De neurologische basis van spiritualiteit © 2009 TIOUW.com BV
Breinspiritualiteit Breinspiritualiteit Geloof als onderwerp van wetenschappelijk onderzoek is altijd taboe geweest. Sinds de scheiding van wetenschap en theologie in de renaissance is er een soort stilzwijgende afspraak dat theologen zich niet met wetenschap bezighouden en wetenschap zich niet met het geloof. Toch is er wel wat onderzoek naar spiritualiteit gedaan. Zo bleek bijvoorbeeld dat in de crisisjaren van de jaren dertig van de vorige eeuw de kerken die het meest streng in de leer waren de grootste aanhang kregen. Een interessant gegeven in de huidige tijd. Als Neuro-Linguistisch Programmeur (NLP) ben ik geïnteresseerd in de neurologische basis van spiritualiteit en de subjectieve belevenis van mensen wanneer zij spirituele ervaringen hebben. Hoe zorgt onze breinstructuur ervoor dat we in staat zijn tot spirituele ervaringen. Dit rapport gaat niet over de vraag wat waar is of wat echt is; het gaat enkel en alleen over hoe wij spiritualiteit ervaren. Hierbij is het goed om in de gaten te houden dat er twee manieren van geloven zijn. Voor de ware gelovige is geloven een vorm van zeker weten. Maar je kan geloven ook gebruiken in de zin van “Ik geloof dat het gaat regenen vanmiddag”. In die laatste zin is geloven een vermoeden, een aanvoelen van iets dat je juist niet zeker weet. Dit rapport is niet voor de ware gelovige, want die denkt alles immers al helemaal te weten. Dit rapport is voor mensen die het nog niet zeker weten. Voor sommige mensen betekent dat, dat ze te veel geloven en dan is dit rapport
bedoeld om hen te helpen minder te gaan geloven. Voor andere mensen betekent dit dat ze te weinig geloven en dan is dit rapport bedoeld om hen te helpen meer te geloven. Met twee zulke tegenstrijdige doelen kan het bijna niet anders dan dat dit rapport zich soms tegen lijkt te spreken, maar dat is niet het geval: het rapport is slechts op zoek naar de gulden middenweg. Nu zijn er natuurlijk juist veel mensen die spiritualiteit gewoon gebruiken om meer zekerheid te vinden omdat zekerheid hen een goed gevoel geeft. Daar is niets mis mee. Alleen zie ik spiritualiteit juist andersom. Spiritualiteit is het ontstijgen van het gewone richting het bijzonder exceptionele. En volgens mij begint dat met je leren goed voelen in een onzekere wereld. Als quantum mechanica ons iets leert is het wel om te stoppen met denken in termen van zekerheden en waar/onwaar dichotomie en dat oude denken te vervangen door te denken in termen van waarschijnlijkheid. Neem bijvoorbeeld de zwaartekracht. Er is geen enkele natuurkundige wet die gebiedt dat de zwaartekracht morgen nog bestaat, maar deze onzekerheid heeft geen enkele invloed op mijn leven omdat de waarschijnlijkheid dat morgen de zwaartekracht ophoudt te bestaan verwaarloosbaar klein is. Als dit rapport ergens aan hoopt bij te dragen is het wel dat. Dat je bij alles wat je gelooft bedenkt hoe groot de waarschijnlijkheid is dat het klopt. 84% van alle mensen op aarde geloven in enige vorm van bovennatuurlijke krachten. Dat gegeven alleen al duidt erop
De neurologische basis van spiritualiteit
breinspiritualiteit dat ons brein om wille van een evolutionair voordeel spirituele ervaringen kan opdoen. Het vermoeden is dat religie noodzakelijk was om de in de oertijd steeds grotere groepen mensen tot een groep te smeden. Zonder religie was er geen beschaving ontstaan. Uit neurologisch onderzoek blijken delen van ons brein in staat te zijn spirituele ervaringen op te roepen. De meest bekende manier is natuurlijk door middel van psycho-actieve stoffen uit paddestoelen of cactussen zoals sjamanen het doen. Maar er is ook een magnetische resonantie helm ontwikkeld die bepaalde delen van je brein kan activeren waardoor je het gevoel hebt met een hogere machte te communiceren. Er is aangetoond dat vijf maanden oude baby’s al een onderscheid maken tussen dode materie en levende wezens. Bij een onderzoek bij jonge kinderen lieten de wetenschappers tijdens een poppenkastshow een muis opeten door een krokodil. De kinderen snapten dat de muis nu niet meer hoefde te eten of ziek kon worden, maar vonden ze ook dat de muis nog wel kon denken en dingen kon weten.
bij het idee dat zij op een gegeven moment dood gaan ook al gaan ze ervan uit dat ze ouder worden dan honderd. Het is zeer waarschijnlijk dat ons brein de evolutie overleefd heeft doordat zij door middel van spirituele ervaringen deze schok op kan vangen. Door in te beelden, aan te voelen en te bedenken dat wij niet, na een betrekkelijk korte tijd, weer in het niets verdwijnen, maar dat wij overgaan naar een volgend leven. De vraag die ik als NLPer dan stel is: “is het mogelijk om spiritualiteit te beleven met alleen de voordelen, maar zonder de nadelen?”. Het antwoord is volmondig “ja”. Sterker nog het is zelfs wenselijk. Door alle vermogens die je brein heeft ten volle te benutten, krijg je een veel rijker leven dan wanneer je slechts enkele mogelijkheden tot bijzondere ervaringen toelaat. Dit rapport geeft aan wat een gezonde spiritualiteit inhoudt.
De mens is als organisme uniek in de zin dat hij een bewustzijn heeft. Met kennis van NLP leer je dat dit bewustzijn vooral een zintuiglijk bewustzijn is. We kunnen dingen inbeelden, aanvoelen en bedenken. Met deze vermogens kunnen we ons over onze tijdelijkheid heenzetten. In tegenstelling tot andere dieren kan de mens zijn eigen eindigheid onder ogen zien en zich al jaren voor het einde druk maken over de dood. Dit zie ik letterlijk in mijn privé coachingspraktijk. Hele jonge mensen die letterlijk doodsangsten uitstaan
De neurologische basis van spiritualiteit
Vier soorten spiritualiteit Vier soorten spiritualiteit Iedereen heeft zijn eigen spiritualiteit. Zelfs als je een ware gelovige bent die het dogma van de moederkerk tot op de letter nauwkeurig volgt, dan nog heb je een volledige eigen, individuele en subjectieve beleving van spiritualiteit. We kunnen nu eenmaal niet in elkaars hoofd kijken om te zien hoe iemand anders het van binnen beleeft. In mijn visie is er geen ultieme scheidsrechter die zegt welke vorm goed is en welke slecht. Vandaar dat ik in dit rapport ook niet inhoudelijk op specifieke vormen van spiritualiteit in ga. Maar ik denk dat je wel kan kijken naar structurele eigenschappen van spiritualiteit en wat deze structuren doen met je brein. Daarbij staat het je natuurlijk vrij om te kiezen wat je wilt, maar ik kies voor een spiritualiteit die mij verheft, mij goed doet voelen en die mij helpt het beste uit mijzelf omhoog te halen en het meeste van mijn leven te maken.
Magie. Je kan zelf het hogere bereiken door jezelf te ontwikkelen. Met de volgende test kan je ontdekken welke vorm van spiritualiteit het beste bij jou past.
Is er meer tussen hemel en aard volgens jou?
Ja
Nee
Het reductionisme past het beste bij jou
Kan je zelf met het hogere in contact komen of doet iemand anders dat voor je Zelf
Iemand anders
Religie past het beste bij jou
Globaal zijn er vier soorten spiritualiteit, te weten: Hef je jezelf op naar het hogere of stel je open voor het hogere om jou te bereiken
Het reductionisme. Alles is te reduceren tot de natuur. Uiteindelijk zal alles blijken te bestaan uit elementaire deeltjes zoals atomen en moleculen. Er is geen hogere orde. Er is weinig tot geen ruimte voor spiritualiteit. Religie. Er is een hogere macht, maar contact met het hogere wordt voor jou bemiddeld door goed getrainde en opgeleide priesters van het geloof. Mystiek. Je kan zelf in contact komen met het hogere door je hiervoor open te stellen. Dit openstellen gaat vaak door middel van technieken zoals bijvoorbeeld meditatie.
Openstellen
Opheffen
Mystiek past het beste bij jou
Magie past het beste bij jou
De neurologische basis van spiritualiteit
Vier soorten spiritualiteit Het reductionisme – Ben je reductionist dan zal je weinig met spiritualiteit op hebben. In mijn ogen geloof je dan te weinig. Zeker wanneer je goed nadenkt over het reductionisme. Een reductionist brengt alles terug tot de fysieke werking van deeltjes. Al het menselijke zijn is terug te brengen tot breinactiviteit. Maar dat betekent dat ook spiritualiteit niets meer is dan breinactiviteit. Sluit je spiritualiteit uit, dan gebruik je je brein niet optimaal en heb je een minder rijk leven. Je maakt minder bijzondere ervaringen mee dan mogelijk is. Religie – Je bent voor je spirituele beleving sterk afhankelijk van andere mensen. Het is dus zaak om op zoek te gaan naar mensen, priesters, en een religie die goed bij je passen. Controleer goed of de religie waar je voor kiest je ook echt helpt je beter te voelen. Als religie een negatieve invloed op je leven blijkt te hebben en je houdt toch vast aan je geloof, dan geloof je te veel. Mystiek – Je bent zelf verantwoordelijk voor je eigen spirituele ervaringen. Ga op zoek naar die technieken die jou helpen die bijzondere ervaringen op te wekken. Let daar bij wel op dat deze ervaringen ondersteunend zijn om effectief met je leven om te gaan. Bij sommige mensen die met mystiek aan de slag gaan zie ik dat zij door hun mystieke ervaring de praktische kant van hun leven laten verwateren. In dat geval gelooft iemand te veel. Je moet blijven functioneren in de maatschappij. Magie – Je bent het zwarte schaap in de spirituele familie. Een door de eeuwen heen vervolgde Prometheus die de Olympus bestormt om het vuur van de Goden te stelen.
Natuurlijk kan je magie op een goede en gezonde manier doen. Maar veel vaker dan niet zijn de beoefenaars machtsbeluste mannen die de wereld willen veroveren en veels te veel geloven.
De neurologische basis van spiritualiteit
Wel weten of niet weten Wel weten of niet weten Tijdens mijn studie wijsbegeerte heb ik het bijvak Wijsgerige Theologie gevolgd. Dat was een hele openbaring omdat tijdens dit vak de theoloog die het vak gaf wilde bewijzen dat God onbewogen is (een van de Christelijke uitgangspunten dat wil zeggen dat God niet geraakt wordt door menselijk leed) en toch emoties kent. Ik vermoed dat de moderne mens meer moeite heeft met een emotieloze God dan de mens in de oudheid. Nu komt het woord “emotie” uit het Latijnse “ex movere” hetgeen uit beweging brengen betekent. Vrij vertaald: een emotie brengt je uit je normale doen. Nu kan het aan mij liggen maar bewijzen dat iemand en onbewogen blijft en tegelijkertijd uit zijn beweging gehaald wordt, lijkt mij onmogelijk. Toch hield de theoloog voet bij stuk ook al had hij geen enkel argument meer. Hij wist het zeker en we hadden dan ook snel ruzie. De theoloog was een ware gelovige. Voor hem was geloven een vorm van zeker weten. Zeker weten is mij een brug te ver en een teken dat iemand te veel gelooft. Als je meent iets zeker te weten dan wordt elke kritische houding uitgezet en is er geen enkele check meer of iemands spirituele beleving wel gezond is. Of het iemand verder helpt en iemand zich er goed bij voelt. Als je denkt zeker te weten hoe het zit dan wordt elk concreet nadeel weggewuifd als een opoffering voor de goede zaak. Dat is een ontwikkeling die vanuit een NLP optiek ongezond is. Als filosoof ben ik me er maar al te zeer van bewust dat op een diep filosofisch niveau we helemaal niets echts weten.
Het zou kunnen zijn dat alles wat we meemaken een grote illusie is en dat we eigenlijk breinen in vaten zijn die door een gestoorde geleerde deze wereld gepresenteerd krijgen. Een beetje zoals de wereld van de films de Matrix en Vanilla Sky voor de filmkenners onder ons. Een dergelijke discussie duurt binnen de filosofie nu al eeuwen en de ruimte is hier te beperkt om er een helder standpunt over in te kunnen nemen. Maar deze twijfel aan alles is ook ongezond. Laten we uitgaan van het idee dat de wereld die we elke dag meemaken zo gedetailleerd en zo consistent hetzelfde is dat de kans dat een of andere computer het allemaal bedenkt verwaarloosbaar klein is. Ook natuurkunde is niet absoluut zeker dat wat zij ontdekt hebben ook echt zo is. Er zijn genoeg vragen rond alledaags klinkende thema’s als zwaartekracht, elektriciteit of licht. Goede wetenschappers zullen nooit beweren dat zij iets zeker weten. Zij denken in termen van waarschijnlijkheid. Leren denken in termen van waarschijnlijk in tegenstelling tot hoe het “echt” is, is op elk vlak een grote stap richting meer gezondheid. Maar op het vlak van spiritualiteit is het cruciaal. Alleen ware gelovige denken het zeker te weten, maar dit verandert hen in fanatici die een ongezonde situatie in de hand houden of bewerkstelligen enkel en alleen om datgene te beschermen wat zij menen zeker te weten. Het is veel krachtiger om het vermogen te hebben om te kunnen zeggen: “Ik weet het niet”. Spirituele ervaringen op grond van een niet weten zijn veel echter dan spirituele ervaringen op grond van een vermeend weten. Voor ons brein maakt
De neurologische basis van spiritualiteit
Wel weten of niet weten het weinig uit of je het zeker weet of juist niet weet. In je brein telt enkel of je de juiste hersencellen weet te stimuleren. Maar voor de kwaliteit van je leven maakt het sterk uit of je een ware gelovige, een fanaticus, bent of dat je open en met een goed gevoel naar de wereld kijkt en tegen jezelf zegt: “ik weet het niet”. Nu kan het zijn dat sommige mensen denken dat zo’n niet weten leidt tot onzekerheid. Dat ons brein dan de schok van de tijdelijkheid van ons bestaan niet meer aankan. Maar dat gaat enkel over de vraag of je voldoende grip hebt op je eigen brein. Met technieken die je met NLP leert kan je je probleemloos goed voelen, terwijl je je eigen eindigheid onder ogen ziet. Ik geef NLP opleidingen altijd vrij van waardeoordelen en levensbeschouwing, maar leren je eigen brein effectief te gebruiken is voor mij de eerste stap naar echte spiritualiteit.
De neurologische basis van spiritualiteit
Te veel geloven Te veel geloven Mijn uitgangspunt is en blijft dat iedereen zelf zijn eigen versie van spiritualiteit moet, mag of kan vinden. Toch wil ik wel van de gelegenheid gebruik maken om te waarschuwen tegen een aantal veel voorkomende populaire ideeën die ronduit misbruikt worden en waarbij mensen misleid worden. Juist omdat een deel van onze hersencellen getriggerd kunnen worden om te geloven, zijn er mensen die trucs gebruiken om te proberen je te laten geloven dat zij bijzondere gaven hebben. Meestal niet in de laatste plaats om er zelf financieel beter van te worden. Bij mij gaat eigenlijk mijn onzin-alarm meteen af als mensen claimen allerlei dingen wel zeker te weten. Elke keer dat ik een verkoper van spiritualiteit hoor aankondigen dat de waarheid over hoe het allemaal precies zit nu eindelijk ontdekt is, gaan mijn nekharen overeind staan. Natuurlijk zouden de volgende verhalen kunnen kloppen. Niets is immers zeker, maar de waarschijnlijkheid dat het klopt is extreem laag. Toekomstvoorspellingen Bij toekomstvoorspellingen moet je extra oppassen en met een aantal dingen rekening houden. In de eerste plaats gebeurt het met regelmaat dat er waarheden als een koe verkondigd worden alsof het de voorspelling van de eeuw is. Ik zie in je toekomst dat je met dingen komt te zitten en dat je je dan afvraagt wat je er mee moet maar dan zullen er mensen voor je zijn in je omgeving. Prachtig voor Astro-TV, maar feitelijk zo’n waarheid dat het altijd waar is. Daarnaast is het onmogelijk om het vermogen van het brein om betekenis te geven aan woorden, zinnen, beelden of
wat dan ook te overschatten. Denk maar eens goed na wat het volgende orakel je werkelijk te zeggen heeft: “Ook jouw innerlijke beer is aan vakantie toe en wil op een eiland wel met een hoedje rondlopen.” Het is een onzin zin, maar als je er maar lang genoeg op mediteert, krijgt de zin vanzelf betekenis. Probeer het maar eens uit. Dan is er nog het hypnotisch taalgebruik. Taal kan je zo formuleren dat er allerlei denkbeelden in je hoofd geplaatst worden ook al ben je het met de inhoud bewust oneens. Tenslotte nog een vraag: wil je werkelijk in een wereld leven waar alles al vastligt of is een wereld waarin jij nog zelf kan bepalen hoe een en ander loopt aantrekkelijker? Quantum mechanica Hoeveel onzin er over quantum mechanica wel niet verkondigd wordt, is een groter raadsel dan de quantum mechanica zelf. Tal van mensen die nog nooit quantum mechanica bestudeerd hebben claimen wel dat er tal van spirituele gezondheidswonderen aan te onttrekken zijn. Quantum mechanica is een wiskundige beschrijving van de natuurkunde. Het is net zo spiritueel en gezond als de natuurkunde van je middelbare school. Alleen is de wiskunde ingewikkelder. Ik kan het weten want ik heb een jaar dikke onvoldoendes voor theoretisch natuurkunde gehaald op de Universiteit Utrecht onder professor van ‘t Hooft, de meest recente Nederlandse Nobelprijswinnaar. Natuurlijk zijn er allemaal bijzondere en opmerkelijke en onbegrijpelijke zaken aan de hand binnen de quantum mechanica. Maar alleen in ons talig begrip van de quantum mechanica. In de wiskunde zelf
De neurologische basis van spiritualiteit
Te veel geloven is het geen enkel probleem. De sommetjes werken prima en stellen ons in staat om kerncentrales en atoombommen te maken. Alleen wanneer wij onder woorden proberen te brengen wat er in de wiskunde gebeurt lopen we vast. Dat is een onvermogen van ons talig vermogen, niet een open deur voor spirituele fantasieën. Quantum mechanica is gewoon onderdeel van de fysica en niet meta-fysisch. Wil je toch goede lessen voor je eigen leven trekken aan de hand van de quantum mechanica, dan kan ik je het boek “Quantum Psychology” van Robert Anton Wilson aanraden. Hij gaat wel uit van een correcte quantum mechanica interpretatie. Contact met overledenen Als er al iets van onze energie overblijft na onze dood is dat veel en veel te weinig informatie om wie wij zijn over te brengen naar een andere wereld. Als er gesuggereerd wordt dat er toch zinnig contact is met een overledene dan weet je dat het bedrog is. Mij maakt het heel weinig uit hoe het bedrog tot standkomt. De ene goochelaar is beter dan de andere. Of het nu van tevoren opgezocht wordt, mensen vragenlijsten hebben ingevuld of door middel van “cold reading”, het ontfutselen van antwoorden van de mensen zelf, basiskennis van de natuurkunde leert je dat wat ze beweren onmogelijk is. Dat de overleden geest in het begin moeilijk zijn naam kan uitspreken en niet verder komt dan de eerste letter, maar zodra je ingepalmd bent opeens ronduit begint te spreken zou op zijn minst verbazing moeten wekken.
De neurologische basis van spiritualiteit
Conclusie Conclusie Nogmaals, in het geval dat je er beter van wordt, maakt het mij niet uit wat voor spiritualiteit het beste bij jou past. Spiritualiteit is goed en gezond. Ons brein is er op voorbereid en je leven is completer met spiritualiteit dan zonder. Zorg er alleen wel goed voor dat je een gezonde versie voor jezelf creëert zonder dat je denkt het allemaal zeker te weten. Ik ben ervan overtuigd dat spiritualiteit elk facet van je leven kan omvatten. Vandaar dat ik in mijn boek “Klein Boekje Hoop: met welke wonderen mag je rekening houden” op de volgende onderdelen van het leven de wonderen beschrijf die ik zelf meegemaakt heb of uit eerste hand bij andere mensen heb gezien. De volgende onderdelen komen aan bod: • Inleiding over de kracht van hoop – Het is belangrijk altijd hoop te houden. Hoe slecht het ook gaat, het kan ook weer beter gaan. • Twee noodzakelijke voorwaarden voor een gelukkig leven – Je leren goed voelen om niets en leren goede beslissingen te nemen zorgen ervoor dat het grootste deel van de ellende die een mens mee kan maken uit je leven verdwijnt. • Hoe krijg je een krachtige en sterke motivatie – Voel je je eenmaal goed en zijn problemen grotendeels voorbij, dan wordt het zaak iets van je leven te maken. • Hoe gebruik je de kracht van dromen – De meeste mensen die ik ken hebben een te kleine ambitie. Ik ben ervan overtuigd dat iedereen een veel grotere droom heeft en dat hij deze op wonderbaarlijke wijze kan bereiken.
• Hoe breng je de basis van je leven op orde – Alle ontwikkeling begint met voldoende inkomen zodat je ook de tijd krijgt om het beste uit jezelf te halen. • Het krijgen van een sterk, gezond en krachtig lichaam – Ook op lichamelijk vlak gebeuren wonderen. Afhankelijk van de situatie is de kans erop soms niet groot, maar houd de optie altijd open. • Hoe krijg je een fantastische relatie – Ik weet niet wat belangrijker is: liefde of gezondheid. Zorg er dus voor dat beide in je leven zijn. • Zelf wonderen verrichten – Ben je zelf eenmaal voldoende gegroeid, dan is er niets mooier om zelf ook andere mensen verder te gaan helpen. • Verder leren en leren toepassen in de praktijk – Al deze zaken zijn op eenvoudige wijze zelf te leren. Wanneer je meer over de onderwerpen wilt weten, ga dan naar: Klein Boekje Hoop: met welke wonderen mag je rekening houden
De neurologische basis van spiritualiteit