Cube jaarverslag 2015
Colofon Cube Dian Langenhuijzen coördinator/intermediair De Misse 2, 5384 BZ in Heesch www.cubebernheze.nl Tekst: Anita van den Bogaart, Tekstbureau Schrijfstijl Dian Langenhuijzen, Cube Illustraties en opmaak: Jannemeis Snels, Studio Vliegwerk Oplage: 150 stuks
Inhoud
Het jaar 2015..................................................................................................................................................................... 3 Wat is Cube?...................................................................................................................................................................... 4 Voor wie?.......................................................................................................................................................................... 4 Stuurgroep......................................................................................................................................................................... 4 Coördinator / Intermediair................................................................................................................................................ 5 ICC+................................................................................................................................................................................... 6 ICC-ers............................................................................................................................................................................... 7 Leerkrachten..................................................................................................................................................................... 8 Medewerkers voor 2-4 jarigen.......................................................................................................................................... 9 Aanbieders...................................................................................................................................................................... 10 Vrijwilligers...................................................................................................................................................................... 10 Cultuureducatie met Kwaliteit......................................................................................................................................... 11 Voorloperscholen........................................................................................................................................................ 11 Volgscholen................................................................................................................................................................. 12 Laatbloeierscholen (nieuwe volgscholen)................................................................................................................... 12 Bernhezer Dynamisch Cultuurmenu............................................................................................................................... 13 Overzicht Aanbod Bernhezer Dynamisch Cultuurmenu 2015/2016........................................................................... 14 Uitgelicht uit het Bernhezer Dynamisch Cultuurmenu:................................................................................................... 15 ·
Opening culturele schooljaar met project WAT ANDERS?!.................................................................................... 15
·
Nationale Boomfeestdag........................................................................................................................................ 15
·
Carnaval, mijn idool................................................................................................................................................ 15
·
Open Monumentendag.......................................................................................................................................... 16
·
Het Donker............................................................................................................................................................. 16
·
Vol verwachting...................................................................................................................................................... 16
·
De Stilte.................................................................................................................................................................. 17
·
Toveren met taal.................................................................................................................................................... 17
·
Tonnie en Kee in Keuterlee..................................................................................................................................... 17
·
Rabo Scholenprojecten.......................................................................................................................................... 17
Kunstbalie........................................................................................................................................................................ 17 Overzicht activiteiten en aantal deelnemende leerlingen...............................................................................................18 Sjors Creatief................................................................................................................................................................... 18 Website, boekingssysteem, social media........................................................................................................................ 18 Voortgezet Onderwijs...................................................................................................................................................... 28 Aandachtspunten............................................................................................................................................................ 19 Tot slot............................................................................................................................................................................. 19 Bijlagen............................................................................................................................................................................ 20 Bijlage 1: Cultuureducatie met Kwaliteit..................................................................................................................... 20 Bijlage 2: De CultuurLoper.......................................................................................................................................... 20 Bijlage 3: 3M............................................................................................................................................................... 22 Bijlage 4: Leden van de stuurgroep............................................................................................................................. 22 Bijlage 5: Overzicht aanbieders en projecten 2015.................................................................................................... 23
Het jaar 2015
Dit inhoudelijke jaarverslag biedt een overzicht van activiteiten en bezigheden van Cube binnen 2015. Omdat een schooljaar loopt vanaf de zomervakantie van het ene jaar tot aan de zomervakantie van het jaar daarop, lopen sommige activiteiten door in het volgende kalenderjaar. In dit verslag maken we daarom een doorsteek naar 2016, wanneer het activiteiten betreft die in 2015 zijn opgestart. Cube gaat met haar activiteiten en bezigheden uit van de visie en uitgezette lijnen van het Beleidsplan Cube 2013-2016, en sluit hiermee aan op de landelijke ontwikkelingen van Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK, zie bijlage 1), waarbij De CultuurLoper (DCL, zie bijlage 2) als middel wordt ingezet. Het financiële jaarverslag is op te vragen bij Cube. Het jaar 2015 stond voor Cube in het teken van veel verschillende activiteiten en projecten, veel ambitie, veel enthousiasme, respons en creativiteit. Het was een jaar waarin we alweer gegroeid zijn, steeds weer op weg naar nog meer kwaliteit. We zien de rol van Cube langzaam veranderen. Waren we in de beginjaren voornamelijk leverancier van kunst- en cultureel aanbod, recentelijk bewegen we steeds meer richting adviseur en denken we vooral mee in de wensen en voorkeuren van onze afnemers: onderwijs en aanbieders. Waar is behoefte aan, wat sluit aan bij de eigen projecten en thema’s en in hoeverre kan Cube daar een rol in spelen. Daarbij zoeken we samen naar mogelijkheden om het (lokale) cultuuraanbod in bestaande lesmethodes te integreren. Scholen hebben behoefte aan les- en leerstofvervangende projecten en activiteiten, waarin het vakoverstijgend karakter en de doorgaande leerlijn zijn meegenomen. Hierbij maken de scholen graag gebruik van zowel regionale als ook lokale aanbieders van cultuur- en erfgoededucatie.
Differentiatie
Waar we begonnen vanuit het aanbod, gaan we nu steeds meer naar vraaggericht, waarbij de focus verschoven is van resultaat naar het proces zelf. Door het kind zijn eigen creativiteitsproces te laten doorleven op zijn eigen unieke manier, en door het zelf naar oplossingen te laten zoeken, wordt de creativiteit gestimuleerd en gemotiveerd. We willen toewerken naar differentiatie, op schoolniveau, op leerkrachtniveau en op groepsniveau, daar waar het kan collectief binnen het Bernhezer Cultuurmenu, maar vooral op het niveau van ieder individueel kind.
3.
Wat is Cube?
Cube is sinds 2007 de marktplaats voor cultuureducatie voor het onderwijs in de gemeente Bernheze en is gehuisvest in de bibliotheken van Bernheze. Cube vormt de schakel tussen onderwijs, peuterspeelzalen en kinderdagverblijven enerzijds en culturele aanbieders anderzijds. De marktplaatsen voor cultuureducatie zijn in beginsel een initiatief van de Provincie Noord-Brabant, met de bedoeling de positie van cultuureducatie in het onderwijs te versterken en te verankeren. Onder cultuureducatie verstaan we een totaal aanbod van educatie op het gebied van dans, muziek en theater, beeldende kunst, erfgoed, media en literatuur. Binnen deze disciplines levert Cube een waardevolle bijdrage aan de ontwikkeling van elk individueel kind. We kunnen onze rol alleen maar goed uitvoeren dankzij het enthousiasme en de inzet van onze Interne Cultuur Coördinatoren (ICC-ers), de aanbieders van kunst en cultuur (professioneel, amateur, lokaal en regionaal), en een grote groep vrijwilligers.
Voor wie?
Cube richt zich met intensieve begeleiding en coaching op het basisonderwijs en op de culturele aanbieders binnen de gemeente Bernheze. Daarnaast speelt Cube een vraaggerichte rol binnen het voortgezet onderwijs, en met Kleintje Cultuur Bernheze een aanbodgerichte rol voor peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. Voor een overzicht van de aanbieders en afnemers zie www.cubebernheze.nl
Stuurgroep
Geen enkele organisatie functioneert optimaal zonder draagkracht vanuit een stevig gefundeerd beleid. Dat geldt ook voor Cube. Begin 2013 is door de stuurgroep het vierjarige beleidsplan 2013/2016 vastgesteld. Er vonden in 2015 vier stuurgroep overleggen plaats. Ter advisering en ondersteuning was senior beleidsadviseur Max van Alphen twee keer aanwezig bij de overleggen, die vooral in het teken stonden van het beleid en de toekomst van Cube voor 2017-2020. De waarde en alles waar Cube voor staat is vastgesteld én overgenomen door de bovenschoolse directies van NOVUM, OOG en Primair/Filios. Een mooie erkenning! Ook is het plan van aanpak voor de toekomst van Cube opgemaakt, en heeft de stuurgroep de (financiële ) verantwoording en het jaarverslag over 2014 en het werkplan voor 2015 vastgesteld. In september 2016 wordt het voorstel voorgelegd in de perspectiefnota. De continuïteit van de stuurgroep is de laatste jaren niet echt gewaarborgd: ook in 2015 hebben weer enkele wisselingen plaatsgevonden vanwege persoonlijke carrièrestappen. Zie bijlage 4 voor de samenstelling van de stuurgroep. 4.
Coördinator / Intermediair
Coördinator/intermediair Dian Langenhuijzen vormt vanaf het begin het gezicht en aanspreekpunt van Cube. Zij werkt 16 uur per week voor Cube. Administratief ondersteuner Gea van den Berg wordt wegens ziekte tijdelijk vervangen door Sjannie Waalen; zij neemt 3 tot 4 uur per week voor haar rekening. Het uitgangspunt is dat cultuureducatie het belangrijkste schoolvak is om als middel in te zetten bij álle vakken binnen het curriculum van de school. Creativiteitsontwikkeling moet gemeengoed zijn en de basis vormen voor het totaalpakket aan educatie. Cube inspireert en stimuleert het onderwijs daartoe en helpt het onderwijs met het formuleren van de hoe-vraag. Vanuit deze visie stimuleert Cube lokale aanbieders tot het aanbieden en ontwikkelen van een goed passend, gevarieerd en structureel aanbod voor het onderwijs. De coördinator draagt zorg voor de continuïteit, signaleert knelpunten en anticipeert daarop. Zij neemt initiatief om activiteiten te organiseren en coördineert alle communicatie, zowel intern als extern. Daarnaast houdt zij zowel de provinciale als landelijke ontwikkelingen bij en zorgt voor deskundigheidsbevordering bij ICC-ers, team en vrijwilligers. In 2014 is bij de coördinator de rol van intermediair gevoegd, met als bijkomende functie coaching en begeleiding op de scholen. Zij wordt ondersteund door een coach van Kunstbalie om Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK, zie bijlage 1) toe te kunnen passen. Ten behoeve van haar rol als coördinator/ intermediair woonde Dian Langenhuijzen ook in 2015 weer diverse cursussen en bijeenkomsten bij:
Provinciale en landelijke netwerk- en studiedagen: • • •
2 keer NICE- (oude Marktplaats) overleg 2 keer provinciaal CmK-intermediairoverleg Conferentie DCL in het provinciehuis, aansluitend interview voor een magazine, over co-creatie en het belang van lokale cultuuraanbieders
Deskundigheidsbevordering: • • • • • •
2 keer cursus Grondstof 5 keer ICC-cursus 4 keer ICC-netwerkbijeenkomsten Profileringsconferentie Pabo Veghel, georganiseerd door Pabo-studenten Workshop tekstschrijven: ‘Helder schrijven kun je leren’ Digitale scholing MOOC MEE! van Cubiss, over 21st century skills 5.
• • • • •
Bezoek Reggio Emilia-basisschool Marco Polo in Bergen op Zoom, vanuit Pabo Veghel Filosofielessen bij Fontys Den Bosch, ten behoeve van project WAT ANDERS?! Inspiratiegesprek met 4e jaars Pabo-studente Eline Snellen over onderzoek creativiteitsontwikkeling Inspiratiegesprek met Nesterlé over educatie voor scholen, in de persoon van Ria van Zeeland Oriënteren voor scholing voor persoonlijke ontwikkeling en verdieping, bijvoorbeeld Master Cultuur bij Fontys
Netwerkbijeenkomsten: • • • •
Op directieniveau koersgesprekken met Novum, Kunstbalie en ICC+ Afscheid Jacqueline Kerkhof van kasteel Heeswijk-Dinther Opening Project Zon (Planetenpad en fietsknooppuntenpad) bij sterrenwacht Halley Bijeenkomsten met Rabobank over de toekomst en financiële mogelijkheden binnen Bernheze
ICC+
Afstemming en samenwerking vormt steeds meer de logische basis in de relatie tussen afnemers, aanbieders en Cube. De coördinator wordt hierbij ondersteund door ICC+ Wendy van Boekel. Wendy is als leerkracht verbonden aan basisschool De Beekgraaf, vervult vooral bovenschoolse activiteiten binnen Novum en is vanuit die rol volledig op de hoogte van het reilen en zeilen binnen de scholen. Dat maakt het makkelijker om vraag en aanbod op elkaar af te stemmen, aansluitend op thema’s en projecten binnen het onderwijs. Daarnaast begeleidt Wendy Pabo-studenten; ook voor Cube een belangrijke doelgroep voor de toekomst. De ICC+ functie werd in 2013 en 2014 betaald vanuit de CombinatieFunctiegelden van de gemeente. Het ligt in de bedoeling dat deze functie vanaf juni 2015 gefinancieerd gaat worden vanuit de scholen. Met de functie van de ICC+ is de kwetsbaarheid van Cube verminderd en is de expertise vanuit het onderwijs gewaarborgd (Beleidsplan Cube 2013-2016, blz 9). In de groei van het cultureel onderwijs binnen de scholen zien we onze inspanningen beloond, en mogen we constateren dat onderwijskundige ondersteuning niet langer voor alle scholen noodzakelijk is. Het belang van de ICC+ voor Cube ligt nu nog voornamelijk in sparren en adviseren, en het lijntje leggen met directies en bovenschoolse directie. De ICC+ geeft mede invulling aan het Koersplan, met name op het deelgebied WO en cultuur, toegespitst op Novum. Tot juli 2016 vervult Wendy de ICC+ taak nog voor 4 uur per week; na augustus wordt dit teruggebracht naar 1,5 uur per week. De overige uren zijn beschikbaar gesteld aan de scholen van Primair en Oog. De gesprekken voor mogelijke invulling binnen deze koepels zijn nog gaande. 6.
ICC-ers
Zonder ICC-ers zou Cube niet zijn wat het is. De ICC-ers vormen het draagvlak en de tools voor Cube. Zij zijn de inspiratiebronnen, visiemakers, beleidsmakers, meedenkers en uitvoerders en zij vormen het aanspreekpunt voor teams, directies en externe partijen. Zij zijn onmisbaar in hun rol als tussenpersoon, en de coördinator van Cube heeft dan ook veelvuldig contact met deze ICC-ers. Intussen zijn er op vrijwel alle scholen extra ondersteuners bijgekomen. Met de extra onderwijskundige ondersteuning van de ICC+ vormen zij de schakel tussen Cube en school. De ICC-ers voeden de coördinator om het Bernhezer Dynamisch Cultuurmenu te kunnen vullen, waarbij het onderzoekende, creërende en reflectieve vermogen leidraad zijn, volgens de stappen van De CultuurLoper (bijlage 2). Voor namen van ICC-ers zie www.cubebernheze.nl onder kopje adressen. Bij alle scholen zijn de ICC-ers vermeld onder contactpersonen.
Scholing voor ICC-ers in 2015: Deskundigheidsbevordering: •
Maart: ‘Waar geef jij jouw draai aan’ met Artisjok en Olijfje. Over toegepaste creativiteitsontwikkeling door het stimuleren van het onderzoekende en creërende vermogen.
Reguliere netwerkbijeenkomsten binnen Bernheze: • • •
April: Bernhezer Dynamisch Cultuurmenu en reflecterend vermogen. Opening culturele schooljaar met project WAT ANDERS?! De waarde en betekenis van Cube bevraagd bij de ICC-ers: wat betekent Cube voor jou en wat is jouw rol daarin. September: de veranderende rol voor de icc-er. Pak jij je rol, ben je zichtbaar? Waar loop je tegenaan? ICC-ers hebben te maken met verschillende spanningsvelden rondom beleid, bestuur en overheid. In deze transitie-rol moeten zij dan ook steeds meer stevig in hun schoenen staan. November: evaluatie van het Bernhezer Dynamisch Cultuurmenu, met name voor de projecten Het Donker en WAT ANDERS?! In deze bijeenkomst ook voortgeborduurd op de rol van de ICC-er op organisatie én inhoud.
7.
ICC-cursus:
In 2015 hebben 22 nieuwe ICC-ers vanuit 3M hun certificaat behaald. Bernheze mag weer 7 nieuwe ICC-ers aan de lijst toevoegen: - Marjolein van Lier en Wim Lange (Emmaus) - Elfi Klick en Nellie Laurenssen (’t Palet) - Cindy Tiemissen (De Kiem) - Ina Gerritsen (De Bolderik) - Lonneke van der Burght (Op Weg) In totaal functioneren binnen Bernheze nu 20 gecertificeerde ICC-ers op 11 scholen.
Tweejaarlijkse regionale studiedagen:
Deze tweejaarlijkse studiedag vanuit 3M zal in mei 2016 weer plaatsvinden. Cube is samen met de collega’s van Schijndel en Veghel in november al begonnen met de opstart voor 2016. De dag zal in het teken staan van de culturele competenties en gedragsindicatoren volgens De CultuurLoper.
Leerkrachten
Er werden in 2015 verschillende bijeenkomsten georganiseerd voor leerkrachten, vooral voor informatie-overdracht met betrekking tot projecten. Tijdens deze bijeenkomsten werd altijd het belang onderstreept van kunst- en cultuuronderwijs, creativiteitsontwikkeling en de 21st century skills.
Scholing voor leerkrachten in 2015: Opening culturele schooljaar:
Studiebijeenkomst in Nesterlé, gericht op creativiteitsontwikkeling, met name op het reflecterend vermogen. Met uitleg door Cube over het project WAT ANDERS?!, een inleidende filosofie-les van Jos van de Mortel en een woordje plus openingshandeling door mevrouw Ockels. De bijeenkomst werd bezocht door zo’n 100 gasten, waarvan 80 leerkrachten.
8.
Literatuurproject Toveren met Taal:
Informatieve bijeenkomst bij Nesterlé voor leerkrachten van groep 6. Werd bezocht door 10 leerkrachten en 3 Pabostudenten.
Project carnaval:
Twee workshops voor basisschool De Beekgraaf en ‘t Maxend.
Studiedag Novum: De studiedag werd begeleid door Artisjok en Olijfje met een kleerhanger-activiteit, gericht op de 21st century skills.
Medewerkers voor 2-4 jarigen
In samenwerking met bibliotheek, peuterspeelzalen en kinderdagverblijven biedt Cube een kunst- en cultuurmenu aan voor de allerkleinsten: de twee- tot vierjarigen. Immers, peuters staan aan het begin van hun culturele loopbaan. Cube speelt hierin vooral de aanbodgerichte rol. Er werd volop gebruik gemaakt van de leskisten. In 2015 waren er verschillende scholingen voor deze doelgroep, al dan niet in samenwerking met 3M:
Scholing voor medewerkers 2-4 jarigen: De kracht van de handpop
Een cursus van drie avonden, georganiseerd vanuit 3M. Vanwege het grote succes is deze cursus in 2015 twee keer aangeboden. Er namen 38 personene deel, waarvan drie personen van ’t Maxend.
Reguliere netwerkbijeenkomst met de stuurgroep van Kleintje Cultuur Bernheze
Vanwege de vele VVE-verplichtingen nam Stichting Piccino het besluit om vanaf januari 2015 niet meer deel te nemen aan de netwerkbijeenkomst en de projecten binnen Kleintje Cultuur Bernheze (KCB). Gezien de grote gezamenlijke inspanning om KCB van de grond te krijgen en de mogelijkheid om VVE aan te vullen met educatieve projecten van KCB vindt Cube het jammer dat hiermee de peutercentra in Bernheze niet meer betrokken zijn bij KCB. We blijven wel samenwerken met de Kinderdagverblijven, en zij blijven ook de projecten van KCB afnemen. 9.
Aanbieders
Aanbieders krijgen via Cube de mogelijkheid om zich aan te sluiten bij de landelijke ontwikkelingen binnen Cultuureducatie met Kwaliteit. Er wordt scholing verzorgd om het aanbod nog beter aan te sluiten bij het onderwijs.
Scholing voor aanbieders in 2015: Cursus Grondstof:
3M ontwikkelde samen met Kunstbalie en IDKR8 de cursus Grondstof, een vervolg en verdieping op Partners in Cultuureducatie. Grondstof is een praktisch toepasbare doe- en ervaringscursus voor kunst- en cultuuraanbieders, gericht op de culturele competenties onderzoekend, creërend en reflecterend vermogen. Er waren 28 deelnemers (in twee groepen) voor deze cursus. In het voorjaar van 2016 zal de cursus worden herhaald. Vanuit Cube namen in totaal al 10 deelnemers deel aan Partners in Cultuureducatie en Grondstof.
Vrijwilligers
Vrijwilligers van culturele organisaties, instellingen en stichtingen krijgen via Cube de mogelijkheid zich bij te spijkeren om de ontwikkelingen van de scholen te volgen.
Scholing voor vrijwilligers in 2015: Tweejaarlijkse deskundigheidsbijeenkomst
Deze bijeenkomst, georganiseerd vanuit 3M, heeft in 2014 plaatsgevonden en zal in 2016 weer plaatsvinden. Er zijn hierover nog geen concreten afspraken gemaakt binnen 3M.
Erfgoed Brabant Training voor erfgoed-aanbieders. 10.
Cultuureducatie met Kwaliteit
De insteek is dat in de beleidsperiode 2013-2016 alle elf scholen binnen Bernheze zullen deelnemen aan Cultuureducatie met Kwaliteit (zie bijlage 1). Het middel dat daarbij wordt ingezet is De CultuurLoper (zie bijlage 2). CmK op de scholen is continu in beweging en in ontwikkeling; Cube vermeldt daarom op haar site in iedere nieuwsbrief de stand van zaken rondom CmK. In Bernheze nemen drie voorloperscholen deel aan de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK): De Bolderik, De Beekgraaf en De Toermalijn. ‘t Palet, Op Weg en ‘t Maxend zijn dit schooljaar ingestapt als volgschool, met een eigen CmK-traject. Eind 2015 was de stand van zaken rondom CmK alsvolgt:
Voorloperscholen • De Bolderik Bij de Bolderik heeft Kobranie het team begeleid en contactmomenten in de klas gehad. De evaluatie hierover en de meerjarenvisie werden besproken met de directie, de ICC-ers, de intermediair en de coach van Kunstbalie. Ina Gerritsen heeft de ICC-cursus afgerond; De Bolderik heeft nu twee ICC-ers. In september zijn de plannen rondom CmK door verschillende omstandigheden tijdelijk op een lager pitje gezet. In januari 2016 wordt CmK weer volledig opgepakt. • De Beekgraaf Wegens groot succes worden op De Beekgraaf de activiteiten rondom de beeldende lessen van Art&Sofie voortgezet in de middenbouw. En ook de bovenbouw gaat het ingeslagen pad volgen. • De Toermalijn Bij de Toermalijn hebben Artisjok en Olijfje het project ‘Kunstschatjes’ voor de groepen 1-2 afgerond en positief geëvalueerd. Het 3 weken durende project is gebaseerd op het erfgoedproject ‘Wat een schat’ van Erfgoed Brabant aangevuld met een lessenreeks en ateliers gericht op creativiteitsontwikkeling binnen de beeldende vorming. Kunstschatjes is afgerond en positief geëvalueerd. De school gaat nu met de intermediair van Cube onderzoeken hoe nu verder te gaan. CmK wordt voorlopig opeen lager pitje gezet vanwege een veranderde organisatie en veranderde plannen.
11.
Volgscholen • ‘t Palet
Bij ’t Palet zijn vier lessenreeksen muziek afgerond door Jacques Noyons Producties. De helft van het team volgde dit project; een combinatie van wereldoriëntatie Topondernemers en de methode Moet je doen, muziek. Nu is het de beurt aan de andere helft van het team. De investeringsaanvraag voor muziekonderwijs op volgschool ’t Palet is vanuit De CultuurLoper toegewezen. De leerlingen doen in schooljaar 2015/2016 weer mee in hun nieuwe groep, met andere thema’s, afgestemd op de methode. De school doet aan Dubbelleren: de leerkrachten en vakdocent leren van elkaar. De leerkrachten ontwierpen zelf vakoverstijgende lessen, waarin de vakdocent meekijkt. Van dit muziekonderwijs binnen ’t Palet is een inspirerend filmpje gemaakt: https://vimeo.com/133371924
• Op Weg
Volgschool Op Weg heeft voor 2015/2016 gekozen voor de discipline muziek, en heeft in het voorjaar van 2015 het mediaproject afgerond met Kijkwijzer (Frans van Lokven en Erik van Vliet). Vanaf januari 2016 gaat de school muziekonderwijs vakoverstijgend implementeren met Beat It. Het onderzoekend vermogen, maar ook dubbelleren voor leerkrachten en vakdocenten en beleven van muziek voor alle groepen staan hierbij centraal.
• ’t Maxend
Op volgschool ’t Maxend werden de eerste activiteiten doorgesproken met de ICC-ers en de directeur. De school wil procesgericht gaan werken binnen de beeldende vakken.
Laatbloeierscholen (nieuwe volgscholen) • Bs Emmaus
Wij zijn blij dat we opnieuw een school aan ons lijstje kunnen toevoegen: basisschool Emmaus zal in schooljaar 2015/2016 als volgschool het CmK-traject ingaan.
12.
3M
De samenwerkende marktplaatsen Maas en Meierij vormen gezamenlijk 3M. Omdat ze elkaar kunnen aanvullen of met elkaar kunnen meeliften, weten ze elkaar te vinden. 3M is er ook om het gedachtegoed van Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK) uit te wisselen. En er worden regelmatig gezamenlijke activiteiten georganiseerd, wanneer een bepaalde activiteit te tijdrovend is of een te klein publieksbereik heeft vanuit één marktplaats. De taken worden onderling evenredig verdeeld. Vanuit 3M wordt om de twee jaar een regionale ICC-studiedag georganiseerd, plus diverse cursussen en deskundigheidsbijeenkomsten voor ICC-ers, leerkrachten, leidsters van peuterspeelzalen en kinderdagverblijven en vrijwilligers. Vanwege het faillissement van MIK ontstond in 2015 een onzekere periode. Coördinator Dian Langenhuijzen nam in begin 2015 veel taken over vanuit 3M. Pas na de zomervakantie ontstond er weer meer ruimte door meer capaciteit op de marktplaatsen. Uiteindelijk hebben de drie marktplaatsen Curioso, Plein23 en Cultuureducatie Schijndel een nieuwe standplaats gekregen bij Phoenix Cultuur in Veghel. Plaza Cultura is nu gevestigd in Sint-Michielsgestel, en Cultuurbox in Boxtel. Marktplaats Oss heeft een interimdirecteur en Uden kreeg een nieuwe directeur. Daarmee is het voortbestaan van de marktplaatsen én de samenwerking binnen 3M weer gewaarborgd. Voor de samenstelling van 3M zie bijlage 3.
Bernhezer Dynamisch Cultuurmenu
De ICC-ers en coördinator/intermediair Dian Langenhuijzen hebben in 2013 gezamenlijk een menu van kunstdisciplines samengesteld, dat wordt verdeeld over de verschillende schoolgroepen. Het is de bedoeling dat deze disciplines jaarlijks terugkeren voor de betreffende groepen, zodat gedurende de gehele schoolloopbaan van een leerling alle disciplines aan bod zijn geweest.
13.
Overzicht Aanbod Bernhezer Dynamisch Cultuurmenu 2015/201 1. Kunst/Cultuur Vaste afname
2. Erfgoed/Cultuur
3. Keuzemenu Bernheze
groep 1/ 2 Theater
● Thézinda met sprookjestheaterkisten op school
groep 3 Dans
● De Stilte met ‘1-2tje’, een schooldansvoorstelling
groep 4 Beeldend
● Kunstselect met ‘In de Wolken’
groep 5 Muziek
● Philharmonie Zuid Nederland ‘Vol Verwachting’, Lievekamp
● Museumboerderij met ‘Jet en Jan’
● WAT ANDERS ?! Opening Cultureel Schooljaar ● HaFa Heeswijk-Dinther-Heesch en Vorsten bosch
Groep 6 Literatuur
● Het donker van Artisjok&Olijfje, in samenwerking met de bibliotheek
● Kasteel Heeswijk met ‘De Middeleeuwse Stad’
● WAT ANDERS ?! Opening Cultureel Schooljaar ● Molenproject ‘Zo gaat de molen’ Vorstenbosch en Heeswijk-Dinther ● Boomfeestdag: ‘Hup, de boom in!’
Groep 7 Foto/film/media
● Kunstselect met ‘Onderweg’, een roulerend project.
● Sterrenwacht Halley met ‘De geheimen van Halley’
● WAT ANDERS ?! Opening Cultureel Schooljaar ● Open Monumenten Klassendag ‘Kunst en Ambacht’
Groep 8 Foto/film/media
● Kunstselect met ‘Onderweg’, een roulerend project
● WAT ANDERS ?! Opening Cultureel Schooljaar ● Judith Sleddens Theater schoolvoorstelling ‘In de verte’ ● Heemkunde met ‘Tonnie en Kee in Keutelree’
● WAT ANDERS ?! Opening Cultureel Schooljaar ● MRK ‘Van Ganzenveer tot muis’ ● WAT ANDERS ?! ● Opening Cultureel Schooljaar
● WAT ANDERS ?! Opening Cultureel Schooljaar
14.
Uitgelicht uit het Bernhezer Dynamisch Cultuurmenu: • Opening culturele schooljaar met project WAT ANDERS?!
Het project WAT ANDERS?! ging na de zomervakantie in 2015 van start. De commissie van Kunstbalie gaf een volmondig ‘ja’ aan de investeringsaanvraag, met als onderbouwing het noemenswaardige belang van de hoge bewustzijnsfactor. De activiteit is opgenomen op de provinciale site van De CultuurLoper. Bijna alle scholen schreven zich met ALLE groepen in, in totaal zo’n 3000 leerlingen. Het project werd ondersteund met filosofielessen in de klas door een gastdocent, een uitgebreide lesbrief en een speciaal hiervoor ontwikkelde website: www.wubbokijk.nu. Het project ging over ‘anders zijn’ en ieders eigen bijdrage aan een betere wereld, geïnspireerd op het gedachtegoed van Wubbo Ockels. De leerlingen maakten hun eigen molecuul, en zetten zichzelf op de kaart op de site. Mevrouw Ockels opende het project tijdens een drukbezochte Kick-Off in c.c. Nesterlé. Het project wordt in het voorjaar van 2016 afgerond met het samenbrengen van alle moleculen tot één groot kunstobject bij Lips in Nistelrode, in samen werking met de Open Atelierroute. De coördinator/intermediar organiseerde het project, schreef de investeringsaanvraag+. stuurde de werkgroep aan, zag erop toe dat uitnodigingen, flyers, PR, social mediaberichten en lesbrieven werden gemaakt, regelde scholing voor de filosofiegastdocenten, zette de hele planning op, verzorgde de openingsbijeenkomst en coördineert in 2016 het plaatsen van de moleculen op locatie.
•
Nationale Boomfeestdag
Met het project Hup, de boom in! rondom De Nationale Boomfeestdag hebben we er ook in 2015 weer voor gekozen om geen bomen te planten, maar een boom in de klas als uitgangspunt te nemen. Dat sloot mooi aan bij die ene boom die in onze cultuur een belangrijke rol speelt: de kerstboom. In de voorbereidende les door Studio Vliegwerk werden de kinderen aan het denken gezet over het nut en de functie van bomen. Daarna vulden zij zelf de kerstboom met een eigen tableautje van gips. Met het project worden het creërende en reflecterende vermogen aangesproken. Dit jaar werd het project aangevuld met een werkboekje voor iedere leerling. Een waardevolle toevoeging!
15.
•
Carnaval, mijn idool
•
Open Monumentendag
•
Het Donker
•
Vol verwachting
Een project van Studio Vliegwerk voor de groepen 6 en 7 van basisscholen De Beekgraaf en ’t Maxend. De leerlingen maakten een karikatuur van hun idool, in de vorm van een masker. De activiteit bestond uit twee workshops, waarbij vooral het creatief en probleemoplossend denkvermogen werden aangesproken. In de eerste workshop maakten de leerlingen de basis voor het masker: hoe modelleer ik van repen oud-textiel, gedrenkt in een mengsel van houtlijm en water, een masker? Hoe versterk ik met het aanwezige materiaal zoals wol, veters en jute de kenmerken van het gezicht van mijn idool? In de tweede workshop werd het masker geschilderd. Dit vakoverstijgende project werd gefinancieerd vanuit CmK: een mooi initiatief!
De Open Monumentdag was in 2015 niet gekoppeld aan lopende projecten, omdat we graag de aanbieders zelf hun ambachten vorm wilden laten geven. Er vonden verrassende activiteiten plaats binnen het thema Kunst en Ambacht. De Heemkundekring organiseerde in de kerk van Nistelrode een workshop over glas in lood en er vond ook een workshop ‘Smeden’ plaats bij de Smederij in Heeswijk-Dinther. In samenwerking met Cube en de bibliotheken en op verzoek van de ICC-ers hebben we in het najaar van 2015 gezocht naar een literatuurproject. En dus werd rondom de Kinderboekenweek het literatuurproject ‘Het Donker’ uitgevoerd, ontwikkeld door Artisjok & Olijfje. Aan de hand van het prentenboek Het Donker filosofeerden de kinderen over het donker én gingen zij technisch aan de slag door zelf licht te maken. Een bijzonder en zeer geslaagd vakoverstijgend project, waarvan Nadja van Driel (Janusfilms) een prachtig filmpje maakte. Te zien op https://vimeo.com/147334019. Het project kon gerealiseerd worden dankzij de subsidie van Kunstbalie met het investeringsprogramma De provinciale Plus van De CultuurLoper.
Samen met jeugdtheatergezelschap Hetpaarddatvliegt nam Philharmonie Zuid-Nederland de groepen 6 uit Bernheze mee in hun gevarieerde muziekvoorstelling. Op 18 november luisterden ruim 300 leerlingen in De Lievekamp naar de muziek en lieten zich meeslepen in het verhaal! 16.
•
De Stilte
•
Toveren met taal
•
Tonnie en Kee in Keuterlee
•
Rabo Scholenprojecten
•
Kunstbalie
Voor het derde jaar op rij kon worden ingeschreven op de voorstelling 1-2tjes van dansgezelschap De Stilte. In bijna alle groepen 3 van Bernheze genoten de kinderen van de dansduetten, uitgevoerd op een kleine vloer waar de kinderen omheen zaten, om daarna zelf actief mee te doen in een dansworkshop.
Dit vertelproject van Adrie Gloudemans, bestaande uit drie workshops in de klas, werd in het voorjaar van 2015 weer massaal afgenomen voor de groepen 6.
De scholen dragen zelf de kosten voor dit succesvolle project, dat op veel scholen werd doorlopen. Het project wordt nu voor het derde jaar op rij op drie lokale heemkunden aangeboden. Tonnie en Kee in Keutelree was in 2014 aangedragen voor de Cultuureducatieprijs en heeft deze in 2015 in ontvangst mogen nemen! Ook het project WAAR?! was aangedragen door de scholen. Een opsteker voor Cube!
Er is per juli 2015 een einde gekomen aan de Rabo Scholenprojecten vanuit de Rabobank. Een aantal projecten is daarmee definitief beëindigd, bijvoorbeeld de workshops bij de Eijnderic, de theaterkisten van Thezinda en de BankBattle. De andere projecten (Kasteel Heeswijk, de Museumboerderij en Sterrenwacht Halley) worden wel nog vanuit Cube aangeboden, maar scholen dragen zelf de kosten.
Het kunstaanbod van Kunstbalie: Kunstselect wordt vanaf 2017 niet meer door Kunstbalie georganiseerd. In de loop van 2016 zal duidelijk worden hoe Kunstselect op een andere manier vorm gaat krijgen. Het huidige contract van Kunstselectt voor de beeldende tentoonstelling, groep 4 en het foto-film-mediaproject voor groep 7-8 loopt eind schooljaar 2016-2017 af.
17.
Overzicht activiteiten en aantal deelnemende leerlingen
In het kalenderjaar 2015 hebben in totaal 308 groepsactiviteiten plaatsgevonden die via het digitale boekingssysteem op de site van Cube zichtbaar zijn gemaakt. Een groepsactiviteit wil zeggen dat een groep een gastdocent heeft ontvangen, een instelling heeft bezocht of dat zij met een kunstproject in de klas aan de slag zijn geweest. Deze 308 activiteiten betreft zo’n 8620 leerlingenactiviteiten. In Bernheze hadden we in 2015 ongeveer 3000 schoolgaande leerlingen, dus dat betekent dat iedere leerling bijna aan 3 activiteiten heeft deelgenomen. Zie bijlage 5 voor alle aanbieders die bij de scholen betrokken zijn geweest in 2015 via Cube.
Sjors Creatief
Na Sjors Sportief werd in 2015 vanuit de gemeente ook Sjors Creatief geïntroduceerd bij alle leerlingen van de basisscholen binnen Bernheze. Cube staat achter dit initiatief en deed een oproep aan verenigingen en culturele aanbieders om hun activiteit te promoten in het Sjorsboekje dat alle leerlingen ontvingen. Ook verzorgde Cube het voorwoord in het boekje. Het initiatief werd een groot succes: zo’n 500 leerlingen schreven zich in voor een buitenschoolse activiteit.
Website, boekingssysteem, social media
Op de website www.cubebernheze.nl is gemakkelijk en overzichtelijk alle gewenste informatie op te zoeken. De website wordt up-to-date gehouden met nieuws, nieuwsbrieven en een recente agenda. Het boekingssysteem werkt erg goed: met het inlogsysteem kunnen ICC-ers hun culturele aanbodlijn inzichtelijk hebben én houden, gedurende de hele schoolloopbaan van iedere individuele leerling. De evaluaties binnen dit systeem zijn voor de coördinator erg effectief en waardevol: Cube wil dan ook graag haar dank uitspreken aan de leerkrachten voor het invullen ervan! De evaluaties zijn vanaf januari 2015 ook inzichtelijk gemaakt voor ICC-ers en aanbieders. De coördinator is voor Cube ook actief op social media als Twitter en Facebook.
Voortgezet Onderwijs
Vanuit de visie van het Beleidsplan Cube 2013-2016 willen we graag een logische vervolgstap maken van het primair onderwijs naar het voortgezet onderwijs. Het VO is vooral vraaggericht: de coördinator/intermediair stuurt ter inspiratie informatie door naar de betreffende scholen. Op Het Hooghuis werden in 2014/2015 wekelijks lessen gevuld met Explore-opdrachten binnen de discipline foto/film/media. 18.
Aandachtspunten
Cube blijft de uitdaging aangaan cultuureducatie zo breed mogelijk aan te bieden. Extra aandachtspunten daarbij: • Individuele aanbieders en instellingen structureel verbinden aan de scholen • Alle scholen binnen de beleidsperiode 2013-2016 laten participeren in CmK • De juiste aanbieders weten te vinden voor de invulling van CmK • De CultuurLoper als leidraad blijven inzetten om kunst en cultuur te integreren: hoe wordt dit vanuit de overheid gefaciliteerd en hoe gaan we dat uitvoeren • Scholing en deskundigheidsbevordering blijven aanbieden aan aanbieders • Continuïteit in contacten waarborgen met de directeuren binnen de koepels • Stuurgroep bezetting continueren • Het beleidsplan voor 2017-2018 wordt in 2016 gerealiseerd. Belangrijk is het financiële plaatje en hoe we de activiteiten en werkzaamheden binnen Cube sluitend kunnen maken, met een bezuinigingsopdracht Tot slot Rode draad in de aanpak van Cube is het integreren van het kunst- en cultuuraanbod in de lesstof van de diverse vakgebieden op de scholen. We blijven werken aan de ontwikkeling van een volwaardig Bernhezer Dynamisch Cultuurmenu binnen de gemeente Bernheze. Met De CultuurLoper als instrument sluiten we aan bij de landelijke ontwikkelingen rondom Cultuureducatie met Kwaliteit. In Bernheze heerst een goed cultureel klimaat, mede dankzij de inbreng vanuit de gemeente. Daardoor kunnen we veel van de grond krijgen. We hebben onze doelen van 7 jaar Beleidsplan weten te behalen en daar zijn we trots op. De Stuurgroep is tevreden over het functioneren van de marktplaats. De culturele gemeenschapszin vormt een solide basis voor Cube. Voor Cube geldt: eerst zaaien, dan oogsten, waarbij de jaren van zaaien achter ons liggen en we nu volop oogsten. Cube loopt graag voorop, zet de koers uit en stuurt bij waar nodig. Samen met de scholen, de aanbieders, gemeente, sponsoren, collega-marktplaatscoördinatoren en natuurlijk een heel grote groep vrijwilligers, slaagt Cube er ieder jaar weer in een fantastisch aanbod neer te zetten. De coördinator wil dan ook graag namens de Stuurgroep haar dank uitspreken aan alle betrokkenen. Gewoon omdat Cube en Cultuuronderwijs ertoe doet! Dian Langenhuijzen 19.
Bijlagen Bijlage 1: Cultuureducatie met Kwaliteit
De deelregeling Cultuureducatie met Kwaliteit komt voort uit het programma van het ministerie van OCW, met als doel cultuureducatie te borgen door middel van een landelijk samenhangende aanpak. De regeling van het Fonds voor Cultuurparticipatie beoogt de kwaliteit, in het bijzonder van het leergebied ‘kunstzinnige oriëntatie’ in het primair onderwijs, te bevorderen. Het doel van de regeling is ervoor te zorgen dat cultuureducatie van goede kwaliteit een vaste plek krijgt binnen het onderwijs, waarbij scholen de samenwerking met de culturele instellingen intensiveren. Kunstbalie heeft hiervoor De CultuurLoper ontwikkeld om de landelijke lijn te realiseren. In dit vierjarig traject kunnen scholen hun ambities uitspreken om hun kunst- en cultuurbeleidsplan naar een hoger plan te trekken. De eerste scholen vormen de voorloperscholen, de scholen in het tweede traject zijn de volgscholen en tot slot vormen de laatste scholen de laatbloeiers.
Bijlage 2: De CultuurLoper
Elke basisschool moet volgens de kerndoelen aandacht besteden aan kunstzinnige oriëntatie. Maar hoe doe je dat op een goede manier en hoe voorkom je dat cultuureducatieve activiteiten als los zand aan elkaar hangen? Kunstbalie introduceert hiervoor het instrument C-zicht cultuureducatie kunst en erfgoed, onderdeel van De CultuurLoper. Deze digitale publicatie toont in tekst en beeld aan hoe scholen en aanbieders gezamenlijk richting kunnen geven aan cultuureducatie binnen het onderzoekend, reflecterend en creërend vermogen. De CultuurLoper gaat uit van de vraag welke Culturele Competenties de school de leerlingen wil meegeven:
Onderzoekend vermogen
De leerling/leerkracht kan de eigen mogelijkheden op het gebied van cultuur verkennen, waarnemen, onderzoeken en uitbreiden, zowel in het maken (actief) als het meemaken (receptief).
Creërend vermogen
De leerling/leerkracht geeft vorm aan eigen ideeën, gevoelens en ervaringen. Het proces van onderzoek en reflectie vormt daarvoor de basis. Presentatie en media kan ook tot het creërende vermogen gerekend worden.
20.
Reflecterend vermogen
De leerling/leerkracht kan zijn kennis en ervaringen op het gebied van cultuur (kunst en erfgoed) gebruiken om inzichten te verwerven over zichzelf en de wereld.
Drie domeinen
De CultuurLoper biedt als handvat drie domeinen: Domein 1: In huis - Wat de school met het eigen team in huis heeft aan cultuureducatie. Domein 2: Met de culturele omgeving - Wat de culturele omgeving van de school de leerlingen te bieden heeft. Domein 3: Uit de grote wereld - Wat de grote wereld van kunst en cultuur de leerlingen te bieden heeft. Elk domein heeft een specifieke meerwaarde voor de culturele ontwikkeling van de leerling. Een breed en evenwichtig cultuureducatief programma bevat activiteiten in alle drie de domeinen. Hoeveel de school aanbiedt in elk domein, en van welke kunstdiscipline, hangt af van de visie en mogelijkheden van de school en. leeftijd van de leerlingen. De vraag vanuit de scholen verandert: er wordt steeds meer uitgegaan van de creativiteit van het kind, in plaats van de nadruk te leggen op het resultaat. Door de eigen creativiteit te stimuleren, ervaart het kind het creatieve proces in zichzelf en boort zijn eigen creatieve bronnen makkelijker aan. Daarbij staat een van de drie vermogens (zie boven) vaak centraal. Ook kijken scholen steeds vaker naar hoe het culturele aanbod beter kan aansluiten op hun eigen thema’s of lesprojecten. Scholen werken met De Cultuur Loper aan een activiteitenprogramma, dat in opbouw, samenhang en samenstelling past bij de visie en situatie van de school. Zij doen dit aan de hand van een traject bestaande uit acht stappen. Dit traject wordt als een online instrument aangeboden. Na het doorlopen van de stappen heeft de school scherp wat zij hun leerlingen willen meegeven op het gebied van cultuureducatie en op welke wijze zij dat gaan realiseren in hun activiteitenprogramma. Elke individuele school, en de daarbij betrokken culturele partners, worden bij dit traject ondersteund door de lokale intermediairs. De coaches van Kunstbalie en Erfgoed Brabant begeleiden de betrokken partijen vanuit hun provinciale rol.
21.
Bijlage 3: 3M Samenstelling 3M
Eduforum/ Oss: Janneke van Summeren, vervolgd door Muzelinck Laura Wijnbelt, interim directeur Stichting C Uden: Janneke van Summeren en Marijke de Korte Plein23 Veghel: Dorian Verkuijlen en Susanne Dumoulin CE Schijndel: Schijndel: Marlou Vrijssen Plaza Cultura Sint Michielsgestel en Vught: Kristel van Lieshout en Jolijn Rietbergen Curioso Sint Oedenrode: Fieke Barten Cultuurbox Boxtel en Haaren: Gerry Roche Cube Bernheze: Dian Langenhuijzen
Bijlage 4: Leden van de stuurgroep
Er hebben in 2015 enkele wisselingen plaatsgevonden binnen de Stuurgroep: - Mevrouw W. van de Werfhorst (afgevaardigde Basis Bibliotheek Maasland) is met pensioen gegaan, zij is opgevolgd door Gio van Creij (directeur NOBB). - De heer A. van der Heijden (afgevaardigde primair onderwijs Bernheze) is van baan gewisseld naar Geffen, en is opgevolgd door Joris Dekker (directeur bs Emmaus Heesch). - De heer L. Hulten (afgevaardigde De Muzelinck) is vervangen door Laura Wijnbelt (interim directeur De Muzelinck). - De heer F. van Lokven (afgevaardigde dertien hectare) is gestopt per december 2015, vanwege de beëindiging van dertien hectare. - Mevrouw R. Bongers (afgevaardigde primair onderwijs Bernheze) is gestopt per december 2015, vanwege het aanvaarden van een baan in St. Oedenrode. - De heer P. van Boekel, voorzitter (wethouder kunst en cultuur gemeente Bernheze). Draagt zijn taken vanaf januari 2016 over op wethouder de heer J. Glastra van Loon Overige leden van de stuurgroep: - Mevrouw K. van den Akker (beleidsmedewerker kunst en cultuur gemeente Bernheze). - Mevrouw D. Langenhuijzen (coördinator en intermediair Cube). 22.
Bijlage 5: Overzicht aanbieders en projecten 2015 (Tweede helft 2014-2015 en eerste helft 2015-2016) -
Raboscholenprojecten:
- - - - - - - - - - - - - -
•Theaterkisten Thézinda: o Assepoester o Repelsteeltje o Sneeuwwitje o Zwaan kleef aan • Stichting De Eijnderic –Sluimerland van Kunstbalie workshop door Alex van der Heijden • Museumboerderij – Jet en Jan in 2010 • Kasteel Heeswijk – De Middeleeuwse stad • Sterrenwacht Halley – De grote geheimen van Halley • Rabobank - Bankbattle Kunstlocatie Würth – Oog in Oog – Mijn eeuw - Mijn stad en Wit Licht & Beweging BBM – Kleintje Cultuur Bernheze met Kiek, Klink Klank, Wat een schat!, Stapelsteen en Titatab Molens Bernheze – Zo gaat de molen! Heemkunde Nistelrode, Heeswijk-Dinther, Heesch – Tonnie en Kee in Nestelré Museum voor Religieuze Kunst - Van Ganzenveer tot Muis Philharmonie Zuid Nederland – Vol Verwachting Kunstselect – Net Nu! Kunstselect - Sluimerland Koninklijke Fanfare St. Willibrord en Harmonie St. Servaes – Windkracht 6 Fanfare Lambertus – Circuit Fanfare Aurora – Ademm De Stilte – Duetjes 1-2tje Jannemeis Snels en Sarah Linde – Hup, de boom in! Mariëlle Lapiaire, Jannemeis Snels, Jos van de Mortel, studenten Pedagogiek, mw. Ockels - project WAT ANDERS?! 23.
- - - - - - - - - - -
Artisjok & Olijfje i.s.m. de bibliotheek - Het Donker Jannemeis Snels - Carnaval vieren met mijn idool MIK - Swingende Carnavalskraker, binnen CmK Lis&Imke – THUIS BEST Lambertuskerk – Glas in Lood i.h.k.v. Open Monumenten Klassendag Smederij Smit – Smeden i.h.k.v. Open Monumenten Klassendag Dertien hectare – Ctrl-Alt-Del Kijkwijzer – Media binnen de 21e eeuwse vaardigheden binnen CmK Jacques Noyons –Muziekproject binnen CmK Artisjok & Olijfje – Kunstschatjes, binnen CmK Kobranie – Muziekproject , binnen DmK
24.
