Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling
H
Andalusië
Andalusië
Spanje
Spanje EUROPESE GEMEENSCHAP
Almería Cádiz Córdoba Granada Huelva Jaén Málaga Sevilla
I
N
H
O
U
D
Inleiding Een eerste kennismaking met Andalusië Het territorium, het klimaat, de voorzieningen Geschiedenis El legado andalusí (Het Andalusische erfgoed) Kunstbezit Natuurbezit Een tocht door de provincies en hoofdsteden van Andalusië Almería Cádiz Córdoba Granada Huelva Jaén Málaga Sevilla Recreatie en cultuur Nuttige gegevens
Inleiding
1 2 2 4 6 6 9 10 10 15 21 26 33 38 43 49 54 61
Ierland
Londen
Parijs
Frankrijk Golf van Biskaje
Portugal
SPANJE Madrid
Lissabon Atlantische Oceaan
Andalusië Ceuta
Voorpagina: Zuherosstraat. Córdoba Achterpagina: Urtizicht op zee. El Rompido. Huelva
Verenigd Koninkrijk
Dublin
Middellandse Zee
Melilla
Tekst:
Manuel Pérez Rodríguez
Druk: EGRAF, S.A. D.L. M. 35551-2006
Vertaling:
Roland Bakker
NIPO: 704-06-007-5
Een publicatie van: © Turespaña Secretaría de Estado de Turismo y Comercio
Fotografisch archief TURESPAÑA
Gedrukt in Spanje
Ministerio de Industria, Turismo y Comercio
Grafisch ontwerp: P&L MARÍN
5e Auflage
Foto´s:
Historie, kunst en natuur. In deze drie woorden kunnen we de essentie samenvatten van Andalusië, een van de warmste streken van Europa. Van oudsher heeft de regio immer een sterke aantrekkingskracht uitgeoefend op de reiziger. De zuidgrens van deze, qua inwonertal en qua oppervlak twee na grootste, autonome gemeenschap van Spanje, ligt op het raakvlak van twee continenten en vormt het ontmoetingspunt tussen Afrika en Europa. Het contrastrijke landschap biedt een goedaardig klimaat, lange en goudgele stranden, scherpe bergkammen en immense vlakten met dorpen en steden van grote monumentale rijkdom. De kusten van Andalusië kijken uit zowel over de Middellandse Zee als over de Atlantische Oceaan. Vijf van de acht provincies liggen aan het water, en de rest vormt het Andalusische binnenland. Sevilla is de hoofdstad van deze regio die een bevolking heeft van meer dan 7.300.000 inwoners. De stad ligt omarmd door de Guadalquivir, een rivier die Andalusië van oost naar west in tweeën deelt; het meest bekende symbool van Sevilla is de Giralda, de toren van de kathedraal. Het Alhambra, een van de meest bezochte monumenten ter wereld, staat in Granada. De Mezquita is het identiteitssymbool van
Córdoba. De moorse citadellen vormen het kenmerk van Almería en Málaga. De baai, la bahía, staat symbool voor Cádiz en het getijdengebied, la marisma, is het kenmerk van Huelva. De olijfboom vertegenwoordigt Jaén. Maar de aantrekkingskracht van Andalusië schuilt niet alleen in de provinciale hoofdsteden. Elk van de streken kent zijn eigen bekoring. Zonnebaden op zachte zandstranden, wintersporten in het meest zuidelijke wintersportgebied van Europa of wegduiken in de geschiedenis van de oude kerken en paleizen die in alle uithoeken van het gebied verscholen liggen, zijn slechts enkele van de talloze mogelijkheden die Andalusië te bieden heeft. Voortgestuwd op de golven van onze moderne tijd, biedt de streek een goud geoutilleerde infrastructuur. Het is ook voor de meest veeleisende bezoeker niet moeilijk om zich tevredengesteld te zien, met tradities als de tauromachie of de flamencomuziek, en een gastronomie uit de bergen en de zee die je niet snel vergeten zult. 1
Een eerste kennismaking met Andalusië
Via de kloof van Despeñaperros gaat u van de Spaanse Meseta in de richting van de Guadalquivir. Na de kloof komt u langs een lang gebergte, de Sierra Morena, dat de ruggegraat vormt van de provincies Jaén, Córdoba, Sevilla en Huelva. Aan de zuidzijde daarvan ligt het dal van de langste en waterrijkste rivier van Andalusië, de Guadalquivir, die vanaf Sevilla bevaarbaar is. De laagstgelegen gronden van de streek omvatten getijdengebieden die erg geschikt zijn voor gewassen die veel water behoeven.
Het territorium, het klimaat, de voorzieningen Andalusië beslaat het hele zuiden van Spanje en is de twee na grootste autonome gemeenschap van het schiereiland. Met zijn acht provincies beslaat het gebied in totaal 87.268 vierkante kilometer. Een oceaan en een zee omspoelen de kusten: de woelige Atlantische Oceaan breekt haar golven op de kusten van Huelva en Cádiz en de lauwwarme Middellandse Zee kabbelt aan de stranden van Málaga, Granada en Almería. De streek grenst noordelijk aan Extremadura, Castilla-La Mancha en Murcia, en in het westen aan Portugal.
Het Andalusisch gebergte bereikt in de Sierra Nevada twee van de hoogste toppen van heel Spanje: de Mulhacén (3.481 meter) en de Veleta (3.398 meter). De uitlopers gaan tot aan het berggebied van Ronda en de streek van Axarquía. Bij Granada ligt de hoogvlakte van Baza en Huéscar en Almería wordt merendeels in beslag genomen door de Desierto de Tabernas, Europa's enige woestijn. Andalusië omsluit vele sterk verschillende gebieden met elk een eigen microklimaat.
Cazorla. Jaén
Aan de kust worden meer dan 3000 zonne-uren per jaar gemeten. We bevinden ons hier dan ook in een van de warmste 2
Parque Natural de Cabo de Gata-Níjar. Almería
belangrijkste steden aan de oevers van de Guadalquivir. De A-92 verbindt Sevilla en Granada met Murcia, en de Autopista del Quinto Centenario gaat van de Andalusische hoofdstad naar Huelva. Ook vanuit Sevilla gaat de N-630 die loopt tot in Extremadura. De snelweg Bailén-Granada doorkruist Jaén en de snelweg van de Mediterráneo verzorgt de verbindingen langs de kust.
streken van heel Europa. Het lauwe Middellandse-Zeeklimaat zorgt voor warme en droge zomers en gematigde winters, met wisselvallige neerslag. Ook hierin is Andalusië contrastrijk; de bijna totale afwezigheid van regen in bijvoorbeeld de woestijn van Tabernas steekt scherp af bij de hoge regenval in de bergen van Grazalema, een van de natste streken van Spanje. Maar er is meer: de alpenkoude van de Sierra Nevada vormt een schril contrast bij het zachte klimaat aan de Costa Tropical: binnen 33 kilometer kun je er van min tien naar plus tweeëntwintig graden gaan, en dat binnen één enkele provincie: Granada.
Ook het spoorwegnet is goed vertakt. Door Andalusië rijden enkele van de drukst bezette treinen van Spanje, waaronder de AVE, de hogesnelheidslijn die Sevilla verbindt met Madrid. Twee internationale luchthavens, Pablo Ruiz Picasso in Málaga en San Pablo in Sevilla, vormen de toegang voor het merendeel van de binnenvliegende bezoekers. Bovendien zijn er de luchthavens van Córdoba, Almería, Granada en Jerez de la Frontera die de
Andalusië heeft een wijdvertakt net van wegen, autobanen en tolwegen. De Autovía de Andalucía, de N-IV, gaat vanaf de Meseta door de kloof van Despeñaperros naar Córdoba, Sevilla en Cádiz, langs de 3
verbindingen verzorgen met de rest van de Spaanse provinciehoofdsteden.
was het centrum van rijkdom en wetenschap, en hiervan zijn nog steeds de overblijfselen terug te vinden in elk van de acht Andalusische provincies.
De belangrijkste zeehaven van Andalusië is Algeciras. Daarna komen die van Almería, Motril, Cádiz, Huelva, Málaga en Sevilla. Tenslotte telt de Andalusische kust maar liefst 38 jachthavens.
Bolonia. Cádiz
Grieken en Carthagers volgden elkaar op. Maar het zou in de derde eeuw v. Chr. zijn dat Rome, de Baetica als wingewest inlijfde bij het Romeinse Rijk. Zeven eeuwen lang zou deze provincie metalen, olie, graan en wijn aanleveren. In ruil daarvoor kreeg het een taal en een solide infrastructuur. In Baetica zouden Trajanus en Adrianus worden geboren, twee van de meest illustere keizers van het Romeinse rijk.
Geschiedenis Volgens de legende brak de klassieke held Hércules Europa los van Afrika, waardoor de Middellandse Zee en de Straat van Gibraltar ontstonden. Deze zoon van Zeus werd daarmee een belangrijk symbool en siert tot op heden samen met de twee mythische zuilen het wapen van de groen-witte Andalusische vlag. Andalusië wekte al bijzondere belangstelling onder de meest primitieve volken. Verondersteld wordt dat de eerste bevolking in het Neolithicum vanuit Noord-Afrika via Andalusië Europa is binnengetrokken. De Tartessische beschaving heerste in deze regio vanaf de Bronstijd. Vervolgens domineerden er de Iberiërs. Rond 1100 v. Chr. zouden de Feniciërs er Gades, het huidige Cádiz, stichten, beschouwd als de oudste stad van Europa.
Met de ondergang van het Romeinse rijk vestigden zich in 411 n. Chr. de Vandalen van boven de Rijn in het Dal van de Guadalquivir. Hun verblijf zou kortstondig zijn. In 711 stak de Islam er de kop op en daarmee brak een nieuwe bloeitijd aan. Acht eeuwen Arabische beschaving zouden Al-Andalus maken tot de meest welvarende, geavanceerde en verfijnde cultuur van de Westerse wereld. Het Kalifaat van Córdoba 4
Voor Sevilla zou de 16de eeuw het meest welvarende tijdperk inluiden. 150 Jaar lang was het toenmalige Hispalis het economisch middelpunt van de wereld. Zijn havens werden aangedaan door schepen afgeladen met zilver en goud. Deze rijkdom vond zijn weerslag in indrukwekkende gebouwen, kerken en monumenten die heden ten dage nog te bezichtigen zijn. De daarna volgende eeuwen brachten Andalusië zowel licht als duisternis. De romantische reizigers van begin 19de eeuw tekenden tal van tegenstellingen op.
De uiteindelijke politieke versnippering van deze cultuur moedigde de christelijke koningen aan tot de voltooiing van de Reconquista. In 1212 behaalden de christelijke troepen in Navas de Tolosa, ten noorden van Jaén de overwinning. In 1236 viel Córdoba en in 1248 Sevilla. Maar het koningshuis van Castilië zou nog twee eeuwen moeten wachten totdat definitief afgerekend kon worden met de moorse aanwezigheid op het Iberische schiereiland. In 1492 trokken de Katholieke Koningen Granada binnen om er de laatste moorse monarch, Boabdil, te verstoten. Datzelfde jaar zouden vanuit de haven van Palos de la Frontera drie karvelen uitvaren onder de leiding van Christophorus Columbus. Hiermee werd een begin gemaakt met de ontdekking van Amerika.
De 19de eeuw werd ingeluid met de Onafhankelijkheidsoorlog. De Andalusiërs wisten de Napoleontische opmars te stuiten bij Cádiz. In 1808 zouden Spaanse troepen de overwinning behalen op de Fransen in de slag van Bailén. In deze woelige tijd, werd in 1812 de eerste Spaanse Grondwet aangenomen.
Karveel. La Rábida. Huelva
Grot van La Menga. Antequera. Málaga
5
Andalusië is tegenwoordig een welvarende streek, waarvan de economie is gebaseerd op de industrie, de landbouw en het toerisme. In 1981 werd het Autonoom Statuut aangenomen. Het Parlement van Andalusië is het instituut waarin de wens van het volk wordt vertegenwoordigd, en de Raad van Andalusië is het orgaan van de autonome regering.
Washington Irving, vernoemd naar de 19de-eeuwse avonturier uit de VS, tussen Sevilla en Granada, langs dorpen met een markant Arabisch verleden als Carmona, Antequera of Loja; en de route van de Nasriden, Ruta de los Nazaríes, tussen Navas de Tolosa, provincie Jaén, en Granada, langs monumentale steden als Úbeda en Baeza. www.legadoandalusi.es
De routes van El Legado Andalusí
Kunstbezit De archeologische vindplaatsen die in Andalusië bewaard zijn gebleven zijn het stilzwijgend bewijs van het belang van de streek voor de eerste inwoners. De stammen van het Neolithicum vestigden zich in het Guadalquivirdal. In andere zones, zoals Antequera (Málaga), zijn indrukwekkende dolmens te zien, sterk gelijkend op die van het Sevillaanse stadje van Valencina de la Concepción, of het dorp Trigueros, uit Huelva. Gades, het huidige Cádiz, werd gesticht door de Feniciërs. Uit die cultuur zijn fantastische sarcofagen gevonden die nu tentoongesteld zijn in het museum van Cádiz. In Jaén vestigde zich de Iberische beschaving, een pre-Romeins volk met georganiseerde handelsactiviteiten. Het museum
El Legado Andalusí, het 'Andalusisch erfgoed', is een toeristisch en cultureel project dat is opgezet om de historische kenmerken uit de vergetelheid te halen van een beschaving die gedurende meer dan acht eeuwen het zuidelijk deel van het Iberische schiereiland bevolkte. El Legado Andalusí heeft zijn zetel in de Corral del Carbón, in Granada; de organisatie heeft zeven toeristische routes uitgezet die alle acht provincies van Andalusië doorkruisen. We noemen in het bijzonder de 'route van het kalifaat’ of Ruta del Califato, tussen Córdoba en Granada langs witgepleisterde dorpjes en door beschermde natuurgebieden als de Sierras Subbéticas; de Ruta de 6
van Jaén herbergt buitengewoon waardevol beeldhouwwerk. Resten van de Romeinse wereld zijn te bezichtigen op de archeologische vindplaatsen van Itálica en Carmona, in de provincie Sevilla. Het islamitisch erfgoed is over heel Andalusië verspreid maar is het sterkst aanwezig in de steden Granada en Córdoba. Het Alhambra en de Mezquita, verklaard tot werelderfgoed, zijn twee van 's werelds meest bezochte historische monumenten. Moskeeën, kastelen en moorse uitkijktorens liggen over het hele Andalusische gebied verstrooid als herinnering aan de rijkdom die gedurende acht eeuwen
Kathedraal. Sevilla
heerste op dit kruispunt van de islamitische en christelijke culturen. De binnenkomst van de Katholieke Koningen bracht een belangrijke groei met zich mee van gotische gebouwen en monumenten. Jaén, ooit de ingang voor de christelijke legers, was de eerste onder de plaatsen die de nieuwe artistieke stromingen zou omhelsen. In steden als Úbeda en Baeza werden tal van kerken en paleizen, herenhuizen en openbare gebouwen opgetrokken die in de loop der jaren de stijlkenmerken van de Renaissance zouden overnemen.
Het zou echter in Sevilla zijn waar de gotiek zijn ware hoogtepunt bereikte. Het beste voorbeeld daarvan is de Kathedraal, een enorm bouwwerk uit de nadagen van de Andalusische Middeleeuwen.
Natuurbezit
De Renaissance weerspiegelt zich op de hoofdpleinen van vele steden uit de provincies Jaén en Granada. Het paleis van Karel V in Granada, gebouwd binnen de muren van het Alhambra, of de kathedraal van Jaén zijn de meest tekenende voorbeelden van deze architectuur.
De Mezquita. Córdoba
verspreidde door heel Andalusië, is terug te vinden in het West-Indisch Archief, te Sevilla, het klooster van La Rábida in Huelva, of de Kathedraal van Cádiz.
Voor wat betreft de barok, kunnen we niet heen om de rijkdom van plaatsen als Ecija of Carmona, in de provincie Sevilla. Tientallen tempels, conventen en kloosters werden in deze stijl gebouwd over het hele Andalusische grondgebied. Het karthuizerklooster, la Cartuja, in Granada is, hoewel uniek, niet het enige voorbeeld. In de Cordobese plaatsen Priego en Lucena zijn de sacramentshuisjes van, respectievelijk, Maria-tenHemelvaart en de Heilige Mattheüs bewaard gebleven, rijkelijk geornamenteerd en ware pronkstukken.
De volksarchitectuur sluit nauw aan bij de witte boerenhoven uit het Andalusische platteland. Stierenvechtersarena's als die van Ronda vormen de zogenoemde romantische architectuur. In de 20ste eeuw zou Andalusië meegaan met de nieuwe Europese architectonische stromingen. Industriële ontwerpen, art nouveau, historistische en moderne architecturen zijn overal in de gemeenschap te vinden. De wereldtentoonstelling van 1992 liet Sevilla een rijke verzameling na.
De koloniale architectuur die zich, dankzij de uit Amerika aangebrachte rijkdommen, sterk
8
17 Procent van het Andalusische grondgebied is gecatalogeerd als beschermd natuurgebied. De regio heeft twee nationale parken, Doñana en Sierra Nevada, en tweeëntwintig natuurparken verspreid over de kust en de binnenlanden. Verder bezit de gemeenschap 28 natuurreservaten, merendeels wetlands met beschermde flora en fauna. Tenslotte komen op de ecologische kaart van Andalusië nog zo'n dertig gewone natuurgebieden voor, waaronder enkele geologisch bijzonder waardevolle plekken. Doñana en Sierra Nevada werden door de UNESCO verklaard tot Biosfeerreservaat, een predikaat dat tevens werd verleend aan vijf andere natuurbeschermingsgebieden:
Sierra de las Nieves, in Málaga; Sierra de Grazalema, in Cádiz; Cabo de Gata, in Almería; las Marismas del Odiel, in Huelva, en Cazorla, Segura y las Villas, in Jaén. Het laatstgenoemde is het grootste van heel Spanje en het op twee na grootste van Europa. Een groot deel van het Andalusische natuurbezit ligt in het kustgebied. Dit geldt bijvoorbeeld voor het natuurpark van Cabo de Gata-Níjar, in Almería, de Bahía de Cádiz, in Cádiz, of het nationaal park Doñana. De kust wordt onderverdeeld in vier kuststroken of Costas: in Almería, de Costa de Almería, in de provincie Granada, de Costa Tropical, en in Málaga, de Costa del Sol; in de provincies Cádiz en Huelva ligt tenslotte de Costa de la Luz.
Nationaal park van Sierra Nevada. Granada
A D A N A R
G
ru ce s
C
E D
s
T
Murc
Ca
lle
Plaza Amistad Z MUÑO
ALDE
ALC Ca lle
ia
z ále nz ín GoGarb
Li ro la Le on ar do
de Alfareros
Ra mb la
La
Bo l
o Barranc
C. C ádiz
res
E
nta
Pla tón
Ca
Ant onio Vi
ida Aven ches il de V
s co
a di Ju A R E
la
De Rambla de Belén (12) scheidt de oude stad van het nieuwe deel. Aan het eind van deze boomrijke straat ligt de haven. Hier vindt de industriële architectuur zijn uitdrukking in bijzondere gebouwen als de 11
rca
Lo
nz
a BE L L o ÉN rca
Sa
rcí
a
Ga
rcí
Javier
Calle
Fe de r ic Fe DE o de r ic o
ida
ida
Av en
iles
C. d. Arap
RE IN AR EG EN RA MB TE LA
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Ga
Rea l
Sa Ca n lle Tri tísim nid a ad Álv are z Ca Ma stro r tín ez Ca mp os
13
Bij de Paseo de Almería (8) staat het Teatro Cervantes (9) en de koopmanskring, Círculo Mercantil. Een straat hogerop staat aan het Plaza de Alfonso XIII (10), de Basílica de Nuestra Señora del Mar (11), een kunsthistorisch monument, gewijd aan de schutsvrouw van Almería.
Sa n
Ju an
C.
C.
Ve ga
Lope d e
z
EO
Av en
s
ule
Alicante
Velá zque
Alborán
rán
as
farin
San Cru ta z
Cha
Calle de la Rei na
ÁN
Arcos C. José Artes de
RR
berti afael Al Calle R
TE
Calle
DI
ALMERÍA
AÑO 2005
ME
Católicos
N
Rey es
R
DE
MA
Clarín
Hér c
Pér
Alb o
asti llo
PASEO
10
C.
de
de o sit la Pó Te eR ez rr i E Plaza edu za L cto Vieja na Plaza Joaquín O Plaza Castelar a i B Santiesteban Ayuntamiento ar o Plaza s I n San fo S M Ilde n a P Plaza S G . z Pedro C ene O tón San Antón r ráe Careaga an An O Ar Navarro Rodrigo C. S P Ricardoasl 5 Plaza R B Plaza de Campomanes Pad Zaragoza E 4 Pavia re L R 8 A uqu Plaza Infanta Minero e e u de la q u Edu 7 C. General L Catedral a Call Pérerdo eP P z Trajano 3 Plaza edr o Jo Bendicho P ver Plaza de Plaza Marqués Alfonso XIII de Heredia 6 P. 9 PA 10 11 Plaza SE An 12 Cazano dé O General Tamayo n DE SA N LU Ca Pa lle rqu IS Gral. Segura eN ico de Ge lás ron Sa do lme a os Macha Ló Herman r pe Pa ón P z se F o Molina P alcón Co d Alonso igo sta e C C. Canón oc he s P 300 m 0 100 200
amó nC
M. Cepero
Moors fort
eR
Call
anso
Het artistiek patrimonium van Almería omvat een aantal kerken, zoals die van San Juan (7) die is gebouwd op de resten van een voormalige moskee. Daarbinnen is nog de 'mihrab' bewaard gebleven, de bidnis waarnaar de moskeegangers hun gebeden richtten.
Dit duizend jaar oude bolwerk is het grootste van de op het schiereiland gebouwde Arabische forten. De verdedigingsmuren omsluiten prachtige tuinen en ruime vertrekken aan de voet van hoge torens als die van de Homenaje. Vanaf de nabije heuvel, Cerro de San Cristobal (2), heeft men een prachtig uitzicht over de omgeving.
lle
Ca
R ar R M A co C. C Plaza del Puerta de Carmen Purchena CALLE Plaza Montes Plaza Manuel R A Pérez García M s B da Plaza LA n e Flores Ti D
1
Par qu
Calle Desc
Mariyat, Arabisch voor 'uitkijkpunt over zee', was in de tijd van het Kalifaat van Córdoba een van de belangrijkste havens van de Islamitische wereld. Het moorse fort of alcazaba (1) op een hoge rotspunt getuigt nog van de grootsheid die de stad (nu 169.509 inw.) ooit kende. De vesting bekroont nog immer deze plaats waar we de stijlen en invloeden terugvinden van de nabije Noord-Afrikaanse kust.
2
n Jua
Almería
ovich Duim Arria za
San
De kathedraal (3) was oorspronkelijk bedoeld als verdedigingswerk. Vandaar het solide uiterlijk met vier torens en minuscule raampjes. De grove buitenkant staat in schril contrast met de harmonie van het interieur. Het hoofdaltaar is gotisch, het koor plateresk, en de altaarstukken van de kapellen zijn uitgevoerd in barok. Naast de kathedraal staat het nonnenklooster Convento de las Puras (4) en het Bisschoppelijk paleis (5). Niet ver daarvandaan staat bij de haven het Koninklijk Ziekenhuis (6) met een prachtige achttiende-eeuwse neoklassieke voorgevel.
e Call
Aan de voet van de Alcazaba ligt de eigenlijke stad. Het moorse karakter weerspiegelt zich nog in de oudste wijken.
Ca lle Plaza de Inmaculada la N Pa or lm ia a
al or t ct en Le irv S
Een tocht door de provincies en hoofdsteden van Andalusië
al Jesús de Perceb z Iglesias ngue Avenida Pablo mí Do do os tra ocij ro gis Reg pitán ast a Made C nC e Graerico d Fed
as
14
Alcazaba Cerro de San Cristobal Kathedraal Convent van Las Puras Bisschopspaleis Koninklijk Ziekenhuis Iglesia de San Juan Paseo de Almería Teatro de Cervantes Plaza de Alfonso XIII Basiliek van Nuestra Señora del Mar Rambla de Belén Mineraalkade Strand van Zapillo Toeristeninformatie Parkeerterrein Postkantoor Politie
Rambla de Belén
Kathedraal
mineraalkade (13), een bouwwerk in staalstructuur. Het strand playa del Zapillo (14), is het drukst bezochte en ligt aan dichtstbevolkte wijk van Almería. www.dipalme.org www.almeria-turismo.org
NATUURPARK VAN CABO DE GATA-NÍJAR Het natuurpark van Cabo de Gata-Níjar ligt aan de oostkant van de Golf van Almería. 45 Kilometer maagdelijke kust beheerst er een vulkaanlandschap waarvan de hoogste toppen liggen binnen de Sierra de Gata, een bergketen die dient als
Strand van Zapillo
natuurlijke beschutting tegen de regenwolken. Binnen het woestijnachtige landschap vinden we wandelende duinen, zoutvelden en verborgen baaitjes. De bekendste stranden zijn Los Genoveses of Mónsul, en Arco, bij het dorp Los Escullos, of Peñón Blanco, nabij het Eiland van de Moor, La Isleta del Moro. De vuurtoren van de Cabo de Gata, staat naast het uitkijkpunt Mirador de las Sirenas, op de zuidelijkste heuvel van het park. Van hieruit loopt een weg naar San José, een vissersdorpje in het park, van waaruit de meeste van de routes beginnen. In Las Amoladeras staat midden in een steppengebied het bezoekerscentrum.
Los Escullos
Aguadulce. Almería
Vanuit het plaatsje San Miguel de Cabo de Gata loopt een weg naar het vissersdorp La Almadraba de Monteleva. Grote zoutbergen stapelen zich op net buiten het plaatsje. Hier dichtbij staat een vogelwachtershuisje van waaruit men een grote verscheidenheid aan watervogels kan observeren die tijdens de trek gebruik maken van de waterplassen.
worden geteeld. In Campo de Dalias, aan de westzijde van Almería, ligt Adra met een in de zomer zeer druk bezochte jachthaven. Fijne zandstranden als dat van Balanegra of Balerma strekken zich uit tot aan toeristencomplexen als Almerimar, ten zuiden van El Ejido. Een landschap van zoutvelden voert ons naar Roquetas de Mar, waar de blik van de bezoeker gevangen wordt door de toren van het Kasteel van de Heilige Anna. Verdertrekkende langs de kustlijn stuiten we op het vissersdorp Aguadulce waar in de loop van de laatste decennia het woestijnlandschap werd omgetoverd in een witte zee van tuinbouwkassen.
DE KUSTSTROOK De hele kust van Almería wordt in beslag genomen door uitgestrekte kasgebieden waar het hele jaar door allerlei soorten fruit en groenten
Mojácar
Cabo de Gata 13
De oostkant of 'Levant' is het minst bezochte deel. Hier wordt de waterlijn onderbroken door de eenzame stranden en verborgen baaitjes van het Natuurpark van Cabo de Gata. Net buiten het beschermde gebied ligt Carboneras, met Noord-Afrikaans aandoende architecturen. Het dorp heeft heel mooie stranden als Torre Vieja, Martinicas of Algarrobico. De nabijheid van de Woestijn van Tabernas schept een origineel contrast, verscherpt door de vegetatie van vijgencactussen, pitas en palmbomen. Tegen een berghelling aangebouwd ligt Mojácar, een van de dorpen uit de provincie die het meeste respect betoonden voor de volksarchitectuur van wit pleisterwerk. Aan de voet van het dorp staan nieuwbouwcomplexen aan de rand van de zee, en verder vinden we hier aan de kust de visserij- en watersportplaatsjes
Garrucha en Vera, met, aan het strand van dit laatste, het grootste naturistencentrum van Andalusië.
DE WOESTIJN VAN TABERNAS Het gebergte van de Sierra de los Filabres, bekend vanwege het sterrenobservatorium van Calar Alto, gaat over in de woestijn van Tabernas, de enige in zijn soort in heel Europa. Het landschap bood het decor voor talloze Europese Westernfilms. In het hartje van de woestijn staan nog enkele complete reproducties van dorpen uit de Far-West. Binnen dit onherbergzame landschap liggen enkele zeer waardevolle natuurgebieden, waaronder de Sierra de Alhamilla, het laatste obstakel voordat je bij de kust komt, alsmede een grillige speling van de natuur, de karst van Yesos de Sorbas.
Woestijn van Tabernas
uitkijkt over de haven. Pleinen als dat van Las Flores (5) en dat van Candelaria (6) zijn zeker een bezoek waard. Op het Plaza de España (7) staat naast de Provinciale Staten, Diputación Provincial (8), het Monument aan het Liberale Parlement (9).
Cádiz Cádiz (154.511 inw.) draagt de bijnaam tacita de plata, het "zilveren kopje". Een lange landtong verbindt de stad met het vasteland. Het oude Fenicische Gades vormt zo een schiereiland en is de toegangspoort tot de achterliggende baai.
Verder bezit Cádiz kerken van grote artistieke waarde. In de tempel van Rosario (10) staan de beelden van San Servando en San Germán, de schutspatroons van de stad. Daar vlakbij staat aan het Plaza de la Mina (11) de barokke kerk van San Francisco (12). De lanen van Apodaca (13) en Marqués de Comillas (14) voeren naar de Iglesia del Carmen (15), een kerk in sterk koloniale stijl. Vanaf de Batería de la Candelaria (16), achter deze tempel, heb je een prachtig uitzicht over het druk aan- en afvarend scheepvaartverkeer in de baai.
De 'landpoort', Puerta de Tierra (1), een 17de-eeuwse stadswal, biedt toegang tot deze oudste stad van het Westen. De Kathedraal (2), gebouwd met de rug naar de oceaan, is een mengsel van barok en neoklassiek. Opvallend is de hoge beginnegentiende-eeuwse koepel die is bekleed met geel tegelwerk. In de crypte ligt het stoffelijk overschot begraven van de in Cadiz geboren componist Manuel de Falla.
In het Oratorio de San Felipe Neri (17), verklaard tot nationaal monument, werd in 1812 de eerste grondwet behandeld, waarin voor het eerst het principe van vrijheid en gelijkheid werd vastgelegd.
Een goed deel van de aantrekkingskracht van de stad schuilt in de drukbevolkte pleinen, als dat van San Juan de Dios (3), van waaruit het witte, neoklassieke Gemeentehuis (4)
Plaza de España
15
19
7
8
o ev Nu
9P
do un
uer to
M
o isc
C. C á
P
PUERTO COMERCIAL S
SA
S
Plaza Sevilla
Estación de ferrocarril TA ES CU Palacio P de Justicia
RO
CA
LE
ARENA L
AS
C.
R
1
San Germán Plaza Filipinas Plaza Tres A Carabelas Des venida cub rimiedel nto
N
Botica
C. Plocia C. Sopranis
Jaraquemada
21 22
3
4
de
ón l am de
U
C.
SUR
Baluarte de San Roque
R
s
D
6
Teatro Romano Ma nz an bos Co ares Co lón
12 Manuel Rance nza rra Ca
N
n Jua
Obispo Urquinaona
2
10
13 O
n Sa
PO
P A T L Á N T I C O
11
H C.
AM
O C É A N O
Plaza del Palillero Colum ela
Fra nc
C Arbo li
Strand van La Caleta
14
P
Museo P. Arqueologico y de B. Artes Ahumada
Torre Tavira
5
16
0
200
400
AÑO 2005
600 m
Bekende volkswijken zijn Pópulo, Santa María of La Viña. Vlakbij deze laatste ligt, dicht bij het stadspark Parque Genovés, het kleine strand van La Caleta (18) met, aangrenzend, de kastelen van Santa Catalina (19) en San Sebastian (20). Andere stranden bij Cádiz zijn dat van Santa María del Mar (21) of La Victoria (22), een lang zandstrand bij de toegang tot de stad. www.dipucadiz.es
1 Puerta de Tierra
14 Alameda del Marqués de Comillas
2 Kathedraal
15 Kerk van el Carmen
3 Plaza San Juán de Dios
16 Batería de la Candelaria
4 Gemeentehuis
17 Oratorio de San Felipe Neri
5 Plaza de las Flores
18 Strand van La Caleta
6 Plaza de la Candelaria
19 Kasteel van Santa Catalina
7 Plaza de España
20 Kasteel van San Sebastian
8 Gedeputeerde Staten
21 Strand van Santa María del Mar 22 Strand van La Victoria
9 Monument aan het Liberale Parlement
Toeristeninformatie Parkeerterrein Postkantoor Busstation Treinstation
10 Templo del Rosario 11 Plaza de la Mina 12 kerk van San Francisco 13 Alameda de Apodaca 16
Puerto Sherry. El Puerto de Santa María
Plaza San AntonioBu enos José Aire s Zorr illa
C. Sa n
Mercado Central
Ca Call lle e C An erva cha nova ntes s de lCas tillo
a
sq
uz Cr
17
Sag ast Rosari o Cep a ed
uín
Vea Murgia
Ave Avda nid . a
Pa
Calle
Torre San
Calle
LE
P
Calle Calle
Sacramento
Baluarte de Capuchinos
San x Féli et Lub
TIL
E
AS
RA JE NÁ
DE QU
Calle Benjumea
IDA EN el AV Áng
C. Carmen
DU
rteaga o de la Rosa M. A os lle ard Ca idal os C. C eV r r Call Ca lón lma a rra Co e la P ina a d Alc sad gen e Vir Qu ela zu ne A Ve ID C. EN AV
Baluarte de Mártires
Balneario de la Palma
IDA D
B. Perez Galdos
18 Puerta de la Caleta
Sa P nta Parque Bár bar OCT Genovés a OR GÓ Matía MEZ ULL P A PA C. C CAR SEO och es LOS II Gra vina I Plaza Hércules San Rafael Plaza Falla 15 Teatro Mentidero n Encarnación DoctorMarañó
20
Pa seo
AVE N
DE BAAI EN DE KUSTSTREEK Aan de baai van Cádiz liggen duizenden jaren oude dorpjes. Het belangrijkste is El Puerto de Santa María, aan de monding van de Guadalete, waar in de oude binnenstad het dertiende-eeuwse Castillo de San Marcos staat. Door een duinlandschap met zandbanken en dennenbossen komen we bij Puerto Real, waarvan het oude centrum tot cultuurhistorisch stadsgezicht is verklaard. Andere dorpen aan de baai zijn bijvoorbeeld San Fernando of Chiclana de la Frontera, met, in dit laatste, de barokke Kerk van Jesús Nazareno.
De kust van Cádiz begint bij Sanlúcar de Barrameda, aan de monding van de Guadalquivir, tegenover het Nationaal Park van Doñana. Deze plaats is beroemd vanwege zijn wijnhuizen, de bodegas. Vanuit de zeemansbuurt Bajo de Guía kun je oversteken naar de provincie Huelva, die begint aan de andere oever. Chipiona is een Maria-bedevaartsplaats. Bij het strand staat er het Sanctuarium van Nuestra Señora de Regla.
Tarifa is het meest zuidelijke punt van Spanje. Met de blik gericht op de Noord-Afrikaanse kust kijken we uit over uitgestrekte stranden onder een straffe oostenwind. In de oude binnenstad staat het Castillo Califal, het kasteel van de kalief, gebouwd in de moorse tijd.
JEREZ DE LA FRONTERA Cádiz is een land van wijnen en paarden. Hiervan getuigt Jerez de la Frontera, de drukst bevolkte stad van de provincie. Veel van de wijnhuizen zijn opengesteld voor het publiek, en u kunt er proeven van de talloze variëteiten die in deze streek worden gemaakt. In Jerez staat de koninklijke ruiterschool, de Real Escuela Andaluza de Arte Ecuestre waar eens per week, meestal donderdags, wordt schoongereden met kartuizer paarden.
Een lange kuststrook strekt zuidwaarts tot aan Rota, gelegen aan de ingang van de baai van Cádiz. Sancti Petri, gesticht door de Feniciërs, herbergt een van de modernste toeristencentra van de streek. Nog verder naar het zuiden komen we bij dorpen als Conil, Caños de Meca of Barbate. Vlakbij Zahara de los Atunes liggen goudgele zandstranden als dat van Bolonia, vlak naast de Romeinse ruïnes van Baelo Claudia.
Het kunsthistorisch patrimonium van de stad vindt zijn belangrijkste vertegenwoordiger in de kathedraal van El Salvador, waar schilderijen hangen van Zurbarán. Naast de kathedraal staat het Alcázar, uit de elfde eeuw, als bewaker van de voormalige moorse moskee, die na de Reconquista werd omgedoopt tot kerk, de Iglesia de Santa María. Vlakbij de Plaza del Arenal, een van de drukste
Zahara de los Atunes
18
pleinen van de stad, staat de Iglesia de San Miguel, met een opmerkelijk altaarstuk. Het in mudejarstijl gebouwde gemeentehuis, het Cabildo Municipal, staat naast de aan de stadspatroon gewijde Iglesia de San Dionisio. Jerez de la Frontera bezit rijkelijk geornamenteerde familiepaleizen van de plaatselijke adel. Het interieur van het klooster met kerk van Santo Domingo herbergt ruime dertiende-eeuwse claustrums die het hele jaar door worden gebruikt als tentoonstellingsruimtes. De Barrio de Santiago is een van de belangrijkste wijken van Jerez. In deze stad zijn nog flinke muurvlakken bewaard gebleven van de oude Arabische
Ruiterschool. Jerez de la Frontera
stadswallen. Een belangrijk punt in de wijk is het Plaza de San Juan, waaraan het Palacio de Pemartín staat, dat dienst doet als Andalusisch Centrum voor Flamenco, en de ranke toren van de kerk van Santiago. De basiliek van Nuestra Señora de la Merced heeft een rijkelijk geornamenteerde zilveren beeldnis waar de schutsvrouw van Jerez wordt vereerd. www.webjerez.com
DE WITTE-DORPENROUTE Een dertigtal plaatsjes vormen een van de toeristisch meest interessante routes van Andalusië. De "witte dorpen" liggen aan de noordkant van de provincie Cádiz, in een streek die zich uitstrekt tot aan de Serranía de Ronda, ten noordwesten van Málaga. Ze maken deel uit van het Arabische erfgoed, en de meeste zijn gesitueerd op hoge heuvels. Het natuurpark Parque Natural de Grazalema, bekend
vanwege zijn pinsapo (een inheemse dennensoort) ligt in het hartje van de route. Aan de zuidzijde duikt het natuurpark Parque Natural de los Alcornocales op.
streek. Vooral prachtig zijn de twee ranke torens van de kerk van San José en, daartegenover, het Arabisch kasteel. Aangekomen in de provincie Málaga, komen we bij andere kleine dorpjes, waaronder Montejaque, Benaoján of Cortes de la Frontera met dezelfde witkalkarchitectuur als de plaatsjes uit de provincie Cádiz.
De route begint bij Arcos de la Fontera, met zijn gotische kerk van de Asunción, en een prachtig uitzicht over het rivierdal van de Guadalete. Van hieraf begint een aaneenschakeling van witgekalkte dorpen, met steile straatjes en kleine van bloemengeur bezwangerde pleintjes. We noemen Bornos, Villamartín, Prado del Rey, El Bosque of Benamahoma. Andere dorpen als Ubrique danken hun faam aan het ambachtelijke lederwerk. In Grazalema, aan de voet van de Sierra del Pinar, vinden we dichte bossen van kurk- en steeneiken. Er loopt een weg omhoog tot aan de Puerto de las Palomas, de duivenpas, vanwaar men uitzicht heeft op een bos van de inheemse pinsapo's. Zahara de la Sierra is een klein dorp dat is opgebouwd tegen een berghelling, met uitzicht over een waterrijk stuwmeer.
Medina Sidonia ligt in een enclave ten zuiden van de witte-dorpenroute. Het plaatsje is beroemd vanwege de aanwezigheid van talrijke wilde-stierenfokkerijen. In de Kerk van la Santísima Virgen Coronada zien we een van de beste voorbeelden van laat-gotische architectuur uit de provincie Cádiz. Vejer de la Frontera, ligt op een heuvel op luttele kilometers van de kust. In het oude centrum vinden we onder de monumenten een Arabisch kasteel, de Kerk van El Divino Pastor, of het Sanctuarium van Nuestra Señora de la Oliva, waarvan het altaar een beeld herbergt uit de 16de eeuw.
Vejer de la Frontera
De route komt verder langs dorpen als Algodonales, El Gástor en Olvera. Dit laatste plaatsje wordt beschouwd als een van de mooiste uit de
Córdoba De gehele stad Córdoba (318.030 inw.) is verklaard tot werelderfgoed en is dan ook een verplichte halte op de route door Andalusië. In de 10de eeuw was het de hoofdstad van de west-islamitische wereld. Het was een dermate grootse stad dat hij kon concurreren met de macht en de rijkdom van het verre Bagdad. Gelegen aan de oever van de Guadalquivir, is het zonder enige twijfel meest belangwekkende historische gebouw van Córdoba de Kathedraal-Moskee (1). Bijna duizend zuilen ondersteunen het dak van deze voormalige Arabische gebedsplaats. Na de Reconquista werd aangevangen met de bouw, binnen de eigenlijke moskee, van een gotische kathedraal die in de loop der tijden werd omringd door platereske en barokke monumenten. De Kathedraal-Moskee staat op een rechthoekig grondplan van 23000 vierkante meter en is daarmee de op twee na grootste ter wereld. Achter de gekanteelde muren vinden we de prachtige tuinen van het Patio de los Naranjos (2). Het bisschoppelijk paleis of Palacio Episcopal (3) staat precies tegenover een van de De Mezquita
20
toegangspoorten van de Kathedraal-Moskee. In dit gebouw, dat ruime binnenplaatsen omsluit, is een congres- en tentoonstellingscentrum, het Palacio de Congresos y Exposiciones, ondergebracht. Als we de blik rivierwaarts richten zien we bij de triomfboog Puerta del Puente (4), de Votiefzuil van San Rafael (5), een van de voor de Cordobese bevolking meest geliefde monumenten. De synagoog of Sinagoga (6), het stierenvechtersmuseum, Museo Taurino, het oude ambachtscentrum of Zoco (7) en de Kapel van San Bartolomé (8) vormen onderdeel van het monumentaal geheel dat zich uitstrekt over de hele jodenbuurt, de Judería (9), de mooiste wijk van deze stad. Het fort van de christenkoningen, El Alcázar de los Reyes Cristianos (10), werd gebouwd in opdracht van Alfonso XI. Binnen het fort vinden we prachtig verzorgde tuinen met fonteinen en irrigatiekanalen. De zalen in het interieur herbergen Romeinse mozaïeken die doen herinneren aan het belang dat de stad ook had onder de Romeinse heerschappij. Over de Romeinse
Lop
14
13 er os
Cla u
r
ma
Ca lde r
ra
Góngo
ce s
Co
nc
ep
C. Herrero
ció
n
Go n
do
Rob ledo
Bodeg a
Ho
te
L.
Sa stre s
los
no
mo
J Sa uan nt de iag o
R
ZA
mi
IR
CÁ
era
Ca
Plaza
AL
tr Pos
Antonio M aura
UIV
L
AV EN AZ IDA AH ME AR DI A NA
ALQ AD
DE
Z DI CÁ ero Cub o DE po Albin DA Obis NI Fray
nida Ave
Ar
E AV
GU
10
P
VA NID LL A C EL O LA ND NO E
o
Molinos
IDA
8
Rí
5
3
7
12
11
4
Plaza Iglesia Plaza Santa Teresa Plaza Rastro
N AVE
Ca lle
Rafae l Castro
Miraflo res 1
al
ISASA
2 1
Centro de Congresos
RÍO
N
án ge l
Balcón del Guadalquivir
RONDA
Alcalde Velasco Navarro
ES
Mo re no
Museo Julio Romero de Torres
is Lu se illo ae m M To
no
300 m
F. Rua
200
AÑO 2005
6
Ar c
RO ND A
Rub io
P
9
Co mp osit or
MÁ RT IR
n
s
Pº RIBERA
so XI I dio Ma rce lo
Ag us tí
rlo
15
ra
o de la Pólv
sta
e Cu
Miraflores 11
Alf on
M Ba AD rri RE Cr onu DE uz ev Ve o DI rd OS e Ti nt e
DE
ez
Ca
Juan Valera
LOS TEJARES
DE AMERICA
100
20
a
Ace ra
DE
o
21
22 P
Cá ña
C. G olond Do H rina m isto in r gu ia ez do Domingo r Badía O rti z
Ab M éja uñ r ice s
Pablo
ez a
C. D
os
San
AV E
os
Moli n
Ce ut
Mira
Reyes Católic
Pe dro
Rejas D. Gome
NI DA
57
Eq uip o
Are nil Isa las bel II
Montero
Costa nillas
os
LAS
Los Mo risc
A. San An dres
OLLEIRAS
lo s ni da Av e
Avenida
PO
Calle San Plaza Fernan Museo do José Compañía Arqueológico Cruz Plaza Cond ero GR m e o es Tendillas AN R r r J. M lio o Ju de T arí ia a S red aa CA He ve PIT y dra AV. ÁN Re Plaza Doctor CER o s S. F Emilio Luque VAN rro M. G. Frances TES elip Ba Plaza e Jardines de la Benavente Plaza Agricultura Ramón y Cajal RO Bu Ed AVENIDA ND Paseo en astor ua Torrijos P A r Margaritas MOZÁRABES ro DE do D AV me EN ato r Ro J ID ard zo A n in e a Te jón LA sd RE Alm y e la Tomás Cond PÚ VI Marín e Judíos CT Vic BL C. tor OR Estación IC Cairuán ia A ing IA Mi de ferrocarril gu lem AR F r el GE C. Docto Be NT Do Glorieta nz IN cto o A Cruz Roja M. Roa rB Parque ara Glorieta Juan Carlos I gu A Media Luna er VE
NID A
AVENIDA
Avenida de la Libertad
0
Ayuntamiento
M
a Plaza San Pedro
s
Torres
rio
16
CA
Palm
o Ri
sa
s lo
O
de
Oct.
Plaza Regina
z
e .d
R Juan ufo
C. Doce
ñ Ca
AVE
RONDA
Al-Nasir
18
17
Plaza Realejo Ménde Plaza San Andrés
P
19
Plaza Magdalena
G
livo
cia
r-O
Puerta Nueva C. o XII Calle Alfons
DE
R
Criado
Ocaña o rc Za Santa Palacio Marina Marqués Fer Plaza de Viana ia Plaza Conde Priego Imágenes Moreno Calle Adarv Pta e .R inc ón Plaza Alf Glorieta de Colón aro Llanos Acera s de Guerr del Pretorio ita Co nd e
Flo
N NTÓN C. SA A
Plaza San Lorenzo as l oe de Gra
bio
s
S. Maria
z pe Lo rdia M. Miserico
o ns Alo
Avenida
Sa
Plaza Manzano
o an Ru
én n Jua San
Calle
Cruz
El
Vieja
Nieves
San Francisco de Sales
Murallas
Bail
Plaza Alegría
adora Mª Auxili n ró Gi
s Almogávare
Murallas
1 Mezquita
15 Plaza de la Corredera
2 Patio de los Naranjos
16 Kerk van San Pablo
3 Bisschopspaleis
17 Paleis van La Merced
4 Puerta del Puente
18 Plaza de la Dolores
5 Votiefzuil van San Rafael
19 Christus met de Lantaarns
6 Synagoge
20 Ronda de la Victoria
7 Ambachtscentrum
21 Ronda de los Tejares
8 Kapel van San Bartolomé
22 Avenida del Gran Capitán
Pue
nte
San
Ra
l fae
brug, de Puente Romano (11), komen we aan de andere oever van de Guadalquivir. Aan de overzijde van de brug staat de voormalige verdedigingstoren Torre de la Calahorra (12) met daarin het Museum van de Drie Culturen (moors, Hebreeuws en christelijk). Córdoba kent tal van adellijke huizen met frisse en lichte patio's. Het onderhoud van de patio's is in deze stad tot kunst verheven, waarbij wordt gezocht naar het perfecte evenwicht tussen het levendig gekleurd tegelwerk, het smeedijzer, de potgeraniums, de jasmijn, en de citroen- en sinaasappelbomen. Rond het Plaza del Potro (13) vinden we twee kunstmusea, het Museo Provincial de Bellas Artes en het Museo Julio Romero de Torres. Daartegenover staat Herberg het Veulen, de Posada del Potro (14), die voorkomt in Don Quichote, van Cervantes. Daar vlakbij ligt het Plaza de la Corredera (15), een rechthoekig plein met zuilengalerijen dat ooit dienst deed als
stierenvechtersarena. Gotische kerken, als die van San Pablo (16), komen overal voor in de stad, net als sterk barokke architecturen zoals het Palacio de la Merced (17), waar nu de provinciale staten, de Diputación Provincial is ondergebracht. Een van de meest typische hoekjes is het Plaza de los Dolores (18) met de 'Christus met de lantaarns', de Cristo de los Faroles (19). Córdoba biedt ook brede straten met een bruisend economisch leven. De belangrijkste hiervan zijn Victoria (20), Ronda de los Tejares (21) of Gran Capitán (22). Op slechts acht kilometer van de stad ligt Medina Azahara, een 10de-eeuws paleis, gebouwd in opdracht van de kalief Abderramán III ter ere van zijn lievelingsvrouw. Het werd begin 11de eeuw vernietigd door de Berbers, maar nog immer is er de toenmalige grootsheid te voelen. Slechts één salon ervan is behouden gebleven, met graveerwerk en vakwerkplafond. www.turiscordoba.es www.ayuncordoba.es
9 Jodenbuurt Toeristeninformatie Parkeerterrein Politie Busstation Treinstation Hogesnelheidslijn
10 Alcázar de los Reyes Cristianos 11 Romeinse brug 12 Torre de la Calahorra 13 Plaza del Potro 14 Herberg Het Veulen 22
Votiefzuil van San Rafael
Alcázar de los Reyes Cristianos
Romeinse brug met Toren van La Calahorra
Belalcázar
Pedroche is een plaatsje dat geheel is gewijd aan de landbouw en varkenshouderij. In de oude binnenstad staat de Kerk van La Transfiguración del Señor, met een zestig meter hoge toren die al van veraf te zien is.
dichtstbevolkte stad van de provincie, Lucena. Daar staat, in de kerk van San Mateo, een van de meest indrukwekkende barokke tabernakels van Andalusië. Op vijf kilometer van Lucena staat op een hoge heuvel het Sanctuarium van Nuestra Señora de Araceli. Vanaf hier, in het hartje van de Sierra de Aras zijn vijf van de acht Andalusische provincies zichtbaar. Lucena wordt dan ook gezien als het geografisch middelpunt van Andalusië.
LA VEGA EN LA CAMPIÑA Pedroche
Montoro
DE VALLEI VAN LOS PEDROCHES
middeleeuws kasteel dat ooit dienst deed als feodale uitkijktoren. Santa Eufemia is een kleine stad waar nog de resten zijn te zien van het moorse kasteel van Miramontes, dat ooit deel uitmaakte van de grensbewaking. Meer zuidwaarts komen we in El Viso, met de Kerk van La Encarnación. Pozoblanco ligt op een kruispunt van wegen. Dit witte dorp herbergt de parochiekerk van Santa Catalina, waar Ginés de Sepúlveda, de geschiedschrijver van Keizer Karel V en diens zoon, Filips II, ligt begraven.
In het noorden van de provincie Córdoba begint de brede en lange bergketen van de Sierra Morena. Daar ligt de Vallei van Los Pedroches, met een landschap van weidevelden en steeneiken. Hier graast het Iberische varken. Binnen deze uitgestrekte natuur vinden we plaatsjes met een rijke geschiedenis, zoals Hinojosa del Duque, waar een kerk staat, de Iglesia de San Juan Bautista, die gezien zijn afmetingen ook een kathedraal had kunnen zijn. In Belalcázar staat een
24
Aan de oevers van de Guadalquivir ligt een aantal aantrekkelijke dorpen met interessante geschiedenis. Een voorbeeld hiervan is Montoro met, in het oude centrum, de Toren van San Bartolomé of het Plaza de España. Langs de rivier loopt de weg naar Córdoba en enkele kilometers stroomafwaarts komen we bij Almodóvar del Río, beroemd vanwege zijn onneembare op moorse leest geschoeide vesting. Eenmaal in Palma del Río komen we bij de stadswallen en het Convent van San Francisco, dat binnen zijn muren een mooi licht vijftiende-eeuws claustrum herbergt.
De weg voert door een landschap van steeneiken tot aan de bergen van de Sierra Subbética met de barokke stad Priego de Córdoba. Daar dichtbij liggen de dorpen Luque en Carcabuey. In het naburige stadje Zuheros is een zeer bijzondere vleermuizengrot, de Cueva de los Murciélagos. Almodóvar del Río
Ten zuiden van Córdoba ligt een streek die is gewijd aan de wijnbouw en de olijventeelt. Montilla is de Cordobese hoofdstad van de wijn, en Baena die van de olijfolie, beschouwd als een van de beste ter wereld. Daartussen ligt de
25
Plaza
22 23 Plaza Merced
Agustín
gor io
8
9
ereira
ira
13
14
del
o
im
12
ic Ch ey
R
N
Ó COL
C.Ca ld
Chapiz
10
Victoria
Gre
al le
C
Zenete
Calle de
7
del
Candil
Santísimo
Zafra
11
1
24
o
S
RE YE
la
Va re
o aj
.B
de
g Pl
e
P
o ag
os
n oli
nti
Sa
N
del
M
na po n ció ep
te
Es
nc Co
O RR DA
nil
e lG
Sa
la
de
L DE
lva do r
de
le
al
Ca
Cuesta
lle
C
lle
ra
Verónica en de la Virg
Cuartel Real de a Santo Domingo Alt or ral ñ Sa Mo Se nt o M n jó e Do ll m Ca in go Basílica Nuestra Señora de las Angustias
ol
s ari
de
de
Ca
rre
Antón
e Duend
Ca
A ER AC
San
P
Caidero
e
ll Ca
E
CALL
Calle
ll Ca
Calle S an M Ca atías lle
LE
CA L
po
s
am l C
de
16
ría
e son
ade
Me
c Pes
i Prodig
19
18
17
0
100
16 Corral del Carbón
2 Albaicín
17 Plaza de Bib-rambla
3 Plaza de San Nicolás
18 Alcaizería
4 Klooster van Santa Isabel la Real
19 Paleis van La Madraza
5 Wijk van Sacromonte
20 Koninklijke Kapel
6 Casas de “El Chapiz”
21 Kathedraa,l
7 School voor Arabische Studies
22 Koninklijk Ziekenhuis
8 Paleis van Los Córdova
23 Klooster van La Cartuja
9 Carrera del Darro
24 Generalife
11 El Bañuelo
Toeristeninformatie Parkeerterrein Postkantoor Politie Parador
12 Plaza Nueva 13 Real Chancillería 14 Kerk van Santa Ana 15 Gran Vía de Colón 27
200
AÑO 2005
1 Alhambra
10 Paseo de los Tristes
26
5
6
Tiña
sé e Oidores Jo Call an Calle S ros Neg Cruz Quiros la
2
Cuesta
r Pila o Sec
3
Elv
DE
n ró
20
21
e Call
Uitzicht over El Albaicín
4
P
e
De stad herbergt talloze hoekjes voor een rustige wandeling. Een mooie route begint bij het Albaicín (2), een wirwar van straatjes, met pleintjes als dat van San Nicolás (3), van waaruit men een prachtig uitzicht heeft
de
Lona
de sta Cue de
VÍA
15
Call
De zigeunerwijk Sacromonte (5), bekend vanwege zijn grotten, ligt op een brede heuvel, vanwaar men een mooi uitzicht heeft over de rest van de stad. El Chapiz (6), met daaraan de School voor Arabische Studies (7) en het Paleis van Los Córdova (8), voert omlaag naar de Carrera del Darro (9), die parallel loopt aan de Paseo de los Tristes (10). Hellingafwaarts staan historische gebouwen als El Bañuelo (11), een voormalig Arabisch badhuis waarvan de gewelven gekroond zijn met stervormige bovenlichten. Aan de rand van deze buurt ligt het Plaza Nueva (12), met
MolinoSerrano
Calle
N GRA
Granada (272.738 inw.) is een van de mooiste provinciehoofdsteden van Spanje, met een lange geschiedenis en een grote monumentale rijkdom, kruispunt van de Arabische en christelijke culturen. In 1492, het jaar van de ontdekking van Amerika, namen de Katholieke Koningen ook dit laatste moorse bastion van het schiereiland. Het meest emblematische monument van de stad is, zonder twijfel, het Alhambra (1), dat is verklaard tot Werelderfgoed. Het trotse bouwwerk is dan ook een verplichte bestemming voor elke toerist in Andalusië.
Je n Sa
over het Alhambra en de Sierra Nevada. Opvallend in deze wijk zijn de cármenes, de typische patiowoningen. Hoog boven deze smalle straatjes en steegjes steekt, dicht bij de voormalige moorse stadsmuren, het Klooster van Santa Isabel la Real (4) uit.
Granada
Ti n
aj illa
Call e Panad Alhacaba eros aba z a os lc A Iglesia Murall a de San Salvador Plaza del Abad Convento de las Tomasas Calle el ab an Is San Nicolás Cedrán Santa Carril S Plaza la Real Boquerón Trillo s Plaza e de da Iglesia San Juan Grajales Algib an lle Ar Reyes Plaza los de Ca n a Martínez Ju Contreras el rro av Da Cl an Be o S te am ra Camino Fuente del Ál n a e Plaza Darro a S Calle de Río San Agustín n ll est a u Iglesia San Pedro C C del stí Cu y San Pablo ja gu es e Ba ta era Call nA arr l C Sa e rc á Plaza C lle e a Santa Ana ll C Plaza Ca Alcazaba S Cu Romanilla os es ici CO f I Plaza L ta O Ó T Palacio Pasiegas de Jardines lle CA Gomérez Baluarte del Generalife de Carlos V Ca Plaza Isabel Infante la Católica o Convento de Calle Carmelitas Descalzas Niñ o Al Carm del am l en Antigua de Capitanía illo Ro o s d yo u o j c ale Casa Árabe Puerta Es las Re les C C a Girones all N Real all e st e g eS a eÁ r Cu ara vas Ve ng Plaza el bia Santo Domingo Ga Campo Centro Cultural niv Convento del et Manuel de Falla de Santiago Príncipe ot lén Fuente de Plaza Mariana Plaza v e Campos Pineda Pino las Batallas N Be
Cuesta
del Triunfo Abarquer
300m
Sacromonte
daaraan de Real Chancillería (13) en de Kerk van Santa Ana (14). De Arabische stad gaat, zodra we de Gran Vía de Colón (15) oversteken, over in het christelijke deel. Het gemeentehuis of Ayuntamiento en de Corral del Carbón (16), zetel van de Stichting voor Andalusisch Erfgoed, getuigen van de overgang van bouwstijlen. Hier vlakbij komen we op de bekende bloemenmarkt van het Plaza de Bib-rambla (17), met, daarachter, de Alcaizería (18), een oude moorse koopmansbuurt en obligaat bezoekpunt voor iedereen die een souvenir wenst mee te nemen uit deze stad.
Het in moorse stijl gebouwde Palacio de la Madraza (19), staat tegenover de koninklijke kapel of Capilla Real (20), waar de Katholieke Koningen begraven liggen. Dit laat gotische monument is aangebouwd tegen de Kathedraal (21), een meesterwerk van Spaans classicisme, gebouwd in opdracht van de katholieke koningin Isabel. Het gotische grondplan stamt uit 1523 en is van de hand van Enrique de Egas, maar het werk werd afgemaakt door Diego de Siloé, die verantwoordelijk was voor een goed deel van het monumentale kunstbezit in deze streek. Granada bezit ook andere monumenten van buitengewone schoonheid, zoals het koninklijk ziekenhuis of Hospital Real (22), nu bestuurszetel van de universiteit, of het Monasterio de la Cartuja (23), gelegen in het gebied van Aynadar. Vooral in dit laatse weerspiegelt zich het belang van de barok. De sacramentshuisjes ervan zijn uitzonderlijk rijk geornamenteerd. De beelden in deze tempel zijn gemaakt door de grootste Andalusische beeldhouwers uit de 18de eeuw.
Plaza Nueva
Op tien kilometer van Granada ligt de Huerta de San Vicente, een frisse boerenhofstee, omringd door tuinderijen, waar het museum-huis van de dichter Federico García Lorca staat. De vaste tentoonstelling daarvan omvat persoonlijke gebruiksvoorwerpen, manuscripten en partituren van de literator. Maar Granada zou voornamelijk de wereldgeschiedenis ingaan vanwege het Alhambra, een samenstel van paleizen, vestingwallen en koninklijke verblijven dat beschouwd wordt als een van de mooiste ter wereld, ooit de residentie van de Nasrieden-dynastie. Boabdil, de laatste moorse koning van Granada zou het met bloedend hart verlaten na de overwinning van de katholieke Isabel en
Capilla Real
Fernando. Het monument is verdeeld in de openbare regeringszone van het Palacio de Comares en de privézone of harem van het Palacio de los Leones. Boven de gebouwen steken een aantal torens uit, zoals de Vela, bij de citadel, of het renaissance-paleis van Karel V, waarin respectievelijk het Museo de la Alhambra en het kunstmuseum, het Museo de Bellas Artes zijn ondergebracht. Aangrenzend liggen de hoftuinen van El Generalife (24), waarvan de meest bijzondere parkpleintjes de Patio de la Acequia of de Patio de la Sultana zijn. www.dipgra.es www.granada.org
Het Alhambra
Tuinen van El Generalife
Skigebied van Sierra Nevada
DE ROUTE VAN DE ALPUJARRAS voorzieningen aan. In de luwte van de top van de Veleta kunnen verschillende wintersporten worden beoefend vanaf het einde van de herfst tot halfweg de lente. Het station heeft 62 kilometer skipiste.
SIERRA NEVADA De Sierra Nevada is de hoogste bergketen van Spanje en beslaat een deel van de provincies Granada en Almería, hoewel het grootste deel behoort tot de eerstgenoemde. Dit tweede grootste Nationaal Park omvat de toppen Mulhacén, 3.481 meter hoog, en de Veleta, van 3.398 meter, alsmede het meest zuidelijke skigebied van Spanje. Vanuit Granada loopt de GR-420, wat de hoogste bergweg van Europa heet te zijn. Deze voert ons naar het bezoekerscentrum van El Dornajo, aan het begin van het beschermd natuurgebied. Enkele kilometers eerder komen we bij het uitkijkpunt Mirador de Canales, met uitzicht over het Dal van de Genil, met dorpjes als Güejar-Sierra.
In de zomer heeft de bezoeker de mogelijkheid van lange bergwandelingen tot bovenop de Mulhacén. Van hieruit ziet u op zonnige dagen de Afrikaanse kust en, heel dichtbij, het blauwe water van de Middellandse Zee. De stranden van de Costa Tropical liggen in vogelvlucht op slechts 30 kilometer. Voor de liefhebber van plant- en dierkunde herbergt de Sierra Nevada een interessante rijkdom. Hier graast de Spaanse berggeit en nestelt de steenarend. Onder de flora vinden we er edelweiss, het viooltje van de Sierra Nevada of wilde saffraan.
Op het skistation van Sierra Nevada treffen we uitstekende hotels en toeristische
www.cetursa.es 30
noemen we de Kerk van Nuestra Señora de la Expectación, een 16de-eeuwse tempel met tweelingtorens.
Las Alpujarras is een van de meest bekende streken van Andalusië en biedt de bezoeker interessante historie, originele stadsgezichten en unieke architecturen. Deze streek van witte dorpen, de laatste enclave van de moren voor hun definitieve verstoting naar Noord-Afrika in de 16de eeuw, beslaat een deel van de provincies Granada en Almería.
Vanuit Órgiva komen we over bochtige wegen boven bij dorpen op steile hellingen. De streekweg voert ons naar Carataunas, Cáñar en Soportújar. Kilometers verder bergopwaarts ligt El Barranco del Poqueira, een groene bergwand met drie van de meest bekende dorpen uit de streek. Het eerste is Pampaneira, waar nog vele moorse elementen bewaard zijn gebleven. Smalle steegjes, gezellige pleintjes en op elkaar gestapelde woningen trekken de aandacht van de bezoeker.
Lanjarón, bekend vanwege zijn kuuroord en zijn warme bronnen, vormt als het ware de toegang tot het gebied. Het Arabisch kasteel duidt nog op het belang van de stad als grenspost tussen het islamitisch en christelijk territorium. Diep in het dal van de Guadalfeo, de rivier die de Sierra Nevada scheidt van de bergen van Lújar en La Contraviesa, ligt Órgiva, de administratieve en commerciële streekhoofdstad. Onder de monumenten daar
Órgiva
31
Huelva
Trevélez
Capileira
De weg loopt door naar Bubión, en uiteindelijk naar Capileira, vanwaar een onverharde weg voert naar het uitkijkpunt van Trevélez om uit te komen bij de top van de Veleta.
bergpas langlaufen. Van hier gaat de weg weer omlaag naar Bayárcal, met zijn Iglesia de San Francisco, waarin op een van de altaren een 15de-eeuws beeld van Sint Jozef te zien is. Ook staat hier een zeer antieke Heilige Maagd, de Inmaculada.
Twee andere kleine stadjes aan deze weg zijn Pitres en Pórtugos. Binnen de gemeentegrenzen van de laatste staat de Fuente Agria, een bron in de vorm van een zuil met vijf mondstukken waaruit ijzerrijk water stroomt.
Laujar de Andarax, de hoofdstad van deze kant van de Alpujarrastreek wordt beheerst door een landschap van bergterrassen, gewijd aan de groenten- en fruitteelt. De oude binnenstad herbergt maar liefst vijftien oude zuilen, sommige van voor de 15de eeuw. De bedding van de Andarax voorziet de tuinderijen van water tot daar waar de uitlopers van de Woestijn van Tabernas het beeld van het landschap beginnen te beheersen.
Een landschap van kastanje- en moerbeibomen en steeneiken vergezelt de reiziger tot aan Trevélez, op 1476 meter het hoogste dorp van Spanje. Hier wordt een heel goede serranoham gedroogd in de wind die neerslaat vanaf de Sierra Nevada. Busquístar en Bérchules zijn twee andere dorpen aan de weg naar Puerto de la Ragua; bij deze laatste ligt de provinciegrens tussen Almería en Granada. Op tweeduizend meter hoogte kunt u in het wintersportseizoen op deze
www.alpujarras.com
Het symbool van Huelva (145.712 inw.) is het “Monument aan het vertrouwen in de ontdekking”, Monumento a la Fe Descubridora (1). Dit hoge beeldhouwwerk op het Punta del Sebo is gewijd aan Columbus, en symboliseert de rol van de provincie Huelva in de ontdekking van de Nieuwe Wereld. Huelva ligt aan de monding van de Odiel, in een getijdengebied van waaruit talloze routes lopen naar het provinciaal natuurbeschermingsgebied. Het bezoek begint bij de 18de-eeuwse Catedral de la Merced (2). Achter de elegante voorgevel schuilen barokke kapellen, altaarstukken en altaren. De kerk van San Pedro (3) werd in de 16de eeuw gebouwd op de ruïnes van een mudejar-moskee. Een paar straten verderop, in de wijk van La Esperanza (4) staat de parochiekerk van La Concepción (5), heropgebouwd na de aardbeving van Lissabon in
1755. In de kerk hangen schilderijen van Zurbarán, gewijd aan La Inmaculada, de 'onbevlekte'. Het centrum van de wijk is het 'nonnenplein', Plaza de las Monjas (6). Vanuit het uitkijkpunt van El Conquero (7) heeft u een mooi uitzicht over de stad en de omgeving. U ziet er bijvoorbeeld de Marismas del Odiel, een gebied van zandbanken dat erg belangrijk is voor de trekvogels. Binnen het oude centrum, met steegjes en pleintjes als dat van de Alcalde Coto Mora (8), staat het cultureel centrum van de stad, het Gran Teatro (9). In het Provinciaal Museum van Huelva (10) zijn Romeinse voorwerpen tentoongesteld die het belang onderstrepen van deze stad in de tijd van het Romeinse rijk. Tevens is een zaal gewijd aan de verbintenis van de stad met de ontdekking van Amerika. Ook weerspiegelt zich hier de geschiedenis van de mijnen van Riotinto, waar nog steeds ijzer en koper wordt gewonnen. Huelva heeft
Stadsgezicht
32
bovendien een zeer bijzondere wijk, die van Koningin Victoria (11), die is gebouwd in een opmerkelijke Engelse stijl. Mon. aan het Vertrouwen in de Ontdekking Kathedraal Du q
ue d
b Pa
s
lo
Serra
P
7 Vía
Ma ck ay
Joya
Palacio de Congresos
Parque Mirador Alonso Sanchez
nio
Cabezo
Avda.
cd Ma
o ant Arg
ero
ián
Juníp
a
d ni
st ba Se
Fray
z Pére
on ald
a e Ahum a d
n Sa
e Call
e Av
Ma nu el
Palacio Episcopal
Juan Fray
10 11
Plaza Cristóbal Quintero
Paisajis Ric ta Fe Velá ardo zqu rn ez an do El C Ma ató r tín lico Alo Ca ns lle o Pin zó Be n rdig ón
Kerk van San Pedro
Plaza del Punto
Siu
San
AÑO 2005
Emires
Julio
a
Call
s
cio
ció n
Pa la
Caro
ep
nc
DOÑANA
s
Co
Puerto
ca
Bo
Calle
Pera l
Isaac
Av en
ida
Gra vina
ta
Glorie
Avenida
P
EM
AN
IA
Califas
Mudéjares
Mozárabes
tiag o
ya
AL
to
300 m
.Ca ras
Arq
Daoiz
Pso. Bu
Alda
Ruiz
ont e
elm
sB
Apóstol
ido s
her
ero
Ma
cia
Trig u
nte
s
no
nza
Ma
Fue
Luis
N
Pue r
8
as er al nd Te rina Ma
rta
la
200
de
Ca
www.ayuntamientohuelva.es
9
ltra
sU
de Alm agro Dulc e de Nom Ma bre ría
Plu
Diego
ñez
eo
ena
del
100
5
Nu
P
M.
Menende z
4
La Palma
Ortega
2
6
s Pa
Luc
0
Av e
3
Pid al enos
Aires
nid
a
da
Ra
des Terra
e S an C ristó ba
ca
l
Plaza Isabel Plaza de la Católica rot Parque de la la Soledad rd Esperanza Plaza Ivonne o Plaza de la de Cazenave San Andrés o Constitución Ayuntamiento e s Pa ranjos Alfo Plaza La Fu a o nso los ent Plaza los N Plácid s San Pedro Pa XII e lo Mig Iglesia Bañue Quintero R edo uel Madres Báez ndo Paseo Agustinas Rá Santa Fé bid a Ca Plaza lle M. Luis Buend Dos de Mayo Plaza ia Vá n ó C g alle Ara zqu Arace de Toros ez na tín Universidad Calle Ló Mar Plaza de pe inés z G R ico la Merced Paseo de C alle la AV Independ encia EN Rascón ID Pa seo A Du Sa de qu n e Gra Ra s DE las de Jo nC fa La la V sé Pa apit el lme icto án Gu ras ria José Nogales Call illé e n al Doc g Calle tor tu Béja r Rub r Po io Ri
Iets na Huelva komen we bij Palos de la Frontera, van waaruit de karvelen van Columbus vertrokken naar de Nieuwe Wereld. Het klooster van La Rábida, een gotische mudejartempel, is een belangrijk monument uit de tijd van Columbus. Hier logeerde de admiraal alvorens koers te zetten naar Indië.
Plaza 12 de Octubre
Baroja
Parque de Zafra
Jardines del Muelle
1 Monument aan het Vertrouwen in de Ontdekking
9 Gran Teatro 10 Provinciaal Museum van Huelva
2 Kathedraal van La Merced
11 Wijk van Reina Victoria
1
Tussen de mondingen van de Guadiana en de Guadalquivir ligt de Costa de la Luz. Langs de 150 kilometer lange waterlijn liggen vijftien stranden met mooie namen als Isla Cristina, Isla Canela, La Antilla, El Rompido, Punta Umbría, Mazagón of Matalascañas. Hier ligt het belangrijkste eco-reservaat van Europa: Doñana; een natuurlijke habitat
3 Kerk van San Pedro Toeristeninformatie Parkeerterrein Postkantoor Politie Busstation
4 Wijk van La Esperanza 5 Parochiekerk van La Concepción 6 Plaza de las Monjas 7 Uitkijkpunt van El Conquero 8 Plaza Alcalde Coto Mora 34
Waddengebied van Doñana
met de kwalificaties van Natuurpark, Biosfeerreservaat en Werelderfgoed. Ook het omliggende gebied geniet bescherming als natuurpark. Deze waardevolle schat van flora en fauna ligt voornamelijk binnen de provinciegrenzen van Huelva en voor een klein deel in de provincie Sevilla. Het getijdengebied, la marisma, beslaat bijna de helft van het 50.720 hectaren grote park en herbergt tientallen soorten al dan niet beschermde watervogels. De wandelende duinen, de maagdelijke stranden van fijn wit zand, de dennenbossen en het gebied van la Vera dat een overgang vormt tussen twee ecosystemen, vormen de overige componenten van dit bijzondere reservaat. De kronieken willen dat hier het oude koninkrijk van Tartessus lag, maar er is niets dat dit kan staven. Wel zijn er nog enkele Romeinse ruïnes gevonden en een paar 16de-eeuwse uitkijktorens voor de scheepvaart in de monding van de Guadalquivir.
SIERRA DE ARACENA
Matalascañas
Matalascañas en het landinwaarts gelegen El Rocío. Hier kan men reserveren voor een bezoek aan het park zelf. De andere vier informatiecentra liggen verspreid rondom het park. Vanaf het centrum van Bajo de Guía, in Sanlúcar de Barrameda, komt u door het park van Doñana als u de veerboot neemt die u naar de andere oever brengt. Bij het centrum van Las Rocinas, in het dorp van El Rocío, begint een voetpad door de Charco de la Boca, een stroompje waarin vier vogelkijkhuisjes zijn gebouwd.
Doñana, eeuwenlang verbonden aan de hertogdommen van Medina Sidonia en Alba, is van belang vanwege de bijzondere fauna. Herten, reeën en wilde zwijnen hebben er hun habitat, en de Iberische Lynx, met uitsterven bedreigd, , heeft in Doñana zijn laatste territorium. Het belangrijkste bezoekerscentrum is El Acebuche, gelegen halfweg tussen het kustplaatsje
Sierra de Aracena
Isla Cristina
36
van El Divino Pastor, in almudejarstijl, verklaard tot nationaal monument.
De Sierra Morena heet in Huelva Sierra de Aracena, naar de hoofdstad van een streek die grenst aan de zuidelijke gronden van de regio van Extremadura. In dit zachtglooiende gebergte, waar een van de beste Iberische hammen van Spanje wordt geproduceerd, stuiten we op een reeks witte dorpen met markante moorse geschiedenis, die zich weerspiegelt in kastelen en uitkijktorens. Een land van dennen, steen- en kurkeiken en kastanjebomen met, binnen het natuurpark, 28 verschillende gemeenten.
De dorpen volgen elkaar op aan de steilste kant van het gebergte. Vanuit Almonaster kunnen we over een streekweggetje naar Santa Ana la Real, een wit plaatsje waarin volledig het locale Arabische karakter is te herkennen. Jabugo is beroemd vanwege de weidevelden met Iberische varkens, bekend als pata negra, 'zwartpoot'. Hier bevinden we ons in een typische enclave van het España Mágica. Alájar ligt aan de voet van de top van de berg Arias Montano, doorboord door talloze grotten waar de plaatselijke bevolking mysterieuze legenden over verhaalt. Bovenop de top staat de Kapel van Nuestra Señora de los Ángeles, waar bedevaartgangers knielen voor een 13de-eeuws Mariabeeld.
Aracena ligt in het hartje van het natuurbeschermingsgebied. In het centrum verrijst een Tempelierskasteel met, daarbinnen, een 13de-eeuwse kerk. Daar dichtbij vinden we, ondergronds, een buitengewoon mooie grot, de Gruta de las Maravillas, met lange gangen, twaalf verschillende ruimten en zes onderaardse meren.
In andere dorpen, als Higuera de la Sierra, Zufre of Santa Olalla del Cala, is de traditionele streekarchitectuur goed bewaard gebleven.
Door een bijzondere speling van de natuur ontstonden de Picos de Aroche. Aan de voet van deze toppen lag de gelijknamige Romeinse stad, met een kasteel uit die tijd dat, eeuwen later, werd gerestaureerd door de moren. Op de weg naar Almonaster la Real, komen we langs Cortegana, met de Kerk
Alájar
37
Pe lay o
18 Paleis van Villardompardo
5 Kathedraal
19 Kerk van San Ildefonso
6 Plaza Santa Maria
20 Convent van Las Bernardas
7 Gemeentehuis
21 Plaza de las Batallas
8 Bisschopspaleis Toeristeninformatie Parkeerterrein Politie Busstation Ziekenhuis Parador
12 Calle Álamos 13 Plaza de la Audiencia 14 Teatro Darymelia
39
s
La
de
Rafael
17 Convent van Santa Clara
4 Wijk van La Merced
11 Paleis van San Francisco
ino
Pesca Be dería rn a Hu bé S M uñ rta or ian oz do o G M ar or ni al ca Ch es Fe Sa inc Te To rn n hi od ro an oro lla do Ca P Do lat lva a n ch e Die Be go rna rda Adarv s es Bajos
ve ra
Ci
s
sú
co
cis
Fra n
Alcantarilla
R.
Ru iz
o
isp
Ob
Je
e
nd
de
Co
o
Ejid
16 Kerk van San Bartolomé
3 Wijk van San Juan
10 Carmelietenklooster
Cam
a
ha m
Al
ce pc Peñuelas ió n Vieja
Co n
ÓN
Santísim Trinidad a
CI
oyo
2 Wijk van La Magdalena
a rej
TA
losa
ES
e To
D
os Castañ
MADRI
LA
as d Nav
DE
o Arr
a lin
Mo
15 Arco de San Lorenzo
lob Sa
r ivi lqu da Gral.
DE
O
é
m
1 Kasteel van Santa Catalina
9 Carrera de Jesús Luchtfoto
a Gu el
A
SE
lo
duard
rto
Ba
os
dr en
m Al
ez
tín
ar
Dr. E
M
N
0
d C.
AV E N I D
PA
Sol
1
Me n Dr. Flem énde zy ing
ey oR
del
Aan het Plaza de Santa María (6) verrijst, naast de kathedraal, het Gemeentehuis (7) en het Bisschopspaleis (8). Van hieruit voert de straat Carrera de Jesús (9) naar het karmelietenklooster, Convento de las Carmelitas (10). Achter de kathedraal staat het Paleis van San Francisco (11), nu Provinciale Staten. De straat Alamos (12) gaat tot aan het Plaza de la Audiencia (13) met daaraan gelegen het Teatro Darymelia (14). Hier begint het oudste stadsdeel. Getuige daarvan is de Arco de San Lorenzo (15), de laatste poort die nog over is van de oude gotische kerk.
Lina
Puerta
De stad Jaén (113.141 inw.) ligt naast de bergen van de Sierra Mágina, en het stadsgezicht wordt bepaald door het Castillo de Santa Catalina (1), een Arabisch fort dat vooral opvalt vanwege zijn enorme toren, La Torre del Homenaje. Vanaf de heuvel heeft u uitzicht over de Valle del Guadalquivir met zijn her en der verspreide dorpjes. Onder het enorme gebouw liggen de oude wijken van Magdalena (2), San Juan (3) en La Merced (4), elk daarvan met een eigen kerk met hoge kerktoren.
Doctor Luzón
Uitgestrekte olijfboomgaarden zijn het kenmerk van Jaén. Meer dan vijftig miljoen bomen beheersen het landschap. De olijfolie vormt hier dan ook de eerste bron van inkomsten. Maar Jaén is niet alleen een land van olijven. Binnen de provinciegrenzen ligt het grootste aantal natuurbeschermingsgebieden van Spanje.
Het belangrijkste monument van de stad is de kathedraalkerk, de Santa Iglesia Catedral (5), een superbe renaissancistisch gebouw waarvan de gevel ontworpen is door de 16de-eeuwse architect Andrés de Vandelvira. In het interieur zijn het meest opvallend het koor en de sacristie, en verder de kapellen die zijn gewijd aan de Virgen de la Cabeza en Nuestro Padre Jesús; het beeld van deze laatste, van anonieme makelij, wordt door de bevolking van Jaén bijzonder vereerd.
res
Museo Provincial
Plaza de San Roque eza ito Ejérc a B Ca Es lle rm pa Ca P ño el Ar o l qu Nú Parque T or ite ñ de la re ct y Alí ez s e o M Plaza inas de R 21 Victoria ino Corazón s Ba Plaza Palacio e ce lb de María Curtidores B de Justicia ru oa to R n Plaza de os a e C M S rg an lle illá s a Cambil e e C n t s Ar M Plaza illas Plaza Coca M tnez Tres Mor San Miguel ae de .M cón de la Piñera st Juan Rin Plaza Santo on ro Domingo Ba tañ Plaza Doctor San José P e Iglesia de la r A Plaza to Blanco Nájera P s D lo Magdalena rie de Belén A Plaza de Santa go mé illa N t A de Marillac as 2 MonasterioLuisa R C de Baños Plaza A V E N I D A D E G P Plaza Obispo Santo Domingo Árabes 17 Belén 18 n ergara P García ailé B Plaza Calle de V de Castro Plaza de los San Juan Plaza S Caños a San Agustín Jardinillos de Nueva 20 Plaza elzu n Mend z Zub 3 Toros ga Sa iz ábal Sa nC o Parque le ri ca o men P Plaza de la Alameda de de Vi te Constitución lid Ar Calvo Sotelo an el a Sa v l Palacio d a í s a e Cl legr De r Vilches br 16 m A Plaza de cto Plaza de 19 C Cu Do Santiago arr Bu San Ildefonso et Mo en as ntu as av ací ist M no 11 a Pa Mor 12 13 rri ente P lla Salin 14 Plaza San n e a ro 15 S zo P s Francisco a n M Palacio es Lore ache ae M Vélez Calv agro str a 5 Palacio Almesús s a J 8 6 Almen Covaleda fa Segovia Duque Plaza de la Jose Restos de Muralla zo Merced lo 7J el Ba 4 de El im Co nte La Merced én Fue Plaza ga ez te Ga r O Cruz Rueda Se rc í rra P 9 a no Paz 100 300 m La 200 Re qu en a 10 era AÑO 2005 Carr
Avenida
Jaén
mín Fer lma Pa
t Cris
Residencia Sanitaria Ciudad de Jaén
Cazorla Kasteel van Santa Catalina
Kathedraal
De kerk van San Bartolomé (16) en het klooster van Santa Clara (17) lopen door tot het Paleis van Villardompardo (18) waarbinnen unieke Arabische Baden te vinden zijn. Het gebouw herbergt tevens een museum voor naïeve kunst, Arte Naïf, en een voor volkskunst, Artes y Costumbres Populares.
ÚBEDA EN BAEZA Úbeda en Baeza zijn de belangrijkste steden van de streek La Loma, een uitgestrekt gebied van olijfboomgaarden, omsloten door de bovenvallei van de Guadalquivir. In deze twee steden is de grootste rijkdom aan renaissancistisch erfgoed tentoongespreid. Niet voor niets wordt het Plaza de Santa María, in Úbeda, beschouwd als een van de meest superbe monumentale pleinen van Andalusië. Het stadsdeel omvat statige bouwwerken als de Capilla de El Salvador, gebouwd in opdracht van Francisco de los Cobos, secretaris en vertrouwensman van
De kerk van San Ildefonso (19) staat in de gelijknamige wijk en is een van de oudste van de provinciehoofdstad. Vlak daarbij ligt het nonnenklooster Convento de las Bernardas (20) en de Alameda, een groene zone met prachtig uitzicht over de stad. Jaén is gebouwd op het reliëf van een brede heuvel, met het jongste stadsdeel nabij de Paseo de la Estación en het Plaza de las Batallas (21); op dit laatstgenoemde plein staan monumenten ter nagedachtenis van de slag tegen de Arabieren bij Navas de Tolosa en van de slag tegen de napoleontische troepen bij Bailén.
Paleis van Las Cadenas. Úbeda
Plaza del Pópulo en Fuente de los Leones. Baeza
www.promojaen.es 40
keizer Karel V. Daarnaast staat het paleis van opperrijksmaarschalk Dávalos. Het Palacio de Las Cadenas, waarin nu het gemeentehuis is ondergebracht, heeft een ruime galerij met daartegenover de Kerk van Santa María de los Reales Alcázares, een gotische tempel, gebouwd op een voormalige moorse moskee. Verder staan er het paleis van de Markies van Mancera, een oude Peruaanse onderkoning, en de voormalige gemeentelijke graanschuur of Pósito. Met de rug naar het plein gekeerd zien we de Redonda de Miradores, met prachtig uitzicht over de bergen van de Sierra Mágina en de vallei van de Guadalquivir. Verder vinden we in Úbeda levendige pleinen als dat van de Mercado (met de gotische kerk van San Pablo en daaraan grenzend het Oratorio de San Juan de la Cruz). De ingang van de stad wordt gedomineerd door het Hospital de Santiago, met zijn lumineuze claustrum en hoge kapel. Tegenwoordig is het een cultureel ontmoetingspunt voor de stad.
Op slechts acht kilometer ligt Baeza. De stad is kleiner dan Úbeda maar herbergt een indrukwekkende serie religieuze monumenten. Bovenal is er de kathedraal, van gotische snit. Rondom staan rijk geornamenteerde gebouwen als het voormalige seminarium dat nu zetel is van de Universidad Internacional de Andalucía. Het Palacio de Jabalquinto, met zijn paleisgevel in Isabellijnse gotiek, staat tegenover de Kerk van Santa Cruz; deze laatste is voor Zuid-Spanje een Romaanse bijzonderheid. De voormalige Universiteit staat in verbinding met de Plaza de la Constitución via de 'poort van de baardman', el Arco del Barbudo. Een mooi harmonieus plein in Baeza is het Plaza del Pópulo. Midden op dat plein staat een koele fontein, de Fuente de los Leones, en aan de zijkanten 41
Málaga
La Iruela
Segura de la Sierra
Het botanisch milieu kent hier geheel eigen variëteiten als het viooltje van Cazorla.
de koninklijke kanselarij en de poorten Puerta de Jaén en Arco de Villalar. Het stadhuis, ooit gevangenis, heeft een druk geornamenteerde platereske voorgevel. Precies daartegenover staat het voormalige woonhuis van de dichter Antonio Machado, uit de tijd dat hij hier werkte als hoogleraar Frans. Naast het gemeentehuis staat de Kerk van la Purísima Concepción en liggen de ruïnes van de kerk van San Francisco.
Het natuurpark overlapt 23 verschillende gemeenten. Een van de toegangen tot het park is het stadje Cazorla waar, net als overigens in het naburige La Iruela, een tempelierskasteel te bezichtigen is. De weg naar het park loopt over de Duivenpas, de Puerto de las Palomas. Vanaf daar heeft u een wijds uitzicht over de vallei. Vervolgens daalt hij af naar Arroyo Frío en, enkele kilometers daarna, naar Coto-Ríos waar u het bezoekerscentrum van de Torre del Vinagre aan kunt doen. Tevens vindt u er een jachtmuseum, een botanische tuin en een forelkwekerij.
CAZORLA, SEGURA EN LAS VILLAS De Guadalquivir ontspringt in het gebergte van Cazorla, een van de groene longen van Andalusië. Deze streek, met hoge bergtoppen, dikke dekens van bomenbos en waterrijke kreken, maakt deel uit van het grootste natuurbeschermingsgebied van Spanje. Het zogeheten Parque Natural de Cazorla, Segura y las Villas ligt ten oosten van de provincie Jaén en beslaat zo'n 240.000 hectare. Het is een toevluchtsoord voor de steenarend en de vale gier, en tussen de steile bergwanden schuilen wilde zwijnen, hertachtigen als het damhert, en Spaanse berggeiten.
Het uitgestrektste gebergte van de streek is de Sierra de Segura. Langs het meer van El Tranco komt u bij moors aandoende dorpen als Hornos de Segura en Segura de la Sierra. Beide plaatsjes liggen veilig beschut in de luwte van twee Arabische kastelen. In Fuente Segura, dat behoort tot de gemeente Santiago-Pontones, ontspringt de in de provincie Murcia uitmondende rivier de Segura. 42
Málaga (532.425 inwoners) is de op twee na dichtstbevolkte stad van Andalusië. Uitkijkende over de zeehaven (1), bezit de stad een van de grootste moorse citadellen (2) die in deze autonome gemeenschap bewaard zijn gebleven. Gebouwd tussen de achtste en elfde eeuw is het nu het onderkomen voor het Archeologisch museum waar vondsten tentoongesteld zijn uit de Fenicische en Romeinse tijd. Via een stuk verdedigingsmuur is de citadel verbonden met het kasteel van Gibralfaro (3) van waaruit u een prachtig uitzicht heeft over de stad. Onder de citadel schuilt het inmiddels gedeeltelijk uitgegraven Romeins Theater (4). Van daar vlakbij loopt de lommerrijke laan Avenida de Cervantes (5) tot aan de stierenvechtersarena die in de volksmond bekend is als de Malagueta (6). Het stadhuis of Ayuntamiento (7) en de voormalige douane, Aduana (8), liggen vlakbij de kathedraal (9), hier bekend als “de mankepoot” omdat de tweede toren nooit werd afgemaakt. Deze tempel is een superbe
Stadsgezicht
toonbeeld van de Spaanse Renaissance. Het interieur is rijkelijk bedeeld met kapellen die stuk voor stuk prachtige Andalusische heiligenbeelden herbergen. Het koorgestoelte is bewonderenswaardig, en datzelfde geldt voor de schilderijen die de zeer oude muren vullen. De Kerk van Santiago (10) staat aan de straat die ons voert naar een van de trefpunten voor de bevolking van Malaga, het Plaza de la Merced (11), met als belangrijkste blikvanger het Monument aan Torrijos (12). Aan een zijde van dit plein staat het geboortehuis van Pablo Picasso (13), tegenwoordig zetel van de naar deze schilder vernoemde stichting. De stad heeft nog andere musea als dat van de Bellas Artes (14) waar stukken te zien zijn van Murillo of Zurbarán en van de jonge Picasso. Het bezoek aan het oude Fenicische Malaga of Malaca wordt afgerond met een bezichtiging van de kerken van Los Mártires (15), El Sagrado Corazón, en El Santo Cristo de la Salud (17), drie alle gelegen in de oude binnenstad.
Marí tim
o D
E
Verd e
PA SE O
Plaza Ejido
Plaza Capuchinos
Cruz
Pe ina do
vil a
ria Victo
o
zÁ
6
o in m Ca es t an rv Ce
ue
G IN ED to R er Pu
3
F.
Plaza Maestro Artola E jid
La
mí ng
Paseo
Agua
Do
P
5
13 11 12 10
2
4
R
teria
14
Do G ctor in G ac á he lve ro z Re R g od en te ríg Q ue ui nt z ín
Carre
ío
15
20
17
19
raz a
s
ole
m
Ata
Calvo
C
de
A
ID
ida
N
E
V
27
Av en
A
N
D
N
A
M
Avenida
alitres
Calle S
26
P
s Cuartele Peregrino
A
L
U
a ot
tín ez
1
IA
lle
M
ár
Cerrojo
23
P
M
ar
P
22
P
La
C at al uñ La a n al uz do a na do
e ld ua
Ca
g en
Am
ril Car
de
P
Gemeentehuis
21 P
l Manue Avenida Heredia Agustín
lla vi Se
ida
en Av
Ve n Sa tur a n
le
nas
al
P
24
18
P
16
25
7
8 9 P
C
M
PA SE O D Pas EL PA Paseo RQ eo de UE de los Espa Cur ña as
lo
Peña
Encina
nil Moli
Jua n
U
de Melilla Ciudad
Cánovas Plaza Plaza Castillo General del Sa Rosa efino Frailes Torrijos n R N ER tes e ic s in ol TO Duqu Ald tigo DosJ ás e d ere Pos lta D Al te Ac s e o A E m c la er az Á LO Sala Riva s a Pa rr a Pa ab s Puerta ma s S as se at Be illa nc C Nueva o Ollerías a LA M r VE ar Plaza Plaza tir ste LE San Francisco ico Uncibay Ci S Ma s Iglesia de Liceo de Estación ris ca San Julián Málaga Palacio Marítima Episcopal AV l Av EN da Mo ID .F A lin áti a ma Plaza D Gu E Obispo ad L Plaza de alm A a Iglesia de L la Marina e Hospital din R a OS San Juan Civil d A Palacio LE da Tir DA o ini Mercado Tr Ja Cór Central dob bo Arriola a ada Plaza ne Tom Calz ro Montes Plaza Llano de ás s H Plaza ere Bailén Doña Trinidad dia Arriola Som Ce era San Ba ela P r a e L A f el o zu la ay rcel Ra a Av med renzo el o í o ad a en eC Za na luc id oló a da Don Cristian m n Eu An C Pa Al arr o P m ge sil on ill a a a l l ni o nd en so o d a ler a Hi ci el nt G a M e ro o Be at ss Ar ad nt án ra car uiz er níte Montalbán a e r za s z o p é o R r s zu u E H Santa Elena rg Au be la m Monseñor h Carrillo Rubio Le Capitán Huelín 0 100 200 Plaza Francisco Ingeniero Torre Ac de Quevedo osta
H
Malagueta
Plaza de la Victoria
300 m.
AÑO 2005
1 Zeehaven
17 Kerk van El Santo Cristo de la Salud
2 Moors fort. Archeologisch museum
18 Kustboulevard van La Farola
3 Kasteel van Gibralfaro
19 Calle Larios
4 Romeins theater
20 Plaza de la Constitución
5 Avenida de Cervantes
21 Standbeeld van de Markies van Larios
6 Stierenvechtersarena La Malagueta
22 Alameda Principal
7 Gemeentehuis
23 Puente de Tetuán
8 Voormalige Douane
24 Wijk van La Trinidad
9 Kathedraal
25 Kerk van San Pablo
10 Kerk van Santiago
26 Wijk van El Perchel
11 Plaza de la Merced
27 Parochiekerk van de Virgen del Carmen
12 Monument aan Torrijos 13 Huis van Pablo Picasso
Toeristeninformatie Parkeerterrein Treinstation Ziekenhuis
14 Museum voor beeldende kunst 15 Kerk van Los Mártires 16 Kerk van El Sagrado Corazón
44
La Alameda
Kathedraal
Het rustigste stadsdeel wordt gevormd door de kustboulevard van La Farola (18), bij de haven. Het meest levendige daarentegen is dat van de straat Larios (19) tot aan het Plaza de la Constitución (20). Het standbeeld van de Markies van Larios (21) kijkt uit over de Alameda Principal (22) die voert tot de Brug van Tetuán (23) over de Guadalmedina. Aangekomen aan de andere kant van de stad belandt u in wijken als de Trinidad (24) met de populaire kerk van San Pablo (25), of de onmiskenbare zeemansbuurt van El Perchel (26), met zijn parochiekerk gewijd aan de Virgen del Carmen (27), de schutsvrouw van de vissers.
staan voor de talloze blauwe vlaggen die de EU hier elk jaar toekent. De Costa del Sol strekt zich uit als een boog langs de kust van Cádiz en die van Granada, van de kliffen van Tarifa tot aan de stranden van Nerja. Langs de gehele kustlijn van dit Andalusische gewest kan men genieten van een prachtig landschap en de scherp afgetekende bergkammen van het achtergelegen gebergte. De aan de Middellandse Zee grenzende kust van Tarifa vertoont vele steile kliffen die doorlopen tot aan het gewest van Campo de Gibraltar. Aan het hoofd van de baai ligt Algeciras, één van de meest bedrijvige havens van Europa. Algeciras ouderhoudt een constante veerdienst met het noorden van Afrika. Aan het Plaza Alta staat de kerk van
www.malagaturismo.com
COSTA DEL SOL De Costa del Sol, de beroemdste kust van Andalusië is over de hele wereld een begrip. De reden hiervan is het milde klimaat met zijn ontelbare zonuren en de rustige en lauwwarme wateren die garant
Manilva
45
Nuestra Señora de la Palma, daterend uit de XVIII de eeuw. Aan stranden zoals dat van El Rinconcillo worden duik- en zeilwedstrijden gehouden. Tegenover Algeciras ligt La Línea de la Concepción, een plaats die aan Gibraltar grenst. La Línea is een echte museumstad die bovendien over twee uitgestrekte stranden beschikt. Het westelijke strand biedt uitzicht op de baai terwijl het oostelijke strand naar de Middellandse Zee gericht is. Iets verderop bevindt zich San Roque, met een oude stadskern die als Kunsthistorisch Monument beschouwd wordt. Sotogrande is de grootste en meest luxueuze urbanisatie van deze gemeente. De Costa del Sol vervolgt in Manilva met stranden als dat van Chullera of van Sabinillas. Fuengirola
Enkele kilometers verderop aan de kust liggen Estepona, Cancelada en San Pedro de Alcántara met de jachthaven Puerto Banús, een van de beroemdste watersportcentra ter wereld waar de meest bijzondere schepen uit alle uithoeken van de wereld afmeren. De hoofdstad van de Costa del Sol is Marbella. Deze stad toont in de oude binnenstad de typische streekarchitectuur, met witte kerken en herenhuizen met grote patio's. Maar vlakbij deze rustige straten stuiten we op een heel andere urbanizatievorm, vol van pracht en praal, met grote luxe in zijn hotels, zijn landhuizen en zijn sportfaciliteiten. Het gaat hier om de Gouden mijl, een kuststrook van zachte zandstranden met de beste hotels en restaurants van heel Spanje, waar uiteraard ook de verlokking van de casino's en de ultramoderne kuuroorden niet mocht ontbreken.
De Costa del Sol ligt in de beschutting van een bergstrook waarin witte dorpjes verscholen liggen als Ojén, Coín of Casares. Mijas is vooral beroemd vanwege de ezeltaxi; het is gelegen op een heuvel, maar heeft toch zijn eigen brede stranden als Calahonda, La Cala of La Campana. Fuengirola heeft de erg levendige stranden van Torreblanca en Los Boliches.
aanbod aanzienlijk is versterkt. Hier liggen gerenommeerde stranden als Cala del Moral, Benagalbón, Benajarafe of Valle Niza met glasheldere wateren. Daar vlakbij ligt het historische dorp Vélez-Málaga, beroemd om zijn middeleeuwse wijk en zijn kerken in mudejarstijl. Het strandaanbod aan de oostelijke Costa del Sol wordt voltooid met Algarrobo en Torrox. Nerja, als laatste, wordt beschouwd als een van de mooiste plaatsjes van de hele streek. De stranden van Torrecilla, Burriana en Maro zijn een ware verleiding. Het stratenpatroon van dit dorp is duidelijk op moorse leest geschoeid. In het centrum heeft u vanaf het zogeheten Balcón de Europa een mooi uitzicht over de baaitjes aan de Middellandse Zee.
Benalmádena is een van de belangrijkste recreatiecentra van de Costa del Sol geworden dankzij het daar gelegen pretpark, één van de talloze attracties van de Malagese kust. Torremolinos was ooit de pionier van het zonnetoerisme. Hier vindt u, bij La Carihuela, mooie stranden van fijn zand, waar elk jaar de typische strandtentjes, de chiringuitos, worden opgezet met hun geroosterde sardientjes, paella of de typische gebakken visjes, de pescaito frito. Torremolinos bezit voorts een wild nachtleven in de buurt van het strand van Bajondillo, waar elke nacht tientallen cafés opengaan met alle mogelijke soorten muziek.
www.costadelsol.net
LA AXARQUÍA, RONDA EN ANTEQUERA De witte dorpjes uit de bergen van Málaga vormen tezamen een streek die bekend is als La Axarquía. Stadjes als Frigiliana, vlakbij Nerja, Cómpeta, Sayalonga of Salares tonen wijken van moors profiel rond mudejarkerken; men leeft er voornamelijk van wat de grond voortbrengt.
Aan de andere kant van Málaga, richting Costa Tropical, liggen vissersdorpen als El Rincón de la Victoria of Torre del Mar, waar in de loop van de afgelopen jaren het toeristisch 47
Het Malagees gebergte loopt tot aan Ronda, een stad die dankzij zijn romantische uitstraling sterk bijdroeg aan de bekendheid van Andalusië. Een diepe kloof, overgestoken door een 18de-eeuwse brug, snijdt de stad in twee. Aan de ene kant ligt het oude Ronda en aan de andere het nieuwe. In het oude staan de meest bekende monumenten. Aan het Plaza de la Duquesa de Parcent staan de Kerk van Santa María la Mayor en het gemeentehuis, het Ayuntamiento. Het Palacio de Mondragón, ooit paleis van gouverneurs en koningen, is het beste toonbeeld van de plaatselijke architectuur. Binnen de oude stadsmuren verrijst de Kerk van El Espíritu Santo, gebouwd in 1505 onder koning Ferdinand van Aragón. Naast de kerk staat de poort van Almocabar en de poort van Karel V die ooit de toegang verschaften tot deze plaats. Van hier heel dichtbij loopt een weg omlaag naar de kloof van waar u uitzicht heeft op de waterval van de Guadalvín.
In het moderne deel van Ronda staat de Stierenvechtersarena, de plaza de toros, de oudste van heel Spanje en beschouwd als de bakermat van de tauromachie. In het noorden van de provincie Málaga, in een vooral agrarische streek, ligt nog een monumentale stad: Antequera. Opvallend zijn hier de geologische spelingen van El Torcal en de dolmens van Menga, Viera en El Romeral. In het archeologische museum, Museo Arqueológico Municipal, is de Efebo tentoongesteld; het betreft een bonzen beeldje uit de 1ste eeuw dat wordt gezien als een van de belangrijkste Romeinse vondsten. In de schaduw van het moors kasteel staat de kerk van Nuestra Señora del Carmen met een rijk in barokke stijl uitgevoerd altaarstuk. www.ronda.net
El Torcal. Antequera
Sevilla Sevilla (719.588 inw.), hoofdstad van Andalusië, is wereldwijd bekend om zijn historische, culturele en monumentale rijkdom. Het symbool van deze stad aan de oevers van de Guadalquivir is de oude moorse minaret, La Giralda (1). Ons bezoek begint dan ook hier, bij deze klokkentoren van de kathedraal van Sevilla. Van bovenaf heeft u een enorm uitzicht over de stad en zijn buitenwijken. Binnen de gotische kathedraal zelf zijn vooral opvallend het hoofdaltaar, het graf van Columbus en het Patio de los Naranjos, in het voorjaar gebaad in de geur van sinaasappelbloesem. Naast de kathedraal verrijzen de gebouwen van de Reales Alcázares (2), gebouwd in opdracht van Peter de Wrede op de grondvesten van wat ooit een trots moors paleis was. De ambassadeurszaal of Salón de Embajadores heeft een koepel vol filigreinwerk, gebouwd in het begin van de 15de eeuw. Het fort is omringd door stille tuinen en patio's als die van La Montería, Reales Alcázares
Las Doncellas, El Crucero of Troya. Het monument biedt bovendien in een aantal zalen waardevolle tapijten zoals dat van Karel V. Naast de Reales Alcázares staat het West-Indisch archief, het Archivo de Indias (3), tegenwoordig een van de belangrijkste documentatiecentra over de tijd van Columbus. Rond het hart van de stad vinden we het Hospital de los Venerables (4) of het park Jardines de Murillo (5), met het monument aan Columbus, en, reeds binnen het centrum, de dichtbebouwde volksbuurt Barrio de Santa Cruz (6). Casa Pilatos (7), tussen het Klooster van San Leandro (8) en de Kerk van San Esteban (9), weerspiegelt de renaissancistische geest van deze stad. Het meest opvallende is hier het beeldhouwwerk en de harmonieuze patio in mudejarstijl. In de wijk van La Macarena (10) staan kerken als die van Santa Isabel (11), San Lorenzo en Jesús del Gran Poder (12); in deze laatste wordt een van de voor
álag a
J os éM ª Os AVE bor n NID Inf. A C e Luis ARL a de OS O rlea V Inf. n s Car los de B orbó Ave n nida de Por tu gal
DO
Fron tera
AN
la
Av. Chil de e
RN
N F E
Palo s
SA
L
E
Ar
z
Ma r tí
nez
Lu
PA G
rie
ro
D
de
ÉS
rigo
de
A. Lobo
lle
Ca
Rod
Loreto
Virgen de Regla
O
IAN
ADR
CALLE
A
LL
Virgen
ra
ar
Ib
e G. E lB ue no Án ge les
goz a M a Pa d rc re C hen as a te la r
Monsalves
Zar a
di
LA CAMPANA C. LARAÑA
NSO
Alfaqueq
ue
ALFO
gos
Gayan
Pascual
J UA N
RAB
ADÁ
XII
N
na
ta A
San
de
Air
C. IMAG
Alcazares
EN
TI
DE
L
AS
C
TO
N FA IN
IN
AS
C
BL
JA
PA GÉ
S
LE
DA
N
AL
NI
SA
C
LE
Charl
P
E AV
AL
Calle
te NA on TI la l M EN eb de G Ni gen AR Vir A IC re do BL Ai ro ala PÚ en or S Bu Soc jo P. ba Tra
ria Tu
Virgen de la Estrella
lle
RE
P
C
RACIÓN
LA EXPI
P
Ca
A
ISTO DE
P
25
24
IR
ID
P
R
UIV
EN
ías
P
AV
tidur
O
ya Tro
Cur
aM
S
a
on
G er
ir
uiv
ÁGUIL A
frán
Aza
Conde
Pa lma
to
et a
ch
en
P. M
Hom bre Piedra de
bre ras
Vir ia
Maca
Z
O
Ñ
U
M
CALLE
Escombreros
ANDU EZA Bécquer
ANA
alq
o ay
RÍ
az Dí
Gu ad
M
nia to An
R
VI
AD
Q AL
CALLE VIRGEN DE LUJÁN
Lum
A
de
21
P
CR AV. DEL
rwin
IN
GU
20
s
es Da
ST
Dos
Mar
19
RI
P
.C AV
RESOL
22
z
3
P
leja
UI
23
gue drí Ro da. Caso Av
1
de la
Madrid
l ña Bilbao s Ca rlo n
í rat
LO
B PA
na Ca
Braille
Cádiz Avenida as er gu Vi
Glo
Alemanes a in ol
M
Granada
Ca
Mo
N
SA
LQ
18
2
de
S. Isidoro
12
17
LL
DA
io
16
4
6
Rioja E N N O ´ D Eloy n Sa
UA
5
O
G
26
dr Vi
ui
O
án pit Ca
ida
reg Jau
P
za Atien ño Ni
P.
RÍ
7
8
a
C. MORGADO
Susillo
15
9
oñ
D
R
tana di Quin en m ta Le
Relator
Antonio
CA ST EL LA
Inocentes
astora a P Divin
13
l So
10
Ave nid
or Fl
lle Ca
11
e
14
u Duq
Fray D. de Cádiz enz Aniceto Sá
P
I Consacio t re r as
La
P
DE M LO ETR S R IO ÍOS DE Ge n Río eral s
Jardines AV EN Santa del Valle Ciu I DA Plaza Rosa CALLE RECAREDO de de R dad Plaza Pelícano En lV DE o nda all lad San Agustín e Conde Negro LA Dieg Iglesia de Convento de rilla N s Hin i col o Ria n da N BORB AV ás ies San Julián Santa Paula rro s tró ño Ó OLLA EN Tinte Pa Los Bu allos aca ta va Sánch sa I DA LE Al s ez Pe G Na ah bé Liriaje Mall rrier Parroquia Mat Murallas ol n ME o iz San Román SA Glorieta Plaza g NÉ NJ ia N D Cde. C Covadonga UA Santa nt Plaza de las ifuente ro ND EZ Sa Isabel or s ca Plaza ER Mercedarias s oc IBE lica an l or té PE Ponce S P. Sá Iglesia de ató RA Iglesia de B nC Iglesia de Santa s C L enz e AY de León c r ná la a Santa Marina LU IS San Marcos B U S T e u l To r María la Blanca r O H n ó l M O S TAVE C ejía Plaza San a F. Ca rri io r e bl a be Plaza RA nid a nca s Ildefonso Lir Plaza Isa ría Iglesia de ol SAN Ave Don Juan A V Parroquia Santa Alhónd bi Ma ida Santa Cruz Arco de la Parroquia Palacio de San Luis iga de AustriaD E N I D LLE ven rro FaParroquia de ta Catalina A n E Macarena C A a San Ildefonso iza las Dueñas A L C S RE eP Mar ID Glorieta de Convento de Y M Santa Cruz E ad Jardines de Los Dª Carmen AV ía Cor es id a Poz D D O N FA D R I Q U Parroquia n Bécquer te ON Madre de Dios EN onel llan Reales Alcázares o Ave os ID Omnium aga PE S. F os Miguel G Casino de A M aM erre DR Moneder Sanctorum Parras Pedro id a r n A O go la Exposición RÍ Torrigiano Ave IAS Parroquia de A L Antigua Fábrica Torres González Cuadrado San Juan LIC UI Pe Pérez Galdó San Isidoro Convento de SA DE de Tabacos Palacios Malaver de la Palma R ra s Teatro A. fá e la Encarnación g in Glorieta a n Lope de Vega Palacio Feria Plaza de la de Calle La R Marineros A. Lista Ri Arzobispal Plaza Virgen Plaza del á Encarnación S Parroquia Faustino Álvarez a be Jardines bida LA de Capilla de de los Reyes Triunfo Mise ra El Salvador r Puente de los r o de San Telmo Iglesia de la i c o Maese Rodrigo Francos Pera ed Joaquín v Remedios e l Costa Palacio de Arguijo Anunciación Qu Plaza del DE Puerta AV. D A. Quintero Cer San Telmo Plaza Salvador E van Antigua Alamed ROM de Jerez Cuna tes ÓN Orfila Europa O a de CI Plaza San Glorieta TITU Audiencia Hércule Palacio de Jardines AA S E LA CONS Francisco s de las ava Lebrija Capilla de de Cristina P AVENIDA DE AMOR duana latr Créd Cigarreras Jesús de la A DE DIO Ayuntamiento Ca ito San José TARIFA S s del io Trajan án tu Torre de Don Te m o C. Hospital-Iglesia Monasterio de Ji Fadrique y Parroquia de Gran N C. Velázquez Iglesia del Santa Caridad San Clemente Hari Poder nas Convento de San Lorenzo Plaza Sebastián Elcano LÓ Santo Angel San Convento de San Hermenegildo Santa Clara Nueva ta Teatro de la C O Juan Puente Santa Rosalía C ez la úñ Plaza de la ra Maestranza Puente de Plaza San zN alle San Telmo e Plaza de la Carmelo d C n te Mé la Barqueta Lorenzo Gavidia Concordia Mon Martín San Ju Plaza ez Mo de an ASUNCIÓN ntañés CALLE de Cuba lar E C T e e o d A V D osio LL as Valle Call del za Virgen e on era e Migue r l E Parroquia de t l a l Cid r ta e la Magdalena Fo Abad s P Ga d a t San n n Parroquia de Gordillo ge illa D Sa tis s E O Vir etef San Vicente Vice Be n rco E za S Al nte a E ilé S re m ea eA Mendoza Y r u vin Ba A r a all a a ES P o n r Ríos P Pa ns s C O o C G a a TO ra R Redes C To Parroquia de Tri Jardín del Na ís R AT RN Ar rri Santa Ana S jar Calle o O Guadalquivir de rez jo di A DA Ó Bé Miño C EO Goles Pé lla LI Calle PA R lle s a ro e a r E C a V D Ar C all OS ed m Torre i S á d P C f t É i na Plaza de al an U Dárse Plaza ras Panorámica lle RQ A Ro la Legión T Puente a Ca San M A a JON cio fric ch E AR Montañas de Isabel II Pabellón Laureano ALL on pina eÁ C Plaza as C Plaza del (Puente del Futuro Antigua Estación s el nd tas C d E e del Altozano a nal de Futuro an de Triana) n de Córdoba rg Auditorio Jardín i e o lo V s Des b sS rg Camin i a e de América c u V u brimie F o C Plaza ntos Ag al le Callao de FÉ Parroquia de Blas P de en Parroquia de Nuestra ascal Pasarela TA San Jacinto irg V Max Señora de la O AN La Cartuja los Plank S Plaza a d irí d E O lta Puerta Cartuja Plaza República ría Le Compostela va ea r tu re RR Dominicana n L d o Vi lfa CO in ía ge Parque nta st eA lis u ar l l l u De M J ta Vo de Los Puente de Chapina Ca sc A z R ub u Príncipes (Puente del Cachorro) é r A s rim llo i C n o t M J s é ñó Ó u Conjunto Monumental de La Cartuja ient s n o B G i I os e Jo Au ac illá y Centro Andaluz Arte Contemporáneo CHAPINA Jesús Montero blo D E Plaza Virgen sd Ignez M Pa Plaza Alfonso Z Pinz de 0 100 200 m Jardín de de los Dolores Juan ón Jaramillo on óm PE C G la Cartuja t LÓ bo Plaza Virgen AÑO 2005 Capilla del ra Puerta Ca Plaza San Martín co S. de la Amargura Patrocinio Triana Án de Porres
TE
1 2 3 4 5 6 7 8
Kathedraal met La Giralda Reales Alcázares West-Indisch archief Hospital de los Venerables Tuinen van Murillo Wijk van Santa Cruz Casa Pilatos Klooster van San Leandro
West-Indisch archief
9 10 11 12 13 14 15 16
Kerk van San Esteban Wijk van La Macarena Kerk van Santa Isabel Kerk van Jesús del Gran Poder Basiliek van La Macarena Hospital de las Cinco Llagas Alameda de Hércules Plaza del Duque de la Victoria
Basiliek van La Macarena
Real Maestranza
17 18 19 20 21 22 23 24
Calle Sierpes Museum voor beeldende kunst Wijk van El Arenal Real Meastranza Torre del Oro Park van María Luisa Plaza de España Wijk van Triana
Torre del Oro
Plaza de España
25 Eiland van La Cartuja 26 Isla Mágica Toeristeninformatie Parkeerterrein Postkantoor Politie Busstation Eiland van La Cartuja
de Sevillanen meest geliefde beelden aanbeden. De Basiliek van La Macarena (13) vormt het middelpunt voor de Mariaverering. Hier dichtbij staat, tegenover de oude Arabische stadsmuren, het voormalige ziekenhuis Hospital de las Cinco Llagas (14), nu zetel van het Andalusische parlament. De Alameda de Hércules (15), met zijn marmeren zuilen uit een Romeinse tempel, voert naar het centrum, met het levendige Plaza del Duque de la Victoria (16) en de winkelstraat Calle de Sierpes (17). In het kunstmuseum Museo de Bellas Artes (18), ondergebracht in het voormalige Convento de la Merced Descalza, zijn doeken te zien van grote meesters van de Sevillaanse school, als Juan de Valdés Leal, Bartolomé Esteban Murillo of Francisco de Zurbarán. In de wijk van El Arenal (19) hangt sterk de geur van het stierengevecht. Hier staat de Real Maestranza (20), de arena van Sevilla. Daarnaast verrijst de 'goudtoren', de Torre del Oro (21), een voormalig moors bolwerk waar ooit het goud en zilver uit Amerika werd opgeslagen.
Een oase van rust vindt u, midden in de stad, in het Parque de María Luisa (22); aan de overkant van de Avenida de Isabel la Católica komt u daar op het Plaza de España (23), een halfrond plein waar de wereldtentoonstelling van 1929 werd gehouden. U ziet er 24 betegelde banken waarvan de tableaux afbeeldingen zijn van de 52 provincies van Spanje. Maar Sevilla is vooral bekend om zijn volksbuurten, zoals Triana (24) aan de overkant van de rivier, waar huizen en patio's te bewonderen zijn met het prachtigste keramiek en tegelwerk.
Carmona
Paleis van Peñaflor. Écija
www.turismosevilla.org www.andalunet.com www.sol.com
El Cruel, kijkt uit over de stad, en buiten de stad ligt een Romeinse begraafplaats, met pronkgraven en mausolea.
CARMONA Y ÉCIJA Het moderne gezicht van Sevilla weerspiegelt zich op het riviereiland van La Cartuja (25). De architectonische nalatenschap van de Wereldtentoonstelling van 1992 voert hier nog steeds de boventoon. Binnen dit eiland vindt u het zogenaamde 'magisch eiland', La Isla Mágica (26), het Sevillaanse themapark waarvan de attracties geïnspireerd zijn op precolumbiaanse beschavingen. Archeologisch museum
Carmona en Écija zijn de twee meest monumentale steden van de provincie Sevilla. In de eerstgenoemde, met een sterk Romeins en Arabisch verleden, staan de poorten Puerta de Córdoba en Puerta de Sevilla. Achter de muren schuilt de oude binnenstad met kerken als Santa María la Mayor, gebouwd in de 15de eeuw op de grondvesten van een moorse moskee. Aan beide zijden ervan staan rijke gebouwen als de paleizen van Los Rueda en Los Aguilar, het convent van Las Descalzas, of het huis van de markies van Las Torres, nu archeologisch en etnografisch museum. Het fort van Peter de Wrede, El Alcázar de Pedro I
De barokke stad Écija ligt pal aan de Autovía de Andalucía. Elf kerken met hoge klokkentorens identificeren deze heetste stad van de Andalusische zomer. De meest bezochte kerken zijn die van Santa María, die uitkijkt over het Plaza de España, en die van San Juan, met prachtige altaarstukken en kapellen. Verder staat in Écija het Palacio de Peñaflor, bekend om zijn lange balkon en beschilderde paleisgevel.
SIERRA NORTE De belangrijkste plaats van de Sevillaanse Sierra Norte is Cazalla de la Sierra. Aan het 53
Recreatie en cultuur Sport Guadalcanal
Plaza Mayor staat de kerk van Nuestra Señora de la Consolación, een 14de-eeuws monument waarin verschillende bouwstijlen zijn samengebracht. De in mudejarstijl gebouwde klokkentoren biedt een prachtig uitzicht over het natuurpark, dat een brede strook van de Andalusische Sierra Morena in beslag neemt. Binnen het natuurbeschermingsgebied ligt Constantina, beroemd om de moorse wijk, de Morería, en om de kerk van Santa María de la Encarnación met zijn hoge renaissancistische gevel. Guadalcanal, reeds aan de grens met de lage landen van Extremadura, is een typisch stadje met witte huizen, geraniums aan de gevels en de geur van jasmijn. De streek wordt doorkruist door de beddingen van de Huéznar en de Víar. De steen- en de kurkeik zijn hier de meest voorkomende boomsoorten. Het middelhoge landschap vormt de habitat voor herten en zwijnen en is dan ook aantrekkelijk voor de jachtsport. 54
Wandelen door de Sierra de Cazorla
Andalusië biedt mogelijkheden voor elke mogelijke sport op een grote verscheidenheid van terreinen, van hooggebergte tot diepzee, met moderne faciliteiten voor de meest veeleisende liefhebbers. De acht provincies omvatten een breed netwerk van centra voor de beoefening van atletiek, watersporten, wintersporten, paardrijden, enzovoorts. De uitgestrekte kusten bieden zeilscholen en duikscholen. 37 Jachthavens staan garant voor een geanimeerd watersportleven, het hele jaar door. Bij natuurgebieden als Cabo de Gata kunt u diepzeeduiken. Windsurfers gaan tot aan Tarifa, aangetrokken door de plaatselijke straffe oosten- of westenwinden. De watersportcentra van Almería en Huelva bieden de gelegenheid om kennis te maken met de zee onder begeleiding van ervaren zeilleraars. Andere watersporten als roeien en kanovaren zijn mogelijk op de Guadalquivir. Maar de watersport vertegenwoordigt slechts een fractie van alles wat Andalusië te bieden heeft.
Sevilla heeft een olympisch stadion, Granada een trainingscentrum voor topsporters, Cádiz een raceparcours, Málaga vele zeilscholen voor de jeugd, en Córdoba en Jaén vliegclubs waar u zich vertrouwd kunt maken met de eerste beginselen van de luchtsport. In de meeste natuurgebieden zijn vluchtzones gereserveerd voor parapent en deltawing.
Het wintersportcentrum van Sierra Nevada heeft 62 kilometer skipiste. De bergketen van Granada is bovendien bij uitstek
Andalusië telt meer dan 60 golfvelden, vooral geconcentreerd in de kustprovincies van Málaga en Cádiz. Er zijn er voor alle
Surfen in Tarifa. Cádiz
smaken: voor toeristische doeleinden of voor internationale kampioenschappen. Sommige ervan waren getuige van belangrijke kampioenschappen als de Ryder Cup, gehouden op het Campo de Valderrama, in San Roque.
geschikt voor bergbeklimmers die er in de zomer en herfst, nog voor de sneeuw valt, de toppen komen bedwingen. Het grote aantal natuurparken maken deze autonome gemeenschap bij uitstek geschikt voor de wandelaars en mountainbikers. In streken als Cazorla, Segura en las Villas (Jaén), Grazalema (Cádiz en Málaga), Aracena (Huelva) of Subbética (Córdoba) zijn tientallen routes uitgezet. De alom aanwezige bergtoppen en grotten lokken de avonturiers voor alpinisme en speleologie.
Een aantal sportevenementen vormen een belangrijke toeristische attractie. Op het raceparcours van Jerez de la Frontera worden elk jaar wedstrijden gehouden waarop de grootste coureurs ter wereld elkaar ontmoeten. Het internationaal schaaktoernooi van Linares is van de hoogste klasse. De Rally Granada-Dakar, de wereldkampioenschappen steeplechase te Sevilla of de paardenrennen op het strand van Sanlúcar de Barrameda zijn enkele van de vele evenementen van de Andalusische activiteitenkalender. Jagers kunnen in Andalusië terecht in tal van jachtgebieden voor groot of klein wild, en sportvisserij wordt beoefend zowel aan de oevers van vele beken en rivieren als aan de zeekust. www.deporteandaluz.com 55
carnaval van Cádiz, een traditie die is terug te voeren tot de Venetiaanse kooplieden uit de 16de en 17de eeuw en voortleeft in de oudste wijken van de stad. Beroemd is het concours van verklede groepen, kwartetten en zangroepen dat wordt gehouden in het Gran Teatro Falla. Carnaval wordt ook gevierd in Isla Cristina (Huelva), Cuevas del Almanzora (Almería) of La Carolina (Jaén).
Jaarmarkten, fiestas en festivals Andalusië was de geboortegrond van schilders als Velázquez of Picasso, dichters als Juan Ramón Jiménez, de gebroeders Machado of Federico García Lorca, musici als Manuel de Falla of Andrés Segovia. De lijst is eindeloos en onderstreept het internationale karakter van de Andalusische cultuur. En dit gehele erfgoed weerspiegelt zich in de vele culturele evenementen die elk jaar in de hele regio plaatsvinden. Zo wordt in Huelva bijvoorbeeld het filmfestival Festival de Cine Iberoamericano georganiseerd. In Cádiz, het theaterfestival Festival Iberoamericano de Teatro. In Málaga het Spaanse-filmfestival Festival de Cine Español. Het flamencomuziekfestival Bienal de Flamenco wordt gevierd in Sevilla. Het gitaarfestival Festival de la Guitarra in Córdoba. In Granada worden een muziek- en dansfestival, Festival de Música y Danza, en een tangofestival, Festival Internacional de Tango, gehouden. In Úbeda, provincie Jaén, viert men een muziek- en dansfestival, Festival de Música y Danza, en in Almería een festival voor traditionele muziek, Certamen de Música Tradicional.
Een van de grootste momenten van de Andalusische feestkalender is de Sevillaanse jaarmarkt Feria de Abril. Rond het middaguur wordt het feestterrein van de markt volledig ingenomen door ruiters en paardenwagens. 's Nachts verandert het hele gebied met al zijn tenten in een bruisend feest. Veel tenten zijn besloten, maar er zijn er ook waar je zonder kaart naar binnen kunt. Dit feest is in feite het startschot voor het Andalusische programma van fiestas en ferias dat wordt afgesloten in oktober met het feest van San Lucas in Jaén. In Córdoba is er het Patiofestival en het feest van de Cruces de Mayo; de Corpus Christi-processie wordt gehouden in Granada en de bedevaartsoptocht van de Virgen del Mar in Almería. Halfweg juni
Maar het ludieke karakter van Andalusië uit zich het best in de jaarmarkten en de fiestas. Het hele jaar door wordt er feest gevierd, bijvoorbeeld op het
Romería del Rocío. Almonte. Huelva
56
Feria de Abril in Sevilla
Paasweek
van de Virgen del Rocío, vlakbij het dorpje Almonte in de provincie Huelva. Elk jaar komen daar in de maand mei bijna een miljoen mensen bijeen aan de rand van het natuurreservaat van Doñana om deel te nemen aan de processie van de Witte Duif. In de voorafgaande weken gaan Andalusische broederschappen lopende op weg met een banier, de Simpecado of 'zonder-zonde', die ze bij aankomst presenteren aan de schutsvrouw van het Wad van Huelva.
herdenkt men in Málaga de Virgen del Carmen met een typische botenoptocht. In Higuera de la Sierra, een klein plaatsje in Huelva, wordt de oudste driekoningenoptocht, de Cabalgata de Reyes Magos, van Spanje gehouden. Maar deze is niet de enige: Deze optocht vindt u ook in Sanlúcar de Barrameda, in Cádiz, Lucena, of Cordoba. Een van de belangrijkste feesten is het paasfeest, Semana Santa. Centraal staan de pasos of beeldengroepen, zoals, in Sevilla, die van El Gran Poder, Triana of La Macarena. De pasos van Málaga zijn het grootst en worden gedragen door anderos of lopende dragers. In de provinciehoofdstad Jaén wordt op Goede Vrijdag het beeld van Onze Vader Jezus, bijgenaamd de 'Opa', rondgedragen.
De stier is onlosmakelijk verbonden aan de Andalusische fiestas. Kleine dorpjes als Grazalema (Cádiz) of Beas de Segura (Jaén) organiseren 's morgens de encierros, evenementen waar de stieren die 's middags in de arena zullen vallen vrij door de afgesloten straten hollen.
Twee bedevaartsoptochten staan centraal in de Mariaverering. Beide zijn bijzonder massaal. De oudste van Spanje is die van Nuestra Señora de la Cabeza in Andújar, in het hartje van de Sierra Morena. De andere is die
Stieren en flamenco De stierenvechtersarena Real Maestranza van Sevilla is de oppertempel van deze 57
diepgewortelde Andalusische traditie. Elk van de acht provincies heeft een sterke band met de tauromachie, maar het is in Sevilla, Córdoba en Málaga waar de liefde tot een ware passie werd. Andalusië bracht dan ook de grootste stierenvechters voort. Enkele van deze matadores, als Curro Romero, Espartaco of Finito de Córdoba zijn nog steeds actief. Anderen, als de Cordobese Manolete, gedood in de arena van Linares in 1947, of de maestro van Ronda, Antonio Ordóñez, behoren inmiddels tot de geschiedenis van deze 'kunst'. Enkele van de grootste fokker'jen van vechtstieren liggen in de Sierra Morena, bijvoorbeeld bij de gemeentes Baños de la Encina of Andújar. Het seizoen begint op Eerste Paasdag en eindigt in oktober in de arena van La Alameda, in de provincie Jaén.
De meest gehoorde varianten zijn de bulería, de soleá, del alegría of de fandango. Musici als Paco de Lucía, Vicente Amigo of Tomatito zijn bijzonder gevierde concertgitaristen en dansers, bailaores, als Antonio Canales of Joaquín Cortés wekken overal ter wereld grote bewondering. www.torosensevilla.com
Gastronomie De Andalusische keuken is een heel ritueel. De gastronomische diversiteit toont nogmaals de verscheidenheid aan culturen die deze streek rijk is. Alle schotels hebben hun wortels in de Andalusische traditie die ook op gastronomisch gebied zeer geraffineerd is. De basis voor de gerechten is de olijfolie uit de provincie Jaén, afkomstig uit de Sierra de Segura en Mágina, of uit de provincie Córdoba, uit plaatsjes als Baena of Priego. Het zogenaamde Mediterraan dieet wordt door deskundigen beschouwd als een van de gezondste ter wereld en vindt zijn oorsprong in Andalusië.
Een ander symbool voor de Andalusische identiteit is het flamenco. Het cante, de zang, en de dans zijn beide oeroude uitdrukkingsvormen van de Andalusische cultuur. De scholen van Sevilla en Cádiz brachten de grootste sterren van deze kunstvorm voort. De oorsprong van het flamenco is onzeker, maar wel duidelijk is het dat het vooral eigen is aan het zigeunervolk. Flamencozangers, Cantaores, als de inmiddels overleden Camarón de la Isla maakten deze muziek ook in het buitenland bekend.
In de provincie Huelva wordt een van de beste Iberische hammen gemaakt, de Jamón de Jabugo. Worsten, embutidos, zijn beroemd in de Sierra Morena, evenals de 58
schapen- en geitenkazen. De tuinbouw concentreert zich vooral in de vallei van de Guadalquivir, in het dal van Granada of op het platteland van Córdoba. Huelva exporteert zijn aardbeien over de halve aardbol. De kasbouw van Almería levert sappige vruchten en groenten, en aan de Costa Tropical worden exotische producten geteeld voor frisse en originele salades. De Gazpacho is een koude soep op basis van tomaten, komkommer, brood en knoflook en is plaatselijk een van de meest geliefde schotels.
Gastronomie
Uit de Cordobese keuken komt de stierenstaart, de rabo de toro. In Cádiz kunt u proeven van de urta a la roteña en in Garrucha, provincie Almería, is vooral de gamba roja, de rode garnaal, beroemd.
Er bestaat een belangrijk verschil tussen de 'bergkeuken' en de gerechten aan de kust. De eerstgenoemde omvat vooral wildschotels als patrijs, konijn, hert of zwijn die vergezeld gaan van de typische migas pastoriles, een bijgerecht op basis van broodkruim, paprika, knoflook en olie. Aan de Andalusische kust vinden we de pescaito frito, een van de fijnste lekkernijen van de Andalusische spijskaart, en spiesjes met sardientjes, schaal en schelpdieren, of stoofpotten op basis van vis zoals bijvoorbeeld het rijstgerecht cazuela de arroz caldoso.
Het banket heeft een sterk moors karakter. Enkele voorbeelden zijn bizcochos borrachos (cake met drank), torrijas de Semana Santa (wentelteefjes), dulce de membrillo (geconfijte juttepeer) of tocinillo de cielo (soort bonbons).
De tortilla de patatas, een aardappelomelet, strijdt om de beste smaak met de tortilla Sacromonte die wordt gemaakt in Granada. Jaén is beroemd om zijn spinazie en de flamenquines.
Folklore en handwerk
En al deze gastronomische perfectie gaat vergezeld van de wijnen van Jerez de la Frontera (Cádiz), Montilla-Moriles (Córdoba), de zoete wijnen uit Málaga, of die van Condado (Huelva) of Laujar de Andarax (Almería).
De meest typische Andalusische dans is de sevillana. Deze is sterk verbonden met de 59
Olijfolie
flamencocultuur, maar is op feesten en jaarmarkten een eigen leven gaan leiden. De dans stamt uit Sevilla en is inmiddels het meest geëxporteerde product van de lokale volkskunst.
handwerk uit de provincie Cádiz zijn het smeedwerk in ijzer en de dekens uit Grazalema. Een van de beste toonbeelden van Cordobees handwerk is het juwelierswerk. Ook afkomstig uit Córdoba zijn lederwaren, en zeer rijk borduurwerk in goud- en zilverdraad op fluweel dat gebruikt wordt voor de heiligenbeelden.
Elke provincie kent zijn eigen folklore. In de bergen van Málaga zingt men bijvoorbeeld de verdiales, een middeleeuwse muzieksoort. De dansen in de berggebieden zijn de Spaanse jotas en boleros, en in het dal van de Guadalquivir danst men eigen regionale dansen. Elke provincie heeft ook zijn eigen klederdracht, voortbordurende op historische ontwerpen.
De Alcaicería, in Granada, is de beste plek voor de taracea, houten inlegwerk van moorse oorsprong. Ook op het gebied van meubelmakerij en aardewerk vindt u hier interessante producten. De instrumentenmakers in Granada zijn beroemd om hun Spaanse gitaren. Interessant als aandenken zijn de geweven jarapas uit de Alpujarras.
Andalusië is ideaal om te winkelen. In Almería is het marmer van Macael beroemd, evenals het aardewerk van moorse oorsprong. In Nijar verkoopt men handgemaakte jarapas, kleden van stofresten. In de provincie Cádiz dient u beslist een bezoek te brengen aan Ubrique, beroemd vanwege het lederwerk. Er worden hier artikelen vervaardigd voor de meest prominente internationale firma's. In steden als San Fernando of Sanlúcar de Barrameda worden mahoniehouten meubels gemaakt volgens tradities uit de vorige eeuw. Andere voorbeelden van
In Huelva worden zadelmakersartikelen verkocht in werkplaatsen waar u ook terecht kunt voor lederen rijlaarzen. Het groene aardewerk uit Úbeda en het ijzersmeedwerk zijn typisch voor de provincie Jaén. In Málaga worden, behalve gitaren en creatief aardewerk, ijzerwerk en geweven artikelen verkocht. Sevilla is vooral beroemd om zijn religieus borduurwerk. Verder zijn overal in de souvenierwinkels typische producten als waaiers of omslagdoeken te koop.
Rietwerk en kleden
60
NUTTIGE GEGEVENS
Internationaal netnummer van Spanje % 34
Toeristeninformatielijn Turespaña www.spain.info
ANDALUSISCH TOERISME
Internationaal Toeristisch Centrum van Andalusië Compañia, 40. Málaga % 901 200 020 ) 951 299 300 www.turismoandaluz.com
Tourism and Sports Council www.andalucia.org e-mail:
[email protected]
TOERISTENBUREAUS
Almería Parque Nicolás Salmerón % 950 175 220
Huelva Alcalde de Coto Mora, 2 % 959 650 200
Cádiz Avenida Ramón de Carranza, s/n % 956 203 191
Jaén Maestra, 13 % 953 313 281
Córdoba Torrijos, 10 % 957 355 179
Málaga Pasaje de Chinitas, 4 % 951 308 911
Granada Plaza de Santa Ana, 4 % 958 575 202
Sevilla Avenida de la Constitución, 21B % 954 787 578 / 954 787 580 BOEKINGSCENTRALES
Turismo Andaluz % 952 129 310 www.seneca.es
Red Andaluza de Alojamientos Rurales % 902 442 233 www.raar.es
MONUMENTALE HOTELS PARADORES DE TURISMO
Reserverings Centrale Calle Requena, 3. 28013 Madrid % 902 547 979 ) 902 525 432 www.parador.es
Antequera (Málaga) % 952 840 261 Arcos de la Frontera (Cádiz) % 956 700 500
Ayamonte (Huelva) % 959 320 700
Málaga-Gibralfaro % 952 221 902 Málaga-Golf % 952 381 255
Cádiz % 956 226 905 Carmona (Sevilla) % 954 141 010
Mazagón (Huelva) % 959 536 300
Cazorla (Jaén) % 953 727 075
Mojácar (Almería) % 950 478 250
Córdoba % 957 275 900
Nerja (Málaga) % 952 520 050
Granada % 958 221 440
Ronda (Málaga) % 952 877 500
Jaén % 953 230 000
Úbeda (Jaén) % 953 750 345 VERVOER
AENA (Aeropuertos Españoles y Navegación Aerea) % 902 404 704 www.aena.es Renfe % 902 240 202 Informatie buitenland % 902 242 402 www.renfe.es
Córdoba % 957 404 040 Granada % 958 185 010 Huelva % 959 256 900 Jaén % 953 250 106
Sevilla % 954 417 111/ 954 908 040
NUTTIGE TELEFOONNUMMERS
Alarmnummer % 112 Medische spoedgevallen % 061 Guardia Civil % 062 Rijkspolitie % 091 Gemeentepolitie % 092
BELGIË. Brussel Office Espagnol du Tourisme Rue Royale 97, 5º 1000 – BRUXELLES % 322/ 280 19 26 ) 322/ 230 21 47 www.tourspain.be www.tourspain.lu e-mail:
[email protected] NEDERLAND. Den Haag Spaans Bureau voor Vreemdelingenverkeer Laan van Meerdervoort, 8A 2517 AJ DEN HAAG % 3170/ 346 59 00 ) 3170/ 364 98 59 www.spaansverkeersbureau.nl e-mail:
[email protected]
Cádiz % 956 285 852
Málaga % 952 350 061 BUSES Almería % 950 273 706
SPAANSE BUREAUS VOOR TOERISME IN HET BUITENLAND
Verkeersinformatie % 900 123 505 www.dgt.es Consumenteninformatie % 010 Postkantoor % 902 197 197 www.correos.es
AMBASSADES IN MADRID België Paseo de la Castellana, 18 % 915 776 300 ) 914 318 166 Nederland Avenida Comandante Franco, 32 % 913 537 500 ) 913 537 565
BADAJOZ 18 km Arraiolos
Vendas Novas
La Albuera
Olivenza
N-435
Marateca 409
EVORA Alconchel
MÉRIDA 18 km Torremejía Santa Marta
Quintana de La Serena
Almadén
Puertollano Monterrubio de La Serena
951
Belalcázar Hinojosa del Duque
848
I
R
E
R
A
Judío 1108
M
O
I R
U E
D N
o
A A
Atalaya de la Calzada 1117
aló Jab
D
Montiel
A L B A C E T E
Santa Cruz de Mudela
1070
Peñas de San Pedro
Villanueva de la Fuente Riópar Viejo
o
Rí
ALMANSA 17 km
ALBACETE 45 km
Roble 1257
Robledo
Villahermosa
n
R E A L A-4
ALBACETE 60 km
Villanueva de los Infantes Valdepeñas
Montealegre del Castillo Fuente Álamo
Caudete
N-301
Yecla
Tobarra
Villena 330
N-344
Sax
Albatana
lé
S
da
Campillo de Llerena
n
Petrer N-322 Almenaras Hellín Elche Sie Jumilla 1798 Elda Torrecampo rra de la Sierra Mu Madrona Riópar El Viso nd Embalse de Monóvar o Alcácer do Sal Bañuela Guadalmena Zafra Carche Villanueva Pedroche Valencia 1323 Solana Estrella Conquista 1371 RÍO Viana do Alentejo 1001 del Duque São Leonardo 1300 de las Torres Pinoso Novelda Villanueva Puente del Pino Siles Fuentecaliente Yeste Pozoblanco Portel Embalse La Granjuela Ardill Aspe A-66 Granja de del Fresno Genave a PARQUE NATURAL del Cenajo Jerez de Peñarroya768 PARQUE NATURAL A Socovos Alcaracejos Torrehermosa Arroyo del Ojanco N-432 DESPEÑAPERROS A-30 Oliva de N Arguellite los Caballeros Pueblonuevo Rí SIERRA DE ANDÚJAR La Puerta IA Santisteban o la Frontera Cieza 1261 La Carolina Grandola Villanueva AD de Segura Segura Vidigueira Elx Santa Elena del Puerto Castellar Fregenal U Río Calasparra Azuaga Fuente Bélmez Cardeña VirgenSantuario G Fuente de Córdoba Abanilla Crevillente Espiel de la Cabeza de la Sierra Vilches Navas de Llerena de la Sierra Moratalla N-340 Rí de Cantos Barrancos Fortuna o Obejuna PARQUE NATURAL SIERRA Abarán Baños San Juan Albatera Moura Segura Cumbres Hornos Villanueva DE CARDEÑA Y MONTORO Río Nerpio Villanueva Caravaca Villaharta de la Encina Guarromán Arquillos Encinasola Mayores G A-7 de León ua de Segura del Rey del Arzobispo SantiagoArchena de la Cruz di Revolcadores at Embalse de Cehegín PARQUE NATURAL Tentudia Río Bailén Linares N-420 o Guadalcanal Obejo Pontones Rosal de 2001 Tranco de Beas Orihuela N-322 Mula Ceutí 1110 Mogón SIERRA DE ARACENA Monesterio Be Sabiote Arroyomolinos Villaviciosa Vila Verde la Frontera Aroche Y PICOS DE AROCHE Canena Andújar m Montoro Alvalade Bullas BEJA PARQUE NATURAL SIERRAS DE Molina bé Alanís de León Torrevieja de Córdoba 712 El Moral de Ficalho za Santo Tomé racena Adamuz Villanueva CAZORLA, SEGURA Y LAS VILLAS 433 de Segura r VIR Úbeda e A Pliego I El Real d U Cazalla de San Nicolás Marmolejo de la Reina ra Coto-Ríos Serpa Torreperogil LQ MURCIA S. Miguel e Segura ra Jabugo Galaroza de la Jara Alcantarilla DAVillafranca er r d la Sierra i A del Puerto e 2381 U S Baeza Aracena Aroche G PARQUE NATURAL Si Puebla de Don Fadrique PARQUE NATURAL Cabezo Gordo Peal de Salinas Mengíbar La Iruela r r a de Córdoba Villa del Río Higuera Puerto-Moral SIERRA DE HORNACHUELOS Cortegana 613 DE LA SIERRA NORTE de Becerro N-332 Fuenteheridos Santa Olalla CÓRDOBA Alcolea Constantina Alhama Arjona de Arjona Almonaster La Paca Librilla Santa Bárbara Jimena San Telmo Almadén Vale de Açor del Cala Cazorla Higuera Bujalance San de Murcia o la Real Zufre La Puebla de Hornachuelos Rí N-331 de la Plata PARQUE NATURAL de la Sierra Fuerte del Rey Cañete NATURAL PARQUE Quesada Albánchez Jódar Porcuna Javier A-7 Paymogo El Pedroso los Infantes Torre SIERRA DE CASTRIL Embalse El Cerro de 433 DE SIERRA MARÍA de las Torres Mancha Almodóvar Bedmar Río Torre del Campo Totana Minas Huéscar de Puentes Pacheco Mar Andévalo Cabezas Castro Verde Real del Río Castilblanco de Riotinto El Ronquillo Castril Menor Torredonjimeno PARQUE NATURAL Huesa Hinojares Fernán Río Fuente Palmera Orce Rubias Fuente Peñaflor Castro Ourique de los Arroyos Embalse Vélez Quintana SIERRA MÁGINA Galera Los Alcázares ntín Zalamea Espejo del 393 JAÉN Pegalajar Nerva Martos Núñez Puebla Calañas ale Mertola de Chanza d Álamo Río a 2167 Cortes N-630 Blanco Los Baños Gu la Real Castillejar María de Guzmán Palma del Río 1872 Cabra del Cantillana Pozo Alcón de Baza Fuensanta a N-435 Lorca Tharsis Lora del Río El Madroño Baena Mir Cúllar La Unión Montemayor La Carlota Santo Cristo Cambil Río de Martos Puerto Vélez Mazarrón Cuevas Villanueva A-92N Doña Cartagena Las Pajanosas Santana Guillena La Campana La Rambla 881 Alosno Lumbreras Valverde Rubio Huelma del Campo Alcaudete de los Castillejos Campillo Mencía Embalse A-4 Écija Gerena Nueva da Serra N-432 del Negratín del Camino Montilla de Arenas A-66 Santaella Aznalcóllar Guadahortuna San Bartolomé Carteya Zuheros Luque Sanlúcar Alcalá del Río Alcoutim A-44 Villanueva Zújar de la Torre Beas AP-7 La Luisiana Aguilar A-45 Oria Mencal La Palma Sanlúcar Santa María de Guadiana 577 Benalúa Alcalá la Real de las Torres Carmona 1447 Carcabuey Trigueros del Condado Cabra Gibraleón Fuentes de de Nieva Baza la Mayor Camas a de las Villas Puente Cope uc San Silvestre Lúcar lo ío e SEVILLA Andalucía R Albox Niebla PARQUE NATURAL 1722 Od Genil Moreda Caniles Iznalloz A-49 Bollullos Par Águilas Mairena del Alcor Pulpí San Bartolomeu Priego Almedinilla SIERRAS HuércalLa Lantejuela Cartaya N-431 Lucena San Juan de Tíjola Almanzora San Juan Montequinto del Condado Santa Bárbara SUBBÉTICAS de Messines de Córdoba San Juan de los Terreros Lepe Aznalfarache PARQUR NATURAL del Puerto 2271 Alcalá de Guadaira A-483 Cantoria Overa Marchena Montefrío Herrera Purullena Rute Pilas El Rubio Badolatosa 525 SIERRA DE HUÉTOR Los Lobos Castro Marim Ayamonte Moguer Serón Cóbdar Cuevas de Paradas HUELVA Azanlacázar Íllora PARQUE NATURAL Macael Almanzora Alcarria Estepa Graena Osuna Coria Almonte Tetica La Antilla La Rábida Iznájar HuétorPalos de la SIERRA DE BAZA do Cume Benamejí Villaricos s La Perulaca Guadix La Puebla del Río Dos Hermanas Arahal A-92 Albolote Peligros HuétorS i e r r a2080 Tahal F i l a b r e Tájar Embalse Frontera de los Vera Isla Canela Isla Cristina Cuevas de del Río Lubrín Santillán Aguadulce Pedrera Iznájar Genil Atarfe Alcudia La Puebla Loja Punta Mazagón Uleila Fiñana de San Marcos Garrucha Utrera Calar Alto El Rocío Fuente Los Gallardos A-92 GRANADA de Cazalla Güejar-Sierra de Guadix Umbría Albufeira Los Palacios 2168 Martín de Piedra del Campo Ocaña Mollina A-92 y Villafranca SIERRA NEVADA Turre Archidona de la Jara Sierra Gérgal Morón Salar PARQUE NACIONAL Abla Sorbas 810 Mojácar El Coronil Monachil Armilla Las Gabias a N-340a FARO de la Frontera Olhão A-7 Villanueva de Yeguas d DE SIERRA NEVADA Zubia Tabernas Veleta Las Cabezas a h l 2609 a A m Otura Alboloduy v e de Trabuco Alhama illa 3398 N-IV d Ventas Prado Llano e Algámitas Montellano PARQUE NACIONAL de San Juan Campillos a 1387 S i e r r a3482N Mulhacén Laroles Pruna Matalascañas de Granada Bayárcal Fondón Illar DE DOÑANA de Huelma Padul Carboneras Coripe Trevélez Antequera Válor Lebrija Arenas Zafarraya Almaguer Níjar AP-4 Puerto Serrano Alhama Pitres Láujar PARQUE NATURAL Dúrcal Gádor Golfo del Rey A-45 Periana Cañete la Real de Almería Lanjarón CABO DE GATA-NÍJARLa Mesa Roldán Cádiar Ugíjar de Andarax El Torcal Colmenar Trebujena NATURAL SIERRA DE Espera Villamartín Algodonales Olvera Tolweg Salares PARQUE 1368 Benahadux Pechina Órgiva Las Negras Ardales TEJEDA, ALMIJARA Y ALHAMA Béznar de Cádiz Sanlúcar Bornos Casabermeja El Cuervo Aguadulce Snelweg Prado Pinar Rodalquilar Setenil PARQUE NATURAL Vélez- Sayalonga N-323 Carratraca Berja de Barrameda Arcos de Vélez 1654 del Rey MONTES DE MÁLAGA ALMERÍA Albuñol Otívar El Ejido Álora Málaga Frigiliana El Burgo Nationale autoweg San José la Frontera Dalías de Benaudalla La Rábita Rincón de Torrox Salobreña Grazalema Ronda El Bosque Motril Cabo de Gata Pizarra Campanillas Provinciale weg 1ste klasse Jerez de N-340 Chipiona la Victoria Adra PARQUE NATURAL Yunquera la Frontera N-340 Torre Roquetas de Mar Castillo de Baños Alhaurín de Nerja Almuñécar Provinciale weg 2de klasse SIERRA DE GRAZALEMA Almerimar Cabo de Gata A-4 Tolox Benaoján Castell de Ferro Coín la Torre del Mar Golfo de Almería Guardias Viejas Ubrique Rota MÁLAGA Almayate Torrecilla Algar Lokale weg Carchuna Bajo 1919 Parauta Cortes ÍA El Puerto de a PARQUE NATURAL Alhaurín el R Spoorweg de la Frontera d e R o n d SIERRA Torremolinos E Santa María DE LAS NIEVES Grande ía M Paterna n Benalmádena Algibe Puerto Real L a Hogesnelheidslijn CO S Jubrique A 1092 rr de Rivera TA TR O PIC AL Marbella Mijas E e Algatocín PARQUE NATURAL Fuengirola Benahavís P A D Parador-hotel CÁDIZ A-7 BAHÍA DE CÁDIZ Gaucín Alcalá de C O S T L Puerto Banús Casares O Sanctuarium / Klooster San Fernando los Gazules San Pedro S Medinade Alcántara Jimena Chiclana de Nationaal park Sidonia L Estepona de la Frontera la Frontera E La Duquesa Natuurpark PARQUE NATURAL D Manilva LOS ALCORNOCALESConil de N Golfbaan Guadiaro SIERRA DE ALJIBE A la Frontera Sotogrande Vejer de la T Skigebied PARQUE NATURAL ACANTILADO San Roque Frontera S Los Barrios Y PINAR DE BARBATE Jachthaven La Línea de O N-340 Cabo de Trafalgar la Concepción Kuuroord C 786 Barbate Zahara Gibraltar Camping Algeciras de los Atunes Punta de Europa Higuera de Vargas
Almuradiel Viso del Marqués
Rí
o
G
ua
B A D A J O Z
Ján dula
G
la
SE
to la el lm da ua
G
U
M U R C I A
S
Río
Ch
an
ie
za
d
e
Ca
A
zor
R
P O R T U G A L
ALICANTE
RÍ O
r Via
G
da ua
S
ie
rr
o
Rí
Rí
o
RÍO
z jo
C
O
S
T
S
A
E
L
A
AT L Á N T I C O
D
OCÉANO
L
M A R
U
M E D I T E R R Á N E O
Z
Luchthaven Grotten Werelderfgoed
0 Punta de Tarifa
10
20
30
40
50 Km
Tarifa
Es tre ch o
ar de Gi br alt
MARRUECOS
Punta Almina
Ceuta
CARTOGRAFÍA: GCAR, S.L. Cardenal Silíceo, 35 Tel. 914 167 341 - 28002 MADRID - AÑO 2005
[email protected]
ALICANTE/ALACANT 21 km
Villafranca de los Barros Los Santos de Maimona
C
N-502
Santa Eufemia
Moral Calzada de Calatrava de Calatrava
Rí
N-420
Almodóvar del Campo
Almendralejo
Fuente del Maestre
Salvatierra de los Barros
Cabeza del Buey
Castuera
N-630
Almendral
MANZANARES 25 km
CIUDAD REAL 25 km Alange Palomas
