Advies- en Onderzoeksgroep Beke l Rijnkade 84 l 6811 HD Arnhem l T 026 443 86 19 l F 026 442 28 12 l
[email protected] l www.beke.nl
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland
In zoomen op fei ten en ach ter g r on d en J os Ku p p e n s He n k F e r w e r d a
ISBN-10: 90-75116-29-2 ISBN-13: 978-90-75116-29-8
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland
Inzoom e n op f e it e n e n a ch t e rg ro n d e n J o s K u ppe n s H e n k F e rwe rda
In opdracht van Deelgemeente Hoek van Holland Met speciale dank aan A. Vreugdenhil, Veiligheidscoördinator deelgemeente Hoek van Holland W. van Oeffelt, medewerker Welzijn deelgemeente Hoek van Holland W. Schiethart, politie Rotterdam-Rijnmond P. van den Hengel, politie Rotterdam-Rijnmond Statistische analyse A. Smulders (Advies- en Onderzoeksgroep Beke) Omslagontwerp M. Grotens
Jos Kuppens en Henk Ferwerda
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland Inzoomen op feiten en achtergronden © Advies- en Onderzoeksgroep Beke, Arnhem, 2006 ISBN-10: 90-75116-29-2 ISBN-13: 978-90-75116-29-8 Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteurs. No part of this publication may be reproduced in any form by print, photo print or other means without written permission from the authors.
Inhoudsopgave Samenvatting 1 Achtergrond 1.1 Onderzoeksmethode 1.2 Leeswijzer
2 De enquêtes 2.1 Verloop van de enquêtes 2.2 Resultaten van de enquêtes 2.2.1 Achtergrondkenmerken 2.2.2 Uitgaanspatroon 2.2.3 Alcoholgebruik 2.2.4 Druggebruik 2.2.5 Overlastbeperkende maatregelen 2.2.6 Veiligheid 2.2.7 Slachtofferschap 2.2.8 Daderschap 2.3 Belangrijkste bevindingen in dit hoofdstuk
3 De enquêtes in perspectief 3.1 Een beeld van alcoholgebruik 3.1.1 Focus op vergelijkbare onderzoeken in gemeenten 3.1.2 Focus op jongeren 3.2 Een beeld van druggebruik 3.2.1 Focus op vergelijkbare onderzoeken in gemeenten 3.2.2 Focus op jongeren 3.3 Een visie op veiligheid 3.4 Slachtofferschap in beweging 3.5 Kortom
4 De incidentmeting 4.1 4.2 4.3 4.4
Incidenten naar wijk Incidenten naar maand Inzoomen op incidenten Belangrijkste bevindingen in dit hoofdstuk
5 Conclusies en aanbevelingen 5.1 Gecombineerde resultaten 5.2 Aanbevelingen 5.3 Samenwerkende partijen
Literatuurlijst Bijlagen
1 1 2 3 3 4 4 6 9 11 13 13 15 15 16 19 19 20 21 22 22 23 24 24 25 27 29 31 32 33 35 35 37 39 41 43
Samenvatting Voor een onderzoek naar alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland zijn in de zomer van 2005 en 2006 twee enquêtes afgenomen onder het uitgaanspubliek. De vraagstelling hierin richt zich hoofdzakelijk op uitgaansgedrag, alcohol- en druggebruik, overlastbeperkende maatregelen, veiligheidsbeleving en criminaliteit. Ook zijn de door de politie geregistreerde Hoekse incidenten van de laatste vijf jaar geanalyseerd. De enquêtes geven een gelijk beeld over beide jaren: ruim 90 procent van de uitgaanders drinkt alcohol en 28 procent heeft ooit drugs gebruikt. Deze percentages zijn in vergelijking met andere uitgaansgemeenten niet verontrustend: vooral het druggebruik ligt lager. Wel verdienen jongeren onder 18 jaar speciale aandacht. Vooral op het gebied van alcoholgebruik doen zij vaak niet onder voor andere uitgaanders. Uit het onderzoek blijkt verder dat de coffeeshop in Hoek van Holland vooral door eigen inwoners zelf wordt bezocht. Er kan ook niet gesproken worden van een aanzuigende werking van de coffeeshop vanuit andere gemeenten. Het aantal incidenten in Hoek van Holland vertoont een dalende lijn in de laatste twee jaar. De meeste incidenten vinden plaats in het uitgaansgebied en Hoek van Hollanddorp. Incidenttypen zoals vermogensgerelateerde incidenten, geweld, drugsincidenten en overlast nemen het laatste jaar ook af. Daarentegen blijft rijden onder invloed in Hoek van Holland een constant aanwezig probleem, te meer omdat de laatste jaren steeds minder alcoholcontroles worden uitgevoerd. Het onderzoek levert de volgende aanbevelingen op: •
alcohol in het verkeer moet worden tegengegaan door middel van alcoholcontroles en media-
•
laat jongeren onder 18 jaar intensief volgen en begeleiden door diverse instanties;
•
scherp het uitgaansbeleid in de horeca aan met een zwarte lijst en een convenant;
•
breid de sluitingstijden van de horeca uit in een proefperiode van een jaar en evalueer dit
aandacht;
met alle betrokkenen.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 1 -
1 Achtergrond Monitoring van alcohol- en druggebruik kent een hoge prioriteit in het Nederlandse alcohol- en drugbeleid (Cruts et al., 2004). Naast landelijke monitoring zijn veel gemeenten actief bij het inventariseren van het lokale alcohol- en druggebruik. Mede op basis van een inventarisatie bepaalt iedere gemeente haar alcohol- en drugbeleid. In opdracht van deelgemeente Hoek van Holland voert Advies- en Onderzoeksgroep Beke een onderzoek uit naar alcohol- en druggebruik in en rond horecagelegenheden in de dorpskern van Hoek van Holland. De aanleiding voor het onderzoek is voor de deelgemeente gelegen in de invulling die op basis van het onderzoek aan het wijkveiligheidsbeleid en aan drugspreventie gegeven kan worden. Het gaat dan om het krijgen van zicht op: •
de aard en omvang van het alcohol- en druggebruik en de veroorzaakte overlast1 onder de eigen Hoekse Jeugd;
•
de aard en omvang van het alcohol- en druggebruik en de eventuele overlast in relatie tot de aanwezigheid van recreanten in het zomerseizoen;
•
de aanzuigende werking van voorzieningen in Hoek van Holland (nachtzaak en coffeeshop) op jongeren uit de regio (Westland).
1.1
Onderzoeksmethode
Ten behoeve van het onderzoek wordt via twee kanalen onderzoeksmateriaal verzameld. Deze zullen achtereenvolgens worden toegelicht: •
het afnemen van twee enquêtes onder het uitgaanspubliek in Hoek van Holland;
•
een incidentmeting op basis van door de politie geregistreerde incidenten.
De twee enquêtes
In eerste instantie stonden in 2005 en 2006 drie enquêtes gepland. De reden om hiervoor te kiezen, heeft betrekking op de effecten van een nachtvergunning in Hoek van Holland in 2006, zoals verwoord in de derde onderzoeksvraag. Aangezien de nachtvergunning voor Hotel America definitief is weggevallen,2 is besloten tot het afnemen van twee enquêtes. Hiermee vervalt deels ook het beantwoorden van de derde onderzoeksvraag. 1. Het gaat daarbij vooral om de overlast in het weekend en het zomerseizoen. 2. De tijdelijk ingetrokken nachtvergunning van Hotel America wordt definitief niet meer verleend door de burgemeester. Het etablissement is verkocht en er zal een grand café/restaurant in gehuisvest worden.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 2 -
Tijdens uitgaansweekenden in de zomer van 2005 en 2006 heeft een veldwerkteam op straat en in sommige uitgaansgelegenheden jongeren en ouderen aangesproken met het verzoek om een aantal vragen te beantwoorden. De vragen hebben betrekking op een aantal achtergrondkenmerken van de ondervraagde (leeftijd, geslacht, woonplaats, wijze van vervoer), uitgaansgedrag in Hoek van Holland (frequentie, lengte, locaties) en alcohol- en druggebruik (aard en mate). Daarnaast is naar meningen over sluitingstijden en andere maatregelen gevraagd en zijn vragen over het veroorzaken van overlast en criminaliteit gesteld (voor de enquête, zie bijlage 1). Binnen de onderzoeksmethode is bewust voor het uitvoeren van twee enquêtes gekozen. Twee enquêtes dragen namelijk bij aan een consistenter beeld rond het alcoholen druggebruik in Hoek van Holland. Het beeld van het gebruik is namelijk aannemelijker als dit door twee enquêtes wordt bevestigd. Daarmee wordt ook enigszins tegemoet gekomen aan de kans op onder- of overrapportage rond deze items. We bedoelen hiermee dat sommige respondenten in de enquête bewust zullen aangeven dat ze meer of juist minder alcohol en/of drugs nuttigen. We komen hier in het enquêtehoofdstuk nog op terug. De incidentmeting
Naast de enquêtes vormt de incidentmeting een belangrijke bron van informatie. Het betreft een analyse van incidenten die betrekking hebben op het onderzoeksgebied en die door de regiopolitie zijn geregistreerd in haar bedrijfsprocessensysteem (X-POL). Het gaat om een zogenaamde continumeting waarbij gekeken is naar een aansluitende periode van juli 2001 tot juli 2006.3 1.2
Leeswijzer
De bevindingen uit de twee enquêtes komen in hoofdstuk 2 aan bod. Ter introductie van dat hoofdstuk wordt het verloop van die enquêtes beschreven. Hoofdstuk 3 relateert de enquêtebevindingen aan enkele landelijke kengetallen en lokale onderzoeken op het gebied van alcohol- en druggebruik. Vervolgens wordt in hoofdstuk 4 de incidentmeting behandeld, waarna hoofdstuk 5 afsluit met de hoofdlijnen van het onderzoek, conclusies en beleidsaanbevelingen.
3. Het is niet mogelijk gebleken om de maanden juli en augustus 2006 in dit onderzoek te verweven. Gezien de meerjarenanalyse over vijf jaar is dit ook niet noodzakelijk.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 3 -
2 De enq uêt es 2.1
Verloop van de enquêtes
De eerste enquête in 2005 is door 305 personen ingevuld op een vrijdag- en zaterdag in augustus.4 Voor en in de uitgaansgelegenheden zijn mensen benaderd voor een enquête. In alle uitgaansgelegenheden, op één na, werd toestemming verleend om binnen te enquêteren.5 Om de vragenlijsten zo volledig mogelijk ingevuld te krijgen, is het enquêteren rond half twee ’s nachts stopgezet. In de voorbereiding op de enquêteavonden kwamen de in Hoek van Holland bestaande hangplekken van jongeren ter sprake. Omdat de bezoekers van deze hangplekken een interessante doelgroep zijn voor het onderzoek, is eveneens besloten de hangplekken te bezoeken. Op basis van de informatie van deelgemeente Hoek van Holland en een jongerenwerker van Stichting Dock zijn hiervoor de vijf meest actuele hangplekken geselecteerd: •
Watersteiger Berghaven;
•
Zonnebankje Nieuwlandse Duin;
•
Hoekse Brink;
•
Wijkgebouw De Hoekstee (toegangsdeur);
•
Perron oude NS station (Hoek van Holland–Haven).
Op de tweede enquêteavond in 2005 zijn alle hangplekken bezocht, waarbij het Zonnebankje in het Nieuwlandse Duin en Wijkgebouw de Hoekstee een omweg buiten het enquêtegebied vereisten. Bij geen van de hangplekken waren jongeren aanwezig. Niettemin was het voor het totaalbeeld interessant om de hangplekken, met name het Zonnebankje vanwege de geïsoleerde ligging, te bezoeken. Voor de enquête in 2006 is besloten om aan te haken bij de Horecanacht van Hoek van Holland.6 Dit leverde 302 enquêtes op. Daarbij speelden de gunstige weersomstandigheden mee, aangezien iedereen zich tot laat in de nacht buiten op straat bevond. Gezien het ontbreken van jongeren op de hangplekken in 2005 en de drukte rond de Horecanacht is besloten in 2006 geen bezoek aan de verder afgelegen hangplekken te brengen.
4. Te weten: vrijdag 12 en zaterdag 20 augustus. De eerste datum is bewust gekozen om aan te haken bij de drukte vanwege de avondvierdaagse. De tweede datum was oorspronkelijk de uitloopdatum voor zaterdag 13 augustus die vanwege slechte weersomstandigheden werd afgelast. 5. Bij iedere uitgaansgelegenheid was vooraf toestemming gevraagd om binnen te enquêteren. 6. Deze vond op 28 juli 2006 plaats.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 4 -
2.2
Resultaten van de enquêtes
De analyses in deze tussenrapportage hebben betrekking op de enquêtes uit 2005 en 2006.7 We onderscheiden hierbij de volgende deelgebieden: •
achtergrondkenmerken geënquêteerden;
•
uitgaanspatroon;
•
alcoholgebruik;
•
druggebruik;
•
mening over overlastbeperkende maatregelen;
•
veiligheid;
•
dader- en slachtofferschap.
2.2.1
Achtergrondkenmerken
Voor een overzicht naar achtergrondkenmerken van de ondervraagden verwijzen we naar tabel 2.1: Tabel 2.1: achtergrondkenmerken van de ondervraagden Incidenttype
2005
2006
Geslacht Man
53,3%
49,6%
Vrouw
46,7%
50,4%
Leeftijd Gemiddeld
22,6
22,6
13 58
14 49
70,8%
61,0%
13,8% 6,9%
24,9% 7,1%
Minimum 8
Maximum
Herkomst Hoek van Holland Westland Rotterdam en omstreken
8,5%
7,0%
Dagbesteding Werk
Elders
50,7%
53,9%
Opleiding Werkloos
45,6% 3,6%
41,7% 4,3%
7. De enquêtes van 2005 en 2006 zijn identiek aan elkaar. 8. Hoewel er bij voorkeur gemikt is op deelnemers tussen de 16 en 30 jaar, stemden mensen in een groep regelmatig pas in met het invullen van een vragenlijst als iedereen van de groep, de ouderen incluis, er een zou invullen. Daarnaast zijn ook vragenlijsten uitgedeeld om de soms enigszins agressieve bejegening van enquêteurs te pareren. Een bijkomend voordeel van de opname van dertig-plussers in het onderzoek is dat wij in het uiteindelijke rapport kunnen beoordelen of deze leeftijdsgroep beduidend anders denkt over alcohol, drugs en onveiligheid in Hoek van Holland dan de jongeren.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 5 -
De percentages en leeftijden ontlopen elkaar voor beide enquêtes niet veel: de lichte minderheid in ondervraagde vrouwen in 2005 is in 2006 verdwenen. De gemiddelde leeftijd is voor beide jaren exact gelijk.9 De Hoekse herkomst van de respondenten vermindert voor 2006 enigszins ten koste van de Westlanders, maar de inwoners uit Hoek van Holland blijven in de meerderheid. Ten slotte is het aandeel werkende mensen licht gestegen in 2006. Figuur 2.1: opleiding van schoolgaande respondenten (in %)
40
35 36
35
31
30 25
20
20 15
11 6
5
Universiteit
HBO
MBO
VWO
ROC
7
1
VMBO
1 0
VSO
0
7
6 2
HAVO
10 5
2005 2006
18 14
Aan beide enquêtes blijken vooral veel VMBO- en MBO-studenten meegewerkt te hebben. Het aandeel ROC-ers, HBO-ers en universitaire studenten is in 2006 sterker vertegenwoordigd dan in 2005, terwijl de HAVO- en VWO-ers relatief wat afnemen.
9. Voor de tweede enquête bleek het ook gemakkelijker om oudere personen niet te ondervragen, aangezien tijdens de Horecanacht van Hoek van Holland meer individuen op straat benaderd werden. Bij de eerste enquête waren het vooral groepen in uitgaansgelegenheden die hun medewerking alleen gezamenlijk wilden verlenen.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 6 -
Figuur 2.2: wijze van heen- en terugvervoer (in %) 32 33 21
18 19
18
13 12
Vervoer heen Vervoer terug
5 4
Te voet
Taxi
Auto (zelf rijden)
Auto (meerijden)
Trein
1
Fiets
7
6
1
Brommer/scooter
8 3
Bus
35 30 25 20 15 10 5 0
Aangezien bovenstaande percentages van beide enquêtes elkaar niet veel ontlopen (zie bijlage 2), zijn deze voor beide enquêtes gemiddeld.10 De mensen die met de bus, trein en auto komen, gaan voor een deel terug met behulp van taxi of te voet. De fietsers en scooterrijders gaan veelal op dezelfde wijze naar huis als ze zijn gekomen. 2.2.2
Uitgaanspatroon
Aan de respondenten is gevraagd in welke gelegenheden ze regelmatig uitgaan. Bij deze vraag11 bleek het cafébezoek in beide enquêtes het meest genoemd. De resterende percentages staan in tabel 1 vermeld. Tabel 2.2: door respondenten regelmatig bezochte uitgaansgelegenheden (in %) Uitgaansgelegenheid Discotheek Nachtzaak Café/kroeg Restaurant Snackbar/shoarmatent Culturele evenementen (concert, theater, schouwburg) Bioscoop Speelautomatenhal Coffeeshop
2005 44 4 79 12 10 10 15 1 11
2006 49 4 76 15 16 12 23 4 14
De reden dat mensen in Hoek van Holland uitgaan, is in 2005 voor 63 procent van de ondervraagden gelegen in het feit dat ze er wonen. Verder geeft 14 procent aan dat de sfeer hen aanstaat, dat ze verder toch niets te doen hebben (10 procent), voor een
10. Daarbij wordt de volgende formule gehanteerd: (n_2005*gemiddelde_2005 + n_2006*gemiddelde_2006)/n_2005+n_2006. 11. Het invullen van meerdere antwoorden was mogelijk bij deze vraag.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 7 -
specifieke uitgaansgelegenheid te komen (7 procent), vanwege vakantie (3 procent) of omdat uitgaan in omliggende gemeenten minder leuk is (2 procent).12 In totaal hebben in 2005 40 en in 2006 23 mensen aangegeven dat ze op vakantie waren in Hoek van Holland. Gerelateerd aan het totale aantal ondervraagden kan dus worden geconstateerd dat uitgaan in Hoek van Holland vooral een lokale bezigheid is. Omdat aan iedereen is gevraagd hoe vaak men per week uitgaat, geeft de volgende figuur de verschillen tussen de vakantieganger en de rest aan. Figuur 2.3: aantal dagen uit per week voor (niet-)vakantievierders (in %)
60 53
50 40 31 2829
30
Vakantie '05 Geen vakantie '05 Vakantie '06 Geen vakantie '06
33 25
25 22
20
16
16 11
10
4
11 8
6
9
11
1
0 1
2
3
4
0
3 3 0
5
11
9
5
1
0
11
6
4
5
0 1
6
7
Een opvallende uitkomst van de tweede enquête is het aandeel niet-vakantievierders dat in 2006 twee dagen per week uitgaat, hoewel dit voor 2005 ook het meest voorkomende antwoord was. Het gros van de respondenten gaat tot drie avonden per week uit (zie bijlage 3 voor een volledig percentageoverzicht). In beide enquêtes zijn de vrijdag en de zaterdag de voor de hand liggende uitgaansdagen. Over beide enquêtes liggen de gemiddelde percentages voor deze dagen op respectievelijk 58 en 63. Ook geeft gemiddeld 24 procent aan op wisselende dagen uit te gaan. Eenderde13 van de respondenten gaat op bepaalde tijdstippen uit, waarvan grotendeels (gemiddeld 91 procent) voor middernacht. Uitgaan blijkt veelal een gezamenlijke bezigheid. Ongeveer 5 procent van de respondenten gaat alleen stappen, de rest gaat met minimaal een persoon samen uit. Figuur 2.4 geeft meer inzicht in de groepsgrootte, zowel voor 2005 als 2006. 12. Voor 2006 liggen deze percentages ongeveer overeenkomstig aan 2005 op respectievelijk 58, 13, 14, 5, 4 en 1. 13. In 2005 was dit 33 procent, in 2006 35 procent.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 8 -
Figuur 2.4: groepsgrootte uitgaanspubliek (in %)
18
17 16
16
16
15 14
14
13 12
12
11
10 8 6
12
11 9 8
7
7
7
2005 2006
6
6 5 4
4
2
2
1 0
0 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
> 10
Voor beide enquêtes wordt het uitgaan met tien personen door betrekkelijk veel mensen genoemd. In de eerste tussenrapportage werd al het zogenaamde ‘afrondingseffect’ genoemd. Dit effect komt in onderzoeken vaker voor. Sommige respondenten zullen, in het geval er om een vraag naar aantallen gaat, onder- danwel overrapporteren. In het algemeen compenseert het aantal overrapporteurs het aantal onderrapporteurs, zodat de gehele onderzoekspopulatie een goed beeld geeft van de gevraagde situatie. Bijna de helft van de bezoekers gaat in 2005 tot rond twee uur ’s nachts naar huis. Hetzelfde geldt voor 2006.14 Tabel 2.3 specificeert de uitgaanstijden voor de meest voorkomende percentages. Tabel 2.3: tijdstip van terugkeer na uitgaan (in %) Uitgaansgelegenheid Middernacht 1 uur ’s nachts 2 uur ’s nachts 3 uur ’s nachts 4 uur ‘s nachts 5 uur ‘s nachts 6 uur ‘s nachts
2005 8 6 34 16 12 10 5
2006 5 10 36 21 12 6 3
14. Hierbij zijn de mensen die tot twaalf uur uitgaan (2 procent) niet meegenomen. Overigens geven ook enkele respondenten aan tot 8 uur ’s ochtends uit te gaan, zodat tabel 2.3 niet tot 100 procent optelt.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 9 -
De Timeless is voor beide jaren de meest gefrequenteerde uitgaansgelegenheid en wordt beide keren door minimaal 43 procent van de ondervraagden genoemd. Verder zijn café Q, Prins Hendrik, coffeeshop The Comic en Back in Time genoemd, hoewel de percentages voor deze uitgaansgelegenheden altijd onder de 10 procent blijven. Hotel America, dat in 2005 nog door 4 procent van de ondervraagden genoemd wordt, wordt in 2006 door slechts 1 procent nog aangehaald. Als wordt gelet op de coffeeshop als reden om in Hoek van Holland uit te gaan, is het onderscheid tussen inwoners uit Hoek van Holland, Westlanders en elders wonenden van belang. Het blijkt dat er in 2005 sprake is van een aanzuigende werking van de coffeeshop op Westlanders, niet op mensen die uit overige gemeenten komen.15 Hiervan is in 2006 echter geen sprake. Er kan dus geen sluitende bevestiging gevonden worden voor de derde onderzoeksvraag. 2.2.3
Alcoholgebruik
De meeste ondervraagden, voor beide enquêtes meer dan 90 procent,16 nuttigen alcohol. Het moment en de gelegenheid van alcoholgebruik in Hoek van Holland verschillen, zoals uit figuur 2.5 blijkt. Figuur 2.5: moment van nuttigen alcohol (in %)
Op feestjes en in het weekend
36 35
In het weekend en door de week
27 32
Alleen in het weekend
2006 2005
24 26
Alleen op feesten
9 7
0
10
20
30
40
15. P=.000. 16. In 2005 94 en in 2006 92 procent. Het blijkt dat minimaal 90 procent van alle leeftijdsklassen wel eens alcohol gebruikt.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 10 -
Het blijkt dat vooral jongeren in de jongste leeftijdsklasse (tot 18 jaar) alcohol voornamelijk op feesten en in het weekend nuttigen.17 Verder verschilt het aantal glazen alcohol dat genuttigd wordt sterk, maar het gemiddeld aantal glazen alcohol over beide enquêtejaren bedraagt 9,5; voor 2006 is dit 9,2 en voor 2005 9,7 glazen, voor indrinken bedraagt dit vijf glazen alcohol.18 Het blijkt dat het gemiddeld alcoholgebruik tijdens het uitgaan elkaar niet veel ontloopt als gekeken wordt naar leeftijdscategorieen:19 Tabel 2.4: gemiddeld aantal glazen per uitgaansavond naar leeftijd (in aantallen) Leeftijd 12-17 18-24 25-34 35 en ouder
2005 9,0 9,4 10.8 11,4
2006 10,1 8,7 8,4 11,8
Voor 2006 heeft de jongste leeftijdscategorie het op een na hoogste gemiddelde, wat opvallend genoemd mag worden. Bovendien ontlopen de gemiddelden van alle leeftijdsklassen elkaar niet veel. Ten slotte is er bij het gemiddeld aantal van vijf indrinkglazen sprake van een leeftijdseffect; vooral jongeren van 12-17 jaar en 18-24 jaar geven aan meestal of altijd in te drinken voordat ze uitgaan.20
17. Mensen in de leeftijdsklassen 18 tot 24 jaar en 25 tot 34 jaar drinken beduidend (p (2005)=.041 en p (2006)=.021) vaker door de week. 18. In een enkel geval is door respondenten het gebruik van 40, 50 en 60 glazen alcohol ingevuld, waardoor de gemiddelden op 11 tegenover 6 uitkwamen. De aantallen hoger dan dertig glazen zijn echter gehercodeerd naar 30 glazen. Het blijkt dat 75 procent van de respondenten in 2006 maximaal 10 glazen alcohol drinkt. In 2005 is dit 77 procent. 19. Voor een overzicht van gemiddeld alcoholgebruik voor de jongste twee leeftijdscategorieën: zie bijlage 4. 20. De verschillen zijn significant: p (2005)=.000 en p (2006)=.027.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 11 -
In onderstaande figuur staat aangegeven wat de mensen zelf denken over de frequentie van dronkenschap. Figuur 2.6: frequentie van dronkenschap (in %)
Tenminste één keer per week
14 14
Enkele keren per maand
10 12
Eén k eer per ma and
2006 2005
14 15 48
Zelden
43 15 16
Nooit 0
10
20
30
40
50
60
De enquêteresultaten zijn eensluidend voor beide jaren. Het grootste deel van de respondenten is zelden tot nooit dronken. Voor beide jaren is gemiddeld 40 procent minimaal eens per maand dronken. Indien we controleren op leeftijd, dan blijkt er geen sprake van oververtegenwoordiging van een bepaalde leeftijdscategorie. Met andere woorden: de verschillende frequenties van dronkenschap komt in alle leeftijdscategorieën voor, dus ook bij de jongste categorie. 2.2.4
Druggebruik
De antwoorden op de vraag naar druggebruik zijn voor beide enquêtes consistent: in 2005 geeft 27 procent aan ooit drugs te hebben gebruikt, tegenover 28 procent in 2006. In de volgende tabel staat dit nader gespecificeerd naar drugssoorten: Tabel 2.5: drugs gebruikt (in % van de totale populatie per jaar) Soort drug Hasj/wiet Cocaïne/LSD/speed/amfetaminen XTC Smartdrugs/paddo’s Lachgas Heroïne Lijm (om te snuiven)
2005 29 15 12 10 6 2 1
2006 27 9 10 11 13 2 3
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 12 -
Als we deze vraag specificeren naar leeftijdscategorieën, dan blijkt er geen enkele leeftijdsklasse oververtegenwoordigd te zijn bij het gebruik van de meest gebruikte drugs.21 Dit betekent dat ook de jongste leeftijdscategorie, de jongeren tot 18 jaar, geregeld heeft aangegeven verschillende drugs te gebruiken. Hierbij gaat het in de jongste leeftijdscategorie vaak om cannabis. Cocaïne, LSD, speed en amfetamine blijkt vooral een zaak van de leeftijdsklassen van 18 tot en met 24 jaar en 25 tot en met 34 jaar. Ter indicatie staan in bijlage 5 het percentage druggebruikers naar leeftijdscategorie voor de meest voorkomende drugssoorten. Rond tweederde van de mensen22 die drugs gebruiken, doet dit wel eens in combinatie met alcohol en koopt de drugs zelf. Gemiddeld koopt 59 procent de drugs binnen Hoek van Holland en 36 procent daarbuiten. De rest (5 procent) wisselt Hoek van Holland als koopplek af met een andere plaats.23 Figuur 2.7: plaats van drugsaankoop (in gemiddeld % over 2005 en 2006)
8
3
14
Op straat
9
In een coffeeshop In een woonhuis In de uitgaansgelegenheid Anders 66
Uit bovenstaande figuur blijkt dat drugs in eenderde van de gevallen buiten het legale circuit om worden aangeschaft. Mogelijk gebeurt dit ook in Hoek van Holland, maar
gezien het aandeel mensen dat drugs buiten Hoek van Holland koopt, kan dit niet met zekerheid gesteld worden. Voor 2005 geven jongeren onder 18 jaar aan dat ze drugs merendeels in een coffeeshop kopen. Ook hier is niet inzichtelijk of dit binnen danwel buiten Hoek van Holland gebeurt. In 2006 is de straataankoop voor deze groep even groot als de aankoop in coffeeshops. Drugs worden meestal thuis, op straat of, in min-
21. Er komen te weinig druggebruikers van lachgas, heroïne en lijm voor om uitspraken te doen. 22. In 2005 combineert 66 procent en in 2006 63 procent drugs met alcohol. Minimaal 68 procent koopt drugs zelf. 23. Er ontstaat een diffuus beeld als het gaat om het gebruiksmoment van drugs. Dit kan zowel in het weekend of door de week zijn, op feesten, maar ook daarbuiten.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 13 -
dere mate, in een uitgaansgelegenheid gebruikt. Van de mensen die drugs gebruiken, geeft gemiddeld 14 procent aan ook in drugs te handelen.24 2.2.5
Overlastbeperkende maatregelen
De mensen zijn verdeeld over de overlastbeperkende maatregelen, want deze leveren zowel sterke voor- als tegenstanders op. Dit resulteert regelmatig in zeer veel 1- ofwel 10-scores. Tabel 2.6: cijfermatig oordeel over overlastbeperkende maatregelen Maatregel Vroegere sluitingstijden Latere sluitingstijden Geen verplichte sluitingstijden Legitimatie bij bestellen alcohol Geen alcohol schenken aan dronken mensen Alcoholinformatie in uitgaansgelegenheden Pendelbus naar huis Barpersoneel belt taxi bij dronkenschap Alcoholblaascontroles na sluitingstijd Legitimeren bij binnenkomst Metaaldetectors in uitgaansgelegenheden Preventief fouilleren bij binnenkomst Preventief fouilleren op straat Meer politie in uniform op straat Zwaarder straffen van crimineel gedrag Cameratoezicht Meer portiers bij ingangen uitgaansgelegenheden Frisdrank goedkoper dan alcohol
Gemiddeld cijfer 200525 3,0 7,2 6,4 6,1 7,0 4,7 6,3 7,4 4,9 5,7 6,9 5,5 4,3 5,9 7,6 6,1 5,9 6,6
Gemiddeld cijfer 2006 3,0 7,5 6,9 6,0 6,9 4,5 7,1 7,5 4,9 6,0 6,9 6,4 4,8 5,8 7,3 6,2 5,8 6,7
Toch hebben enkele maatregelen duidelijk de voorkeur boven anderen. Met name latere sluitingstijden wordt door het uitgaanspubliek als een adequate overlastbeperkende maatregel gezien, vroegere sluitingstijden daarentegen niet. Ook wordt de rol van het barpersoneel onderkend: zij dienen hun klanten bij voorkeur in een taxi te zetten als ze dronken zijn. Interessant is ook dat het zwaarder straffen van crimineel gedrag als een goede maatregel wordt beschouwd. 2.2.6
Veiligheid
Gemiddeld geven de ondervraagden een 7,426 als het gaat om de beleving van veiligheid in en rond het uitgaanscentrum van Hoek van Holland. Daarbij ontloopt het oordeel over de veiligheid bij mannen en vrouwen elkaar nagenoeg niet.27 Liefst 92
24. In 2005 zijn dit tien en in 2006 elf personen. 25. De schaal loopt van 1 tot en met 10. 26. De schaal loopt van 1 tot en met 10. 27. Een nadere blik op de onderzoeksjaren afzonderlijk levert niet-significante verschillen tussen mannen en vrouwen in veiligheidsbeoordeling op.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 14 -
procent van de ondervraagden geeft in 2005 aan veiligheid tijdens het uitgaan (heel of redelijk) belangrijk te vinden. Voor 2006 ligt dit percentage op 86. Voor beide onderzoeksjaren voelt driekwart zich zelden of nooit onveilig in Hoek van Holland. Dat betekent dat toch nog een kwart van de mensen zich altijd (gemiddeld 3 procent), vaak (gemiddeld 5 procent) of soms (gemiddeld 16 procent) onveilig voelt.28 Als we daarin specificeren naar geslacht, dan blijken vooral vrouwen zich beduidend minder vaak veilig te voelen dan mannen.29 Ruim eenderde van de ondervraagden vindt dan ook dat de veiligheid in Hoek van Holland verbeterd moet worden. Hierin bestaat alleen geen verschil tussen mannen en vrouwen. De meest gefrequenteerde uitgaansgelegenheden worden in 2005 niet genoemd onder de uitgaansgelegenheden die een deel (14 procent) van de mensen mijdt vanwege onveiligheid. Deze mensen noemen voornamelijk (55 procent) Hotel America als de te vermijden uitgaansgelegenheid. Verder geeft eenzesde deel van de mensen aan dat zij bepaalde plekken in Hoek van Holland mijden. Daarbij worden vooral ‘het bos’ en ‘donkere steegjes’ genoemd. In 2006 wordt Hotel America nog maar in een enkel geval genoemd, terwijl Timeless, The Comic en Prins Hendrik in 42 procent van de gevallen wordt aangehaald. Een uitspraak van een cafébezoeker tijdens de Horecanacht bevestigt deze verschuiving: ‘De laatste tijd zie je dat gasten die vroeger in The Chevy Bar en Hotel America zaten nu richting Timeless trekken. Daar wordt dan openlijk drugs gebruikt en ontstaan de nodige problemen met dat volk.’
Een enkeling (gemiddeld 5 procent) gaat op een bepaalde tijd naar huis vanwege onveiligheidsgevoelens, waarbij gemiddeld 26 procent binnen deze kleine groep dit al voor twaalf uur ’s nachts doet. Gemiddeld 91 procent van de ondervraagden draagt nooit een wapen bij zich, 4 procent zelden, 3 procent soms, 1 procent vaak en 1 procent altijd. Vaak (50 procent) handelt het om een steekwapen, maar ook om een slagwapen (20 procent), een vuurwapen (16 procent) of pepperspray (30 procent).30
28. Mensen die zich altijd onveilig voelen geven de veiligheid in Hoek van Holland het cijfer 3,5. Voor mensen die ‘vaak onveilig’, ‘soms onveilig’, ‘zelden onveilig’ en ‘nooit onveilig’ hebben ingevuld bedraagt het cijfer respectievelijk 5,4, 6,6, 7,4 en 8,1. De waardering voor veiligheid in Hoek van Holland neemt dus toe naarmate mensen zich veiliger voelen. 29. P=.000. Daarentegen voelen jongeren in de leeftijdsklasse 18 tot en met 24 jaar zich in 2005 aanmerkelijk minder onveilig. 30. Het zijn bijna allemaal mannen die steek-, slag- en vuurwapens dragen. Van de in totaal elf pepperspraygebruikers in 2005 en 2006 gaat het om zes vrouwen.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 15 -
2.2.7
Slachtofferschap
De laatste drie maanden voor het moment dat de enquête in 2005 werd afgenomen, is een kwart van de ondervraagden slachtoffer geweest van één of meerdere incidenten. In 2006 is ‘slechts’ eenzesde slachtoffer geworden. In beide jaren zijn fietsendiefstal, vernielingen van eigendommen, openbaar urineren, gevaarlijk verkeersgedrag, wegwerpen van rommel, openbare dronkenschap en bedreigingen de meest genoemde incidentsoorten. In de volgende tabel staan de incidentsoorten uitgesplitst: Tabel 2.7: slachtoffer in de laatste drie maanden (in %) Incident Fietsendiefstal Bromfietsendiefstal Autodiefstal Diefstal uit auto door openbreken Diefstal van dingen aan buitenkant auto Inbraak Vernielingen eigendommen Bedreigingen Lichte mishandeling, bijvoorbeeld een vechtpartij Zware mishandeling, bijvoorbeeld een steekpartij Seksuele intimidatie, bijvoorbeeld ongewenste betasting Geluidsoverlast Openbare dronkenschap Openbaar urineren Wegwerpen van rommel Bedreiging/intimidatie Rijden onder invloed Gevaarlijk verkeersgedrag
% 2005 43 6 1 7 3 11 29 23 9 3 7 14 26 27 21 26 16 27
% 2006 43 14 7 14 2 17 40 21 36 5 12 38 40 43 43 17 24 48
Hoewel 2006 dus beduidend minder slachtoffers van incidenten oplevert, geven de slachtoffers wel meerdere incidentsoorten aan. Daardoor zijn bijna alle incidentsoorten vaker genoemd door slachtoffers. Daarbij springen vooral bromfietsen- en autodiefstal, lichte mishandeling, geluidsoverlast, het wegwerpen van rommel en gevaarlijk verkeersgedrag eruit. Daarentegen neemt het percentage bedreigden in 2006 af. 2.2.8
Daderschap
Het aandeel daders is voor het enquêtejaar 2005 groter dan het aandeel slachtoffers. Voor 2006 is het juist andersom. In 2005 bedraagt het percentage daders de laatste drie maanden voorafgaand aan de enquête 27, in 2006 15. Net zoals de daling in slachtofferschap lijkt dit op het eerste gezicht een gunstige ontwikkeling. Daderschap ligt voor beide jaren vooral op het terrein van openbaar urineren, wegwerpen van rommel, openbare dronkenschap, rijden onder invloed, geluidsoverlast, lichte mishandeling en gevaarlijk verkeersgedrag.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 16 -
Tabel 2.8: dader in de laatste drie maanden (in %) Incident Fietsendiefstal Bromfietsendiefstal Autodiefstal Diefstal uit auto door openbreken Diefstal van dingen aan buitenkant auto Inbraak Vernielingen eigendommen Bedreigingen Lichte mishandeling, bijvoorbeeld een vechtpartij Zware mishandeling, bijvoorbeeld een steekpartij Seksuele intimidatie, bijvoorbeeld ongewenste betasting Geluidsoverlast Openbare dronkenschap Openbaar urineren Wegwerpen van rommel Bedreiging/intimidatie Rijden onder invloed Gevaarlijk verkeersgedrag
% 2005 12 5 3 3 1 5 12 7 13 3 5 22 34 62 38 4 29 12
% 2006 11 14 11 8 3 11 14 11 22 5 6 27 38 73 59 14 41 19
Behalve voor fietsendiefstal geldt dezelfde conclusie als bij de incidentsoorten van slachtoffers: hoewel er in 2006 minder daders van incidenten voorkomen dan in 2005, zeggen meer daders verantwoordelijk te zijn voor bepaalde incidenten. Enkele belangwekkende stijgers zijn bromfietsen- en autodiefstal, lichte mishandeling, het wegwerpen van rommel, rijden onder invloed en gevaarlijk verkeersgedrag. 2.3
Belangrijkste bevindingen in dit hoofdstuk
De enquêtes uit 2005 en 2006 zijn consistent: slechts weinig onderzoeksgegevens in de enquêtes wijken van elkaar af. Dit geldt zowel voor de achtergrondkenmerken van de ondervraagden als hun mening over diverse onderwerpen. Er kan dus geconcludeerd worden dat de enquêtevragen beide jaren ongeveer even serieus zijn ingevuld door het uitgaanspubliek. Ook is er sprake van eenzelfde patroon in over- en onderrapportages als het gaat om bijvoorbeeld alcoholconsumptie. Aan het eind van dit hoofdstuk vatten we kort samen welke onderzoeksresultaten de twee enquêtes hebben opgeleverd. De chronologie van het hoofdstuk wordt daarbij zoveel mogelijk gevolgd: •
zowel de inwoners uit Hoek van Holland als de vakantievierders gaan regelmatig uit in Hoek van Holland, hoewel uitgaan vooral een lokale bezigheid van de bewoners zelf is. Eén of twee avonden uit per week heeft de voorkeur. De vrijdag en zaterdag zijn daarbij de voor de hand liggende dagen;
•
een enkeling gaat alleen uit, maar stappen gaat veelal samen met anderen;
•
de meeste mensen gaan rond twee uur ’s nachts naar huis. Ongeveer 40 procent van de ondervraagden maakt het later dan twee uur;
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 17 -
•
de Timeless wordt het meest genoemd als uitgaansgelegenheid. Café Q, Prins Hendrik, coffeeshop The Comic en Back in Time volgen op afstand;
•
voor 2005 is er hooguit sprake van een aanzuigende werking van coffeeshop The Comic op Westlanders. Voor mensen uit overige delen van Nederland en voor 2006 geldt dit niet;
•
gemiddeld worden negen à tien glazen alcohol tijdens een uitgaansavond gedronken. Er bestaat daarbij geen aanmerkelijk verschil in leeftijdscategorieën, dus het alcoholgebruik van jongeren is vergelijkbaar met dat van de ouderen;
•
jongeren tot 18 jaar drinken alcohol veelal op feesten en in het weekend, niet door de week;
•
gemiddeld worden vijf glazen alcoholhoudende drank voorafgaand aan het uitgaan gedronken. Dit indrinken is vooral een bezigheid van jongeren tot 25 jaar;
•
de frequentie van dronkenschap is niet te koppelen aan één leeftijdscategorie. Minimaal 40 procent van de ondervraagden is minstens één keer per maand dronken;
•
in totaal geeft 28 procent van de ondervraagden aan ooit drugs te hebben gebruikt;
•
hasj en wiet zijn de meest gebruikte drugs;
•
drugs worden door jongeren in alle leeftijdscategorieën gebruikt;
•
bijna zes op de tien mensen koopt drugs in Hoek van Holland zelf. Het gaat dan in tweederde van de gevallen om aankopen in een coffeeshop, maar jongeren onder 18 jaar kopen drugs in 2006 ook op straat;
•
latere sluitingstijden en barpersoneel dat een taxi belt voor dronken klanten zijn populaire overlastbeperkende maatregelen, vroegere sluitingstijden de minst populaire maatregel;
•
veiligheid krijgt in Hoek van Holland van de bezoekers het cijfer 7,4. Veilig uitgaan wordt door bijna iedereen belangrijk geacht. Driekwart van de bezoekers voelt zich in Hoek van Holland zelden of nooit onveilig, maar vrouwen voelen zich vaker onveilig. Eenderde van alle ondervraagden vindt dat de veiligheid in Hoek van Holland verbeterd kan worden;
•
er lijkt sprake van een verplaatsingseffect van uitgaansgelegenheden die mensen vanwege een onveiligheidsgevoel mijden;
•
91 procent van de ondervraagden draagt tijdens het uitgaan geen wapen bij zich. De mensen
•
in vergelijking met 2005 geven minder mensen in 2006 aan slachtoffer van een incident te
die dit wel doen, bezitten in de helft van de gevallen een steekwapen;
zijn geworden. Veelgenoemde incidentsoorten zijn fietsendiefstal, vernielingen van eigendommen, openbaar urineren, gevaarlijk verkeersgedrag, wegwerpen van rommel, openbare dronkenschap en bedreigingen. In 2006 zijn de slachtoffers de dupe van meerdere incidenten, waarbij vooral lichte mishandeling, geluidsoverlast, openbaar urineren en het wegwerpen van rommel toenemen. •
in 2006 daalt het aantal daders ten opzichte van 2005. Veelgenoemde incidentsoorten zijn openbaar urineren, wegwerpen van rommel, openbare dronkenschap, rijden onder invloed, geluidsoverlast, lichte mishandeling en gevaarlijk verkeersgedrag. Daders zijn in 2006 verantwoordelijk voor meer incidenten. Met name zijn de incidentsoorten wegwerpen van rommel, rijden onder invloed, auto- en bromfietsendiefstal en bedreiging meer genoemd.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 18 -
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 19 -
3 De enq uêt es in p ers pect ief Het vorige hoofdstuk is ingegaan op de resultaten van de twee enquêtes uit 2005 en 2006. Mede door de consistentie tussen de twee enquêtes is er een beeld geschetst van de situatie rond alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland. De vraag is alleen, hoe dit beeld zich verhoudt tot algemene kengetallen rond alcohol- en druggebruik. Door enkele van deze kengetallen te beschrijven, zetten we het Hoekse alcohol- en druggebruik in perspectief. Daarbij schenken we tevens aandacht aan het veiligheidsgevoel en het slachtofferschap in Hoek van Holland. 3.1
Een beeld van alcoholgebruik
Landelijke cijfers geven aan dat ruim 80 procent van de bevolking van 12 jaar of ouder wel eens alcohol drinkt. Dat cijfer verandert de laatste jaren niet.31 Onder de drinkers zijn meer mannen dan vrouwen. Van 12 tot en met 17 jaar neemt het percentage drinkers toe van 10 tot bijna 90. Pas bij zestigplussers neemt dit cijfer geleidelijk af tot ongeveer 70 procent bij 75-plussers. Vanaf eind jaren negentig daalt het aandeel zware drinkers onder jonge mannen.32 Onder jongens van 12 tot en met 17 jaar is de daling sterker dan onder mannen van 18 tot en met 24 jaar. Onder jongeren van 12–17 jaar is ongeveer een op de twintig een zware drinker. Dat er grote verschillen in deze leeftijdscategorie zitten, blijkt wel uit onderzoek van Van Laar et al. (2006); 29 procent van de 16-jarige drinkende jongens en 9 procent van de 16-jarige meisjes drinkt op een weekenddag gemiddeld meer dan tien glazen. Ook is bijna veertig procent van de mannen in de leeftijd van 18 tot en met 24 jaar een zware drinker. Gemiddeld drinken de mannen in deze leeftijdsgroep bijna veertien glazen alcohol per week. Ruim zeventig procent hiervan nuttigen zij in het weekend. Het aandeel zware drinkers onder vrouwen ligt in 2003/2004 alleen onder de 18- tot en met 24-jarigen lager dan in voorgaande jaren. Deze leeftijdscategorie is ook bij de vrouwen de grootste groep zware drinkers, te weten een op de tien vrouwen. Gemiddeld drinken zij vijf glazen per week, waarvan tachtig procent in het weekend gebruikt wordt. In de andere leeftijdsgroepen onder vrouwen is geen sprake van een daling van het aantal zware drinkers.
31. Bron: www.cbs.nl. 32. Volgens het CBS is er sprake van ‘zwaar drinken' zodra één of meer dagen per week minstens zes glazen alcohol worden gedronken.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 20 -
In 2004 dronk de Nederlander gemiddeld 7,7 glazen alcohol per week. In 2001 lag het gemiddelde nog op 8,3 glazen. Deze cijfers zijn niet direct vergelijkbaar met onderhavig onderzoek in Hoek van Holland, aangezien we ons specifiek richten op uitgaanspubliek. Regelmatig wordt in gemeenten in Nederland onderzoek naar alcohol- en druggebruik tijdens het uitgaan uitgevoerd. Alleen loopt de vraagstelling vaak uiteen of is het onderzoek kwalitatief van aard, waardoor vergelijken lastig is. Zo zijn er nietvergelijkbare onderzoeken geweest naar alcohol- en druggebruik in Edam-Volendam (Stoele et al., 2004) en Delft (Van Gelder et al., 2005). Anderzijds zijn enkele onderzoeken uitgevoerd die, net zoals dit onderzoek, zicht geven op het alcohol- en druggebruik tijdens het uitgaan in een gemeente. Ter vergelijking maken we gebruik van onderzoeken in de gemeenten Den Haag, Nijmegen, Amsterdam en Katwijk.33 3.1.1
Focus op vergelijkbare onderzoeken in gemeenten
Uit het veertiende Antenneonderzoek, dat in 2005 is uitgevoerd onder cafébezoekers in Amsterdam, komen goed vergelijkbare cijfers naar voren (Nabben et al., 2005). Er blijkt geen enkele cafébezoeker te zijn ondervraagd die nog nooit alcohol heeft gedronken. De meesten zijn rond 14 jaar begonnen met drinken. Een cafébezoeker gaat gemiddeld 7 keer per maand naar het café. Bijna eenderde drinkt gemiddeld 2,5 glas alcohol voor het uitgaan. In de uitgaansgelegenheid worden gemiddeld 7 glazen gedronken. Kijk je naar de hele uitgaansavond, dan worden 8 glazen op een avond gedronken.34 Het onderzoek naar alcoholgebruik in Nijmegen (Roomer en Akouele, 2006) is vergelijkbaar met het onderzoek in Amsterdam. Ook in Nijmegen komt de gemiddelde alcoholconsumptie op 8 glazen, terwijl 91 procent ooit alcohol heeft gedronken. Onder de uitgaande jongeren in Den Haag is alcoholgebruik eveneens alom vertegenwoordigd (Van Gelder et al., 2004). Van alle deelnemers aan een schriftelijke enquête heeft 91% de maand daarvoor alcohol gedronken, terwijl 96% ooit in zijn of haar leven alcohol dronk. Ter vergelijking: in een onderzoek naar het alcoholgebruik onder uitgaanders in Katwijk (Van der Vorm en Tielen, 2003) blijkt het gemiddeld aantal glazen op een dag in het weekend op maar liefst 11,7 glazen te liggen.35 Het onder-
33. Deze onderzoeken zijn op basis van toevalligheid via internet geselecteerd. Uit de internetsearch is tevens gebleken dat gemeenten rapportages over alcohol- en druggebruik niet altijd openbaar maken, wat de zoektocht bemoeilijkte. 34. Bron: www.jellinek.nl. 35. In het Katwijkse onderzoek zijn de aantallen hoger dan 20 op 20 gesteld. Als we deze hercodering voor ons onderzoek gevolgd hadden, was het gemiddelde lager dan 9,5 glazen alcohol uitgekomen.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 21 -
zoek legt de nadruk op excessieve drinkers, personen die meer dan 10 glazen alcohol op een avond drinken. In Katwijk gaat het dan om 37 procent van de uitgaanders. De Hoekse onderzoeksresultaten liggen wat gemiddeld alcoholgebruik betreft enerzijds tussen Nijmegen en Amsterdam en anderzijds Katwijk in, hoewel gesteld kan worden dat de hoeveelheden in Katwijk erg hoog lijken te liggen. Hoek van Holland steekt gunstig af bij de Amsterdamse cafébezoekers, die allemaal ooit alcohol hebben genuttigd. Gezien het Nijmeegse percentage (91 procent) lijkt het alcoholgebruik bij uitgaanders in Hoek van Holland niet bovengemiddeld.36 Ook ligt het aandeel excessieve drinkers in Katwijk hoger dan in Hoek van Holland, met percentages voor 2005 en 2006 van respectievelijk 23 en 25. 3.1.2
Focus op jongeren
Ondanks de stabilisatie in het alcoholgebruik is het drinken van alcohol onder jongeren de laatste jaren sterk toegenomen. In een onderzoek naar druggebruik onder de Hoekse jeugd (Ferwerda en Beke, 1993), werd al opgemerkt dat alcoholgebruik een nagenoeg volledig geaccepteerd verschijnsel is. Uit de recente Beleidsbrief Alcohol en Jongeren en de Preventienota blijkt dat de huidige zorg bij de overheid daarom vooral ook betrekking heeft op de toename van het alcoholgebruik bij jongeren. Jongeren beginnen op steeds jongere leeftijd met regelmatig alcohol drinken. Veel alcohol drinken wordt ook voor meisjes steeds normaler.37 De oorzaak van de toename van drankgebruik onder jongeren is een combinatie van diverse factoren. Zo wordt onder andere gewezen op het hogere bestedingsbudget van jongeren, de ruimere beschikbaarheid van drank en de steeds ‘slimmere’ marketing die speciaal gericht is op de jeugd (zoals de introductie van zoete mixdrankjes). Daarnaast wordt een verklaring gevonden in de behoefte van de jeugd aan ‘timeoutsituaties’ waarbij de regels die het gedrag in het normale leven bepalen, even niet gelden. De structurele verplichtingen tegenover school en ouders worden ingeruild voor directe bevrediging van individuele behoeften en situationele invloeden van dat moment. Drinken met vrienden tijdens uitgaan of vakantie is hiervan een goed voorbeeld. De risico’s van alcoholgebruik door jongeren hangen sterk samen met het incidenteel gebruik van overmatig alcohol in een zeer korte tijd (‘binge-drinking’) en door drinken in situaties waarin men helemaal geen alcohol zou moeten drinken (zoals in het verkeer).
36. In 2005 en 2006 liggen de percentages in Hoek van Holland van de mensen die ooit alcohol hebben gedronken op respectievelijk 94 en 92 procent. 37. Zo blijkt uit informatie op de website van Stichting Alcoholpreventie: www.stap.nl.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 22 -
De cijfers tonen dat jongeren op steeds vroegere leeftijd alcohol gaan drinken en in steeds grotere hoeveelheden. Uit een onderzoek naar alcoholgebruik onder jongeren (Monshouwer et al., 2004) blijkt dat 31 procent van de 12-jarigen en 43 procent van de 13-jarigen alcohol nuttigt. Op 14-jarige leeftijd heeft 62 procent recent gedronken en op 15-jarige leeftijd 70 procent. Als gekeken wordt naar het wekelijks alcoholgebruik, dan liggen de percentages voor de 12-, 13-, 14- en 15-jarigen op respectievelijk, 7, 16, 31 en 52. Vanaf 15 jaar verloopt het drinkproces vaak in grotere hoeveelheden. Tot die leeftijd gaat het vaak om twee tot vier glazen alcohol, maar bijna één op de vijf jongens en één op de tien meisjes van 15 jaar drinkt meer dan tien glazen. Ook stijgt het aandeel dronken jongeren sterk met de jaren. Van de 12jarigen is 16 procent ooit dronken geweest, 29 procent van de 13-jarigen, via 49 procent van de 14-jarigen naar 63 procent van de 15-jarigen (Monshouwer et al., 2004). De analyse op basis van de enquêtes in Hoek van Holland heeft opgeleverd dat het alcoholgebruik van jongeren qua gemiddelde niet onderdoet voor dat van de oudere leeftijdscategorieën. Op basis van de onderzoekresultaten kan geconcludeerd worden dat jongeren vanaf 15 jaar in Hoek van Holland inderdaad volop overgaan tot het consumeren van alcohol. 3.2
Een beeld van druggebruik
Het CBS geeft aan dat een kwart van de jongeren ooit marihuana of hasj heeft gebruikt (CBS, 2006). Ongeveer 8 procent heeft ooit XTC gebruikt en 6 procent paddo‘s. Heroïnegebruik wordt door jongeren nauwelijks gemeld. Meer jonge mannen dan vrouwen hebben ooit drugs gebruikt. Ruim 30 procent van de mannen heeft ooit marihuana of hasj gebruikt tegen 18 procent van de vrouwen. XTC en geestverruimende paddestoelen zijn ooit gebruikt door 5 en 9 procent van de mannen. Bij vrouwen is dit 6 en 3 procent. 3.2.1
Focus op vergelijkbare onderzoeken in gemeenten
Korf et al. (2006) geven een vergelijking tussen drie verschillende groepen: scholieren tot 18 jaar, de totale bevolking ouder dan 12 jaar en trendy uitgaanders in Amsterdam. Tabel 3.1: ooit drugs gebruikt (in %) Cannabis
Cocaïne
XTC
Scholieren 12-18 jaar (2003)
18,7
2,2
2,9
Totale bevolking 12+ jaar (2001)
17,0
2,9
2,9
Trendy uitgaanders Amsterdam (2003) 82,2 39,4 39,4 Bronnen: Monshouwer et al. (2004), Abraham et al. (2002) en Korf et al. (2004)
Amfetamine 2,2 2,6 6,7
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 23 -
Zoals uit de tabel blijkt, zijn de percentages voor scholieren en de totale bevolking vergelijkbaar. Voor de trendy uitgaanders liggen de percentages beduidend hoger. Het veertiende Antenneonderzoek onder Amsterdamse cafébezoekers in 2005 biedt ook zicht op druggebruik van uitgaanders (Nabben et al., 2005). Driekwart heeft wel eens cannabis gebruikt, een derde XTC en een kwart cocaïne. In vergelijking met 2000, toen de cafébezoekers ook zijn ondervraagd, zijn er vrijwel geen verschillen in het druggebruik. Het onderzoek in Nijmegen (Roomer en Akouele, 2006) resulteert in een beduidend lager cannabisgebruik dan in Amsterdam: 44 procent van de ondervraagden heeft dit ooit gedaan. Daarnaast zegt minder dan een kwart ooit een andere drug gebruikt te hebben, waarbij XTC dan het meest gebruikte middel is. Zowel amfetamine als cocaïne zijn vervolgens door een op de tien ondervraagden ooit gebruikt. Daarentegen lijkt het cannabisgebruik bij de Haagse uitgaanders (Van Gelder et al., 2004) weer vergelijkbaar met dat van Amsterdam: de resultaten geven aan dat driekwart van de uitgaanders ooit gebruikte. Wat het aandeel XTC en cocaïne betreft, ligt het percentage ‘ooitgebruikers’ op respectievelijk 46 en 33. Het beeld rond druggebruik in Hoek van Holland lijkt in vergelijking met bovenstaande onderzoeken niet verontrustend: hooguit 28 procent van de bezoekers in Hoek van Holland geeft aan ooit drugs te hebben gebruikt. Uitgesplitst naar soorten drugs blijft het gebruik van cannabis in Hoek van Holland ook achter bij andere gemeenten. Amfetamine en cocaïne zijn in dit onderzoek bij elkaar gezet, dus een exacte vergelijking is niet mogelijk. Toch is het gebruik hiervan in Hoek van Holland hooguit vergelijkbaar met het druggebruik in Nijmegen, dat eveneens niet buitensporig is. 3.2.2
Focus op jongeren
Volgens de Nationale Drug Monitor (Van Laar et al., 2006) neemt het gebruik van cannabis toe met de leeftijd. Maar weinig (2 procent) 12-jarigen hebben in 2003 ervaring met cannabis. Op 16-jarige leeftijd heeft eenderde van de jongeren ooit wel eens cannabis gebruikt. Tussen 1996 en 2003 is de startleeftijd van cannabisgebruik gelijk gebleven, deze ligt op ongeveer 12 jaar. Jongeren van 18 betrekken hun cannabis meestal (80 procent van de mannen, 56 procent van de vrouwen) via de coffeeshops. Opmerkelijk is dat de 12- tot en met 15-jarigen (22 procent, zowel jongens als meisjes) en de 16- en 17-jarigen (57 procent van de jongens, 37 procent van de meisjes) dit ook doen, ondanks het wettelijke verbod hierop. Overigens betrekken jongeren onder de 18 jaar hun cannabis veelal van vrienden.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 24 -
Het gebruik van cocaïne onder jongeren onder 18 jaar is laag en lijkt te dalen. In 2003 geeft 2 procent aan ooit cocaïne te hebben gebruikt. Voor heroïne geldt hetzelfde (1 procent jongeren die het ooit gebruikt heeft). Als we deze vraag voor Hoek van Holland specificeren naar leeftijdscategorieën, dan blijkt er geen enkele leeftijdsklasse oververtegenwoordigd te zijn bij het gebruik van de meest gebruikte drugs.38 Dit betekent dat ook de jongste leeftijdscategorie, de jongeren tot 18 jaar, geregeld heeft aangegeven verschillende drugs te gebruiken. Bijlage 5 geeft een nadere specificatie van het druggebruik voor de meest voorkomende soorten in 2005. Wat betreft cannabisgebruik steekt het aandeel ooitgebruikers onder de 18 jaar (19 procent) gunstig af bij de ervaringen uit de Nationale Drug Monitor (eenderde ooitgebruikers onder jongeren van 16 jaar).39 3.3
Een visie op veiligheid
Voor een bredere blik op veiligheidsbeleving vormt de Veiligheidsmonitor Rijk 2006 (VMR) de standaard.40 In de VMR gaat het om algemene onveiligheidsgevoelens en om vermijdingsgedrag. Het blijkt dat bijna een kwart (23,7 procent) van de bevolking van 15 jaar en ouder zich wel eens onveilig voelt. In de VMR over 2005 bedroeg het percentage nog 27 procent. Drie procent van de bevolking voelt zich in 2006 vaak onveilig. Dit is een procentpunt minder dan in 2005.41 Eenzelfde verhouding valt te constateren bij het uitgaanspubliek in Hoek van Holland. Ook daar voelt een kwart van de mensen zich altijd, vaak of soms onveilig. We kunnen dus constateren dat Hoek van Holland niet lijkt af te wijken van het algemeen gemiddelde beeld in Nederland. Toch steekt Hoek van Holland op het gebied van veiligheidsbeleving gunstig af bij de omgeving. In politieregio Rotterdam-Rijnmond voelen bewoners zich namelijk relatief meer dan gemiddeld onveilig, waardoor Hoek van Holland er zelfs gunstiger bij af lijkt te steken. 3.4
Slachtofferschap in beweging
De incidentmeting in het volgende hoofdstuk zal dieper ingaan op de wijze waarop mensen uit Hoek van Holland het slachtoffer zijn geworden van incidenten. Niettemin biedt ook de Veiligheidsindex 2005 van gemeente Rotterdam zicht op de ontwikkelin-
38. Onder jongeren tot 18 jaar is eenvijfde ooitgebruiker, onder de 18- tot 24-jarigen is dit een kwart. Er komen te weinig gebruikers van lachgas, heroïne en lijm voor om uitspraken te doen. 39. Het ooitgebruik van cocaïne is lastig te vergelijken, aangezien in de vraagstelling in Hoek van Holland ook lsd, speed en amfetamine is meegenomen. 40. Van der Veen et al., 2006. 41. De Politiemonitor Bevolking 2005 constateert eveneens dat ongeveer hetzelfde deel van de bevolking, bijna een kwart van de Nederlander, zich wel eens onveilig voelde.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 25 -
gen rond slachtofferschap. Met name het slachtofferschap van vernieling is in 2004 sterk toegenomen ten opzichte van 2003. Omdat de enquêtes in 2005 en 2006 gehouden zijn, is er geen directe vergelijking mogelijk met bovenstaande constatering uit de Veiligheidsindex.42 Zoals we in hoofdstuk 2 al constateerden, is het aandeel slachtoffers in 2006 gedaald ten opzichte van 2005. Deze gunstige ontwikkeling wordt enigszins teniet gedaan door de omstandigheid dat mensen aangeven van meer incidenten het slachtoffer te zijn geworden. Ook biedt de VMR zicht op slachtofferschap. In dit onderzoek is gevraagd naar slachtofferschap in de laatste twaalf maanden, waardoor de procentuele onderzoeksgegevens van Hoek van Holland niet vergelijkbaar zijn. Toch is in de VMR ook sprake van verminderd slachtofferschap in 2006 ten opzichte van 2005.43 Autodiefstal, fietsdiefstal, overige vernielingen, overige diefstal en bedreigingen zijn de meest voorkomende vormen hiervan.44 In Hoek van Holland vormt slachtofferschap van autodiefstallen echter een veel kleiner probleem. Daarentegen nemen lichte mishandelingen een prominentere plaats in. 3.5
Kortom
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland is aanwezig, maar is in vergelijking met landelijke cijfers en onderzoeken in andere gemeenten niet verontrustend. Wat landelijk geldt voor jongeren, geldt ook voor jongeren in Hoek van Holland: jongeren vormen een substantiële groep alcohol- en druggebruikers. Op het gebied van veiligheidsbeleving scoort Hoek van Holland betrekkelijk goed: in vergelijking met de landelijke veiligheidsbeleving is Hoek van Holland vergelijkbaar. Als de nadruk wordt gelegd op de veiligheidsbeleving in de regio, dan steekt Hoek van Holland er zelfs gunstig bij af. Het aandeel slachtoffers onder de ondervraagden neemt in 2006 af ten opzichte van 2005. Toch zijn slachtoffers in 2006 van meer incidenten de dupe. Al deze aspecten zullen in het volgende hoofdstuk gelegd worden langs de meetlat van de incidentmeting. Hieruit valt getalsmatig te herleiden hoe diverse incidentsoorten zich de laatste vijf jaar in Hoek van Holland hebben ontwikkeld.
42. Bron: Veiligheidsindex 2005, gemeente Rotterdam, Programmabureau Veilig. 43. Het betreft 29 procent in 2005 en 27 procent in 2006. 44. De incidentsoorten die het eerst genoemd worden, komen het vaakst voor.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 26 -
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 27 -
4 De incidentmeting De basis voor dit hoofdstuk ligt bij 2851 incidenten45 die door de politie van regiopolitiekorps Rotterdam-Rijnmond, district Waterweg-Noord, zijn ingevoerd in het bedrijfsprocessensysteem (X-POL).46 Deze hebben betrekking op de periode juni 2001 tot juli 2006. Voordat we dieper ingaan op deze incidenten wordt voor de algemene beeldvorming het incidentverloop op jaarbasis weergegeven. Daarvoor lopen de jaarperiodes van juli tot en met juni in het daaropvolgende jaar. De reden hiervoor is, dat zoveel mogelijk recente incidentgegevens voor dit onderzoek gebruikt zijn. Voor een cijfermatige vergelijking lopen de jaarperiodes daarom van juli tot en met juni. Figuur 4.1: aantallen incidenten per jaarperiode
800 700
672
600 500
643
569 521 446
400 300 200 100 juli 05juni 06
juli 04juni 05
juli 03juni 04
juli 02juni 03
juli 01juni 02
0
Het aantal incidenten daalt in de laatste twee jaar, na een aanvankelijke stijging in de eerste drie jaren. Het valt buiten het bestek van dit onderzoek om hiervoor exacte redenen aan te dragen, maar mogelijk heeft het stopzetten van de activiteiten rond Hotel America hieraan bijgedragen. De daling van het aantal incidenten in het laatste onderzoeksjaar vormt wel een bevestiging van de daling in slachtofferschap in de enquêtes. Het vervolg van dit hoofdstuk is uitgesplitst in drie delen. Allereerst volgt de rapportage van de incidentmeting nadat deze uitgesplitst zijn over vier onderzoeksgebieden binnen Hoek van Holland. Het betreft dan de volgende gebieden:
45. Hierin zijn meldingen niet inbegrepen. Er is geregistreerd of aangifte is gedaan, maar gezien de aantallen levert de analyse hiervan geen bruikbare resultaten voor het onderzoek. 46. Voor een overzicht van incidentsoorten en de bijbehorende codes verwijzen we naar bijlage 6.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 28 -
•
de kern van Hoek van Holland, met de Rietdijkstraat, de Prins Hendrikstraat, de Harmoniestraat, de Concordiastraat, de Eerste Scheepvaartstraat en de Hoekse Brink als voornaamste straten;47
•
Hoek van Holland-dorp (exclusief De Kern);
•
Strand en Duin;
•
Rijnpoort.
De incidentanalyse richt zich voornamelijk op de verschillen tussen De Kern en de rest van Hoek van Holland, zoals illustratief is weergegeven in onderstaand figuur: Figuur 4.2: nadruk op De Kern
Het tweede deel van dit hoofdstuk richt zich op de ontwikkeling van incidenten binnen ieder seizoen, waarbij de vraag centraal staat of er identieke seizoenspatronen door de jaren heen op te merken zijn. Het derde deel van dit hoofdstuk is gericht op geïsoleerde incidenten, waarbij we ons enerzijds richten op incidenten die het meest voorkomen en we anderzijds een nadere specificatie van geweldsincidenten in De Kern geven.
47. In het vervolg van dit rapport noemen we dit gebied ‘De Kern’.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 29 -
4.1
Incidenten naar wijk
Het merendeel van de incidenten (80 procent) vindt in De Kern en Hoek van Hollanddorp plaats. Het aantal incidenten in Rijnpoort is verwaarloosbaar klein. Figuur 4.3: incidenten per gebied, onderverdeeld naar jaren (in aantallen)48
350 300 250
juli juli juli juli juli
200 150 100
01-juni 02-juni 03-juni 04-juni 05-juni
02 03 04 05 06
50 Rijnpoort
Strand en Duin
HvHdorp
De Kern
0
In De Kern daalt het aantal incidenten tijdens het laatste jaar, terwijl dit voor Hoek van Holland-dorp het jaar daarvoor ook al optrad. Het weergeven van geclusterde incidenttypen zou kunnen verbloemen dat er in de breedte wel degelijk sprake kan zijn van een toename in aantallen van een bepaald type incident in een bepaald gebied. Hierbij is het voor Hoek van Holland met name interessant om te focussen op de incidentontwikkelingen in De Kern. Vandaar dat deze wijk de basis voor de hiernavolgende figuur vormt. Hiervoor onderscheiden we de volgende incidenttypen:49 •
vermogen;
•
geweld met en zonder gevolgen;
•
wapens;
•
drugs;
•
zeden;
•
overlast;
•
vernieling/openbare orde;
•
rijden onder invloed;
•
controle.
48. In totaal zijn dit 2849 incidenten, twee minder dan de oorspronkelijke 2851. Van deze twee incidenten is namelijk geen wijk bekend. 49. Zie bijlage 7 voor een opdeling naar incidenten naar incidenttypen en hun bijbehorende incidentomvang. De incidenttypen wapens en zeden zijn vanwege hun geringe omvang uit de analyse van figuur 4.3 gelaten.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 30 -
Figuur 4.4: ontwikkeling incidenten in De Kern (in aantallen)
140
Vermogen
120
Geweld met gevolgen
100 80
Geweld zonder gevolgen
60
Drugs
40
Overlast
20
Vernieling/openbare orde juli 05juni 06
juli 04juni 05
juli 03juni 04
juli 02juni 03
juli 01juni 02
0
Rijden onder invloed
De meeste incidenttypen dalen enigszins tot sterk, met name in het laatste incidentjaar. Twee typen incidenten stijgen: vernieling/openbare orde en rijden onder invloed. Opmerkelijk is hierbij de relatief sterke stijging van rijden onder invloed in het laatste jaar; deze incidenten verdubbelen hierin naar 36 incidenten. Dit laatste vormt een bevestiging van de enquêtes, want ook daarin neemt het dader- en slachtofferschap van rijden onder invloed in 2006 toe. Het is interessant om het rijden onder invloed te relateren aan het aantal alcoholcontroles in Hoek van Holland. Figuur 4.5: rijden onder invloed en alcoholcontroles in Hoek van Holland (in aantallen)
120 100 80 Alcoholcontroles
60
Rijden onder invloed
40 20
juli 05juni 06
juli 04juni 05
juli 03juni 04
juli 02juni 03
juli 01juni 02
0
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 31 -
De ontwikkeling in de verhouding alcoholincidenten en –controles is opmerkelijk: terwijl het rijden onder invloed in het laatste jaar met 99 incidenten zijn hoogtepunt heeft bereikt, neemt het aantal alcoholcontroles af tot 11. Het is natuurlijk onduidelijk of het een met het ander te maken heeft, maar een toename in alcoholcontroles zou ook in Hoek van Holland een preventieve werking kunnen hebben op rijden onder invloed. 4.2
Incidenten naar maand
Een nadere maandinspectie levert op dat de meeste incidenten in de maanden mei en augustus plaatsvonden, zoals uit onderstaande figuur blijkt. Figuur 4.6: aantallen incidenten per maand
350 300
330
322 275 247
250
225
213
209
221
234
230
186
200
159
150 100 50 juni
me i
apr il
maa rt
februa ri
janua ri
decembe r
novembe r
oktobe r
septembe r
augustus
juli
0
Het lijkt logisch dat de meeste incidenten in het voorjaar en de zomer voorkomen, gezien de omstandigheid dat mensen zich dan meer buitenshuis bevinden. Toch beschikt iedere maand over een minimumaantal aan incidenten. Daarom is het interessant om te kijken of bepaalde incidenttypen vooral in bepaalde maanden voorkomen. Uit de nadere analyse komen vooral de grote verschillen in overlast en vermogen naar voren. Het verschil tussen de maand met de minste registraties op overlast en vermogen (december) is maar liefst 130 incidenten met de maand met de meeste registraties op dat vlak (augustus). Dit aantal incidenten verklaart ook bijna het verschil (167 incidenten) tussen de totale aantallen incidenten van beide maanden.50
50. In de volgende paragraaf zoomen we in op de meest voorkomende incidenten per incidenttype.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 32 -
Figuur 4.7: aantallen overlast- en vermogensincidenten per maand
250 209 166
164
151
147
150 100
106
99
februari
128
januari
200
112
128
125
79
50
4.3
juni
mei
april
maart
december
november
oktober
september
augustus
juli
0
Inzoomen op incidenten
Het indelen van incidenten naar typen kan het zicht op losstaande incidenten vertroebelen. In een dergelijk geval zouden bijvoorbeeld vermogensincidenten bijna geheel toewijsbaar kunnen zijn aan enkele incidentsoorten. Vandaar dat deze paragraaf zich richt op losstaande incidenten die het meest voorkomen. Dit is met name interessant omdat in de enquêtes de vraag is opgenomen over slachtoffer- en daderschap op diverse terreinen. Zie hiervoor tabel 4.1 op de volgende pagina. De kleine aantallen van wapen-, drugs- en zedenincidenten daargelaten ontstaat grofweg het beeld van zowel gelijkblijvende als afnemende incidentsoorten door de jaren heen. Vooral het stelen van zaken aan en uit een auto en eenvoudige mishandeling blijven constante factoren als het gaat om incidenten in Hoek van Holland. Ook vormen ruzies, geluidsoverlast door horeca(bezoekers) en het rijden onder invloed een bron van incidenten. Vooralsnog neigen juist deze drie incidentsoorten naar een recente toename, waardoor extra aandacht voor de toekomst van belang is. Daarentegen zijn de fietsen- en autodiefstallen de laatste jaren aanzienlijk gedaald. Hetzelfde geldt voor overlast die jeugd veroorzaakt en het bezit van harddrugs, dat het laatste jaar in nog maar een enkel geval is geregistreerd. Het beeld dat we hiervoor beschrijven, is niet volledig op het enquêtebeeld te leggen. De enquêtes beschrijven namelijk een momentopname in een betrekkelijk kort tijdsbestek, terwijl in tabel 4.1 een meerjarenontwikkeling wordt gegeven. In de enquêtes zijn bepaalde items, zoals fietsendiefstal, vechtpartijen en rijden onder invloed, door slachtoffers regelmatig genoemd. Op grond van de totalen in de tabel komen deze items wel terug in de incidentmeting.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 33 -
Tabel 4.1: meest voorkomende incidenten (in aantallen) Incidenttype
Juli 01- Juli 02- Juli 03- Juli 04- Juli 05-
Totaal51
juni 02
juni 03
juni 04
juni 05
juni 06
137 87 13
74 146 18
80 114 32
63 117 11
73 56 6
1076 427 520 80
Geweld met gevolgen Eenvoudige mishandeling
24
38
35
29
28
217 154
Geweld zonder gevolgen Ruzie/twist (zonder gevolgen) Vechtpartij (zonder gevolgen)
48 6
43 15
43 13
76 11
77 7
342 287 52
Wapens Bezit overige wapens Bezit vuurwapens
1 2
1 1
1 1
1 1
2 2
13 6 7
Drugs Bezit harddrugs Aantreffen drugs (geen verdachte) Vervaardigen softdrugs
2 1 2
3 2 2
7 3 8
7 1 5
1 3 4
70 20 10 21
Zeden Aanranding Openbare schennis der eerbaarheid Verkrachting
2 5 1
3 5 1
1 3 1
0 11 0
3 4 1
45 9 28 4
Overlast Geluidsoverlast horeca(bezoekers) Overlast jeugd
10 29
26 99
17 167
18 161
25 88
649 96 544
4 7
2 15
8 10
0 12
2 16
76 16 60
38
52
93
80
99
362 361
Vermogen Diefstal/braak uit/vanaf auto Diefstal van fiets Diefstal van auto
Vernieling/openbare orde Geweldpleging tegen goederen Overige delicten openbare orde Rijden onder invloed Rijden onder invloed alcohol 4.4
Belangrijkste bevindingen in dit hoofdstuk
Dit hoofdstuk eindigt met een opsomming van de onderzoeksresultaten uit de incidentmeting. •
de incidentmeting beslaat een periode van vijf jaar. Aanvankelijk vertoont het aantal incidenten per jaar een stijging, maar de laatste twee jaar dalen deze;
•
in De Kern en Hoek van Holland-dorp samen komen de meeste incidenten voor, 80 procent van het totaal. In deze twee wijken vertoont het aantal incidenten eveneens eerst een stijging en vervolgens een daling;
•
in De Kern laat ook de omvang per incidenttype (vermogen, geweld met en zonder gevolgen, drugs en overlast) in met name het laatste jaar een daling zien;
51. De afzonderlijke incidenten tellen niet op tot het totaal aantal aangezien de incidenten die minder voorkomen zijn weggelaten.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 34 -
•
rijden onder invloed is het laatste jaar verdubbeld in De Kern. Deze incidentsoort staat overigens voor geheel Hoek van Holland in het laatste incidentjaar op grote hoogte, terwijl alcoholcontroles juist afnemen. Mogelijk kunnen meer alcoholcontroles een preventieve werking op het gebruik van alcohol in het verkeer hebben.
•
in mei en augustus komen de meeste incidenten voor. December is een betrekkelijk rustige maand, hoewel er een zekere ondergrens aan incidenten lijkt te zitten. Overlast- en vermogensincidenten dragen substantieel bij aan de incidentomvang;
•
de incidenttypen neigen naar stabilisatie of daling. Vooral de geregistreerde fietsen- en autodiefstallen, overlast van jeugd en het bezit van harddrugs zijn afgenomen. Daarentegen verdienen ruzies, geluidsoverlast door (horeca)bezoekers en het rijden onder invloed extra aandacht vanwege niet aflatende incidentstromen.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 35 -
5 Conclusies en aanbevelingen Gedurende twee zomers is onderzoek verricht naar alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland. Dit onderzoek volgt op een periode waarin in de horeca enkele verschuivingen hebben plaatsgevonden. Zo is geen sprake meer van een nachtvergunning voor Hotel America en is de exploitatie van The Chevy Bar beëindigd. Dit rapport is een weergave van het onderzoek. Op basis van twee enquêtes in de zomer van 2005 en 2006 en een incidentmeting over een periode van vijf jaar wordt de stand van zaken rond alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland gegeven. Deze resultaten kunnen voor de bij het uitgaan in Hoek van Holland betrokken instanties een basis vormen voor eventueel aanvullende maatregelen. Hieronder verstaan we zowel vertegenwoordigers van deelgemeente Hoek van Holland, de politie, de horeca en andere instanties.52 Het algemene beeld dat uit de 2006-enquête ontstaat, vormt een ondersteuning van de enquête uit 2005; logischerwijs fluctueren de uitslagen, maar dit gebeurt niet rigoureus. Ook hebben de geregistreerde incidenten bijgedragen aan een nadere blik op bepaalde incidenttypen en specifieke incidenten. Vanwege redenen van overzichtelijkheid zijn de enquêtes tot nog toe slechts summier aan de incidentmeting gekoppeld. In dit hoofdstuk worden de overeenkomstige onderzoeksbevindingen aan de hand van thema’s beschreven, waarbij gekeken wordt in hoeverre de incidentcijfers de bevindingen uit de enquêtes ondersteunen, en vice versa. Vervolgens worden enkele voorstellen voor toekomstig beleid uitgewerkt. 5.1
Gecombineerde resultaten
Alcoholgebruik
Onder het uitgaanspubliek is het gemiddeld alcoholgebruik, 9,5 glas per uitgaansavond, vergelijkbaar met het alcoholgebruik van uitgaanders in andere gemeenten. Zoals ook overal in Nederland geldt, vormen jongeren in Hoek van Holland een kwetsbare groep alcoholconsumenten. De incidentmeting biedt geen alcoholgerelateerde verdieping, het rijden onder invloed uitgezonderd: dit blijft gedurende de meetperiode van vijf jaar prominent aanwezig. De enquêtes bieden nog nader zicht op daders en slachtoffers van openbare dronkenschap. In 2006 geeft ongeveer 40 procent van zowel de daders als de slachtoffers aan dat openbare dronkenschap heeft meegespeeld.
52. Bijvoorbeeld de Dosaregisseur en de lokale zorgnetcoördinator.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 36 -
Druggebruik
Het aantal drugsincidenten in Hoek van Holland ligt niet hoog: zowel het bezit van harddrugs als het vervaardigen van softdrugs neemt in de laatste jaarperiode af naar slechts enkele incidenten. De enquêtes leveren het beeld op dat het druggebruik met 28 procent ooitgebruikers in Hoek van Holland zeker niet bovengemiddeld is als vergeleken wordt met andere uitgaansgemeenten. Druggebruik is ook onder de Hoekse jongeren aanwezig, maar ook het aandeel jonge ooitgebruikers blijft in vergelijking met landelijke cijfers binnen de perken. Toch blijken jongeren onder 18 jaar betrekkelijk gemakkelijk aan drugs te komen, al dan niet via de coffeeshop of op straat. Hoewel veel uitgaanders bij de coffeeshop hun inkopen doen, blijkt dat er geen sprake is van een regio-overschrijdende aanzuigende werking: buiten Hoek van Holland is de coffeeshop hooguit in trek bij Westlanders. Overlast
Uit de incidentmeting komt naar voren dat overlast, vooral die onder de jeugd, daalt. Geluidsoverlast van (horeca)bezoekers blijft een aandachtspunt, maar het kan natuurlijk zo zijn dat er ooit een bepaalde ondergrens in overlast bereikt zal worden. Als de uitgaansgelegenheden sluiten, komt een stroom aan bezoekers naar buiten die voor een geluidstoename zorgen. Dit is voor een deel inherent aan het uitgaan in Hoek van Holland. Rijden onder invloed
Het aantal incidenten door rijden onder invloed blijft hoog, met zelfs de meeste registraties in het laatste incidentjaar. De alcoholcontroles zijn daarentegen steeds minder frequent geworden in Hoek van Holland. Als we in de enquêtes kijken naar de slachtoffers dan zijn de percentages bij rijden onder invloed betrekkelijk hoog. Zelfs een groter deel van de daders geeft aan onder invloed te hebben gereden. In dit kader is de betrekkelijk hoge waardering voor een pendelbus naar omringende gemeenten rond Hoek van Holland ook interessant. Geweld
Op basis van de enquêtes lijkt de lichtere vorm van geweld, bijvoorbeeld een vechtpartij in 2006 vaker te zijn voorgekomen dan in 2005. Een groter deel van zowel daders als slachtoffers geeft aan dat dit op hen van toepassing is. Deze stijging is niet te herleiden uit de incidentmeting, zowel niet voor Hoek van Holland als geheel als De Kern in het bijzonder. Toch blijft de eenvoudige mishandeling en vooral de ruzie zonder verdere gevolgen stabiel aanwezig in de incidentmeting. Volgens Van der Linden en Knibbe (2005) vindt uitgaansgeweld vooral buiten plaats, merendeels na sluitingstijd van cafés. Daarbij is meestal sprake van excessief drank-
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 37 -
gebruik. Men zou verwachten dat dit vooral voor daders geldt, maar dronkenschap verhoogt ook de kans om tot slachtoffer te worden gekozen. Mensen die eerder op de avond bij een café zijn geweigerd of getuige waren van agressie, zullen zelf eerder agressief worden. Opmerkelijk is de bevinding dat indien politie opvallend aanwezig is, dit juist eerder een gespannen sfeer oproept. Ook de houding van uitsmijters is bepalend voor de sfeer. 5.2
Aanbevelingen
Aanbeveling 1 – Stimuleer en propageer dat alcohol en verkeer niet samengaan
De ontwikkeling in de verhouding alcoholincidenten en –controles is opmerkelijk: terwijl het rijden onder invloed in het laatste jaar met 99 incidenten zijn hoogtepunt heeft bereikt, neemt het aantal alcoholcontroles af tot 11. Het is natuurlijk onduidelijk of het een met het ander te maken heeft, maar een toename in alcoholcontroles in Hoek van Holland kan mogelijk een preventieve werking hebben op rijden onder invloed. De politie moet regelmatig alcoholcontroles uitvoeren, zodat het uitgaanspubliek weet dat alcohol in het verkeer niet wordt getolereerd. Een effectieve methode hiervoor kan het controleren in de vooravond zijn, als signaal dat alcoholcontroles serieus worden genomen door de politie. Ook kunnen meer vormen van alcoholcontroles ingezet worden, zoals verkeerscontroles, maar ook ambulante controles op pleinen en dergelijke. Het standpunt over het terugdringen van alcohol in het verkeer moet duidelijk gemaakt worden door middel van een lokale mediacampagne, zodat iedereen hiervan op de hoogte is. Aanbeveling 2 – Creëer specifieke aanpak voor jongeren onder 18 jaar
Allerlei onderzoeken geven aan dat jongeren onder 18 jaar een kwetsbare groep vormen als het gaat om alcohol- en drugmisbruik. Ook het combigebruik van alcohol- en druggebruik door jongeren verdient de nodige aandacht. De kans bestaat dat het alcohol- en druggebruik op jonge leeftijd wordt doorgezet in onaangepast gedrag op latere leeftijd. Om dit tegen te gaan, moeten jongeren door de politie en maatschappelijke instanties actief in beeld gebracht en gevolgd worden.53 Hiermee moet niet gewacht worden totdat de jongeren uitgaan; een actief begeleidingstraject van 12- en 13jarigen die bijvoorbeeld worden doorverwezen naar Halt heeft dan de voorkeur.54 De buurtagent kan vervolgens in samenspraak met de GGD en andere partners de vinger aan de pols houden. Deze samenwerking dient periodiek te worden geëvalueerd, om 53. Zo bestaat er een Shortlist Groepscriminaliteit, een instrument om problematische jeugdgroepen in beeld te brengen (Ferwerda en Kloosterman, 2004). Mogelijk kan Hoek van Holland hierbij aansluiten bij de Directie Veiligheid (voorheen Programmabureau Veilig) van Rotterdam, alwaar de shortlist gebruikt wordt onder de noemer ‘Groepsaanpak’. 54. Het Dosa-traject kan hiervoor als leidraad gelden.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 38 -
zo tot de meest effectieve benaderingsstrategie van overlastgevende jongeren te komen. In het geval van overmatige dronkenschap of druggebruik van jongeren kan het verplicht doorvoeren van de Leerstraf Middelen en Delict een optie zijn. Dit is een leerstraf voor jongeren van 12 tot 18 jaar die een delict gepleegd hebben waarbij sprake was van alcohol- of druggebruik. Jongeren wordt daarmee een kans geboden om, als het om het eerste delict gaat, een strafblad te vermijden. De leerstraf omvat een bijeenkomst voor de ouders en zes bijeenkomsten voor de jongeren. In de bijeenkomsten wordt informatie over drugs gegeven en gesproken over het mogelijke verband tussen het middelengebruik en het delict. Vervolgens worden concrete veranderplannen met de jongeren gemaakt.55 Aanbeveling 3 – Het uitgaansbeleid in de horeca moet worden aangescherpt met een convenant waarin een zwarte lijst is opgenomen
Het schenken van alcohol aan dronken personen moet vermeden worden. Daartoe dient horecabreed te worden uitgevent dat dronken personen niet gewenst zijn, ook omdat dronkenschap vaak leidt tot overlast en criminaliteit. Horecapersoneel zou getraind moeten worden op het herkennen van dronkenschap en zij moeten eerder drank weigeren. In het verlengde hiervan moet aan jongeren van wie vermoed wordt dat ze jonger dan 16 jaar zijn legitimatie gevraagd worden. Eventuele portiers aan de deur hebben hierin een belangrijke signaleringsfunctie, zowel wat leeftijd als mate van dronkenschap betreft. Ervan uitgaande dat iedereen tegenwoordig een legitimatiebewijs bij zich dient te dragen, kan een portier hiernaar vragen in het geval van twijfel over de leeftijd. Het gevaar bestaat wel, dat bij de deur geweigerde jongeren door de buurt gaan zwerven en voor overlast gaan zorgen. Ook kan de horeca een zwarte lijst van personen die als notoire overlastpleger te boek staan aanleggen, zodat deze in alle horecagelegenheden in Hoek van Holland geweigerd kunnen worden. Denk hierbij aan personen die wapens met zich meedragen of drugs gebruiken. Inmiddels zijn er ook diverse gemeenten waarbij de gemeente, politie en horecaondernemers samenwerken in een convenant.56 Een horeca-eigenaar dient daarin de politie, de burgemeester en de overige exploitanten in kennis te stellen van de persoonsgegevens van de overlastpleger. Deze wordt vervolgens (voor een
55. Bron: www.tactus.nl. 56. Zie bijvoorbeeld het convenant Veilig uitgaan in Zevenaar 2006. Ook zijn er plannen voor een dergelijk convenant in Groningen en Noordwijk.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 39 -
bepaalde periode) nergens meer toegelaten in de uitgaansgelegenheden van Hoek van Holland. Een dergelijke nauwe samenwerking tussen horeca, gemeente en politie kan ook sterk veiligheidsbevorderend werken. Aanbeveling 4 – De sluitingstijd dient te worden aangepast in een pilotproject
Uit de enquêtes komt een groot draagvlak naar voren voor de aanpassing van de sluitingstijden van de horeca. Om de mening van alle partijen, ook omwonenden, hierover te horen en te evalueren, dient de uitbreiding van sluitingstijden een seizoen lang te worden gepilot. Onze voorkeur gaat uit naar een pilot gedurende de gehele zomer van 2007. Daarmee wordt een dubbel doel beoogd: enerzijds resteert nog voldoende tijd voor eventuele voorbereidingen van het pilotproject. Anderzijds wordt door een pilotproject het signaal afgegeven dat er op basis van een gedegen evaluatie een definitieve keus gemaakt kan worden. Aan de pilot kan een incidentmeting worden gekoppeld, analoog aan de meting die in dit onderzoek is uitgevoerd. Dit onderzoek kan dan dienen als nulmeting, zodat de meting in 2007 kan worden beschouwd als effectmeting na het verruimen van de sluitingstijd. Gezien de ontwikkelingen in de verschuiving van uitgaanstijden van jongeren lijkt het niet zinvol om de horecagelegenheden een uur extra open te laten; dit verschuift de overlast alleen maar met een uur. De voorkeur gaat uit naar een zogenaamd 1-2-3systeem,57 met sluitingstijden tot maximaal vier uur ’s nachts. Het systeem houdt in dat na bijvoorbeeld een uur ’s nachts geen nieuwe gasten meer tot de horecagelegenheid worden toegelaten. Drie kwartier voor de gewenste sluitingstijd wordt de muziekkeuze aangepast (rustige muziek) en bij voorkeur alcoholarme drank geschonken. Na een kwartier wordt de drankverstrekking en de muziek geheel gestaakt om een kwartier voor de gewenste sluitingstijd het ontruimingslicht aan te doen. Met het hanteren van het 1-2-3-systeem wordt voorkomen dat de horecabezoekers allen gelijktijdig de horecagelegenheid verlaten. Daardoor kunnen mogelijke ruzies en daaraan gekoppeld geweld tussen groepen voorkomen worden. De horecaondernemer kan zelf bepalen hoe laat zijn horecagelegenheid dicht gaat. Om de overlast te verlagen en daarmee het gevoel van veiligheid te verhogen, kan aan het verlengen van de sluitingstijden een taxisysteem gekoppeld worden. Door bijvoorbeeld op het Brinkplein te voorzien in voldoende taxi’s kunnen uitgaanders sneller bij de horecagelegenheden weggevoerd worden. Dit voorkomt het samenscholen na het uitgaan.
57. Ook wel eenrichtingsverkeer genoemd.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 40 -
Voor ervaringen met het verlengen van sluitingstijden kan gebruik gemaakt worden van de ervaringen die zijn opgedaan in bijvoorbeeld Leiden en Katwijk. Een vereiste is dan wel, dat mensen die na een bepaald tijdstip eenmaal uit de horecagelegenheid zijn vertrokken niet meer naar binnen komen. Daarvoor moet er een horecabreed deurbeleid komen, waarbij bezoekers ook geweigerd worden als zij dronken zijn en na een bepaald tijdstip naar binnen willen. Het eerdervermelde convenant kan hierbij uitkomst bieden. 5.3
Samenwerkende partijen
Om de aanbevelingen te implementeren, verdient het de voorkeur om diverse partijen bij de voorbereiding en uitvoering daarvan te betrekken. Enerzijds vergt dit het leggen van nieuwe contacten, anderzijds kan geput worden uit al bestaande samenwerkingsverbanden, zoals die met het horecaplatform. Onderstaande tabel geeft een invulling aan de maatregelen.
Stimuleer en propageer dat alcohol en verkeer niet samengaan - Uitvoeren van alcoholcontroles in het verkeer - Uitvoeren van ambulante alcoholcontroles - (Media-)aandacht geven aan extra controles Creëer specifieke aanpak voor jongeren onder 18 jaar - Begeleiden van 12- en 13-jarigen na een Haltstraf - Aanbieden van de Leerstraf Middelen en Delict Scherp het uitgaansbeleid aan - Stopzetten van het schenken van alcohol aan dronken personen - Trainen van horecapersoneel voor het omgaan met dronken personen - Verplichte legitimatie van jongeren die eventueel jonger zijn dan 16 jaar - Zwarte lijst van notoire overlastplegers in de horeca aanleggen - Toegangsverbod opleggen aan overlastpleger - Horecaconvenant opstellen tussen deelgemeente, politie en horeca Pas de sluitingstijd aan in een pilot - Sluitingstijden aanpassen gedurende het gehele jaar 2007 - Opstellen van een deurbeleid - Doorvoeren van een taxisysteem - Evalueren van de pilot onder alle betrokkenen
Openbaar Ministerie
Omwonenden
GGZ
Horeca
Politie
Deelgemeente
Tabel 5.1: matrix van aanbevelingen en daarbijbehorende actoren
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 41 -
Literatuurlijst Abraham, M.D., Kaal, H.L. en Cohen, P.D.A. Licit and illicit drug use in the Netherlands. Amsterdam: CEDRO/Mets en Schilt, 2002. Cruts, A.A.N., Lempens, A.L.F., Ketelaars, A.P.M., Laar, M.W. van, dr. H. van de Mheen. Monitoring van alcohol en drugs onder de loep. Een onderzoek naar opbrengst en lacunes van informatiesystemen op het gebied van alcohol en drugs. Utrecht: Trimbos-instituut, 2004. Ferwerda, H. en Beke, B. Drugs en de Hoekse jeugd. Feiten, achtergronden en beleidsaanbevelingen. Arnhem: Advies- en Onderzoeksgroep Beke, 1993. Ferwerda, H. en Kloosterman, A. Jeugdgroepen in beeld. Stappenplan en randvoorwaarden voor de shortlistmethodiek. Politiekunde nr. 6, programma Politie en Wetenschap. Zeist: Kerkebosch bv, 2004. Gelder, P. van, Janson, M., Reinerie, P. en Smitz, M. Uit (je dak) in Delft, 2005. Een Quick-scan van het genotmiddelengebruik in drie jongerenscenes. Den Haag: afdeling Preventie, Parnassia, 2005. Gelder, P. van, Reinerie, P., Smitz, M., Burger, I. en Hendriks, V.M. Alcohol- en druggebruik in het Haagse uitgaanscircuit. Gegevens over 2003 en aanbevelingen voor preventie. In: Epidemiologisch bulletin. Jaargang 39, nummer 4, 2005. Gelder, P. van, Reinerie, P., Smitz, M., Burger, I. en Hendriks, V.M. Uit (je dak) in Den Haag, 2003. Uitgaande jongeren en genotmiddelengebruik. Den Haag: Parnassia & GGD, 2004. Gemeente Rotterdam. Veiligheidsindex 2005. Rotterdam: Programmabureau Veilig, 2005. Korf, D.J., Nabben, T. en Benschop, A. Antenne 2003. Trends in alcohol, tabak en drugs bij jonge Amsterdammers. Amsterdam: Rozenburg, 2004. Laar, M.W. van (red.), Cruts, A.A.N. (red.), Verdurmen, J.E.E. (red.), Ooyen-Houben, M.M.J. van (red.), Meijer, R.F. (red.) Nationale Drugmonitor: jaarbericht NDM 2005 Utrecht/Den Haag: Trimbos-instituut/WODC, 2006.
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 42 -
Linden, J. van der en Knibbe, R. Daders en slachtoffers aan het woord; een exploratief onderzoek naar uitgaansgeweld. Maastricht: Universiteit Maastricht, 2005. Monshouwer, K., Dorsselaer, S. van, Gorter, A., Verdurmen, J., Vollebergh, W. Jeugd en riskant gedrag: kerngegevens uit het peilstationsonderzoek 2003. Roken, drinken, drugsgebruik en gokken onder scholieren vanaf tien jaar. Utrecht: Trimbos-instituut, 2004. Nabben, T., Benschop, A., Korf, D.J. (2005). Antenne 2004: Trends in alcohol, tabak en drugs bij jonge Amsterdammers. Amsterdam: Rozenberg Publishers, 2005. Roomer, A. en Akouele, T. Alcohol, Drugs & Verkeer. Een onderzoek onder bezoekers van coffeeshops en grootschalige discotheken in de regio Nijmegen (Nederland)-Kleve (Duitsland). Arnhem: De Grift, 2006. Stoele, M., Verdurmen, J. en Maalsté, N. Edam-Volendam ontnuchtert. Een kwalitatief onderzoek
naar uitgaansleven en
middelengebruik in Edam-Volendam. Rotter-
dam/Utrecht: Instituut voor Onderzoek naar Leefwijzen & Verslaving en Trimbosinstituut, 2004. Veen, G. van der, Holtslag, J.W. en Demmink, J. Veiligheidsmonitor Rijk 2006. Landelijke rapportage. Voorburg: Centraal Bureau voor de Statistiek, 2006. Vorm, M.T.P. van der en Tielen, J.T. Rapportage Alcohol Meetkeet. Katwijk: Platform Verslavingszorg, 2003. Geraadpleegde internetsites www.cbs.nl www.jellinek.nl www.tactus.nl www.stap.nl www.unimaas.nl
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 43 -
Bijlage 1: gebruikte enquête in 2005 en 2006
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 44 -
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 45 -
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 46 -
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 47 -
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 48 -
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 49 -
Bijlage 2: heen- en terugvervoer (in %) Heen Vervoersoort
2005
Bus Trein
Terug
2006
2005
2006
3,1 6,2
2,1 9,2
1,8 5,3
1,0 6,2
Auto (meerijden) Auto (zelf rijden)
13,8 22,2
12,8 20,5
11,0 20,2
13,3 16,4
Taxi Brommer/scooter
1,8 3,6
1,0 5,6
6,6 3,9
7,2 3,6
Fiets
30,2
32,8
30,3
35,4
Te voet
19,1
15,9
21,1
16,9
Bijlage 3: uitgaansavonden (niet-)vakantievierders (in %) Wel vakantie
Geen vakantie
Aantal avonden per week
2005
2006
2005
2006
0 1
15,6 15,6
5,6
4,3 31,2
1,4 29,2
2 3
25,0 25,0
27,8 11,1
33,3 10,6
52,9 8,3
4 5
6,3 0,0
22,2 11,1
8,5 4,8
1,4 -
6 7
3,1 9,4
11,1 11,1
2,7 4,3
1,4 4,8
Bijlage 4: gemiddeld alcoholgebruik naar leeftijd (in %) 14,0 12,0 10,0 8,0
2005 2006
6,0 4,0 2,0 0,0 13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 50 -
Bijlage 5: gebruikte drugs in 2005 naar leeftijd (in aantallen en % van leeftijdsklasse) Hasj/wiet Frequentie
Een paar keer in mijn leven Eén keer per maand
Tot 18 jaar (N=74)
18-24 jaar (N=149)
25-34 jaar (N=60)
n
%
n
%
n
%
2 2
3 3
3 5
2 3
2 3
3 5
Meerdere keren per maand
10
14
28
19
5
8
Totaal ooitgebruik
14
19
36
24
10
17
Cocaïne/LSD/speed/amfetamine Frequentie
Een paar keer in mijn leven Eén keer per maand
Tot 18 jaar (N=74)
18-24 jaar (N=149)
25-34 jaar (N=60)
n
%
n
%
n
%
2 0
3 0
14 4
9 3
5 5
8 8
Meerdere keren per maand
1
1
6
4
1
2
Totaal ooitgebruik
3
4
24
16
11
18
Smartdrugs/paddo’s Frequentie
Tot 18 jaar (N=74)
18-24 jaar (N=149)
25-34 jaar (N=60)
n
%
n
%
n
%
Een paar keer in mijn leven Eén keer per maand Meerdere keren per maand
2 1 0
3 1 0
14 0 1
9 0 1
6 1 0
10 2 0
Totaal ooitgebruik
3
4
15
10
7
12
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 51 -
Bijlage 6: X-POLcodes en bijbehorende omschrijving X-POLcode
Omschrijving
A1
Diefstallen uit/vanaf vervoermiddelen
A10
Diefstal (ook braak) uit/vanaf personenauto
A7
Diefstallen van vervoermiddelen
A70
Diefstal van personenauto
A71
Diefstal van motor
A72
Diefstal van fiets
A73
Diefstal van bromfiets/snorfiets
B6
Diefstallen van vervoermiddelen met geweld
B60
Diefstal van personenauto met geweld
B61
Diefstal van motor met geweld
B62
Diefstal van fiets met geweld
B63
Diefstal van bromfiets/snorfiets met geweld
D2
Rijden onder invloed
D20
Rijden onder invloed drugs/medicijnen
D21
Rijden onder invloed alcohol
D22
Weigeren voorlopig onderzoek
D23
Weigeren ademanalyse
D24
Weigeren bloedproef
D25
Weigeren vervangend (urine)onderzoek
D50
Joyriding
E1
Ruzie/geweld (zonder gevolgen)
E10
Schietpartij (zonder gevolgen)
E11
Vechtpartij (zonder gevolgen)
E15
Steekpartij (zonder gevolgen)
E16
Ruzie/twist (zonder gevolgen)
E322
Geluidsoverlast horeca(bezoekers)
E35
Melding overlast jeugd
E38
Overlast in verband met drugs
F1
Verstoringen openbare orde; verzet; wederspannigheid
F10
Overige delicten openbare orde
F11
Openlijke geweldpleging tegen goederen
F12
Openlijke geweldpleging tegen personen
F4
Drugs
F40
Bezit harddrugs (lijst 1)
F41
Bezit softdrugs (lijst 2)
F42
Handel en dergelijke harddrugs (lijst 1)
F43
Handel en dergelijke softdrugs (lijst 2)
F44
Vervaardigen harddrugs (lijst 1)
F45
Vervaardigen softdrugs (lijst 2)
F46
Aantreffen drugs (geen verdachte)
F47
Overige drugsdelicten
F52
Zedenmisdrijven
F520
Openbare schennis der eerbaarheid
F521
Verkrachting
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 52 -
X-POLcode
Omschrijving
F522
Aanranding
F523
Overige zedenmisdrijven
F550
Eenvoudige mishandeling
F551
Zware mishandeling
F552
Overigen mishandeling
F7
Wapens en munitie
F70
Bezit vuurwapens
F71
Handel vuurwapens
F72
Bezit overige wapens
F73
Handel overige wapens
I300
Alcoholcontrole
I33
Controle wapenwetgeving
I35
Controle opiumwet
P1
Controles alcohol
R1
Onderzoek wapens
R102
Project veilig uitgaan
R104
Project overlast jeugd
Alcohol- en druggebruik in Hoek van Holland - 53 -
Bijlage 7: Incidenten naar type Incidenttype en omschrijving Vermogen Diefstal (ook braak) uit/vanaf personenauto Diefstal van bromfiets/snorfiets Diefstal van fiets Diefstal van motor Diefstal van personenauto Joyriding Geweld met gevolgen Eenvoudige mishandeling Openlijke geweldpleging tegen personen Overigen mishandeling Zware mishandeling Geweld zonder gevolgen Ruzie/twist (zonder gevolgen) Schietpartij (zonder gevolgen) Steekpartij (zonder gevolgen) Vechtpartij (zonder gevolgen)
Aantal 1091 435 41 526 6 81 2 226 161 26 13 26
% 100,0 39,9 3,8 48,2 ,5 7,4 ,2 100,0 71,2 11,5 5,8 11,5
350 293 1 2 54
100,0 83,7 ,3 ,6 15,4
13 6 7 74 12 20 6 4 8 1 23
100,0 46,2 53,8 100,0 16,2 27,0 8,1 5,4 10,8 1,4 31,1
Zeden Aanranding Openbare schennis der eerbaarheid Overige zedenmisdrijven Verkrachting Overlast Geluidsoverlast horeca(bezoekers) Melding overlast jeugd Overlast in verband met drugs
57 9 38 6 4 656 97 550 9
100,0 15,8 66,7 10,5 7,0 100,0 14,8 83,8 1,4
Vernieling/openbare orde Openlijke geweldpleging tegen goederen Overige delicten openbare orde Rijden onder invloed Rijden onder invloed alcohol Rijden onder invloed drugs/medicijnen
79 16 63 364 363 1
100,0 20,3 79,7 100,0 99,7 ,3
63 63
100,0 100,0
Wapens Bezit overige wapens Bezit vuurwapens Drugs Aantreffen drugs (geen verdachte) Bezit harddrugs (lijst 1) Bezit softdrugs (lijst 2) Handel en dergelijke harddrugs (lijst 1) Overige drugsdelicten Vervaardigen harddrugs (lijst 1) Vervaardigen softdrugs (lijst 2)
Controle Alcoholcontrole