Watersysteem Planvorming en Realisatie
Notitie
Aan
Datum
10 oktober 2011 Contactpersoon
Jeroen Ponten Onderwerp
Doorkiesnummer
Partikulier polderriool in het woonblok 1e Helmersstraat, G. brandtstraat, Overtoom, 2e
020 608 36 36
C. Huygensstraat
Fax afdeling
020 608 39 00 E-mail
jeroen.ponten @waternet.nl
Aanleiding Waternet heeft naar aanleiding van meldingen van wateroverlast onderzoek gedaan naar het functioneren van het particulier polderriool in het woonblok 1e Helmersstraat, G. Brandtstraat, Overtoom, 2e C. Huygensstraat. Het onderzoek bestond uit het monitoren van de grondwaterstand, achterhalen van de funderingshoogte van woningen en bepalen van basisgegevens zoals maaiveldhoogten. Daarnaast zijn de gegevens van het polderriool voor zover bekend bij Waternet verzameld. Naast het verzamelen van de gegevens wordt in deze notitie de informatie ook geïnterpreteerd. Wat staat er in deze notitie? In deze notitie komen de volgende onderdelen aan de orde: 1.
Basisinformatie; de gegevens die in het onderzoek geïnventariseerd zijn, aangevuld met mogelijke randvoorwaarden;
2.
Analyse; interpretatie van de inventarisatiegegevens per straat; Dit onderdeel bevat cijfermateriaal en detailinformatie;
3.
Conclusie.
Basisinformatie Peilfilters en grondwaterstanden Rond het woonblok staan op openbaar terrein 6 peilfilters die tot het reguliere peilfilternetwerk van Waternet behoren. Voor het grondwateronderzoek zijn 4 peilfilters op het binnenterrein geplaatst. In totaal is dus met behulp van 10 peilfilters de grondwaterstand waargenomen. Zie figuur 1 voor de locatie van de 10 peilfilters. In de peilfilters zijn de grondwaterstanden waargenomen. Dit is met behulp van dataloggers gedaan. Deze dataloggers registreren automatisch de dagelijkse grondwaterstand.
Korte Ouderkerkerdijk 7 Amsterdam Postbus 94370 1090 GJ Amsterdam T 0900 93 94 (lokaal tarief) F 020 608 39 00 KvK 41216593
www.waternet.nl
1/16 Waternet is de gemeenschappelijke organisatie van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht en de gemeente Amsterdam
Watersysteem Planvorming en Realisatie
Notitie
Datum
10 oktober 2011
De gegevens zijn in zogenaamde tijd-stijghoogte diagrammen uitgezet. Zie grafiek 1 t/m 4 voor deze tijd-stijghoogte diagrammen. Enkele peilfilters uit het reguliere netwerk worden al sinds 1974 waargenomen. Dit zijn de peilfilters met nummer E05159 en E05160. Andere peilfilters zijn in 1980 of later geplaatst en worden sindsdien waargenomen. De peilfilters op het binnenterrein zijn in 2009 geplaatst. De basisgegevens van de peilfilters staan in tabel 1. In deze tabel staan het adres, de coördinaten, de hoogte van het maaiveld ter plaatse van het peilfilter, de bovenkant van de buis en op welke diepte het filter van de buis zit. Het maaiveld, de bovenkant buis en diepte van het filter zijn allen gewaterpast ten opzichte van het referentie peil NAP. In tabel 2 zijn enkele statistische berekeningen op de waargenomen grondwaterstanden uitgevoerd. Dit zijn het aantal waarnemingen (N), de laagste (min) en hoogste (max) waargenomen grondwaterstand, de gemiddelde (gem) en de standaarddeviatie (std) van de grondwaterstand. Maaiveldhoogte in de tuinen en grondwaterstanden De maaiveldhoogte in de tuinen variëren sterk. Hierdoor is het niet mogelijk de ontwateringsdiepte te kwantificeren. Bekend is dat sommige tuinen bij hevige regenval onder water staan. Funderingen Houten funderingen moeten te allen tijde onder water staan. Als ze droog staan kunnen de funderingen wegrotten, gaan de muren scheuren en het huis uiteindelijk verzakken. Om dit te voorkomen is in het verleden (circa 1900) de eis gesteld dat de bovenkant van het funderinghout minimaal 0,40m onder de laagst waargenomen grondwaterstand moet worden aangelegd. Een van de redenen hiervoor is dat de funderingen ondanks de fluctuaties in het grondwaterpeil (zomer laag en winter hoog) toch altijd onder water staan. In tabel 4 is de hoogte van het funderingshout weergegeven zoals die in de archieven zijn terug te vinden. In tabel 5 is de betrouwbaarheid van deze informatie weergegeven. Polderriool De belangrijkste functie van het polderriool is het draineren en afvoeren van grondwater en voor zover dat nog is aangesloten, ook het hemelwater. Mogelijk zit er ook nog een enkele vuilwaterafvoer op aangesloten.
2/16 Waternet is de gemeenschappelijke organisatie van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht en de gemeente Amsterdam
Watersysteem Planvorming en Realisatie
Notitie
Datum
10 oktober 2011
Benadrukt wordt dat de eigenaar van een woning zelf verantwoordelijk is en blijft voor het al dan niet functioneren van het particuliere polderriool op het eigen terrein. In figuur 2 t/m 6 is de locatie van het particuliere polderriool aangegeven. In figuur 2, 3 en 4 zoals het in 1986 bekend was en in figuur 5 en 6 zoals het momenteel geregistreerd is. Meer in detail de uitloop van het polderriool en aansluiting op het openbare stelsel. Analyse 1E Helmersstraat (straatzijde) De grondwaterstand in de 1e Helmersstraat is in 3 peilfilters waargenomen. De gemiddelde grondwaterstand varieert in de peilfilters van NAP -068m tot NAP -1,07m De laagst waargenomen grondwaterstand varieert van NAP -1,50m tot NAP -1,00m. De hoogst waargenomen grondwaterstand varieert van NAP –0,81m tot NAP -0,19m. Opgemerkt wordt dat peilfilter E05-327aan de overzijde (even huisnummers) van de straat staat. Omdat heel globaal de grondwaterstand richting Vondelpark lager wordt kan verwacht worden dat de waargenomen grondwaterstanden in het peilfilter hoger is dan aan de straatzijde met oneven huisnummers. Daarom wordt aangenomen dat dit peilfilter niet representatief is voor de grondwaterstand bij het woonblok. Daarvoor in de plaats wordt peilfilter E05-544 als representatief gesteld. De bovenkant van het funderingshout zo blijkt uit archief gegevens zit op NAP -1,20m tot NAP -1,35m (zie tabel 4). Bij de huisnummers 153 – 171 is de funderingshoogte vastgesteld. Deze hoogte komt goed overeen met de gevonden archiefgegevens. Uitgaande van de gemiddelde grondwaterstand is de waterdekking op het funderingshout van de huisnummers 173 t/m 205 (funderingshout NAP-1,20) ter hoogte van peilfilter E05229 0,13m, bij peilfilter E05-554 0,52m. In tabel 3 wordt de bovenstaande informatie schematisch weergegeven. Binnenterrein 1E Helmersstraat De grondwaterstand op het binnenterrein is in 4 peilfilters waargenomen. De gemiddelde grondwaterstand binnen het woonblok varieert van NAP -0,82m tot NAP -1,53m. De laagst waargenomen grondwaterstand in het binnenterrein varieert van NAP -1,22m tot NAP – 1,64m. De hoogst waargenomen grondwaterstand varieert van NAP -1,16 tot NAP -0,51m. Richting de Gerard Brandstraat is de grondwaterstand lager dan bij de 2e Constantijn Huygensstraat. Dit komt doordat het polderriool aan de westzijde nog functioneert en aan de oostzijde, richting de 2e C Huygensstraat nauwelijks of niet. 3/16 Waternet is de gemeenschappelijke organisatie van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht en de gemeente Amsterdam
Watersysteem Planvorming en Realisatie
Notitie
Datum
10 oktober 2011
Uitgaande van de gemiddelde grondwaterstand is de waterdekking op het funderingshout van de huisnummers 173 t/m 205 (funderingshout NAP-1,20) ter hoogte van peilfilter E05-942 en E05-945 0,10m. De huisnummers 153-171 liggen in een zg overgangsgebied van het goed en minder goed functionerende polderriool. De grondwaterstand in de tuinen is aan de westelijke zijde lager dan aan de oostelijke zijde. De gemiddelde grondwaterstand in de peilfilters E05-943 (NAP -0,82m) en E05-945 (NAP -1,39) verschilt ruim 0,50m. Het funderingshout zit hier op NAP – 1,35m En de gemiddelde waterdekking is niet goed vast te stellen. Echter, uitgaande van het gemiddelde van de grondwaterstand in de 2 peilfilters is de waterdekking 0,15m. De gemiddelde waterdekking van de funderingen bij de nummers 85 t/m 151 (funderingshoogte NAP -1,20m) is 0,21m. Overtoom (straatzijde) Op de Overtoom staan bij het woonblok 3 peilfilters. De gemiddelde grondwaterstand in de Overtoom varieert van NAP -0,73m tot NAP -0,76m. De laagst waargenomen grondwaterstand varieert van NAP -1,17m tot NAP -1,24m. De hoogst waargenomen grondwaterstand varieert van NAP –0,45m tot NAP -0,39m. De funderingen aan de Overtoom zitten volgens de archiefgegevens op NAP -1,00m. Uitgaande van de gemiddelde grondwaterstand is de waterdekking op het funderingshout 0,25m. Binnenterrein Overtoom Voor de woningen aan de Overtoom is in principe de zelfde situatie als voor de woningen aan de 1e Helmersstraat: De grondwaterstand in het binnenterrein is lager dan in de Overtoom. Dit impliceert dat de waterdekking uitgaande van de gemiddelde grondwaterstand in de achtertuinen minder is dan 0,25m. Conclusie Binnen het woonblok 1e Helmersstraat, G. Brandtstraat, Overtoom, 2e C. Huygensstraat spelen twee problemen. Enerzijds zijn de grondwaterstanden plaatselijk te laag, waardoor funderingen risico lopen en anderzijds zorgen hoge grondwaterstanden plaatselijk voor wateroverlast in tuin en woning.
4/16 Waternet is de gemeenschappelijke organisatie van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht en de gemeente Amsterdam
Watersysteem Planvorming en Realisatie
Notitie
Datum
10 oktober 2011
Uit de gegevens blijkt dat de waterdekking van de funderingen beperkt is. De waterdekking van 0,40m wordt niet gehaald. Het nemen van een collectieve maatregel, die enerzijds zorgt voor een voldoende waterdekking voor funderingen, en anderzijds de wateroverlast in de tuin oplost, is niet voorhanden. De oplossing wordt gezocht in het aanbieden van maatwerkadvies per woning/perceel. Voor meer informatie over maatwerkadvies, zie Wat merkt u ervan?
5/16 Waternet is de gemeenschappelijke organisatie van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht en de gemeente Amsterdam
Watersysteem Planvorming en Realisatie
Notitie
Datum
10 oktober 2011
Figuur 1. situatie peilfilters
6/16 Waternet is de gemeenschappelijke organisatie van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht en de gemeente Amsterdam
Watersysteem Planvorming en Realisatie
Notitie
Datum
10 oktober 2011
Figuur 2. lokatie partikulier polderriool (1986)
Figuur 3. situatie partikulier polderriool 1986, detail uitloop G. Brandtstraat
7/16 Waternet is de gemeenschappelijke organisatie van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht en de gemeente Amsterdam
Watersysteem Planvorming en Realisatie
Notitie
Datum
10 oktober 2011
Figuur 4. situatie partikulier polderriool 1986, detail uitloop 2e C. Huygensstraat
Figuur 5. situatie partikulier polderriool 2011. detail uitloop G. Brandstraat
8/16 Waternet is de gemeenschappelijke organisatie van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht en de gemeente Amsterdam
Watersysteem Planvorming en Realisatie
Notitie
Datum
10 oktober 2011
Figuur 6. situatie partikulier polderriool 2011. detail uitloop 2e C. Huygensstraat.
9/16 Waternet is de gemeenschappelijke organisatie van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht en de gemeente Amsterdam
Watersysteem Planvorming en Realisatie
Notitie
Datum
10 oktober 2011
Pf E05159 E05160 E05229 E05251 E05327 E05544 E05942 E05943 E05944 E05945
Adres Overtoom 160 Overtoom 202 Eerste Helmersstraat 199-201 Overtoom 240 Eerste Helmersstraat t/o 127 (plantsoen) Eerste Helmersstraat 165 Overtoom 284 Achtertuin Overtoom 220 Achtertuin Eerste Helmersstraat 105 Achter in tuin Eerste Helmersstraat 187 Achter in tuin
x 119977 119885 119623 119787 119826 119721 119660 119827 119905 119666
y 486170 486131 486087 486087 486187 486130 486066 486138 486193 486082
mv bkb 0,46 0,41 0,49 0,44 0,51 0,46 0,40 0,30 0,36 0,31 0,38 0,28 -0,75 -0,82 -0,62 0,05 -0,35 -0,46 -0,38 -0,41
filter top -1,81 -2,09 -2,20 -2,20 -2,24 -2,22 -3,32 -3,23 -2,96 -2,91
filter onder -2,81 -3,09 -3,20 -3,20 -3,24 -3,22 -4,32 -4,23 -3,96 -3,91
Tabel 1. basis gegevens peilfilters. (Alle maten zijn m tov NAP indien van toepassing) X,Y: coördinaten, mv: maaiveld, bkb: bovenkant buis, filter top: bovenzijde filter, filter onder: onderzijde filter.
E05159 E05160 E05229 E05251 E05327 E05544 E05942 E05943 E05944 E05945
N 1080 930 1040 1130 1152 1043 948 1234 734 645
min -1,19 -1,17 -1,50 -1,24 -1,00 -1,30 -1,64 -1,22 -1,23 -1,58
gem -0,76 -0,73 -1,07 -0,74 -0,68 -0,83 -1,53 -0,82 -0,99 -1,39
std 0,12 0,12 0,13 0,13 0,13 0,15 0,05 0,13 0,10 0,09
max -0,40 -0,45 -0,81 -0,39 -0,19 -0,55 -0,81 -0,51 -0,76 -1,16
Tabel 2. statistiek grondwaterstanden. (Alle maten zijn m tov NAP indien van toepassing) E05xxx nummer peilfilter, N: aantal waarnemingen, min: laagst waargenomen grondwaterstand, gem: gemiddelde grondwaterstand, std: standaard deviatie van de grondwaterstand, max: hoogst waargenomen grondwaterstand
10/16 Waternet is de gemeenschappelijke organisatie van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht en de gemeente Amsterdam
Watersysteem Planvorming en Realisatie
Notitie
Datum
10 oktober 2011
Straat naam
Huisnummer
Bovenkant fundering 10)
Straatzijde Grondwaterstand
waterdekking
grondwaterstand
waterdekking
[m nap]
[m]
[m nap]
[m]
[m nap]
Eerste Helmersstraat Eerste Helmersstraat Eerste Helmersstraat
Binnenterrein
min
gem
min
gem
min
gem
min
gem
85 -151
-1,20
-1,30
-0,83
-0,10
0,37
-1,23
-0,99
-0,03
0,21
153 -171
-1,35
-1,30
-0,83
0,05
0,52
-1,22
-0,82
0,13
0,53
173 - 205
-1,20
-1,50
-1,07
-0,30
0,13
-1,58
-1,39
-0,38
-0,19
1
146 - 298
-1,00
-1,20
-0,74
-0,20
0,26
2
146- 260
-1,00
-1,23
-0,90
3)
-0,23
0,10
2
262- 298
-1,00
-1,61
-1,46
4)
-0,61
-0,46
1-5
-1,20
-1,50
-1,07
6)
-0,30
0,13
-1,64
-1,53
7)
-0,44
-0,33
44 - 62
-1,20
-1,19
-0,76
8)
0,01
0,44
-1,23
-0,99
9)
-0,03
0,21
Overtoom ) Overtoom ) Overtoom ) Gerard Brandtstraat Tweede C.Huygensstraat
5)
1) grondwaterstand in de waargenomen peilfilters in Overtoom zijn nagenoeg gelijk. 2) adressen opgesplitst, op binnenterrein is de grondwaterstand naar het westen toe lager. 3) gemiddelde van peilfilters E05-943 en E05944 4) gemiddelde van peilfilters E05-942 en E05945 5) gemiddelde van peilfilters E05159, E05160 en E05251 6) op basis van peilfilter E05229 7) op basis van peilfilter E05942 8) op basis van peilfilter E05159 9) op basis van peilfilter E05944 10) archiefgegevens Tabel 3. grondwaterstand en waterdekking. Indien de waterdekking negatief is betekent dit dat de grondwaterstand lager is dan het funderingshout.
11/16 Waternet is de gemeenschappelijke organisatie van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht en de gemeente Amsterdam
Watersysteem Planvorming en Realisatie
Notitie
Datum
10 oktober 2011 Straatnaam
Huisnummer
Bouwjaar
Bovenkant fundering
Betrouwbaarheid*
AE26 Eerste Helmersstraat
85 -151
1886
-1,20
AE26 Eerste Helmersstraat
153 -171
1888
-1,35
A
AE26 Eerste Helmersstraat
173 - 205
1888
-1,20
D
44 - 62
1883
-1,20
D
146 - 298
1879
-1,00
D
Bloknr.
AE26 Tweede Constantijn Huygensstraat AE26 Overtoom
D
AE26 Gerard Brandtstraat 1-5 1906 -1,20 D tabel 4. hoogte funderingshout . * Deze tabel kan niet los worden gezien van tabel 4. Zie hieronder. (Alle maten zijn m tov NAP indien van toepassing)
A
Vastgesteld Voor een betonfundering met betonpalen: vastgesteld uit archiefgegevens, heistaten en palentekeningen. Voor overige funderingstypen : hoogte vastgesteld door funderingsinspectie of vergelijkbaar veldonderzoek.
B
Vrijwel zeker Funderingshoogte afgeleid uit vergunningen en/of bouwtekeningen en aangevuld met aantekeningen van de bouwinspecteur en heistaten.
C
Vermoedelijk Funderingshoogte afgeleid uit vergunningen en/of bouwtekeningen. Tijdens aanleg werd soms afgeweken van de vergunning
D
Onzeker Geen archief gegevens en veldonderzoek beschikbaar. Hoogte verkregen uit gegevens van vergelijkbare en/of naastgelegen bebouwing uit dezelfde bouwperiode door interpretatie van experts (expert judgement).
Tabel 5. legenda betrouwbaarheid gegevens funderingshout
12/16 Waternet is de gemeenschappelijke organisatie van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht en de gemeente Amsterdam
-1.5
-1.4
-1.3
-1.2
-1.1
-1
-0.9
-0.8
-0.7
-0.6
-0.5
-0.4
Grafiek 1. tijd-stijghoogte diagram peilfilters E05159, E05160 en E05229.
13/16
Waternet is de gemeenschappelijke organisatie van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht
en de gemeente Amsterdam
E05229-1 Mv . 0,51 F: A (2,71 - 3,71)
E05160-1 Mv . 0,49 F: A (2,26 - 3,26)
E05159-1 Mv . 0,46 F: A (1,66 - 2,66)
Legenda
Datum: 15-09-2011 Figuur:
Waternet Selecties: Alle meetwaarden Mv. in m.+NAP, Filterstelling in m. -mv.
1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Tijdseries : Stijghoogten per filter
Watersysteem
Planvorming en Realisatie
Notitie
Datum
10 oktober 2011
m . +N A P
Waternet is de gemeenschappelijke organisatie van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht
en de gemeente Amsterdam
-1.3
-1.2
-1.1
-1
-0.9
-0.8
-0.7
-0.6
-0.5
-0.4
-0.3
-0.2
Grafiek 2. tijd-stijghoogte diagram peilfilters E05327 en E05251
14/16
E05251-1 Mv . 0,4 F: A (2,6 - 3,6)
E05327-1 Mv . 0,36 F: A (2,6 - 3,6)
Legenda
Datum: 15-09-2011 Figuur:
Waternet Selecties: Alle meetwaarden Mv. in m.+NAP, Filterstelling in m. -mv.
1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Tijdseries : Stijghoogten per filter
Watersysteem
Planvorming en Realisatie
Notitie
Datum
10 oktober 2011
m . +N A P
Waternet is de gemeenschappelijke organisatie van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht
en de gemeente Amsterdam
Grafiek 3. tijd-stijghoogte diagram peilfilter E05544
15/16
1998
1999
2000
Filter: 1 (2,6 - 3,6) Laag: A Mv . 0,38
Legenda
-1.35
-1.3
-1.25
-1.2
-1.15
-1.1
-1.05
-1
-0.95
-0.9
-0.85
-0.8
-0.75
-0.7
-0.65
-0.6
-0.55
-0.5
2001
2002
2003
2004
2005
2006
Mp: E05544 Eerste Helmersstraat 165
2007
2008
2009
2010
2011
Datum: 15-09-2011 Figuur:
Waternet Selecties: Alle meetwaarden Mv. in m.+NAP, Filterstelling in m. -mv.
Watersysteem
Planvorming en Realisatie
Notitie
Datum
10 oktober 2011
m . +N A P
-1.6
-1.5
-1.4
-1.3
-1.2
-1.1
-1
-0.9
-0.8
-0.7
-0.6
-0.5
Waternet is de gemeenschappelijke organisatie van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht
en de gemeente Amsterdam
Grafiek 4. tijd-stijghoogte diagram peilfilters E05942, E05943, E05944 en E05 945
16/16
E05945-1 Mv . -0,38 F: A (2,53 - 3,53)
E05944-1 Mv . -0,35 F: A (2,61 - 3,61)
E05943-1 Mv . -0,63 F: A (2,6 - 3,6) Datum: 20-09-2011 Figuur:
Waternet Selecties: Alle meetwaarden Mv. in m.+NAP, Filterstelling in m. -mv.
aug sep okt nov dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec 2010 2011
E05942-1 Mv . -0,75 F: A (2,57 - 3,57)
Legenda
jan feb mrt apr mei jun jul 2009
Tijdseries : Stijghoogten per filter
Watersysteem
Planvorming en Realisatie
Notitie
Datum
10 oktober 2011
m. +NA P