneming gestart? (Datum KvK-inschrijving?)

-

Loopt de onderneming nog? o Ja. o Nee. o Nooit gestart.

-

Bij vraag 6 nee: Waarom is de onderneming gestopt? o Draai verlies. o Te weinig klandizie. o Concurrentie. o Vanwege de omgeving waar mijn onderneming is gevestigd. o Kredietcrisis o Anders, namelijk:

-

Maakt u met uw onderneming winst? o Wel o Soms. o Niet.

-

Heeft de economische recessie invloed (gehad) op uw onderneming? o Ja. o Nee. o Weet niet.

-

Indien ja, hoe? (open antwoord)

-

Wat is nu uw bron van inkomsten? o Mijn onderneming. o Een andere onderneming. o Werk in loondienst. o Uitkering. o Anders, namelijk:

-

Waar is/ waar was uw onderneming gevestigd? o In Amsterdam ZO (Bijlmer/ Amstel III) o In Amsterdam ZO, maar niet in Bijlmer/ Amstel III o Buiten stadsdeel ZO o Buiten gemeente A’dam? (stadsdeel / plaatsnaam noteren)


33

-

Bij ‘niet in Zuidoost’: Waarom niet gevestigd in Amsterdam Zuidoost? o Andere woonplaats, bedrijf aan huis. o Verhuisd, bedrijf aan huis. o Markt niet in Zuidoost. o Bedrijfsruimte: te hoge huren. o Bedrijfsruimte: niet centraal. o Anders, namelijk:

-

Binnen welke sector valt uw onderneming? o Gezondheid/ welzijn o Facilitaire dienstverlening o Detailhandel non-food o Detailhandel food o Bouwnijverheid o Cultuur/recreatie o Groothandel o Zakelijke dienstverlening o Persoonlijke dienstverlening o Onroerend goed o Horeca o Overig o Weet niet o Anders:

-

Wat voor onderneming is het (product)? (open)

-

Heeft u medewerkers in dienst, zo ja hoeveel? o Geen o 1 t/m 5 o 6 t/m 10 o Meer dan 10

-

Wat zijn uw toekomstplannen? o Onbekend o Gaat goed nu, zo doorgaan. o Naamsbekendheid en klantenkring vergroten. o Nieuwe vestiging(en) openen. o Bedrijfsruimte vinden. o Bezinning i.v.m. kredietcrisis. o (Meer) Personeel in dienst nemen. o Aanbod verbreden. o Extra financiering vinden. o Doorstart maken. o Specialiseren/ product doorontwikkelen. o Schulden aflossen. o Stoppen met bedrijf. o Weet (nog) niet.


34

Bent u tevreden met de ontwikkeling van uw onderneming? o Absoluut niet tevreden. o Niet tevreden. o Best tevreden. o Tevreden. o Zeer tevreden. Toelichting: -

Ondersteuningsbehoefte? -

Heeft u nog behoefte aan ondersteuning? o Ja o Nee

Zo ja, wat heeft u nodig? o Individuele begeleiding / coaching o Cursussen o Voorlichting- en netwerkbijeenkomsten o Financiering o Anders, namelijk: Doorvragen. Extra toelichting (wat voor cursussen etc?) -

-

Maakt u gebruik van het Startersfonds Zuidoost? o Ja o Nee

-

Of van Qredits? o Ja o Nee

-

Heeft u behoefte aan informatie over financieringsmogelijkheden / het Startersfonds Zuidoost / Qredits? o Ja. o Nee.

-

Zo ja, mag stadsdeel Zuidoost uw gegevens doorgeven aan het nieuwe ondernemershuis (III), zodat zij u hierover kunnen benaderen? o Ja. o Nee.

-

Zou u op de hoogte gehouden willen worden over bijeenkomsten en nieuwe projecten t.a.v. ondernemen? o Ja. o Nee.

-

Zo ja, mag stadsdeel Zuidoost uw gegevens doorgeven aan het nieuwe ondernemershuis (III), zodat zij u op de hoogte kunnen houden? o Ja.


35

o

Nee.

Afsluiting: - Dit was de laatste vraag. - Vragen of ze nog vragen hebben. - Hartelijk danken voor hun medewerking en tijd. Indien men wil checken of we daadwerkelijk in opdracht van het stadsdeel opereren dan verwijzen naar: Mw. D.J. Winter of Dhr. P. Aben, sector REO, tel.nr.: (XXX).


36

Bijlage 2 2009

Grafieken bij analyse respondentengroepen 2008 en

Geboorteland - 2009


37

Geboorteland - 2008

Sekse - 2009


38

Sekse - 2008


39

Opleidingsniveau - 2009

Opleidingsniveau - 2008


40

Klant bij Ondernemershuis? - 2009

Klant bij Ondernemershuis? - 2008


41

Startjaar - 2009

Startjaar - 2008


42

Bijlage 3 Reacties ondernemers op tevredenheid De redenen die de twee zeer tevreden ondernemers hiervoor geven, liggen in: •

•

Ondernemerschap als persoonlijke ontwikkeling - ‘Na een dipje in verband met verkeerde marketing en omgang met crediteuren heb ik veel geleerd. Prettig dat ik daarvan geleerd heb en dat het nu goed gaat’. Passie - ‘Elke dag ben ik weer blij dat mijn droom is uitgekomen: ik heb mijn eigen winkel!’.

Zij die (best) tevreden zijn, geven hierop de volgende toelichtingen: •

Autonomie - ‘Omdat ik zelfstandig ben en omdat mijn klanten tevreden zijn’. - ‘Het gaat zoals ik wil: ik ben gecertificeerd en niet afhankelijk van geldschieters’. - ‘Ik heb van niets iets gemaakt. Maar het kan altijd beter!’

•

Klantenkring en naamsbekendheid - ‘Ik merk dat de bekendheid van mijn bedrijf toeneemt’. - ‘Ik krijg meer bekendheid en ben blij met hoe het nu gaat’. - ‘Ik heb leuke en goede klanten’.

•

•

Toekomstperspectief - ‘Commercieel gezien is er nog weinig geld, maar internationaal ben ik aan het groeien en krijg ik contacten met de 'grote jongens' in deze wereld’. Positieve financiën - ‘Het bedrijf scoort goede omzetcijfers en groeit’. - ‘Het is kostendekkend tot nu toe’.

• •

Verwachtingen ‘Het gaat langzaam, maar wel aardig’.

Passie ‘Het is mijn hobby naast mijn baan, dus het maakt niet uit of ik voldoende verdien’. - ‘Omdat ik echt mooie klussen wil doen vol overgave - en niet alleen maar zodat ik mijn hypotheek kan afbetalen - heb ik gekozen voor stabiliteit. Daarom ben ik ook in loondienst.’ -


43

•

‘Je maakt mensen gelukkig. Dát is voor mij belangrijk. Ik heb geen groot winstoogmerk’. ‘Ik houd van mijn zaak!’.

Bijdrage aan ontwikkeling - ‘Ik vind het ook erg leuk om stagelopers te helpen zich te ontwikkelen’.

De ondernemers die ontevreden zijn met de ontwikkeling van hun onderneming, zeggen hierover: •

Afhankelijkheid - ‘Ik ben afhankelijk van luchtvaartmaatschappijen. Zij benadelen kleine afnemers, zoals ik’.

•

Bedrijfsruimte - ‘Ik wil groeien, maar er is een gebrek aan geschikte ruimte voor groeimogelijkheden in de Bijlmer’.

•

Verwachtingen - ‘Ik heb een te lange aanloop nodig, het gaat te langzaam.’

•

Klantenkring en naamsbekendheid - ‘Het is moeilijk om een netwerk te verkrijgen’. - ‘Ik moet bijdehanter zijn: ik doe te weinig aan klantenwerving’.

•

Kredietcrisis - ‘De economie gaat minder en dus ook met mijn winkel’.


44

Een beschrijvend onderzoek naar de ontwikkeling en ondersteuningsbehoefte van starters van Ondernemershuis II 2009

Recommend Documents