De wending Jaarverslag 2012
Heuvelrug Wonen geeft u ruimte
Inhoud Woord vooraf — 4 Bij de inhoud — 8 1
De wereld om ons heen — 12
1.1
Stakeholders, onze belangrijkste partners — 13
1.2
Werken voor derden — 16
2 Activiteiten — 17 2.1
Huisvesten van de doelgroep — 17
2.2 Woningtoewijzing — 20 2.3
Kwaliteit van het woningbezit — 24
2.4 Projecten — 28 2.5 Leefbaarheid — 32 2.6
Welzijn, wonen en zorg — 36
3
Betrekken bewoners bij beheer en beleid — 38
3.1
Huurders en huurdersvertegenwoordiging — 39
3.2 Communicatie — 41 3.3
Loket voor bezwaren — 45
4
Financiële continuïteit — 46
4.1 Treasury — 51 4.2 Deelnemingen — 55 5 De organisatie — 56 5.1 Personeelszaken — 56 5.2 Medewerkers — 57 6
Verslag Raad van Toezicht — 62
7
Verslag Huurdersvertegenwoordiging — 70
8
Verslag van de Ondernemingsraad — 72
9 Jaarrekening — 74 9.1 Kengetallen — 75 9.2
Balans per 31 december 2012 — 76
9.3
Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2012 — 78
9.4
Kasstroomoverzicht 2012 volgens de indirecte methode — 79
print
home
3
Woord vooraf
Woord vooraf Met het jaar 2012 zijn we in een nieuw tijdperk gestapt. Aan het eind van het jaar was het heel duidelijk: het is niet meer zoals daarvoor en dat wordt het ook niet meer. Begin 2012 ontwikkelden we onze nieuwe koers voor de komende jaren die we vastlegden in ons ondernemingsplan Samen doen we meer. Op dat moment hielden we al rekening met de veranderende financieel-economische situatie, maar hadden we nog geen weet van wat de overheid ons aan maatregelen zou opleggen. Het jaar begon met brand Net na de jaarwisseling werden de bewoners van de Janshof in Driebergen voor de tweede keer opgeschrikt door brand. Daarvoor was er ook al brand geweest in december. Beide keren was er sprake van brandstichting. We zagen hoe ingrijpend en schokkend zo’n gebeurtenis voor bewoners is. Opeens is de plek waar je je altijd veilig voelde, niet meer veilig. In onze organisatie brachten de branden naast schrik en ongeloof ook mooie kanten naar voren. Medewerkers voelden zich sterk betrokken en verantwoordelijk voor hoe het met bewoners ging. Zij ervaarden aan den lijve dat het in ons werk om veel meer gaat dan om woningen verhuren en beheren. Ondernemingsplan Samen doen we meer In ons nieuwe ondernemingsplan Samen doen we meer verwoorden we onze koers voor de komende vijf jaren. Daar kwamen we door eerst met onze stakeholders in gesprek te zijn over welke ontwikkelingen voor ieder van ons en voor ons gezamenlijk van invloed zijn. Hoe ontwikkelt de bevolking zich, wat brengt de nabije toekomst ons in financieel-economisch en volkshuisvestelijk opzicht?
print
home
4
Woord vooraf
Nieuwe koers In onze nieuwe koers richten we ons vooral op onze bestaande voorraad woningen. De komende jaren bouwen we nog de woningen waar we al jaren aan gewerkt hebben. Maar daarnaast maakt nieuwbouw plaats voor onderhoud, renovatie en herstructurering. Geen grootschalige nieuwbouw meer, maar wel kleinschalige nieuwbouw in inbreidingslocaties om onze woningvoorraad naar omvang en kwaliteit op peil te houden. De aandacht van Heuvelrug Wonen ligt daarom de komende jaren vooral bij de kwaliteit van de woningen. Niet alleen technisch moeten woningen op orde zijn. Ze moeten ook beantwoorden aan de vraag van een veranderende bevolkingsopbouw en samenstelling van huishoudens. En niet te vergeten: ze moeten betaalbaar blijven voor de huurder en Heuvelrug Wonen. Wie betaalt de rekening De financieel-economische crisis trof het afgelopen jaar ook onze sector. Vooral als gevolg van overheidsmaatregelen. We merken dagelijks dat de overheid het beeld koestert dat er bij de corporaties geld te halen valt om bij te dragen aan het oplossen van de begrotingstekorten. De laatste jaren volgen heffingen en belastingen elkaar met grote regelmaat op. De verhuurderheffing voor de bijdrage aan de h uurtoeslag die de sector opgelegd krijgt, bedraagt voor de gehele sector per jaar in 2013 € 50 miljoen en deze loopt op tot € 1,7 miljard in 2017. Daarnaast kregen we te maken met misstappen en problemen bij corporaties. Die raken de gehele sector in de vorm van imagoverlies en saneringssteun. Het meest maken we ons zorgen over de effecten van al deze heffingen. Huurders krijgen extra huurverhogingen en corporaties investeren niet meer. De overheid gaat er vanuit dat corporaties de heffingen kunnen betalen door huren te verhogen. In werkelijkheid brengen de heffingen veel corporaties op het randje van omvallen. Voor het Waarborgfonds Sociale Woningbouw reden om voorlopig de borging van leningen voor nieuwbouw, stop te zetten. Hierdoor hebben veel corporaties hun nieuwbouwplannen moeten stopzetten. Bij Heuvelrug Wonen waren de meeste investeringsplannen voor de komende jaren financieel al geregeld. Die plannen gaan dus gelukkig door, maar de financiering van iets verder gelegen investeringsplannen is onzeker geworden.
print
home
5
Woord vooraf
Huurders en woningzoekenden Voor huurders en woningzoekenden is er sinds 2011 veel veranderd. Sinds 1 januari 2011 is de sociale huurmarkt met een huurprijs tot € 664,661 alleen nog toegankelijk voor huishoudens met een inkomen tot € 34.0852. Dit als gevolg van Europese maatregelen. Wie met zijn inkomen daar net boven zit, heeft het extra moeilijk. Zij verdienen teveel voor de sociale sector en te weinig voor de vrije sector, waardoor zij tussen wal en schip vallen. Dat willen we niet laten gebeuren, want we zijn er volgens het BBSH3 nog altijd voor degenen die niet op eigen kracht in hun huisvesting kunnen voorzien. Daarom rekenen we ook de middeninkomens tot € 45.000 tot onze sociale doelgroep. Deze doelgroep duiden we aan als de doelgroep sociaal+. Voor deze groep willen we woningen reserveren, maar het is nog zeer de vraag of we dit ook waar kunnen maken. Organisatie focus Duidelijk is voor ons dat de sociale en financieeleconomische ontwikkelingen vragen om een scherpe focus van de organisatie. Immers niet alles is meer mogelijk: niet bij onze huurder en niet bij ons. Ook verwachten we dat we er met z’n allen aan moeten wennen, dat wonen duurder wordt. Dat maakt het extra belangrijk om alleen dat te doen wat nodig is en wat goed is. Goed voor de klant, de maatschappij en voor onszelf. Om zo te kunnen werken moet onze klant veel eerder betrokken zijn dan voorheen. Dat doen we door ze eerder bij de ontwikkeling van beleid en diensten te betrekken. En in elk project werken we vanaf het begin samen met huurders en andere partijen.
1 Prijspeil
1 januari 2012 1 januari 2012 3 BBSH staat voor Besluit beheer sociale huursector; het regelt de uitvoering van de Woningwet en bevat regels waaraan woningcorporaties zich moeten houden. 2 Prijspeil
print
home
6
Woord vooraf
Zo zijn bijvoorbeeld de huurders en toekomstige bewoners van de Zonstraat van meet af aan betrokken bij de ontwikkeling en de bouw van hun nieuwe woning. Denken de bewoners van de Lange Dreef mee over de inrichting van hun woonomgeving. Toekomst In wonen verandert veel. Ouderen blijven langer zelfstandig wonen, er is sprake van gezinsverdunning, jongeren willen graag zelfstandig wonen, maar er is weinig doorstroming en een woning kopen is nauwelijks haalbaar. In de zorg verandert veel en nieuwe vormen van wonen en zorgverlening zijn nodig. Nu niet alles meer kan, wordt het steeds belangrijker dat we die dingen doen, waar de huidige en toekomstige huurder behoefte aan heeft. Dit betekent dat we huurders, inwoners en partijen in de gemeente Utrechtse Heuvelrug opzoeken om samen te vernieuwen en inhoud te geven aan goed wonen. Wat ons betreft ligt daar de winst van de huidige economische situatie: vernieuwen door samen te werken met huurders, zorg- en welzijnsorganisaties om zo creatieve en slimme oplossingen te bedenken voor vraagstukken in wonen. Dat geeft energie en daar zien we naar uit. Jos Sleyfer directeur-bestuurder Hoe we onze doelstellingen in 2012 realiseerden, leest u in dit jaarverslag. Ik nodig u graag uit ons verslag te lezen en ben benieuwd naar uw reacties. U kunt ze kwijt op ons e-mailadres:
[email protected].
Ouderen blijven langer zelfstandig wonen.
print
home
7
Bij de inhoud
Bij de inhoud In ons jaarverslag leggen we zoveel mogelijk de link naar ons ondernemingsplan 2008 – 2013 Wat ons beweegt. Dit is het laatste jaar van dit ondernemingsplan, want in 2012 stelden we een nieuw ondernemingsplan vast. In Samen doen we meer legden we onze visie en koers voor de jaren 2013 – 2018 vast. In dit jaar verslag laten we zien hoe we onze visie en doelen uit Wat ons beweegt, onder nemingsplan voor 2008 – 2013, realiseerden. Tegelijk anticipeerden we in 2012 al op de koers die we in ons nieuwe ondernemingsplan ontwikkelden. De versnelde invoering is het gevolg van politieke en financiële maatregelen die het kabinet Rutte II onze sector oplegt. Dit laatste jaar van Wat ons beweegt is een geëigend moment om kort terug te kijken op wat we wilden bereiken en wat we realiseerden. Wat ging goed en wat niet? Wat gaat er veranderen? Terugblik In Wat ons beweegt stelden we ons zelf de volgende zes doelen: 1 We vernieuwen en breiden onze woningvoorraad uit met kwalitatief hoogwaardige woningen. Zo bieden we kansen aan een brede doelgroep. We doen dit met respect voor de leefomgeving. 2 We verbeteren de kwaliteit van onze bestaande woningen en van de woonomgeving in de dorpen die wij bedienen. 3 In ons producten- en dienstenaanbod sluiten we aan op de specifieke wensen en behoeften van onze doelgroepen. 4 We beschrijven in heldere taal onze producten en diensten. 5 We besteden extra aandacht aan communicatie en contact met onze klanten en stakeholders. 6 We richten onze organisatie zo in dat we onze doelen ook realiseren.
print
home
8
Bij de inhoud
We constateerden in Wat ons beweegt dat het tijd is voor een nieuw onder nemingsplan als ‘visie en werkelijkheid versmelten’. Met plezier constateren we dat we in grote lijnen onze doelen hebben gehaald. – Bijna al onze nieuwbouwplannen zijn uitgevoerd of zodanig in ontwikkeling dat ze de komende jaren gerealiseerd worden. Enkele plannen zijn niet uitgevoerd of moesten bijgesteld worden. Zo moest een herstructureringsproject stilgelegd worden omdat er te weinig draagvlak voor was. Enkele nieuwbouwprojecten liggen stil omdat er nog te veel onzekerheden zijn. – In onze bestaande woningen is vijf jaar lang geïnvesteerd in verduurzaming. Naar ons idee hadden we meer duurzaamheidsmaatregelen willen aanbrengen. Maar we hebben de huurder onvoldoende van het belang weten te overtuigen. Daar ligt nog een flinke opgave. Betere communicatie over het belang van de maatregelen en meer uitvoering van duurzaamheidsmaatregelen zijn nodig om onze duurzaamheidsdoelen te halen. – Onze producten- en diensten komen steeds vaker in samenspraak met onze klanten tot stand. Dat maakt dat ze beter aansluiten op de specifieke wensen en behoeften van onze doelgroepen. De huurdersvertegenwoordiging vervult hierin een sterke rol. – Beter luisteren naar de klant leidde tot vermindering van de bedrijfslasten als gevolg van efficiënt en effectief werken. – Die onderlinge betrokkenheid maakt dat huurders zelf initiatieven nemen en activiteiten organiseren. Soms met enige ondersteuning van Heuvelrug Wonen. – Nieuwe inlooppunten en een extra wijkkantoor bieden ruimte voor contact en ontmoeting. – We hebben hard gewerkt aan het verbeteren van onze schriftelijke en mondelinge communicatie. Onze brochurelijn is herschreven, we namen deel aan schrijf- en gesprekstrainingen en verbeterden onze telefonische bereik baarheid. We verbeterden onze website en die moet nog toegankelijker en interactiever worden. – We hebben extra aandacht besteed aan de communicatie en het contact met onze klanten en stakeholders. We zijn blij dat dit gelukt is en dat we elkaar steeds vaker weten te vinden. Heuvelrug Wonen raakte verankerd in de lokale gemeenschap. – We vervulden een toonaangevende rol in het analyseren en duiden van ontwikkelingen. Regelmatig hebben we partijen, vooral de gemeente, voorzien van data en analyses op het gebied van demografische en sociaal economische ontwikkelingen.
print
home
9
Bij de inhoud
Verder met dit jaarverslag: hierin zijn de hoofdstukken gelijk aan die van het ondernemingsplan Wat ons beweegt. Hoofdstuk 1: De wereld om ons heen Hierin beschrijven we de relatie met onze stakeholders. Deze willen we intensiveren en onderhouden om zo structurele relaties op te bouwen. Want in samenwerking met andere partijen kunnen we beter invulling geven aan onze woonopgaven in de dorpen waar onze woningen staan. Hoofdstuk 2: Activiteiten U leest hier over hoe we onze doelgroep huisvesten, over de kwaliteit van ons bezit, de projecten die we realiseren en de aandacht die er voor leefbaarheid en wonen, welzijn en zorg is. We willen zoveel mogelijk, betaalbare en kwalitatief goede woonruimte beschikbaar stellen. Duurzaam ontwikkelen en beheren is hierin het sleutelbegrip. Hoofdstuk 3: Betrekken bewoners bij beheer en beleid Expliciete aandacht besteden we aan de vraag hoe we in contact met onze bewoners blijven en hoe we ze betrekken bij beheer en beleid. We willen vooral vraag gestuurd werken in plaats van aanbod gestuurd. Luisteren wordt dan belangrijker dan vertellen. Hoofdstuk 4: Financiële continuïteit In dit hoofdstuk de achtergronden van ons financiële beleid. In een tijd, dat het economisch minder gaat, wordt financiële continuïteit extra belangrijk. Ook op langere termijn willen we onze doelgroepen goed kunnen bedienen. Hoofdstuk 5: De organisatie Wie willen we zijn en hoe doen we ons werk. In ons ondernemingsplan beloofden we een proactieve organisatie te willen zijn, waarin medewerkers kennis, houding en gedrag blijvend ontwikkelen. Hoofdstuk 6: Verslag Raad van Toezicht Waar besteedde de Raad van Toezicht aandacht aan en hoe houdt ze toezicht. De manier waarop toezicht is ingericht, verandert met de eisen die daaraan gesteld worden. Een zaak van permanente aandacht.
print
home
10
Bij de inhoud
Hoofdstuk 7: Verslag Huurdersvertegenwoordiging Hoofdstuk 8: Verslag van de Ondernemingsraad Hoofdstuk 9: Jaarrekening De cijfers van Heuvelrug Wonen op een rij. De jaarrekening geeft ons het beeld van hoe Heuvelrug Wonen er financieel voorstaat.
De redactie van bewonersblad Op de Hoogte in vergadering.
In dit jaarverslag zijn overeenkomstig de aanbevelingen van de Raad voor de Jaarverslaggeving (RJ 645.401) de specifieke elementen van het volkshuisvestingsverslag en het bestuursverslag tot één stuk gecombineerd.
print
home
11
De wereld om ons heen
1 De wereld om ons heen
Wie willen we zijn en hoe willen we werken in een sterk veranderende omgeving. Wie zijn daarin voor ons van belang en met wie willen we samenwerken?
Maatschappelijk presteren In ons ondernemingsplan geven we aan hoe we een maatschappelijke organisatie willen zijn. ‘Voor ons is maatschappelijk ondernemen sterk verbonden met begrippen als leefbaarheid en duurzaamheid. Duurzaam bouwen en beheren van woningen is voor ons speerpunt van beleid.’ We laten in ons ondernemingsplan zien op welke terreinen onze maatschappelijke prestaties liggen. In grote lijnen gaat het om het leveren van betaalbare en kwalitatief goede woonruimte, kwaliteit van woonomgeving, wonen & zorg, goede dienstverlening en communicatie met onze klanten en stakeholders. In 2012 plaatste de overheid onze maatschappelijke prestaties in een nieuw daglicht. In het regeerakkoord werd de taak van woningcorporaties omschreven als het verhuren en beheren van sociale huurwoningen. Daarnaast werd een beperkte taak gezien in het tot stand komen van maatschappelijk vastgoed en dan vooral als het anders niet kan. De Herzieningswet die medio 2013 verschijnt, zal meer duidelijkheid moeten geven in wat van ons verwacht wordt in het maatschappelijk presteren. Vooralsnog blijft Heuvelrug Wonen zich inzetten voor bijvoorbeeld leefbaarheid, bemiddeling bij overlast en ondersteuning van bewoners bij het organiseren van buurtactiviteiten.
print
home
12
De wereld om ons heen
Ook zaken als advies bij het aanbrengen van voorzieningen of verbouwingen aan de woning en het oplossen van huurschuld horen hier bij. Het begeleiden van huurders met huurschuld wordt een steeds belangrijkere taak voor corporaties omdat mensen meer en vaker betalingsproblemen hebben.
1.1 Stakeholders, onze belangrijkste partners In de wereld om ons heen zijn onze stakeholders onze belangrijkste partners. Wie zijn onze stakeholders? Dat zijn in de eerste plaats onze huurders en verder zijn dat de gemeente: politiek, bestuurlijk en ambtelijk, onze collega-organisaties in de gemeente, zorgpartijen, de welzijnsstichting Welnúh en partijen als het SPUH (Senioren Platform Utrechtse Heuvelrug) en het WAC (WoonAdviesCommissie). Onze stakeholders beïnvloeden in hoge mate ons doen en laten; hun mening telt. In 2012 waren zij sterk betrokken bij de voorbereiding van ons nieuwe onder nemingsplan. Daar gaven de stakeholders aan dat zij net als wij, gezamenlijk antwoord willen geven op vragen van wonen, welzijn en zorg. Samenwerken is het sleutelwoord. Niet omdat het moet, maar omdat we het willen. Het is goed te merken dat allerlei partijen ons daarvoor weten te vinden, vooral in de gemeente maar ook daarbuiten. In samenwerken ligt dan ook de sleutel voor het in stand houden van onze vitale gemeente.
Onze stakeholders; dat zijn in de eerste plaats onze huurders.
print
home
13
De wereld om ons heen
Huurders en Huurderscollectief Huurders zijn onze belangrijkste stakeholders. Zij sturen in belangrijke mate ons dagelijks doen en laten. Onze gesprekspartner, het Huurderscollectief, vertegenwoordigt de huurders. Zij zijn in 2012 nadrukkelijker vooraf bij beleidskeuzen en plannen betrokken. Zo denken zij bijvoorbeeld vooraf mee over de thema’s van het nieuwe jaarprogramma, bespreken de gevolgen van nieuwe wetgeving voor huurders en organisatie en ontwikkelen met ons de inhoud van de verschillende klantmonitoren. De relatie met onze huurders proberen we op verschillende wijzen te verstevigen, schriftelijk, via website, bewonersmagazine en in de nabije toekomst zal ook de sociale media hierin een rol vervullen. Het allerbelangrijkste blijft het persoonlijk contact tussen huurders en ons. Die contacten bepalen in hoge mate de tevredenheid van de huurder en zijn beeld over Heuvelrug Wonen.
Gemeente Utrechtse Heuvelrug De Woonvisie van de gemeente loopt tot 2013. Daaraan gekoppeld zijn met Heuvelrug Wonen Prestatieafspraken gemaakt. Samen met de andere corporaties in de gemeente kwamen we overeen wat onze opgave tot 2013 zouden zijn. Dit leverde afspraken op over thema’s als nieuwbouw, woonruimteverdeling, duurzaamheid en wonen & zorg. Op verschillende manieren en terreinen werkten we samen met de gemeente. Zo was er het afgelopen jaar veelvuldig contact rond projecten. Maakten we afspraken over bijvoorbeeld startersleningen, huisvesting van asielzoekers, Lokaal Maatwerk en overlegden we over problemen in de leefbaarheid. We waren actief betrokken bij de inrichting van woonservicegebieden, we droegen sterk bij aan de inhoud van de evaluatie van de Woonvisie.
Provincie Utrecht Heuvelrug Wonen is werkzaam in de Regio Utrecht, een samenwerkingsverband van 19 gemeenten in de provincie Utrecht die een gemeenschappelijke woningmarkt hebben. Hieruit vloeit voort dat we regelmatig overleggen met andere corporaties uit de provincie. We ervaren de uitwisseling van kennis en ervaringen als nuttig en zinvol. We participeren in het dagelijks bestuur van SWRU (Stichting Woonruimteverdeling Regio Utrecht) en zijn als zodanig sterk betrokken bij uit voering en regelgeving van de woonruimteverdeling. Hierin is afgelopen jaar veel vernieuwd en verbeterd voor de woningzoekende. Zo schrijft deze zich via internet rechtstreeks bij Woningnet in en is de tweewekelijkse Woningkrant begin 2012 vervangen door digitaal aanbod van woningen. Extra aandacht en hulp is er voor wie geen internet heeft. In tegenstelling tot voorgaande jaren, stelde de Provincie het afgelopen jaar geen gelden beschikbaar voor woningbouw, investeringen in duurzaamheid of andere stimuleringsmaatregelen.
print
home
14
De wereld om ons heen
Federatie Woningcorporaties Heuvelrug Woningbouwvereniging Amerongen, Woningbouwvereniging Maarn en Heuvelrug Wonen vormen samen de Federatie Woningcorporaties Heuvelrug. Als woning corporaties onderstreepten we de onderlinge samenwerking door gezamenlijk en eenduidig op te trekken richting gemeente. Als Federatie bespraken we met de gemeente de knelpunten die zich in wonen voordoen als gevolg van Europese en landelijke overheidsmaatregelen. We leverden namens de Federatie een bijdrage aan de evaluatie van de Woonvisie van de gemeente Utrechtse Heuvelrug. Daarnaast stelden we demografische en sociaaleconomische data ter beschikking die het onderzoeksbureau Sinfore voor ons op een rij had gezet.
Welnúh Op allerlei niveaus is er contact en samenwerking met de welzijnsorganisatie Welnúh. Waar mogelijk ondersteunen we elkaar in concrete activiteiten. In de Kampwegkerk, die Welnúh van ons huurt, houden wij wekelijks spreekuur voor onze huurders in Doorn. In het verslagjaar namen we deel aan de vrijwilligersmarkt georganiseerd door Welnúh. Tijdens de informatiemarkt konden geïnteresseerden bij ons terecht met hun vragen rond wonen.
WAC WAC staat voor WoonAdviesCommissie. Wij vragen hen vooraf advies uit te brengen over nieuwbouw projecten. In 2012 deed het WAC onderzoek naar het effect en het gebruik van de duurzaamheidsmaatregelen die we in de nieuwe woningen aan het Zuiderplantsoen in Driebergen realiseerden. Het rapport leverde zinvolle suggesties voor volgende projecten op. Vooral op het gebied van communicatie met bewoners over het gebruik van installaties. Directeur Sjaak Blenk van welzijnsorganisatie
SPUH
Welnúh.
SPUH staat voor Senioren Platform Utrechtse Heuvelrug. Regelmatig wisselden we met elkaar ontwikkelingen uit op het gebied van seniorenhuisvesting in de gemeente. Het SPUH benadrukte herhaaldelijk hun wens voor de ontwikkeling van seniorenappartementen in de categorie middeldure huur. Voor deze doelgroep heeft Heuvelrug Wonen slechts een kleine voorraad appartementen beschikbaar.
print
home
15
De wereld om ons heen
Zorg Met diverse zorgpartijen hebben we verschillende contacten en samenwerkings vormen. Zo werkten we samen met de Basis in het realiseren van achttien zorgwoningen voor de bewoners op hun terrein. Begin 2012 waren ook de laatste woningen bewoond. Bij het leveren van zorg aan de bewoners van deze zorgwoningen is de zorginstelling Beukenstein betrokken. Met QuaRijn startten we een pilot verhuur aan verzorgend personeel van QuaRijn. Vanaf 2012 zijn vrijkomende appartementen in ons gebouw Hoog Moersbergen in Doorn, te huur voor verzorgend personeel van QuaRijn. Met dit experiment willen we een bijdrage leveren aan werving en huisvesting van nieuw personeel. Door het geringe aantal mutaties is dit in 2012 maar één keer gelukt. Met Abrona was er contact over de bouw van de appartementen op de koppen van de flatgebouwen aan de Lange Dreef in Driebergen. In 2013 komen bewoners van Abrona hier in 14 appartementen wonen in een kleinschalige vorm van begeleid zelfstandig wonen. De bewoners delen met elkaar een gezamenlijke huiskamer. Bartimeus deelt met ons kennis over wat van belang is in het wonen van mensen met fysieke beperkingen. Met Kwintes werken we samen in het zoeken naar huisvestingsmogelijkheden voor huurders die door omstandigheden eigenlijk niet meer zelfstandig kunnen wonen.
1.2 Werken voor derden Heuvelrug Wonen verricht werkzaamheden voor een aantal Verenigingen van Eigenaren. Dit varieert van ondersteuning met financiële administratie tot het voeren van technisch beheer. We voeren de werkzaamheden tegen een kosten dekkend tarief uit. De afspraken voor deze werkzaamheden zijn ongeveer tien jaar geleden gemaakt. Begin 2013 worden de werkzaamheden voor de VvE de Engh/Engweg in Driebergen en VvE de Passage in Doorn, beëindigd. Deze VvE’s bevatten geen woningen van Heuvelrug Wonen en op dit moment richten we ons uitsluitend op VvE’s waarin woningen van Heuvelrug Wonen voorkomen. Dit is het geval bij de volgende VvE’s: – VvE Vijverflat in Driebergen – VvE de Wijngaard en Palmstad in Doorn Voor Woningbouwvereniging Maarn verzorgen we alle administratieve werkzaamheden. Voor woningcorporatie Vestia verzorgen we de selectie van kandidaten voor vrijkomende sociale huurwoningen in Leersum.
print
home
16
Activiteiten
2 Activiteiten
In 2012 werd bij de presentatie van het Regeerakkoord van het kabinet Rutte II duidelijk dat het kabinet van de woningcorporaties verwacht dat ze zich vooral bezighoudt met het verhuren en beheren van sociale huurwoningen. In 2013 zal duidelijk worden hoeveel ruimte er voor andere taken overblijft. Al eerder werd bepaald dat een sociale huurwoning uitsluitend verhuurd mag worden aan huishoudens met een inkomen beneden € 34.0854.
2.1 Huisvesten van de doelgroep Hoe binnen de nieuwe regelgeving mensen te huisvesten? Heuvelrug Wonen zet zich primair in voor het huisvesten van de doelgroep. Met ons bezit dat voor namelijk uit sociale huurwoningen bestaat, bieden we kansen op wonen voor mensen met een beperkt budget, tot € 34.085. Voor de doelgroep tussen € 34.085 en € 45.000 reserveren we woningen tussen € 664,66 en € 750 en maken we gebruik van de 10%-regeling. Binnen deze regeling mogen we tot 10% van de toewijzingen van onze sociale huurwoningen aan huurders met een inkomen hoger dan € 34.085 toewijzen. Dit deel van onze doelgroep noemen we de groep sociaal+.
4 Prijspeil
1 januari 2012
print
home
17
Activiteiten
Woningbezit Eind 2012 is het bezit van Heuvelrug Wonen als volgt opgebouwd; onzelfstandige wooneenheden
garages
onroerend goed
plekken
totaal
981
–
18
2
–
1.001
1.798
14
–
1
–
1.813
Leersum Totaal
parkeer
woningen Doorn Driebergen
bedrijfs-
458
–
9
2
8
477
3.237
14
27
5
8
3.291
Heuvelrug Wonen beheert ongeveer een kwart van de woningvoorraad in Driebergen, Doorn en Leersum. Er zijn twee wijkkantoren, één in de Groenhoek in Driebergen en één aan de Sitiolaan in Doorn. Ander maatschappelijk vastgoed is het Oude Postkantoor en de Kampwegkerk, beide in Doorn. Voor de project ontwikkeling hebben we nog enkele woonpanden, gronden en loodsen in bezit.
Huurprijzen Huurtoeslaggrens jongeren tot 23 jaar
tot € 366,37
416
Kwaliteitskortingsgrens 1- en 2-persoonshuishoudens
€ 366,37 - € 524,37
1804
Kwaliteitskortingsgrens 3- en meerpersoonshuishoudens
€ 524,37 - € 561,98
461
Aftoppingsgrens
€ 561,98 - € 664,66
436
€ 664,66 tot € 750
47
boven € 750
87
Sociaal+ Vrije sector Totaal
3251
Onze huurwoningen
print
home
18
Activiteiten
Ruim 82% (2681 woningen) van het bezit heeft eind 2012 een huurprijs lager dan € 561,98 per maand en is daardoor bereikbaar voor alle huishoudens met een laag inkomen, met uitzondering van jongeren tot 23 jaar. Het huurbedrag boven de aftoppingsgrens betaalt de huurder zelf. Buiten de sociale verhuur vallen 134 woningen met een huurprijs boven € 664,66. Uit het onderstaande diagram blijkt de verdeling van woningen en wooneenheden naar huurprijs eind 2012. Deze huurprijzen zijn dezelfde bedragen als die in de Wet op de huurtoeslag per 1 januari 2012 gebruikt worden voor de verschillende categorieën waarover huurtoeslag wordt verstrekt. Aantal woningen per huurklasse 134 436
Boven € 664,66
416
€ 561,98 - € 664,66 € 524,37 - € 561,98 € 366,37 - € 524,37
461
tot € 366,37 1804
Mutaties
aantal
Woningmutaties 250
2011 2012
200 150 100 50 0
totaal
sociale sector
vrijesector
In 2012 zijn in totaal 190 nieuwe huurcontracten afgesloten tegen 204 in 2011. De mutatiegraad is met 5,9% in 2012 lager dan de 6,1% in 2011. In 2012 hebben we 15 nieuwbouw huurwoningen verhuurd. In de gehele Regio Utrecht is de mutatiegraad van 5,1% naar 4,9% gedaald.
print
home
19
Activiteiten
2.2 Woningtoewijzing Aantal reacties per woning De belangstelling voor onze woningen is nog steeds redelijk groot, maar neemt wel af. Het gemiddeld aantal reacties per geadverteerde woning neemt af van 67 naar 61. Het gemiddeld aantal reacties in de gehele Utrechtse regio is van 110 gedaald naar 98 per aan geboden woning. In zowel Driebergen als Leersum is het aantal reacties gedaald. In Driebergen van 75 naar 62 en in Leersum van 66 naar 47 reacties per aangeboden woning. In Doorn is het aantal reacties van gemiddeld 53 gestegen naar 64. Waarschijnlijk wordt de daling in het aantal reacties veroorzaakt doordat woningzoekenden in de huidige systematiek van aanbieden, meer zicht hebben op hun kans van slagen als ze reageren. De daling van het aantal reacties in Doorn hangt samen met het geringere aantal woningen dat beschikbaar kwam.
print
home
20
Activiteiten
De woningzoekende Het aantal ingeschreven woningzoekenden uit Doorn, Driebergen en Leersum is gestegen van ruim 4.300 eind 2011 tot ruim 4.600 eind 2012. Dit is gebeurd ondanks de afname van de groep woningzoekenden die met een passend inkomen op het aanbod van sociale huurwoningen kunnen reageren. Blijkbaar willen woningzoekenden alle opties open houden en ingeschreven staan, ook al is hun inkomen niet passend voor een sociale huurwoning. Het aantal woningzoekenden dat actief reageert, is gedaald van 400 naar 320. Het aantal actief woningzoekenden wordt per kwartaal bepaald. Per kwartaal zijn er ongeveer 320 woningzoekenden die minimaal één keer in dat kwartaal reageren op een aangeboden woning.
Kansen op een woning De gemiddelde inschrijfduur voor het verkrijgen van een woning is in 2012 bijna gelijk aan die in voorgaande jaren. De gemiddelde inschrijfduur bij het verkrijgen van een woning is van 6,7 jaar licht opgelopen naar 6,9 jaar.
Lokaal Maatwerk Sinds medio 2007 maken we gebruik van Lokaal Maatwerk bij toewijzing van seniorenwoningen. Lokaal Maatwerk is een bepaling in de huisvestingsverordening van de gemeente Utrechtse Heuvelrug die het mogelijk maakt om woningen bij voorrang toe te wijzen aan woningzoekenden uit de gemeente. Met de lokale corporaties zijn afspraken gemaakt over de keuze van doelgroepen en toewijzing van de woningen. In 2012 hebben we vier seniorenwoningen in Driebergen met Lokaal Maatwerk toegewezen. De lage response op seniorenwoningen heeft er toe geleid dat we seniorenwoningen ook zonder Lokaal Maatwerk aanbieden. Naast deze vier woningen zijn er ook zes nieuwbouwwoningen aan de Kampdwarsweg in Doorn met Lokaal Maatwerk toegewezen. Twee seniorenwoningen en vier starters woningen. In totaal zijn in 2012 tien woningen met Lokaal Maatwerk toegewezen.
Binding met eigen dorp Woningzoekenden blijken over het algemeen zeer gehecht aan hun eigen dorp. Bijna de helft van de woningtoewijzingen was aan een woningzoekende uit hetzelfde dorp (49%). Slechts bij 13% kwam de woningzoekende uit een ander dorp binnen onze gemeente. Ruim een derde (38%) komt van buiten de gemeente Utrechtse Heuvelrug. Daarbij valt op dat relatief veel woningzoekenden uit Zeist in Driebergen neerstrijken en dat woningzoekenden uit Wijk bij Duurstede, Leersum weten te vinden. Dit beeld komt overeen met het beeld in 2011. Het aantal woningzoekenden dat zich in 2012 binnen onze gemeentegrenzen vestigde, is ongeveer gelijk aan het aantal woningzoekenden dat uit onze gemeente vertrok.
print
home
21
Activiteiten
Bijzondere toewijzing In 2012 zijn 21 statushouders gehuisvest in 17 woningen. Aan urgenten zijn 13 woningen toegewezen. Er is 1 woning toegewezen aan het project Schroten- Stibbe, een begeleid wonen project dat zelf zorg inkoopt. Er vonden 2 woningruilen plaats en er waren 3 woningtoewijzingen op grond van een hardheidsclausule. We hebben 9 woningen toegewezen binnen de 10%-regeling, 5 woningen sociaal+ en 9 woningen in de vrije sector. Heuvelrug Wonen heeft de huren per 1 juli 2012 verhoogd met 2,3%, dit percentage is gelijk aan de inflatie. De huren van de vrije sectorwoningen zijn met 2,3 + 1 % verhoogd. Daarbij is een huurplafond afgesproken van 93,5% van de maximaal toegestane huurprijs. De huurwoningen met een huur tot € 750 zijn met 2,3% verhoogd. Deze woningen zijn bestemd voor onze doelgroep sociaal+, de middeninkomens. Bij mutatie hebben we in 2012 de huur van de meeste sociale huurwoningen opgetrokken tot 70,5% van de maximaal toegestane huurprijs. Bij de vrije sectorwoningen hanteren we over het algemeen een hoger percentage, afhankelijk van de marktsituatie. Dit optrekken van huurprijzen bij mutatie heet harmonisatie.
Huurderving Het totale bedrag aan huurderving door leegstand is in 2012 € 120.000 tegen € 187.000 in 2011. Dit totaalbedrag is te onderscheiden in: – Huurderving ontstaan door niet-aansluitend verhuren en moeilijker te verhuren woningen (frictie leegstand). Dit is een bedrag van € 41.000 in 2012 tegen € 45.000 in 2011. – Een bedrag van € 42.000 wordt veroorzaakt door het leegstaan van huur woningen die in de verkoop gaan na vertrek van de huurder. In 2011 was dit bedrag € 21.000. De woningen die te koop staan, staan langer te koop. – In 2012 ontstond er € 33.700 aan huurderving als gevolg van sloop/nieuwbouw.
Ontbinding huurovereenkomst In 2012 waren er 11 ontruimingen; 10 vanwege huurschuld en 1 vanwege overlast als gevolg van het kweken van hennep. Het merendeel van de ontruimingen vormde het sluitstuk van jarenlange betalingsproblemen en huurschuld. Ondanks intensieve begeleiding van huurders met betaalproblemen, kunnen we niet altijd voorkomen dat we uiteindelijk tot beëindiging van de huurovereenkomst moeten overgaan.
print
home
22
Activiteiten
Laatstekansbeleid Er is een toename van huurachterstand onder onze bewoners. Heuvelrug Wonen heeft een laatstekanscontract voor huurders die herhaaldelijk huurschuld hebben. In 2012 is bij twee huurders het laatstekanscontract beëindigd, omdat er geen huurschuld meer was. Bij twee huurders is dit contract voor bepaalde periode verlengd. In 2012 zijn er 15 laatstekanscontracten aangeboden voor één jaar. Al deze 15 contracten lopen door tot in 2013. Gedurende het jaar zijn er vier evaluatiemomenten met de huurder, soms samen met een hulpverlener of bewindvoerder.
Woonfraude Met woonfraude wordt hier bedoeld dat de hoofdhuurder niet feitelijk zijn hoofdverblijf op het gehuurde adres heeft. In het afgelopen jaar hebben we geen situaties van woonfraude gesignaleerd.
Verkoop In principe verkoopt Heuvelrug Wonen alleen woningen om daarmee opnieuw te kunnen investeren in haar bestaande bezit of in nieuwbouw. Ook woningen die op geen enkele manier aansluiten op de beleidsdoelstellingen van de organisatie, kunnen in aanmerking komen voor verkoop. In de begroting voor 2012 is gerekend met een verkoopopbrengst voor 15 woningen van € 2.983.000 uitgaande van een opbrengst van 82% van de WOZ-waarde. De opbrengst is gedefinieerd als verkoopwaarde minus kosten. Zittende huurders krijgen 10% korting op de taxatiewaarde van de woning. In 2012 zijn 19 woningen verkocht. De verkoopopbrengst na aftrek Heuvelrug Wonen
verkoopkosten bedroeg € 2.592.857. De verkoopprijs lag in 2012 gemiddeld op
verkocht in 2012
ongeveer 77% van de WOZ-waarde. Er wordt echter niet verkocht beneden 90%
19 woningen.
van de taxatiewaarde in onverhuurde staat. In 2012 zijn 35 woningen aan zittende huurders aangeboden. Uiteindelijk zijn 19 woningen verkocht, waarvan 1 aan zittende huurders. De reden dat zittende huurders nog weinig kopen, is dat de woon lasten bij het huren van deze woningen gunstiger uitvallen dan bij kopen. Bovendien hebben veel van onze huurders niet het benodigde inkomen om hun huurwoning te kunnen kopen.
print
home
23
Activiteiten
2.3 Kwaliteit van het woningbezit In dit hoofdstuk gaat het over onze activiteiten die we in en rond onze woningen uitvoeren. We lichten toe hoe duurzaamheid een rol speelde in onderhoud, bij de ontwikkeling van projecten en in leefbaarheid.
2.3.1 Duurzaamheid Nieuwbouw Op het moment van nieuw bouwen hebben we bij uitstek de kans om duurzaam te ontwikkelen en te bouwen. Hierin vinden we het energiegebruik het belangrijkste aspect van duurzaamheid. Het zorgen voor lage woonlasten is namelijk direct gekoppeld aan onze primaire doelstelling. In ons Programma van Eisen hebben we opgenomen dat we streven naar woningen die 25% zuiniger zijn dan de geldende regelgeving. Bij de woningen die we de afgelopen jaren opleverden en bij de woningen die nu in aanbouw zijn, is dit gelukt. Belangrijk is wel dat we dit ook in de toekomst kunnen betalen. Daarom werkten we bij verschillende nieuwbouw projecten constructies uit waarin we de duurzaam opgewerkte energie, meestal warmte, verkopen aan onze bewoners. Zo ontstaat er voor bewoners en Heuvelrug Wonen een win-win situatie. Bewoners betalen minder dan bij een conventionele installatie en Heuvelrug Wonen heeft dekking voor de extra investering in de duurzame installatie.
Duurzaamheidsmaatregelen in bestaande bouw Bestaande bouw kan veel meer bijdragen aan lagere stookkosten dan nieuwbouw. Daarom zoeken wij nadrukkelijk in bestaande bouw naar mogelijkheden voor energiebesparing. In 2012 hebben we weinig energiebesparende maatregelen uitgevoerd. Huurders zijn niet altijd in die maatregelen geïnteresseerd. Soms omdat ze er weinig voordeel van verwachten, het te duur vinden of opzien tegen al dan niet terecht verwachte overlast. Voor Heuvelrug Wonen is duidelijk dat extra inspanning nodig is om huurders te motiveren tot het kiezen voor energie besparende maatregelen. Standaard brengen we bij mutatie van een woning dubbele beglazing aan en krijgen huurders de mogelijkheid om hiervoor te kiezen bij onderhoudswerkzaamheden. Ook brengen we dubbele beglazing aan als een huurder daarom verzoekt. Op de Groenhoek hebben we asbesthoudende puivullingen vervangen door geïsoleerde puivullingen. Waar c.v.-ketels vervangen werden, deden we dit met HR ketels. In totaal zijn 112 ketels vervangen. Het resultaat van een en ander is te zien in de grafiek ‘Resultaten verbetering energielabel’ op pagina 25.
print
home
24
Activiteiten
In 2012 hebben we veel tijd besteed aan het onderzoeken van de mogelijkheden voor energiebesparende maatregelen in de geplande complexen waardoor de uitvoering verschoof naar begin 2013.
Duurzaam materiaal gebruik Bij al onze activiteiten zorgen we ervoor dat materialen zo lang mogelijk gebruikt worden. Bij de keuze van materialen kiezen we die materialen die het milieu zo min mogelijk belasten en die na een levenscyclus hergebruikt kunnen worden. We proberen woningen zo te bouwen dat ze lang meegaan. We verwerken de materialen in de woningen zo, dat ze bij eventuele sloop gemakkelijk van elkaar gescheiden en dus hergebruikt kunnen worden. Bij onderhoud van woningen kiezen we liever voor repareren dan voor vervangen. Bijvoorbeeld van kozijnen. Op deze manier hebben we vaak minder dan 25% materialen nodig dan bij vervanging. Resultaten energielabel-verbetering 1400 1200 1000 800 600 400 200 0
B
C
D
E
F
G
0
15
183
966
1128
480
306
202
Begin 2011
0
15
208
1016
1148
473
226
194
Begin 2012
13
21
221
1064
1226
376
175
184
Eind 2012
13
21
234
1117
1164
372
175
184
Begin 2010
A+
A
2.3.2 Planmatig onderhoud Jaarlijks voeren we planmatig onderhoud uit om zo de kwaliteit van ons bezit in stand te houden. Aan de hand van conditiemetingen bepalen we elk jaar wat nodig is. In 2012 voerden we bij ongeveer een derde van ons bezit een conditiemeting uit. De uitkomsten van die meting verwerken we in de meerjarenonderhoudsbegroting (MJOB).
print
home
25
Activiteiten
Samenstellen MJOB In 2012 is extra kritisch gekeken naar de inhoud van de MJOB. Is alles wat er in staat nodig? Kunnen de geplande onderhoudsmaatregelen ook op een goedkopere en kwalitatief gelijkwaardige manier uitgevoerd worden? Voeren we werkzaam heden op het goede moment uit, niet te vroeg en niet te laat? Dit onderzoek resulteert in lagere onderhoudskosten de komende jaren.
Uitvoering planmatig onderhoud Niet alle onderhoudswerkzaamheden die voor 2012 waren gepland, zijn in 2012 uitgevoerd. Voor een deel gaat dit om werk waarbij bewust gekozen is om dit aan het eind van het jaar en aan het begin van 2013 uit te voeren. Op deze manier wordt een bijdrage geleverd aan het voorkomen van seizoenwerkloosheid. In bijvoorbeeld de schilderbranche is dit maatschappelijk ongewenst. Voor een ander deel resulteerde het onderzoek naar het juiste moment van onderhoudswerkzaamheden in de conclusie dat aanbesteding in het eerste kwartaal van 2013 ook nog passend zou zijn. De totale uitgaven voor planmatig onderhoud bedragen € 2,7 miljoen (begroot € 3,7 miljoen).
Asbest inventarisatie In 2011 is het gehele bezit van Heuvelrug Wonen steek proefsgewijs geïnventariseerd op de aanwezigheid van asbest. Bij een aantal complexen was aanvullend onderzoek nodig. Dit is in 2012 uitgevoerd. De werkzaamheden die hieruit voortkwamen zijn zo nodig direct uitgevoerd, of worden in 2013 opgepakt. Huurders bij wie in de woning asbest werd aangetroffen, zijn rechtstreeks en via website en Bewonersmagazine geïnformeerd.
print
home
26
Activiteiten
2.3.3 Dagelijks onderhoud: reparatie- en mutatieonderhoud Het dagelijks onderhoud bestaat uit reparatieonderhoud en mutatieonderhoud. Het reparatieonderhoud gaat over werkzaamheden aan woningen op verzoek van huurders. Mutatieonderhoud gaat over onderhoud aan een woning die is opgezegd en opnieuw wordt verhuurd. De totale kosten voor dagelijks onderhoud zijn in 2012 licht gestegen ten opzichte van 2011. De kosten voor reparatieonderhoud zijn licht gedaald. De kosten van mutatieonderhoud vallen hoger uit dan verwacht. Tot en met het derde kwartaal lagen de mutatiekosten onder het niveau van de begroting. In het vierde kwartaal zijn er veel dure mutatiewoningen aangepakt waardoor de uiteindelijke mutatiekosten boven begroting uitvallen. In 2012 is weer sterk ingezet op een kosten bewuste aanpak door de medewerkers en op een verbeterde controle van de uitgevoerde werkzaamheden en kosten. Voor 2012 was voor dagelijks onderhoud € 1.347.001 begroot; de uitgaven bedroegen € 1.443.277.
Reparatieonderhoud In 2012 is € 770.639 aan reparatieonderhoud uitgegeven. Dit is nagenoeg gelijk aan het begrote bedrag van € 772.024. In 2011 is € 780.441 uitgegeven. De grootste kostenposten in 2012 waren elektra, daken en badkamervervangingen.
Mutatieonderhoud In 2012 is € 671.810 uitgegeven aan mutatiekosten. Dit bedrag ligt hoger dan de begroting van € 574.977. Tot en met het derde kwartaal liepen we in de pas met de begroting. In het vierde kwartaal zorgden de vele mutaties, waaronder veel dure mutaties (6 mutatiewoningen met totale kosten € 125.000), voor een over schrijding van de begroting. De zeer hoge mutatiekosten worden vaak veroorzaakt doordat mensen er lang gewoond hebben en onderhoud en reparaties vaak op verzoek van de bewoners uitgesteld zijn tot de verhuizing naar bijvoorbeeld een zorginstelling. Soms komt de woning pas vrij voor onderhoud bij overlijden van de bewoner.
Totaaloverzicht dagelijks onderhoud
Reparatieonderhoud Mutatieonderhoud Totaal
Uitgegeven 2012
Begroot 2012
Uitgegeven 2011
770.639
772.024
780.441
671.810
574.977
494.487
1.442.449
1.347.001
1.274.928
print
home
27
Activiteiten
2.3.4 Binnenonderhoud op verzoek In 2009 is Heuvelrug Wonen gestart met binnenonderhoud op verzoek. Huurders kunnen zelf aangeven of ze een keuken of badkamer willen laten vervangen. Eventueel nog resterende afschrijving wordt in rekening gebracht. De standaardvoorziening is verder gratis. Luxe is voor eigen rekening. In 2012 zijn huurders van 186 woningen aangeschreven voor keukenvervanging en 220 huurders hebben een aanbod voor badkamervervanging ontvangen. De aantallen aangeschreven huurders nemen jaarlijks af. Het aantal verzoeken voor vervanging door reeds aangeschreven huurders neemt daarentegen jaarlijks flink toe. In totaal zijn in 2012 60 keukens en 60 badkamers vervangen. De huurders geven aan het te waarderen dat ze zelf het moment van vervanging kunnen bepalen en dat ze zoveel keuzemogelijkheden hebben. Als de vraag van onze klanten doorzet dan duurt het steeds langer voordat we alle huurders een aanbod kunnen doen. We kunnen op jaarbasis zowel logistiek als financieel maximaal 65 badkamers en 65 keukens aan. De kosten voor Heuvelrug Wonen waren in 2012 in totaal € 507.761.
2.4 Projecten In ons werkgebied zijn de ontwikkel- en bouwmogelijkheden beperkt. Wij denken door huizen te bouwen waar mensen naar willen verhuizen, huizen beschikbaar komen voor doorstromers en starters. Die doorstroming begint vooral bij oudere mensen waar de kinderen de deur uit zijn. Zij verhuizen naar een levensloop bestendige woning om daar langer zelfstandig te kunnen wonen. Deze wens sluit ook aan bij het overheidsbeleid dat er op gericht is ouderen zo lang mogelijk zelfstandig in eigen huis te laten wonen. Met de verhuizing van ouderen naar een levensloopbestendige woning, laten ze vaak een eengezinswoning achter, waar dan weer een gezin in kan wonen. Dit gezin laat op haar beurt weer een kleinere woning, een appartement of een flat achter voor een starter. Wij denken dat we door huizen voor ouderen te bouwen, wij de meest effectieve bijdrage aan doorstroming en daarmee aan huisvesting van onze doelgroep leveren.
2.4.1 Betaalbare woonlasten Onze doelgroep moet nu en in de toekomst onze woningen kunnen betalen. Dit gaat niet alleen over de huurprijs maar veel meer over de totale woonlasten. Vergeleken met een aantal jaren geleden wordt een steeds groter deel van de woonlasten door de energiekosten bepaald. De verwachting is dat de energiekosten de komende jaren verder zullen stijgen. Betaalbare woonlasten betekent dus vooral dat de energiekosten binnen redelijke grenzen moeten blijven.
print
home
28
Activiteiten
Vandaar dat Heuvelrug Wonen bij al haar nieuwbouw woningen een goede, energiezuinige woning neerzet. Daarnaast speelt de grootte van een woning een belangrijke rol bij het bepalen van de huurprijs. Kunnen we woningen nog betaalbaar houden met dezelfde oppervlaktes en inhoud zoals we die de laatste jaren opleverden?
2.4.2 Opgeleverd en van start gegaan In 2012 is één project opgeleverd en is de bouw van twee andere projecten van start gegaan. Bij een aantal andere projecten zijn belangrijke stappen gezet in voorbereidingen en procedures. Eén project is als gevolg van overheidsmaatregelen stopgezet.
Opgeleverd In Doorn: Kampdwarsweg In het centrum van Doorn zijn in 2012 zes woningen opgeleverd en verhuurd: twee levensloopbestendige woningen en vier maisonnettes. De nieuwe bewoners waren zeer enthousiast. Ook uit verschillende andere hoeken hebben we veel positieve reacties ontvangen over het ontwerp op deze plek, zeker in samenhang met de verbouwde kerk. We leverden een belangrijke bijdrage aan de leefbaarheid rond de woningen. Er is veel tijd en energie gestoken in de inrichting van het buitenterrein: het groen, de parkeer plaatsen en de jeu de boulesbaan. Ouderen die het naastgelegen wijkcentrum van Welnúh bezoeken, maken regelmatig gebruik van de jeu de boulesbaan.
De kerk aan de Kampweg in het centrum van Doorn, met daarachter zes nieuwe woningen.
print
home
29
Activiteiten
Lopende projecten In Driebergen: Lange Dreef kopbebouwing 14 zorgappartementen, met lift 33 appartementen, met lift De start van bouw van dit project was in 2011. In 2012 zijn de meeste werkzaamheden uitgevoerd en zijn de woningen verhuurd. Zo konden de nieuwe huurders op onderdelen keuzes maken, waarmee we in de bouw r ekening kunnen houden. De woningen zijn in 2013 gereed. Met deze woningen hoopten we een bijdrage aan de doorstroming te leveren. Oudere zittende huurders toonden veel belangstelling voor dit project, maar uiteindelijk bleken de nieuwe huurders vooral starters te zijn. Artist impression van de kopbebouwing aan de
In Leersum:
flats aan de Lange Dreef in Driebergen.
De Tienden 3 woonwagenwoningen Dit project kent een relatief lange aanloop met langdurige onderbrekingen en wisselende projectleiders bij de gemeente. De bouwwerkzaamheden zijn in 2012 afgerond, maar overdracht van de drie woningen van gemeente naar Heuvelrug Wonen heeft nog niet plaatsgevonden.
Start bouw In Driebergen: Lange Dreef uitleggebied 81 eengezinswoningen 20 appartementen, met lift 12 zorgappartementen, met lift Afgelopen jaar zijn hier vooral stappen in de procedures gezet. Eind 2012 werden ook de laatste delen van het bestemmingsplan onherroepelijk. Voor een groot deel van onze woningen is in 2012 een omgevingsvergunning aangevraagd. Deze is verstrekt en onherroepelijk geworden nadat bezwaren waren ingetrokken. Ook zijn inspanningen verricht op het gebied van de vergunning Flora en Fauna wet en de watervergunning. Net nadat een begin gemaakt was met de aanleg van het natuurgebied zijn de werkzaamheden weer stilgelegd omdat er nieuwe bezwaren waren.
print
home
30
Activiteiten
De Zonstraat
Zonstraat 30 eengezinswoningen 7 patiowoningen 10 appartementen, met lift 2 eengezinswoningen, vrije sector (koop) Diverse procedures zijn in 2012 afgerond. De uitvoering van de voorbereidende werkzaamheden voor de start van de bouw van de woningen van fase 1 kon beginnen. Begin 2013 startte de bouw van fase 1. In Leersum: Emmalaan 7 eengezinswoningen Dit project van zeven woningen heette tot begin 2012 de Mauritslaan. Tot die tijd was het nog een kaal terrein. Inmiddels draagt het project de naam Emmalaan, naar de naam van de straat en is de bouw gestart. De bouw verliep zo voorspoedig dat het hoogste punt al begin 2013 werd bereikt.
Stopgezet In Leersum: Bijenkorf Eind 2012 stelde de overheid de sector en dus ook Heuvelrug Wonen, verschillende extra heffingen in het vooruitzicht die de ruimte voor investeringen minimaliseert. Daarop volgend ontvingen wij de mededeling dat tot nader bericht er geen nieuwe overeenkomsten aangegaan mochten worden. Dit betekende dat wij moesten besluiten vooralsnog van het project de Bijenkorf in Leersum af te zien. Het is begrijpelijk dat dit voor de partners in dit project, Gemeente Utrechtse Heuvelrug en AM Wonen, geen positief bericht is.
print
home
31
Activiteiten
2.4.3 Mogelijke nieuwe projecten Het oppakken van een nieuw project wordt in de huidige financieel-economische situatie steeds moeilijker. In ons nieuwe ondernemingsplan geven we al aan dat het accent van onze investeringen verschuift van nieuwbouw naar de bestaande woningen in de vorm van herstructurering en onderhoud. En in herstructurering verwachten we dat de nadruk meer op grootonderhoud komt te liggen dan op sloop en nieuwbouw. Dit betekent niet dat we kansen voor projectontwikkeling volledig links laten liggen. In het afgelopen jaar is daar nadrukkelijk aandacht voor geweest en zijn er ook biedingen gedaan. Deze hebben niet tot nieuwe projecten geleid.
2.4.4 Grondbezit We hebben een grondpositie aan de Haarweg 21 in Maarsbergen voor toekomstige ontwikkeling. Toen we Haarweg 21 aankochten, hielden we er rekening mee dat dit wel eens een traject van lange adem zou kunnen worden. We hopen binnen vijf jaar meer duidelijkheid te hebben over de ontwikkelingsmogelijkheden van dit gebied.
2.5 Leefbaarheid In ons ondernemingsplan zeggen we goed te willen luisteren naar onze klanten. Dat doen we op verschillende wijzen. Belangrijk vinden we hoe onze huurders wonen. Want goed wonen, betekent voor ons meer dan een dak boven je hoofd. Voor ons is een goede woon- en leefomgeving bijna net zo belangrijk als de woning zelf. Daarom hebben we in 2012 de bewoners intensief betrokken bij de diverse projecten.
2.5.1 Groenonderhoud en groenrenovatie De gemeente Utrechtse Heuvelrug is een gemeente met veel groen. Wij vinden het belangrijk dat we goed zorgen voor het groen rondom onze woningen. We proberen met zo min mogelijk middelen de kwaliteit van het groen zo optimaal mogelijk te maken. Een goede kwaliteit groen zorgt voor waardevermeerdering. Om dat in stand te houden, moet verouderd en versleten groen soms vernieuwd worden. Waar mogelijk wordt oude, kleurloze beplanting vervangen door vaste planten. Zo maken we, zonder kostenverhoging in onderhoud, mooier en kleuriger groen.
print
home
32
Activiteiten
2.5.2 Wijkbeheer Wijkkantoor de Groenhoek in Driebergen De wijkbeheerder is regelmatig te zien in buurten en wijken waar onze woningen staan. Bewoners van de Groenhoek en omgeving kunnen voor vragen, klachten en overlastmelding terecht bij de wijkbeheerder in het wijkkantoor. Bewoners spreken de wijkbeheerder aan voor diverse zaken. Dit zijn soms technische klachten, maar vaak ook sociale klachten. Veel klachten gaan over overlast van kinderen die op de galerij spelen, vervuiling op de galerij(en), kelder(s) en voetballende jongeren in de portiek. De meeste klachten lost de wijkbeheerder in samenwerking met de woonconsulent op. Daarnaast krijgt het wijkkantoor steeds meer een centrale rol in de wijk bij allerlei leefbaarheidinitiatieven. Zo organiseert een huurder van ons samen met andere buurtbewoners regelmatig een knutselmiddag voor kleine kinderen in het wijk kantoor. Ook de buurtcoaches gebruiken het wijkkantoor als uitvalsbasis.
Wijkkantoor Sitiolaan in Doorn De huurders van de Sitiolaan en omgeving kunnen terecht in ons wijkkantoor aan de Sitiolaan. Ook hier wordt de wijkbeheerder aangesproken voor diverse zaken. Vanuit het wijkkantoor houdt hij zicht op de omgeving en spreekt bewoners aan als ze afval verkeerd achterlaten. Daarnaast gebruikt het team Leefbaarheid het kantoor steeds meer voor overlast- en portiekgesprekken met bewoners in Doorn. In 2013 zullen we samen met Kwintes een extra benutting van het kantoor voor de wijk realiseren.
Buurtcoaches In 2011 zijn we gestart met de buurtcoaches. In samenwerking met de stichting Annasr, Gemeente, Politie en Jongerenwerk hebben we de stichting Buurtcoaches opgericht. In 2012 hebben de buurtcoaches goede resultaten geboekt. Er wordt op zondag gesport en er zijn goede contacten met de groepen hangjongeren. Wij hebben in 2012 de training voor de buurtcoaches betaald.
Bemiddeling bij overlast Het aantal overlastgevallen is in 2012 toegenomen van 44 in 2011 naar 55 in 2012. Bij lastige overlastgevallen hebben we veelal om juridisch advies moeten vragen. Nieuw voor ons was bijvoorbeeld de hennepkwestie. Op de Van Ghentlaan veroorzaakten hangjongeren veel overlast. Dit probleem is inmiddels opgelost door een gezamenlijke aanpak van bewoners en omwonenden, gemeente, politie, jongerenwerk en Heuvelrug Wonen. Op Hoog Moersbergen wordt zo nu en dan overlast veroorzaakt door jongeren die hier wonen.
print
home
33
Activiteiten
Hierover wordt goed contact gehouden met de politie. Klachten lijken lastiger dan voorheen. Mensen hebben minder geduld, begrip en respect voor elkaar. Er wordt meer druk op Heuvelrug Wonen uitgeoefend om het probleem op te lossen. We merken dat nauw contact met instanties erg belangrijk is om de overlast te verminderen of op te lossen. Hierover wordt ook zorgvuldig overlegd met gemeente en hulpverleners. In 2013 wordt dit verder uitgewerkt in de vorm van huisvesting en zorg voor kwetsbare groepen. In dit geval gaat het om ex-gedetineerden die eerst door Kwintes worden begeleid in een begeleid wonen situatie. Als dit goed gaat is het de bedoeling dat deze mensen uiteindelijk weer zelfstandig in een woning van ons komen, afhankelijk van gedrag en mogelijkheden om zelfstandig te wonen.
Screening Janshof en Hermanshof De gemeente Utrechtse Heuvelrug, Politie, Heuvelrug Wonen, Woningbouw vereniging Amerongen en Woningbouwvereniging Maarn tekenden in oktober het convenant screening aspirant huurders. Het convenant screening aspirant huurders is bedoeld om overlast in kwetsbare objecten/straten in de gemeente te voorkomen. Vanaf 2013 kunnen gemeente, politie en corporatie straten of complexen aanwijzen waar woningzoekenden gescreend worden bij toewijzing van een woning. Deze maatregel wordt echter alleen toegepast wanneer er in het verleden sprake is geweest van ernstige overlast en criminele activiteiten. Begin 2013 is gestart met de screening van aspirant-huurders bij de Janshof en Hermanshof in Driebergen.
Hennepconvenant In oktober is ook het hennepconvenant ondertekend. Dit moet vanaf 2013 bijdragen aan een betere bestrijding van de wietteelt. Een hennepkwekerij veroorzaakt schade en overlast door lekkage, stank en schimmelvorming. Hennepkwekers tasten zo het leefklimaat in de woonwijken aan. Ook willen we met dit convenant een signaal afgeven dat we deze praktijken hier niet tolereren. Met de werkafspraken in dit convenant zorgen we ervoor dat deze criminaliteit nog steviger kan worden aangepakt. Dit kan voor de gepakte kweker verregaande financiële gevolgen hebben, omdat wederrechtelijk verkregen voordeel zal worden verhaald. Verder kan een kweker geconfronteerd worden met huisuitzetting en gevangenisstraf.
print
home
34
Activiteiten
Signaleringsoverleg We zien helaas ook dat een aantal overlastzaken steeds terugkomt. Daarbij is het extra belangrijk dat we goede werkafspraken hebben met hulpverleners en wijkagenten over aanpak van overlast. Vaak is hulp en inzet van andere partijen nodig om tot een oplossing te komen. In een tweemaandelijks Signaleringsoverleg brengen we langdurige overlast ter sprake. Deelnemers aan dit overleg zijn hulp instanties als Kwintes, Vitras en Regionale Sociale Dienst Zeist, wijkagenten uit Driebergen, Doorn en Leersum en het Jongerenwerk en Heuvelrug Wonen.
Meldpunt Zorg & Overlast De samenwerking met Meldpunt Zorg & Overlast leverde goede resultaten op. Er zijn korte lijnen tussen het Meldpunt, Signaleringsoverleg en GGGZ in Zeist. Dit maakt dat onze meldingen van overlast of andersoortige signalen direct opgepakt worden door deskundige organisaties. Afgelopen jaar hebben we negen situaties aan het Meldpunt Zorg & Overlast doorgegeven. De situaties verschillen, het ging om verwaarlozing, financiële problemen en psychische stoornissen.
Overleg Actieteam Doorn en Driebergen In dit overleg gaat het over jongeren, het organiseren van Oud & Nieuwfeest, groenonderhoud en over zaken als hangjongeren, zwerfafval en vervuiling. Onze aanwezigheid is van belang. Van diverse partijen krijgen wij informatie, die belangrijk is voor de leefbaarheid in onze wijken.
Buurtsignaal Gemeente Utrechtse Heuvelrug heeft de methode Buurtsignaal toegepast. Dit is een methode waarbij inwoners, politie, gemeente, corporatie en welzijnswerk signalen van leefbaarheid en veiligheid concreet maken. Heuvelrug Wonen pakt samen met haar bewoners de knelpunten op die een positieve invloed hebben op de veiligheid en saamhorigheid in de wijken. De eerste stappen zijn gezet. En in 2013 gaan we verder. Samen met onze huurders bespreken we wat nodig is om het woongenot te vergroten.
Openbare orde en veiligheid Voor de openbare orde en veiligheid in onze wijken is in de eerste plaats de gemeente verantwoordelijk. Tegelijk is het wel een zaak waar wij aan bijdragen. Wanneer zich in een wijk problemen voordoen, is er nauw overleg tussen gemeente en ons om af te stemmen hoe we het beste gezamenlijk problemen kunnen oplossen.
print
home
35
Activiteiten
2.6 Welzijn, wonen en zorg De overheid streeft ernaar dat mensen zo lang mogelijk in hun eigen woning blijven wonen, ook als ze hulp of zorg nodig hebben. Op deze manier wil de overheid de kosten voor de gezondheidszorg terugdringen en beheersbaar houden. Dit maakt dat het steeds noodzakelijker wordt dat er voldoende geschikte woningen zijn om ook thuis zorg te kunnen krijgen. Die zijn er nu zowel in de huur als in de koop te weinig. In de sociale huurwoningen kunnen per 1 januari 2012 alleen huishoudens met een inkomen tot € 34.085 terecht. Voor huurders die een geschikte woning zoeken en die een inkomen hebben tussen € 34.085 en € 45.000, wordt het extra moeilijk. Voor hen is huren in de vrije sector vaak onbetaalbaar en is kopen evenmin een optie gezien de hoge koopprijzen in onze regio. Omdat het aantal ouderen dat zelfstandig blijft wonen en tegelijk zorg nodig heeft, sterk stijgt, moeten er geschikte woningen bijkomen. Waar we de kans krijgen proberen we dan ook voor deze groep woningen te bouwen. Dit doen we in het sociale segment tot € 665 en zo mogelijk in het segment daar juist boven tot ongeveer € 750. We zeggen bij dit laatste segment tussen € 665 en € 750 ‘zo mogelijk’, omdat we er op dit moment nog niet zeker van zijn of de overheid ons toestaat om buiten het sociale segment actief te zijn, c.q. te bouwen. We realiseren ons dat nieuwbouw van geschikte woningen slechts een gedeeltelijke oplossing is. Naar verwachting zal veel meer opgelost moeten worden met aan passingen in bestaande woningen. En met relatief kleine maatregelen en enige zorg, kunnen mensen vaak heel lang zelfstandig blijven wonen. Het allerbelang rijkste is, dat wij zo bouwen dat zorg geleverd kan worden als dat nodig is. Bij de bouw van levensloopbestendige woningen voor senioren, is dit altijd het geval.
print
home
36
Activiteiten
Aanpassingen voor mensen met een beperking Huurders doen een beroep op de WMO als ze aanpassingen in hun woning nodig hebben. De gemeente gaat over de WMO en bepaalt welke aanpassingen vergoed worden uit het WMO-budget en welke een inwoner zelf betaalt. De gemeente vraagt Heuvelrug Wonen om de aanpassingen uit te voeren. In 2012 kregen wij ongeveer 50 aanvragen voor woningaanpassing voor mensen die met beperkingen te maken kregen. Het aantal aanvragen is minder dan in voorgaande jaren. Vooral de eerste helft van 2012 waren er weinig aanvragen. In alle gevallen heeft Heuvelrug Wonen de aanvragen uitgevoerd. Het ging daarbij om plaatsing van douchezitjes, nivellering van drempels en het maken van aansluitpunten voor scootmobielen. Bij één woning werd de keuken aangepast en werden nog enkele aanpassingen uitgevoerd om de bewoner weer bewegings vrijheid in eigen woning te geven. Als bij een bewoner van Heuvelrug Wonen een traplift geplaatst moet worden, brengt de gemeente ons daarvan op de hoogte. De liftleverancier zorgt voor plaatsing en onderhoud van de lift. Huurders die een aanpassing wensen die niet door de WMO vergoed wordt, kunnen deze tegen betaling door Heuvelrug Wonen laten aanbrengen.
print
home
37
Betrekken bewoners bij beheer en beleid
3 Betrekken bewoners bij beheer en beleid We hechten aan goed overleg met bewoners. Het is plezierig om met bewoners samen plannen te kunnen maken en het verhoogt de kwaliteit van het product. Bovendien geven we de voorkeur aan vraag gestuurd werken boven aanbod gestuurd werken. Het vergroot de tevredenheid van onze huurders en andere klanten over wat we doen. Hiermee is niet gezegd dat het ons altijd lukt om met elke bewoner goed contact te hebben. Soms heeft een bewoner geen goede ervaringen met Heuvelrug Wonen, waardoor er geen vertrouwensbasis voor goed contact is. Dan hebben we een extra opdracht in het laten zien wie we willen zijn: een professionele, betrouwbare en transparante partner in wonen.
Zonstraat In 2012 was er veel overleg met de bewonerscommissie en bewoners van de Zonstraat. De oude woning van deze bewoners wordt gesloopt en hun nieuwe woning is in aanbouw. Sommige bewoners hebben hun oude huis al verlaten en zijn verhuisd naar elders. Doordat het aantal bewoners kleiner is geworden, hebben we afgesproken om met alle overgebleven bewoners te overleggen. En niet meer met de bewonerscommissie. In totaal hebben we één overlegmoment gehad met de bewonerscommissie en vier bijeenkomsten met de bewoners. Het regeerakkoord van Rutte II leidde ertoe dat we de huisvestingsplannen voor de bewoners moesten bijstellen. Het regeerakkoord maakt namelijk de bouw van fase II van de Zonstraat onzeker. En sommige bewoners hadden willen verhuizen naar een woning in fase II. Aan deze bewoners hebben we nu een woning in fase I aangeboden. Zo kunnen ze in ieder geval in de Zonstraat blijven wonen. Ze kunnen tot in 2013 hierover besluiten. Daarna bieden we de overgebleven woningen aan overige woningzoekenden aan.
print
home
38
Betrekken bewoners bij beheer en beleid
Lange Dreef kopbebouwing In 2011 is de bouw gestart van de appartementen op de koppen van de flatgebouwen aan de Lange Dreef. Bewoners die hier tegenaan wonen, moesten twee weken hun woning verlaten voor aanpassingen aan hun woning. Ze zijn gefaseerd elders ondergebracht. Dit is uitstekend verlopen en nadat de aanpas singen waren uitgevoerd, konden de bewoners weer terug naar hun woning.
3.1 Huurders en huurdersvertegenwoordiging Sinds 1 januari 2009 is de Wet op overleg huurder verhuurder van kracht. In deze Overlegwet is vastgelegd op welke manier een verhuurder de huurders moet informeren en bij het beleid moet betrekken. Veel belangrijker dan de wet, vinden we de wederzijdse wil om met elkaar in gesprek te zijn over de zaken waar we allemaal mee te maken hebben in wonen. Vandaar dat we regelmatig overleggen met huurdervertegenwoordiging en bewonerscommissies.
Huurderscollectief Het Huurderscollectief is gesprekspartner voor Heuvelrug Wonen over zaken van algemeen beleid en onderwerpen die betrekking hebben op het gehele woningbezit. In het Huurderscollectief zitten vertegenwoordigers uit Doorn, Driebergen en Leersum. In 2012 vergaderde het Huurderscollectief zes keer met Heuvelrug Wonen. De belangrijkste gespreksonderwerpen waren het jaarverslag en de jaarrekening 2011, de begroting en jaarplan 2013 en huurbeleid 2012. Nieuwe afspraken werden vastgelegd voor een betere werkwijze voor het verstrekken van informatie, het voeren van overleg en het geven van advies. Eind 2012 zijn deze afspraken gezamenlijk vastgesteld en in 2013 gaan we er mee aan de slag. In de contacten tussen Heuvelrug Wonen en Huurderscollectief is de manager Wonen het eerste aanspreekpunt. Het Huurderscollectief overlegde in 2012 niet met de Raad van Toezicht.
Lokale huurdervertegenwoordigingen Zowel in Driebergen als in Doorn en Leersum voert Heuvelrug Wonen overleg met lokale huurdervertegenwoordigingen: Huurdersplatform Driebergen, Huurdersraad Doorn en de HuurdersBelangenVereniging (HBV) -Leersum. De bespreking van het jaarverslag en de jaarrekening vond in één gezamenlijke bijeenkomst met Heuvelrug Wonen plaats.
print
home
39
Betrekken bewoners bij beheer en beleid
Voor alle huurders organiseren de platforms elk jaar in de eigen woonplaats een jaarvergadering. In Doorn vond deze vergadering plaats op 12 april 2012. Er waren slechts 22 huurders aanwezig. In Driebergen kwamen op 10 april 45 huurders en andere belangstellenden naar de huurdervergadering. Er werd tijdens deze bijeenkomsten onder andere een presentatie gegeven over zorgalarmering. Samen met QuaRijn en De Brug hebben we hier een voorlichtingsfilm over gemaakt. Ook is gesproken over het onderhoudsbeleid en het huurbeleid. De jaarvergadering van de HBV-Leersum kon geen doorgang vinden. De HBV heeft onvoldoende leden om dit te organiseren.
Bewonerscommissies In 2012 hebben we overleg gevoerd met elf bewonerscommissies: negen in Driebergen, één in Doorn en één in Leersum. Bewonerscommissies vertegen woordigen naar Heuvelrug Wonen de overige huurders van het gebouw of de wijk, straat, waar ze wonen. Naast bewonerscommissies zijn er vijf contactpersonen die als aanspreekpunt fungeren in het gebouw waar ze wonen.
Schouw In 2012 nodigden we de leden van bewonerscommissies uit voor een buurtschouw. De leden lopen dan samen met een medewerker Bedrijfsbureau van Heuvelrug Wonen, de consulent Groen en een woonconsulent een ronde door de buurt en rond hun complex. Op zo’n moment kan iedereen zijn op- en aanmerkingen onder de aandacht brengen. Zaken worden het liefst direct opgelost of anders in de begroting opgenomen voor volgend jaar.
Kerstborrel Tegen het einde van het jaar nodigde het team Leefbaarheid de bewoners commissies en overige huurdervertegenwoordigingen in Doorn, Driebergen en Leersum uit voor een kerstborrel.
print
home
40
Betrekken bewoners bij beheer en beleid
3.2 Communicatie In het afgelopen jaar is een communicatieadviseur in dienst getreden. Zij kreeg de opdracht om te zorgen voor goede, heldere communicatie met onze omgeving. Teveel en te vaak bleven zaken van Heuvelrug Wonen onbekend of onderbelicht voor de buitenwereld. Vaak waren we te bescheiden in het laten zien van wat we doen. De communicatieadviseur ondersteunde de organisatie bij het verbeteren van haar interne en externe communicatie. Individuele huurders ontvangen via verschillende kanalen informatie van Heuvelrug Wonen. Medewerkers van Klantenservice staan hen telefonisch of bij de balie te woord en huurders kunnen terecht bij de afdeling Wonen. Daarnaast kent Heuvelrug Wonen het huurdermagazine Op de Hoogte, brochures en een website en inlooppunten in de dorpen.
Inlooppunten in Driebergen, Doorn en Leersum In de Kampwegkerk houden we wekelijks een spreekuur voor onze huurders in Doorn. Op de spreekuren komen huurders voor zaken als het melden van reparatieverzoeken, met vragen over inschrijving voor Woningnet en vragen over huurtoeslag. Opvallend is dat er geen overlastmeldingen zijn. Op de wekelijkse spreekuren in de Vijver, het gebouw van de Stichting Welnúh in Driebergen en in De Binder in Leersum, komen vergelijkbare vragen binnen.
Heuvelrug Wonen houdt onder andere spreekuur in de kerk aan de Kampweg.
print
home
41
Betrekken bewoners bij beheer en beleid
Wijkkantoren in de Groenhoek en de Sitiolaan Op de spreekuren die de wijkbeheerder houdt op de wijkkantoren aan de Sitiolaan in Doorn en de Groenhoek in Driebergen komen wel overlastmeldingen binnen.
Klantcontactmonitor Om beter te weten wat onze klanten van onze dienstverlening vinden, is begin 2012 de wooncontactmonitor van start gegaan. Dit is een instrument, waarmee we online dagelijks inzicht verkrijgen in hoe onze klanten op vier terreinen over onze dienstverlening denken. De meting vindt plaats kort na de activiteit. Op onze website tonen we op meters hoe klanten een activiteit waardeerden. Met de bevindingen van onze klanten kunnen we telkens adequaat onze dienst verlening verbeteren. De resultaten van de metingen – Reparatieservice: Hoge respons; goede score. – Nieuwe huurder: Lage respons; lage score. Hier moeten we werken aan een hogere respons voor een voldoende representatief beeld. – Projectonderhoud: Eerste resultaten geven aan dat we op het punt van begeleiding nog een slag te maken hebben. – Vertrekkende huurder: Goede score. Reparatieservice
4
5
Nieuwe huurder
6
4
5
6
3
7
3
7
2
8
2
8
score
1
9
score
1
6.2
Vertrekkende huurder
Projectonderhoud
5
6
4
3 2 1
score 7.5
9
7
3
8
2
5
website www.heuvelrugwonen.nl.
9
7.1
4
Vragen of meer weten? Kijk op onze
6 7 8
1
score
9
6.3
print
home
42
Betrekken bewoners bij beheer en beleid
Interactieve communicatie met huurders Huurders van de Groenhoek zijn uitgenodigd om actief mee te denken over hoe ze ook over 20 jaar goed kunnen blijven wonen in de Groenhoek. Een aantal bewoners neemt deel aan een projectgroep. Alle andere bewoners van de Groenhoek kunnen op de website van Heuvelrug Wonen meedenken en ideeën aanleveren.
Social Media Eind 2012 besloten we om social media toe te voegen aan de bestaande communicatiemiddelen. In 2013 maken we een begin met Twitter.
Op de Hoogte Jaargang 6 nummer 4 september 2012
Na vijf jaar was het tijd om aan onze huurders te vragen wat zij van ons huurdersmagazine Op de Hoogte vinden. Meer dan 500 van de 3.300 huurders reageerden op de enquête. Op basis van de resultaten is de formule van het blad aangepast vanaf het derde nummer in 2012. Doordat de verschijningsdata werden aangepast, verscheen het blad in 2012 eenmalig vijf keer in plaats van vier keer.
Op de Hoogte Achter
Magazine voor huurders van Heuvelrug Wonen
Een blokje
de schermen
om
…
Elke dag burendag Badkamer weer als nieuw Ik voel me thuis Nieuwbouw in Leersum Heuvelrug Wonen: één organisatie, verschillende afdelingen, 36 mensen. Waar en bij wie moet ik zijn? We kijken achter de schermen. In dit nummer bij
Blad vernieuwd
de redactie van Op de Hoogte.
“We maken Op de Hoogte al vijf jaar op deze manier”, zegt eindredacteur Boerwinkel. “Omdat we dachten dat het misschien Vier keer per jaar ontvangen alle huurders van Heuvelrug Wonen
tijd was voor verandering, hebben we een lezersonderzoek
en een aantal relaties het bewonersmagazine Op de Hoogte.
gehouden. De reacties waren overweldigend: heel veel huurders
Zo’n blad komt niet zomaar tot stand. Het begint met een
hebben de moeite genomen de vragenlijst in te vullen en de
We zijn zo nieuwsgierig hoe mensen wonen. Wat maakt uw straat of wijk leuk? En wat niet? Hoe ziet uw straat er uit? En hoe was het vroeger? U leest hier het verhaal van Piet en Rina Liebeek uit de Van Berckstraat in Driebergen.
redactievergadering met medewerkers van verschillende afdelingen
meerderheid was zeer positief. Daarom besloten we niet al te veel
Precies veertig jaar wonen Piet Liebeek en zijn vrouw Rina aan de
van Heuvelrug Wonen, huurdersvertegenwoordigers en externe
aan de formule te veranderen; maar toch wel iets.”
Van Berckstraat. Toen ze er kwamen, stonden er in de hele straat
tekstschrijvers. Samen bedenken zij de onderwerpen voor de
maar zes of zeven auto’s. Maar langzamerhand zagen ze het
volgende editie. Aan inspiratie nooit gebrek. Na even puzzelen,
De Op de Hoogte die u nu in handen hebt, is daarvan het resultaat.
drukker worden. Dankzij de aanleg van parkeerstroken en een
zijn ze eruit en wordt een handig schema ingevuld.
Nieuw is de rubriek ‘Van alles wat’: twee pagina’s met diverse
wegreconstructie in 1991 bleef de leefbaarheid op peil. “Over de
berichten, waar ook ruimte is voor tips van en voor huurders. De
nieuwe inrichting is men over het algemeen tevreden”, zo noteerde
Nu gaan de tekstschrijvers aan de slag: afspraken inplannen,
populaire rubriek van de huurdersvertegenwoordiging krijgt hier
de Stichtse Courant in juli van dat jaar. Ook Piet en Rina Liebeek
buurt er in die tijd uitzag. De Van Berckstraat bestond nog niet en
artikelen schrijven, contact opnemen met de fotograaf voor
ook een plek. In ‘Een blokje om’ is aandacht voor een van de
vinden het nog steeds een fijne straat om te wonen: “we zitten
het open terrein tussen de Bosstraat en de Traaij stond bekend als
bijpassende beelden en de teksten inhoudelijk laten controleren.
buurten in Driebergen, Doorn of Leersum. Veel huurders vinden
hier midden in het dorp en vlakbij de winkels aan de Traaij, dus
‘de wei van Teseling’. De gelijknamige veehandelaar annex slager
Ruim een maand later is alles compleet en neemt de eindredactie
dat het blad wel wat kritischer mag zijn. Dat doen we bijvoorbeeld
wat wil je nog meer?”
aan de Hoofdstraat liet er zijn viervoeters grazen. Maar in 1957
Rina Liebeek heeft het krantenknipsel bewaard en bladert ook
het lege veld. Eén van de eerste huurders was mevrouw Van
graag in boeken over oud Driebergen. Haar man werd in het
Remmerden, die vandaag de dag de oudste bewoner van de Van
– Dorthe Boerwinkel en Marina Le-Tran – het stokje over. Zij lopen
met de column ‘Wat vinden wij’ en met ‘De Keerzijde’, waarin een
alles nog een keer na, sturen tekst en beeld naar de vormgever,
onderwerp vanuit twee kanten wordt belicht.
controleren de drukproeven en geven uiteindelijk het akkoord om
bouwde de toenmalige gemeente Driebergen een woonwijkje op
te gaan drukken. Vlak na het verschijnen komt de redactie alweer
Wat vindt u van de vernieuwde Op de Hoogte?
oorlogsjaar 1943 geboren aan de Bosstraat, op een steenworp
Berckstraat is. In 1972 betrokken Piet en Rina Liebeek hun
bijeen voor het volgende nummer.
Stuur een e-mail naar
[email protected]
afstand van zijn huidige woning. Hij herinnert zich nog hoe de
bovenwoning op nummer 51. “Elke zaterdagochtend kwam een ‘loper’ van de gemeente de huurprijs van tien gulden ophalen”, vertelt Piet.
Ik voel me
Piet en Rina Liebeek hebben inmiddels heel wat bewoners zien komen en gaan. In de jaren ’70 woonden er vooral veel jonge
thuis
gezinnen met kinderen. De bekendste Driebergenaren uit de Van Berckstraat waren CDN voetballers Aart van den Burg en Gerrit van Laar. Hoewel oudere bewoners graag zo lang mogelijk in de straat blijven wonen, is er de laatste jaren toch weer sprake van verjonging. “Maar wij gaan hier niet weg, hoor”, zegt Piet Liebeek
Anna de Weerd bracht Ik voel me thuis
resoluut. Vanuit zijn woonkamer houdt hij een oogje in het zeil op
dit keer het beste in beeld.
de speelplaats aan de overkant van de straat, waar buurtjongeren
Breng ook uw thuisgevoel in beeld. Mail uw
hun vertier zoeken. Problemen doen zich zelden voor, maar mocht
foto (min. 1MB), voorzien van onderschrift,
de jeugd wat al te kwistig met zwerfvuil strooien, dan aarzelt hij
naar
[email protected].
niet om de daders op hun gedrag aan te spreken. Zo blijft de Van Berckstraat opgeruimd en netjes.
De winnaar ontvangt van ons een cadeaubon. U vindt andere inzendingen op onze website.
8
Thuis is waar de was droogt.
9
print
home
43
Betrekken bewoners bij beheer en beleid
Poll Ook in 2012 stelden we bezoekers van onze website korte vragen via de poll. Met de poll willen we de betrokkenheid van de lezer bij de organisatie vergroten In ons huurdersmagazine Op de Hoogte leggen we telkens een link naar de poll op de website. Daar publiceren we ook de uitslag van de vorige poll. In 2012 vroegen we de mening van huurders en andere bezoekers van de website over verschillende stellingen. Deze waren: 1 Vindt u dat Op de Hoogte na 5 jaar toe is aan verandering? 55% van de bezoekers reageerden hierop met ‘Ja’ en 45% van de bezoekers met ‘Nee’. 2 Als u het recht zou hebben uw huidige (sociale) huurwoning te kopen, zou u dit dan doen? 53% van de bezoekers antwoordden met ‘Ja’, tegenover 47% met ‘Nee’. 3 Als woningcorporaties voor elkaar garant staan, moeten ze ook de mogelijkheid hebben om bij elkaar in de keuken te kijken en in te grijpen als het fout gaat. 82% van de bezoekers was het met deze stelling eens, 18% was het er niet mee eens. 4 Als ouderen zo lang mogelijk thuis willen blijven wonen, moeten de corporaties dit samen met de zorg mogelijk maken. 92% van de bezoekers stemden ‘Ja’ en 8% stemde ‘Nee’. Gemiddeld reageerden 66 bezoekers op de poll.
Intranet als proeftuin interactieve website We willen meer interactieve communicatie met onze huurders. Weten wat er leeft, en snel kunnen reageren op vraagstukken. Eind 2012 is het intranet van Heuvelrug Wonen vernieuwd en interactief gemaakt voor medewerkers. Medewerkers delen op deze manier kennis, nieuws en wetenswaardigheden en kunnen op elkaars berichten reageren. Dit de eerste stap om verschillende mogelijkheden voor interactieve communicatie te testen en eigen te maken. Als vervolg hierop onderzoekt een projectgroep de mogelijkheden voor interactieve communicatie op onze website. Tegelijk onderzoekt deze projectgroep welke aanpassingen of vernieuwingen van onze huidige website daarvoor nodig zijn. De keuze voor een eventuele stap richting mijn.heuvelrugwonen, waarin huurders toegang hebben tot hun eigen data, maken we daarna.
print
home
44
Betrekken bewoners bij beheer en beleid
3.3 Loket voor bezwaren 3.3.1 Bezwaar huurverhoging De huurverhoging per 1 juli 2012 bedroeg 2,3%. Er zijn in 2012 geen bezwaren tegen de huurverhoging bij de Huurcommissie ingediend.
3.3.2 Bezwaren woningzoekenden Als woningzoekenden klachten hebben over het hanteren van de huisvestings verordening, kunnen zij daarvoor terecht bij het college van Burgemeester en Wethouders in hun eigen gemeente. Het gaat dan om beslissingen waartegen men bezwaar kan maken op basis van de algemene wet bestuursrecht, zoals urgenties, inschrijving als woningzoekenden of het niet verkrijgen van een gewenste woning. Als een woningzoekende het niet eens is met de werking van het aanbodmodel, kunnen ze bij de geschillencommissie van de SWRU een bezwaar indienen. In 2012 zijn er geen klachten over ons handelen ingediend.
3.3.3 Geschillencommissie BBSH De Geschillencommissie van Heuvelrug Wonen bestaat uit de heer mr. G.R.B. Nijenmanting, voorzitter, mevrouw mr. M. Wierenga en de heer ing. E. Buring.
Functie en rol Medewerkers doen hun best om hun werk naar tevredenheid van onze huurders uit te voeren. Als dat toch niet gelukt is, en een huurder in zijn persoonlijk belang geschaad is, kunnen huurders terecht bij de Geschillencommissie.
Zaak In 2012 behandelde de Geschillencommissie één geschil. Deze zaak ging over groen dat Heuvelrug Wonen voor rekening huurder verwijderde omdat dit groen overlast en schade veroorzaakte. Huurder erkende verantwoordelijk te zijn voor groenonderhoud en stelde dit ook gedaan te hebben, maar niet op de hoogte te zijn geweest van de noodzaak tot meer onderhoud- en snoeiwerk. De Geschillen commissie oordeelde dat de huurder onvoldoende schriftelijk gewaarschuwd was en niet schriftelijk in de gelegenheid was gesteld om overlast en schade zelf te verhelpen. Heuvelrug Wonen kon daarom de gemaakte kosten niet bij de huurder in rekening brengen. Huurder en Heuvelrug Wonen maakten vervolgens afspraken over uit te voeren groenonderhoud door huurder en/of Heuvelrug Wonen.
print
home
45
Financiële continuïteit
4 Financiële continuïteit
Per 1 januari 2012 is de nieuwe RJ-645 van kracht. De jaarrekening is aan de hand van de nieuwe regels opgesteld en daarbij zijn de cijfers van 2011 aangepast aan de nieuwe RJ-645. Hierdoor zijn zowel de waarderingsgrondslagen, de cijfers en de toelichtingen veranderd. De waardering van het vastgoed is de grootste verandering. Het onderscheid tussen DAEB en niet-DAEB is zichtbaar geworden in de jaarrekening. Heuvelrug Wonen heeft er voor gekozen om de sociale woningen (DAEB) te waarderen op bedrijfswaarde. Het commerciële vastgoed (niet-DAEB) wordt gewaardeerd op marktwaarde. Voor de bepaling van deze marktwaarde is de zogenaamde DCF-methode (discount cashflow-methode) gehanteerd. Voor de berekening van de bedrijfswaarde worden alleen de vastgoed-gerelateerde opbrengsten en kosten meegenomen. In het regeerakkoord Rutte II is opgenomen dat de verhuurdersheffing die in 2013 voor het eerst betaald moet worden, gaat oplopen naar € 1,7 miljard. Omdat de heffing voor de jaren na 2013 nog niet definitief was, is deze verhoging alleen voor het jaar 2013 in de bedrijfswaarde ingerekend. In de jaarrekening zijn scenario’s uitgewerkt waarin rekening gehouden wordt met de verhuurdersheffing en de inkomensafhankelijke huurverhoging. De uitkomst hiervan staan toegelicht onder “overige gegevens”.
print
home
46
Financiële continuïteit
In de notitie financieel beleid zijn de financiële uitgangspunten bijeen gebracht die Heuvelrug Wonen hanteert bij haar functioneren en bij het maken van haar berekeningen voor de komende tien jaren. Het nieuwe ondernemingsplan staat centraal voor het maken van de jaarplannen. Voor de financiële vertaling daarvan wordt gebruik gemaakt van de uitgangspunten zoals deze zijn geformuleerd in het financieel beleid. Een aantal uitgangspunten uit het financieel beleid komen elders in het jaarverslag aan de orde.
Risicomanagement In de notitie Risicomanagement geven we inzicht in hoe Heuvelrug Wonen omgaat met risicomanagement. In het ondernemingsplan Wat ons beweegt ligt het fundament voor het risicomanagement. In zes bewegingen beschrijven we hoe we onze visie en missie vorm geven. Bij die zes bewegingen zijn 48 risico’s benoemd. Met 18 verschillende beheersmaatregelen ondervangen, beperken of nemen we deze risico’s weg. Speciale aandacht is er voor het in beeld brengen van de risico’s bij projecten. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de risicomonitor van PWC, welke is ingericht voor Heuvelrug Wonen. Per kwartaal worden de risico’s van de nieuwbouw projecten in kaart gebracht en geanalyseerd. In februari 2011 is de Raad van Toezicht akkoord gegaan met deze methode van risicomonitoring bij projecten. In 2012 is deze methode geëvalueerd en besloten om dit te continueren.
Resultaat 2012 De nieuwe richtlijn RJ-645 schrijft voor dat de waardeveranderingen (bij waardering van sociaal vastgoed op bedrijfswaarde) direct in het eigen vermogen moet worden verwerkt. Over de bedrijfswaarde wordt, in tegenstelling tot de oude RJ-regels, wel afgeschreven. De afschrijving op basis van de historische kostprijs wordt ten laste van het resultaat gebracht. Het resultaat over het boekjaar bedraagt na belasting € 8,1 miljoen. Het resultaat is met circa € 1,3 miljoen afgenomen ten opzichte van 2011 (herrekend n.a.v nieuwe RJ-645).
print
home
47
Financiële continuïteit
Winst- en Verliesrekening 2012
begroot 2012 Resultaat 2012 Resultaat 2011
6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 -1.000 -2.000 -3.000 Inkomsten excl. verkopen
bedrijfslasten
Renteresultaat
belastingen afschrijving/ onrendabele mutatie investeringen activa
verkoop
Beoordeling Centraal Fonds 2012 Jaarlijks beoordeelt het Centraal Fonds de jaarcijfers en de prognosecijfers voor de komende drie jaren. Op basis van deze cijfers wordt de corporatie geclassificeerd. In 2012 heeft het Centraal Fonds aan Heuvelrug Wonen de A1-status toegekend. Dat betekent dat op basis van de prognosecijfers Heuvelrug Wonen voor nu en in de toekomst voldoende solvabel is.
Vermogen en solvabiliteit De bedrijfswaarde van het DAEB-bezit in exploitatie bedroeg eind 2012 € 135 miljoen. In 2011 was dit € 132 miljoen. De waarde van het niet-DAEB bezit bedraagt per 31 december 2012 € 21 miljoen. In 2011 was dit € 20 miljoen. Voor de berekening van de waarde van het commerciële bezit is de DCF-methode gehanteerd. Ter vergelijking van de uitkomst uit de DCF-berekening hebben er taxaties plaatsgevonden van een twintigtal woningen, verdeeld over de diverse types commerciële woningen.
print
home
48
Financiële continuïteit
De uitgangspunten voor de berekening DCF zijn als volgt: Componenten
Heuvelrug Wonen
Doorexploiteren en uitponden
de meest gunstige berekening
Huuropbrengsten
100% maximaal redelijk
Onderhoudslasten
€ 916
Beheerslasten
€ 260
Exploitatielasten
€ 284
Periode contant maken
15 jaar
Discontering
7,7%
Exit yield
7,25%/ 8%
Het eigen vermogen bedraagt per 31 december 2012 € 90,2 miljoen. De solvabiliteit wordt uitgedrukt als percentage van het eigen vermogen ten opzichte van het balanstotaal. Eind 2012 was de solvabiliteit 49% op basis van de bedrijfswaarde. In 2011 was dit 43%. In de notitie financieel beleid is als interne toetssteen een minimale solvabiliteit bepaald van 30%. Het uitgangspunt voor dit percentage is 1½ x het berekende risicoprofiel door het Centraal Fonds. De solvabiliteit is in 2012 gestegen van 43% naar 49%. De stijging wordt grotendeels veroorzaakt door de waardeveranderingen van het vastgoed. Uit deze jaarcijfers concluderen we dat Heuvelrug Wonen er financieel goed voorstaat. De reserves zijn voldoende om de financiële continuïteit te kunnen waarborgen. Het Centraal Fonds heeft op basis van de jaarcijfers 2011 (op basis van de oude RJ-645) vastgesteld dat het vermogen Heuvelrug Wonen per 31 december 2011 groter is dan het voor Heuvelrug Wonen vastgestelde risicobedrag en daardoor voldoende solvabel is. Het gecorrigeerd vermogen 2011 bedraagt 42,6% van het balanstotaal. Vereiste solvabiliteit op basis van risico’s bedraagt 12,2% van het balanstotaal.
print
home
49
Financiële continuïteit
Solvabiliteit in de toekomst De huidige begroting is gebaseerd op het regeerakkoord Rutte II. Het verschil met de vorige begrotingen is dat de huren niet meer zijn berekend op basis van de woningwaardering, maar op de huidige WOZ-waarden. Ook is het huurinflatie volgend huurbeleid losgelaten en wordt er gerekend met een hoger huur verhogingspercentage. In de begroting is rekening gehouden met de sanerings heffingen en de verhuurdersheffing die oploopt tot maximaal € 1,7 miljard in 2017. Naast deze regeringsmaatregelen is ook de scheiding van DAEB en niet-DAEB in de begroting verwerkt waarvan 10% van het bezit naar de niet-DAEB is verschoven. Of dit ook realiteit gaat worden, is nog maar de vraag. De scheiding zal vermoedelijk verplicht worden gesteld met ingang van 1 januari 2015. Of dit een administratieve of een juridische scheiding wordt, is op dit moment nog niet bekend. Op basis van de begroting laat onderstaande grafiek zien dat de solvabiliteit boven de 30% blijft zoals in het financieel beleid is vastgelegd. Met de kennis van nu zal naar verwachting de begroting gaan afwijken van de realisatie, doordat zowel de scheiding DAEB/ niet-DAEB als het huurbeleid anders zal zijn dan is begroot. Solvabiliteit 80%
60%
40%
20%
0%
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
solvabiliteit
Financiële ondersteuning buitenlandse instellingen Heuvelrug Wonen heeft geen samenwerkingsverbanden, noch andere financiële betrekkingen met organisaties, buiten Nederland.
print
home
50
Financiële continuïteit
4.1 Treasury In 2009 is het treasurystatuut vastgesteld. Het doel van het statuut is risico beheersing en een zo effectief mogelijke inzet van de middelen binnen de aangegeven marges.
4.1.1 Beleggingen Volgens het treasurystatuut wordt het beleid voor eventuele overtollige liquide middelen gekenmerkt als in principe risicomijdend. Hierbij moet een zo hoog mogelijk rendement behaald worden tegen een beperkt risico. Per 31 december 2012 was 100% van onze liquide middelen belegd in deposito’s en rekening-courant gelden.
4.1.2 Leningen Het WSW bepaalt jaarlijks de faciliteringsruimte voor Heuvelrug Wonen. Dit doet zij gewoonlijk op basis van de operationele kasstromen van 3 jaar en het benodigde financieringsbedrag. In de operationele kasstromen zijn ook de kasstromen van zogeheten niet-DAEBactiviteiten opgenomen. Vanaf 2011 kunnen investeringen in niet-DAEB niet meer worden gefinancierd met WSW-borging. Voor de bepaling van de operationele kasstromen wordt een percentage afgetrokken voor de niet-DAEB activiteiten. In 2012 werd het faciliteringsvolume vastgesteld op € 10,4 miljoen. In verband met de sombere vooruitzichten voor corporaties als gevolg van het nieuwe regeerakkoord Rutte II is slechts facilitering gegeven voor 2013. Na inlevering van de nieuwe DPI voor de jaren 2013 tot en met 2017 stelt het WSW het faciliteringsvolume voor de jaren 2014 en 2015 vast. De leningenportefeuille bedraagt € 71 miljoen. Het gemiddelde rentepercentage bedraagt 4,28% per 31 december 2012. In 2012 zijn de volgende zaken uitgevoerd: – Renteconversies – Beoordeling leningenportefeuille
Renteconversies Per 1 april en 15 juli 2012 hebben er 3 renteconversies plaatsgevonden. Het betreft leningen afgesloten bij de Gemeente Utrechtse Heuvelrug. De nieuwe rente percentages zijn voor de 2 leningen per 1 april ad € 1,1 miljoen 3,34% (was 5,45%) en voor de lening per 15 juli ad € 342.646 2,95% (was 5,42%). Beide percentages gelden voor een periode van 10 jaar.
print
home
51
Financiële continuïteit
Beoordeling leningenportefeuille. In 2012 is onze leningenportefeuille beoordeeld door een deskundige organisatie; Thèsor. Hierbij is speciaal gekeken naar de kwaliteit van onze portefeuille en naar de eventuele vervroegde aflossingsmogelijkheden. De conclusie is dat de kwaliteit van onze leningenportefeuille goed is. De rente over de schuld per vhe bedraagt circa € 950 per vhe. Dit is laag ten opzichte van het landelijk gemiddelde (€ 1450). Door nieuwbouwprojecten van de komende jaren komen we steeds dichter bij het landelijk gemiddelde. De portefeuille heeft een bovengemiddelde duration (rente-vastperiode) waardoor de portefeuille minder gevoelig is voor renteveranderingenstijgingen. Vervroegde aflossingsmogelijkheden zijn er niet.
4.1.3 Rentedekkingsgraad De rentedekkingsgraad geeft aan hoe vaak uit de netto kasstroom de verschuldigde rente aan verschaffers van vreemd vermogen kan worden betaald. Met andere woorden: Hoe hoger de ratio, des te kleiner is het risico dat de corporatie de renteverplichtingen niet kan nakomen. Het WSW hanteert een ondergrens van 1,3. De rentedekkingsgraad per 31 december 2012 was 3,2. De netto kasstroom bestaat uit de operationele kasstroom gecorrigeerd met de overheidsbijdrage, vennootschapsbelasting en opbrengsten verkoop. In de grafiek is te zien dat 2020 onder de ondergrens van 1,3 komt. Dit wordt veroorzaakt door hoge onderhoudskosten in dat jaar. Dit zal in de komende begroting worden aangepast. De rentedekkingsgraad voor Heuvelrug Wonen tot en met 2022 ziet er als volgt uit: Rente dekkingsgraad 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
streefgrens HW ondergrens WSW rente dekkingsgraad HW
print
home
52
Financiële continuïteit
4.1.4 Beheersen renterisico’s en rentemanagement Met rentemanagement bedoelen we alle maatregelen ter beheersing van rente resultaten en ter bescherming van balansverhoudingen tegen nadelige invloeden van rentebewegingen. De omvang van het renterisico wordt gemeten aan de hand van het geldvolume dat in een aaneengesloten periode van 12 maanden gevoelig is voor rentebewegingen. Doel hiervan is de jaarlijkse renterisico’s door (her)financiering of renteconversie te beperken. En doel is het tegengaan van onaanvaardbare tegenvallers in het jaarlijkse renteresultaat. Het renterisico mag in een bepaald jaar niet hoger zijn dan 15% van de restant hoofdsom van de leningenportefeuille. Door de herfinanciering van alle BNG-leningen in 2006 (exclusief de BNG-leningen van Leersum) zijn de renterisico’s verschoven naar de periode 2028 tot en met 2037. Door deze herfinanciering hebben we in de komende jaren geen onaanvaardbare renterisico’s. De renterisico’s voor de komende 10 jaren zijn: Risicoprofiel leningen 2013 - 2022 16 14 12 10 8 6 4 2 0
2013
2014
2015
2016
2019
2020
2021
2022
maximum bandbreedte percentage
4.1.5 Kredietfaciliteit Heuvelrug Wonen heeft geen kredietfaciliteit bij onze huisbankier. In verband met de kredietcrisis en de financiële positie van banken is ons gevraagd om de krediet faciliteit op te heffen. Dit ook omdat we in het verleden geen gebruik hebben gemaakt van deze faciliteit.
print
home
53
Financiële continuïteit
4.1.6 Investeringen De totale waarde van de activa in ontwikkeling bedraagt per 31 december 2012 € 4,7 miljoen. Er is in 2012 € 8,8 miljoen geïnvesteerd in de ontwikkeling van nieuwbouw. Eén project, te weten Kampwegwoningen, is in 2012 opgeleverd en in gebruik genomen. In de volgende tabel een overzicht van de investeringen die in 2012 zijn gedaan. Project
Fase
Plaats
2012 x € 1000
Zonstraat
in voorbereiding
Driebergen
412
Lange Dreef kopbebouwing
gestart
Driebergen
5.679
Lange Dreef uitleggebied
voorbereiding
Driebergen
1.550
Kampwegwoningen
gestart
Doorn
614
Koningin Emmalaan
in voorbereiding
Leersum
529
Bijenkorf
in voorbereiding
Leersum
21
Overige projecten
in voorbereiding
Leersum
8
Totaal
8.813
Voor enkele lopende projecten is een voorziening opgenomen voor onrendabele toppen. Het tijdstip voor het nemen van de onrendabele top van een investering wordt bepaald door de interne besluitvorming en de externe publicatie. Als het project aan deze criteria voldoet wordt er een voorziening opgenomen voor de onrendabele top. Jaarlijks wordt de onrendabele top opnieuw berekend aan de hand van de huidige parameters.
Artist Impression van de nieuwe woningen aan de Koningin Emmalaan in Leersum
print
home
54
Financiële continuïteit
4.2 Deelnemingen (zijn geconsolideerd opgenomen in de jaarrekening) 4.2.1 Lange Dreef BV/CV In 2010 is er een samenwerkingsovereenkomst met de gemeente Utrechtse Heuvelrug afgesloten. Het doel van deze samenwerking is de ontwikkeling van het uitleggebied Lange Dreef. De juridische uitwerking hiervan heeft geresulteerd in de oprichting van Heuvelrug Wonen Commandiet BV. Hiervan is Heuvelrug Wonen 100% eigenaar. Heuvelrug Wonen participeert in een opgerichte Lange Dreef BV samen met de Gemeente Utrechtse Heuvelrug, ieder voor 50%. Beide bv’s zijn stille vennoten van een eveneens opgerichte Lange Dreef CV. Lange Dreef BV is beherend vennoot. Heuvelrug Wonen
Lange Dreef BV
Commandiet BV gestort aandelenkapitaal
€
18.000
€
9.000
resultaat 2011
€
-10.109
€
-1.584
resultaat 2012
€
-10.666
€
-5.341
deelneming 31 december 2012
€
-2.775
€
2.075
4.2.2 Borging Lange Dreef CV. Voor financiering van haar activiteiten heeft Lange Dreef CV een leningsfaciliteit aangetrokken ad € 18 miljoen. Deze lening heeft een looptijd van maximaal 5 jaar (tot 31 december 2015). Heuvelrug Woning staat borg voor een deel van deze lening tot maximaal € 3,6 miljoen vermeerderd met renten, boeten en kosten. Het deel van de lening waarvoor Heuvelrug Wonen borg staat, bedraagt per 31 december € 2 miljoen.
4.2.3 Lidmaatschappen Heuvelrug Wonen is als lid aangesloten bij Aedes, vereniging van woningcorporaties. Heuvelrug Wonen is lid van het MKW-platform. Heuvelrug Wonen participeert in enkele VvE-besturen. Heuvelrug Wonen is deelnemer aan de Stichting SWRU.
print
home
55
De organisatie
5 De organisatie
Met 37 medewerkers zetten we ons in de eerste plaats in voor het huisvesten van mensen die daar niet met eigen middelen in kunnen voorzien. Dat doen we door ongeveer 3.300 woningen te beheren, te vernieuwen en door het bouwen van nieuwe woningen. Maar we doen meer, want we voelen ons ook verantwoordelijk voor een goed woon- en leefklimaat in de dorpen. Daarom zetten we ons in voor een duurzame leefomgeving, voor nu en voor later. Daarbij willen we ook weten wat en hoe we dat het beste kunnen doen en wat de effecten van onze inspanningen zijn.
5.1 Personeelszaken De organisatiestructuur Raad van Toezicht
directeur- bestuurder Jos Sleyfer management assistente
personeels-zaken
Dorthe Boerwinkel
Bineke Lagerweij
manager Financiën Jan van Garderen
manager Strategie
manager Vastgoed
manager Wonen
en Beleid
Peter Felix
Pim Kamp
Thea Korten De namen van de overige medewerkers en leden van de Raad van Toezicht vindt u op onze website.
print
home
56
De organisatie
5.2 Medewerkers Aantal medewerkers Eind 2012 waren er 37 medewerkers in dienst, 14 mannen en 23 vrouwen. In deeltijd werkten 22 personen. Het aantal fte’s bedroeg 30. Voor 2012 was de formatie begroot op 29,63 fte.
Wijzigingen in het personeelsbestand In dienst per I. Somsen
Uit dienst per 1 mei 2012
W. Hofman
1 januari 2012
M. Le-Tran
3 mei 2012
Er zijn 5 personen tijdelijk bij ons werkzaam geweest. Allen waren ingehuurd om het werk van zieken, een zwangere medewerker en extra werk op te vangen. Twee medewerkers hebben gebruik gemaakt van ouderschapsverlof.
Stagiairs Er waren in 2012 zes stagiairs bij Heuvelrug Wonen werkzaam: Nikki Kat en Nischa Heideman deden voor Strategie en Beleid en Vastgoed onderzoek naar toekomstmogelijkheden voor een deel van het centrum van Driebergen. Nicolien Overvest liep in de eerste helft van het jaar stage bij Leefbaarheid. Veronika Skorobogatova liep haar stage eveneens bij Leefbaarheid, vanaf de tweede helft van 2012 tot medio 2013. Florian de Graaf en Marten Leenders waren stagiairs van het gymnasium van het Revius Lyceum in Doorn. Zij liepen bij ons hun maatschappelijke stage.
Re-integratie In het afgelopen jaar gaven wij de ruimte aan mensen, ook van buiten onze organisatie, om na ziekte weer in het werk terug te komen. Van zo’nre-integratieplaats maakte één persoon gebruik.
Ziekteverzuim Het ziekteverzuim is in 2012 licht gestegen ten opzichte van 2011: van 3% naar 3,5%. Het cijfer wordt vooral beïnvloed door langdurig zieken. De uitval van deze medewerkers is niet werk gerelateerd. Het kortdurende ziekteverzuim is slechts 1,5%. De verantwoordelijkheid voor preventie van ziekteverzuim en het begeleiden van zieke medewerkers ligt bij de managers.
print
home
57
De organisatie
Integriteit Eind 2012 hebben we in een personeelsbijeenkomst nadrukkelijk aandacht besteed aan het onderwerp integriteit. We stonden stil bij de documenten en protocollen die er op dit terrein zijn. Zo is er een vertrouwenspersoon, is op onze website het Meldpunt Integriteit woningcorporaties te vinden en hebben we een Klokken luidersregeling. Voor deze laatste is een extern meldpunt ingericht bij CAOP. Het CAOP meldde ons dat er in 2012 geen meldingen vanuit onze organisatie zijn gedaan. Intern is er een Bedrijfscode voor de organisatie en is de gedragscode Zo zijn onze manieren opgenomen. Ook is er een protocol Omgaan met ongewenste omgangvormen en het protocol Vertrouwenspersoon. Verder kennen we de regels Heuvelrug Wonen en sponsoring. In procedures zijn controlemomenten opgenomen, die fraude of ander ongewenst gedrag voorkomen. Om integriteit levend te houden, is in een personeelsbijeenkomst aan de hand van stellingen in groepjes gediscussieerd over wat integriteit voor een ieder bij Heuvelrug Wonen betekent.
Sponsoring Regelmatig wordt Heuvelrug Wonen benaderd door personen of instellingen met een verzoek om sponsoring. In het algemeen zijn we terughoudend in het honoreren van verzoeken. Dit heeft te maken met het feit dat wij een non-profit instelling zijn waar een groot deel van de uitgaven door onze huurders worden opgebracht. In 2012 ging er een sponsorbedrag van € 3.500 naar Welzijnsstichting Welnúh voor de belbus. Dit deden we opdat ook minder draagkrachtige inwoners in de gelegenheid zijn om zelfstandig naar bijvoorbeeld de kapper of de dokter te gaan en aan het maatschappelijk leven deel te nemen.
Medewerker Tevredenheidsonderzoek In november deed iedereen mee aan het medewerkers tevredenheidsonderzoek van de Tevredenheidsmonitor. Het cijfer dat Heuvelrug Wonen van zijn medewerkers kreeg, was 7,6. Dat is 0,4 punten hoger dan hoe medewerkers in Nederland hun werkgevers beoordelen. We zijn vooral tevreden over de duidelijkheid die het onderzoek geeft over wat medewerkers van de organisatie verwachten, over de gewenste autonomie en de tevredenheid over opleidingsmogelijkheden. De belangrijkste verbeterpunten liggen in de samenwerking tussen afdelingen en doorgroei mogelijkheden van medewerkers. In 2013 stellen we hiervoor een verbeterplan op.
print
home
58
De organisatie
Proeftuin Duurzame Inzetbaarheid In 2012 is Heuvelrug Wonen aangewezen door Aedes en de vakbonden als proeftuin voor de corporatiebranche op het punt van duurzame inzetbaarheid van medewerkers. Het doel was ervaring opdoen met het thema duurzame inzetbaarheid. Heuvelrug Wonen koos voor dit project de insteek om medewerkers te helpen hun eigen verantwoordelijkheid te nemen in hun ontwikkeling. Het devies daarbij is: Een leven lang werken, is een leven lang leren. Met andere woorden: Als je tot je pensioen van werk verzekerd wilt zijn, moet je tot je pensioen blijven ontwikkelen. Medewerkers die vijf jaar of langer bij Heuvelrug Wonen in dienst waren, werden uitgenodigd om deel te nemen aan deze proeftuin. Negen van hen gingen aan de slag met het updaten van hun curriculum vitae en maakten de talententestjes van Flow-web. In 2012 kregen we een nieuw ondernemingsplan. Dat vraagt van medewerkers ook een herijking van hun positie: sluiten mijn competenties en wensen nog aan bij de verwachte ontwikkelingen van Heuvelrug Wonen? Wat sluit aan en waar moet aan gewerkt worden?
Omgaan met agressie Woningcorporaties krijgen in toenemende mate te maken met verbale en fysieke agressie. Om medewerkers goed te wapenen tegen dit maatschappelijke fenomeen, is het belangrijk hen regelmatig bij te scholen. Medewerkers die nieuw in de organisatie zijn volgen een tweedaagse cursus, anderen volgen eens in de drie jaar een halve dag een herhalingstraining. In 2012 waren er vijf situaties waarin medewerkers met verbaal geweld te maken kregen. Het effect van de cursus en de training is, dat medewerkers beter kunnen omgaan met verbaal geweld.
Veiligheid Naast veiligheid in de manier van omgaan met klant en collega, is er de veiligheid op de bouwplaats. We zien erop toe dat op onze bouwplaatsen de regelgeving op het punt van veiligheid en voorzorgsmaatregelen strikt gevolgd wordt. Afspraken hierover maken standaard deel uit van de contracten die we sluiten. Voor medewerkers en bezoekers is veiligheidskleding en –schoeisel beschikbaar en daar dient zonder uitzondering gebruik van gemaakt te worden waar dat verplicht is. Heuvelrug Wonen maakt voor alle grotere onderhoudsprojecten en nieuwbouw projecten een veiligheids- en gezondheidsplan ontwerpfase. In dit plan worden risico’s van de werkzaamheden voor zowel personeel op de bouwplaats als van bewoners waar gewerkt wordt, geïnventariseerd en van maatregelen voorzien. Tijdens de uitvoering van de werkzaamheden werkt de aannemer dit plan verder uit in een veiligheids- en gezondheidsplan uitvoeringsfase. In elke bouw vergadering staat veiligheid en gezondheid op de agenda.
print
home
59
De organisatie
Personeelsbijeenkomsten Regelmatig komen de medewerkers van Heuvelrug Wonen bijeen. Tijdens deze personeelsbijeenkomsten besteden we aandacht aan een onderwerp wat op dat moment voor de organisatie van belang is. In 2012 hebben we een aantal van deze bijeenkomsten besteed aan de politieke ontwikkelingen en hun invloed op de organisatie. We organiseren ook om de maand een gezondheidslunch. Na de gezamenlijke gezonde maaltijd, is er een bewegingsactiviteit. Hierop namen twee medewerkers het initiatief om twee keer in de week tijdens de lunchpauze een half uur fitness te geven. In hun vrije tijd zijn deze twee medewerkers sportinstructeur.
Wat nemen we mee naar 2013 In 2013 gaan we werken aan het verbeteren van de samenwerking tussen de afdelingen. We gaan ons allemaal bezinnen op onze eigen ontwikkeling en hoe die beter aansluit op de wijzigingen in onze eigen organisatie en op de veranderingen in de maatschappij.
Zin in kwaliteit Sinds enkele jaren werken we in groepjes aan verbetering van cultuur en klant benadering. Het gehele traject gaven we de naam Zin in Kwaliteit mee. Tot die tijd werkten we aan de hand van de kwaliteitscriteria van KWH aan verbetering van onze dienstverlening. KWH staat voor het kwaliteitslabel, ingericht voor woningcorporaties. We namen afscheid van KWH omdat we ons meer wilden richten op verbetering van cultuur en klantbenadering. Het doel van Zin in Kwaliteit is een proces dat resulteert in een organisatie waar cultuur en gedrag van medewerkers zich bevindt tussen klantgericht en klantgedreven-zijn; naar alle klantgroepen, intern en extern.’ In 2012 startten we de tweede fase van Zin in Kwaliteit. De eerste fase had geresulteerd in feitelijke, zichtbare veranderingen. Zo laten we zien of we in huis zijn of niet en is zichtbaar of we in bespreking zijn of anderen te woord kunnen staan. Onze agenda’s zijn toegankelijk voor collega’s. We spreken elkaar meer aan en blijven oefenen in het ontvangen en geven van feedback. Er is inmiddels een documentatieset voor nieuwe medewerkers verschenen. Medewerkers kennen het bezit, of weten het minimaal te vinden. We begroeten de klant en denken met hem of haar mee. Enzovoort.
print
home
60
De organisatie
We willen ook weten hoe we dit doen en wat onze klanten hiervan merken. Daarom zijn we begin 2012 gestart met gestructureerd peilen van de mening van onze klant over onze dienstverlening via de klantcontactmonitor, zie elders in dit verslag. In 2012 kreeg Zin in Kwaliteit een vervolg in fase 2. Medewerkers konden zelf kiezen waar ze aan wilden werken. Er waren negen thema’s waaruit men kon kiezen om aan deel te nemen. Sommige groepjes rondden hun werkzaamheden al in 2012 af. De meeste groepjes werken nog aan hun opdracht, die doorloopt totin 2013. Naast onderwerpen die direct gericht zijn op het omgaan met onze klanten, zijn er onderwerpen die in eerste instantie op onszelf gericht zijn en op onze eigen manier van werken en gedragen. Voorbeelden zijn de trainingen in het geven van feedback en Benedictijns Timemanagement.
Vertrouwenspersoon Marjanne Bouwmeester van ArboNed is vertrouwenspersoon voor de medewerkers van Heuvelrug Wonen. Zij kreeg in 2012 geen meldingen of verzoeken van medewerkers.
Automatisering Heuvelrug Wonen heeft sinds 1988 een overeenkomst met NCCW voor het gebruik van BIS-NOA als primair systeem. Afgelopen jaar is het optimalisatietraject, dat in 2011 was gestart, afgerond. Uit een gehouden enquête onder de gebruikers werd geconstateerd dat de tevredenheid over het gebruik van NCCW was toegenomen. Dit was aanleiding om het dienstverleningscontract met NCCW te verlengen tot 1 januari 2019. In 2011 is het ICT-beleid 2012-2015 vastgesteld. Naar aanleiding hiervan is besloten om de gehele ICT-infrastructuur te gaan outsourcen. In het voorjaar heeft deze migratie plaatsgevonden van de kantoorautomatisering. Alle pc’s en beeldschermen zijn vernieuwd en het serverpark en het beheer daarvan is ondergebracht bij NEH ICT in Leusden. Hiermee werd in 2011 een dienst verleningscontract afgesloten voor 5 jaar. In 2012 is geïnvesteerd in opleidingen voor het gebruik van ICT en de inhoudelijke kennis van de programmatuur. In 2013 wordt hier een vervolg aan gegeven. In 2012 is gestart met de ontwikkeling van een ICT-beveiligingsplan. Deze zal naar verwachting in 2013 worden vastgesteld. In 2012 is ook de telefooncentrale vernieuwd en zijn we voor de levering van de vaste telefonie overgestapt van KPN naar Vodafone.
print
home
61
Verslag Raad van Toezicht
6 Verslag Raad van Toezicht De Raad van Toezicht is verantwoordelijk voor het interne toezicht bij Heuvelrug Wonen. Dat doet ze met betrokkenheid. Hierbij gaat veel aandacht uit naar de maatschappelijke verankering van de taken van de corporatie. Bovendien is de Raad betrokken bij strategische keuzes, beleidsdoelstellingen en de risico’s die de volkshuisvestelijke werkzaamheden met zich meebrengen.
De Raad van Toezicht oefent, conform de statuten, toezicht uit en geeft goedkeuring aan bestuursbesluiten van aanmerkelijk belang. Voorbeelden daarvan zijn de vaststelling van het ondernemingsplan, de goedkeuring van het jaarplan, de jaar begroting, de jaarlijkse bijstelling van de financiële meerjarenbegroting en investeringsbeslissingen. Ook de functie van klankbord voor de directeur-bestuurder is belangrijk. Om goed op de hoogte te zijn van ontwikkelingen binnen de sector en de eigen organisatie zijn de leden geabonneerd op het 2-wekelijks magazine van de brancheorganisatie. Deze informatiebron voorziet de Raad van Toezicht, in combinatie met het lidmaatschap van de VTW (Vereniging Toezichthouders Woningbouwcorporaties) van de benodigde externe informatie rond de branche. Verder wordt de Raad van Toezicht geïnformeerd via kwartaalrapportages, projectvoortgangs rapportages en mondelinge informatie van de directeur-bestuurder. De voorzitter van de Raad van Toezicht heeft regelmatig bilateraal overleg met de directeur.
Governance Bestuur en Raad van Toezicht hebben blijvend aandacht voor de juiste afstemming tussen bestuur en Raad van Toezicht. Hoewel deze voor beide duidelijk is en tot tevredenheid werkt, wil de Raad van Toezicht graag meer betrokken zijn bij de
print
home
62
Verslag Raad van Toezicht
organisatie dan vastgelegd is in formele afspraken. De wens leeft om naast formele afspraken ook informele ontmoetingen met management en organisatie te hebben. Hiermee is in 2012 een start gemaakt. De Raad van Toezicht nam in 2012 deel aan de ontwikkeling van de visie van het nieuwe ondernemingsplan. In de nieuwe Woningwet, die in 2013 verschijnt, verwachten we meer aanpassingen van de regels voor toezicht.
Inhoudelijk toezicht – De doelstellingen van de corporatie zijn vastgelegd in het ondernemingsplan, Wat ons beweegt, dat in 2008 is vastgesteld. Het ondernemingsplan heeft een looptijd tot 2013. De doelstellingen zijn vertaald naar concrete acties over de vijf jaren van het ondernemingsplan. In 2012 is het nieuwe ondernemingsplan met een looptijd van 2013 – 2018 ontwikkeld en goedgekeurd. – De jaarplannen vinden hun financiële vertaling in de integrale financiële meerjarenbegroting, die jaarlijks wordt bijgesteld. – In deze financiële meerjarenbegroting zijn toetsen opgenomen. Hierin spelen de beoordelingen en voorschriften van het WSW (Waarborgfonds Sociale Woningbouw) en het CFV (Centraal Fonds Volkshuisvesting) een belangrijke rol. – Kwartaalrapportages geven de Raad van Toezicht zicht op de afwikkeling van het jaarplan en op de realisatie van de jaarbegroting. – In de sfeer van risicomanagement werken we aan de hand van een bedrijfsbrede inventarisatie van risico’s waarop we maatregelen nemen om die risico’s beheersbaar te houden of te maken. Op projectniveau wordt risicomanagement ingeregeld. – Daar hoort ook een systematiek bij van hoe we intern besluiten nemen. In deze systematiek is ervoor gezorgd dat er gedurende het voorbereidings- en uitvoeringsproces van een project verschillende go/no-go momenten opgenomen zijn. Deze fasen worden door bestuursbesluiten gemarkeerd en bevestigd. – Op een aantal momenten in het jaar worden financiële risico’s op lopende projecten ingeschat en gespiegeld aan de draagkracht van onze financiële meerjarenbegroting.
Benoeming De leden van de Raad van Toezicht worden benoemd voor een periode van vier jaar, met de mogelijkheid tot herbenoeming voor maximaal weer vier jaar. Er is een rooster van aftreden. Twee leden van de Raad van Toezicht zijn, via het Huurderscollectief benoemd op voordracht van de huurders. Met de leden van de Raad van Toezicht zijn geen arbeidsovereenkomsten afgesloten.
print
home
63
Verslag Raad van Toezicht
De Raad van Toezicht bestond eind 2012 uit de volgende personen: Leden
Profiel
De heer G. van de Haar (1954) *H
Volkshuisvestelijk
De heer B. Melles (1962)
Vastgoed
De heer W. Nijman (1946)
Financiën
Mevrouw L. Sanders (1960)
Zorg en Volkshuisvestelijk
De heer A. Scholten (1970) *H
Juridisch
De heer H.W. Smid (1944), voorzitter
Organisatie, management, communicatie
* H = huurderszetel
Per 31 december 2012 zijn de heer H.W. Smid, voorzitter en de heer A. Scholten vervroegd afgetreden. Voor beide vacatures worden in 2013 nieuwe kandidaten geworven. De heer W. Nijman vervult het voorzitterschap. De heer B. Melles en mevrouw L. Sanders zijn in 2012 herkozen voor een volgende termijn. De Raad heeft de volgende commissies: – Commissie Remuneratie; leden daarvan zijn de heer H. Smid, voorzitter, en mevrouw L. Sanders. De Remuneratiecommissie heeft zich in 2012 bezig gehouden met de jaarlijkse beoordeling van de bestuurder. – Auditcommissie; leden zijn de heren W. Nijman, voorzitter, en B. Melles. Deze commissie adviseert de Raad over financiële aangelegenheden. – Commissie Maatschappelijk Presteren; leden zijn mevrouw L. Sanders, voorzitter en de heer G. van de Haar. De commissie adviseert de Raad over vraagstukken op het gebied van maatschappelijke prestaties.
Bijeenkomsten In 2012 kwam de Raad van Toezicht vier maal bijeen in reguliere vergaderingen. Daarnaast vond een gesprek plaats met de Ondernemingsraad en waren er twee informele bijeenkomsten met bestuur en management. De Auditcommissie kwam in 2012 vier maal bijeen; onderwerpen die aan de orde kwamen waren: (1) Jaarrekening 2011; (2) Financiële meerjarenbegroting 2013-2022; (3) Jaarbegroting 2013; (4) Rapportages risicomanagement projecten; (5) Treasuryjaarplan 2012; (6) Kwartaalrapportages;
print
home
64
Verslag Raad van Toezicht
(7) Grondaankoop Bijenkorf, Leersum. (8) De risico’s in de verbinding ‘Lange Dreef C.V.’ De commissie Maatschappelijk Presteren heeft zich in drie vergaderingen bezig gehouden met de verdere ontwikkeling van criteria voor het meten van maatschappelijke prestaties. Ze legde de notitie Commissie Maatschappelijk Presteren - Maatschappelijke prestaties in 2012 voor aan de Raad van Toezicht. Hierin onderzocht de commissie hoe maatschappelijke prestaties te waarderen en ontwikkelde ze een beoordelingskader. Dit laatste in relatie tot het nieuwe ondernemingsplan. De commissie werkt dit beoordelingskader verder uit op het moment dat de kabinetsplannen van Rutte II helder en definitief zijn. Tijdens de Raadsvergaderingen zijn, als belangrijkste, de volgende onderwerpen besproken: – Kwartaal management rapportages, en projectrapportages, – accountantsrapport en de managementletter van bureau Ernst & Young over 2011. – Brieven van het ministerie van Wonen, Wijken & Integratie, en het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting over de financiële positie van de woning stichting, – Evaluatie van het functioneren van de Raad zelf, – Notitie over het meten van maatschappelijke prestaties: Commissie Maatschappelijk Presteren –Maatschappelijke prestaties in 2013. – Ondernemingsplan Samen doen we meer, 2013 – 2018. – Risicobeheersing in de verbinding ‘Lange Dreef C.V.’ Vastgesteld zijn: – Jaarverslag en jaarrekening 2011 Heuvelrug Wonen – Jaarverslag en jaarrekening 2011 Gooywaards Woondiensten b.v., een dochteronderneming van Heuvelrug Wonen, – Treasury Jaarplan 2012, – Liquidatieverslag en decharge vereffenaar door aandeelhouder van Gooywaards B.V. – Jaarplan 2013 en begroting 2013, – Grondoverdracht Lange Dreef CV. – Verslag/Notitie Maatschappelijk Presteren – Instemming oprichting Heuvelrug Wonen Commandiet B.V. – Instemming oprichting samen met gemeente Utrechtse Heuvelrug van Lange Dreef B.V. – Instemming met het aangaan van een commanditaire vennootschap Lange Dreef C.V. door de hierboven genoemde B.V.’s
print
home
65
Verslag Raad van Toezicht
– Instemming met benoeming van de heer P. Felix als statutair directeur van de Lange Dreef B.V. en daarmee ook van de Lange Dreef C.V. – Instemming met het verlenen van borging op de door de Lange Dreef C.V. bij de BNG aangetrokken lening.
Bevoegdheden De Raad van Toezicht heeft naast haar toezichthoudende, adviserende en werk gever rol voor de directeur-bestuurder, ook goedkeuringsbevoegdheid over een aantal specifieke bestuursbeslissingen. Aan de voorschriften ter invulling van deze specifieke goedkeuringsbevoegdheid werd door het bestuur voldaan. In het verslagjaar hoefde de Raad van Toezicht niet rechtstreeks te interveniëren.
Rooster van aftreden per 31 december 2012 Dhr. B. Melles
01-07-2012
01-07-2016
aftredend
Mevrouw L. Sanders
01-07-2012
01-07-2016
aftredend
Dhr. H. W Smid
01-01-2009
31-12-2012
afgetreden
Dhr. W. Nijman
01-01-2009
01-07-2014
aftredend
Dhr. G. van de Haar (H)
01-07-2010
01-07-2014
herbenoembaar
Dhr. A. Scholten (H)
01-07-2010
31-12-2012
afgetreden
De heer H.W. Smid en de heer A. Scholten zijn per 31 december 2012 op eigen verzoek binnen hun zittingstermijn afgetreden. De heer Smid was per 1 juli 2013 aftredend, de heer Scholten was per 1 juli 2014 herbenoembaar. De Raad is de heren Smid en Scholten zeer erkentelijk voor hun bijdrage over de afgelopen jaren. De heer B. Melles en mevrouw L. Sanders zijn in 2012 herbenoemd voor een volgende termijn. De Raad van Toezicht werkt volgens de aanbevelingen van de Commissie Intern Toezicht Woningcorporaties en de Commissie Glasz. Tevens zijn de Governancecode en de Aedescode uitgangspunten voor het handelen van de Raad. De zetel waarbij aan de naam van het Raadslid de letter H is toegevoegd, is een zetel die wordt ingevuld op voordracht van het Huurderscollectief. De heren Van de Haar en Scholten bezetten die twee zetels.
print
home
66
Verslag Raad van Toezicht
Functies en nevenfuncties leden Raad van Toezicht Leden van de Raad van Toezicht vervullen per 31 december 2012 de volgende functies en nevenfuncties. De heer G. van de Haar: – Zelfstandig gevestigd mediator, interim-manager en coach – Lid (wnd. voorzitter) van de Raad van Commissarissen van Woningbouwvereniging Nieuw-Lekkerland. – Lid van de Raad van Advies ba Management, Economie en Recht bij NCOI – Interim-bestuurslid bij Stichting A3 Welzijn in Hendrik-Ido-Ambacht, tevens vereffenaar. De heer B. Melles: – Directeur/eigenaar Omneo Management BV en Smitshoek Melles & Partners BV, Nieuwegein – Commissaris Omneo Management NV, Mechelen, België – Commissaris Woonstede, Ede – Lid Hervormde Kerkenraad in Amerongen De heer W. Nijman: – Directeur Congeltec BV, tot 1 juli 2012 – Lid Raad van Advies Match and More BV – Voorzitter Raad van Toezicht CVO Groep Mevrouw L. Sanders: – Zelfstandig adviseur wonen, welzijn en zorg – Voorzitter Groen Links Lochem – Onafhankelijke voorzitter van WWZ-netwerk (Wonen, Welzijn, Zorg) in Lochem. De heer A. Scholten: – Advocaat bij CMS Derks Star Busmann De heer H.W. Smid: – Voorzitter Amsterdam Beijing Association AMPEK, Amsterdam
print
home
67
Verslag Raad van Toezicht
Honorering De directeur-bestuurder (1958) is in dienst sinds 1 juni 2007 en heeft een arbeidsovereenkomst van 1 fte. Honorering is bepaald volgens de richtlijnen van de commissie Izeboud. Het vaste jaarsalaris over 2012 bedraagt bruto € 128.009. Hiernaast is aan vaste bruto onkostenvergoeding en werkgeverslasten een bedrag van € 11.918 betaald. De ten laste van de stichting komende pensioenpremie bedraagt € 28.949; dit werkgeversdeel bedraagt 75% van de totale pensioen premie. Daarnaast is er een bedrijfswagen ter beschikking gesteld. Afhankelijk van de kwantitatieve en kwalitatieve prestaties van de bestuurder wordt hem, conform de Izeboudregeling, een bonus van maximaal 10% van het vaste salaris toegekend, te beoordelen door ten minste twee leden van de Raad van Toezicht. De Remuneratiecommissie heeft jaarlijks een beoordelingsgesprek met de directeur-bestuurder op basis van speerpunten/resultaatafspraken voor het betreffende jaar zoals deze begin van elk jaar in de vergadering van de Raad van Toezicht zijn vastgesteld. Over het jaar 2012 wordt geen bonus uitgekeerd. Hiermee wordt geanticipeerd op de per 2013 ingevoerde beloningscode die bonussen verbiedt. De functie van de directeur-bestuurder is geplaatst in Izeboud-functieklasse E. De leden van de Raad van Toezicht ontvangen een vergoeding, gebaseerd op de richtlijnen van de VTW, de Vereniging van Toezichthouders in Woningcorporaties. Hierin krijgt de voorzitter een hogere vergoeding vanwege de klankbordfunctie die extra tijd vergt. De voorzitter ontvangt jaarlijks een vergoeding van € 11.580 en de overige leden ontvangen jaarlijks een vergoeding van € 7.720. Indexatie volgens de CAO Woningcorporaties. Het totaal van de vergoedingen van de zes leden van de Raad van Toezicht bedraagt bruto € 50.179 (exclusief bijdrage ZVW). De leden ontvangen daarnaast geen onkostenvergoeding.
Verklaringen De Raad van Toezicht verklaart over het verslagjaar: – Er zijn geen onverenigbare nevenfuncties in het verkeer tussen bestuur en toezichthouder; – Er zijn geen transacties aan de orde geweest waarbij er binnen de Raad van Toezicht sprake was van tegengestelde belangen; – De statutaire zittingsduur en de maximale zittingstermijn van de leden van de Raad van Toezicht zijn nageleefd.
print
home
68
Verslag Raad van Toezicht
Goedkeuring volkshuisvestingsverslag, jaarrekening en jaarverslag 2012 De Raad van Toezicht heeft kennis genomen van het hier voorliggende volkshuisvestingsverslag, de jaarrekening en het jaarverslag over het boekjaar 2012. Tevens heeft hij kennis genomen van de bevindingen van de accountant. Op 27 mei 2013 heeft de Raad van Toezicht haar goedkeuring gegeven aan het volkshuisvestingsverslag, de jaarrekening en het jaarverslag over het boekjaar 2012. De Raad van Toezicht concludeert uit zowel het verslag van de accountant als eigen waarneming dat Heuvelrug Wonen een gezonde onderneming in ontwik keling is, die adequaat inspeelt op ontwikkelingen in de sector en de omgeving. Namens de Raad van Toezicht W. Nijman, voorzitter
print
home
69
Verslag Huurdersvertegenwoordiging
7 Verslag Huurders vertegenwoordiging Het Huurderscollectief vertegenwoordigt de belangen van alle huurders bij Heuvelrug Wonen. Zij is daarin het aanspreekpunt voor Heuvelrug Wonen. Regelmatig vergadert Het Huurderscollectief met Heuvelrug Wonen. Dit gebeurt minimaal vier keer per jaar. Daarnaast waren er in 2012 extra bijeenkomsten ingelast voor bespreking van de huurverhoging en het ondernemingsplan.
Activiteiten Leden van de huurdersvertegenwoordiging hebben zitting in de redactie van Op de Hoogte, het huurdersmagazine van Heuvelrug Wonen. In elk nummer verzorgen zij een column, waarin actuele zaken aan de orde komen die voor huurders van belang zijn. In 2012 riep het Huurderscollectief, samen met Heuvelrug Wonen, huurders op om de petitie Huuralarm te ondertekenen. In deze petitie roept de Woonbond het kabinet Rutte II op om huren betaalbaar te houden en de woningmarkt uit het slop te trekken. Het Huurderscollectief zette zich ook in voor een lokaal maatschappelijk doel. In 2012 was het goede doel het jeugdorkest van Driebergen. Het collectief zorgde voor besparingen in de bezorging van de uitnodigingen aan alle huurders voor de jaarvergaderingen door zelf de verzending en bezorging te verzorgen. De besparingen die ze hiermee bereikten, kwamen ten goede aan het jeugdorkest.
print
home
70
Verslag Huurdersvertegenwoordiging
De leden van het Huurderscollectief nemen deel aan externe bijeenkomsten over thema’s die van belang zijn voor huurders. In 2012 waren dat bijvoorbeeld: – een symposium over energiebesparing dat door Woonbond en Aedes georganiseerd werd; – deelname aan Buurtsignaal, georganiseerd door gemeente Utrechtse Heuvelrug. Hierin worden allerlei partijen in de gemeente bijeengebracht die samen knelpunten in de wijk aanpakken om zo de veiligheid en saamhorigheid in een wijk te vergroten.
Communicatie In 2012 is gewerkt aan verbetering van de communicatie tussen Heuvelrug Wonen en het Huurderscollectief. Om ook de communicatie met huurders te verbeteren, is het Huurderscollectief gestart met een Facebookpagina. Op deze manier wil het collectief meer contact met haar achterban krijgen. Namens het Huurderscollectief A.E. van Zandt, voorzitter
print
home
71
Verslag van de Ondernemingsraad
8 Verslag van de Ondernemingsraad
De ondernemingsraad bestond in 2012 uit Els van Tuinen, voorzitter en Jan van der Vlies. De vacature voor een derde OR-lid werd niet ingevuld. Er zijn zeven overlegvergaderingen met de directeur bestuurder en de P&O adviseur geweest. De volgende onderwerpen kwamen aan de orde: – Duurzaam ontwikkelen – Persoonlijk ontwikkelingsbudget – Medewerkers tevredenheidsonderzoek – Ondernemingsplan – Investeringen die van invloed zijn op de werkwijze – Klimaat kantoor – Werkkostenregeling – Gebruik bedrijfsauto’s – Aanpassingen personeelshandboek – Vacature coördinator Verhuur – Verschuiven taken Financiën – Ziekteverzuimcijfers – Maatschappelijke ontwikkelingen en de gevolgen voor Heuvelrug Wonen De OR heeft één bijeenkomst gehad met de Raad van Toezicht. Hierin is onder andere besproken hoe de OR en Raad van Toezicht aankijken tegen hun rol binnen Heuvelrug Wonen.
print
home
72
Verslag van de Ondernemingsraad
In 2012 deed Heuvelrug Wonen mee met de ‘Proeftuin Duurzame Inzetbaarheid’. Hoe kun je met plezier werken tot je 67e? Het is belangrijk dat medewerkers zich blijven ontwikkelen om actief te kunnen inspelen op de veranderende vraag binnen en buiten de organisatie. De medewerkers zijn zelf verantwoordelijk voor hun ontwikkeling. Heuvelrug Wonen kan hierbij ondersteuning bieden. In de hiertoe opgerichte werkgroep was de OR vertegenwoordigd. Els van Tuinen nam samen met de P&O adviseur deel aan een Workshop Het Nieuwe Werken. In 2013 onderzoeken we hoe we hiermee aan de slag gaan. In 2012 heeft de Monitorgroep een tevredenheidsmonitor gehouden onder de medewerkers van Heuvelrug Wonen. De OR is nauw betrokken geweest bij de opzet van het onderzoek en het samenstellen van de vragenlijst. In 2013 bekijkt de OR samen met de directie en P&O hoe de belangrijkste verbeterpunten aangepakt kunnen worden. Namens de Ondernemingsraad E. van Tuinen, voorzitter.
print
home
73
Jaarrekening
9 Jaarrekening
print
home
74
Jaarrekening
9.1 Kengetallen Aantal verhuureenheden in exploitatie woningen/woongebouwen commerciële ruimten garages parkeerplaatsen carports Totaal Mutaties verhuureenheden aantal opgeleverd/aangekocht aantal verkocht aantal sloop Onderhoud aantal gevallen mutatieonderhoud kosten niet planmatig onderhoud per vhe kosten planmatig onderhoud incl. 'Binnenonderhoud op verzoek' per vhe totale kosten (niet)planmatig onderhoud per vhe Verhuur aantal verhuringen huurachterstand in % van jaarhuur huurderving in % van jaarhuur Financiën solvabiliteit in % van het eigen vermogen liquiditeit ten opzichte van kortlopende schulden rentabiliteit eigen vermogen rentabiliteit totaal vermogen rentedekkingsgraad*1 Balans en winst- en verliesrekening (per verhuureenheid) eigen vermogen overige voorzieningen resultaat
*1 Netto
2012 3.251 5 27 8 – 3.291 6 19 12 190 € 438 € 988
2011 3.280 5 27 8 4 3.324 24 15 29 204 € 384 € 1.500
€ 1.426 190 0,6% 1,0% 49% 1,1 9% 6% 3,0 € 27.430 € 70 € 2.447
€ 1.883 204 0,6% 1,3% 43% 1,5 12% 7% 2,2 € 23.251 € 64 € 2.826
kasstroom, (excl verkoop en rente)
print
home
75
Jaarrekening
9.2 Balans per 31 december 2012 Actief 1 1a 1b 1c
Vaste activa Materiële vaste activa Sociaal vastgoed in exploitatie Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie Totaal
2 2a 2b 2c
Vastgoedbeleggingen Commercieel vastgoed in exploitatie Woningen verkocht onder voorwaarden Vastgoed i.o. bestemd voor VOV Totaal
3 3a 3b 3c 3d
Financiële vaste activa Overige effecten Latente belastingvorderingen Te vorderen BWS subsidies Overige vorderingen Totaal Totaal vaste activa
(na resultaatverwerking) 31-12-2012
31-21-11
135.321.013 4.783.611
132.270.709 920.556
3.321.844
3.318.125
143.426.468
136.509.390
20.661.773 1.347.365 0 22.009.138
19.932.097 1.628.536 0 21.560.633
1.495 725.632 26.046 2.877.485 3.630.658
1.495 751.181 44.538 372.109 1.169.323
169.066.264
159.239.346
4 4a 4b
Vlottende activa Voorraden Vastgoed bestemd voor de verkoop i.o. Vastgoed bestemd voor de verkoop Totaal
1.409.532 706.084 2.115.616
1.481.846 752.238 2.234.084
5
Onderhanden projecten
5.947.848
6.434.132
6 6a 6b 6c 6d 6e
Vorderingen Huurdebiteuren Gemeente Belastingen en premies soc. verzekeringen Overige vorderingen Overlopende activa Totaal
37.402 20.327 2.279 143.518 714.190 917.716
38.851 18.825 2.540.001 513.057 797.455 3.908.189
7
Liquide middelen
4.845.635
5.958.242
13.826.815
18.534.647
182.893.079
177.773.994
Totaal vlottende activa Totaal
print
home
76
Jaarrekening
Passief
31-12-2012
31-21-11
8 8a 8b
Eigen vermogen Overige reserve Resultaat boekjaar Totaal
82.220.878 8.051.735 90.272.613
67.890.186 9.394.574 77.284.760
9
Egalisatierekening
26.046
44.538
7.582.470 230.061 7.812.531
12.807.700 211.221 13.018.921
10 Voorzieningen 10a Voorziening onrendabele investeringen 10b Overige voorzieningen Totaal 11 11a 11b 11c
12 12a 12b 12c 12d 12e
Langlopende schulden Leningen overheid Leningen kredietinstellingen Verplichtingen inzake onroerende zaken verkoop onder voorwaarden Totaal
9.422.383 61.749.953 1.370.417
9.668.723 63.527.383 1.631.432
72.542.753
74.827.538
Kortlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan leveranciers Belastingen en premies sociale verzekeringen Overige schulden Overlopende passiva Totaal
7.461.251 1.429.627 482.729 938.522 1.927.008 12.239.137
7.900.160 781.607 909.842 1.163.560 1.843.066 12.598.236
182.893.079
177.773.994
Totaal
print
home
77
Jaarrekening
9.3 Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2012
1 2 3 4 5 6 7 8
9 10 11 12 13 14 15 16 17
2012
2011
Begroting 2012
18.350.477 416.626 20.329 2.592.857 269.490 -269.490 0 199.717 499.627 22.079.634
17.900.847 368.716 20.329 1.888.509 6.943.226 -6.943.226 0 193.145 455.217 20.826.763
18.487.000 514.000 20.000 3.102.000 0 0 0 223.000 278.000 22.624.000
2.215.716
2.466.206
3.386.000
-1.137.490
-4.722.179
3.450.000
1.756.148 207.077 294.071 4.877.791 372.395 379.045 2.638.241 11.602.995
1.774.060 191.845 282.371 6.448.705 367.595 344.281 2.809.797 9.962.678
1.815.000 195.000 288.000 5.787.000 445.000 514.000 2.620.000 18.500.000
442.858
1.673.667
1.474.000
10.919.497
12.537.752
5.598.000
78
6.837
0
181.220
99.681
55.000
3.023.512 2.842.214
3.226.413 3.119.895
3.494.000 3.439.000
8.077.284
9.417.858
2.159.000
25.549
23.284
1.128.000
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen
8.051.735
9.394.574
1.031.000
Resultaat na belastingen
8.051.735
9.394.574
1.031.000
Bedrijfsopbrengsten Huuropbrengsten Opbrengsten servicecontracten Overheidsbijdragen Verkoopresultaat vastgoedportefeuille Opbrengst projecten in opdracht van derden Wijziging in onderhanden werk Geactiveerde productie eigen bedrijf Overige bedrijfsopbrengsten Totaal Bedrijfslasten Afschrijvingen materiele vaste activa en vastgoedportefeuille Overige waardeverandering vaste activa en vastgoedportefeuille lonen en salarissen sociale lasten pensioenlasten Onderhoudslasten Leefbaarheid Lasten servicecontracten overige bedrijfslasten Totaal
18 Niet-gerealiseerde waardeverandingen vastgoedportefeuille Bedrijfsresultaat 19 Opbrengsten van vorderingen die tot de vaste activa behoren en effecten 20 Andere rentebaten en soortgelijke opbrengsten 21 Rentelasten en soortgelijke kosten Saldo financiële baten en lasten Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen 22 Vennootschapsbelasting
print
home
78
Jaarrekening
9.4 Kasstroomoverzicht 2012 volgens de indirecte methode Kasstroom uit operationele activiteiten
2012
2011
Bedrijfsresultaat Aanpassingen voor: – afschrijvingen – waardeveranderingen vastgoed – geactiveerde productie – kostprijs verkopen – niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille – mutaties van voorzieningen Veranderingen in werkkapitaal: – afname handelsvorderingen – afname voorraden – afname overlopende activa – toename financiele vaste activa – afname handelscrediteuren – afname belasting en sociale premies – afname overlopende passiva
10.919
12.538
2.216 -1.137 -200 895 -443
2.466 -4.722 -193 1.114 -1.674
19
-383
369 605 83 -2.480 648 2.111 -141
159 -8.168 -517 -222 204 154 4
Kasstroom uit bedrijfsoperaties Ontvangen interest Ontvangen dividend Betaalde interest Betaalde winstbelasting Kasstroom uit operationele activiteiten
13.464 181 0 -3.024 -26 10.596
760 100 7 -3.226 23 -2.336
0 9.270 -24 9.246
– 4.965 – 4.965
0 2.463 2.463
7.900 213 -7.687
-1.113
385
(x € 1.000)
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Verwerving groepsmaatschappijen Investeringen in materiele vaste activa Desinvesteringen in materiele vaste activa Kasstroom uit investeringsactiviteiten Kasstroom uit financieringsactiviteiten Ontvangsten uit langlopende schulden Aflossingen van langlopende schulden Kasstroom uit financieringsactiviteiten Netto Kasstroom
print
home
79
Colofon © Heuvelrug Wonen Boswijklaan 50 3941 ZN Doorn Telefoon (0343) 53 60 80 E-mail:
[email protected] www.heuvelrugwonen.nl Tekst Heuvelrug Wonen Foto’s Albert Willemsen, Dorthe Boerwinkel, iStockphoto Vormgeving LaVerbe, Nijmegen Doorn, juli 2013