Doorstroom naar geschikt beweegaanbod in de wijk

Doorstroom naar geschikt beweegaanbod in de wijk In dit document met belemmeringen en aanbevelingen worden 3 hoofdcategorieën onderscheiden, te weten: - Aanbod - Organisatie - Gezondheid Zij bevatten persoonlijke, culturele en religieuze en rand-voorwaardelijke aspecten. Voor elke belemmerende factor worden één of meerdere mogelijke oplossingen of oplossingsrichtingen aangeboden, vanuit de literatuur en vanuit de praktijkervaring in de experimenten. De ervaring vanuit de praktijk is leidend geweest bij het samenstellen van het document.

Aanbod Belemmeringen Onbekendheid met aanbod Veel allochtonen en zorgverleners zijn niet bekend met het aanbod van sport- en beweegactiviteiten in de buurt.

Vrouwen zijn in hun opvoeding en leven vaak niet gestimuleerd tot het ontwikkelen van een sportief lichaams- en zelfbeeld. De gedachte “dat kan ik niet” of “het is niet voor mij bedoeld” overheerst.

Aanbevelingen Ontwerp en gebruik een sociale kaart van geschikte beweegactiviteiten voor deze doelgroepen. Aanspreekpunt in de wijk, bijvoorbeeld buurtsportcoach of sleutelfiguur, voor 1e lijnzorgaanbieders. Laat de groep kennismaken met verschillende soorten beweegactiviteiten, zodat ze kunnen ervaren welk soort activiteit bij hen past. Zorg voor positieve ervaringen en plezier, om de motivatie te verhogen. Een focusgroepgesprek is een geschikt middel om de beweegactiviteit te bepalen. * Bespreek na afloop van elke activiteit met de beweeggroep wat ze er van vonden en pas de activiteit aan, aan de wensen van de groep. In de experimenten zijn de volgende activiteiten georganiseerd en geschikt gebleken: Bewegen op Muziek, Vrouwen in Beweging, Pilatesoefeningen, Sportief Wandelen, Bewegen voor Ouderen, Sportief Medisch Bewegen , Zumba /BBBB, (fysio)fitness, BEWEEGMEEprogramma, individueel trainen en speciale beweeggroepen voor Hartklachten, vrouwen 50+ en obesitas.

Kosten Deelname kost geld. Veel allochtonen zijn niet gewend voor sporten en bewegen te betalen en zijn gewend geld voor ‘nuttigere’ zaken te besteden. Deelnemers komen veelal uit de

Informeer de doelgroep over de reden waarom voor sport en beweegactiviteiten betaald moet worden. Wat wordt er met het geld gedaan? Geef de deelnemers de mogelijkheid om

categorie Lage SES (Sociaal Economische Status), voor wie sport en bewegen vaak niet een eerste prioriteit is.

Dag/tijdstip Veel allochtonen hebben minder vrije tijd, waarover vrij kan worden beschikt, o.a. door: - Onregelmatig werk in ploegendiensten - Andere vrijetijdsbesteding, waarop allerlei culturele, religieuze en familie verplichtingen een groot beslag leggen.

Accommodatie en bereikbaarheid Het aanbod aan geschikte activiteiten voor allochtonen is over het algemeen dun bezaaid. Veel sportaccommodaties liggen aan de rand van de stad en zwembaden zijn in lang niet alle wijken aanwezig. De weg er naar toe is lang en wordt niet als ‘vertrouwd’ en ‘veilig’ ervaren. Voor vrouwen is het vaak van belang niet zichtbaar te zijn voor mannelijke toeschouwers.

gespreid te betalen, bijvoorbeeld per keer of met een strippenkaart. Creëer een financieel vangnet voor deelnemers (zorg, minimapassen, e.d.). Maak duidelijk wat het belang van sport en bewegen is. Sluit daarmee aan bij zaken die door de doelgroep als ‘belangrijk’ worden ervaren. Probeer de kosten zo laag mogelijk te houden, door bijvoorbeeld: - Gebruik te maken van subsidies - Gebruik te maken van een gymzaal in het buurthuis of in de moskee - Niet de fysiotherapeut structureel in te zetten op beweegprogramma’s, maar een relatief goedkope beweegleider uit de buurt (eventueel met advies en ondersteuning van de fysiotherapeut)

Organiseer een activiteit onder schooltijd of regel kinderopvang. Ook de zondag is voor deze doelgroep zeer geschikt. Hou rekening met culturele en religieuze feestdagen. Organiseer geen activiteit voor vrouwen, op een tijdstip dat er ook een markt is in de buurt. Overleg met de groep over een geschikte dag en tijdstip. Een focusgroepgesprek is een geschikt middel om dag en tijdstip voor bewegen te bepalen. *

Sporten in het openbaar, buiten, is voor oudere Turken en Marokkanen niet gebruikelijk. Wel geaccepteerd is buiten bewegen in de vorm van wandelen. Binnen bewegen, en met gelijkgestemden, heeft een aanzienlijk lagere (normatieve, sociale) drempel. Kies voor een accommodatie in de wijk, die bekend is bij de doelgroep. Dat verlaagt letterlijk en figuurlijk de drempel om naar binnen te gaan. Zorg voor een afgeschermde ruimte of blindering voor de ramen, dat vergroot het gevoel van (sociale) veiligheid. Daarom ook: - Gescheiden aanbod voor mannen en vrouwen (ingeval islamitische achtergrond), én: - Vrouwen met bedekkende kleding moeten kunnen deelnemen (zeker als er ook mannen aanwezig zijn) De accommodatie dient goed bereikbaar te zijn. Probeer vervoer te regelen of samen reizen te

organiseren, als de accommodatie niet in de buurt is. Kwaliteit aanbod De zorgprofessionals zijn niet altijd overtuigd van de kwaliteit van het sportaanbod. Als er cliënten worden doorgestuurd, moet men er zeker van zijn dat de activiteit op een verantwoorde manier wordt aangeboden.

Beweegbegeleider De begeleider is niet bekend bij de doelgroep. De begeleider is niet bekend met de gewoonten en gebruiken van de doelgroep.

Combinatie met andere activiteiten Beweegactiviteiten hebben geen hoge prioriteit voor de doelgroep.

Zorg voor voldoende kwalificatie van de beweegbegeleider. Check de kwaliteit van bestaand beweegaanbod. Zorg voor samenwerking en uitwisseling van kennis en ervaring tussen zorgprofessionals en beweegleiders.

Een bekende, vertrouwde begeleider vergroot de kans dat deelname aan een activiteit door de sociale omgeving wordt geaccepteerd of gesteund. Lesgeven aan deze groep vraagt om cultuursensitieve vaardigheden en competenties van de beweegbegeleider. Het vraagt om beweegactiviteiten op maat, rekening houdend met de diversiteit van de deelnemers. Daarnaast moet de beweegbegeleider voldoende op de hoogte zijn van de medische achtergronden van de deelnemers en die kennis kunnen vertalen in een verantwoord beweegaanbod.

Combineer beweegactiviteiten met voorlichting over thema’s waarin de doelgroep wel geïnteresseerd is. Voorbeelden hiervan zijn gezondheidsvoorlichting, voorlichting over de werking van het lichaam, over gezonde voeding, medicijngebruik en dergelijke. Probeer hiervoor samen te werken met VETC’ers (Voorlichters in Eigen Taal en Cultuur) van GGD’en, diëtisten, fysiotherapeuten, apothekers, etc. Daarnaast is het sociale aspect belangrijk. Koffie of thee drinken vooraf of na afloop van de activiteit, doet het vaak goed. Kan dat niet, ruim dan tijdens de activiteit tijd in voor ‘bijkletsen’.

Organisatie Belemmeringen Competenties zorgverleners Veel huisartsen hebben –net als POH/LSAonvoldoende ‘interculturele competenties’. Dat

Aanbevelingen De rol van zorgverleners, maar met name de rol van de huisarts, lijken voor allochtonen van nog

heeft gevolgen voor een effectieve wijze van informatieoverdracht aan, en motivering van de allochtone patiënt.

Aanpak BeweegKuur De individuele aanpak van de BeweegKuur sluit niet aan bij deelnemers die van oorsprong een groepscultuur gewend zijn.

grotere invloed dan voor autochtonen. Artsen hebben autoriteit bij de doelgroep; naar hen wordt geluisterd, hun advies wordt opgevolgd. Pharos, het kenniscentrum voor migranten, vluchtelingen en gezondheid, heeft hiervoor een trainingsaanbod ontwikkeld voor zorgververleners in de eerstelijns gezondheidszorg. (meer informatie: [email protected])

De groep in z’n geheel overbrengen naar een nieuwe activiteit. De groep is bekend met elkaar, blijft bij elkaar en stimuleert elkaar om door te gaan. Men is op de groep gericht, niet op het individu.

‘Motivational Interviewing’ (MI) past niet in de cultuur. Ongeveer 80% van de eerste generatie migranten is laaggeletterd. Veel van hen spreken en verstaan de Nederlandse taal niet of nauwelijks.

Daaraan kan worden toegevoegd dat MI erg gericht is op taal. Lang niet alle niet-westerse allochtone volwassenen beheersen de Nederlandse taal voldoende voor deze werkwijze. Gebruik bij deze groepen een andere aanpak, een aangepast tempo en een andere manier van voorlichting geven -met veel beeldmateriaal- . Meer info toolkit laaggeletterdheid: http://lhv.artsennet.nl/LHVproduct/ToolkitLaaggeletterdheid.htm

Het idee in de BeweegKuur dat de doorstroom naar regulier aanbod een vereiste is, werkt belemmerend.

In de beweeglessen kan de groep zelf voor elkaar vertalen of iemand als tolk optreden. Ruim tijd in voor vertalen.In een interventie zoals BoR (Bewegen op Recept) wordt doorgestroomd naar ‘eigen’ aanbod met slechts een beperkte keuzemogelijkheid: óf aquarobics, óf fitness. Dat verkleint de kans op uitval.

Overgang De stap van bewegen in de zorg, naar bewegen in de wijk is te groot. De deelnemers worden teveel ‘verwend’ in de eerste lijn en zijn er aan gewend geraakt dat alles voor ze wordt geregeld.

Zorgen voor warme overdracht door bv.: - ‘beweegaanbieder naar binnen halen’ (beweegaanbieder uit de wijk biedt beweegactiviteit in de zorg aan); - Individueel of met de hele groep kennismaken met activiteit(en) in de wijk, onder begeleiding van bekende zorgprofessional of sleutelfiguur. Probeer vanaf dag 1 te werken aan persoonlijke ontwikkeling. In de beweegactiviteit aandacht voor het coachen en versterken van de deelnemers. Stimuleer actieve participatie van de doelgroep. Laat deelnemers in hun kracht

komen en versterk het zelf organiserend vermogen. Geen afstemming tussen doorverwijzers en beweegaanbieders; geen doorlopende aanpak

Overvloed aan aanbod De deelnemers kunnen kiezen uit een heel arsenaal aan sporten en beweegactiviteiten, die in de buurt worden aangeboden. Ze zien door de bomen het bos niet meer. Bovendien is een belangrijk deel van de activiteiten bij de doelgroep onbekend. Kinderopvang Ouders met jonge kinderen hebben overdag de zorg voor hun kind(eren) en geen ‘vrije tijd’ om te kunnen sporten.

Beweegcoördinator (bv. buurtsportcoach) die vraag en aanbod coördineert. Beweegaanbieder en 1e lijn werken samen en hebben contact over deelnemers; terugkoppeling. ‘korte lijnen’ tussen zorgverleners om de uitval bij allochtonen te voorkomen. Zoek dezelfde leider voor meerdere activiteiten, zodat men op verschillende plaatsen een vertrouwd gezicht tegen komt. Bijvoorbeeld een sleutelfiguur zoeken en inzetten.

Selecteer één of een paar activiteiten, die aansluiten bij de wensen van de deelnemers, afgestemd zijn op de doelgroep en de juiste kwaliteit bieden. Mogelijkheid voor uitproberen creëren, bijvoorbeeld door maandkaart.

Zorg dat er kinderopvang is geregeld of laat de deelnemers bij toerbeurt de opvang verzorgen.

Gezondheid Belemmeringen Ziekte De gezondheid van de eerste generatie migranten en vluchtelingen is minder gunstig dan die van autochtone Nederlanders. Dit geldt voor: - Ervaren gezondheid - Chronische aandoeningen, zoals diabetes, hoge bloeddruk en gewrichtsproblemen - Psychische gezondheid, ten gevolge van o.a. lage sociaaleconomische positie, integratieproblematiek, migratiegeschiedenis, niet-uitgekomen verwachtingen van de migratie.

Onwetendheid werking lichaam Vaak hebben migranten lichamelijke beperkingen of pijnklachten, die bewegen

Aanbevelingen Besteed in de beweeglessen aandacht aan gezondheidsproblemen. Geef gezondheidsadviezen en stem beweegactiviteiten af op de fysieke conditie van deelnemers. Starten met specifieke beweeggroepen voor mensen met dezelfde aandoening is, indien mogelijk, raadzaam. Het is gemakkelijker om de inhoud en activiteiten aan te passen en het ondersteunt deelnemers om met ‘gelijken’ te bewegen. Kijk in samenwerking met specialisten (huisartsen, diëtisten, fysiotherapeuten) naar mogelijkheden.

Combineer beweegactiviteiten met voorlichting over de werking van het lichaam. Probeer

belemmeren. Het besef dat lichaamsbeweging juist preventief kan werken en erger kan voorkomen is minder aanwezig. Veel migranten denken juist dat zij moeten rusten en dat teveel inspanning schadelijk kan zijn voor hun gezondheid. Zo bestaat er bijvoorbeeld angst voor een hartaanval, wanneer het hart sneller gaat kloppen, na fysieke inspanning.

Conflict met cultuur en religie Voedings- en beweegadviezen conflicteren nogal eens met de eigen culturele gewoonten en gebruiken. Leefstijladviezen die de eigen culturele gebruiken doorbreken worden door de sociale omgeving gezien als ‘afwijkend’ en ‘aanstootgevend’ gedrag, zorgen voor roddel en zullen om die reden door de patiënten vaak niet [volledig] worden opgevolgd.

daarbij goed aan te sluiten bij het individuele niveau van vaardigheden, en waar mogelijk dat niveau verhogen. Maak daarbij veel gebruik van beeldmaterialen en laat deelnemers ‘ervaren’. Bij de GGD werken vaak VETC’ers (Voorlichters in Eigen Taal en Cultuur). Probeer met hen samen te werken. Onderstaand een link naar een vragenlijst om bewegingsangst te meten: http://www.fysio.net/pdf/TSK%20%20Tampa%20Schaal%20Kinesiofobie.pdf

Naast alle bovenstaande belemmeringen vanuit cultuur en religie, kan het islamitisch geloof voor moslims ook juist een motivatie zijn voor een gezonde leefstijl. In de Koran wordt benadrukt dat men alle handelingen die de gezondheid kunnen schaden moet vermijden. In de Koran staan meerder teksten die betrekking hebben op de verantwoordelijkheid die men heeft om het eigen lichaam en de geest goed te onderhouden. In het voorlichtingsmateriaal ontbreekt informatie over de culturele aspecten van voedingsgewoonten. Aansluiten bij de culturele gebruiken en gewoonten van de groep is zeer belangrijk. Een samenwerking met VETC’ers en deskundige diëtisten is aan te bevelen. Daarnaast kunt u informatie inwinnen bij Pharos; het landelijk kennis en adviescentrum migranten, vluchtelingen en gezondheid, via [email protected] . Pharos zet haar kennis in voor de verbetering van de kwaliteit en effectiviteit van zorg voor migranten en mensen met beperkte gezondheids-vaardigheden.

Lage Gezondheidsvaardigheden Mensen beschikken in verschillende mate en vorm over gezondheidsvaardigheden. Met name allochtonen, mensen met een lage sociaal economische status en oudere mensen ondervinden problemen in het vinden en gebruiken van informatie.

De doelgroep beschikt veelal niet over voldoende vaardigheden om informatie over gezondheid te verkrijgen, te begrijpen, en te gebruiken bij het nemen van beslissingen over gezondheid. Goed aansluiten bij het individuele niveau van vaardigheden, en waar mogelijk dat niveau verhogen, heeft rechtstreeks effect op de gezondheid van het individu.