LICG Huisdierenbijsluiter | Amazonepapegaai
www.licg .n l
Serie vogels
Amazonepapegaai
Amazona spp. Amazonepapegaaien zijn vogels die zowel in de huiskamer als in een volière gehouden kunnen worden. Het zijn zeer intelligente, sociale dieren die afkomstig zijn uit Zuid-Amerika, waar ze in grote groepen in het tropisch regenwoud leven. Als u overweegt om een Amazonepapegaai als huisdier te kopen, is het belangrijk dat u zich van tevoren goed laat informeren. Deze huisdierenbijsluiter is hierbij een hulpmiddel.
Juli 2009
www.licg .n l
LICG Huisdierenbijsluiter | Amazonepapegaai
Verschillende varianten
als buiten in een volière worden gehouden.
Er zijn ongeveer dertig soorten
Wie kweken wil, doet er het beste aan
Amazonepapegaaien, waarvan een aantal
om de vogels in een groep te huisvesten,
in ons land gekweekt wordt. Bekende
zodat ze zelf koppels kunnen vormen.
soorten zijn de geelvoorhoofdamazone,
De gevormde koppels moeten daarna
de blauwvoorhoofdamazone,
wel uit het zicht van elkaar worden
de oranjevleugelamazone en de
geplaatst vanwege de agressie onderling.
geelwangamazone. Het zijn middelgrote
Bij zonsopkomst en zonsondergang zijn
vogels van gemiddeld 38 centimeter groot
ze echter nogal luidruchtig, en u zult
met een spanwijdte van 48 centimeter.
dus maatregelen moeten nemen om
De basiskleur van de meeste soorten
geluidsoverlast te voorkomen. Een volière
is groen, met blauwe, gele of anders
dient voorzien te zijn van een - liefst
gekleurde aftekening op de kop en vaak
verwarmd - tochtvrij binnenverblijf. Als
oranje gekleurde ogen. Iedere soort heeft
zitstokken kiest u liefst natuurlijke takken
zijn eigen temperament en karakter,
met variabele dikte. De bodembedekking
maar over het algemeen zijn Amazones
in een volière kan bestaan uit metselzand.
extraverte vogels die behoorlijk fel
De afmeting van een volière is variabel:
kunnen zijn. Sommige soorten, zoals
voor een koppel voldoet 200x200x90
de geelnekamazone en de dubbele
centimeter. Voor een grotere groep moet de
geelkopamazone, zijn ernstig bedreigd
afmeting uiteraard aangepast worden.
en u heeft een vergunning nodig om ze te
Wie Amazonepapegaaien in een kleinere
mogen houden. U kunt deze vogels vinden
groep in de huiskamer wil houden, kan
op de CITES-lijsten.
het beste twee mannen of een man en een pop nemen. Bij de laatste combinatie
Natuurlijk gedrag
kan er dan wel weer koppelvorming
Amazonepapegaaien komen voor in Zuid-
optreden, met de bijbehorende agressie
Amerika, van Mexico tot in Argentinië,
jegens de verzorger. Twee poppen is niet
maar de meeste leven in het stroomgebied
aan te bevelen, die kunnen naar elkaar
van de Amazonerivier. Ze bewonen de
erg onverdraagzaam zijn. Het houden
tropische regenwouden, leven in paren of
van meerdere Amazones in de huiskamer
familiegroepen en houden onderling contact
kan echter met zich meebrengen dat de
door het maken van contactgeluiden. In de
vogels elkaars schreeuwgedrag versterken.
morgen verzamelen de groepen zich om
Soms wordt dan ook aanbevolen om één
voedsel te zoeken, en sommige trekken
Amazone te combineren met een andere
kilometers ver rond. Amazonepapegaaien
soort, een pionus of bijvoorbeeld een grijze
vinden vaak een partner voor het leven en
roodstaartpapegaai.
zijn echte holenbroeders. Het nest wordt
Een kooi in de woonkamer moet minimaal
fel verdedigd, en vooral de mannelijke
twee zitstokken bevatten en moet voor
Amazonepapegaaien kunnen behoorlijk
één Amazone minstens 50x80x100
agressief zijn.
centimeter groot zijn. De bodembedekking kan bestaan uit stuifvrije kattenbakkorrels,
Huisvesting
zeoliet, beukensnippers of schelpenzand.
Amazonepapegaaien zijn echte
Zorg ook voor voldoende speelgoed.
groepsdieren, ze kunnen zowel binnenshuis
Huisvest twee vogels zeker in het
2
www.licg .n l
LICG Huisdierenbijsluiter | Amazonepapegaai
begin ieder in een aparte kooi. Kunnen
bijvoorbeeld op een papegaaienbuggy
ze goed met elkaar overweg dan is
of op de fiets. Het kortwieken van uw
een kamervolière van 80x100x150
huiskamervogels kunt u, zeker in het
centimeter een optie. Een klimboom in
begin, beter aan ervaren personen
de woonkamer is een aanrader, zeker
overlaten. Snavels die doorgroeien
voor vogels die gekortwiekt zijn. Ook
kunnen beter behandeld worden door
vogels die vrij in de woonkamer mogen
uw vogelarts, daar dit soort problemen
vliegen gaan graag in een klimboom
vaak een medische achtergrond
zitten. Zorg voor voer- en waterbakjes
heeft. Als Amazonepapegaaien goed
van materiaal dat goed schoon te maken
worden opgevoed, kunnen ze heel
valt, bijvoorbeeld RVS. Er zijn kooien
vertrouwd raken met de verzorger. Een
in de handel waar de bakjes met een
Amazonepapegaai die alleen gehouden
speciaal kliksysteem in passen. Datzelfde
wordt kan echter gedragsstoornissen
systeem kan ook gebruikt worden om
gaan vertonen en bijvoorbeeld zijn baas
bakjes aan de klimbomen te bevestigen.
als partner gaan beschouwen.
Kies voor kooien en speelstandaards die
Laat uw Amazonepapegaai niet op uw
gemakkelijk gereinigd kunnen worden.
schouder zitten, ze kunnen flink bijten
Onze woonkamers zijn vaak te droog voor
en uw gezicht ernstig verwonden. Vooral
Amazonepapegaaien. Douche of sproei de
grotere Amazonesoorten zijn om die
vogels daarom regelmatig en zorg voor
reden niet geschikt voor een gezin met
badgelegenheid. Zowel in de buitenvolière
kinderen.
als het huiskamerverblijf moet voldoende
Het is belangrijk dat u regelmatig
gelegenheid zijn voor de vogels om
ontlasting en voedselresten verwijdert,
bezig te zijn. Wilde vogels brengen
zodat op de bodem rondscharrelende
90% van hun tijd door met voedsel
vogels daar niet mee in contact
zoeken, daarom moet er ook zogenaamd
komen. Ververs wanneer nodig de
‘fourageerspeelgoed’ aanwezig zijn, om
bodembedekking, afhankelijk van het
gedragsproblemen te voorkomen.
gebruikte materiaal. Ook de stokken, takken en speelgoed dienen regelmatig
Verzorgen en hanteren
gereinigd te worden. Hiervoor zijn
Amazonepapegaaien zijn zeer intelligent
speciale niet-schadelijke reinigers in de
en zullen u op zeker moment gaan
handel. Geef elke dag vers drinkwater.
uitproberen. Bent u daar niet op
Was goed uw handen na het hanteren van
voorbereid, dan kan dit ontaarden in
de vogel of het verschonen van de kooi,
schreeuwen en bijten. Verdiep u dus
papegaaien kunnen ziekten (zogenaamde
voor aanschaf al in de opvoeding van
zoönosen) op mensen overbrengen.
een papegaai. Ook het leren hanteren van een Amazonepapegaai vereist een
Voeding
goede voorbereiding. U kunt uw vogel
Een Amazonepapegaai gedijt het best
trainen om netjes op uw hand te stappen
op een gevarieerd menu van biologische
en bijvoorbeeld te accepteren dat zijn
vruchten, groenten, zaden en noten.
nagels gevijld worden. Sommige mensen
Het is echter nogal bewerkelijk om dit
laten hun vogels kortwieken, zodat ze
dagelijks klaar te maken. Daarom zijn
ook veilig mee naar buiten kunnen,
er voor Amazonepapegaaien speciale
3
www.licg .n l
LICG Huisdierenbijsluiter | Amazonepapegaai
pellets in de handel waarin het gehalte
soms jarenlang bij de ouders. Veel vogels
aan zonnebloempitten en pinda’s laag
worden met de hand door mensen
is. Amazones krijgen namelijk snel last
grootgebracht, omdat dit tammere
van vervetting en leverkwalen. Pellets
vogels op zou leveren. Dit is echter een
voor Amazonepapegaaien zijn te koop bij
fabeltje: de meest stabiele vogels zijn
de dierenspeciaalzaak of de dierenarts.
door de ouders zelf in samenwerking
Krijgt uw Amazonepapegaai geen voer in
met de kweker grootgebracht, het
de vorm van pellets, dan kan het menu
zogenaamde ‘co-parenting’. De jongen
aangevuld worden met eivoer (met name
verlaten de ouders dan ook pas wanneer
in de kweekperiode). Geef nooit avocado
ze zelfstandig eten en - liefst in een
of chocolade. Dat is giftig voor vogels.
buitenvolière - hebben gevlogen. Ze
Amazonepapegaaien eten twee maal
zijn dan zo’n dertien weken oud. Een
per dag: in de ochtend en vlak voor het
Amazonepapegaai kan zo’n zeventig à
slapen. Het beste is het om ’s ochtends
tachtig jaar oud worden. Het is dus van
fruit, noten en groenten te geven, en
groot belang dat u nadenkt over wat er
’s avonds pellets en/of zaden. Verwijder
moet gebeuren wanneer u er niet meer
dagelijks al het voer dat niet opgegeten
bent. Gelukkig zijn er tegenwoordig
werd, om schimmels en dergelijke
stichtingen die bemiddelen en adviseren
te voorkomen. Geef om de week wat
bij adoptie.
maagkiezel apart in een bakje. Zorg voor schoon drinkwater, dat u aanzuurt door
Ziekten en erfelijke aandoeningen
wat biologische appelazijn toe te voegen.
Een gezonde Amazone is alert en
Dit remt de groei van bacteriën.
levendig. Bij gezonde vogels is de ontlasting vrij stevig, grijsgroen met wit.
Van jong tot volwassen dier
Oude vogels zijn vaak herkenbaar doordat
Het verschil in sekse is bij verreweg de
ze magerder zijn. Een zieke Amazone zal
meeste soorten Amazones niet te zien.
niet gauw laten zien dat hij ziek is: het
De mannen zijn over het algemeen
zijn prooidieren, en je kwetsbaar tonen is
iets forser met een grotere snavel,
vragen om gegrepen te worden door een
maar ook daar zijn uitzonderingen
roofdier. Wanneer een zieke Amazone ‘bol’
op. Voor geslachtsbepaling kunt u het
gaat zitten, is het meestal al te laat. Wie
beste een DNA-test laten uitvoeren
Amazonepapegaaien houdt, doet er goed
of een endoscopie laten doen door
aan ze jaarlijks te laten checken door een
een gespecialiseerd vogelarts.
gespecialiseerd vogelarts.
Amazonepapegaaien zijn geslachtsrijp
Een dof verenkleed kan op een slechte
wanneer ze tussen de drie en vijf jaar
conditie wijzen. Gele ontlasting kan
oud zijn. In de broedperiode, die hier
wijzen op leverproblemen, iets wat bij
in Nederland rond april begint, kunnen
deze vogels wel eens voor kan komen
vooral de mannen agressief gedrag gaan
wanneer ze jarenlang alleen maar zaad
vertonen. Wilt u met Amazones gaan
hebben gegeten.
kweken, dan dient u hier terdege rekening
Ziekten kunnen o.a. worden veroorzaakt
mee te houden. Een Amazonepop
door virussen. Het polyomavirus
(vrouwtje) legt tot vier eieren in een
veroorzaakt polyoma, ook wel
broedblok. In het wild blijven de jongen
kruipersziekte genoemd. Bij de lichte
4
www.licg .n l
LICG Huisdierenbijsluiter | Amazonepapegaai
vorm groeien jonge vogels slecht. Ze
papegaaienziekte, behoren tot de
krijgen een opgezette buik en de lever
zogenaamde zoönosen: ze zijn ook op
wordt aangetast. Bij de heftige vorm
mensen overdraagbaar.
kunnen de dieren plotseling sterven. Het circovirus veroorzaakt de beruchte
Benodigde ervaring
PBFD (snavel- en veerrotziekte). Hierbij
Voor het op een verantwoorde wijze
verliezen de vogels ineens hun veren en
houden van dit huisdier is enige ervaring
er komen afwijkende veren voor in de
met papegaaien nodig. Het verdient
plaats. Ook komen snavelafwijkingen
aanbeveling om, vóór aanschaf, een
voor. Het afweersysteem wordt aangetast
cursus over papegaaiengedrag te volgen.
en er kunnen allerlei complicaties
Een Amazonepapegaai is, zeker wanneer
optreden. Bij aanschaf dient een vogel
u er mee wil kweken, geen vogel voor
dan ook getest te zijn, wanneer hij de
beginners.
afgelopen jaren in contact geweest is met andere vogels.
Kosten
Papegaaienziekte (psittacose) wordt
De aanschafprijs voor een
veroorzaakt door een Chlamydia
Amazonepapegaai hangt af van de soort
bacterie. Symptomen lijken op
en loopt van 450 euro tot ongeveer 700
verkoudheidsverschijnselen zoals een
euro voor de meer gangbare soorten.
loopneus, moeilijk ademen en ontstoken
Minder vaak voorkomende soorten zijn
ogen.
duurder. Soms worden goedkope vogels
Bij amazonepapegaaien komt
aangeboden, maar dat is vermoedelijk
ook wel KDS voor, het Kliermaag-
wildvang. Deze kunt u het beste
dilatatiesyndroom, veroorzaakt door een
vermijden. Pellets zijn er in vele soorten,
virus. Hierbij worden de zenuwen die het
bij organische pellets moet u rekenen op
maagdarmkanaal besturen, aangetast.
prijzen vanaf € 0,20 per vogel per dag.
Een andere ziekte is aspergillosis, een
Daar komen dan nog de groenten, het
luchtwegaandoening veroorzaakt door
fruit, de noten en het zadenmengsel bij.
schimmels. Door verminderde weerstand
De kosten voor bodembedekking zijn
kunnen vogels deze ziekte oplopen.
gering. Uiteraard zijn er aanschafkosten
Darminfecties kunnen het gevolg zijn van
voor een kooi of volière. Daarnaast kunt
schimmels of bacteriën. Pas op dat u geen
u voor kosten komen te staan als uw
oud of beschimmeld fruit of ander voer in
dier onverhoopt ziek wordt. Bovendien
de kooi laat liggen.
wordt aangeraden een jaarlijkse
Vogels kunnen niet tegen de damp van
gezondheidscheck te laten doen.
sterk verhitte pannen met anti-aanbaklaag (PTFE), ze kunnen hieraan overlijden.
Bijzonderheden
De kooi mag dus niet in de keuken
• De beste tijd om een Amazonepapegaai
staan, maar denk ook aan bijvoorbeeld gourmetpannetjes! Ook andere dampende stoffen zoals schoonmaakmiddelen,
aan te schaffen is na de ruiperiode, omstreeks oktober/november. • Papegaaien koopt u het beste bij
geurkaarsen, deodorant of vlooienspray
een kweker, die aangesloten is bij
kunnen schadelijk zijn voor vogels.
NBVV, de ANBVV, Pakara of één van
Sommige ziekten, zoals de
de andere bonden. U kunt ook bij een
5
www.licg .n l
LICG Huisdierenbijsluiter | Amazonepapegaai
gespecialiseerde dierenwinkel terecht
bedreigde dieren en planten. De handel
die zijn vogels betrekt van betrouwbare
in en het bezit van beschermde dieren
kwekers. Officiële kwekers geven hun
is aan strikte regels gebonden. Kijk
vogels een vaste, gesloten voetring.
voor meer informatie op de website van
Goede verkoopadressen zullen u ook
CITES: www.cites.org.
richtlijnen over verantwoorde voeding verschaffen.
• Laat kinderen nooit alleen met huisdieren!
• Sommige soorten Amazones zijn bedreigd en staan op CITES bijlage I, ze mogen niet commercieel verhandeld worden en u heeft een vergunning nodig om hen te mogen houden. De overige Amazonesoorten staan op CITES bijlage II, u heeft dan geen vergunning nodig maar u moet wel CITES papieren bij uw vogel krijgen bij aankoop. CITES regelt de internationale handel in
Kijk voor de meest recente informatie op www.licg.nl
Het LICG is hét informatiepunt voor het ‘houden van huisdieren’. Deze stichting geeft onafhankelijke en betrouwbare informatie over het op een verantwoorde wijze kopen en verzorgen van huisdieren. Deze informatie is op de meest recente inzichten gebaseerd en wordt bovendien wetenschappelijk getoetst. Door het bieden van informatie en het organiseren van campagnes, levert het LICG een bijdrage aan verbetering van de gezondheid en het welzijn van huisdieren in Nederland.
6
