Conjunctuurnotitie 3e kwartaal 2013
laatste ontwikkelingen: conjunctuur verbetert verder De verbetering van de conjunctuur zet door: eind oktober is het conjunctuurbeeld weer iets beter dan eind september. Het consumentenvertrouwen groeit gestaag. Consumenten waren in november weer stukken minder somber dan in oktober. En ook het producentenvertrouwen verbeterde aanzienlijk. De voor seizoeninvloeden gecorrigeerde werkloosheid daalde in oktober met 11.000, maar dat is zeker nog geen teken van een sterk verbeterde arbeidsmarkt. Het aantal WW-uitkeringen nam nog wel verder toe met 8.000 (+1,9%). En er werden 2% minder nieuwe vacatures bij het UWV ingediend dan in september. De regio volgt in oktober het landelijk beeld: nog steeds groei van de WW (+1,8%) en 2% minder nieuwe vacatures dan in september.
2% 1% 0% -1% -2% -3% 2010- 2010- 2010- 2010- 2011- 2011- 2011- 2011- 2012- 2012- 2012- 2012- 2013- 2013- 20131 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3
t.o.v zelfde kwartaal jaar eerder
en WW-uitkeringen,
700 600 500 400 300
'1 3
3
se p' 13
ju ni
m rt '1
de c' 12
'1 2
werkloze beroespbevolking
se p' 12
'1 2
'1 1
'1 1
ju ni
m rt
de c
'1 1
se p
'1 1
200 de c
Zowel consumentenvertrouwen als producentenvertrouwen namen toe. Het aantal faillissementen nam af.
t.o.v. vorig kwartaal
Werkloze beroepsbevolking (seizoengecorrigeerd) Nederland (x 1.000)
'1 0
De werkloze beroepsbevolking liep in het 3e kwartaal verder op, maar de groei met 10.000 personen (+1,5%) viel mee vergeleken met de eerste helft van het jaar. Er is sprake van een afvlakking. Deels komt dit door het ontmoedigingseffect: vanwege de kleine kans op een baan trekken mensen zich terug als actief zoekende. De WW groeide in het 3e kwartaal met 5%.
3%
ju ni
Een dergelijke geringe economische groei is op zichzelf te klein om de werkgelegenheid weer te laten toenemen. Bovendien ijlt de arbeidsmarkt altijd na. Het aantal banen van werknemers nam in het 3e kwartaal dan ook verder af: met 0,6%. Het is het negende achtereenvolgende kwartaal dat het aantal banen daalt. Er zijn nu in Nederland 160.000 (-2%) banen minder dan een jaar geleden en zelfs 200.000 (-2,5%) minder dan begin 2012. Op de schaal van de Drechtsteden zou dit een verlies van zo’n 2.500 banen betekenen sinds begin 2012. In de uitzendbranche zien we in het 3e kwartaal een voorzichtig herstel van het aantal gewerkte uren.
Economische groei (bbp) Nederland (gecorrigeerd voor seizoeninvloeden en werkdageffecten)
m rt
3e kwartaal: licht herstel De Nederlandse economie lijkt zich iets te herstellen. Na een nulgroei in het 2e kwartaal volgde een zeer bescheiden groei van 0,1% in het 3e kwartaal van 2013. Ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar eerder kromp de economie (voor werkdagen gecorrigeerd) met 0,8%. In het 2e kwartaal was dat nog 1,7%.
WW-uitkeringen
vooruitzichten 2014 De vooruitzichten voor 2014 zijn nog verre van florissant en in de loop van dit jaar al een aantal maal naar beneden bijgesteld. Op zijn best is in 2014 sprake van licht herstel van de Nederlandse economie, waarbij de werkgelegenheid echter niet groeit en de werkloosheid nog verder toeneemt. Voor de regio is gunstig dat industrie (vooral metaal), groothandel en transport door een aantrekkende export weer groeien. Voor de zorg wordt een unieke krimp verwacht. Per saldo 10% van de ondernemers in KvK district Rotterdam verwacht in 2014 krimp van de personeelssterkte. Voor ondernemers in de industrie is dat per saldo 7%.
Situatie in de regio algemeen beeld regio Ook in het 3e kwartaal werden in de Drechtsteden weer veel minder vacatures ingediend dan in hetzelfde kwartaal een jaar geleden. Die daling bleef ook fors groter dan landelijk gemiddeld en in Rijnmond en West-Brabant. De WW (+8%) en de Nww (+14%) namen beide verder toe, de WW sterker dan landelijk gemiddeld (+5%). Gelet op deze ontwikkelingen is het een mooi resultaat dat de Wwb net als landelijk en de benchmark nagenoeg gelijk bleef. De Wwb<27 daalde zelfs met 12,5% tegen 10% daling landelijk gemiddeld. Ondanks de daling worden er per kwartaal nog steeds heel wat vacatures nieuw ingediend. In de grote regio Drechtsteden (incl Gorinchem)/Rijnmond/West-Brabant waren dat er in het 3e kwartaal 11.300. Eind september stonden er ruim 5.000 vacatures open. Er is nog steeds veel vraag naar personeel in de lagere en middelbare technische & industrie beroepen. Maar ook naar bijvoorbeeld commercieel employees, interieurverzorgers en chauffeurs.
Meer specifiek zijn de belangrijkste bevindingen voor het 3e kwartaal: • De Wwb bleef met een toename van 1% nagenoeg stabiel. De Wwb<27 jaar nam flink af (-12,5%). De regio volgde daarmee het landelijk gemiddelde en (voor het totaal) de benchmark. De instroom nam na een daling in het 2e kwartaal weer licht toe. • De WW groeide in het 3e kwartaal met 8%, meer dan landelijk gemiddeld (+5%). Eind september zijn er 5.984 WW-uitkeringen aan inwoners van de Drechtsteden. De WW<27 nam met 4,3% toe, de WW 50-plus 8%. De toename van de instroom op jaarbasis was lang hoger dan landelijk gemiddeld, maar ligt nu gelijk. Vooral de instroom van 50-plussers nam op jaarbasis minder toe. • De Nww (+14%) en de Nww<27 (+25%) groeiden net zo hard als landelijk gemiddeld. De groei is de laatste kwartalen – net als landelijk - vooral hoog onder hoger opgeleiden. • In het 3e kwartaal werden 3% minder vacatures nieuw ingediend dan in het 2e kwartaal en 51% minder dan in het 3e kwartaal van 2013. Dat laatste is een veel grotere daling dan landelijk gemiddeld (-15%) en in Rijnmond (-22%) en West-Brabant (2%). In Gorinchem (-60%) is de ontwikkeling vergelijkbaar met hier in de regio. • Eind 3e kwartaal stonden 15% minder vacatures open dan eind 2e kwartaal. Dat is een kleinere daling dan landelijk gemiddeld (-22%). Op jaarbasis (-47%) is de daling echter groter dan landelijk gemiddeld (-33%). • Het 3e kwartaal telde 550 startende bedrijven, 48% meer dan het 3e kwartaal van 2012. Tabel 1 Kerncijfers regionale arbeidsmarkt Wwb
regio absoluut aantal eind/in Q3 ontwikkeling kwartaal op kwartaal (%) . Q4-Q1 . Q1-Q2 . Q2-Q3 ontwikkelingen op jaarbasis (%) . Q1-Q1 . Q2-Q2 . Q3-Q3 Nederland ontwikkeling kwartaal op kwartaal (%) . Q4-Q1 . Q1-Q2 . Q2-Q3 ontwikkelingen op jaarbasis (%) . Q1-Q1 . Q2-Q2 . Q3-Q3
WW
Nww
< 65
< 27
< 65
< 27
< 65
< 27
vacatures ingediend
5.276
303
5.984
508
8.855
1.233
1.149
6 2 1
11 5 -13
15 1 8
34 -4 4
16 -1 14
26 -9 25
-40 -7 -3
6 9 12
-20 5 13
37 36 36
67 53 40
51 57 59
86 111 91
-35 -53 -51
4 2 0
10 5 -10
12 1 5
21 -13 4
11 1 14
17 -7 22
1 5 -13
7 9 8
8 14 8
29 31 32
50 50 42
32 37 50
49 53 60
-16 -17 -15
Regionaal product (voorlopige cijfers CBS) Volgens voorlopige cijfers van het CBS kromp het regionaal product (bruto binnenlands product) van de Drechtsteden in 2012 met 1,5%. De regio ‘presteerde’ daarmee (iets) slechter dan Albasserwaard-Vijfheerenlanden (-1,3%) en dan Nederland gemiddeld (-1,0%) en beduidend slechter dan Groot Rijnmond (-0,4%). In 2011 ontwikkelde de regionale economie zich nog wat beter dan landelijk gemiddeld en dan die van Rijnmond. Ook toen deed Alblasserwaard-Vijfheerlanden het beter. In 2010 liepen we met een daling van 1,6% flink uit de pas.
Economische groei (bbp) Nederland en regio’s, 2010-2012 3 2 1 0 -1 -2 -3 2010 Drechtsteden
2011 Al'waard/Vijfhlnd
2012 Groot Rijnmond
Nederland
1
Werkloosheid Wwb/(WIJ) Wwb/WIJ Drechtsteden, benchmark1 en Nederland, per eind van de maand, indices 31.12.2010=100
benchmark SDD
•
Figuur 2
3 se p'1
'1 3
ju ni '1 3
m rt
2
de c' 12
se pt '1
2 '1
<27 jaar
800
800 793
782
600
638
621
665
655
533
621
600
657
572
535
400
400
200
200
227
184
148
120
0
94
102
12 - I
12 - I I
109
114
12 - I I I
12 - I V
142
114
118
13 - I I
13 - I I I
0 11- I
•
Nederland
Wwb/WIJ instroom Drechtsteden, per kwartaal, absolute aantallen totaal
•
rt
Drechtsteden
Het bijstandsvolume steeg in het 1e kwartaal van 2013 in de regio iets sterker (+6%) dan in Nederland (+4%) en de benchmark (+3%). In het tweede kwartaal zien we nog een lichte stijging (+2%). Hetzelfde beeld zien we landelijk (+2%) en bij de benchmark (+3%). In het derde kwartaal bleef de Wwb nagenoeg stabiel in de regio (+1%), landelijk (-0,1%) en bij de benchmark (0%). De Wwb <27 nam in het 1e kwartaal van 2013 sterk toe (+11%). Een lichtere stijging zien we in het tweede kwartaal (+5%). In het derde kwartaal zien we een kentering: een daling van 12,5%. De regio wijkt hiermee weinig af van de landelijke ontwikkeling. In het 3e kwartaal is de daling wat sterker dan landelijk gemiddeld (-10%).
•
•
ju ni '1 2
'1 1
'1 rt m
de c
'1 0
se p'1
m
de c'1
Nederland
ju ni' 13
2
2 se pt '1
2 '1
ju ni '1
'1
m rt
de c
se p
'1
'1 1
ju ni
m rt
de c
Drechtsteden
'1 1
40 de c
80
se p
60
3
90
rt '1 3
80
2
100
1
100
'1 1
110
1
120
'1 0
120
1
<27 jaar
ju ni '1 1
totaal
m
Figuur 1
11- I I
11- I I I
11- I V
12 - I
12 - I I
12 - I I I
12 - I V
13 - I
13 - I I
13 - I I I
11- I
11- I I
11- I I I
11- I V
13 - I
Het aantal nieuwe instromers nam vanaf het 2e kwartaal 2012 tot en met het 1e kwartaal 2013 telkens toe. In het 2e kwartaal van 2013 zagen we een daling (-22%), maar in het 3e kwartaal nam het aantal instromers weer licht toe (+6%). Er zijn nog altijd 15% meer instromers (657) dan een jaar geleden (572). In het 2e kwartaal van 2013 stroomden 109 personen de bijstand in vanwege einde WW-rechten. Dat is een lichte daling ten opzichte van het 1e kwartaal. In het 3e kwartaal is dit met 103 personen weer licht gedaald. Ondanks de ingang van de scholingsverplichting steeg het aantal instromers <27 licht in 2012, en sterk in het 1e kwartaal van 2013 (+25%). In het 2e kwartaal daalde het aantal instromers echter fors (-20%), in het 3e kwartaal bleef de instroom van jongeren nagenoeg gelijk.
WW WW Drechtsteden (Werkplein Dordrecht) en Nederland, per eind van de maand, indices 31.12.2010=100
De SDD doet mee aan een benchmark met 14 grote gemeenten
<27 jaar
50+
3 se p'1
ju ni '1 3
'1 3 m rt
de c' 12
2
12
se pt '1
ju n i'
2 rt
'1
'1 1 de c
1 '1 se p
'1 rt m
de c
se p'1
ju n
2 '1 de c
'1 se pt
i'1 ju n
m
rt
'1
'1 1 de c
se p
ju n
i'
1 m
rt
'1
'1 0 de c
m
Nederland
ju ni '1 1
60 '1 0
60 3
100
i'1 3
100
rt '1 3
140
2
140
2
180
2
180
'1 1
220
11
220
Drechtsteden
1
<27 jaar en 50+
1
totaal
m
Figuur 3
Het aantal WW-uitkeringen nam sterk toe in het 1e kwartaal van 2013 (+16%). Ook landelijk zagen we toen een sterke stijging (+12%). In het tweede kwartaal was nog een lichte groei te zien (+1,5%; +0,5% landelijk), maar in het 3e kwartaal nam het aantal WW-uitkeringen weer sterker toe (+8%). Dezelfde ontwikkeling zien we landelijk (+5%). Eind september staat de teller in de regio op 5.984 WW-uitkeringen. Na een top in april 2013 is de WW <27 t/m juli gaan dalen. Vanaf augustus neemt het aantal WW’ers <27 weer toe. In het 3e kwartaal groeide het aantal WW’ers <27 met 4,3% tot een totaal van 515 personen per eind september. Dat zijn er 40% meer dan een jaar geleden. Het aantal 50-plussers met een WW-uitkering groeide elk kwartaal door, met een stijging van 8% in het 3e kwartaal. Per eind september zijn er 2.329 WW-uitkeringen aan 50-plussers, 37% meer dan een jaar geleden.
•
•
•
Figuur 4
Instroom WW Drechtsteden (Werkplein Dordrecht) en Nederland, per kwartaal, % +/- t.o.v. zelfde kwartaal jaar eerder totaal
Werkplein Dordrecht naar leeftijd
50
50
40
40
30
30
20
20
10
10 0
0 2012-I
2012-II
2012-III
2012-IV
2013-I
Drechtsteden
•
• •
2013-II
2012-I
2013-III
Nederland
2012- II
2012-III
2012-IV
<27 jaar
2013-I
2013-II
27-49 jaar
2013- III
50+
Van het 2e kwartaal van 2012 tot en met het 1e kwartaal 2013 ligt de toename van de WW-instroom in de regio boven het landelijk gemiddelde. In het 2e kwartaal van 2013 is de groei van de instroom in de regio fors gedaald, landelijk juist gestegen. De groei is in het 3e kwartaal weer iets minder sterk, net als landelijk. Er stroomden in de regio 2.282 personen de WW in; dat is 16% meer dan in het 2e kwartaal, en 24% meer dan een jaar geleden. Dit laatste is nu gelijk aan het landelijk gemiddelde. In het derde kwartaal nam de groei van de instroom van ouderen sterk af ten opzichte van een jaar daarvoor, terwijl die van de jongeren en de middengroep stabiel bleef. We zien in het 3e kwartaal in absolute aantallen veel instroom vanuit de zakelijke diensten (802), handel (382), industrie (315) en zorg/welzijn (313). In vergelijking met het vorige kwartaal is er vooral meer instroom vanuit onderwijs (413) en horeca (144). Ten opzichte van vorig jaar is de instroom met name toegenomen vanuit horeca, vervoer en industrie.
Nww •
•
•
•
De Nww groeide in het 1e kwartaal van 2013 in de regio harder (+16%) dan landelijk (+11%). In het tweede kwartaal bleef de Nww net als landelijk nagenoeg stabiel, maar in het derde kwartaal is weer een forse stijging te zien (+14%) die even groot is als landelijk. Per begin oktober zijn er 8.855 Nww’ers in de regio Drechtsteden. In het 1e kwartaal 2013 groeiden de Nww <27 én de Nww 45+ in de regio beiden sterker dan landelijk. De Nww 45+ groeit in het 2e kwartaal nog licht door (+3%), en dit zet zich sterker voort in het 3e kwartaal (+10%). Dezelfde tendens zien we landelijk (+3% en +12%). De Nww <27 daalde juist in het tweede kwartaal (-9%), maar er kwam een ommekeer in het 3e kwartaal: een forse stijging van 25%. De regio en landelijk ontlopen elkaar ook hier weinig (7% en +22%). Een aanzienlijk deel van alle Nww-ingeschrevenen is laag opgeleid. De regio wijkt daarin niet af van Nederland gemiddeld. Wel staan er hier meer middelbaar opgeleiden ingeschreven. Dat is een afspiegeling van onze beroepsbevolking. Voor oudere werkzoekenden kan dit wel een onderschatting zijn van het opleidingsniveau, omdat het gaat om met een diploma afgeronde opleiding. ‘Training on the job’ telt dus niet mee. Ook onder Nww-ers < 27 jaar bevindt zich echter een groot aantal jongeren zonder startkwalificatie. In de regio heeft 15% van de jongere Nwwers niet meer dan basisonderwijs en nog eens een kwart alleen vmbo of mbo1. Het aantal hoger opgeleide Nww-ers is in het 3e kwartaal van 2013 - net als landelijk – harder gegroeid dan het aantal middelbaar en lager opgeleide Nww-ers ten opzichte van het 2e kwartaal en vorig jaar. Dit zien we bij het totaal aantal Nww’ers, maar vooral bij de Nww’ers <27.
Figuur 5
Nww Drechtsteden (Werkplein Dordrecht) en Nederland, per eind van de maand, indices 31.12.2010=100 totaal
<27 jaar en 45+
180
180 160
160
140
140
120
120
100
100
80
80
60
60
40
dec '10
mrt '11
juni '11
sep '11
dec '11
Drechtsteden
mrt '12
juni'12
sept'12
dec'12
mrt'13
juni'13
Nederland
sep'13
40
dec '10
mrt '11
juni '11
Drst <27
sep '11
dec '11
mrt '12
Ned <27
juni'12
sept'12
dec'12
Drst 45+
mrt'13
juni'13
sep'13
Ned 45+
Figuur 6 Nww Drechtsteden (Werkplein Dordrecht) en Nederland naar opleidingsniveau, eind september 2013 totaal
Drst
21%
Ned
23%
0%
19%
14%
19%
20%
basis
2
< 27 jaar
30%
13%
40%
vmbo/mbo 1
16%
27%
60%
havo/vwo/mbo 2
Drst
18%
80%
mbo 3/4/alg
15%
Ned
100%
hbo/vwo
25%
17%
25%
0%
20%
basis
18%
18%
40%
vmbo/ mbo 1
30%
12%
27%
13%
60%
havo/ vwo/mbo 2
80%
mbo 3/4/alg
100%
hbo/wo
Vacatures Totaal nieuw ingediend en openstaand (UWV-Werk.nl) Figuur 7a Vacatures UWV-Werk.nl, nieuw ingediend en openstaand, per (eind van de) maand, Drechtsteden en Nederland nieuw ingediend
openstaand
1200
2400
900
1800
600
1200
300
600
0 j uni '11
sep '11
dec '11
mr t '12
j uni '12
sept '12
Drechtsteden
dec '12
mr t '13
j uni '13
sep'13
0 juni '11
sep '11
dec '11
mrt '12
juni'12
sept'12
Drechtsteden
Nederland (x100)
dec'12
mrt'13
juni'13
sep'13
Nederland (x100)
Figuur 7b Vacatures UWV-Werk.nl, nieuw ingediend en openstaand, per (eind van de) maand, regio’s Drst/Gorkum, Rijnmond en West-Brabant nieuw ingediend
4000
8000
3000
6000
2000
4000
1000
2000
0
0
Drst /Gorkum
•
•
•
openstaand
Rijnmond
West-Brabant
Drst /Gorkum
Rijnmond
West-Brabant
Het aantal nieuw ingediende vacatures in de regio is vanaf het 4e kwartaal van 2012 gaan dalen. In het eerste kwartaal van 2013 zien we een forse daling (-40%) ten opzichte van het kwartaal ervoor. Deze daling zet zich minder sterk voort: -7% in het 2e kwartaal en -3% in het 3e kwartaal (ten opzichte van de kwartalen ervoor). Landelijk zien we in het 2e kwartaal een opleving (+5%), maar in het 3e kwartaal neemt het aantal er sterker af (-13%) dan in de regio. Het aantal in het 3e kwartaal nieuw ingediende vacatures ligt meer dan de helft (-51%) onder het niveau van een jaar eerder. Landelijk is dit ‘maar’ -15%. Ook in Rijnmond (-22%) en West Brabant (-2%) ontwikkelde het aantal ingediende vacatures zich gunstiger dan in de regio Drechtsteden. In Gorinchem is de ontwikkeling vergelijkbaar met hier in de regio (-60%). Wat betreft de ontwikkeling van het aantal openstaande vacatures is een daling zichtbaar van 15% ten opzichte van het vorige kwartaal. Deze daling is kleiner dan landelijk (-22%). In vergelijking met een jaar eerder zijn ligt het aantal openstaande vacatures in de regio inmiddels 47% lager. Vergelijkbare dalingen zien we voor Rijnmond (-43%) en Gorinchem (-53%). Landelijk is de daling iets minder sterk (-33%), net als in de regio West-Brabant (-31%).
Figuur 8
Vacatures UWV-Werk.nl, nieuw ingediend en openstaand, kwartaal t.o.v. kwartaal een jaar eerder nieuw ingediend
openstaand
Drechtsteden
Drechtsteden
Go rinchem
Gorinchem
Rijnmo nd
Rijnmond
West-B rabant
West-Brabant
Nederland
Nederland - 60%
2012 Q3-2011 Q3
-40%
- 20%
2012 Q4-2011 Q4
0%
2013 Q1-2012 Q1
20%
40%
2013 Q2- 2012 Q2
60%
-60%
-50%
2012 Q3-2011 Q3
2013 Q3-2012 Q3
-40%
-30%
2012 Q4-2011 Q4
-20%
2013 Q1-2012 Q1
-10%
0%
2013 Q2-2012 Q2
2013 Q3-2012 Q3
Nederland (CBS-vacature-enquête) Figuur 9 Openstaande vacatures landelijk, seizoengecorrigeerd (bron vacature-enquête CBS) totaal (x 1.000)
kwartaal t.o.v zelfde kwartaal jaar eerder
160
indust rie/ bouw t ransport
140
handel/ horeca/ persdie* zakelijke dienst en
120
overheid/ onder wijs zorg
100
t ot aal
80
-40% 09-I 09II
09III
09IV
10-I 10II
10III
10IV
11-I 11II
11III
11IV
12-I 12II
12III
12IV
13-I 13II
-30%
- 20%
- 10%
0%
10%
20%
13III
2012 Q3-2011 Q3
2012 Q4-2011 Q4
2013 Q1-2012 Q1
2013 Q2- 2012 Q2
2013 Q3-2012 Q3
* persdie:persoonlijke dienstverlening
•
•
•
Vacatures ingediend op Werk.nl van het UWV betreffen niet de gehele vacaturemarkt. Veel vacatures, met name voor hoger opgeleiden, worden niet bij het UWV ingediend. Eind 3e kwartaal 2013 stonden bij UWV-Werk.nl 38.000 vacatures open, het CBS komt via zijn vacature-enquête op 94.400 openstaande vacatures. Vanaf het 3e kwartaal van 2011 daalde het aantal openstaande vacatures fors. In het 3e kwartaal van 2013 zien we een verandering: er stonden 3.500 vacatures meer open (+4%) dan aan het einde van het tweede kwartaal. Ten opzichte van eind september vorig jaar is het aantal openstaande vacatures wel minder (-11%). In de transport (+21%) en overheid/onderwijs (+7%) zien we in het 3e kwartaal van 2013 weer een groei in het aantal openstaande vacatures ten opzichte van een jaar eerder. In de andere sectoren zien we nog altijd een krimp, maar deze is wel minder sterk dan eerst. Behalve in de zorg waar de krimp verder is toegenomen (-31%).
Details naar beroepsgroep en beroep, vacatures UWV-Werk.nl •
•
Er werden in de grote regio Drechtsteden (incl Gorinchem)/Rijnmond/West-Brabant in het derde kwartaal van 2013 9% minder nieuwe vacatures ingediend dan in het 2e kwartaal. Vooral in de agrarische (-23%), sociaal-culturele (23%) en verzorgende/dienstverlenende (-22%) beroepen werden minder vacatures nieuw ingediend. Techniek & industrie (-5%) en transport (-2%) bleven redelijk stabiel. De groei die landelijk zichtbaar is in de transport zagen we hier al in het 2e kwartaal. Bij openbare orde en veiligheid (+22%) en pedagogische beroepen (+57%) werden meer vacatures ingediend. Per eind september staan bij Werk.nl in dezelfde beroepsgroepen veel vacatures open als eind maart en eind juni. Er staan nog steeds relatief veel vacatures open in lagere en middelbare technische & industrieberoepen zoals (elektro)monteurs, installateurs, bouwvakkers, bankwerkers en lassers, en productiemedewerkers. Verder is er ook nog veel openstaande vraag naar commercieel employees, verzorgend personeel en chauffeurs. In totaal is het aantal openstaande vacatures in de grotere regio vergeleken met het 2e kwartaal 17% gedaald. Vergeleken met een jaar geleden is sprake van een daling met 33%.
Tabel 2 Ingediende vacatures 2012-Q4 en 2013-Q1 en openstaand per juni 2013, Drechtst/Gor/Rijnmond/West-Brabant, naar beroep beroep Drst/Gor/Rijnm/West-Br nieuw open 2013III 5.784 1.148 482 611 530 704 592 228 224 109 287 191 137
sep ‘13
technische & industrie - monteurs - aannemers en installateurs - elektromonteur - productiemedewerkers - bouwvakkers - bankwerkers en lassers - weg- en waterbouwkundige arb - metaalarbeiders - weg- en waterbouwk ontw. en prl - werktuigbouwkundige ontwerpers - procesoperators - elektrotechnische ontwerpers
2013II 6.054 1.200 560 604 428 782 542 230 338 138 277 192 202
economisch-administratief - commercieel employees - techn commercieel employees - boekhouders en secretaressen - productieplanners
2.588 1.007 232 266 187
2.225 826 217 199 164
900 345 94 91 75
verzorgend & dienstverlenend - verzorgend personeel - hulpkrachten horeca en verzorg - interieurverzorgers - verkopers
1.356 273 240 630 166
1.053 231 262 373 109
606 134 145 214 44
transport - chauffeurs
755 627
740 608
351 288
agrarisch medisch en paramedisch informatica openbare orde en veiligheid sociaal-cultureel pedagogisch
376 281 404 222 326 49
289 246 364 271 251 77
226 106 196 117 92 23
12.464
11.300
5.244
totaal
2.627 404 319 233 313 364 293 125 82 28 117 51 50
Tabel 3 Openstaande vacatures naar beroepsgroep, juni 2013, Drechtst/Gor, Rijnmond en West-Brabant, naar beroepsgroep beroepsgroep openstaand Drst/ Rijnm WestGor Br sep sep sep ‘13 ’13 ‘13 elementaire beroepen 134 310 208 - technisch en industrie 99 106 104 - verzorgend en dienstverlenend 41 170 42 - transport 28 26 18
lagere beroepen - technisch en industrie - verzorgend en dienstverlenend - transport - agrarisch - medisch en paramedisch
225 144 30 34 2 0
820 333 81 129 178 28
443 215 78 125 10 0
middelbare beroepen
455
1.224
746
- technisch en industrie - verzorgend en dienstverlenend - economisch en administratief - openbare orde en veiligheid - transport
283 31 103 11 1
662 104 321 41 12
434 42 207 24 0
hogere en wetensch beroepen - technisch en industrie - economisch en administratief - informatica
100 49 25 15
394 138 78 119
186 61 57 42
totaal
914
2.748
1.583
Toelichting: Drechtsteden: Werkpleinen Dordrecht en Gorinchem
3
Bedrijvendynamiek Figuur 10 Startende bedrijven Drechtsteden, per kwartaal 800 600 400 200 0 09-I 09II
•
09III
09- 10-I 10IV II
10III
10- 11-I 11IV II
11III
11- 12-I 12IV II
12III
12- 13-I 13IV II
13III
Het aantal startende ondernemingen in de Drechtsteden is behoorlijk op peil gebleven en neemt - mede onder invloed van de economische crisis - zelfs trendmatig toe. In het 1e kwartaal is het aantal starters altijd hoger dan gemiddeld, in het 2e kwartaal logischerwijs gevolgd door een daling. Dit zien we ook in de 1e twee kwartalen van 2013. Het 3e kwartaal telde 550 startende bedrijven, 48% meer dan het 3e kwartaal van 2012.
Figuur 11 Faillissementen bedrijven en instellingen, exclusief eenmanszaken, Nederland 2500
2000
1500
1000 09-I
•
4
09-III
10-I
10-III
11-I
11-III
12-I
12-III
13-I
13-III
Het aantal faillissementen van bedrijven en instellingen (exclusief eenmanszaken) neemt sinds half 2011 trendmatig toe. Voor het 1e kwartaal 2013 komt het CBS op 17% meer faillissementen dan het jaar ervoor, voor het 2e kwartaal op 16%. Het 3e kwartaal zien we een daling. Het aantal faillissementen ligt nu nog 11% hoger dan een jaar eerder. Voor de regio zijn geen betrouwbare cijfers beschikbaar.
Nederland: banen van werknemers en uitzenduren Aantal banen werknemers daalt onverminderd hard
Figuur 12 Banen van werknemers, seizoengecorrigeerd, x 1.000, totaal en naar sector totaal
industrie
8.100
875
8.000
850
7.900
825
7.800
800
7.700
775
7.600
750 09- 09- 09- 09- 10- 10- 10- 10- 11- 11- 11- 11- 12- 12- 12- 12- 13- 13- 13I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III
09- 09- 09- 09- 10- 10- 10- 10- 11- 11- 11- 11- 12- 12- 12- 12- 13- 13- 13I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III
bouw
handel, transport, horeca
425
2.100
400
2.050
375
2.000
350
1.950
325
1.900
300
1.850 09- 09- 09- 09- 10- 10- 10- 10- 11- 11- 11- 11- 12- 12- 12- 12- 13- 13- 13I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III
09- 09- 09- 09- 10- 10- 10- 10- 11- 11- 11- 11- 12- 12- 12- 12- 13- 13- 13I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III
zakelijke diensten
zorg
1.400
1.400
1.350
1.350
1.300
1.300
1.250
1.250
1.200
1.200
1.150
1.150 09- 09- 09- 09- 10- 10- 10- 10- 11- 11- 11- 11- 12- 12- 12- 12- 13- 13- 13I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III
•
•
09- 09- 09- 09- 10- 10- 10- 10- 11- 11- 11- 11- 12- 12- 12- 12- 13- 13- 13I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III
Het aantal banen daalde onverminderd hard, in het 3e kwartaal (seizoengecorrigeerd) met 0,6%. Dat is de hoogste daling in jaren. Ten opzichte van een jaar geleden zijn er nu bijna 158.000 banen minder, een daling van 2,0%. Op de schaal van de Drechtsteden zou zo’n daling uitkomen op 2.000 banen minder. Het aantal banen kromp in alle sectoren. De werkgelegenheid in de bouw kromp met -2,4% het hardst. In de bouw gingen alleen al in het 3e kwartaal 8.000 banen verloren en ligt het aantal banen nu bijna 9% (31.000 banen) lager dan een jaar geleden. Ook in de gezondheidszorg kromp het aantal banen in het 3e kwartaal fors: -14.000 (-1,0%). Daar ligt het aantal banen nu al 29.000 (2,1%) lager dan een jaar eerder.
Uitzendbranche lijkt zich wat te herstellen, met name in de techniek en administratief Figuur 13 Groeicijfers gewerkte uren uitzendbranche, totaal en naar sector, % toe-/afname t.o.v. zelfde periode jaar ervoor, vanaf jan 2011 totaal
industrie
30
30
20
20
10
10
0
0
-10
-10 1
4
7
10
13
3
6
9
12
2
5
8
1
4
7
10
techniek
13
3
6
9
12
2
5
8
administratief
40
30
30
20
20 10
10
0
0 -10
-10 1
4
7
10
13
3
6
9
12
2
5
8
6
9
12
2
5
8
1
4
7
10
13
3
6
9
12
2
5
8
medisch 40 30 20 10 0 -10 -20 -30 -40 1
7
10
13
3
Het aantal gewerkte uitzenduren is veelal een goede conjunctuurindicator voor de arbeidsmarkt. In 2012 lag dit aantal met uitzondering van periode 13 elke 4-weeksperiode onder het aantal van het jaar ervoor. In het 1e half jaar van 2013 zet de daling zich voort. Recent, in augustus en september, zien we voorzichtig herstel, met name in de techniek en de administratieve sector.
•
5
4
Vertrouwen Figuur 14 Consumentenvertrouwen (seizoengecorrigeerd)
en producentenvertrouwen1, saldi % pos en neg antwoorden
20
8
10 4
0 -10
0
-20 -30
-4
-40 -50
-8 12
4
8
12
4
8
12
4
8
12
1
• •
4
8
12
4
8
12
4
8
stemmingsindicator van de industrie
Het consumentenvertrouwen is nog steeds erg laag, hoewel er dit jaar wel sprake is van enig herstel. Die stijgende lijn zit er nog steeds in. Het producentenvertrouwen bereikte in oktober 2012 een dieptepunt (-7,8). Daarna werden ondernemers weer wat optimistischer. In maart en april van dit jaar zakte het vertrouwen echter weer wat weg, gevolgd door herstel in mei en stabilisatie in juni. Daarna is het vertrouwen weer in een stijgende lijn terecht gekomen en bereikte het in oktober het hoogste punt in twee jaar.
6
Vooruitzichten 4e kwartaal 2013 •
Conjunctuurenquête Nederland (CBS/KvK) o Per saldo verwacht 15% van de ondernemers in de KvK-regio Rotterdam voor het 4e kwartaal 2013 afname van de personeelssterkte. Ondernemers in deze regio zijn daarmee net zo pessimistisch als in het 3e kwartaal en als gemiddeld in de provincie Zuid-Holland en Nederland. o Ondernemers in de industrie in Zuid-Holland zijn een stuk optimistischer geworden over de personeelssterkte in de komende 3 maanden. Ondernemers in de dienstverlening werden juist pessimistischer. In de industrie is men wat optimistischer dan landelijk gemiddeld, in de zakelijke diensten juist wat pessimistischer.
Figuur 15 Verwachtingen personeelssterkte lopend kwartaal, KvK regio Rotterdam, provincie Zuid-Holland en Nederland 10
10
0
0
-10
-10
-20
-20 -30
-30 12-I
12-II
12-III
KvK regio Rotterdam
•
en komende 3 maanden, per maand, provincie Zuid-Holland
12-IV
13-I
13-II
Zuid-Holland
13-III
1
13-IV
3
5
7
9
11
industrie
Nederland
1
3
5
7
9
dienstverlening
Manpower Employment Outlook Survey (laatste vooruitzichten betreffen kwartaal 3) o Voor het 3e kwartaal van 2013 verwacht 5% van de werkgevers een afname van het personeel, 3% een toename. Per saldo betekent dit een netto werkgelegenheidscijfer van -2%. Na seizoenscorrectie komt dit cijfer uit op -3%, stabiel vergeleken met het 2e kwartaal en een duidelijke verbetering t.o.v. het 1e kwartaal (-8%). o De verwachtingen zijn relatief gunstig voor de bouw (-1), transport (-1) en handel/horeca (+1). Vooral werkgevers in de zakelijke diensten zijn pessimistischer (-9).
2014 Tabel 4 Vooruitzichten 2013, procentuele ontwikkeling t.o.v. het jaar ervoor CPB
DNB
ING
Rabo
(sep 2013)
(juni 2013)
(juli 2013)
(nov 2013)
+0,75 0 +9
+0,5 -0,5 +7
+0,1
0
+7
+11
1 2
•
•
•
2014 - bruto binnenlands product - werkgelegenheid1 - werkloosheid2 CPB en DNB: werkzame personen; CPB: werkloze beroepsbevolking; DNB: ILO-definitie;
De vooruitzichten voor 2014 zijn niet bepaald florissant en al een paar keer dit jaar naar beneden bijgesteld. Op zijn best wordt een licht herstel van de Nederlandse economie verwacht, waarbij de werkgelegenheid echter niet of nauwelijks groeit en de werkloosheid nog wel verder oploopt. ING ziet de industrie (met name de metaal), groothandel en transport door een aantrekkende export in 2014 weer groeien. Voor de bouw lijkt de grootste productiedaling nu voorbij. Voor de zorg wordt een unieke krimp verwacht. En ook overheid en detailhandel blijven naar verwachting krimpen. In de conjunctuurenquête van het CBS verwacht per saldo 10% van de ondernemers in het KvK district Rotterdam volgend jaar (nog) een daling van de personeelssterkte. Ondernemers in de industrie zijn wat optimistischer: van hen verwacht per saldo 7% dit.
Drechtsteden • UWV Het UWV voorziet in zijn Arbeidsmarktprognose van januari 2013 voor onze regio gelijke vooruitzichten als landelijk gemiddeld. In de vorige prognose (2012) waren de vooruitzichten nog wat slechter dan landelijk gemiddeld.
Bronnen: • • • • • • • • • •
Wwb/WIJ: SDD (regio en benchmark) en CBS (landelijk) WW: UWV WERKbedrijf (regio en landelijk) Nww: UWV WERKbedrijf vacatures: UWV WERKbedrijf en CBS bedrijvendynamiek: KvK faillissementen landelijk: CBS banen van werknemers : CBS gewerkte uitzenduren : ABU consumenten- en producentenvertrouwen : CBS vooruitzichten: CPB, DNB, UWV, Europese Commissie
Lijst met afkortingen: • • • • • • • • • • • • • • • •
BBP Wwb WIJ WW Nww SDD UWV ABU CBS CPB CEP MEV DNB EC KvK ILO
Bruto Binnenlands Product Wet werk en bijstand Wet Investeren in Jongeren (per 1.1.2012 afgeschaft) Werkloosheids Wet Niet werkende werkzoekenden Sociale Dienst Drechtsteden Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen Algemene Bond Uitzendondernemingen Centraal Bureau voor de Statistiek Centraal Planbureau Centraal Economisch Plan (van CPB) Macro Economische Verkenning (van CPB) De Nederlandse Bank Europese Commissie Kamer van Koophandel International Labour Organization
Frans Winterwerp en Lieke Bastiaanse december 2013
Postbus 619, 3300 AP Dordrecht (078) 770 39 05
[email protected] www.onderzoekcentrumdrechtsteden.nl
