augustus 2007 Een nieuw tijdperk in retail banking 2e kwartaal: een record Acquisities ondersteunen groeistrategie ING Shareholder 03 augustus 2007

03 augustus 2007

Een nieuw tijdperk in retail banking 2e kwartaal: een record Acquisities ondersteunen groeistrategie

ING Shareholder 03 – augustus 2007

Beste lezer,

De afgelopen maanden is ING in het nieuws geweest met verschillende aankondigingen van acquisities, desinvesteringen en een grote investering in de Nederlandse bankenmarkt. Al deze initiatieven maken deel uit van onze strategie om kapitaal zo efficiënt mogelijk in te zetten om groei op lange termijn te realiseren. In dit nummer doen we verslag van een aantal van deze projecten en de strategie die daaraan ten grondslag ligt. In Nederland was de aangekondigde integratie van Postbank en ING Bank groot nieuws. Zoals het artikel uitlegt, gaat het om het bijeenbrengen van het beste van twee werelden, het creëren van een bank met een uitgekiend assortiment producten en diensten. We laten de belangrijkste betrokkenen aan het woord en vertellen wat klanten kunnen verwachten. De Turkse Oyak Bank, het pensioenbedrijf van Santander in Latijns-Amerika en de overname van Landmark Investment Management in Zuid-Korea zijn drie belangrijke acquisities die sinds het vorige nummer van ING Shareholder (mei 2007) hebben plaatsgevonden. Op pagina 12 gaan we nader in op deze overnames en de betekenis hiervan voor ING. ING wil wereldwijd de grootste dienstverlener van particuliere vermogensopbouwproducten en pensioendiensten worden. De drie Raad van Bestuursleden die verantwoordelijk zijn voor ING’s

verzekeringsactiviteiten, Jacques de Vaucleroy, Tom McInerney en Hans van der Noordaa, lichten de veranderingen in de verzekeringsbranche toe en vertellen hoe bedrijven als ING de potentie hebben om een belangrijke rol te gaan spelen op het vlak van vermogensvorming. In tien jaar tijd is ING Direct uitgegroeid tot de grootste directbank ter wereld. We nemen een kijkje bij het Duitse ING-DiBa, een van hun succesvolste bedrijfsonderdelen. ING-DiBa is uitgegroeid tot de derde grootste retailbank van Duitsland. Het geheim: betrokken medewerkers en tevreden klanten. De vakantieperiode, ten slotte, biedt volop gelegenheid voor het maken van foto’s. Maar goede foto’s maken is nog een hele kunst. In onze rubriek ING Gallery leest u over een nieuwe fotografieprijs, de ING REAL Photography Award, die is ingesteld door ING Real Estate om internationale, hedendaagse fotografie te stimuleren.

Redactie ING Shareholder

Dit tijdschrift is een kwartaaluitgave van ING Groep bestemd voor aandeelhouders en andere in ING geïnteresseerden. Aanvragen ING Shareholder Fax (0411) 65 2125 of per post Postbus 258, 5280 AG Boxtel www.ing.com Redactie ING Groep, Corporate Communications Afdeling Investor Relations Postbus 810, 1000 AV Amsterdam Tel. (020) 541 5460 Fax (020) 541 5454 [email protected] ISSN 1874–0472 Vormgeving VisualSpace Fotografie Voorpaginafoto door Marco Sweering (Nick Jue en Bart Schlatmann op de Borneo-Sporenburgeilandbrug te Amsterdam). Overige foto’s door Ad Bogaard, Hans van den Heuvel, Beeldbank Hollandse Hoogte en Corbis. Drukwerk Thieme Amsterdam © 2007 ING Groep N.V. Alle rechten voorbehouden. Hoewel bij de samenstelling van deze uitgave alle mogelijke zorgvuldigheid is betracht, kunnen wij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele onjuistheden.



Inhoud

05 Hoofdartikel: Postbank en ING Bank – “We bundelen het beste van twee banken”

Uit de business

12 ING verwerft een aantal belangrijke groeiactiviteiten

Wholesale Banking 27%

14 Sterke commerciële ontwikkeling in 2e kwartaal

Strategie en resultaten

Retail 17% 19 DeBanking verzekeringswereld is in ontwikkeling, nu de babyboomers met pensioen gaan

Opinie en analyse

ING Direct 7%

23 Realiteit in de kunst




Uit de business

Nick Jue, Bart Schlatmann: “We brengen het beste van beide banken bijeen”

Postbank en ING Bank samen Van twee naar een

De media stonden er bol van: Postbank en ING Bank gaan samen en vormen één nieuwe bank die de naam ING krijgt. Uit de eerste reacties sprak duidelijk enige verrassing, maar zeker ook veel instemming. De nieuwe bank betekent een forse investering in de Nederlandse bancaire markt.

In de Nederlandse markt heeft Postbank met zijn zeven miljoen particuliere klanten een dominante positie. Op het eerste gezicht lijkt het alsof ING een grote gok neemt door het Postbank-merk te schrappen. Maar ING is niet over een nacht ijs gegaan. Eli Leenaars, lid van de Raad van Bestuur: “We schrappen niet, integendeel, we gebruiken het uiterst succesvolle bedrijfsmodel van de Postbank als basis voor de nieuwe combinatie. We gaan flink investeren in de Nederlandse markt voor particulier bankieren.” Deze beslissing is genomen na uitvoerig onderzoek. “Klanten willen steeds meer keuze en worden kritischer. Ze eisen transparantie en lage kosten. Zij bepalen de spelregels en ze weten wat ze willen. Ook technologische ontwikkelingen hebben een hoge vlucht genomen en voor veranderingen gezorgd. Zo is internet niet meer weg te denken. Mijn postbank.nl is met een miljoen bezoekers per dag al een van de meest bezochte websites van Nederland. Vooral jongeren bankieren massaal via internet.” Volgens Leenaars verandert ook de markt waarin ING opereert. “Grenzen verdwijnen. De concurrentie groeit. Er komen nieuwe spelers en onverwachte concurrenten, zo verkopen de HEMA en het Kruidvat financiële producten. Ook specialisten rukken op, zoals online-beleggers.” Leenaars vindt het ook heel belangrijk dat ING voorop blijft lopen in dit veranderende klimaat. “Het gaat goed met ons retailbedrijf. Onze Nederlandse retailactiviteiten hebben de afgelopen jaren goede resultaten geboekt. Maar we willen onze concurrenten een stap voor blijven. We hebben gekeken wat de beste strategische koers is om in de toekomst een stevige positie in te blijven nemen

in de Nederlandse retailmarkt. En dat is het samenvoegen van onze twee banken. Het biedt de beste kans om drie doelstellingen te bereiken: betere dienstverlening, betere perspectieven voor toekomstige groei en meer efficiency.”

Het beste van twee werelden Nick Jue, directievoorzitter van ING Retail Nederland, zal de nieuwe bankcombinatie leiden. Hij vertelt: “We bundelen het beste van beide banken. We hebben aan de ene kant het succesvolle directe bedrijfsmodel van Postbank. Postbank staat voor gemakkelijk, snel en waar voor je geld. Aan de andere kant is daar ING Bank, met de kracht van deskundigheid en persoonlijk advies.” “Maar ondanks haar sterke imago loopt het marktaandeel van Postbank onder jongere mensen de laatste jaren terug. Jongeren herkennen de bank te weinig als een bank waar je ook terecht kunt voor advies over beleggen of hypotheken. Daarnaast kan de verkoop van meer producten aan een klant beter. Op dat punt is ING Bank succesvoller.” Maar ING Bank heeft vergeleken met de Postbank relatief weinig particuliere klanten. De bank biedt wel een compleet aanbod van producten en diensten gecombineerd met een uitgebreid kantorennetwerk. Vanwege het beperkte aantal particuliere klanten wordt dit kantorennetwerk onvoldoende benut. “Daarom brengen we”, aldus Nick Jue, “nu het beste van beide banken bijeen. Als we ervoor hadden gekozen de twee labels te handhaven en alleen de achterkant te integreren, dan was er nog het probleem dat Postbank onvoldoende als adviesbank wordt gezien. De stap


Uit de business

naar ING als merknaam biedt kans om dat beeld bij te stellen. Nu kunnen onze Postbank-klanten profiteren van ING Bank’s sterke adviesservice en andersom profiteren ING Bank-klanten van de kracht van de Postbank als directbank. Al onze klanten kunnen straks snel en gemakkelijk bankieren tegen lage kosten en hebben direct toegang tot deskundige adviseurs waar en wanneer ze dat willen. De geavanceerde processen die we gebruiken en grotere professionaliteit van onze service zullen leiden tot loyalere klanten die een groter deel van hun producten zullen onderbrengen bij de nieuwe bank. Dit resulteert in groei.”

tijden, een servicebalie, adviesruimtes en serviceapparatuur voor cashhandelingen, zoals geld storten of opnemen. De ervaring die we nu opdoen met de Postbankwinkels in Rotterdam en Nijmegen zal daarbij van pas komen. Daarnaast richten we ING-service-

Verschillende distributiekanalen

punten in die we bijvoorbeeld onderbrengen bij postkantoren en lokale winkels zoals Bruna.”

De nieuwe bank richt zich op acht miljoen particuliere klanten en op 600.000 zakelijke klanten. Volgens Jue zijn lage kosten uiteraard van belang, maar positioneert ING zich niet als ‘prijsvechter’. “Het wordt ook geen traditionele bank die vooral op bankkantoren leunt en ook geen pure directbank zoals ING Direct.” De bank zal zich richten op gemak voor de klant, waar voor je geld en deskundigheid. “Een bank die de klant bedient op de manier die hij verwacht, bijvoorbeeld via directe distributiekanalen, zoals internet, callcenters met gespecialiseerde units voor bepaalde producten en diensten, direct mail of e-mail. Klanten kunnen via directe kanalen ook advies krijgen. We zullen speciale adviesmodules ontwikkelen voor internet. Naast de directe kanalen zijn er de advieskanalen, zoals per product of branche gespecialiseerde verkoopteams voor zowel de particuliere als zakelijke markt, relatiemanagers, bijvoorbeeld voor private-bankingklanten of het topsegment van het MKB, of intermediairs.” De kanalen zijn zorgvuldig op elkaar afgestemd en gebruiken zo veel mogelijk dezelfde processen. “We gaan in alle kanalen fors investeren. De directe kanalen nemen 90% van het klantcontact voor hun rekening. Daarnaast blijven de fysieke kanalen belangrijk. Klanten hebben behoefte aan persoonlijk contact zeker als het gaat om complexe producten. We streven naar een landelijk dekkend netwerk van moderne bankwinkels met ruime openings-

Belangrijke financiële feiten 8 ING investeert over een periode van vijf jaar in totaal EUR 890 miljoen. 8 Naar verwachting zal de nieuwe bank vanaf 2009 een positieve bijdrage leveren aan de winst en vanaf 2011 leiden tot een extra jaarlijkse winst voor belasting van EUR 440 miljoen. 8 De extra winst wordt gerealiseerd door verbeterde productie- en distributiecapaciteit, door schaalvoordelen en meer efficiency. 8 De nieuwe bank streeft naar een kosten/batenverhouding van minder dan 50% in 2011. 8 Hierdoor zal de combinatie de meest efficiënte en concurrerende bank van Nederland worden.

“We bundelen het beste van beide banken”

Overgang Door de integratie verdwijnen de komende jaren 2.500 arbeidsplaatsen. Jue vertelt dat ING alles in het werk zal stellen om medewerkers aan een andere baan te helpen. “We besteden heel veel aandacht aan informatie over de veranderingen. Zo zijn er in het hele land bijeenkomsten waar medewerkers met het management van gedachten wisselen. Er is een nieuwskrant en een intranetsite. De meeste medewerkers hebben begrip voor de stap en de achterliggende gedachte. De reacties die ik krijg zijn opbouwend.” “Uit onderzoek blijkt dat onze klanten relatief neutraal staan tegenover verandering van het merk. Veel belangrijker is dat het niveau van de dienstverlening gehandhaafd blijft en dat zij geen last ondervinden van de veranderingen. Dit is ook de inzet van onze aanpak. Overigens heeft ING veel ervaring met naamsverandering. BBL in België, Bank Slaski in Polen en Aetna in de Verenigde Staten zijn voorbeelden van bekende merken die met succes hun naam veranderden in ING. Nederland behoorde lang tot de uitzonderingen. ING investeert sterk in haar merknaam, een goed voorbeeld is de sponsoring van de Formule 1. Maar daar had de Postbank geen profijt van. De nieuwe bank wel. ”

Winstontwikkeling ING Retail Nederland 2002-2006 (in miljoenen euro’s) 2002

939

2003

917

2004

1.092

2005

1.387

2006

1.409

Samengestelde jaarlijkse groei: 11% 2002

939

2003

917

2004

1,092

2005

1,387

2006

1,409

Wat klanten willen Adviesbureau Capgemini heeft recent een onderzoek uitgevoerd onder banken in Nederland. Bekeken is wat klanten het meest waarderen. Onderzoekers Manfred van Gurchom en Sander van Geffen: “We constateren dat ING’s strategie om haar bankactiviteiten te integreren goed aansluit op onze bevindingen. Een aantal keuzes van ING zijn zelfs te onderbouwen met ons rapport. Klanten zoeken gemak en eenvoud. Bankieren waar en wanneer je maar wilt en met excellente service als ondersteuning. Ze hebben weinig op met innovatieve producten, maar vragen wel een innovatieve benadering. Innovatie op het vlak van toegang via directe kanalen is de komende jaren cruciaal.”

i


nl.capgemini.com

Uit de business

Marjon Boerman, particuliere klant Postbank: “Ik ben al klant van de Postbank sinds mijn eerste salaris. Ik maak me niet echt druk over de samenvoeging met de ING Bank, het is toch allang één bedrijf? Ik heb er wel eens aan gedacht om over te stappen naar een andere bank. ABN Amro bijvoorbeeld. Puur omdat dat een echte bank is. Maar dat hoeft nu niet meer. En wat me bij de Postbank dwarszit, is het gedoe met overboeken. Als

ik geld overmaak van mijn gewone rekening naar mijn internetspaarrekening, duurt het twee dagen voor het er op staat. Dat vind ik gek. Als de nieuwe bank dat afschaft, blijf ik in elk geval!”

Gefaseerde aanpak Bart Schlatmann geeft als chief operating officer leiding aan de integratie. Een hele uitdaging, want het gaat hier om een omvangrijk veranderingsproject waarbij diverse processen parallel lopen die uiteindelijk weer in elkaar geschoven moeten worden. “Er is gekozen voor een gefaseerde aanpak. We zetten ons volledig in om de service aan onze klanten hoog te houden. Daarom bereiden we alle veranderingen achter de schermen voor, zodat klanten geen hinder ondervinden. Zo behouden ze hun rekeningnummer en dat is heel belangrijk voor ze.” De eerstvolgende mijlpaal, aldus Schlatmann, vindt volgend jaar plaats. “Begin 2008 worden de drie bestaande hoofdkantoren van ING Bank, de Postbank en ING Retail ondergebracht in één nieuw hoofdkantoor waar alle centrale functies en het management gecombineerd zijn. Daarnaast werken we aan de integratie

Prof. dr. Will Reijnders, retaildeskundige en hoogleraar aan de TiasNimbas Business School (Universiteit van Tilburg): “Als je het vanuit een marketingperspectief bekijkt, wordt er inderdaad een goed merk weggegooid. De kans dat de nieuwe bank een succes wordt, schat ik hoog in mits er aan een aantal belangrijke voorwaarden wordt voldaan. Het allerbelangrijkste is dat de nieuwe bank de kwaliteit van de dienstverlening handhaaft

en wel op Postbankniveau. Of liever: dat die dienstverlening nog beter wordt. Ik denk dat de systemen en producten van de Postbank leidend moeten zijn. Die zijn simpelweg goed én geschikt voor internet. Met aansprekende campagnes en een succesvolle samenvoeging van de backoffices zullen de klanten, als het INGmerk in 2009 wordt gelanceerd, binnen anderhalf jaar aan het nieuwe label zijn gewend.”

van systemen, producten en distributiekanalen. We streven naar één set van systemen en processen en één productenportefeuille. Speciale productteams onderzoeken hoe te komen tot een uniform productaanbod. Er is ook een team dat kijkt naar de integratie van internet, telefoon, post en kantoren. Weer een ander team richt zich op de diverse klantengroepen. Excellente uitvoering staat centraal. We willen ons van andere banken onderscheiden met onze geavanceerde processen.” In 2008 opent ING ook een aantal testkantoren om ervaring op te doen met nieuwe winkelformules. In 2009 gaan de particuliere klanten over en een jaar later volgen de MKB- en grotere zakelijke klanten.” Het duurt nog even, maar vanaf 2009 is het zover. Dan is de nieuwe bank realiteit.


Businessnieuws

Pionier ING’s Insurance Central Europe is door het internationale blad Life & Pensions uitgeroepen tot beste regionale verzekeraar van het jaar. Tijdens een speciale bijeenkomst in Londen reikte het blad 2 prijzen uit aan toonaangevende verzekeraars en pensioenfondsen die zich hebben onderscheiden op het gebied van risico- en kapitaalbeheer en financieel management. Volgens de jury “heeft ING Insurance Central Europe aangetoond steeds op de concurrentie vooruit te lopen. ING heeft op een verantwoorde manier risico genomen en was daardoor de eerste die deze groeimarkten betrad.” ING won de onderscheiding als Regionale Verzekeraar van het Jaar omdat zij al meer dan 5 jaar een pionier, vernieuwer en marktleider is in de verzekerings- en

pensioenmarkten van CentraalEuropa. Door een combinatie van ondernemingsgeest en gedegen risicobeheer heeft ING daar een sterke positie opgebouwd, zowel in levensverzekeringen als in pensioenen. ING is actief in negen landen. Haar 3.800 medewerkers en meer dan 3.000 agenten bedienen meer dan zes miljoen klanten en beheren EUR 9 miljard aan activa. Tom Kliphuis, directeur van Insurance Central Europe, beschouwt de prijs “als een blijk van waardering voor onze medewerkers en agenten die elke dag hard werken om hun klanten te helpen bij hun financiële keuzes voor de toekomst. De behoeften en wensen van onze klanten vormen onze drijfveer om in Centraal-Europa voorop te blijven lopen.”

?

b\trâne]ea Cumprive[titu

Cei pesimiøti

privesc în jos!

Indiferent cum ai privi, ai nevoie de Pensia ING

Cei optimiøti

privesc în sus!

PENSII WWW.CUMPRIVESTIBATRANETEA.RO

WWW.ING.RO

Reclamecampagne voor vrijwillig pensioen van ING Roemenië, onderdeel van het bekroonde ING Insurance Central Europe

Handel in CO2-emissierechten Binnen ING’s Wholesale Banking is een Emissions Products-team opgericht. Dit team is actief betrokken bij de handel in CO2emissierechten, een uitvloeisel van het Verdrag van Kyoto – een aanvulling op het Klimaatverdrag van de Verenigde Naties. Landen die ‘Kyoto’ hebben geratificeerd, verplichten zich tot het terugdringen van hun CO2-uitstoot en andere broeikasgassen. Als dit niet lukt, moeten ze hun te hoge uitstoot via handel in emissierechten compenseren. De landen zijn grofweg in twee groepen onderverdeeld: industrielanden die zich verplicht hebben tot reductie van hun uitstoot en ontwikkelingslanden waarvoor geen richtlijnen gelden, maar die wel

8

belang hebben bij investeringen in emissiereductieprojecten. Volgens Kyoto mogen partijen in industrielanden aan hun verplichtingen voldoen door te handelen in emissierechten, die op de officiële emissiemarkt kunnen worden gekocht. Ook kan men gecertificeerde emissiereducties (‘carbon credits’) van projecten kopen, bijvoorbeeld in ontwikkelingslanden of in industrielanden waarvan de economie zich in een ‘overgangsfase’ bevindt. Het Emissions Products-team zoekt via het eigen internationale netwerk en relaties naar kansrijke projecten in de emissiereductiehandel. Het team adviseert


over de technische aspecten en VN-goedkeuring. Ook fungeert het team als intermediair bij de verkoop van de CO2-rechten aan kopers in industrielanden. Tot dusver was het team betrokken bij projecten op het terrein van duurzame energie, het gebruik van afvalwarmte en energieefficiencyprojecten in China, Rusland en Oekraïne. Volgens teamhoofd Stephen Hibbert zorgt “de combinatie van ING’s expertise in de betreffende sectoren en onze gevestigde relaties met klanten in industrielanden en opkomende markten zorgt voor een sterke positie in deze nieuwe markt.”

i

www.ing.com/carboncredits

Structured Finance/Emissions Products

Creating and selling Carbon Credits

WHOLESALE BANKING WWW.INGWHOLESALEBANKING.COM

Businessnieuws

Ballast Nedam kiest ING IM Na uitgebreid onderzoek bij verschillende vermogensbeheerders, is ING Investment Management door bouwconcern Ballast Nedam gekozen om de aandelenportefeuille van haar pensioenfonds te beheren. De volledige aandelenportefeuille, ter waarde van EUR 190 miljoen, wordt ondergebracht in het ING Multi-Manager Global Equity Fund. Een multi-managerstrategie biedt duidelijke voordelen voor het pensioenfonds. Gestreefd wordt naar een breed gespreide, wereldwijde aandelenstrategie, waarbij belegd wordt in een selectie van ‘s werelds beste fondsbeheerders, ieder met een eigen stijl. Deze diversificatie zorgt ervoor dat het fonds minder

kwetsbaar is voor schommelingen in de markt. Volgens Arthur van der Wal, directeur en hoofd Institutional Clients van ING IM, gaven uiteindelijk de sterke prestaties van het ING Multi-Manager Global Equity Fund (dat teruggaat tot 1989) in combinatie met uitstekende service de doorslag. Bovendien onderhoudt ING IM al jaren een goede relatie met Ballast Nedam.

i

www.ingim.com

Groot materieel van Ballast Nedam in actie

Vruchtbare samenwerking

Poolse energie

ING en Piraeus Bank, de op drie na grootste bank van Griekenland, gaan exclusief samenwerken op het gebied van de distributie van levensverzekeringen, employee benefits en pensioenverzekeringen. De samenwerking heeft een looptijd van 10 jaar. Bovendien verkrijgt ING het volledige eigendom van ING Piraeus Life, de joint venture tussen ING en Piraeus Bank. Het nieuwe samenwerkingsverband vloeit voort uit de bestaande overeenkomst die in 2002 werd ondertekend. ING krijgt exclusieve toegang tot het netwerk van Piraeus Bank (305 bankkantoren) voor de distributie van levensverzekerings- en pensioenproducten. De samenwerking past in

ING’s ervaring in de energiesector en met complexe financieringsstructuren werpt haar vruchten af. Uit 35 banken werd ING gekozen om in Polen de grootste energiecentrale in Europa te financieren. Staatsbedrijf BOT Groep heeft ruim een vijfde van de Poolse elektriciteitsmarkt in handen. BOT benoemde ING tot hoofd van het bankensyndicaat, samen met Citibank, voor een financiering van EUR 879 miljoen voor de uitbreiding en modernisering van haar op bruinkoolgestookte, 4.400 megawatt grote elektriciteitscentrale, BOT Elektrownia Belchatów SA. Deze modernisering maakt onderdeel uit van plannen van de Poolse overheid om de elektriciteitsopwekking te laten voldoen aan de EU-milieunormen. Het ging hier om een qua omvang en aard, complexe transactie – de

de groeistrategie van ING in Centraal-Europa, waarbij de nadruk ligt op het uitbreiden en verbreden van de distributiekanalen. Jacques de Vaucleroy, als lid van de Raad van Bestuur van ING verantwoordelijk voor Insurance Europe: “We zijn verheugd dat we de vruchtbare samenwerking met Piraeus Bank kunnen voortzetten. De looptijd van de overeenkomst benadrukt de betrokkenheid van ING bij de Griekse verzekeringsmarkt.” ING Greece neemt een vijfde plaats in op de Griekse levensverzekeringsmarkt met een marktaandeel van 8,4%. Samen zijn ING Greece en ING Piraeus Life goed voor een derde plaats op de Griekse levenmarkt.

grootste tot dusver in de Poolse energiemarkt. Ook de in ontwikkeling zijnde, maar instabiele lokale elektriciteitsmarkten speelden hierbij een rol. Het vereiste veel samenwerking tussen multilaterale instellingen en commerciële banken. Deze transactie zal waarschijnlijk als voorbeeld dienen voor andere centrales in de regio die ook aan modernisering toe zijn. “Deze deal is echt heel belangrijk voor ons”, zegt Clara Alvarez, hoofd Power Finance te Londen van de afdeling Structured Finance, onderdeel van de divisie Wholesale Banking. “De deal geniet groot aanzien en we laten hiermee zien wat we kunnen. We zijn goed gepositioneerd om een toonaangevende rol te spelen naarmate de markt zich verder opent.”


Uit de business

Goed resultaat dankzij betrokken medewerkers ING Direct is erin geslaagd de financiële wereld flink op te schudden door de klant centraal te stellen en hem waar voor z’n geld te geven. Een kijkje bij ING-DiBa, een van de best presterende onderdelen van ING Direct en onlangs uitgeroepen tot ‘Duitslands beste bank’.

“ING-DiBa verovert Duitse bankenmarkt”, schrijft het Duitse zakenblad Wirtschaftswoche op 21 mei 2007. De cijfers zijn dan ook zeer overtuigend: het aantal klanten steeg in vijf jaar tijd van minder dan één miljoen in 2002 tot meer dan zes miljoen. De toevertrouwde middelen namen toe van EUR 19 miljard tot meer dan EUR 59 miljard. Naar die laatste maatstaf is ING-DiBa thans de grootste vestiging van ING Direct. In april riep het Duitse financieel tijdschrift Euro voor de derde achtereenvolgende keer ING-DiBa uit tot ‘Duitslands beste bank”. Het geheim? Betrokken medewerkers verlenen goede service. ING-DiBa is erin geslaagd uit te groeien van een vrij onzichtbare spaarbank tot de derde grootste retailbank van Duitsland, na Deutsche Postbank en Deutsche Bank. Duitsland telt nog steeds zo’n 2.400 banken, veelal met een lokale status. Ben Tellings, sinds 2003 directeur van ING-DiBa: “Vijf jaar geleden vonden banken retail niet echt interessant. Maar de consument was klaar voor ons concept. Door onze grote volumes en lage kosten hebben wij een veel betere winstmarge. Het feit dat we die deels naar de klant doorschuiven maakt ons nog geen prijsvechter. Wij bieden 14 heldere en makkelijk toegankelijke producten. We zijn met name succesvol met sparen, hypotheken en online-aandelenhandel. Onze service is snel, vriendelijk en van topkwaliteit.”

Betrokken medewerkers Bij bankieren gaat het in de allereerste plaats om mensen. De sleutel tot het succes van ING Direct zijn haar uiterst betrokken en gemotiveerde medewerkers. Zij zijn het die het iedere dag weer waar moeten maken. Vaak zijn het de callcentermedewerkers die de telefoon bedienen die uitmaken of een klant de dienstverlening van ING Direct als prettig ervaart. Zij geven een heel persoonlijk tintje aan de relatie met de klant. Tellings gelooft dat “betrokken medewerkers goede service verlenen. Dus dat is de beste garantie voor een tevreden klant. Daardoor gaat de winst omhoog en daar profiteren ook de medewerkers weer van. Daarom zeg ik altijd: ‘begin bij de medewerkers’.”

10


ING Direct besteedt veel tijd en aandacht aan de kwaliteit van haar medewerkers. ING-DiBa vormt daarop geen uitzondering. “Wij werken continu aan een werkomgeving waarin goede prestaties belangrijk zijn, waarin belang wordt gehecht aan een goede uitvoering van de dienstverlening. Maar allereerst moeten onze medewerkers zich prettig voelen”, aldus Tellings. “Dus bieden we goede werkomstandigheden, een goede sfeer, werkplek en flexibele werktijden, zodat er nog tijd overblijft voor kinderen, studie, of hobby’s. Er zijn ook goede opleidingsmogelijkheden

“Klanten moeten fair behandeld worden” voor de medewerkers.” Ook de beloning is goed. Onlangs sloot ING-DiBa een nieuwe collectieve arbeidsovereenkomst af. Gudrun Schmidt, vertegenwoordigster van de Duitse vakbond Ver.di, is van mening dat deze arbeidsovereenkomst “als voorbeeld dient voor de gehele sector.” Schmidt: “De werktijdenregeling sluit aan bij de behoeften van ING-DiBa als directbank, maar houdt ook rekening met de privébelangen van medewerkers, met name waar het gaat om een balans tussen werk en privéleven. Er zijn toeslagen, in geld en tijd, in het geval van overwerk of bij afwijkende diensten, bijvoorbeeld in het weekend. En medewerkers delen in het succes via een soort winstdeling. Dit verhoogt weliswaar de lasten, maar ik zie dat medewerkers die zich gerespecteerd voelen, beter presteren.”

Gevoel van verbondenheid “Afgezien van de materiële beloning, gaat het om een gevoel van verbondenheid”, licht Tellings toe. “We werken hard om de sterke teamgeest binnen ING Direct, die zo bepalend is voor ons succes, te bewaren. Bij ons staan de medewerkers op het eerste plan, en dat doen we uit overtuiging.” Er worden verschillende geza-

90.399_Master_Image_1-1

19.04.2007

18:59 Uhr

Uit de business

Seite 1

Erfolgreich:

Wir freuen uns auf Sie!

Rund um die Uhr:

90.399

0180 2 / 29 29 29

(0,06 Euro pro Anruf – Festnetz der Dt. Telekom)

www.ing-diba.de

Format: 230 x 285 mm Datum: 19.04.2007 DU: 20.04.2007

ET: Werbeträger: Version:

Was über fünf Millionen zufriedene Kunden bereits wissen, wurde nun zum dritten Mal von Experten des Magazins €uro bestätigt: Die ING-DiBa ist Deutschlands „Beste Bank“. Profitieren auch Sie von der Leistungsstärke und Zuverlässigkeit des Testsiegers.

Basketbalheld Dirk Nowitzki in advertentie van ING-DiBa, onderdeel van imagocampagne 2007 Kunde: ING-DiBa Farbe: 4c ES+DiBa blau

■ Durch überzeugende Leistung zum Erfolg

Jobnummer: 90.399 WKZ: XXXX Motiv: Image

Deutschlands „Beste Bank“!

8 De drie callcenters van ING-DiBa zijn gevestigd in Hannover, Frankfurt en Neurenberg. 8 Zo’n 800 medewerkers staan 24 uur per dag, 7 dagen per week klanten te woord. 8 Ongeveer acht miljoen inkomende telefoontjes per jaar, vaak meer dan 30.000 op een dag. 8 Toevertrouwde middelen: EUR 59,2 miljard, niet in de balans opgenomen producten EUR 2,7 miljard. 8 Woninghypothekenportefeuille: EUR 28, miljard.

Digital-Pre-Press GmbH • Tel.: 069/85 70 01 83 • Fax: 069/85 70 01 86 • Email: [email protected]

Master

Kerncijfers

menlijke sportevenementen georganiseerd en op alle vestigingen wordt jaarlijks een personeelsfeest gehouden. Om de paar jaar komen alle medewerkers bijeen. En daar blijft het niet bij. Via een speciaal project kunnen personeelsleden namens ING-DiBa zelf een geldbedrag schenken aan een maatschappelijke organisatie. Het werkt, want de sfeer bij ING-DiBa is prima. Gemiddeld is het verloop bij callcenters 5-20%. Bij ING-DiBa ligt dit onder de 5%. In het vorig jaar gehouden tevredenheidsonderzoek ‘Deutschlands Beste Arbeitsgeber’ (beste werkgever) stond ING-DiBa van de 98 deelnemende bedrijven op de 26e plaats, en was daarmee de beste Duitse financiële dienstverlener.

altijd de hoogste rente, maar genieten wel het vertrouwen van onze klanten, omdat we betrouwbaar zijn.” ING-DiBa maakt er geen geheim van hoeveel geld er jaarlijks aan marketing wordt uitgegeven: ongeveer EUR 00 miljoen. Ieder jaar worden er zo’n 60 miljoen brieven verzonden aan klanten. Maar niemand krijgt meer dan één brief per maand. Dag in dag uit wordt er geadverteerd, op TV en in de gedrukte pers, altijd met gebruik van een sportmetafoor en vaak met sterbasketbalspeler Dirk Nowitzki. “Je moet heel consequent zijn in je reclame-uitingen, anders herkennen de mensen je niet meer”, voegt Tellings toe.

Trotse klanten Argusogen Een dergelijke succesvolle nieuwkomer wordt natuurlijk met argusogen bekeken. De gevestigde banken komen met vergelijkbare, of op het oog zelfs betere aanbiedingen. Sommige advertenties zijn vrijwel identiek aan die van ING-DiBa. Tellings: “We letten niet zo op onze concurrenten. Zij letten meer op ons. Klanten die met onze percentages naar de concurrent gaan, krijgen meteen hetzelfde aangeboden. Het verschil zit ‘m echter in ons bedrijfsmodel. Het is dus de vraag hoe lang de concurrentie zich die tarieven kan veroorloven.” Meer last heeft de bank van de renteontwikkelingen. “Als de rente herstelt, dan voorspel ik een tweede groeigolf”, zegt Tellings. “Online-bankieren is de trend, en daarin zijn wij nou eenmaal de beste. We hebben nu een marktaandeel van 5%, maar willen graag naar 5-20% marktaandeel.”

Fair Maar die klanten moeten wel worden binnengehaald. ING-DiBa moet trouw blijven aan haar imago van lage kosten. En het moet continu bewijzen dat de klant fair behandeld wordt. Tellings: “Toen we begonnen, boden we zomaar twee keer zoveel rente als de andere banken. En we hebben laten zien dat het geen eenmalige aanbieding betrof. We bieden misschien niet langer

“Mensen zijn vaak echt trots dat ze klant bij ons zijn”, zegt voormalig marketingmanager Katharina Herrmann, de huidige directeur van ING-DiBa in Oostenrijk. Zij weet dat tevreden klanten de beste reclame zijn. Daarom begon ING-DiBa het ‘Kunden werben Kunden’-programma: iedere klant van ING-DiBa die een nieuwe klant aanbrengt voor de speciale spaarrekening van ING-DiBa krijgt een beloning. Inmiddels komt 40% van de nieuwe klanten op deze manier binnen. Voor ING Direct als geheel, geeft gemiddeld 94% van de klanten aan dat zij ING Direct waarschijnlijk zullen aanbevelen bij vrienden, familie en collega’s. Dit wordt bevestigd in klanttevredenheidsonderzoeken (april 2006). Maar, hoe krijg je trotse klanten? “Betere voorwaarden en een goede dienstverlening zijn heel belangrijk. En dat we zijn uitgeroepen tot ‘Duitslands Beste Bank” draagt hier ook aan bij”, vertelt Herrmann. “Alle werkprocessen worden doorgelicht, helemaal vanuit het oogpunt van de klant. Een klacht wordt grondig geanalyseerd. Als er ruimte is voor verbetering, doen we er iets aan.” Want eersteklas dienstverlening, daar draait het om bij ING Direct. Niet alleen in Duitsland, maar ook in alle andere landen waar de bank operationeel is: Canada, Spanje, Australië, Frankrijk, Italië, de VS, het Verenigd Koninkrijk en Oostenrijk.



Een consistente strategie op weg naar verdere groei ING richt zich op waardecreatie voor de aandeelhouder. We hebben een evenwichtige mix van sterke en succesvolle bedrijven die voldoen aan de behoeftes van onze klanten. Het hoofdkantoor van Oyak Bank in Istanbul, Turkije

Kapitaal wordt consequent toegewezen aan die activiteiten en klantsegmenten die het hoogste rendement en de grootste groei genereren. ING heeft in het afgelopen kwartaal een aantal acties van strategische aard ondernomen. Het gaat vooral om acquisities in de kansrijke groeimarkten van Turkije, Zuid-Korea en LatijnsAmerika alsmede een aantal groei-initiatieven in Centraal-Europa en Azië. De Groep trekt kapitaal aan uit bedrijfswinsten, verkoopwinst op aandelen, desinvesteringen en externe financieringen. We hebben in de afgelopen paar jaar zeer efficiënt gebruik gemaakt van dit kapitaal waardoor we kunnen investeren in additionele autonome groei en aanvullende acquisities en daarnaast vermogen terug kunnen geven aan de aandeelhouders, door middel van een hoog dividend of door de terugkoop van aandelen.

Grote investering in Turkije Kortgeleden hebben we Oyak Bank in Turkije overgenomen, wat ons op de belangrijke Turkse markt een stevig platform voor verdere groei biedt. De deal wordt volledig gefinancierd uit bestaande interne middelen en geeft ons een 100%-belang in Oyak Bank. Naar verwachting zal de transactie in de tweede helft van 2007 worden afgerond. Michel Tilmant, voorzitter van de Raad van Bestuur van ING Groep, zei tijdens een presentatie in Istanbul dat Oyak Bank een kwaliteitsbank is met een goede positie op de snelgroeiende Turkse markt. “Deze acquisitie is in lijn met onze strategie om onze sterke autonome groei te ondersteunen met geschikte

12


aanvullende acquisities en biedt ING een solide platform op basis waarvan wij onze bancaire activiteiten verder kunnen uitbreiden. Naarmate de markt zich verder ontwikkelt, kunnen we in de toekomst ook vermogensbeheerproducten afzetten.” Oyak Bank is opgericht in 1984 en behoort tot de top 10-banken in Turkije met meer dan 5.500 medewerkers en een marktaandeel van 3%. Het biedt een volledig assortiment aan bancaire producten gericht op de particuliere markt. De bank heeft ongeveer 1,2 miljoen actieve particuliere klanten en 10.000 klanten in het midden- en kleinbedrijf. Oyak Bank heeft 360 bankkantoren door heel Turkije en is goed vertegenwoordigd in alle grote steden. Eli Leenaars, als lid van de Raad van Bestuur verantwoordelijk voor de wereldwijde retailbankingactiviteiten van ING: “Oyak Bank is een goed bedrijf met een uitstekend managementteam. Door goed gebruik te maken van de expertise die ING heeft op het gebied van retail banking, met name internetbankieren, maketing en risicobeheer, in combinatie met de distributiekracht en marktkennis van Oyak Bank, kunnen we onze marktpositie in Turkije snel verder uitbreiden.” Oyak Bank zal worden geïntegreerd in de divisie Retail Banking van ING Groep en in het eerste jaar na afronding van de transactie zal de naam van het bedrijf veranderen in ING.

Landmark Investment Management ING heeft overeenstemming bereikt met Morgan Stanley Private Equity Asia inzake de overname van Landmark Investment Management in Zuid-

Korea, de nr. 12 op het gebied van vermogensbeheer in dat land. Met de acquisitie van Landmark krijgt ING een solide marktpositie in een van de belangrijkste markten in Azië. Zuid-Korea is een van de grootste markten voor vermogensbeheer in Azië met een jaarlijks groeipercentage van 20%. De acquisitie vormt een goede aanvulling op de bestaande marktpositie van ING in Zuid-Korea als toonaangevende buitenlandse levensverzekeraar. Landmark had op 31 mei 2007 een beheerd vermogen van ongeveer EUR 6,9 miljard. ING wil Landmark integreren in haar recent opgestarte vermogensbeheeractiviteiten in dat land. ING wordt door de acquisitie een top 10-speler in vermogensbeheer met een beheerd vermogen van meer dan EUR 10 miljard en een marktaandeel van 3,7%.

Latijns-Amerikaanse pensioenen We hebben ook overeenstemming bereikt met Santander om de Latijns-Amerikaanse pensioenactiviteiten van dit bedrijf in Mexico, Chili, Colombia en Uruguay over te nemen om daarmee onze positie in deze snelgroeiende regio te versterken. Met de overname van deze pensioenbedrijven wordt ING de op een na grootste pensioenbeheerder in Latijns-Amerika. We nemen het aandeel van Santander in deze pensioenactiviteiten voor 100% over en de deal zal volledig uit eigen middelen worden gefinancierd. ING en Santander voeren nog apart overleg over de pensioenen lijfrenteactiviteiten van Santander in Argentinië, die in deze fase nog niet in de acquisitie zijn meegenomen.


Recente acquisities 8 Landmark Investment Management in Zuid-Korea 8 Oyak Bank in Turkije 8 Pensioenactiviteiten Santander in Latijns-Amerika Recente desinvesteringen 8 ING Trust, Nationale Borg en Regio Bank in Nederland 8 Verzekeringsactiviteiten in België 8 Degussa Bank in Duitsland

instanties om in Rusland van start te gaan met levensverzekeringsactiviteiten. In Roemenië bereiden wij ons voor op de oprichting van een bedrijfspensioenfonds, voortvloeiend uit de pensioenhervormingen in dat land.

Het Latijns-Amerikaanse pensioenbedrijf (exclusief Argentinië) van Santander heeft meer dan 5,5 miljoen klanten en 5.084 medewerkers. De producten worden voornamelijk op de markt gebracht via een netwerk van eigen verzekeringsagenten. Ultimo 2006 had dit LatijnsAmerikaanse pensioenbedrijf een beheerd vermogen van EUR 13,8 miljard en de winst na belastingen over 2006 bedroeg EUR 64 miljoen. “Deze transactie biedt ING de aantrekkelijke mogelijkheid om in Latijns-Amerika verder te groeien door uitbreiding van haar activiteiten op het gebied van vermogensvorming in deze regio”, aldus Tom McInerney, lid van de Raad van Bestuur van ING en CEO van ING Insurance Americas. “De financiële kracht van ING, haar wereldwijde naamsbekendheid en haar ervaring op het gebied van pensioendiensten en beleggingsbeheer vormen de basis voor onze groeistrategie.”

Investeren in autonome groei Naast aanvullende acquisities blijft ING investeren in autonome groei, zowel in volwassen markten als in groeimarkten. In mei werd aangekondigd dat Postbank en ING Bank hun krachten zullen bundelen en in Nederland onder de merknaam ING zullen verder gaan. Hiermee versterken wij onze positie als toonaangevende Nederlandse bank met meer dan acht miljoen klanten. In Centraal- en Oost-Europa is een aantal initiatieven ontwikkeld. Aan de verzekeringskant heeft ING in juni goedkeuring gekregen van de Russische toezichthoudende

Op bancair gebied richt ING zich op grote landen in deze regio met aanzienlijke groeimogelijkheden: Polen, Turkije, Roemenië, Rusland en Oekraïne. In deze landen woont 81% van de Centraal- en Oosteuropese bevolking, die tezamen 76% van het BBP in deze regio genereren. In Polen en Turkije wordt de markt betreden door middel van aanvullende acquisities, met respectievelijk Bank Slaski (1994) en Oyak Bank (zie boven). In Roemenië heeft ING in 2005 de particuliere bancaire markt betreden via een eigen gestart bedrijf. Gebaseerd op de goede ervaringen in dit land wil ING in 2008 met dit concept de markt in Oekraïne betreden. Wat betreft directbankieren heeft ING in Japan een bankvergunning aangevraagd om daar van start te kunnen gaan met ING Direct. Dat zou in de tweede helft van 2007 moeten gebeuren. ING Direct ontwikkelt zich steeds meer van een spaarbank naar een directbank. Haar wereldwijde strategie blijft gebaseerd op het betreden van een grote, volwassen markt met een ontwikkelde infrastructuur voor directbankieren. Japan is derhalve van strategisch belang aangezien het land een groot groeipotentieel in zich heeft met een spaarmarkt van EUR 5.600 miljard.

Aandelenterugkoop Hoewel ING haar vermogen herinvesteert om te kunnen blijven voortbouwen op de kracht van winstgevende groei, zal door een combinatie van hoge winsten, herfinancieringen en Basel II in 2007 sprake zal zijn van een kapitaaloverschot. Na financiering van de groei van de

Meer over de aandelenterugkoop Het totaal aantal gewone aandelen (of certificaten van gewone aandelen) dat kan worden teruggekocht is ongeveer 150,6 miljoen, gebaseerd op de slotkoers van het aandeel op 15 mei. Dit vertegenwoordigt 6,8% van de uitstaande aandelen. ING zal de aandelen die zij ontvangt pas intrekken nadat de desbetreffende certificaten van aandeel zijn ingetrokken. Hiervoor zal ING tijdens de volgende algemene vergadering van aandeelhouders goedkeuring van de aandeelhouders vragen.

activiteiten blijft ING in 2007 en 2008 voldoen aan de kapitaalrisico’s. Daarom heeft ING in mei aangekondigd dat een deel van het vermogen zal worden gebruikt om de aandeelhouders te belonen met de terugkoop van aandelen voor een bedrag van EUR 5 miljard. In mei is ING van start gegaan met de terugkoop van gewone aandelen of certificaten van gewone aandelen, met een totale waarde van EUR 5 miljard over een periode van ongeveer 12 maanden. Dit programma loopt naar verwachting tot juni 2008. “De terugkoop van aandelen illustreert de gedisciplineerde aanpak van ING op het gebied van kapitaalbeheer teneinde de aandeelhouderswaarde zo groot mogelijk te maken”, aldus Tilmant. “Met de terugkoop van aandelen worden de kapitaalstructuur van de Groep geoptimaliseerd, de kapitaalkosten teruggebracht en de winst per aandeel verbeterd.”

Interimdividend Vanwege het efficiënte kapitaalbeheer is ING in staat haar aandeelhouders te belonen met een interimdividend in contanten van EUR 0,66 per gewoon aandeel, een stijging van EUR 11,9% ten opzichte van het interimdividend over 2006 (EUR 0,59) en gelijk aan de helft van het totale dividend dat over het jaar 2006 is uitgekeerd (EUR 1,32). ING wil waarde creëren voor haar aandeelhouders. Met ons sterke bedrijfsmodel, evenwichtige bedrijvenmix, ruim assortiment aan producten en diensten, efficiënt kapitaalbeheer en gedisciplineerd risicobeheer weten we dat we een goede uitgangspositie hebben om die aandeelhouderswaarde ook te realiseren.


13

Financial figures 2nd quarter 2006

Resultaten 2e kwartaal 2007

Resultaten 2e kwartaal 2007 Sterke commerciële ontwikkeling XXXX en aanhoudende waardecreatie Kwartaalwinst naar recordhoogte

Michel Tilmant (r) en John Hele tijdens de persconferentie in Amsterdam

Op woensdag 8 augustus presenteerden Michel Tilmant, bestuursvoorzitter van ING Groep, John Hele, CFO, en Koos Timmermans, CRO, de resultaten van ING over het tweede kwartaal 2007. De onderliggende nettowinst nam ten opzichte van het tweede kwartaal 2006 met 36,7% toe tot EUR 2.747 miljoen. Dit resultaat werd versterkt door een winst van EUR 573 miljoen op de verkoop van een deel van het belang van ING in ABN AMRO. Exclusief dit bedrag steeg de onderliggende nettowinst met 8,2% tot een recordbedrag van EUR 2.174 miljoen. Michel Tilmant: “ING behaalde in het tweede kwartaal goede resultaten doordat het bedrijf wederom kon profiteren van solide economische en marktomstandigheden. Bij het bankbedrijf

14


werd de negatieve invloed van de vlakke rentecurve gecompenseerd door de groei in het volume van hypotheken en betaalrekeningen. De risicokosten bleven laag en er was geen sprake van een verslechtering in de kredietportefeuille. De levensverzekeringsactiviteiten konden profiteren van de groei van het beheerd vermogen en de hogere beleggingsopbrengsten als gevolg van de koersstijgingen op de aandelenbeurzen. De omzet werd gedomineerd door sterke groei in de koopsomproducten, doordat ING inspeelt op de wereldwijde verschuiving van traditionele levensverzekeringsproducten naar beleggings gerelateerde vermogensopbouwproducten.” “ING ontwikkelt nieuwe initiatieven om de groei te versnellen, zowel autonoom als met aanvullen-

de acquisities. De overeenkomsten tot overname van de Oyak Bank in Turkije, het pensioenbedrijf van Santander in Latijns-Amerika en Landmark Investment Management in Zuid-Korea dragen

Stand terugkoopprogramma aandelen (per 3 augustus 2007) 8 21,9% van het programma afgerond 8 Totaal aantal teruggekochte aandelen: 33,6 miljoen 8 Totaalbedrag: EUR 1.097 miljoen 8 Gemiddelde koers van de teruggekochte aandelen: EUR 32,63

FinancialResultaten figures 2nd quarter2007 2006 2e kwartaal

Verzekeringsbedrijf

Verdeling onderliggende winst per divisie 2e kwartaal ING Direct 6% Retail Banking 20%


*exclusief Overig

bij aan de schaalgrootte van ING en geven ons toegang tot aantrekkelijke nieuwe markten. De voorbereidingen voor de start van ING Direct in Japan later dit jaar zijn in volle gang. In de tweede helft van dit jaar zal naar verwachting EUR 65 miljoen extra worden geïnvesteerd in ING Direct Insurance Asia/Pacific 7% om de commerciële groei te versnellen. Volgend jaar gaan wij van start met een retailbank in Insurance Americas 21% Oekraïne, aangezien we de retailactiviteiten van ING verder oostwaarts willen uitbreiden naar de grootste markten in Centraal-Europa”, aldus Michel Tilmant. Kijkend naar de toekomst, zei Michel Tilmant: “De beleggingsportefeuille voor eigen rekening van ING zal naar verwachting in de tweede helft Insurance Europe 23% van het jaar een aanzienlijke winst opleveren, die we deels zullen herinvesteren in verdere autonome groei. De kredietmarkten zijn de laatste tijd turbulenter geworden, maar onder de huidige marktomstandigheden verwachten we niet dat die van grote invloed zullen zijn op de winst over 2007. De commerciële prestaties van het bedrijf blijven uitstekend en we zijn ervan overtuigd dat we gezien het risicoprofiel van ING en de spreiding van onze activiteiten in staat zullen zijn om waarde te blijven creëren voor onze aandeelhouders en ons te richten op groei voor de lange termijn.”

Winstanalyse tweede kwartaal ING rapporteerde in het tweede kwartaal een sterke winst doordat het bedrijf kon profiteren van een gezond economisch klimaat, inclusief relatief lage risicokosten en gunstige aandelen-

De onderliggende winst voor belastingen van het verzekeringsbedrijf steeg met 49,8% tot EUR 1.971 miljoen, inclusief EUR 802 miljoen aan Insurance Europe 24% gerealiseerde verkoopwinsten op aandelen (waaronder de verkoop van ABN AMRO aandelen). Het levenresultaat nam met 69,9% toe tot EUR 1.626 miljoen en het schaderesultaat daalde met 3,9% door lagere resultaten in Canada en Mexico, waar de bedrijven wederom te maken kregen met minder gunstige verzekeringstechnische omstandigheden. Insurance Americas 21% Het bruto premie-inkomen nam exclusief valutainvloeden met 1,5% toe, aangezien de groei in België, Zuid-Korea en Centraal- en Overig Europa Insurance Asia/Pacific 5% grotendeels teniet werd gedaan door een daling in lijfrentes met vaste uitkering in de VS, Japan en Nederland. De omzet in koopsompolissen steeg met 16,8% ten opzichte van het tweede kwartaal markten. ING kon in het tweede kwartaal profitevorig jaar en met 22,8% ten opzichte van het eerren van een lage effectieve belastingdruk, vooral ste kwartaal, door sterke groei in Japan, Australië, vanwege een aanzienlijke, belastingvrije verkoopKorea, Taiwan en Centraal-Europa en de groei van winst op aandelen. De onderliggende effectieve het aantal variabele koopsompolissen in de VS. belastingdruk daalde van 21,0% naar 14,4% en De waarde van nieuwe productie (WNP) verbezal naar verwachting voor heel 2007 ergens tusterde in het tweede kwartaal met 23,2% tot Wholesale Banking 30% sen 15% en 20% uitkomen, aanzienlijk lager dan EUR 207 miljoen, een aanzienlijke stijging ten het genormaliseerde niveau van 20-25%. opzichte van het eerste kwartaal die is toe te schrijven aan de hoge omzet in Japan na de inDe nettowinst nam met 27,1% toe tot EUR 2.559 troductie van een nieuw product in april. De WNP miljoen, inclusief een kostenpost van EUR 188 daalde vergeleken met het tweede kwartaal vorig miljoen (EUR 252 miljoen voor belastingen) in jaar met 9,6%, ofwel EUR 22 miljoen. verband met de samenvoeging van Postbank en ING Bank in Nederland. Insurance Europe Retail Banking 22% De sterke groei in Centraal- en Overig Europa De bedrijfslasten voor de Groep bleven onder stuwde de omzet en de groei van de nieuwe ING Direct 6% controle, waarbij de onderliggende lasten met productie bij Insurance Europe verder op. De on4,2% stegen inclusief additionele lasten in verderliggende winst voor belastingen bij Insurance band met de uitbreiding van activiteiten. Europe daalde licht naar EUR 694 miljoen ten opzichte van een zeer sterk tweede kwartaal 2006.

Premie-inkomen* 0

3

6

9

12

15

2e kwartaal 2007 11,6 miljard 22%

49%

29%


52%

28%

Insurance Europe Insurance Americas Insurance Asia/Pacific *inclusief intercompany-eliminaties

0 2Q 2007

3ING Shareholder 6 9 12 03 – augustus 2007

15 15

Financial figures 2nd quarter 2006

Resultaten 2e kwartaal 2007

In de winst over het tweede kwartaal vorig jaar zat een bedrag van EUR 135 miljoen begrepen in verband met een positieve herwaardering van de voorziening voor garanties op bepaalde pensioenovereenkomsten in Nederland. In het tweede kwartaal van dit jaar was sprake van een negatieve herwaardering van EUR 19 miljoen. Exclusief deze invloed nam de onderliggende winst voor belastingen van Insurance Europe met 25,3% toe tot EUR 713 miljoen. Het totale premie-inkomen groeide met 5,7% door een hogere omzet in levensverzekeringen in België en Centraal- en Overig Europa. De bedrijfslasten bleven gelijk ondanks een 4,5%-stijging bij Centraal- en Overig Europa. De WNP bleef onveranderd op EUR 55 miljoen, doordat een stijging van 30,8% bij Centraal- en Overig Europa werd gecompenseerd door een daling van 34,6% in Nederland.

Kerncijfers ING Groep In EUR miljoen

Kwartaalresultaten 2e kw. 2007

2e kw. 2006

– Insurance Europe

694

704

-1,4%

– Insurance Americas

593

457

29,8%

– Insurance Asia/Pacific 153 157

-2,5%

– Overig verzekeringsbedrijf Onderliggende verzekeringswinst voor belastingen

531

-2

1.971

1.316

– Wholesale Banking

668

717

-6,8%

– Retail Banking

555

454

22,2%

– ING Direct 171 190

-10,0%

– Overig bankbedrijf

-25

Onderliggende bancaire winst voor belastingen

1.329

1.336

-0,5%

Onderliggende winst voor belastingen

3.300

2.652

24,4% -14,5%

Belastingen

476

557

2.824

2.095

34,8%

76

86

-11,6%

2.747

2.009

36,7%

Nettowinst/-verlies op desinvesteringen

-9

Winst voor minderheidsdeelnemingen Minderheidsdeelnemingen Onderliggende nettowinst

Nettowinst uit desinvesteringen 14

De winst van Insurance Americas steeg in het tweede kwartaal door de sterke groei van het beheerd vermogen en de gunstige beleggingsresultaten in de VS. De onderliggende winst voor belastingen steeg met 29,8% tot EUR 593 miljoen. Exclusief valuta-invloeden was deze stijging 37,3%. Het premie-inkomen daalde met 4,1% (exclusief valuta-invloeden), voornamelijk door de lagere omzet in lijfrentes met vaste uitkering in de VS. De bedrijfslasten namen (exclusief valutainvloeden) met 6,0% toe als gevolg van het aannemen van meer personeel in de VS om de dienstverlening en de distributiecapaciteit te verbeteren. De WNP steeg sterk van EUR 33 miljoen in het eerste kwartaal naar EUR 53 miljoen. Hierin is EUR 28 miljoen meegenomen als gevolg van het vestigen van twee juridische entiteiten om het probleem van de overtollige wettelijke reserves in het individuele levenbedrijf in de VS op te lossen. Vergeleken met het tweede kwartaal vorig jaar daalde de WNP met 18,5% door valuta-invloeden en de daling van de discontovoet ultimo 2006 alsmede lagere lijfrentemarges en lagere omzet in lijfrentes met vaste uitkering.

Bijzondere posten na belastingen

De onderliggende winst voor belastingen van Insurance Asia/Pacific daalde licht naar EUR 153 miljoen doordat hogere resultaten in Australië teniet werden gedaan door dalingen in Japan en Zuid-Korea. De resultaten in Japan werden met EUR 32 miljoen negatief beïnvloed door volatiliteit in onafgedekte posities van beleggingskoopsomverzekeringen (single premium variable annuities, SPVA’s) in verband met een groter

16


49,8%

-65

Insurance Americas

Insurance Asia/Pacific

mutatie

Onderliggende winst voor belastingen1

Nettowinst (uitkeerbaar aan aandeelhouders) Winst per aandeel (in EUR)

-188 2.559

2.014

27,1%

1,18

0,93

26,9%

Netto rendement op het eigen vermogen2 Beheerd vermogen (ultimo periode)

23,9% 636.700

25,0% 546.200 16,6%

Personeel (aantal fte’s, ultimo) 119.097 119.409

-0,3%

1 Onderliggende winst voor belastingen en onderliggende nettowinst zijn NL GAAP-maatstaven (Nederlandse grondslagen voor financiële verslaggeving) voor de winst exclusief desinvesteringen en bijzondere posten. 2. Vanaf begin dit jaar. N.B. Kleine afwijkingen mogelijk in verband met afronding van de getallen.

dan verwachte marktvolatiliteit. Exclusief deze volatiliteit steeg de onderliggende winst voor belastingen van Insurance Asia/Pacific met 19,3% tot EUR 173 miljoen. Het totale premie-inkomen steeg (exclusief valuta-invloeden) met 9,4%, voornamelijk door groei in Zuid-Korea (24,9%) en Taiwan (9,2%). De bedrijfslasten namen (exclusief valutainvloeden) met 20,9% toe door investeringen in de groei van het bedrijf. De WNP steeg vergeleken met het eerste kwartaal met 20,7%. Deze stijging is vooral toe te schrijven aan de omzet in koopsomproducten, doordat ING kon profiteren van een verschuiving van traditio nele levensverzekeringen naar vermogensopbouwproducten. De WNP daalde met 9,2% ten opzichte van het tweede kwartaal vorig jaar door ongunstige valuta-invloeden, een lagere omzet en marges in de collectieve levensverzekeringen (COLI) in Japan en een lager intern rendement.

Bankbedrijf Bij het bankbedrijf van ING kon de invloed van de vlakke rentecurve wederom worden gecompenseerd door sterke commerciële groei in betaalrekeningen en hypotheken. De totale onderliggende winst voor belastingen daalde met

Interimdividend 8 ING betaalt een interimdividend in contanten van EUR 0,66 per gewoon aandeel 8 Dit is gelijk aan de helft van het totale dividend over het boekjaar 2006 (EUR 1,32) 8 Een stijging met 11,9% ten opzichte van het interimdividend over 2006 (EUR 0,59) 8 Het aandeel-ING wordt vanaf 9 augustus 2007 ex-dividend genoteerd; het dividend zal op 16 augustus 2007 betaalbaar worden gesteld voor NYSE Euronext

3.7 billion 41%

44%

15%

FinancialResultaten figures 2nd quarter2007 2006 2e kwartaal

2Q 2006 3.5 billion

41%

43%

16%

Wholesale Banking Retail Banking ING Direct

0,5% licht ten opzichte van de goede resultaten in het tweede kwartaal 2006. De stijging van het volume was vooral toe te schrijven aan de sterke hypotheekomzet bij ING Direct, de groei van het aantal rekeningen-courant en termijndeposito’s bij Retail Banking en de voortgaande groei bij ING Real Estate. De netto risicokosten veranderden van een vrijval uit de voorziening voor debiteuren verliezen in het tweede kwartaal vorig jaar in een toevoeging aan deze voorziening. De risicokosten bleven echter laag en er zijn geen tekenen dat de kwaliteit van de kredietportefeuille verslechtert. Prijsstelling en nadruk op efficiënt kapitaalgebruik resulteerden in een verdere verbetering van het rendement, waardoor het onderliggend naar risico gewogen rendement op kapitaal (RAROC) na belastingen steeg van 22,0% over het eerste halfjaar 2006 naar 24,8%.

Wholesale Banking Wholesale Banking kon wederom profiteren van de sterke groei van ING Real Estate alsmede van gestegen volumes bij Payments & Cash Management en Leasing, waardoor de druk op de marges enigszins gecompenseerd kon worden. De onderliggende winst voor belastingen van Wholesale Banking daalde met 6,8% naar EUR 668 miljoen, door een lagere netto vrijval uit de voorziening voor debiteurenverliezen. De winstontwikkeling werd overschaduwd door een fiscaal afwijkende behandeling van handelsactiviteiten in aandelenderivaten en de daaraan gerelateerde ‘cash equity hedges’. Gecorrigeerd voor deze invloed steeg het bruto resultaat met 15,2% en de onderliggende winst voor belastingen met 5,2%. De bedrijfslasten daalden ten opzichte van het eerste kwartaal met 1,7%, maar namen vergeleken met het tweede kwartaal vorig jaar met 5,7% toe door ondersteuning van de groei bij ING Real Estate en investeringen ter voorbereiding op SEPA (Single European Payment Area). De rendementen verbeterden, met een onderliggende RAROC na belastingen van 25,9%, een stijging ten opzichte van de eerste helft van vorig jaar (22,4%).

Retail Banking Retail Banking rapporteerde ondanks het moeilijke renteklimaat een solide winstgroei over het tweede kwartaal. De druk op de marges werd meer dan gecompenseerd door de voortgaande stijging in volumes. De onderliggende winst voor belastingen steeg met 22,2% ten opzichte van het tweede kwartaal vorig jaar, toen de winst werd beïnvloed door een voorziening voor juridische kwesties en een inhaalslag van de risicokosten. Het bruto resultaat, voor risicokosten, steeg

Baten bancaire activiteiten 0

1

2

3

4

5


44%

41%

43%

15%


Wholesale Banking Retail Banking ING Direct

met 14,4%, vooral door een stijging met 11,4% in Nederland, waar bij alle productgroepen een substantiële groei in het volume werd gerealiseerd. De totale onderliggende baten namen met 6,7% toe, en compenseerden daarmee in ruime mate de stijging van de bedrijfslasten met 2,7%. Door een juiste prijsstelling kon Retail Banking wederom een hoog rendement realiseren, waarbij het totale naar risico gewogen rendement op kapitaal na belastingen 42,8% was, een stijging ten opzichte van de 34,2% over de eerste helft van 2006.

ING Direct De resultaten van ING Direct bleven ook in het tweede kwartaal solide, terwijl het bedrijf aanzienlijk bleef investeren in groei door nieuwe producten op de markt te brengen. De onderliggende winst voor belastingen was EUR 171 miljoen, een stijging van 3,6% ten opzichte van het eerste kwartaal, en een daling van 10,0% ten opzichte van het tweede kwartaal vorig jaar. Er bleef sprake van een moeilijk renteklimaat, met in de meeste valutazones vlakke of inverse rentecurves, en stijgende rentetarieven. De tegoeden van particuliere klanten, inclusief toevertrouwde middelen, niet in de balans opgenomen fondsen, woninghypotheken en leningen, nam toe van EUR 290,5 miljard ultimo maart naar EUR 302,0 miljard. In het tweede kwartaal kon een recordbedrag van EUR 7,0 miljard (exclusief valutainvloeden) aan hypotheekproductie worden bijgeschreven, waardoor de totale hypotheekportefeuille ultimo juni uitkomt op EUR 82,8 miljard. Het aantal klanten van ING Direct steeg met bijna een half miljoen naar 18,7 miljoen. Het rendement verbeterde, waardoor het naar risico gewogen rendement op kapitaal na belastingen steeg van 11,7% over het eerste halfjaar 2006 naar 16,7%, deels toe te schrijven aan een lagere belastingdruk.

Beheerd vermogen Het beheerd vermogen nam in het tweede kwartaal met EUR 17,3 miljard, ofwel 2,8%, toe tot EUR 636,7 miljard ultimo juni. De groei was voornamelijk toe te schrijven aan een solide netto instroom van EUR 10,4 miljard.

Risicobeheer 8 De onrust op de kredietmarkten is de laatste tijd toegenomen door de zorg die is gerezen over risicovolle ‘subprime’ hypotheken in de VS, CDO’s (collateralised debt obligations), CLO’s (collateralised loan obligations) en schuldfinanciering 8 Tot nu toe heeft dit weinig invloed gehad op ING 8 ING biedt geen risicovolle ‘subprime’hypotheken aan in de VS 8 De totale risicodragende uitzettingen van ING op schuldpapier waarbij ‘subprime’hypotheken als onderpand dienen, bedragen EUR 3,2 miljard, ongeveer 0,25% van de totale activa. Hiervan heeft 93% een AAA- of AA-rating. De marktwaarde was op 31 juli 2007 slechts EUR 58 miljoen lager dan de boekwaarde 8 De totale risicodragende uitzettingen van ING via CDO’s en CLO’s is EUR 0,9 miljard, ofwel 0,07% van de totale activa, en de marktwaarde was op 31 juli 2007 ongeveer EUR 35 miljoen lager dan de boekwaarde 8 Over het geheel genomen beschouwt ING haar uitzettingen op risicovolle ‘subprime’hypotheken en CDO’s/CLO’s van beperkte omvang en van relatief hoge kwaliteit


17

18


Opinie en analyse

Van links naar rechts: Hans van der Noordaa, Tom McInerney en Jacques de Vaucleroy

Pensioentijd verzekerd

Het wordt een steeds vertrouwder beeld, mensen van 90 jaar of ouder. De kunst is voldoende pensioeninkomen op te bouwen om de kosten van een langere levensduur te kunnen dekken. Hierbij spelen financiële instellingen een belangrijke rol.

In veel landen wijzen alle demografische tendensen in dezelfde richting. Mensen krijgen minder kinderen en leven langer dan voorgaande generaties. Volgens de Verenigde Naties zal een Japanner die in 1950 is geboren 63,9 jaar oud worden. In 2050 is deze leeftijd gestegen naar 87,1. Voor de VS en Europa geldt hetzelfde (zie grafiek). Het resultaat: de wereldbevolking vergrijst in een hoog tempo. En omdat er steeds minder werkenden zullen zijn die de oudedagsvoorziening van een steeds groter aantal gepensioneerden moeten financieren, wordt een overheidspensioen in steeds meer landen onhaalbaar. Welke kansen en uitdagingen brengt dit met zich meer voor de financiële sector? We vragen het de drie Raad van Bestuursleden die verantwoordelijk zijn voor ING’s verzekeringsactiviteiten: Tom McInerney (Insurance Americas), Hans van der Noordaa (Insurance Asia/Pacific) en Jacques de Vaucleroy (Insurance Europe).

Garantietijdperk “Het is eigenlijk heel simpel”, aldus de Vaucleroy. “De verzekeringsbranche moet zich meer gaan richten op het verzekeren van het langlevenrisico, want dat is waarmee mensen geconfronteerd worden, en niet zozeer op het sterfterisico. Dit betekent dat wij oplossingen voor vermogensvorming moeten aanbieden waarmee klanten een kapitaal kunnen opbouwen dat later kan worden omgezet in voldoende pensioeninkomsten. Dit geldt met name voor jongeren. Mensen die met pensioen gaan, zoeken veelal zekerheid en een pensioeninkomen voor de rest van hun leven. Verzekeraars kunnen deze mensen helpen door garanties te bieden, waarmee wordt voorkomen dat hun pensioentegoeden vroegtijdig worden uitgeput. In het verleden richtten verzekeringsmaatschappijen zich uitsluitend op resultaten uit beleggingen, nu moeten zij ook garanties afgeven.” “Ik noem de periode 1980-2005 altijd het tijdperk van de beleg-

gingsfondsen”, aldus McInerney. “De ‘babyboomers’ concentreerden zich op het opbouwen van vermogen door te sparen en te investeren in beleggingsfondsen. De eersten van deze generatie gaan nu met pensioen en het garantietijdperk breekt aan: klanten willen zeker weten dat zij gedurende hun pensioenjaren voldoende inkomen hebben. Tegelijkertijd willen zij echter de flexibiliteit behouden om geld uit hun pensioentegoed op te nemen wanneer hen dat uitkomt. Daarom denk ik dat de volgende 25 jaar heel gunstig zullen uitpakken voor verzekeraars die zich toeleggen op vermogensopbouwproducten en pensioendiensten.”

Lijfrenteproducten Door de vergrijzing ontstaat een grote vraag naar producten die klanten bescherming bieden tegen het langlevenrisico, zoals spaarplannen, beleggingsfondsen, hypotheken, pensioenregelingen, vastgoedfondsen, diensten voor vermogende particulieren en vermogensopbouwproducten. De variabele lijfrente is voor de verzekeringsbranche een van de belangrijkste producten, ook voor ING. Dit product is al jaren succesvol in de VS en Japan en nu introduceert ING de variabele lijfrente (een beleggingskoopsomverzekering met garantie op een minimaal rendement) ook in Europa. In ruil voor een eenmalige premiebetaling biedt ING de klant na afloop van het contract een regelmatig inkomen of een eenmalige uitkering. Bij een variabele lijfrente kan de klant kiezen uit een reeks van aandelenfondsen en vastrentende waarden. De variabele lijfrente biedt zowel garantie op het geïnvesteerde vermogen als een uitkering in geval van vroegtijdig overlijden. Momenteel werkt ING ook aan een versie waarbij sprake is van een periodieke premiebetaling.


19

Opinie en analyse

Specialistische kennis Door haar klanten deze bescherming te bieden lijkt het alsof de verzekeringsbedrijven een aanzienlijk risico lopen. Klanten kunnen bijvoorbeeld langer leven dan verwacht of de aandelenmarkt kan instorten. “Daarom is het zo belangrijk om je risicobeheer goed op orde te hebben”, aldus Van der Noordaa. “We nemen de risico’s die aan dergelijke garanties verbonden zijn, voegen die samen om ze vervolgens af te dekken op de kapitaalmarkten. Daarom zijn er op dit moment niet veel verzekeringsmaatschappijen die deze markt betreden, omdat eerst het risicobeheer op orde moet zijn om een dergelijk hedgingprogramma te kunnen uitvoeren.”

Life expectancy at birth lanten willen eenvoudige en K duidelijke producten

90 80 70

0

0

05

04

45

-2

-2

20

35

20

20

25

-2

-2

03

02

0

0

0

15

20

-2

05

20

95

19

-2

00

01

0

0

99

0

98

19

75

-1

-1 65 19

Eenvoud Onderzoek toont aan dat klanten in toenemende mate eenvoudige en duidelijke producten willen die voldoen aan hun verwachtingen. Veel verzekeringsproducten zijn van nature echter

Distributie-uitdagingen Pensioenplanning is dermate complex dat het niet waarschijnlijk is dat de verkoop van dergelijke producten op een eenvoudige manier kan plaatsvinden via directe distributiekanalen, zoals het internet of de telefoon. Dit sluit aan bij de bredere trend dat verzekeringsbedrijven zich steeds meer richten op een multidistributiemodel. Dat is zeker ook het geval bij ING. McInerney: “Er zijn niet veel landen waar we maar via één distributiekanaal verkopen. In het merendeel van de landen waar wij actief zijn, beschikken we over een eigen agentennetwerk, verkopen we verzekeringen via bankkantoren en maken we gebruik van het intermediair. In sommige landen werken we ook via het directe distributiekanaal. ING US Wealth Management in de VS, dat toegang heeft tot meer dan 200.000 distributiepunten waarin alle distributiekanalen zijn vertegenwoordigd, is hiervan een goed voorbeeld.” Hetzelfde

Gepensioneerden gaan in toenemende mate op zoek naar garanties, waardoor zij hun hele pensioentijd zijn verzekerd van voldoende inkomen

Levensverwachting bij geboorte 90

Wereld

80

Azië

70

Europa

60

Japan

World

50

VS

Asia

40

Europe

30

50 19 195 65 5 19 197 75 0 19 198 85 0 19 -19 95 90 20 200 05 0 20 201 15 0 20 202 25 0 20 203 35 0 20 204 45 0 -2 05 0

Japan

19

95

0-

19

97

55

0

30

-1

40

Ook moet men over voldoende vermogen beschikken om deze garanties te kunnen afgeven. “We combineren de risicobeheertechnieken die nodig zijn voor de traditionele verzekeringsproducten met hedgingprogramma’s via de kapitaalmarkt, die van oudsher onderdeel zijn van het risicobeheer binnen zakenbanken en vermogensbeheerders”, legt McInerney uit. “Je bevindt je op de dunne scheidslijn tussen twee branches die naar elkaar toegroeien.” Maar hier ligt ook de uitdaging volgens de Vaucleroy. “Je hebt mensen nodig die de gebruikelijke verzekeringsrisico’s World onderkennen en kunnen beheren. Tegelijkertijd moeten ze kennis Asia opbouwen van de kapitaalmarkt. We hebben dus in toenemende Europe mate behoefte aan mensen die inzicht hebben in beide kanten van deJapan balans: de risico’s verbonden met de passivakant alsmede de US activakant.” 85

50

19

60

tamelijk complex. Geldt dat ook voor deze garantieproducten? de Vaucleroy: “Veel verzekeringsproducten zijn ingewikkeld omdat zij voorzien in een behoefte die van nature al gecompliceerd is. Dit komt omdat ieders financiële situatie anders ligt. Het vereist een andere financiële planning en een andere manier van omgaan met fiscale en wettelijke regelgeving.” “Daarnaast is dit complexe materie omdat we te maken hebben met producten met een looptijd van 20 of 30 jaar”, gaat McInerney verder. “Dat maakt het moeilijk deze producten te administreren. Producten hoeven niet te veranderen, maar de wetgeving kan twee of drie keer veranderen, of het belastingstelsel, of mensen veranderen van werkgever. Daarmee moeten wij weten om te gaan. Het product kan dan oorspronkelijk redelijk eenvoudig en duidelijk zijn geweest, 20 of 30 jaar later kan de situatie volkomen anders liggen.” Niettemin heeft het vereenvoudigen van producten hoge prioriteit World binnen de verzekeringsbranche, evenals kostentransparantie. Van der Noordaa: “We moeten voortdurend vooruitgang Asia boeken. Het is belangrijk om te blijven investeren in nieuwe Europe en in opleidingen voor het personeel. Tussenpersonen en systemen verzekeringsagenten moeten zeker weten dat een klant de voorJapan en nadelen van een product, zoals een variabele lijfrente, begrijpt.” US

Bron: Verenigde Naties, vooruitzichten wereldbevolking, herziene versie 2006

20


US

Opinie en analyse

Een trend die je niet mag missen Steve Aldersley, partner bij Ernst & Young, en Robert Stein, vicevoorzitter Global Financial Services bij Ernst & Young. Mensen maken zich steeds meer zorgen dat hun pensioentegoeden vroegtijdig zullen zijn uitgeput. Wat voor invloed heeft dit op de verzekeringsbranche? “De pensioenmarkt rust op twee pijlers: de prepensioenfase en de pensioenfase. In de prepensioenfase kijken mensen naar de mogelijkheden om vermogen op te bouwen. Er is grote concurrentie tussen de bedrijven die dergelijke producten aanbieden en het is overduidelijk dat men grote kennis van vermogens- en beleggingsbeheer moet hebben om concurrerend te kunnen werken. Wat betreft de pensioenfase zien we dat de concurrentie tussen de verschillende financiële dienstverleners toeneemt, aangezien het gaat om miljarden aan vermogen dat overgaat van de ene generatie op de volgende. We zien veel bedrijven hun investeringen fors verhogen. Als mensen de pensioengerechtigde leeftijd bereiken, zoals nu het geval is met de eerste naoorlogse generatie, zijn ze doorgaans rijker en hebben ze meer vermogen te beschermen. Ook zijn ze bezorgder over gezondheidszorg naarmate ze ouder worden. Er is dus een breed gevoelde behoefte aan bescherming. Om tegemoet te komen aan de meer complexe behoeften van de consument gedurende hun pensioentijd richten toonaangevende financiële dienstverleners zich doorgaans op het aanbieden van meervoudige producten. Het is een

ontwikkeling die men niet mag missen. Wanneer je geen pensioenproducten en -diensten kunt bieden, dan zul je zien dat kapitaal in een hoog tempo uit een financiële instelling wegvloeit. Mensen bekijken hun financiële positie op het moment dat ze met pensioen gaan. Dan overwegen ze welke producten ze zullen kopen. Wanneer je als financiële dienstverlener dan geen concurrerend en uitgebreid assortiment aan pensioenproducten kunt bieden, dan verdwijnt dat geld naar de concurrentie.” Welke uitdagingen brengt dit met zich mee voor het risicobeheer van de verzekeraars? “De prepensioen- en pensioenproducten worden steeds gecompliceerder, aangezien er allerlei garanties en uitkeringen in verankerd zitten. Wanneer je dat koppelt aan de groeiende diversiteit binnen de beleggingscategorieën, zijn goed risicobeheer en het vermogen om geavanceerde producten te ontwikkelen onontbeerlijk. Binnen het verzekeringsbedrijf wordt steeds meer aandacht besteed aan de ontwikkeling van risicobeheer. In Europa vloeit dit voort uit de richtlijn Solvency II, de door de EU geïnitieerde solvabiliteitseisen voor Europese verzekeringsmaatschappijen. De Europese verzekeraars lijken op dit punt tot op zekere hoogte voorop te lopen op de Amerikaanse. Als mensen een hogere leeftijd bereiken en de langlevenrisico’s steeds groter worden, dan wordt een goede beleggingsstrategie een steeds grotere uitdaging. Op de markt zijn geen beleggingscategorieën beschikbaar die aansluiten bij de lange looptijd van deze pensioenproducten.”

geldt voor de regio Azië/Pacific, waar ING gebruikmaakt van goed gespreide distributiekanalen. Dit heeft geleid tot een sterke stijging van de inkomsten. De uitdaging is om producten via het juiste distributiekanaal aan te bieden. Dit is afhankelijk van het soort product, maar ook van de eisen van de klant, aldus de Vaucleroy. “Klanten zijn niet eendimensionaal. Sommige zaken regelen ze via het internet, maar voor andere zaken zijn ze bereid 30 minuten in de auto te zitten voor een afspraak. Je moet dus producten bieden die eenvoudig via het internet kunnen worden gekocht, zoals een brand- of een autoverzekering, maar moet je er tegelijkertijd voor zorgen dat klanten persoonlijk advies kunnen krijgen over meer complexe producten. Daarvoor heb je mensen nodig die een dergelijk product goed kunnen uitleggen en, indien gewenst, beschikbaar zijn voor aanvullend advies of informatie.” Dit betekent echter niet dat het internet geen rol kan spelen bij de distributie van deze adviesproducten. Van der Noordaa: “De toegevoegde waarde van het internet voor deze producten is dat het uitstekende mogelijkheden biedt voor het maken van bijvoor-

Wat is er nodig om een succesvol verzekeringsbedrijf op te bouwen? “Als je kijkt wat er nodig is om een concurrerend verzekeringsbedrijf te zijn, kom je al snel tot de conclusie dat grote bedrijven een concurrentievoordeel hebben, gezien de complexiteit van de producten, de vermogensstrategie, het risicobeheer, de wettelijke voorschriften en de eisen op het gebied van de naleving van wetten en regels. Verder is er de noodzaak om verschillende distributiekanalen effectief te beheren, want geen enkel bedrijf kan overleven op één enkel distributiekanaal. Aan de andere kant zie je een grote verscheidenheid aan hooggekwalificeerde, gespecialiseerde ondernemingen, gericht op één specifiek product met een beperkte geografische spreiding. Zij zouden uiteindelijk producten kunnen leveren aan een van de grotere bedrijven, aangezien die niet op alle vlakken hoogwaardige producten kunnen ontwikkelen. We gaan dus langzaam naar een meer open architectuur, zoals we die kennen bij vermogensbeheer. Schaalgrootte is zeer belangrijk en zal een concurrerende factor blijven in de verzekeringsbranche. Het is een van de factoren die voor verdere tweedeling zal zorgen in de financiële dienstverlening, tussen de grote marktpartijen en de rest. Je ziet dat al bij het bankbedrijf en je zult dat nu ook in toenemende mate zien bij vermogensbeheer en verzekeringen.”

beeld een vervolgafspraak met een adviseur of verzekeringsagent. En ik kan me zo voorstellen dat we eenvoudige, gestandaardiseerde lijfrenteproducten kunnen ontwikkelen die wellicht toch online verkocht kunnen worden.”

Schaalgrootte Men zou tot de conclusie kunnen komen dat schaalgrootte een belangrijke factor is voor verzekeringsmaatschappijen, mede gezien de noodzaak om een goede risicobeheerorganisatie en meervoudige distributiekanalen op te zetten en ervaringen binnen het bedrijf uit te wisselen op bijvoorbeeld het gebied van productontwikkeling. “Dat klopt”, aldus de Vaucleroy. “Maar hoewel de individuele klant te maken krijgt met dezelfde trends en vergelijkbare behoeftes, wordt daar per land verschillend op gereageerd, omdat de sociale zekerheid, het pensioenstelsel en het belastingstelsel verschillen. Het gaat dus om het inzetten van standaardproducten en -diensten, die we vervolgens op maat kunnen maken, afhankelijk van de lokale omstandigheden en behoeften.”


21

Opinie en analyse

Aandelen op kop

Veel beleggers vragen zich af wat de vooruitzichten zijn voor aandelen in de komende 12 maanden. Maes van Lanschot, chief investment officer van ING Investment Management, geeft zijn mening. Aandelen zouden het de komende 12 maanden beter moeten doen dan obligaties en vastgoed, vooropgesteld dat de huidige problemen in de VS op de ‘sub-prime’-huizenmarkt niet uitlopen op een wereldwijde liquiditeitskrapte. Volgens Van Lanschot zullen de aandelenmarkten wereldwijd gesteund (blijven) worden door het massaal inkopen van eigen aandelen en door fusies en overnames, mits de rente redelijk stabiel blijft. “Met een horizon van 12 maanden zijn wij overwogen op aandelen. Het verwachte rendement op aandelen is ongeveer 8%, wat meer is dan het rendement op obligaties”, aldus Van Lanschot. Volgens hem doen alle vier belangrijke markten (de Verenigde Staten, Europa, Japan en Azië) het momenteel prima. “In Europa is de economische groei sterk gebleven op 3%, de groeivooruitzichten in de VS zijn verbeterd en Japan zal waarschijnlijk in een gestaag tempo door blijven groeien. Daarnaast realiseren de overige Aziatische markten, waaronder China, voortgaande en minder volatiele groei. China en Azië (exclusief Japan) zijn zo belangrijk geworden dat we tegenwoordig spreken van vier, in plaats van drie (de VS, Europa en Japan) economische blokken.” Nadat vastgoed het een aantal jaren beter heeft gedaan dan aandelen, verwacht Van Lanschot dat daar het komende jaar een kentering in komt. “Vastgoed is namelijk erg rentegevoelig. De rente is gestegen en dus zal het lastiger worden die resultaten te verbeteren. Ik denk niet dat de koers van vastgoed zal kelderen, maar volgens ons zal vastgoed het niet zo goed doen als aandelen.” Ondanks de sterke stijging van de aandelenmark-

22


ten is Van Lanschot van mening dat aandelen niet overgewaardeerd zijn als beleggingscategorie. “Aandelen zijn redelijk geprijsd. Als je naar de historische koers/winstverhouding kijkt, dan is de waarde op dit moment niet buiten proportie. Vergeleken met obligaties zijn aandelen nog altijd aantrekkelijk gewaardeerd.” Volgens Van Lanschot bevinden de winstmarges van bedrijven zich op een historisch hoogtepunt, door recente saneringen en door de sterke wereldwijde groei. Daarnaast zijn de schulden van bedrijven betrekkelijk laag, door de geringe investeringen in de afgelopen jaren. Dit betekent dat bedrijven de komende tijd hun vermogenspositie kunnen blijven versterken. Maar zoals we vrij recent hebben kunnen zien, zijn er een paar risico’s die de groei van de aandelenmarkten kunnen belemmeren. “Ten eerste de huidige problemen op de Amerikaanse huizenmarkt, waarbij leningen zijn verstrekt aan klanten met een hoog risicoprofiel (de ‘subprime’hypotheken). Daarnaast het feit dat banken en andere grote kredietverleners een liquiditeitskrapte veroorzaken door een overreactie op enerzijds de hogere rente en anderzijds door onnodig beperkingen op te leggen aan kredietverlening vanwege de problemen op de Amerikaanse markt met de subprime-leningen.” Een langdurige verslechtering van de problemen in de VS kan een tweeledig effect hebben. Ten eerste kan het wereldwijd van invloed zijn op beleggers. “Het einde is nog niet in zicht en er zijn enorme bedragen mee gemoeid. Het is heel lastig om te bepalen wie nu uiteindelijk alle risico’s draagt. Wat hebben de banken van hun balans weten af te voeren door het omzetten van leningen naar effecten, en wie draagt dat risico als het er op aankomt?” Daarnaast kan het gevolgen hebben voor de Amerikaanse consumptie. “Als mensen hun huis kwijtraken, dan heeft dat zeer negatieve gevolgen voor het consumentenvertrouwen. We weten nog lang niet alle effecten

noch de totale omvang van dit probleem. Maar zolang de Amerikaanse arbeidsmarkt overeind blijft, zal het totaaleffect beperkt zijn. Tot nu toe zie je dat het probleem van tijd tot tijd opspeelt, dat jaagt de markt angst aan, en vervolgens gaat alles weer gewoon verder. Maar het toont aan hoe gevoelig beleggers zijn.” Wat aandelen betreft verwacht ING IM dat grote ondernemingen het beter zullen doen dan kleine of middelgrote bedrijven. Dit komt omdat de koersen van laatstgenoemden sterk zijn opgedreven door mogelijke interesse van privateequityfondsen en bedrijfsovernames door het management van bedrijven. Dit zal verminderen. De koersen van grote ondernemingen zijn relatief gezien minder gestegen en zij worden, vergeleken met de kleine en middelgrote bedrijven, nogal ondergewaardeerd (25%), ondanks hun lagere risicoprofiel. Volgens ING IM zijn vooral de energiesector, voedingsmiddelen, informatietechnologie en de nutsbedrijven favoriet om in de komende 12 maanden de aandelenindices te verslaan. Dit komt door hogere olieprijzen waar het gaat om energiebedrijven, aanhoudende fusies en acquisities binnen de nutssector, bovengemiddelde groeivooruitzichten bij IT-bedrijven en goede, defensieve groeiperspectieven voor voedingsmiddelenproducenten.

Rendement wereldwijde markten %

1e halfjaar 2007

1-jaar

3-jaars1 5-jaars1

Global Bonds

-1,98

-0,91

0,54

Global Equities3

6,90

17,58

13,28

7,60

Global Real Estate4 -2,40

18,30

22,80

17,20

3,54

2,67

2,63

2

Liquide middelen5

1,90

-0,17

Op jaarbasis Lehman Brothers Global Aggregate in euro‘s, niet afgedekt .3 MSCI World (bruto, in euro’s) 4 Global Property Research (GPR) 250 Global index (bruto, in euro’s) 5 Eonia (Euro Overnight Index Average) 1

2

ING Gallery

Nieuwe, exclusieve fotoprijs

Matthias Hoch (1958) - Rotterdam #23 2007 © Beeldrecht Amsterdam, met dank aan Galerie Akinci, Amsterdam ING Collectie Real Estate

Natuur, ontwikkeling en architectuur: de integratie van deze drie aspecten vormt het overkoepelende thema van de REAL Photography Award die door ING Real Estate is ingesteld. Kunstenaars van over de gehele wereld worden uitgenodigd om voor 1 september 2007 hun fotografische interpretatie van dit thema in te sturen. De activiteiten van ING Real Estate richten zich ook op het succesvol combineren van deze aspecten. Met deze prijs brengt ING Real Estate haar waardering voor moderne fotografie tot uiting.

Exclusieve, rondreizende tentoonstelling Een internationaal samengestelde jury, van wie de leden hun sporen hebben verdiend in moderne kunst, architectuur of fotografie, kiest in september vervolgens de 30 beste inzendingen. Hiervan wordt vervolgens een exclusieve, rondreizende tentoonstelling samengesteld. Uit de 30 genomineerde werken wordt de prijswinnaar gekozen tijdens de opening van de tentoonstel-

ling tegen het einde van dit jaar in Nederland. Het prijzengeld bedraagt 50.000 euro.

Inspiratie Om kunstenaars te inspireren aan deze unieke fotowedstrijd deel te nemen heeft REAL Photography Award kunstenares Caroline Prisse (Nederland, 1969) en Matthias Hoch (Duitsland, 1958) gevraagd een foto te maken die teruggrijpt op het overkoepelende thema. Caroline Prisse maakte de foto Constructing Meaning, die werd gepresenteerd tijdens de aankondiging van de nieuwe fotowedstrijd op de internationale vastgoedbeurs MIPIM 2007. Haar centrale thema is de relatie tussen de natuur, mens en techniek, een relatie die zij intensief bestudeerde tijdens haar werkzaamheden in haar studio aan de Amsterdamse Zuidas, het in aanbouw zijnde nieuwe zakendistrict. De foto Rotterdam #23 is van de hand van de Duitse kunstenaar Matthias Hoch. Hij heeft zich verdiept in moderne, stedelijke structuren en ruimten. Niet de stad

Frans Stuurman (1952), Antwerpen Centraal, 1996 olieverf op doek 65 x 80 cm, ING Collectie Nederland

zelf, maar de perfecte geometrie van snelwegen, parkeerterreinen, speelveldjes en gevels vormt veelvuldig het onderwerp van zijn werk. Beide foto’s zijn te zien tijdens de tentoonstelling van het werk van de genomineerden.

Fotocollectie ING Real Estate, wereldwijd marktleider in vastgoed, is zeer geïnteresseerd in moderne fotografie. De REAL Photography Award past binnen haar collectie, die iets langer dan een jaar geleden werd opgezet. Inmiddels is deze collectie uitgegroeid tot meer dan 60 foto’s van internationale kunstenaars die zich op dezelfde thema’s (natuur, ontwikkeling en architectuur) richten.

werkelijkheid. Dit geldt ook voor de tentoonstelling ‘Een andere werkelijkheid - tussen figuratie en abstractie’, waarin kunstwerken van acht Belgische en acht Nederlandse realisten bijeen zijn gebracht. Door de eeuwen heen hebben kunstenaars hun eigen ideeën van de werkelijkheid laten zien. Realistische schilderkunst houdt veel meer in dan het nabootsen van de werkelijkheid. Een toeschouwer krijgt feitelijk een illusie te zien, net als op het toneel. Maar de werkelijkheid blijft het uitgangspunt. ING heeft verschillende van haar werken beschikbaar gesteld voor deze tentoonstelling, die zal worden gehouden van 23 september tot 9 december 2007 in het Belgische Sint-Niklaas.

‘Een andere werkelijkheid - tussen figuratie en abstractie’ Kijken naar de werkelijkheid en de werkelijkheid laten zien, zijn twee verschillende dingen. Daarnaast hebben alle kunstenaars zo hun eigen beleving van de

i

www.realphotographyaward.com www.eenanderewerkelijkheid.be www.ingartcollection.com


23

Kerncijfers en data 1

Citigroup Inc

186.2

Herbeleggingsindex 2 Bank of America Corp 161.4 HSBC Holdings 250 4 Amer Intl Group

157.5

5

124.2

3

6

JPM Chase 200 UBS

Woensdag 7 november 2007 Publicatie resultaten 3e kwartaal 2007

134.8

Woensdag 20 februari 2008 Publicatie resultaten 4e kwartaal 2007

93.6

Royal Bank of Scotland 8 150 Mitsubishi UFJ Financial

88.9

9

Wells Fargo

87.3

10100 Banco Santander

85.6

11 BNP Paribas

82.4

12 50 Allianz

78.6

13 ING

72.3

14 Wachovia Corp 0 15 Unicredito

72.3

16 2004 Barclays

2005 67.6

7

Belangrijke data in 2007 en 2008

87.8

Dinsdag 22 april 2008 Jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders Woensdag 23 april 2008 Registratiedatum (NYSE)

69.1

67.0 Certificaten ING 18 Goldman Sachs 66.3 MSCI World Insurance 19 Morgan Stanley 66.1 MSCI World Banks 20 Intesa Sanpaolo Ord 65.5

2006

2007

29-06-2007

17 AXA

Bron: Thomson Financial Datastream

Top 20 wereldwijde financiële instellingen (beurswaarde in miljarden euro’s)

3

ING Depository Receipts 186,2 MSCI World Insurance 161,4 Bank of America Corp MSCI World Banks 157,5 HSBC Holdings

4

Amer Intl Group

134,8

5

JPM Chase

124,2

6

UBS

93,6

7

Royal Bank of Scotland

88,9

8

Mitsubishi UFJ Financial

87,8

9

Wells Fargo

87,3

10 Banco Santander

85,6

11 BNP Paribas

82,4

12 Allianz

78,6

13 ING

72,3

14 Wachovia Corp

72,3

15 Unicredito

69,1

16 Barclays

67,6

17 AXA

67,0

18 Goldman Sachs

66,3

19 Morgan Stanley

66,1

20 Intesa Sanpaolo Ord

65,5

1 2

Citigroup Inc

Bron: MSCI, Bloomberg, 29 juni 2007

1 Coca-Cola 2 Microsoft 3 IBM 4 General Electric 5 Nokia 6 Toyota 7 Intel 8 McDonald’s 9 Disney 10 Mercedes

1 Wal-Mart Stores 2 Exxon Mobil 3 Royal Dutch Shell 4 British Petroleum 5 General Motors 6 Toyota Motor 7 Chevron 8 DaimlerChrysler 9 ConocoPhillips 10 Total

24


Maandag 5 mei 2008 Betaalbaarstelling slotdividend 2007 (NYSE Euronext)

Data zijn onder voorbehoud.

Fortune Global 500

(Gemeten naar merkwaarde = netto contante waarde van de te verwachten inkomsten die het merk zal genereren.) (Bron: Interbrand, BusinessWeek, juli 2007, www.interbrand.com)

Maandag 28 april 2008 Registratiedatum (NYSE Euronext)

Maandag 12 mei 2008 Betaalbaarstelling slotdividend 2007 (NYSE)

Beste merken ter wereld 2007 81 ING 82 Kodak 83 Cartier 84 BP 85 Moet & Chandon 86 Kraft 87 Hennessy 88 Starbucks 89 Duracell 90 Johnson & Johnson

Donderdag 24 april 2008 Notering ING-aandeel ex-slotdividend 2007 (NYSE Euronext en NYSE)

11 General Electric 12 Ford Motor 13 ING 14 Citigroup 15 AXA 16 Volkswagen 17 Sinopec 18 Crédit Agricole 19 Allianz 20 Fortis

(Gebaseerd op een aantal parameters, waaronder baten, nettowinst, aandeelhouderswaarde en aantal medewerkers.) (Bron : Fortune, juli 2007, http://money.cnn. com/magazines/fortune)

Disclaimer Het verkorte geconsolideerde tussentijdse verslag van ING Groep over de periode tot en met 30 juni 2007 (dat in overeenstemming is met standaard IAS 34, “tussentijdse financiële verslaggeving”, en inclusief de beoordelingsverklaring van Ernst & Young) is opgenomen in het Statistical Supplement van ING Groep, dat beschikbaar is op www.ing. com. Bij het opstellen van de financiële informatie in deze uitgave zijn dezelfde waarderingsgrondslagen toegepast als voor de cijfers over het tweede kwartaal van 2007. De cijfers in dit document zijn niet door de accountant gecontroleerd. In deze publicatie zijn verwachtingen over toekomstige gebeurtenissen opgenomen. Deze verwachtingen zijn gebaseerd op de huidige inzichten en veronderstellingen van het management met betrekking tot bekende en onbekende risico’s en onzekerheden. De feitelijke resultaten, prestaties of andere omstandigheden kunnen in meer dan geringe mate afwijken van de uitgesproken verwachtingen als gevolg van wijzigingen in onder meer (i) de algemene economische omstandigheden, vooral in voor ING belangrijke markten, (ii) de omstandigheden in de financiële markten en/of in opkomende markten, (iii) de frequentie en ernst van verzekerde schadegevallen, (iv) de sterfte-, invaliditeits- en ziektecijfers en ontwikkelingen hierin, (v) het verval in portefeuilles, (vi) het rentepeil, (vii) valuta koersen, (viii) concurrentieverhoudingen, (ix) wijzigingen in weten regelgeving en (x) het beleid van overheden en/of regelgevende toezichthouders. ING acht zich niet verplicht de in dit document opgenomen toekomstverwachtingen op enig moment te actualiseren.

augustus 2007 Een nieuw tijdperk in retail banking 2e kwartaal: een record Acquisities ondersteunen groeistrategie ING Shareholder 03 augustus 2007

Recommend Documents