De Kilsdonkse Molen Ondernemingsplan 2012 – 2016 Een (her)ontdekking van een unieke combinatie.
Stichting De Kilsdonkse Molen Secretariaat Hoofdstraat 10 5473 AR Heeswijk-Dinther
[email protected] Opgesteld door bestuur Stichting Kilsdonkse Molen, met gebruikmaking van: Ondernemingsplan juni 2005 HAS KennisTransfer Belevingsconcept mei 2008, R. van Vlokhoven NHT
Heeswijk-Dinther, mei 2012
Voorwoord Stichting De Kilsdonkse Molen, in het jaar 2003 opgericht met als eerste doel om de restauratie en reconstructie van het molencomplex aan de Kilsdonkseweg in Dinther te realiseren, heeft dit op 9 mei 2009 waargemaakt toen Prins Friso de naar de situatie van 1880 gerestaureerde molens in gebruik heeft gesteld. De tweede doelstelling van de Stichting is om de watervlucht korenmolen en de watergedreven oliemolen duurzaam te laten functioneren in hun natuurlijke omgeving en zodoende een belangrijke bijdrage te leveren aan het sociaal-maatschappelijke leefklimaat in en rondom de gemeente Bernheze en De Meijerij van Den Bosch. Bij de start van het restauratieproces in 2005 is met medewerking van HAS KennisTransfer in ’s-Hertogenbosch een ondernemingsplan opgesteld dat als basis heeft gediend voor inzicht in de exploitatieve mogelijkheden om een rendabele toekomst te kunnen realiseren. In 2008 is dit ondernemingsplan aangevuld met een belevingsconcept, opgesteld door Rob van Vlokhoven van NHTV in Breda . Beide documenten hebben in de afgelopen periode ruimschoots voldaan en hebben genoeg handvatten aangereikt om de exploitatie van het molencomplex succesvol op te starten.
voegen tot één ondernemingsplan dat zicht biedt op de exploitatieve wensen, mogelijkheden en doelen voor de periode van 2012 – 2016. Vanuit een tijdelijke situatie, een bezoekerscentrum met vergunning tot mei 2014, hebben we in de jaren sinds de ingebruikstelling een enorm referentiekader kunnen opbouwen. Onze ervaringen in de voorbije jaren zijn van onschatbare waarde om de toekomstige wensen en mogelijkheden ook op hun haalbaarheid te kunnen waarderen. Wij vertrouwen er op dat u, als lezer van dit plan, een goed beeld krijgt van de wijze waarop de stichting in de toekomst met de Kilsdonkse Molen wenst om te gaan. Hopelijk wordt u dan even enthousiast als wij om van dit project een groot succes te maken. Dinther, mei 2012. Hans Dekker Voorzitter Stichting De Kilsdonkse Molen.
Waar de eerste doelstelling van de Stichting alleen kon worden gerealiseerd dankzij de inbreng van vele subsidieverleners, fondsen en sponsoren, zal de tweede doelstelling alleen kunnen worden waargemaakt als de Stichting daarvoor voldoende eigen middelen weet te verkrijgen. Daarvoor is herziening van het ondernemingsplan noodzakelijk. Daarbij houden we onverkort vast aan onze visie, die we in het kort samenvatten als “ De
Kilsdonkse Molen, de (her)ontdekking van een unieke combinatie”. Besloten is daarom het oorspronkelijke ondernemingsplan en het belevingsconcept te herijken naar de actuele situatie en deze samen te De Kilsdonkse Molen anno 2005
Inhoudsopgave 1.
Inleiding
1
2.
Sociaal Maatschappelijke functie
3
3.
Welke doelgroepen op welke manieren benaderen en bedienen 3.1 3.2
Omschrijving van de doelgroepen De 5 marketing P’s 3.2.1 Product 3.2.2 Plaats 3.2.3 Promotie 3.2.4 Prijs 3.2.5 Personeel
5 7 7 9 11 11 12
4.
Vergunningen en verordeningen
12
5.
Doelstellingen 2012 – 2016
13
1.
Inleiding
Het ondernemingsplan In dit ondernemingsplan is beschreven op welke wijze Stichting de Kilsdonkse Molen in de komende jaren de molen wenst te exploiteren. In dit plan is uitgewerkt wat de stichting zich ten doel stelt op de korte en de langere termijn. De basis ligt in het Ondernemingsplan van juni 2005 en het Belevingsconcept van mei 2008. Ook in het boek “De Kilsdonkse Molen, een uniek monument aan de Brabants Aa”, uitgebracht in juni 2011, staat beschreven op welke wijze de Stichting de toekomst van de molen ziet. De Kilsdonkse Molen De Kilsdonkse Molen is een molencomplex gelegen aan de Kilsdonkseweg in Dinther, gemeente Bernheze, en bestaat uit een korenmolen en een oliemolen. De korenmolen is een watervluchtmolen en de oliemolen een watermolen. De combinatie van water- en windmolen is Europees uniek in zijn soort. Europa kent slechts twee werkende exemplaren van dit soort molens. De geschiedenis van de Kilsdonkse Molen gaat terug tot in de Middeleeuwen. De vroegste eenduidige vermelding van de Kilsdonkse Molen stamt uit 1378, toen bij een eigendomsoverdracht melding werd gemaakt van de molen op Kylsdonck. In de Schepenprotocollen van Den Bosch bevindt zich een akte van 30 augustus 1433 waarin de molen expliciet wordt genoemd. De volledige geschiedenis van de molen staat beschreven in het Boek “De Kilsdonkse Molen, een uniek monument aan de Brabantse Aa’.
De Kilsdonkse Molen anno 2011 gehuld n de ochtendnevel Stichting De Kilsdonkse Molen Stichting De Kilsdonkse Molen is gevestigd in Dinther, gemeente Bernheze. De Stichting is opgericht op 8 september 2003 en bestaat inmiddels uit 8 bestuursleden die ieder een eigen aandachtsgebied hebben. Daarnaast wordt het bestuur ondersteund door vele vrijwilligers in diverse taakgebieden.
De regio De molen is gelegen in het beekdal van de Aa in de gemeente Bernheze. Er zijn reeds talrijke toeristische recreatieve activiteiten in de regio en de molen is een belangrijke schakel en aanvulling. Fiets-, wandel- en kanoroutes in de regio hebben een grote potentie en maken de molen tot een prachtig start- of rustpunt van diverse routes. De molen en de ecologisch ingerichte omgeving worden door bewoners en de politiek als zeer waardevol ervaren. De molen vormt de recreatieve en informatieve poort voor de Ondernemerscoöperatie Aa-land.
De molens en de naastliggende gronden zijn eigendom van Stichting De Kilsdonkse Molen. Bovendien beschikt de Stichting De Kilsdonkse Molen over de opstalrechten van de water aan- en aflopen voor de watermolens, die zijn gesitueerd op gronden die in eigendom zijn van W aterschap Aa en Maas.
1
Naast het molencomplex is – op tijdelijke basis – een bezoekerscentrum ingericht waarin behalve lichte horeca- en winkelactiviteiten, aan bezoekers en eigen mensen sanitaire voorzieningen worden geboden. De Missie: De missie van de Stichting De Kilsdonkse Molen is: Het behoud van de Kilsdonkse Molen aan de Kilsdonkseweg 4-6 in Dinther, gemeente Bernheze, deze in stand houden en een functie laten vervullen als cultuurhistorisch erfgoed. De Visie: “De Kilsdonkse Molen is een levend monument zonder stille techniek. Een vitale mix van ontdekkingen en belevenissen ondersteund door de bewegingen van de radaren en de wieken, de glooiing van het landschap en de bedrijvigheid van aanwezige mensen. Het bevat vele verrassende elementen die de aandacht trekken en vasthouden. Hierdoor kan men beter en opnieuw genieten van de nabije omgeving en neemt men telkens iets nieuws mee naar huis.”: Geen stille techniek
De Kilsdonkse Molen, een herontdekking van een unieke combinatie.
Financiële zaken De doelstellingen van de stichting zijn maatschappelijk verantwoord en hebben het doel mensen en natuur te ontwikkelen en verder te helpen. Daarom wordt de stichting door de belastingdienst ook aangemerkt als ANBI-Cultuur. De exploitatie moet de kosten dekken, zodat de stichting zelfvoorzienend is en blijft. Inkomsten genererende activiteiten zijn rondleidingen, horeca, productenverkoop, arrangementen en sponsoring. Naast de exploitatieopbrengsten kan de Stichting een beroep doen op door de Overheid beschikbaar te stellen onderhoudssubsidies. Voor de werving van fondsen en donateurs wordt de Stichting ondersteund door de Stichting Vrienden van de Kilsdonkse Molen.
De maatschappelijke functie De molen is een leerzame plek voor mensen van jong tot oud. Een ontmoetingsplek van mensen met de natuur en de historische werkende techniek. Voor mensen met uiteenlopende achtergronden en interesses, met en zonder handicap. Molenaars brengen hun kennis in praktijk en dragen deze over. Het “verhaal” van de Kilsdonkse Molen met zijn ups en downs en betekenis in de geschiedenis van het Brabantse land wordt verteld en overgedragen aan volgende generaties.
2
2.
Sociaal - Maatschappelijke functie
De molenaar Het beroep molenaar is al eeuwen oud. Vroeger had bijna elk dorp zijn eigen molen, maar nu is dat niet meer zo. Er moet dus voor gewaakt worden dat het molenaarsberoep uitsterft. De Kilsdonkse Molen geeft (toekomstige) molenaars de kans om hun kennis in de praktijk te brengen en laat bezoekers zien hoe het er in vroeger tijden aan toe ging.
De gerestaureerde en gereconstrueerde Kilsdonkse Molen, volledig functionerend in zijn natuurlijke omgeving, levert een belangrijke bijdrage aan het sociaal-maatschappelijke leefklimaat in en rondom de gemeente Bernheze en de Meijerij van Den Bosch. Een benadering vanuit diverse invalshoeken maakt inzichtelijk wat daaronder wordt verstaan. Cultuurhistorische waarde Het leven op het platteland in historisch perspectief gezien vanuit de negentiende eeuw wordt weer zichtbaar en voelbaar gemaakt. Het ambachtelijk werken met eenvoudige materialen, maar in uiterst ingenieuze constructies laat op meerdere manieren zien hoe de ambachtsman in vroegere tijden zijn werk moest doen. Hoezeer hij daarbij afhankelijk was van natuurlijke en weersinvloeden. Hoe enorm zwaar het werk was, maar ook hoe groot de sociale betrokkenheid was met de omgeving. De molen was een belangrijk instrument in de voedsel- en handelsketen. Vele exemplaren en diverse verschijningsvormen waren aanwezig, echter weinigen zijn in deze moderne tijd nog in bedrijf.
de molenloop naar de Aa
Natuur en ecologische waarde Na het normaliseren van de Aa is er veel veranderd in het beekdal in negatieve zin, maar ondanks dat zijn er nog steeds zeldzame dieren en planten soorten te vinden. Het landschap is nog vrij gaaf. Kenmerkende eigenschappen van het landschap zijn nog steeds zichtbaar. Door de Aa ecologisch in te richten krijgen flora en fauna meer kansen zich te verplaatsen tussen en te vestigen in natuurgebieden. Soorten krijgen meer kansen zich te handhaven en te hervestigen. Over enkele jaren zullen de W inde, de Kamsalamander, de Breedscheenjuffer en vele andere soorten weer aanwezig zijn in het gebied. De natuur- en landschapsbeleving rondom de Kilsdonkse Molen is dan ook hoog. Inrichting oliemolen
3
Educatie De molen en zijn omgeving maakt menigeen enthousiast over de natuur, het landschap en de geschiedenis van ambachten als het molenaarschap. Educatie over de molen en natuureducatie zijn voor iedereen interessant (van jong tot oud). De molen is een duidelijk toonbeeld van duurzame energiewinning met behulp van water en wind. Vervolgens wordt deze energie gebruikt om alternatieve voedingsstoffen en energie, in de vorm van lijnzaad- koolzaaden walnotenolie te produceren. Ook de grondstoffen van ons dagelijks brood worden hier verwerkt. De molen brengt ook weer de oude de bouwtechnieken uit de 19 eeuw tot leven. Voor natuureducatie heeft de molen een perfecte ligging, midden in de ecologische verbindingszone. Van hieruit kan men de mensen bewust maken van de waarde van de natuur en ook van het feit dat het belangrijk is om de natuur te bewaren en (in sommige gevallen) te ontwikkelen. De Kilsdonkse molen is nog de laatst overgebleven watermolen aan de Aa.
Zorgfunctie De molen is een integratieplek voor mensen met psychische of lichamelijke moeilijkheden en klachten, gehandicapten, maatschappelijk achtergestelde en allochtonen. Deze mensen kunnen in en rond de molen in een veilige en nuttige omgeving functioneren en kunnen worden ingezet bij horeca, verkoop, gebouwenonderhoud en onderhoud aan de directe omgeving.
Recreatie De recreatie in de omgeving is al op een hoog niveau. Vakantiegangers verblijven op campings en hotels. Maar het gebied wordt ook bezocht door veel dagjesmensen. Een fietsroute en kanoroutes komen al langs de molen. Voor mensen die gebruikmaken van deze routes zal de molen een welverdiende rustplaats zijn. De molen is een waardevolle aanvulling op de bestaande toeristische trekpleisters. Het beekdal van de Aa maakt dankbaar gebruik van deze trekker Vrijwilligers De molen is goed voor de vrijwilligers en de vrijwilligers zijn goed voor de molen. De molen is een verzamelplaats voor mensen. Zij maken zich nuttig voor de molen en komen in contact met leeftijdsgenoten en mensen met dezelfde interessegebieden. Een nuttige aangename tijdsbesteding is zowel een doel als een middel om de vrijwilligers te behouden. De vrijwilligers worden ingezet bij rondleidingen, horeca, verkoop, gebouwenonderhoud, onderhoud directe omgeving en de organisatie van evenementen. In Dinther en omgeving zal als gevolg van de vergrijzing steeds meer behoefte zijn aan activiteiten voor ouderen en gepensioneerden. Het uitvoeren van vrijwilligerswerk bij de molen is een nuttige en aangename tijdsbesteding.
Trouwen in een bijzondere ambiance
Foto- film en bijzondere gebeurtenissen. Voor vele beroeps- en amateurfotografen en filmers is de molen en zijn omgeving een onuitputtelijke inspiratiebron. Ook voor trouwreportages en zelfs voor een volledige trouwplechtigheid, is het zelfs een uitgesproken bijzondere en romantische locatie.
4
gecombineerd met wandelen en fietsen door de natuur of via de dorpskernen.
3. Welke doelgroepen op welke manieren benaderen en bedienen 3.1 1.
2.
3.
Omschrijving van de doelgroepen Recreanten, fietsers, wandelaars en natuurliefhebbers. Toevallige passanten, recreanten en bezoekers die doelgericht de molen bezoeken. De mensen zijn geïnteresseerd in de werking en historie van de molen en komen genieten van de natuurlijke omgeving.
Bezoekers van andere toeristische trekkers in de omgeving. Met toeristische trekpleisters in Heeswijk-Dinther en omgeving, zoals Kasteel Heeswijk, Meierijsche Museumboerderij , Beeldentuin en bedrijven in het beekdal van de Aa, Maashorst en Groene W oud gezamenlijke arrangementen opstellen en mogelijkheden voor gezamenlijke marketing benutten. Kanoërs De molen is de laatste watermolen aan de Aa en door middel van deze rivier rechtstreeks verbonden met kasteel Heeswijk. Kanotochten tussen molen en kasteel zijn een toeristische en educatieve trekpleister op zichzelf. Roeien en kanoën kan worden
5
4.
Onderwijs, met name basisscholen en docenten Docenten en scholieren die in het kader van hun lessen maatschappij, geschiedenis of biologie de molen bezoeken of als een volledig lespakket combineren in het onderwijsprogramma.
5.
Excursies Individuen en groepen van uiteenlopende samenstellingen en gericht op een dagje uit die op en rond de molen een zowel aangename als leerzame tijd hebben. Groepsarrangementen kunnen ook gezamenlijk met anderen de Museumboerderij, Kasteel Heeswijk en de Beeldentuin worden opgezet.
6.
Vissers Vissers die een dagje komen vissen op de molenvijver en vispassages. Gehandicapten die willen vissen kunnen dat doen op een vissteiger die speciaal voor hen is aangelegd.
7.
Kunstschilders en fotografen Zij gebruiken de molen als uniek object voor hun schilderijen en foto’s. Kunstschilders zijn tevens geïnteresseerd in de lijnolie. Bruidsparen en anderen kunnen zich laten vastleggen met de molen.
8.
9.
Bruidsparen. De molen en zijn omgeving is een bijzondere romantische locatie voor het sluiten van een huwelijk, dan wel in het kader van een bruiloft maken van foto- en filmreportages.
10. Bedrijven en gemeenten Een unieke locatie waar bedrijven en gemeenten lezingen, workshops en vergaderingen kunnen houden die in relatie staan tot molen en/of natuurlijke omgeving.
Afnemers van molenproducten zakelijk en particulier Zij nemen meel- en olieproducten af. Bakkers in de omgeving produceren daarmee aan de Kilsdonkse Molen gelieerde broodproducten, restaurants verwerken de olie in culinaire gerechten, bierbrouwers gebruiken meelproducten als grondstof. Particulieren kopen dezelfde producten, maar in afgepaste hoeveelheden voor consumptie of voor andere doeleinden.
11. Vrijwilligers Vrijwilligers zijn onontbeerlijk om de exploitatie van het molencomplex mogelijk te maken. Er zijn taken in verschillende uitvoeringen, maar met één gezamenlijk doel; in een ontspannen en gezellige sfeer ervoor zorgen dat de molen voor de toekomst behouden blijft. 12. Zorgfunctie Een ïntegratieplek voor mensen met een beperking, maatschappelijk achtergestelde en allochtonen. Deze medemensen kunnen in en rond de molen in een veilige en nuttige omgeving functioneren. 13. Winkelbezoekers. In een streekwinkel nemen bezoekers naast de eigen molenproducten ook molengerelateerde en streekproducten af. 14. Terras- en evenementenbezoekers. Bezoekers willen de ( gezellige en bedrijvige ) sfeer van de molen in zijn omgeving ondergaan en ervan genieten. Zij komen regelmatig terug, liefst op zonnige dagen en zien het terras als een gezellige verblijfplaats. Zij komen alleen of met vrienden, kinderen en kleinkinderen en maken daarbij gebruik van horecaproducten als koffie/thee en een drankje. Daarbij hoort ook een lichte hartige snack en een ijsje.
De tarwe voor het Kilsdonks Bruin is gemalen
6
3.2
5. Educatie. Op basis van door Erfgoed Brabant samengestelde educatieve programma’s en in samenwerking met gemeentelijke cultuurplatforms worden schoolklassen ontvangen in de molens. Er zijn ook andere op maat gesneden rondleidingen voor schoolklassen. Zo gauw dit mogelijk is zal d.m.v. een schaalmodel en foto- en filmpresentatie het productieproces inzichtelijk worden gemaakt voor minder mobiele bezoekers.
De 5 marketing P’s
3.2.1 Producten De producten zijn op te delen in drie hoofdgroepen: De molen De omgeving De activiteiten
6. Foto- en filmreportages. De molens worden exclusief ter beschikking gesteld voor het maken van foto- en filmreportages.
Enkele producten nader verklaard De Molen: 1. Molenaar. Op zaterdag en op bijzondere feestdagen zijn de molens in gebruik door meerdere vrijwillige molenaars en hulpmolenaars. Zij demonstreren de molenprocessen zoals het draaien van de wind- en watermolen, het malen van de verschillende graansoorten en het verwerken van de verschillende oliehoudende producten.
7. Trouwlocatie. De molens worden exclusief beschikbaar gesteld voor het sluiten van een huwelijk en de ontvangst van gasten tot maximaal 40 personen.
2. Productie. In de korenmolen worden door de (hulp)molenaars graanproducten verwerkt als tarwe, spelt, rogge en haver. In de oliemolen worden door de (hulp)molenaars natuurlijke olieproducten verwerkt als lijnzaadolie, koolzaadolie en walnotenolie.
1.
Rondleidingen. In samenwerking met IVN Bernheze worden rondleidingen verzorgd in de natuurlijke omgeving van de molen, de zogenaamde Ecologische Verbindingszone.
2.
Kano- fiets- en wandelroutes. De Kilsdonkse Molen is opgenomen in diverse wandel- en fietsroutes in de omgeving van de molen. In samenwerking met particuliere ondernemers zijn roei- en kanoroutes uitgezet op de rivier de Aa.
3.
Recreatieve en informatie Poort voor Aa-Land. De Kilsdonkse Molen is een van de belangrijkste trekkers in het beekdal van de Aa en functioneert voor het gehele gebied als een belangrijke informatieverstrekker.
4.
Verkoop Producten van de streek worden verkocht aan bezoekers van de molen.
De omgeving:
3. Verkoop De producten worden verkocht aan zakelijke en particuliere afnemers. De zakelijke afnemers zijn professionele bakkers, brouwers en paarden- en veehouders. De particuliere afnemers zijn de bezoekers van de molen. 4. Rondleidingen. In de molens worden rondleidingen verzorgd door vrijwillige gidsen. Daarbij wordt het “verhaal” van de Kilsdonkse Molen verteld en worden de constructies en de werkprocessen van zowel de watervlucht korenmolen als de watergedreven oliemolen aanschouwelijk gemaakt. Op dagen dat de molenaars niet aanwezig zijn gebeurt dit in een nietwerkende situatie.
7
5.
Terras. Aan de rand van de molenwiel en aan de voet van de watervluchtmolen is een terras ingericht voor de bezoeker die wil (na)genieten van zijn bezoek aan de molens.
5. Vrijwilligersbijeenkomsten. Als dank voor de inzet worden eenmaal per jaar alle vrijwilligers en partners uitgenodigd voor een bijeenkomst.
De activiteiten. 6. Molenwinkel. In de molenwinkel worden naast de molen- en streekproducten andere molengerelateerde gadgets, boeken, enz. verkocht.
1.
Horeca. Tijdens de openingstijden van de molens worden in en vanuit een goed ingericht bezoekerscentrum, op maat gesneden, horecaproducten aangeboden, zoals eenvoudige lunches en bedrijfsontmoetingen.Ook eenvoudige snacks en ijsjes zijn verkrijgbaar. 2.
7. Tentoonstellingen en presentaties. Kunstenaars, acteurs, toneel-, theater- en muziekgezelschappen uit de directe omgeving van de molen zijn in de gelegenheid om zich in deze sfeervolle ambiance in verschillende vormen te presenteren.
Evenementen. Jaarlijks worden een aantal evenementen gehouden bij de Kilsdonkse Molen, welke allen direct zijn gerelateerd aan de molen en zijn omgeving. Voor de komende jaren zijn dat: a. Lente op de Molen b. Blazen voor de Molen, Nationale Molendagen c. Monumentendagen d. Oogstfeest Kilsdonkse Molen e. Walnotendag.
3. Sponsor- en Vrienden Ontvangsten. Stichting Vrienden van de Kilsdonkse Molen nodigt sponsoren en vrienden uit als dank voor hun bijdrage aan het behoud van de molen. 4. Voor de zakelijke markt worden seminars en andere bijeenkomsten in relatie met molen en omgeving georganiseerd. In het bezoekerscentrum zijn daarom faciliteiten beschikbaar om deze groepen te ontvangen.
Een sfeervolle ambiance.
8
de Aa nabij Schijndel ligt de W ijboschbroek met zijn schaapskooi en hopteelt. 3.2.2 Plaats Aa beekdal De Kilsdonkse Molen is gelegen in het prachtige Aa beekdal. Als we de Aa stroomopwaarts volgen van Berlicum naar Veghel, kunnen de Kilsdonkse Molen en landgoed Zwanenburg worden gezien als het eindpunt van een avontuurlijke ontdekkingsreis langs vele bezienswaardigheden. De dorpen op deze route zijn Berlicum, Middelrode, Heeswijk-Dinther en Veghel. Zij zijn gelegen op een direct langs het Aadal geformeerde stuifzandrug. Deze geringe verhogingen in het landschap werden vroeger aangeduid met Bergen. Onze route begint vlak voor Berlicum waar we de restanten tegenkomen van Kasteel ter Aa. In Berlicum vinden we rond het Burgemeester Godshalxplein een oud protestants kerkje en het oude gemeentehuis De Plaats. Langs waterloop de Run heeft het in 1800 gesloopte kasteel Beekveld gestaan. Volgens de overlevering is op deze plaats Berlicum ontstaan. In Berlicum vinden we verder nog een kaasboerderij. Beschermingsmaatregelen tegen het water komen we tegen in de terpboerderijen, die zijn aangelegd op een veilige hoogte van 6,5+ NAP, en de restanten van enkele kopakkers. Als we onze weg vervolgen via Middelrode in de richting van HeeswijkDinther, dan vinden we langs de Aa nog enkele moerkuilen en oude Aa takken. Een moerkuil is een moerasachtig gebied en duid erop dat de Aa hier vroeger doorheen heeft gelopen. Nabij Middelrode aan de andere kant van de Aa, vinden we de ruines van landgoed Seldensate, dat is gebouwd rond 1350. In de Aa bij Seldensate ligt het Gewadse pad, een doorwaadbare plaats, waar een handelsroute tussen Den Bosch en Antwerpen in het verleden de rivier passeerden. Even voorbij Seldensate, langs de Assendelftseweg heeft een brouwerij gestaan. Vroeger had ieder dorp zijn eigen brouwerij, want het drinkwater was sterk vervuild en daarom brouwde men licht alcoholische bieren. Tussen Middelrode en Heeswijk-Dinther ligt Kasteel Heeswijk. Langs het kasteel voert nog een oude meander van de Aa. Verder vinden we in Heeswijk-Dinther de Abdij van Berne en de Museumboerderij. Deze laatste dateert uit dezelfde periode als de Kilsdonkse Molen en samen geven ze een beeld van het boerenleven in vroeger tijden. Aan de andere kant van
9
begrazingsweiden voor runderen en schapen. Bezoekerscentrum Slabroek bevindt zich in het centrum van dit natuurgebied. Op een steenworp afstand ligt Vorstenbosch. Hier bevinden zich de ronde stenen bergkorenmolen W indlust en de fraaie art deco kerk St.Lambertus, die het imponerende drieluik van de bekende Bossche schilder Hendrik de Laat herbergt. In de buurt van Loosbroek is een fraaie Fazanterie gevestigd, waarbinnen het in de gezellige theetuin heerlijk vertoeven is. De dorpen Heeswijk en Dinther beschikken over een uitgebreid netwerk van fiets- en wandelpaden, die voeren door bossen en langs riviertjes. Over de riviertjes kan men kanodagtochten maken. Het agrarische gedeelte kan men bekijken bij onder andere een champignonkwekerij, een kippen- en geitenhouderij en een imker. Hoe de boeren leefden en werkten aan het begin van deze eeuw is te bezichtigen in en om de Meierijsche Museumboerderij. Natuurtheater De Kersouwe biedt gedurende de zomermaanden in de bossen een aantrekkelijk afwisselend theater- en filmprogramma. Van kunst kan men genieten in Beeldentuin Interart nabij Kasteel Heeswijk. Vermaard zijn de orgelconcerten in De Abdij van Berne. De abdij wordt bewoond door de oudste kloostergemeenschap van Nederland, maar is niet voor het publiek toegankelijk. Het oudste gedeelte, het Slotje, dateert uit 1546.
Kasteel Heeswijk, De Abdij van Berne, Landgoed Zwanenburg en de Kilsdonkse Molen
Vervolgen we onze route richting Veghel, dan eindigen we vanzelf bij de Kilsdonkse Molen en landgoed Zwanenburg. De verschillende bezienswaardigheden in de omgeving geven ook een duidelijk beeld van de lagen of klassen (adel, geestelijkheid en boeren) in de bevolking die er vroeger bestonden. De kastelen en landgoederen laten zien hoe en waar de adel leefde. De Abdij van Berne vertegenwoordigt de geestelijkheid. Het boerenleven komt tot leven in de Museumboerderij en de Kilsdonkse Molen. De molen had een belangrijke economische functie voor de omgeving, want de boeren verkochten hun graan of lijnzaad aan de molenaar, die op zijn beurt weer producten leverde aan bijvoorbeeld de bakkers. De molen aan de Kilsdonkseweg De locatie van de Kilsdonkse Molen is uniek. De molen wordt ingesloten door de lanen van landgoed Zwanenburg en rivier de Aa en bevindt zich midden in de ecologische verbindingszone. Fiets-, wandel- en kanoroutes komen langs de molen. De fietsrecreatie wordt nog verbeterd door het verharden van de lanen. Een mogelijke aanleg van een wandel- en/of fietspad langs de Aa richting Kasteel Heeswijk, zal de bereikbaarheid ook verbeteren. De historische molens bieden geen plaats om de verschillende doelgroepen te ontvangen en te bedienen. Daarom is aan het molencomplex een bezoekerscentrum, terras en parkeervoorziening toegevoegd. . Gemeente Bernheze Bernheze biedt toeristen en recreanten veel mogelijkheden om de vrije tijd aangenaam door te brengen. Naast een afwisselend typisch Brabants landschap met bos, heide, landerijen en beekjes heeft elk van de dorpskernen iets attractiefs te bieden. De drie grootste kernen zijn Nistelrode, Heesch en Heeswijk-Dinther. Nistelrode is een oerbrabantse pleisterplaats, met standaardmolen, Waterstaatkerk en een heel gezellig dorpsplein. Het nabij Nistelrode gelegen natuurgebied de Maashorst is circa 400 ha groot en bestaat uit bos, stuifduinen, beekdalen en vennen. Er liggen in dit gebied
Molen Windlust in Vorstenbosch
10 10
3.2.3 Promotie
Aa-land, met musea in de As-50 gemeenten en met individuele instellingen als Meierijsche Museumboerderij en Kasteel Heeswijk. Mede door deze promotionele activiteiten trekt de Kilsdonkse Molen inmiddels 15.000 bezoekers per jaar.
Al ruim voor de restauratie was de Kilsdonkse Molen een begrip in Heeswijk-Dinther en omgeving. Zo verkocht de VVV kopieën van een pentekening van de molen en de plaatselijke bakker verkoopt de Kilsdonkse molenkoek.
3.2.4 Prijs De exploitatie moet de kosten dekken, met als doel dat de stichting zelfvoorzienend is. De extra opdracht daarbij is dat alle commerciële activiteiten te allen tijde ondergeschikt zijn aan de historische uitstraling van het molencomplex. De beleving van de kerngedachte “een herontdekking van een unieke combinatie” staat voorop. Om echter deze kostendekkende exploitatie te bereiken is het noodzakelijk om te beschikken over een goed uitgerust bezoekerscentrum, waarin de bezoekers op een effectieve wijze worden ontvangen en waarin de horeca de boventoon heeft. De prijzen liggen daarbij op een marktconform niveau. De overige activiteiten hebben een meer ideële basis. Het prijsbeleid hiervan wordt zodanig aangepast dat het voor iedere bezoeker bereikbaar is te maken. Een laagdrempelig prijsbeleid zodat alle bezoekers binnen kunnen lopen. Het maatschappelijk nut van de beoogde activiteiten staat voorop.. Gestreefd wordt naar een bezoekersaantal van 20.000 per jaar ( momenteel 15.000 ). De molen is het gehele jaar open. In de zomer is dit op alle dagen, m.u.v. maandag, van 11.00 tot 17.00 uur en in de winter op zaterdag en zondag van 11.00 tot 17.00 uur. Rondleidingen zijn het gehele jaar op afspraak mogelijk.
Pentekening van Harrie van der Heijden, de molen midden vorige eeuw.
Informatie over de molen staat op www.kilsdonksemolen.nl. Het restauratieproces gedurende de jaren 2007/2008 is door JANUS-films vastgelegd in een prachtig videodocument onder de titel “Teruggedraaid”. De volledige geschiedenis, de bouwhistorie, het restauratieplan en het restauratieproces is gedocumenteerd en in een boekwerk uitgegeven onder de naam “De Kilsdonkse Molen, een uniek monument aan de Brabantse Aa”. In januari 2011 kreeg de Kilsdonkse Molen, genomineerd door Erfgoed Brabant, van het Nederlandse Publiek de eervolle Brabantse Cultuurprijs 2011 toebedeeld. De Stichting De Kilsdonkse Molen werkt in verschillende verbanden samen met andere cultuurhistorische en recreatieve instellingen en ondernemers, zoals in De Parelketting van TRV Bernheze, de drie molenroute met de molenaars in de gemeente Veghel, met de ondernemers in de Coöperatie
11 11
3.2.5 Personeel
4.
Naast de bestuursleden van de stichting zijn er veel mensen nodig om de molen te exploiteren. Daarvoor worden vrijwilligers ingezet, aangestuurd door een professionele bedrijfsleider. Iedere vrijwilliger heeft zijn eigen vakgebeid en specifieke interesses. Er wordt naar gestreefd het werk interessant te maken en te houden voor de vrijwilligers. De vrijwilligers worden ingezet als molenaar, bij rondleidingen, gatvrouw en gastheer, gebouwenonderhoud, onderhoud directe omgeving en bij de organisatie van evenementen.
Vergunningen en verordeningen
Om de exploitatie mogelijk te maken beschikt de Stichting over de navolgende vergunningen cq zijn deze noodzakelijk:
De voormalige eigenaar van de molen heeft als molenaar/beheerder het toezicht op de molen op zich genomen vanuit het bestuur van de stichting. Samen met een aantal opgeleide molenaars worden de molens draaiende gehouden. Voor huisvesting van de beheerder wordt een beheerderswoning gerealiseerd in de directe nabijheid van de molen. Met Zorginstelling Dichterbij is een overeenkomst gesloten om cliënten met een zorgindicatie een zinvolle dagbesteding te bieden. De begeleiding van deze clienten bij de molen is ondermeer een taak van de vrijwilligers.
12 12
1.
KEUR vergunning Deze vergunning wordt uitgegeven door het W aterschap. Er is een KEUR vergunning voor oppervlaktewateren en waterkeringen
2.
Wat betreft waterkwaliteitsbeheer en waterkeringen heeft het Waterschap ontheffing verleend.
3.
Restauratie- en Bouwvergunning
4.
Drank en horeca vergunning
5.
Omgevingsvergunning met betrekking tot het afwijkend gebruik van het bestemmingsplan ( tijdelijke voorziening ).
6.
Bestemmingsplan Kilsdonkse Molen is in voorbereiding
7.
Omgevingsvergunning voor het oprichten van een bezoekerscentrum, de inrichting van een parkeervoorziening en de oprichting van een beheerderswoning. Zodra bestemmingsplan Kilsdonkse Molen is vastgesteld.
8.
Evenementenvergunning in voorkomende gevallen. Voor de organisatie van een aantal benoemde evenementen vraagt de stichting de noodzakelijke vergunningen aan bij de gemeente.
5. Doelstellingen voor 2012 – 2016. De Stichting wil in de komende jaren een aantal doelen realiseren.
Realisatie doelstellingen vastgelegd in jaarplannen.
1. Afronding en vaststelling van een bestemmingsplan rondom de Kilsdonkse Molen, waarmee het mogelijk wordt alle exploitatieve wensen te realiseren. Daarin zijn opgenomen het functioneren van de molens overeenkomstig hun cultuurhistorische waarden; een bezoekerscentrum waarmee in financiële zin het behoud kan worden gewaarborgd; een beheerderswoning zodat het toezicht op de molens verzekerd is en een terras/parkeervoorziening om de bezoekers op een verantwoorde wijze te ontvangen. 2. De bouw en inrichting van het bezoekerscentrum, het terras en de parkeervoorziening. Op basis van een plan van eisen wordt voorzien in een gebouw met een vloeroppervlak van 250m2, passend in combinatie met het monument en in de context van de aanwezige natuur. 3. De mogelijkheid scheppen dat de beheerder/molenaar een beheerderswoning kan bouwen in de directe nabijheid, zodat het toezicht en beheer van de molens gewaarborgd is. 4. Gedurende de bouwperiode vasthouden van het aantal bezoekers dat zich in de afgelopen jaren heeft gemeld, t.w. 15.000 bezoekers per jaar. 5. Streven naar een bezoekersaantal van 20.000 per jaar. 6. Het bezoekerscentrum meer benutten voor bedrijven in de directe omgeving ( Veghel –Uden-Schijndel ). 7. Behouden en zo mogelijk uitbreiden van het aantal vrijwilligers dat zich voor het behoud van de Kilsdonkse Molen inzet. 8. Behouden en uitbreiden van arrangementen met regionale ondernemers en andere cultureel-maatschappelijke instellingen; 9. benutten van de promotionele mogelijkheden in de samenwerking met andere instellingen; 10. Uitgroeien tot een belangrijke recreatieve en informatieve poort voor het beekdal van de Aa, de Maashorst en het Groene Woud. 11. Realiserenvan educatieve projecten met en voor scholen, waaronder verschillende vormen van energie-opwekking. .
Vóór de start van elk jaar wordt in een uitvoeringsplan vastgesteld op welke wijze in dat jaar de doelstellingen volgens Hoofdstuk 5 worden gerealiseerd. De realisatie van een uitvoeringsplan wordt aan het einde van het betreffende jaar geëvalueerd en in een jaarrekening financieel verantwoord. Uit de opgedane ervaringen vanaf de opening is gebleken dat de exploitatie jaarlijks leidt tot een reservering, waarmee het ( toekomstige ) onderhoud adequaat kan worden bekostigd.
13 13
