Arbeidsepidemiologie. Prof.Dr.Antoon De Schryver Universiteit Antwerpen Epidemiologie en Sociale Geneeskunde

Arbeidsepidemiologie

Prof.Dr.Antoon De Schryver Universiteit Antwerpen Epidemiologie en Sociale Geneeskunde

Arbeidsepidemiologie 

Historisch voorbeeld

Arbeidsepidemiologie Sir Percivall Pott 1775 

verhoogde incidentie van scrotumkanker bij jonge schoorsteenvegers in Londen in vergelijking met Schotland en het continent



Relatie tussen scrotumkanker en roet



Voorbeeld van ‘black-box’ epidemiologie



Preventieve maatregelen ivm hygiëne

Arbeidsepidemiologie Sir Percivall Pott 1775  

  

 

verhoogde incidentie van scrotumkanker bij jonge schoorsteenvegers in Londen in vergelijking met Schotland en het continent Relatie tussen scrotumkanker en roet Voorbeeld van ‘black-box’ epidemiologie Preventieve maatregelen ivm hygiëne 1920: dierexperimenteel onderzoek: huidkanker wordt veroorzaakt door PAK’s (polyaromatische koolwaterstoffen) Jaren ‘50: longkanker veroorzaakt door roken (oa benzpyreen) Evanoff 1993: Zweedse schoorsteenvegers hebben nog steeds verhoogde kankerincidentie tgv longkanker, blaaskanker, slokdarmkanker, prostaatkanker, hematolymfatische kankers.

Arbeidsepidemiologie 

Doelstellingen van arbeidsepidemiologie  beschrijven van gezondheidstoestand van werknemerspopulaties  opsporen van gezondheidsrisico’s in het werkmilieu  kwantificeren van risico’s op gezondheidsschade  evaluatie van preventieve maatregelen

Waar houdt de arbeidsepidemiologie zich mee bezig ? Voorbeelden  Surveillance van arbeidsgebonden ziekten in België  Belang van epidemiologie in screening  Tuberculose  Diabetes

Waar houdt de arbeidsepidemiologie zich mee bezig ? Surveillance  Surveillance = voortdurend verzamelen, analyseren en terugkoppelen van data  Systematisch onderzoeken van het voorkomen van gezondheidsindicatoren gerelateerd aan de werkomstandigheden (Checkoway et al; 2004)  Onderliggende doelstelling : causale verbanden tussen blootstelling op de werkplek en ziekte aantonen => preventieve strategieën voorstellen

Hoe kan surveillance gebruikt worden voor preventie ? 

Arbeidsgeneesheren verzamelen en registreren “werkgerelateerde gezondsheidsindicatoren” tijdens medische contacten met werknemers

 

Arbeidsgeneesheren zijn verplicht aangifte te doen van ziekten veroorzaakt door het beroep (KB Medisch toezicht; art 94 e.v. )



Aangifte naar

- (Medische) Arbeidsinspectie - Fonds voor de beroepsziekten


Verzameling van gegevens



Welke ziekten ? - “Belgische lijst” (art 30 gecoödineerde wetten) - “Europese lijst “ - ”Andere ziekten waarvan vaststaat dat ze oorsprong hebben in beroep “ - Voorbeschiktheid voor beroepsziekte



Andere gegevens : blootstellingsgegevens -bedrijfssector (NACE-code) -beroepsactiviteit

How can surveillance be used for preventive policy ? 

Proposal : study of general surveillance system in Belgium and recommendations for improvement



Use and analysis of IDEWE data as an early warning system


Jaarverslag FBZ 2011



1808 beroepsziekten aangegeven door arbeidsgeneesheren - 1416 Belgische lijst - 392 “Open systeem” - Incidentie 40/100 000


Vergelijking resultaten



Nederland

Frankrijk



346/100 000

5400/100 000





Zonder “mental diseases”

200/100 000

België

40/100 000

4266/100 000


Onderrapportering ? Zo ja, in welke mate?



Andere data bronnen : aanvragen voor vergoeding beroepsziekten



Doelstelling : de validiteit van het aangiftesysteem nagaan door vergelijking met aanvraagsysteem


-Jaarverslag FBZ 2011 (aangegeven gevallen) - 5646 nieuwe aanvragen schadeloosstelling beroepsziekten (689 > 65 jaar) Belgische lijst 3547

  

“Open systeem” 1410

positieve beslissingen < 65 jaar

1342 (1416)

   300 (392)

Hoe kan surveillance gebruikt worden voor preventie ? Discussie 

Aantal aangegeven gevallen is ongeveer gelijk aan het aantal nieuwe aangenomen gevallen voor schadeloosstelling



Dit geldt zowel voor ziektes op de Belgische lijst als voor het “Open systeem”



Een groot deel van de aangenomen gevallen (38%) hebben definitieve arbeidsongeschiktheid



Overlapping of complementariteit ?

Hoe kan surveillance gebruikt worden voor preventie ? Vergelijkingen met Nederland en Frankrijk (1) 

Nederland : sentinel surveillance (vrijwilligers)



Rapportage aan Nederlands Centrum voor Beroepsziekten



Arbeidsgeneesheren: - opleiding in diagnose beroepsziekten - ondersteuning (richtlijnen,website,helpdesk) - informatie (nieuwsbrieven)





Hoe kan surveillance gebruikt worden voor preventie ? Vergelijkingen met Nederland en Frankrijk (2) 

Frankrijk : sentinel surveillance (quinzaines MCP)



Rapportage aan Institut de Veille Sanitaire



Hoe kan surveillance gebruikt worden voor preventie ?


Conclusie : huidige systeem in België weinig bruikbaar voor preventie



Interventies om registratie te verbeteren (COST-Modernet) -Kwaliteit data verbeteren (o.a. diagnostische criteria, blootstelling, …) -Relatie met aangevers (ondersteuning & feed-back) -Sentinel surveillance, beperkt in de tijd

 Arbeidsepidemiologie : screening

Arbeidsepidemiologie : screening 

Wat is screening ?  “To screen” = “zeven, ziften”  Doel screeningsonderzoek : bevolking “te zeven” op aanwezgheid van (symptoomloze) voorstadia van de ziekte  Noodzaak aan eenvoudige en betrouwbare test


Voorbeeld : (latente) tuberculose  Doel : exposure group management  Methodes : Mantoux test (eventueel RX)

Tuberculose

Screening test: Mantoux test Mantoux

Positief Negatief totaal

ziek ______________ ja neen a c

b d

a+c

b+d

totaal

a+b c+d a+b+c+d

Screening test: Mantoux test: validiteit Gevoeligheid (sensitiviteit)

: a/(a+c)

Specificiteit

: d/(b+d)

Predictieve waarde +ve test

: a/(a+b)

Predictieve waarde -ve test

: d/(c+d)

Screening test: Mantoux test: validiteit Gevoeligheid (sensitiviteit) : a/(a+c) = 90 % Specificiteit

: d/(b+d) = 95 %

Predictieve waarde +ve

: a/(a+b)

Predictieve waarde -ve

: d/(c+d)

Screening test Mantoux SS = 90%

SP = 95%

Prevalentie = 2%

TBC Pos

Neg

Pos

180

490

670

Neg

20

9310

9330

200

9800

10 000

Mantoux

Predictieve waarde +ve test : 180/670 = 27 %

Screening test Mantoux SS = 90 %

SP = 95%

Prevalentie = 0.2%

TBC Pos

Neg

Pos

18

499

517

Neg

2

9481

9483

20

9980

10 000

Mantoux

Predictieve waarde +ve test : 18/517 = 3.5 %

Screening test Mantoux SS = 70 %

SP = 98%

Prevalentie = 0.2%

TBC Pos

Neg

Pos

14

200

214

Neg

6

9780

9 786

20

9980

10 000

Mantoux

Predictieve waarde +ve test : 14/214 = 7 %

Screening test: Mantoux test: interpretatie Fr

Screening test: Mantoux test: conclusies Dezelfde test zal bij verschillende prevalenties een andere predictieve waarde hebben Daarom is de keuze van de test bij verschillende prevalenties niet noodzakelijk dezelfde Ook de criteria voor positiviteit kunnen aangepast worden bij verschillende prevalenties


Voorbeeld : (asymptomatische) diabetes type 2

Arbeidsepidemiologie : screening


Voorbeeld : (asymptomatische) diabetes type 2  Aantal gevallen diabetes type 2 op wereldschaal 150.10 in 1980 => 350.10 in 2012

 Veel gevallen worden niet gediagnosticeerd, dus screening aangewezen ?


Criteria van Wilson & Jungner (1968)



1. Relevant : de aandoening moet een belangrijk gezondheidsprobleem zijn 2. Behandelbaar : de ziekte moet behandelbaar zijn met een algemeen aanvaarde behandelingsmethode 3. Voorzieningen : er moeten voldoende voorzieningen beschikbaar zijn om de diagnose te stellen 4. Er moet een herkenbaar of vroeg-symptomatisch stadium zijn 5. Er moet een geschikte test of onderzoeksmethode zijn

 






Criteria van Wilson & Jungner (1968)



6. De test moet aanvaardbaar zijn voor de bevolking 7. Het natuurlijk verloop van de ziekte moet goed gekend zijn 8. Wie is ziek? Er moet overeenstemming zijn over wie als ziek moet worden beschouwd 9. De kosten moeten economisch verantwoord zijn in relatie tot gezondheidszorg in het algemeen 10.Screening moet een continu proces zijnen niet een eenmalig gebeuren

   


UK National screening Committee (2003)



22 punten, grotendeels gebaseerd op Wilson & Jungner


Toepassing : screening (asymptomatische) diabetes type 2 ADDITION-study (Simmons et al; Lancet 2012)  Doel : vroegtijdige complicaties en sterfte vermijden  Methodes : “stepwise screening tests” o.a. random capillaire glucose, nuchtere capillaire glucose, OGTT; follow-up 10 jaar  Patiënten met diabetes werden opgevolgd volgens RC of IT protocol


ADDITION-study (Simmons et al; Lancet 2012)

Arbeidsepidemiologie : screening

Arbeidsepidemiologie : screening Resultaten ADDITION-study (Simmons et al; Lancet 2012)


ADDITION-study (Simmons et al; Lancet 2012)


ADDITION-study (Simmons et al; Lancet 2012 : conclusies  Eenmalige screening naar diabetes bij personen met hoog risico op diabetes heeft geen effect op globale en cardiovasculaire 10 jaars mortaliteit

 Eventuele screening naar diabetes moet gecombineerd worden met aanpak van risicofactoren voor diabetes en cardiovasculaire ziekten op populatieniveau

Arbeidsepidemiologie : conclusies  

  



Epidemiologische methoden zijn interessant in de arbeidsgeneeskunde om : -de gezondheidstoestand van de werkende populatie te beschrijven ; -specifieke gezondheidsrisico’s te wijten aan het werk te beschrijven -de relatie blootstelling en ziekte te kwantiferen; -interventies te evalueren. De (evidence-based) praktijk van de arbeidsgeneeskunde is onmogelijk zonder correct uitgevoerd epidemiologisch onderzoek

Arbeidsepidemiologie : conclusies 

Dagelijkse praktijk van arbeidsgeneeskunde bron van onderzoeksvragen voor arbeidsepidemiologie  Eén of meerdere speciale gevallen  Cluster analyse  Validiteit van testen en strategieën in medisch toezicht  Surveillance – “burden of disease”

DANK U VOOR UW AANDACHT - VRAGEN ?

Contact Joost Weyler Antoon De Schryver IDEWE

B-3001 Leuven

Universiteit Antwerpen Epidemiologie en Sociale Geneeskunde Campus Drie Eiken Universiteitsplein 1 2610 Antwerpen

Tel : 016 390 411

03/265 25 24

Interleuvenlaan 58

[email protected] [email protected]

[email protected]

Arbeidsepidemiologie : basisprincipes van studie opzet (‘design’) 

Wat bepaalt het studie opzet ?  Onderzoeksvraag  Praktische bezwaren/mogelijkheden

 Belang van een duidelijk omschreven onderzoekspopulatie (“study base”)


Conventionele studieopzetten



Vervolgonderzoek – cohort studie



Dwarsdoorsnede-onderzoek –cross-sectioneel



Patiënt-controle onderzoek - case-control

Arbeidsepidemiologie : basisprincipes van studie opzet (‘design’) Vervolgonderzoek (Cohort)  Cohort van gezonde personen ziek blootgesteld niet-ziek cohort ziek niet-blootgesteld

niet-ziek


Dwarsdoorsnede-onderzoek – cross-sectioneel



Informatieverzameling over risicofactoren en ziekten op één punt in de tijd.

Arbeidsepidemiologie : basisprincipes van studie opzet (‘design’) Patiënt-controle onderzoek (Case-control)  groep van zieken + controlegroep blootgesteld patiënten niet-blootgesteld onderzoeksgroep blootgesteld controlegroep niet-blootgesteld


Varianten (van de patiënt-controle)



Case-cohort studie



Case-crossover studie





Case-cohort studie : meerdere case groeps en een gemeenschappelijke referentiegroep



Voordeel : efficientie (slechts één referentiegroep)





Case-crossover studie : vooral voor ziektes met acuut begin



case is ook eigen controle; 2 tijdperiodes worden vergeleken : direct voor het acuut begin met een ‘typische’ tijdsperiode



Meest frequente toepassing : luchtpollutie, ongevallen

Knelpunten i.v.m. arbeidsepidemiologie     

  

latentietijd tussen blootstelling en optreden van ziekte kanker: inductieperiodes voor initiatie en promotie onderzoeksopzet en interpretatie van gegevens gecombineerde blootstelling : algemeen milieu, arbeidsmilieu, leefgewoonten aspecificiteit van de gezondheidseffecten verstorende variabelen (confounders) vaststelling van blootstellingsniveaus mobiliteit van de populatie

Arbeidsepidemiologie. Prof.Dr.Antoon De Schryver Universiteit Antwerpen Epidemiologie en Sociale Geneeskunde

Recommend Documents