BIBLIOTHEEK
Aanwinsten juni 2009 156 titels
ICT CULTURELE CANON CENTRA VOOR DE KUNSTEN & AMATEURKUNST CULTUUR EN MAATSCHAPPIJ BELEID ONDERWIJS KUNST EN CULTUUR KUNST- EN CULTUUREDUCATIE CULTUREEL ERFGOED BEELDENDE KUNSTEN MUZIEK FILM/MEDIA THEATER DANS LITERATUUR OVERIG INSTELLINGENDOCUMENTATIE
ICT Wegwijzer collecties op internet / Gaalman, A., ... [et al.]. - [S.l.] : Landelijk Contact van Museumconsulenten [etc.], 2008. - 64 p. - In samenw. met Digitaal Erfgoed Nederland (DEN). - ISBN 978-90-813797-1-7 Deze wegwijzer kan erfgoedinstellingen helpen om op verantwoorde manier de collectiecatalogus online te publiceren. Het stappenplan is opgebouwd uit vier onderdelen, die voor een goede uitvoering van een project van belang zijn: 1. Het vaststellen van de doelen (beleid); 2. Het maken van het uitvoeringsplan; 3. De uitvoering; 4. De evaluatie. De publicatie is bedoeld voor musea, maar andere instellingen met vergelijkbare collecties kunnen er ook hun voordeel mee doen. Digitale versie: http://www.museumconsulenten.nl/file.php?fileName=ccg6HrWbjTFy6tIL4cI73myaJVkbuO 061 WEG
CULTURELE CANON Wat fijn! De canon in het klein / [Stichting Entoen.nu]. - [Den Haag] : Entoen.nu, 2009. - Ongepag. : ill. - Mini uitklapboekje. Miniboekje met hierin een korte samenvatting van de vijftig culturele en historische vensters over belangrijke personen, voorwerpen en gebeurtenissen die samen laten zien hoe Nederland zich ontwikkeld heeft. 725 WAT
1
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
Flirten met de traditie / Schoonenboom, M. - 2009. - Met lit.opg. (Boekman; Vol. 21, nr. 79, zomer 6-11 p.) De discussie is losgebrand over de wenselijkheid van een 'culturele canon': wat zouden nieuwe generaties móeten weten van de kunsten? De vraag is wat deze discussie de kunst- en onderwijswereld daadwerkelijk oplevert. TIJDSCHRIFTEN Vijftig vensters voor het onderwijs / Hageman, C. - 2009 (Boekman; Vol. 21, nr. 79, zomer 88-91 p.) Artikel over hoe Erfgoed Nederland de kennismaking tussen de canon en het onderwijs gestalte heeft gegeven. Deze kennismaking kreeg vorm in een traject van zestien conferenties in de twaalf provincies en vier grote steden in Nederland. Uitgangspunt daarbij was de canon die als een canonkaravaan de school binnen reed. Ook wordt gekeken naar nieuwe initiatieven, zoals nascholing, materiaalontwikkeling, integratie van de Canon in het bestaande curriculum en het uitwerken van voorbeeldlessen en de toetsing daarvan. TIJDSCHRIFTEN De canondiscussie / redacteur Gubbels, T., ... [et al.], hoofdredacteur Twaalfhoven, A. - 2009. - ill. Themanummer. - Met lit.opg. (Boekman; Vol. 21, nr. 79, zomer 2-101 p.) Themanummer over de culturele canondiscussie met als doel de knelpunten in deze discussie te ontrafelen. Inhoud: M. Schoonenboom blikt terug op de hoogtepunten in de canondiscussie; E. Spinoy signaleert een nationale identiteitscrisis; Th. Adams en P. Schnabel maken zich sterk voor gemeenschappelijke culturele kennis en ervaringen; E. Etty en C. Offermans zetten zich af tegen een exclusief Nederlandse canon en L. Catherine wijst de weg naar een interculturele canon; R. van der Zalm sleutelt aan de theatercanon en J. van der Wijk zoomt in op de muziekcanon; F. Stienen bekritiseert de filmcanon en P. Hecht legt de kunsthistorische canon onder de loep; C. Hageman koppelt lokaal erfgoed aan de canonkaravaan en F. van Oostrom breekt een lans voor de canon als kans in plaats van knelpunt. TIJDSCHRIFTEN Canon und kein Ende / van Oostrom, F. (Boekman; 2009, Vol. 21, nr. 79, zomer 92-96 p.) Van Oostrom geeft commentaar op het debat dat sinds de presentatie van 'De Canon van Nederland' is losgekomen. Hij breekt een lans voor de canon als kans in plaats van knelpunt. Als schoolkinderen tijdens een proefwerk Engels William of Orange vertalen met Willem de sinaasappel, lijkt het opdoen van een minimum aan kennis middels een canon geen overbodige luxe. Ook niet als het om de kunsten gaat. TIJDSCHRIFTEN
CENTRA VOOR DE KUNSTEN & AMATEURKUNST De amateurkunstensector: ondersteunen en stimuleren van creativiteit in Vlaanderen en Brussel : memorandum / Centrum voor Beeldexpressie ... [et al.]. - [S.l.] : [s.n.], [2009]. - 7 p. De amateurkunstensector (Centrum voor Beeldexpressie, Creatief Schrijven, Danspunt, Koor&Stem, KUNSTWERK[t], OPENDOEK, Poppunt en Vlamo) heeft een memorandum geschreven voor de periode 2009-2014. Dit memorandum brengt enerzijds in kaart hoe de sector er aan het begin van de 21ste eeuw uitziet: wat de sterktes zijn, wie de beoefenaars zijn, wat er zo bijzonder is aan actieve cultuurparticipatie. Anderzijds worden meerdere speerpunten naar voor geschoven.
2
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
Digitale versie: http://www.amateurkunsten.be/files/memorandum_amateurkunstensector.doc 379 AMA
CULTUUR EN MAATSCHAPPIJ Een brug tussen cultuur en economie : evaluatie Programma voor de Creatieve Industrie / Broek, S.D., Wils, J., Kleijn, M. - Zoetermeer : Research voor Beleid, 2008. - 99 p. : fig., graf., tab. - Met lit.opg. en bijl. De ministeries van Economische Zaken en Onderwijs, Cultuur & Wetenschap hebben in 2005 het Programma voor de Creatieve Industrie gelanceerd. Het doel van het programma is de economische potentie van cultuur en creativiteit beter te benutten. Het programma is onderverdeeld in vijf actielijnen die elk gericht zijn op specifieke knelpunten. Onder elke actielijn zijn weer diverse acties ondergebracht. In 2008 liep het programma af. Research voor Beleid heeft de evaluatie van het programma uitgevoerd. De doelstelling van de evaluatie was drieledig: 1. Inzicht bieden in de opzet en de uitvoering van het programma; 2. Inzicht bieden in de mate waarin de gestelde doelen zijn bereikt en de mate waarin de gekozen opzet van het programma hieraan heeft bijgedragen; en 3. Inzicht bieden in de duurzaamheid van de resultaten, de wenselijkheid van een vervolg en de wijze waarop dit in de toekomst is vorm te geven. Digitale versie: http://www.research.nl/_resources/reportcenter/B3441/B3441eindrapdef.PDF 330 BRO Kunnen alle kinderen meedoen? : onderzoek naar de maatschappelijke participatie van arme kinderen : nulmeting / Jehoel-Gijsbers, G. - Den Haag : SCP, 2009. - 100 p. : tab. - Met bijl. en lit.opg. - In opdr. van het Ministerie van SZW. - ISBN 978-90-377-0416-7 (SCP-specials; 32) Dit rapport vormt het verslag van de nulmeting van het onderzoeksproject 'Armoede en sociale uitsluiting bij kinderen', dat uit vier deelonderzoeken bestaat. Doel van het project is na te gaan of het opgroeien in armoede leidt tot sociale uitsluiting. Deze nulmeting vormt het eerste deelonderzoek. In 2010 volgt een vervolgmeting. Door vergelijking van deze twee metingen zal worden nagegaan of de maatschappelijke deelname van arme kinderen is toegenomen na de start van het overheidsbeleid 'Kinderen doen mee!'. Gemeenten hebben van het kabinet in 2008 en 2009 40 miljoen euro ontvangen om het aantal kinderen dat om financiële redenen niet participeert in sport, cultuur en andere vrijetijdsactiviteiten te halveren. Dit rapport legt de maatschappelijke deelname van kinderen (5-17 jaar) voorafgaand aan dit beleid vast. Digitale versie: http://www.scp.nl/dsresource?objectid=20372&type=org 301 JEH Kunst in de wijk / redacteur van Beersum, L., ... [et al.]. - 2009. - Themanummer. - Uitg. door Kunstenaars&CO i.s.m. Fonds voor Cultuurparticipatie en het ministerie van VROM. (heART; Vol. 2, nr. 3, zomer 1-48 p.) Themanummer gewijd aan het werk van kunstenaars in wijken en buurten. Inhoud: Interview met minister Eberhard van der Laan over kunst in de aandachtswijken; interview met Eugene van Erven over onderzoek naar de magie van community art; 'Prettig omgaan met het ruwe en het rauwe : visie op de rol van kunst in achterstandswijken'; 'Kunst als regisseur van verandering', over de herstructurering van wijk Vissershop in Zaanstad; 'Made in de Afrikaanderwijk', een project over kunstenaars & culturen op de Afrikaandermarkt; 'Verhalen en smaken proeven uit eigen buurt', een community art project over een verhalenkeuken in de Haarlemse Slachthuisbuurt; 'Vrijplaatsen in de dichtgeplande wereld', kunst als drager van de openbare ruimte; 'Geschiedenis 'maken' in de wijken', een portret van Adriaan Nette, kunstenaar werkzaam in het publieke domein; 'Een wereldbuurt',
3
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
kunstenaars stimuleren sociale samenhang in de Amsterdamse Indische Buurt door het project Jalan Jalan; Cees Bavius brengt met BAF doeltreffend wijktheater; Interview met Sikko Cleveringa met tips voor kunst in de wijk; Zes kunstenaars in de wijk. TIJDSCHRIFTEN
BELEID Cijferboek lokaal cultuurbeleid 2008-2010 / De Pauw, W., Machiels, R., Vlaamse Overheid. - Brussel : Vlaamse Overheid, 2009. - 119 p. : fig., tab. - Met lit.opg. en bijl. Gegevens over lokaal cultuurbeleid in Vlaanderen. Het eerste deel heeft betrekking op de bestuurlijke organisatie van het gemeentelijk cultuurbeleid. Het tweede deel gaat dieper in op verschillende inhoudelijke aspecten van het gemeentelijk cultuurbeleid. Heeft de gemeente een cultuurbeleidsplan? Welke culturele projecten organiseert ze? Ook komen de gemeentelijke culturele infrastructuur en de samenwerking met andere beleidsdomeinen ter sprake. In het derde deel wordt de werking van de gemeentelijke adviesraden beschreven. Het laatste deel gaat in op het culturele verenigingsleven. Niet alleen aantal en soorten verenigingen worden in kaart gebracht, ook de ondersteuning van het culturele veld door de gemeente wordt geanalyseerd. Digitale versie: http://85.255.193.212/cijferboekseam/download/cijferboek%20cultuur.pdf [NA] 351 DEP Cultuurbeleid en subsidies 2005-2008 : evaluatie van vier jaar adviseren over cultuursubsidies / Brouwer, R., van den Burg, P., Provinciale adviescommissie Cultuur. - Zwolle : Provincie Overijssel, 2009. - 35 p. : ill., tab. - Met bijl. Verslag van een evaluatie van het gehanteerde cultuurbeleid en de toetsing van de subsidieaanvragen van de provincie Overijssel over de jaren 2005-2008. Besproken worden de drie beleidsterreinen 'Vuur en Vlam', 'Amateurkunst/Vitaal platteland', en 'Jonge makers'; ontwikkelingen op het gebied van de subsidieaanvragen; en de brede culturele en maatschappelijke ontwikkelingen die op het beleid en de subsidiëring van invloed waren. Daarnaast geven de auteurs een aantal aanbevelingen. Digitale versie: http://provincie.overijssel.nl/contents/pages/4389/evaluatierapportcultuur.pdf 351 BRO Culture and creativity in 2007 / Department for Culture, Media and Sport. - London : DCMS, 2007. 32 p. : ill. This report is a snapshot of the cultural life of Britain in 2007. It uses a handful of examples and case studies to illustrate the advances that have been made in British arts and culture over the past ten years. Digitale versie: http://www.culture.gov.uk/images/publications/CultureandCreativity2.pdf 351 CUL Cultuurbeleid provincie Drenthe : onderzoek naar musea, podiumkunsten en festivals / Noordelijke Rekenkamer. - Assen : Noordelijke Rekenkamer, 2008. - 63 p. : graf., tab. - Met lit.opg. en bijl. Onderzoek naar het culturele beleid van de provincie Drenthe en activiteiten van musea, podiumkunsten en festivals. De probleemstelling luidt: Wat leveren provinciaal gesubsidieerde culturele activiteiten op en in hoeverre leveren deze een bijdrage aan doelstellingen en ambities van de provincie? De Rekenkamer heeft ervoor gekozen om de deelgebieden media, archeologie, monumentenbeheer, bibliotheken, beeldende kunst, archieven en cultuurbereik niet te onderzoeken. Alleen de culturele activiteiten die in 2006 zijn uitgevoerd, zijn onderzocht.
4
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
Digitale versie: http://www.noordelijkerekenkamer.nl/cms/index.php?option=com_docman&task=doc_view&gid=67 351 CUL Cultuurbeleid provincie Fryslân : onderzoek naar musea, podiumkunsten en festivals / Noordelijke Rekenkamer. - Assen : Noordelijke Rekenkamer, 2008. - 63 p. : graf., tab. - Met lit.opg. en bijl. Onderzoek naar het culturele beleid van de provincie Friesland en activiteiten van musea, podiumkunsten en festivals. De probleemstelling luidt: Wat leveren provinciaal gesubsidieerde culturele activiteiten op en in hoeverre leveren deze een bijdrage aan doelstellingen en ambities van de provincie? De Rekenkamer heeft ervoor gekozen om de deelgebieden media, archeologie, monumentenbeheer, bibliotheken, beeldende kunst, archieven en cultuurbereik niet te onderzoeken. Alleen de culturele activiteiten die in 2006 zijn uitgevoerd, zijn onderzocht. Digitale versie: http://www.noordelijkerekenkamer.nl/cms/index.php?option=com_docman&task=doc_view&gid=69 351 CUL Cultuurbeleid provincie Groningen : onderzoek naar musea, podiumkunsten en festivals / Noordelijke Rekenkamer. - Assen : Noordelijke Rekenkamer, 2008. - 68 p. : graf., tab. - Met lit.opg. en bijl. Onderzoek naar het culturele beleid van de provincie Groningen en activiteiten van musea, podiumkunsten en festivals. De probleemstelling luidt: Wat leveren provinciaal gesubsidieerde culturele activiteiten op en in hoeverre leveren deze een bijdrage aan doelstellingen en ambities van de provincie? De Rekenkamer heeft ervoor gekozen om de deelgebieden media, archeologie, monumentenbeheer, bibliotheken, beeldende kunst, archieven en cultuurbereik niet te onderzoeken. Alleen de culturele activiteiten die in 2006 zijn uitgevoerd, zijn onderzocht. Digitale versie: http://www.noordelijkerekenkamer.nl/cms/index.php?option=com_docman&task=doc_view&gid=71 351 CUL Cultuurhistorie in kaart gebracht : een onderzoek naar het provinciaal cultuurhistorisch beleid : Provincie Zuid-Holland / van het Loo, M., ... [et al.], Randstedelijke Rekenkamer. - Amsterdam : Randstedelijke Rekenkamer, 2008. - 33 p. : tab. De Randstedelijke Rekenkamer heeft voor de provincies Flevoland, Noord-Holland, Utrecht en ZuidHolland een onderzoek uitgevoerd naar cultuurhistorie. Met dit onderzoek wil de Rekenkamer het provinciale beleid op het gebied van cultuurhistorie inzichtelijk maken, de uitvoering van dat beleid beoordelen en bepalen in welke mate de geformuleerde doelstellingen worden gerealiseerd. Om een beter beeld te krijgen van de uitvoering van het cultuurhistorisch beleid heeft de Rekenkamer enkele gevalstudies gedaan; voor Zuid-Holland is gekeken naar de subsidiëring van molens en naar Fort Wierickerschans. Digitale versie: http://www.delokalerekenkamer.nl/dsc?c=getobject&s=obj&!sessionid=154qVxDY@p5K78L9!zmM!2A D1FIodvhoUlCp3M4eGxJl@OuGEX@hW9pz8XH1!b8x&objectid=9299&!dsname=LRekenkamer&isapidir =/gvisapi/ 351 CUL Cultuurhistorie in kaart gebracht : een onderzoek naar het provinciaal cultuurhistorisch beleid : Provincie Noord-Holland / van het Loo, M., ... [et al.], Randstedelijke Rekenkamer. - Amsterdam : Randstedelijke Rekenkamer, 2008. - 33 p. : tab. De Randstedelijke Rekenkamer heeft voor de provincies Flevoland, Noord-Holland, Utrecht en ZuidHolland een onderzoek uitgevoerd naar cultuurhistorie. Met dit onderzoek wil de Rekenkamer het provinciale beleid op het gebied van cultuurhistorie inzichtelijk maken, de uitvoering van dat beleid
5
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
beoordelen en bepalen in welke mate de geformuleerde doelstellingen worden gerealiseerd. Om een beter beeld te krijgen van de uitvoering van het cultuurhistorisch beleid heeft de Rekenkamer enkele gevalstudies gedaan; voor Noord-Holland is gekeken naar de Stelling van Amsterdam en de subsidiëring van provinciale monumenten. Digitale versie: http://www.delokalerekenkamer.nl/dsc?c=getobject&s=obj&!sessionid=154qVxDY@p5K78L9!zmM!2A D1FIodvhoUlCp3M4eGxJl@OuGEX@hW9pz8XH1!b8x&objectid=9301&!dsname=LRekenkamer&isapidir =/gvisapi/ 351 CUL Cultuurhistorie in kaart gebracht : een onderzoek naar het provinciaal cultuurhistorisch beleid : Provincie Utrecht / van het Loo, M., ... [et al.], Randstedelijke Rekenkamer. - Amsterdam : Randstedelijke Rekenkamer, 2008. - 33 p. : tab. De Randstedelijke Rekenkamer heeft voor de provincies Flevoland, Noord-Holland, Utrecht en ZuidHolland een onderzoek uitgevoerd naar cultuurhistorie. Met dit onderzoek wil de Rekenkamer het provinciale beleid op het gebied van cultuurhistorie inzichtelijk maken, de uitvoering van dat beleid beoordelen en bepalen in welke mate de geformuleerde doelstellingen worden gerealiseerd. Om een beter beeld te krijgen van de uitvoering van het cultuurhistorisch beleid heeft de Rekenkamer enkele gevalstudies gedaan; voor de provincie Utrecht is gekeken naar het programma Versterking Grebbelinie en de Stichting Monumentenwacht Utrecht. Digitale versie: http://www.delokalerekenkamer.nl/dsc?c=getobject&s=obj&!sessionid=154qVxDY@p5K78L9!zmM!2A D1FIodvhoUlCp3M4eGxJl@OuGEX@hW9pz8XH1!b8x&objectid=9302&!dsname=LRekenkamer&isapidir =/gvisapi/ 351 CUL Cultuurhistorie in kaart gebracht : een onderzoek naar het provinciaal cultuurhistorisch beleid : Provincie Flevoland / van het Loo, M., ... [et al.], Randstedelijke Rekenkamer. - Amsterdam : Randstedelijke Rekenkamer, 2008. - 31 p. : tab. De Randstedelijke Rekenkamer heeft voor de provincies Flevoland, Noord-Holland, Utrecht en ZuidHolland een onderzoek uitgevoerd naar cultuurhistorie. Met dit onderzoek wil de Rekenkamer het provinciale beleid op het gebied van cultuurhistorie inzichtelijk maken, de uitvoering van dat beleid beoordelen en bepalen in welke mate de geformuleerde doelstellingen worden gerealiseerd. Om een beter beeld te krijgen van de uitvoering van het cultuurhistorisch beleid heeft de Rekenkamer enkele gevalstudies gedaan; voor Flevoland is gekeken naar het Nieuw Land Erfgoedcentrum (NLE). Digitale versie: http://www.delokalerekenkamer.nl/dsc?c=getobject&s=obj&!sessionid=154qVxDY@p5K78L9!zmM!2A D1FIodvhoUlCp3M4eGxJl@OuGEX@hW9pz8XH1!b8x&objectid=9300&!dsname=LRekenkamer&isapidir =/gvisapi/ 351 CUL Monitor Cultuurbereik Eindhoven 2003-2008 : de ontwikkelingen van 2003 tot 2008 / samensteller de Kort, P., Gemeente Eindhoven Bureau Beleidsinformatie en Onderzoek. - Eindhoven : Gemeente Eindhoven, 2009. - 54 p. : graf., tab. - Met bijl. Onderzoek naar het gebruik van en het oordeel over culturele voorzieningen in Eindhoven. Centrale vraag hierbij is hoeveel Eindhovenaren gebruik maken van het culturele aanbod en hoe dit door hen wordt gewaardeerd. In 2003 is voor het eerst de cultuurparticipatie van de Eindhovenaren onderzocht. Daarna volgde het onderzoek van 2006 als een tussenmeting op hoofdlijnen. In het laatste jaar van het Actieplan Cultuurbereik 2005-2008 is de cultuurparticipatie in Eindhoven weer uitgebreid onderzocht. Onderwerpen die aan de orde komen zijn: Cultuurbereik in het algemeen;
6
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
Cultuurbereik onder jongeren en niet-westerse allochtonen; Bezoek aan culturele voorstellingen; Bezoek aan Eindhovense culturele instellingen; Bibliotheek Eindhoven; Bekendheid en bezoek culturele evenementen: STRP Art Loves Technology Festival en Dutch Design Week; Deelname aan kunstzinnige activiteiten; Informatiebronnen voor culturele activiteiten; Eindhovense festivals of evenementen. 351 MON
ONDERWIJS Achieving learning goals through play : teaching young children with special needs / Widerstrom, A.H. - 2nd ed. - Baltimore [etc.] : Paul H. Brookes, 2004. - X, 239 p. : fig., ill., tab. - Met reg. - ISBN 9781-55766-698-7 This book discusses how the typical learning centers in preschool classrooms - blocks, pretend play, music, reading, art, and others - can be adapted for children with special needs. The author explains the importance of play as a medium for learning and describes ways to teach general and specific learning objectives through the informal use of toys and classroom materials. Included in the book are sample activities, two chapters on how to help children learn to play in groups and make friends, and play checklists. This completely revised and updated edition contains a new chapter on emergent literacy and new information on the role of physical and occupational therapists in supporting children with special needs. 376 WID The Cambridge handbook of the learning sciences / redacteur Sawyer, R.K., Bransford, J.D., ... [et al.]. - Reprint ed. - Cambridge [etc.] : Cambridge University Press, 2006. - 627 p. : fig., graf., ill., tab. - Met lit.opg. en reg. - ISBN 978-0-521-60777-3 Learning sciences is an interdisciplinary field that studies teaching and learning. The sciences of learning include cognitive science, educational psychology, computer science, anthropology, sociology, neuroscience, and other fields. This handbook shows how educators can use the learning sciences to design more effective learning environments - including school classrooms and also informal settings such as science centers or after-school clubs, on-line distance learning, and computer-based tutoring software. The chapters in this book each describe new classroom environments, based on the latest science about how children learn. It is a handbook that readers can use to design the schools of the future - schools that will prepare graduates to participate in a global society that is increasingly based on knowledge and innovation. 370 CAM Monitor Impuls brede school, sport en cultuur, rapportage 1-meting : stand 1-10-2008 en verwachting per 1-1-2009 / samensteller van den Heuvel, A., de Jong, M., van Westering, Y. - Den Haag : SGBO, 2009. - 18 p. : tab., graf. - Met bijl. Het Rijk, gemeenten en vertegenwoordigers van de onderwijs-, sport en cultuursector hebben zich ten doel gesteld uiterlijk in 2012 tenminste 2500 (fte's) combinatiefuncties te realiseren. Dit zijn functies waarbij een werknemer in dienst is bij één werkgever, maar werkzaam is in twee of meer sectoren, namelijk sport, cultuur, primair onderwijs en het voortgezet onderwijs. Het gezamenlijk streven is vastgelegd in de bestuurlijke afspraken 'Impuls Brede School, Sport en Cultuur'. In deze publicatie worden de resultaten gegeven van een eerste meting van deze 'Impuls Brede School, Sport en Cultuur'.
7
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
Digitale versie: http://www.combinatiefuncties.nl/io/downloads/downloads/Samenvatting%20rapport%20combinatief unctiesn%20-%20monitoring%201 -meting%20eerste%20tranchegemeenten.pdf 371 MON Muzes jaarboek 2007-2008 / redacteur De Baets, Th., Vermeulen, S., eindredacteur Segers, L., auteur van voorwoord Maes, J. - Mechelen : Muzes, 2009. - 47 p. : ill. - Met lit.opg. Bundeling van artikelen gepubliceerd in de digitale nieuwsbrief van Muzes, vakvereniging voor artistieke vorming in Mechelen. Inhoud: Th. De Baets, J. Haspeslagh en J. Maes, 'Terugblik op de opening van Klankendaal'; S. Van Damme, 'Muzikale vivisectie'; C. Schormann, 'Muziekonderwijs in Duitsland: het schoolvak muziek'; F. Laevers, 'Muziekpedagogiek in de kering'; K. Vermeulen, 'In volle bloei: de educatieve dienst van het MSK Gent'; C. De Brandt, 'Stilstaan bij een film in het vak esthetica'; K. Vermeulen, 'Gesprek met enkele leraren PO'. 374 MUZ Onderwijsverslag over het jaar 2007/2008 / Inspectie van het onderwijs. - Utrecht : Inspectie van het onderwijs, 2009. - Omslagtitel. - Met lit.opg. Per onderwijssector is er aandacht voor o.m.: kwaliteitszorg, onderwijskundige ontwikkelingen, programmering, doelgroepen, rendement, internationalisering, organisatie en bestuur, emancipatie, doorstroming en deelname. 351 VER Spel en ontwikkeling : spelen en leren in de onderbouw / Janssen-Vos, F. - 2e dr. - Assen : Van Gorcum, 2006. - 198 p. : ill. - 1e dr.: 2004. - Met lit.opg. - ISBN 978-90-232-4003-7 Dit boek biedt leerkrachten (in opleiding) inspiratie en aanwijzingen om ontwikkelingsgerichte spelactiviteiten te ontwerpen en te begeleiden: manipulerend spel, rollenspel, constructiespel en thematisch spel. Spel is de noodzakelijke kern van het pedagogisch werkplan voor peutergroepen en de onderbouw. Naast praktijkvoorbeelden komen ook theoretische achtergronden en overwegingen over spel en ontwikkeling aan bod. 796 JAN Talent is een illusie / interviewer Barneveld, S., Rikers, R. - 2009 (Didaktief opinie en onderzoek voor de schoolpraktijk; Vol. 39, nr. 6, jun. 4-7 p.) Interview met Remy Rikers, hoogleraar onderwijspsychologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Er wordt in de samenleving veel waarde gehecht aan talent of aanleg, maar er is geen hard bewijs dat het talent bestaat zegt Rikers. Wat talent inhoudt is nog niet bekend. Er bestaan geen criteria voor. Volgens Rikers worden kinderen onvoldoende gestimuleerd om zich verder te ontwikkelen omdat iemand denkt dat zij geen talent hebben. Als een kind wordt gelabeld als talentvol, heeft het een groot voordeel. Het krijgt toegang tot betere coaches en betere leraren en kan zich daardoor beter ontwikkelen. Maar de keerzijde van de medaille is dat de meerderheid zo wordt uitgesloten. TIJDSCHRIFTEN Onderzoek in en door de praktijk en practice based evidence in de lerende organisatie : voorbeelden van onderzoek door kenniskringen van hogescholen / Smeijsters, H. - 2009. - In Th@ma : Tijdschrift voor Hoger Onderwijs & Management (2009)1(4-13 p.) De functie en methode van onderzoek door kenniskringen aan hogescholen en de relatie tussen onderzoek aan hogescholen en universiteiten staan intensief ter discussie. Daarbij worden op de schaal tussen fundamenteel en toegepast onderzoek verschillende posities ingenomen. In dit artikel staat de co-creatie tussen onderzoekers van kenniskringen van hogescholen en professionals uit de praktijk centraal. Uitgangspunt daarbij is de behoefte van professionals om hun werk te innoveren,
8
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
ontwikkelen en evidence based te maken. Drie voorbeelden van lopende onderzoeken uit de domeinen zorg en welzijn illustreren concreet hoe onderzoek in en door de praktijk vanuit kenniskringen gestalte krijgt. TIJDSCHRIFTEN
KUNST EN CULTUUR 50pk. tijd voor cultuur : werkmap / projectleider Kok, A., redacteur Brand, R., Hendrikse, A-R., ... [et al.]. - Rijswijk : Kunstgebouw, 2009. - 80 p. + dvd. - Met lit.opg. en (web)adressen. Werkmap met tips, marketinginformatie en ervaringen van culturele aanbieders én bezoekers gericht op de 50-plusmarkt. De map bestaat uit drie delen: 1. Marketing van kunst en cultuur voor de 50plusser; 2. Conceptontwikkeling; 3. Appendix met daarin relevante literatuur, websites en adressen. Op de bijbehorende dvd is een impressie te zien van de '50pk. cultuurmaand 2008'. 658 50P [DV] 658 50P Accounthouder kunst en cultuur : bouwstenen voor een methodiekbeschrijving / Schaafsma, K., Wester, M. - Amsterdam : DSP, 2009. - 30 p. - Met lit.opg. en bijl. Deze rapportage beschrijft en analyseert de werkwijze van twee accounthouders kunst en cultuur in de Rotterdamse deelgemeenten Delfshaven en Pact op Zuid. Beide accounthouders leverden met hun activiteiten een bijdrage aan de culturele ontwikkeling op deelgemeente- en wijkniveau en hadden een eigen benadering en manier van werken. De werkwijze van beide accounthouders wordt vergeleken. Vanuit deze vergelijking wordt een aantal kenmerken geformuleerd die het werk van de accounthouder typeren, evenals enkele aandachtspunten die kunnen helpen om deze functie adequaat te kunnen doorontwikkelen. Tot slot wordt kort ingegaan op het monitoren van de effecten van het werk van de accounthouder. Digitale versie: http://www.dsp-groep.nl/userfiles/file/17gwdkcmon_Accounthouder_kunst_en_cultuur.pdf 700 SCH The art and craft of beauty / Varto, J. - Helsinki : University of Art and Design Helsinki, 2008. - 221 p. : ill. - Met lit.opg. - ISBN 978-951-558-280-5 The purpose of this book is to shed light on aesthetics from several angles, primarily to indicate certain basic ideas and traits. It includes openly polemic and value-judgmental views intended to, as it were, challenge art educators to disagree and thus form their own opinions. 111 VAR Cultuurbewonderaars en cultuurbeoefenaars : trends in cultuurparticipatie en mediagebruik / van den Broek, A., de Haan, J., Huysmans, F. - Den Haag : SCP, 2009. - 144 p. : tab. graf. - Met samenv. en lit.opg. - In opdr. van het ministerie van OCW. - ISBN 978-90-377-0400-6 (SCP-Publicatie; 2009/8) In deze trendrapportage over cultuurparticipatie en mediagebruik wordt ingegaan op drie trends. Ten eerste de publieke belangstelling voor cultureel erfgoed en kunsten. Ten tweede het beoefenen van kunstdisciplines in de vrije tijd. En als laatste het gebruik van gedrukte, audiovisuele en digitale media. Deze rapportage is een vervolg op het SCP-rapport 'Cultuurminnaars en cultuurmijders' uit 2005. Digitale versie: http://www.scp.nl/dsresource?objectid=20312&type=org 700 BRO
9
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
Filosofie van het kijken : kunst in ander perspectief / Boon, M., Steenhuis, P.H. - Rotterdam : Lemniscaat, 2009. - 256 p. : ill. - Met lit.opg. - ISBN 978-90-477-0028-9 Boek waarin de auteurs vijftig kunstwerken uit alle tijden bespreken: van Rembrandt tot Mondriaan, van Duccio tot Lucian Freud. Aan de orde komen niet alleen de stijl of compositie, maar de auteurs stellen ook vragen - aan de hand van filosofen als Aristoteles en Kant, Levinas en Plessner - over hun eigen rol als waarnemer. Verschillende perspectieven van waaruit je kunt kijken komen aan bod: waarneming en kennisleer, metafysica en religie, ethiek en antropologie, Verlichting en Romantiek, genderperspectief en moderne abstractie. Aan de basis van dit boek ligt een serie van zevenentwintig artikelen over 'Filosofie van het kijken' die in de periode november 2004 - januari 2009 werden gepubliceerd in 'Trouw'. De hoofdstukken zijn uitgebreide en herziene versies van die oorspronkelijke krantenartikelen. 100 BOO Verboden voor onbevoegden : naar lokale netwerken voor meer participatie aan cultuur, jeugdwerk en sport / Wyckmans, J., Dierckx, D. - Leuven : Acco, 2009. - 103 p. : tab., fig. - Met bijl. en lit.opg. - ISBN 978-90-334-7482-8 Onderzoek naar lokale netwerken die opgezet worden ter bevordering van de participatie van mensen in armoede aan cultuur, jeugdwerk en sport in Vlaanderen en Brussel. In dit onderzoek laten de auteurs zich leiden door de visie van beleidsmakers en die van de doelgroep. Welke invulling moet er volgens hen gegeven worden aan vrije tijd? Welke drempels bemoeilijken het participeren aan de verschillende activiteiten? Is er voldoende inspraak voor iedereen? Dit boek biedt inspiratie aan gemeenten en steden bij de eerste stappen naar een lokaal netwerk. 700 WYC Internationale inspiratie : online filmfestival voor kunstacademies wereldwijd / Sleegers, F. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 7/8, jul/aug. 6-7 p.) Interview met Ronald Lindgreen en Ryan Seslow, docenten aan de kunstacademie in New York, en initiatiefnemers van het Student Streaming Festival. Het festival is een online festival voor kunstacademiestudenten wereldwijd. Studenten kunnen het festival gebruiken om hun video of experimentele film te testen op een internationaal en geïnteresseerd publiek. Ze kunnen zich uitspreken over werk van andere studenten en feedback krijgen op hun eigen video's. TIJDSCHRIFTEN
KUNST- EN CULTUUREDUCATIE Blikopener : beeld / CANON, Cultuurcel Departement Onderwijs, Culturele Biografie Vlaanderen. Brussel : CANON Cultuurcel, [2004]. - 2 dl. (28 p., ongepag.) + opdrachtkaarten (40 krt.). - Bevat: Museum boekje en Klas boekje. - Basismaterialen te gebruiken bij alle modules zijn: 1 spelmat (2 delen), 4 pionnen, 1 dobbelsteen, 1 dobbelsteen met leestekens, 4 puzzeldobbelstenen, 1 chronometer en een zakje met verschillende voorwerpen - een badeend, een wasknijper, een ratel, een kei, een stoffen bloem, een pluim, een houten lepel, een leeg fotorolletje, een lapje namaakbont, een latex handschoen, een spiegeltje, een metalen vijs (schroef), een botsbal, een ballon, een inbussleuteltje, een slagklem metaal, een potlood, een schuursponsje, een vaatwasborsteltje en een zaklamp. (Blikopener) Blikopener Beeld kan een instrument zijn ter voorbereiding, begeleiding en verwerking van een museumbezoek maar de methode biedt ook een kader dat een leerkracht samen met de kinderen kan gebruiken om het natuurlijke kijkproces te intensifiëren en stil te staan bij de wereld om ons heen. 701 BLI
10
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
BUUT! : kunst op Haagse scholen 2003 tot 2007 / auteur van inleiding van Roosmalen, A., Huisman, J., ... [et al.]. - Den Haag : Stroom, 2006. - 64 p. : ill. - ISBN 978-90-73799-54-7 Deze publicatie geeft een beeld van de kunstprojecten bij scholen, die zijn gerealiseerd door de financiële regeling die de gemeente Den Haag beschikbaar stelt bij nieuwbouw of verbouw van scholen . Dit gebeurt aan de hand van een overzicht van de circa 16 kunstwerken die in de periode 2003 tot 2007 op scholen in Den Haag zijn gerealiseerd. De publicatie laat een breed palet zien van de vormen die 'kunst op school' kan aannemen: van een sculptuur op het schoolplein tot een multifunctioneel meubel of een interactief tv-station. 701 BUU Creating meaning through literature and the arts : an integration resource for classroom teachers / Cornett, C.E. - 3rd ed. - Upper Saddle River, NJ : Pearson Education, 2007. - 434 p. : ill. - 1st ed.: 1999. - Met lit.opg., bijl. en reg. - ISBN 0-13-171878-9 This resource contains proven techniques for integrating literature, art, music, drama and dance into daily classroom instruction. Complete with research-based examples, authentic teacher stories, and strategies for integration. It addresses INTASC standards, assessment and differentiated instruction throughout. It shows ten ways to integrate the arts using the Arts Integration Blueprint presented in the book. 701 COR Cultuureducatie 2006-2008 : evaluatie / Siddiqui, F., ... [et al.]. – Amsterdam/[S.l.] : Mondriaan Stichting/NFPK, 2009. - 64 p. : tab., ill. - Met lit.opg. Ruim twee jaar lang ondersteunden de Mondriaan Stichting en het Nederlands Fonds voor Podiumkunsten allerlei vormen van cultuureducatie in het primair en voortgezet onderwijs. Per 1 januari 2009 is de regeling overgedragen aan het Fonds voor Cultuurparticipatie. Deze publicatie blikt terug op ruim twee jaar educatieregeling. Hoe verliep de regeling in de praktijk? Wat voor mogelijke effecten veroorzaakte de ondersteuning? Naast antwoord op deze vragen, worden korte sfeerschetsen gegeven van tien voorbeeldprojecten en de concrete resultaten hiervan. 701 CUL Kind-Kunst-Kunstpädagogik : Beiträge zur ästhetischen Erziehung : Festschrift für Adelheid Sievert / redacteur Peez, G., redacteur Richter, H., Garlichs, A., ... [et al.]. - Frankfurt am Main [etc. ] : [s.n.], 2004. - 340 p. : ill. - Met lit.opg. - ISBN 3-8334-0029-3 Insgesamt 21 Autorinnen und Autoren aus verschiedenen Bereichen der Kunst- und Kulturpädagogik sowie der Kunstwissenschaft und Erziehungswissenschaft stellen in anschaulichen Beiträgen den gegenwärtigen Stand der Kunstpädagogik vor. Hierbei treten neben die theoretischen Diskurse unterrichtspraktische Erfahrungsberichte. Unterschiedliche Facetten der gegenwärtigen Kunstpädagogik bzw. Kunstdidaktik werden behandelt, die meist auch mit dem Namen Adelheid Sievert/Adelheid Staudte aufs Engste verbunden sind. Ihr ist dieses Buch als Festschrift gewidmet. Die aktuellen Positionen werden in Bezug auf drei Themenfelder entwickelt: 1. Ästhetische Erziehung an schulischen und außerschulischen Lernorten; 2. Dimensionen ästhetischen Verhaltens sowie Aspekte der Kinder- und Jugendzeichnungsforschung; und 3. Gender und Kunstpädagogik. 701 KIN Kulturelle Bildung (oder Kultur und Bildung): ein Überblick zum internationalen Aus- und Fortbildungsangebot / Educult. - [S.l.] : Educult, 2007. - 41 p. EDUCULT wurde im 2006 durch das damalige Bundesministerium für Bildung, Wissenschaft und Unterricht (seit November 2006: Bundesministerium für Unterricht, Kunst und Kultur) mit einer internationalen Bestandsaufnahme zur Aus- und Fortbildung im Bereich Kulturelle Bildung und
11
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
Kulturpädagogik beauftragt. Dokumente wie die UNESCO 'Road Map on Arts Education' oder das ebenfalls im Auftrag der UNESCO erstellte Kompendium 'The WOW Factor' unterstreichen den Bedarf an qualifiziertem Personal für Angebote im Bereich kulturelle Partizipation und Kulturelle Bildung. Dies betrifft vor allem LehrerInnen, aber auch KünstlerInnen, Kunst- und KulturvermittlerInnen sowie PädagogInnen, die bei außerschulischen Bildungsanbietern (Jugendzentren, Musikschulen etc.) beschäftigt sind. Wo und in welcher Form findet die Aus- und Fortbildung dieser Berufsgruppen im Bereich Kultureller Bildung statt? Der vorliegende Überblick zeigt hierzu internationale Best-Practice Beispiele auf. 701 KUL Kunst, Pädagogik, Forschung : aktuelle Zugänge und Perspektiven / redacteur Meyer, T., redacteur Sabisch, A., Legler, W., ... [et al.]. - Bielefeld : Transcript, 2009. - 272 p. : ill. - Met lit.opg. - ISBN 978-3-8376-1058-1 Forschung ist gezähmte Neugier, methodisch gezähmte Gier. Forschung beginnt mit der Besonderung: mit der Verstrickung in ein besonderes Material, in besondere Situationen, mit Sammeln, Ordnen und Beschreiben. Weitere Schritte sind die Bildung von Hypothesen und Theorien. Was ist im Falle der akademischen Disziplin Kunstpädagogik das Material? Was sind ihre Themen und Fragen? Durch welche institutionellen und medialen Konstellationen wird sie bestimmt? In einem bewusst breit angelegten Spektrum unterschiedlicher institutioneller Positionen und Arbeitsformen dokumentieren die Beiträge dieses Bandes den aktuellen Stand der Diskussion um kunstpädagogische Forschung. 701 KUN Kunsteducatie voor mensen met een beperking : verslag conferentie 26 maart 2009, SKVR in Rotterdam / Cultuurnetwerk Nederland. - Utrecht : Cultuurnetwerk Nederland, 2009. - 18 p. Verslag van de conferentie die plaatsvond in het kader van het uitwisselingsakkoord GENT VI tussen de Vlaamse academies voor deeltijds kunstonderwijs en Nederlandse centra voor de kunsten. Het centrale thema was buitenschoolse kunsteducatie voor mensen met een lichamelijke of verstandelijke handicap. Het congres werd georganiseerd door Cultuurnetwerk Nederland en ingeleid door de dagvoorzitter Ap de Vries, directeur van Kunstconnectie. Onderwerpen die onder meer aan bod kwamen: Is een speciaal aanbod voor deze doelgroep noodzakelijk of kunnen ze meedoen in de reguliere lessen?; Zijn er specifieke vaardigheden nodig voor de begeleiding, en zo ja hoe die te verwerven? Digitale versie: http://www.cultuurnetwerk.nl/producten_en_diensten/eerdere_evenementen/verslagen/20090611% 20verslag%20GentVI%202009%20ill.pdf 701 KUN Max van der Kamp remembered : contributions to arts education, lifelong learning and international development co-operation / redacteur Zeelen, J., redacteur van Beilen, C., redacteur Slagter, M., van der Kamp, M., ... [et al.]. - Amsterdam : Max Goote Kenniscentrum, 2008. - 80 p. : ill., tab. - Met lit.opg. en bijl. - ISBN 978-90-75743-80-7 Deze publicatie bevat de bijdragen aan het symposium dat werd georganiseerd om Max van der Kamp, die plotseling overleed op 6 juli 2007, te gedenken. Max van der Kamp was werkzaam als docent en onderzoeker aan de Rijksuniversiteit Groningen. Daar hield hij zich onder andere bezig met onderwerpen als kunsteducatie, volwasseneneducatie en levenlang leren. Inhoud: 'The contribution of APEL to Lifelong Learning' (Max van der Kamp), 'Research into goals and effects of arts education' (Folkert Haanstra), 'A quarter century of adult education 1982-2007 from the perspective of Max van der Kamp' (Ruud van der Veen), 'International co-operation: current challenges and opportunities to North-South inter-university co-operation' (Arlindo A. Sitoe).
12
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
Digitale versie: http://www.maxgoote.nl/download.asp?link='/files/248/max_vd_kamp_remembered.pdf' 701 MAX Creative arts with older people / McMurray, J., auteur van voorwoord Scotch, Ch. - Binghamton, NY : The Haworth Press, 1990. - X, 138 p. : ill. - ISBN 0-86656-929-4 This book provides suggestions to stimulate the creative process among older adults, resulting in numerous physical, psychological, and social benefits. The author, an artist and a social worker, describes the use of the creative process as experienced in poetry, music, movement, painting, clay modelling, sculpting, puppetry, dramatic expression, to enrich the lives of individuals and groups. She explains the goals and advantages of each activity, includes a list of materials needed, and details the step-by-step process for conducting each activity. 701 MCM Speciaal onderwijs en cultuureducatie : achtergronden, literatuur, websites en projecten / auteur van inleiding Scherpenisse, W., Cultuurnetwerk Nederland, hoofdredacteur Kommers, M-J. - Utrecht : Cultuurnetwerk Nederland, 2009. - 60 p. (Zicht op ...; 2009/1) Deze 'Zicht op... ' is verschenen ter gelegenheid van de Dag van de Cultuureducatie die op 15 juni2009 plaatsvond en georganiseerd werd door Cultuurnetwerk Nederland. Deze dag was geheel gewijd aan speciaal onderwijs en cultuureducatie. In het inleidende artikel schetst Wim Scherpenisse, opleidingsdocent/docent pedagogiek van de Hogeschool van Amsterdam de ontwikkelingen en veranderingen in het (speciaal) onderwijs. Daarnaast legt hij uit wat wordt verstaan onder kinderen met speciale behoeften en in welke instellingen zij onderwijs ontvangen. Bovendien geeft hij adviezen voor ontwerp, organisatie en uitvoering van cultuureducatieve activiteiten die aansluiten bij de specifieke kenmerken en behoeften van deze kinderen. Na het artikel volgt een overzicht van literatuur die aanwezig is in de bibliotheek van Cultuurnetwerk Nederland. Tot slot een overzicht van relevante websites en een selectie van projecten uit het projectloket cultuur. Digitale versie: http://www.cultuurnetwerk.nl/producten_en_diensten/publicaties/detail_publicaties.asp?ProductId=3 09 701 SPE Syllabus kunst (algemeen) havo centraal examen 2009 / auteur van voorwoord Laan, H.W., Cevo. Utrecht : Cevo, 2008. - 18 p. - Cop. 2007. - Met bijl. De syllabus bestaat uit de tekst examenstof centraal examen kunst algemeen (voorheen CKV2), gevolgd door een toelichting van de globale eindtermen voor het centraal examen. De bijlage bevat het examenprogramma kunst (algemeen) havo/vwo. Digitale versie: http://www.examenblad.nl/9336000/1/j9vvhinitagymgn_m7mvh57glpdohx6_n11vga6k854m5p9/vhn pbm6ctp80/f=/kunst_algemeen_havo_2009.pdf 701 SYL (Un)Vorhersehbares Lernen: Kunst-Kultur-Bild = Bundeskongress der Kunstpädagogik 2007 / redacteur Busse, K-P., Pazzini, K-J., Dortmunder Schriften zur Kunst. - Norderstedt : Books on Demand, 2009. - 555 p. : fig., ill. - Met lit.opg. - ISBN 978-3-8334-7718-8 (Dortmunder Schriften zur Kunst; 6) Im Fruhjahr 2007 fand in Dortmund der Bundeskongress der Kunstpädagogik statt. Vertreterinnen und Vertreter des Faches aus der Schulpraxis, Forschung und Lehrerausbildung diskutierten aktuelle Inhalte der Kunst- und Bildvermittlung. Der nun vorliegende Tagungsband fasst ausgewählte Beiträge
13
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
des Kongresses zusammen und geht zugleich über sie hinaus, indem innovative und zum Teil kontroverse Positionen der Kunstpädagogik vorgestellt werden. Das Buch ist eine anschauliche Einführung in den aktuellen Stand ihrer Debatte und Inhalte. 701 UNV Autisme en kunst, een vruchtbare relatie : kunsteducatie en creatieve therapie of de noodzaak van een speciale kunstdocent / van Zweden-van Buuren, A. - [S.l.] : [s.n.], 2007. - Masterscriptie Hogeschool voor de Kunsten Amsterdam, Master Kunsteducatie. - Met lit.opg., webadressen en bijl. Literatuuronderzoek met als doel elementen te vinden die een plek voor kunsteducatie binnen het curriculum voor leerlingen met autisme zouden kunnen rechtvaardigen. De relatie tussen kunst en autisme staat meer en meer in de belangstelling, maar in het speciaal onderwijs heeft kunsteducatie nog geen vanzelfsprekende plaats in het curriculum verworven. Inhoud: 1. Over autisme; 2. Autisme en onderwijs; 3. Autisme en kunst; 4. Autisme, kunst en educatie; 5. Autisme, kunst en therapie; 6. Autisme, educatie en therapie; 7. Nieuwe wegen. Digitale versie: http://socialblog.files.wordpress.com/2009/01/autisme.doc 701 ZWE Towards a playful pedagogy : popular culture and the pleasures of transgression / Duncum, P. 2009. - Met lit.opg. (Studies in art education; Vol. 50, nr. 3, Spring 232-244 p.) In defining popular culture as inherently pleasurable, including the pleasures of transgression, the author argues that while art teachers now critique popular visual culture for its often-dubious ideologies, they are yet to come to terms with its transgressive pleasures. Teachers fail to engage with its carnivalesque, subversive qualities because they conflict with the rationality upon which schools are founded. Transgression involves challenging teachers' authority, and its oftentimes reactionary nature raises serious moral dilemmas. However, unless the transgressive nature of popular culture is acknowledged, critique will not engage with students' affective investments and will be dismissed as irrelevant. The considerable experience of media educators in the United Kingdom suggests that popular culture must be approached through a playful pedagogy that negotiates moral ambiguity, accepts that students' reactionary and progressive attitudes often fold into one another, and leavens critical theory with fun and pleasure. TIJDSCHRIFTEN ETEN ZA/NL brengt culturen samen / Langenhuijsen, H. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 7/8, jul/aug. 10-11 p.) Tijdens de themaweek die georganiseerd werd rond de presentatie van het eet-, lees- en kijkboek 'ETEN ZA/NL' werd het Koning Willem I College in 's-Hertogenbosch getrakteerd op muziek, theater, foto's en lezingen over Zuid-Afrika. TIJDSCHRIFTEN Cultuureducatie in Europees perspectief / van Hoorn, M., Hagenaars, P., Maaijwee, J-P. - 2009. - Met lit.opg. (Kunstzone; Vol. 8, nr. 7/8, jul/aug. 4-5 p.) De beleidsmatige belangstelling voor kunst- en cultuureducatie op Europees niveau zit sinds 2001 behoorlijk in de lift. Dat begon met een Rotterdamse conferentie (A Must or a Muse, 2001), een initiatief van het ministerie van OCW. Doel van deze conferentie was te onderzoeken hoe EU-lidstaten structureel informatie en kennis over kunst- en cultuureducatie zouden kunnen uitwisselen, opdat cultuur in het onderwijsbeleid in de EU-lidstaten een stevige plaats zou krijgen. Na Rotterdam volgden vergelijkbare conferenties en onlangs werd in Brussel de internationale conferentie 'See, I
14
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
see why!: cultural education, innovation, creativity and youth' (CICY 2009) georganiseerd. Bevat een opsomming en beschrijving van Europese initiatieven op het gebied van cultuureducatie. TIJDSCHRIFTEN Art's educational value / Richmond, S. - 2009. - Met lit.opg. (The journal of aesthetic education; Vol. 43, nr. 1, Spring 92-105 p.) In this essay the author wants to identify a few key features in or related to art that can be defended as having value for education. Art is seen as a component of a broad general education, mainly in the high school grades, though there will be relevance also for tertiary education. In this essay the scope is limited to the Western context. TIJDSCHRIFTEN The Artistic Impetus Model : a resource for reawakening artistic expression in adolescents / Amorino, J.S. - 2009. - Met lit.opg. (Studies in art education; Vol. 50, nr. 3, Spring 214-231) The decline of artistic expression in late childhood is an ongoing and well identified problem in the field of art education, yet it has been generally accepted as a natural occurrence and irreversible attribute of normative development. This article asserts that artistic expression may be rejuvenated in adolescence by identifying its psycho-intellectual origins, applying these to the construction of an Artistic Impetus Model, and using it as the pedagogical basis for a painting course taught to urban adolescents. The article describes a qualitative case study of such a course in which findings indicated a re-enlivening of authentic artistic expression accompanied by growth in areas regarding original idea formation, studio engagement, development of artistic skills, understandings about formalism, and perceptions of art and artmaking. TIJDSCHRIFTEN Bambini al Centro : music as a means to promote wellbeing : birth and configuration of an experience / Iadeluca, V., Sangiorgio, A. - 2008 (International journal of community music; Vol. 1, nr. 3, 311-318 p.) Bambini al Centro which literally means 'Children in the Centre' is a project operating since 1999 in Rome and financed by the Italian State. It is a recreational-musical space devoted to children aged 012 months and their families. The principal goal of the Centre is to provide an opportunity for encounter, relationship, sharing and global growth with, and through, music and dance. This project report aims to illustrate the social and political context in which the project was born and the main features that make it a successful example of community music. TIJDSCHRIFTEN Bijzondere mensen : thema / Janssen, M., ... [et al.]. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 6, jun. 4-42 p.) Themanummer over cultuureducatie voor kinderen, jongeren en volwassenen met taal- of gedragsstoornissen, een lichamelijke, zintuiglijke of verstandelijke handicap en langdurig zieken. Aan bod komen o.a. het speciaal onderwijs, mbo-opleiding beeldend voor jongeren met een autistisch spectrum stoornis, culturele instellingen en organisaties die deze bijzondere mensen ondersteunen. Bevat tevens een beschrijving van verschillende culturele activiteiten en projecten. TIJDSCHRIFTEN
15
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
CULTUREEL ERFGOED Cultuur in context : erfgoeddata in nieuwe samenhang / redacteur van Asseldonk, N., redacteur van Mensch, P., redacteur van Vliet, H. - Amsterdam : Reinwardt Academie/AHK, 2009. - 110 p. : ill. ISBN 978-90-9023340-6 De publicatie bevat artikelen en interviews over het project 'Cultuur in context' waarin Reinwardt Academie en verschillende erfgoed- en onderwijsinstellingen geparticipeerd hebben. In het project werd onderzocht in hoeverre er een discipline-overstijgende digitale infrastructuur mogelijk is ter verbetering van de toegang tot digitaal cultureel erfgoed. Uitgangspunt was de gedachte dat door het verbinden van de informatie die besloten ligt in de collecties van verschillende erfgoedinstellingen een completer en rijker beeld ontstaat: 'cultuur in context'. 725 CUL De erfenis van 4 jaar projecten Erfgoed à la Carte : handreikingen voor het integreren van erfgoededucatie in het curriculum van het basisonderwijs : eindrapportage / Visscher-Voerman, I., Huizinga, Tj. - Enschede : Universiteit Twente, 2009. - 84 p. : tab. - Met lit.opg. en bijl. Erfgoed à la Carte is een stimuleringsproject dat tot doel heeft cultureel erfgoed als een vanzelfsprekend onderdeel te integreren in het primair onderwijs en daarmee ook in de leefwereld van kinderen. Dit onderzoek heeft als doel het achterhalen hoe erfgoedleren op een goede manier geïntegreerd kan worden in het curriculum. Daarbij is gekeken naar 4 criteria t.a.v. ontwikkelde producten: validiteit, relevantie, praktische haalbaarheid en aansprekendheid voor leerlingen en docenten. Er zijn drie literatuurstudies uitgevoerd en er is onderzoek gedaan binnen 8 samenwerkingsverbanden van Erfgoed à la Carte naar de ontwikkelde materialen en de gevolgde ontwerp- en invoeringsprocessen. Hiervan zijn 8 aparte verslagen gemaakt, resulterend in concrete handreikingen op basis van die specifieke situatie. 725 VIS Erfgoed leeft! : 10 kant-en-klare lessen over ons erfgoed voor het vijfde en zesde leerjaar : educatief pakket bij het boek 'Zal het atomium er nog staan als ik groot ben?' / Productiehuis Impressantplus. [S.l.] : Europa Nostra Belgium, [2009]. - 24 p. : fig., ill. + 10 lesbladen. - Uitg. i.s.m. Open Monumentendag Vlaanderen en het Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed. Bij het boek 'Zal het atomium er nog staan als ik groot ben?' is een lessenpakket ontwikkeld met als doel erfgoed dichter bij kinderen uit de 3e graad lager onderwijs (= groep 5/6 van het basisonderwijs) te brengen. Aan de hand van een reeks opdrachten leren de kinderen kijken naar erfgoed, het te begrijpen en het belang ervan in te zien. Hun meningen en interpretaties worden getoetst aan reële betekenissen van erfgoed. Dit pakket bestaat uit 10 uitgewerkte lessen (een basisles en 9 themalessen) in de vorm van kopieerbare lesbladen. Elke les is uitgewerkt rond een hoofdstuk van het boek. Per les vind je: een suggestie voor het starten van de les; de oplossingen van de opdrachten op de lesbladen en achtergrondinformatie; suggesties voor extra opdrachten; suggesties voor activiteiten buiten de school. 725 ERF Zal het atomium er nog staan als ik groot ben? : het avontuur van het erfgoed / Robert, Y. - 2e dr. [S.l.] : Europa Nostra Belgium, 2008. - 89 p. : ill. - [1e dr.: 2004]. - Met adressen. - Uitg. naar aanleiding van het 20-jarig bestaan van de Open Monumentendagen in België. - ISBN 90 -75463-588 Dit boek geeft een beeld van erfgoed en erfgoedzorg speciaal voor kinderen. Met een simpele woordenschat worden complexe zaken aangekaart zoals de oorsprong van het idee 'erfgoed', de geschiedenis en de verschillende theorieën over erfgoed, de grote theoretische teksten zoals het Charter van Venetië, maar ook verschillende concepten die verband houden met erfgoedbeheer en -
16
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
onderhoud. Vragen die aan de orde komen: Wat is erfgoed precies en hoe moeten we ermee omgaan? Zijn parken en fabrieken ook erfgoed? En hoe zit het met natuur, kan dat ook erfgoed zijn? Wat zijn de belangrijkste monumenten in België en Europa? Het boek is niet alleen een leesboek, maar vormt ook het uitgangspunt en de leidraad voor een educatief pakket, 'Erfgoed leeft!', dat erfgoed dichter bij kinderen uit de 3e graad lager onderwijs (groep 5/6 van het basisonderwijs) wil brengen. 725 ROB Voorbij Erfgoed à la Carte : een terugblik op de toekomst van erfgoededucatie / redacteur Hageman, C., eindredacteur de Groot, E., eindredacteur Snoep, E., van Boxtel, C., ... [et al.]. - Amsterdam : Erfgoed Nederland, 2009. - 87 p. : ill., tab. - Met lit.opg. - ISBN 978-90-78956-09-9 (Erfgoed NU; 3) Deze publicatie geeft een beeld van het project Erfgoed à la Carte, waarin gedurende vier jaar gewerkt werd aan het ontwikkelen van erfgoedaanbod voor scholen in het primair onderwijs. Er wordt een beeld geschetst van de ontwikkeling van netwerken tussen scholen, aanbieders en intermediairs, van materialen, leerlijnen, duurzame samenwerking, bedoelde en onbedoelde neveneffecten, monitoring van het project en onderzoek. De bijdragen zijn van P. van der Zant (Bureau Art), J.J. Knol (directeur Fonds voor Cultuurparticipatie), C. van Boxtel(bijzonder hoogleraar Historische Cultuur en Educatie, Erasmus Universiteit), en I. Visscher-Voerman en Tj. Huizinga (Universiteit Twente). 725 VOO Erfgoed ... meetbaar goed? : eindevaluatie van het vierjarig project Erfgoed à la Carte van Erfgoed Nederland / van der Zant, P., Bureau ART, Bureau Advies Research Training. - Gouda : Bureau ART, 2009. - 61 p. Bureau ART volgde in opdracht van Erfgoed Nederland vanaf 2005 vier jaar lang het project Erfgoed à la Carte en bracht elk half jaar een publicatie uit over de voortgang, zodat de projectleiding kon bijsturen en de vijftien deelprojecten van elkaar konden leren. Het model dat Bureau ART daarvoor gebruikte kan worden aangeduid als 'dynamische evaluatie'. Aan het eind van 2008 werden in de meeste van de vijftien deelprojecten door Bureau ART eindmetingen verricht bij de scholen en soms ook bij instellingen die aan Erfgoed à la Carte deelnamen. Deze eindmetingen geven, samen met de zeven halfjaarlijkse evaluaties, een inzicht in de resultaten van Erfgoed à la Carte. In het rapport wordt beschreven hoe de evaluatie en effectmeting van Erfgoed à la Carte zijn uitgevoerd en wat de belangrijkste uitkomsten zijn. Parallel aan dit rapport heeft de Universiteit Twente in januari 2009 het rapport 'De erfenis van 4 jaar projecten Erfgoed à la Carte' uitgebracht. 725 ZAN
BEELDENDE KUNSTEN Culturele invloeden op de esthetische beoordeling van beeldend werk : een replicatieonderzoek naar de theorie van de U-vormige beeldende ontwikkeling / Haanstra, F., van Hoorn, M., medewerker Damen, M-L. - Utrecht : Cultuurnetwerk Nederland, 2009. - 116 p. : fig., graf., ill., tab. - Met lit.opg. en bijl. - ISBN 978-90-6997-124-7 (Cultuur + Educatie; 24) Deze publicatie beschrijft de resultaten van een onderzoek dat in een Nederlandse context eerdere studies over de U-vormige beeldende ontwikkeling herhaalt. Onderzocht is in hoeverre leeftijd, culturele achtergrond en professionaliteit van invloed zijn op de beoordeling van beeldend werk van
17
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
vijf-, acht-, elf- en veertienjarigen en van volwassenen (leken en professionals). Een van de conclusies luidt dat de U van de U-vormige ontwikkeling niet universeel geldend is. 730 HAA 20 Sensational art & writing projects : grades 2-4 / Schutzer, D. - New York [etc.] : ScholasticPublications, 2003. - 72 p. : ill. - ISBN 0-439-27177-0 20 Step-by-step art projects - such as texture rubbings, collages, and 3-D paper constructions - that inspire children to write poems, short stories, descriptions, and more. All activities are designed for grades 2-4. 730 SCH Syllabus beeldende vakken havo centraal examen 2009 / auteur van voorwoord Laan, H.W., Cevo. Utrecht : Cevo, 2007. - 12 p. - Met bijl. De syllabus bestaat uit de tekst examenstof centraal examen en schoolexamen, gevolgd door een toelichting op de globale eindtermen voor het centraal examen. De bijlagen bevatten het examenprogramma tekenen, handvaardigheid en textiele werkvormen havo en een begrippenlijst. Digitale versie: http://www.examenblad.nl/9336000/1/j9vvhinitagymgn_m7mvh57glpdohx6/vhaqlidjions/f=/beelden devakken_havo.pdf 730 SYL Syllabus beeldende vakken vwo centraal examen 2010 : syllabus centraal examen 2009-2011 / auteur van voorwoord Laan, H.W., Cevo. - Utrecht : Cevo, 2008. - 18 p. - Met bijl. De syllabus is gemaakt bij het examenprogramma van 2007, maar is ook van toepassing op het centraal examen van 2009, en geldt tevens voor (bezem)kandidaten die in 2010 of 2011 een examen doen volgens het examenprogramma 1993. Inhoud van de syllabus: 1. Inleiding; 2. Verdeling examinering CE/SE; 3. Afbakening van de examenstof; 4. Het centraal examen. De bijlagen bevatten het examenprogramma tekenen, handvaardigheid en textiele vormgeving vwo, toelichtende tekst 2009, 2010 en 2011 en een nadere omschrijving voor het centraal examen in 2009. Digitale versie: http://www.examenblad.nl/9336000/1/j9vvhinitagymgn_m7mvh57glpdohx6/vhwpfjyhr5lg/f=/syllabu s_beeldende_vakken_vwo_2009 -2011.pdf 730 SYL Speciaal examen : CPE en CSE Kunstvakken beeldend 2008 / Schipper, I. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 6, jun. 25-26 p.) In 2008 hebben leerlingen vanuit het cluster-2 onderwijs aan het Amman College te Rotterdam deelgenomen aan het Centrale Eindexamen vmbo. Een evaluatie. TIJDSCHRIFTEN Het VAVO - dilemma / Stam, M. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 6, jun. 10-12 p.) Een persoonlijk indringend verhaal van een docente beeldende vorming op een vavo (voortgezet algemeen volwassenenonderwijs). Jongeren die vastgelopen zijn in het gewoon onderwijs kunnen op het vavo alsnog hun diploma halen. Traditiegetrouw zijn het leerlingen 'met een rugzakje', kinderen met een stoornis, trauma of andere aandoening. Het thema voor het CPE vmbo beeldend 2008 was heel persoonlijk. Het effect dat dit had op leerlingen en docente wordt in dit artikel beschreven. TIJDSCHRIFTEN
18
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
Iedere blinde zijn eigen kleur blauw : kunstbeleving bij blinde leerlingen / Janssen, M. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 6, jun. 4-6 p.) Bij Sensis, een organisatie voor zorg, onderwijs en diensten aan slechtziende en blinde mensen neemt kunstonderwijs een belangrijke plaats in. Handvaardigheid, techniek en textiele werkvormen zijn heel belangrijk voor de hand-/oogcoördinatie van slechtziende leerlingen en voor de tastontwikkeling van blinde leerlingen. Maar Sensis streeft er ook naar een goede balans te vinden tussen de 'verplicht opgelegde' ziende wereld en de ruimte geven voor de eigen blinde belevingswereld. Binnen de kunst en het kunstonderwijs is er ruimte voor zelfontwikkeling en eigen beeldvorming. Met diverse kunstprojecten wordt altijd een combinatie gezocht waarbij alle andere zintuigen worden geprikkeld. TIJDSCHRIFTEN
MUZIEK Musical lives of young children / Flohr, J.W. - Upper Saddle River, NJ : Pearson Education, 2004. - IX, 128 p. : fig., tab. - Met lit.opg. en reg. - ISBN 0-13-048694-9 (The Prentice Hall mini-series in music education) This book uses an innovative approach to music for young children, using research findings to determine and substantiate good practice and emphasizing the belief that the nurturing of children's musical interest is of great import to their development and emotional lives. This comprehensive overview of music for young children demonstrates that the more a teacher knows and understands young children, the better they will be able to judge what is best for their group. Some topics covered are foundations of music learning, planning the environment, singing, creating, moving, playing, reading and writing, and listening. It is designed to be valuable to parents, music teachers, early childhood and elementary teachers. 780 FLO Praktijkonderzoek in vaktherapie / redacteur Smeijsters, H., KenVaK, Kennisontwikkeling Vaktherapieën, Cleven, G., Notermans, H., Welten, J. - Bussum : Coutinho, 2005. - 263 p. : tab., fig. - Met reg. en lit.opg. - ISBN 90 6283 469 8 Overzicht van recente praktijkonderzoeken op het gebied van vaktherapie. De eerste hoofdstukken geven een overzicht van de verschillende soorten van praktijkonderzoek en behandelen hoe studenten, docenten en professionals onderzoek kunnen doen en kunnen reflecteren over hun eigen handelen. Daarbij komt expliciet aan de orde welke competenties zij nodig hebben. In het vervolg van het boek wordt het praktijkonderzoek uitgewerkt voor verschillende werkvelden, zoals de volwassenenpsychiatrie, de forensische psychiatrie en het speciaal onderwijs, en voor de verschillende media: drama, muziek, beeldend en dans en beweging. Het boek laat zien hoe vaktherapeuten hun observaties, doelstellingen en behandelmethoden kunnen ontwikkelen door middel van praktijkonderzoek en dat de resultaten van dit onderzoek de praktijk, de theorie én het onderwijs ten goede komen. 780 PRA Psalmus Humanus [dvd] : 'Music belongs to everyone!' Zoltán Kodály (1882-1967) / Psalmus Humanus Association for Arts Education. - Budapest : Psalmus Humanus Association for Arts Education, 2006 Psalmus Humanus Association wishes to make a contribution to this work by a bilingual (Hungarian English) dvd published on Kodály's 125th birth anniversary. The film titled 'Music belongs to everyone' introduces the different ways of teaching art to children based on the pedagogical methods of the musician. Offering a comprehensive view of the workshops adopting the integrated programmes in art
19
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
pedagogy elaborated by Psalmus Humanus Association, the publication shares valuable knowledge and experience with professionals and parents concerned with their children's arts education. The bases of Kodály's music pedagogy are presented along with the association's special art educational programme 'in operation', that is, through the activity of the most efficient - yet little-known - art workshops of the Hungarian scene. 780 PSA Soundcheck : muziek voor onderbouw : vmbo-bkg(t) / van Eijk, M., van Meeuwen, B., Weeda, S., medewerker Evelein, F. - Baarn : Nijgh Versluys, 2005-2008. - 4 dl. : ill. + 4 cd's. - Bestaat ook in een versie voor (vmbo-t)/havo/vwo. - Bevat 2 leerwerkboeken en 2 docentenhandleidingen. Methode muziek voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs. De vmbo-editie is geen afgeleide van de havo/vwo-versie, maar is ontwikkeld volgens een eigen dynamiek: met meer gebruik van beeld, spel en herhaling. Centraal uitgangspunt is leerlingen zoveel mogelijk authentieke muzikale ervaringen te laten opdoen. Hierdoor ervaren zij direct wat muziek is, hoe muziek luisteren en muziek maken voelt en in zijn werk gaat. De nadruk ligt op popmuziek. Achterin het boek bevinden zich uitklapbladen met informatie over de belangrijkste popinstrumenten (drums, gitaar, basgitaar, percussie en keyboard). Tevens zijn de uitklapbladen een hulpmiddel bij het instuderen van een song. Internet is een geïntegreerd onderdeel van de methode. Op de methodesite bevinden zich internetopdrachten, geluidsvoorbeelden, een infotheek en didactische tips bij de lessen. Website: http://www.soundcheckonline.nl 780 SOU [CM] 780 SOU Soundcheck : muziek voor onderbouw : (vmbo-t)/havo/vwo / van Eijk, M., van Meeuwen, B., Weeda, S., medewerker Evelein, F. - Baarn : Nijgh Versluys, 2005-2008. - 6 dl. : ill. + 8 cd's. - Bestaat ook in een versie voor vmbo-bkg(t). - Bevat 3 leerwerkboeken en 3 docentenhandleidingen. Methode muziek voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Centraal uitgangspunt is leerlingen zoveel mogelijk authentieke muzikale ervaringen te laten opdoen. Hierdoor ervaren zij direct wat muziek is, hoe muziek luisteren en muziek maken voelt en in zijn werk gaat. De nadruk ligt op popmuziek. Achterin het boek bevinden zich uitklapbladen met informatie over de belangrijkste popinstrumenten (drums, gitaar, basgitaar, percussie en keyboard). Tevens vormen de uitklapbladen een hulpmiddel bij het instuderen van een song. Bij deze uitgave is een deel 3 toegevoegd waarbij verbindingen worden gelegd met het vak CKV en leerlingen leren m.b.v. een eenvoudige sequencer te arrangeren. Internet is een geïntegreerd onderdeel van de methode. Op de methodesite bevinden zich internetopdrachten, geluidsvoorbeelden, een infotheek en didactische tips bij de lessen. Website: http://www.soundcheckonline.nl 780 SOU [CM] 780 SOU Muziek vwo = Syllabus centraal examen 2010 / auteur van voorwoord Laan, H.W., Cevo. - Utrecht : Cevo, 2008. - 30 p. - Met bijl. De syllabus bestaat uit de tekst examenstof centraal examen en schoolexamen, gevolgd door een toelichting op de eindtermen van het theoretisch deel (domein A Vaktheorie). In de bijlagen bij die toelichting zijn een stofomschrijving en een begrippenlijst van de subdomeinen 'Waarnemen en weten' en 'Analyseren en interpreteren' en 'Muziek en cultuur' opgenomen en is het geglobaliseerde examenprogramma bijgevoegd. Digitale versie: http://www.examenblad.nl/9336000/1/j9vvhinitagymgn_m7mvh57glpdohx6/vhaqlyvtugyn/f=/syllabu s_muziek_vwo_2010_2.pdf 780 SYL
20
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
Syllabus muziek havo centraal examen 2009 / auteur van voorwoord Laan, H.W., Cevo. - Utrecht : Cevo, 2007. - 19 p. - Met bijl. De syllabus bestaat uit de tekst examenstof centraal examen en schoolexamen, gevolgd door een toelichting op de eindtermen van het theoretisch deel (domein A Vaktheorie). In de bijlagen bij die toelichting zijn een stofomschrijving en een begrippenlijst van de subdomeinen 'Waarnemen en weten' en 'Analyseren en interpreteren' opgenomen en is het geglobaliseerde examenprogramma bijgevoegd. Digitale versie: http://www.examenblad.nl/9336000/1/j9vvhinitagymgn_m7mvh57glpdohx6/vhnplbmzm8a3/f=/muzi ek_havo_2 .pdf 780 SYL The misunderstanding of music / Welch, G. - London : University of London, Institute of Education, 2005. - 42 p. : fig., ill., tab. - Met lit.opg. - ISBN 0-85473-660-3 Based on an inaugural lecture delivered at the University of London, Institute of Education on 4 December 2001. This lecture reviews the critical role that education plays in promoting or hindering musical development. 780 WEL Het grote poppodium onderzoek : analyse van de ontwikkelingen in de bedrijfsvoering van de Nederlandse poppodia / van Dalen, T., van der Hoek, H., Vreeke, F., eindredacteur Nuchelmans, A., Vreeke & Van Dalen. - [Amsterdam] : VNPF, 2009. - 92 p. : fig., graf., ill., tab. - Met lit.opg. en bijl. In opdr. van de Vereniging Nederlandse Poppodia en -Festivals (VNPF). De afgelopen jaren vond een stormachtige ontwikkeling plaats in de Nederlandse poppodiumsector. De wereld van de popmuziek is ook vandaag nog volop in verandering en het is de vraag hoe podia en overheden zich in deze veranderende wereld moeten opstellen. Deze ontwikkelingen vormen de belangrijkste aanleiding voor dit onderzoek. In het bijzonder wordt aandacht besteed aan het proces van professionalisering. De drie hoofdvragen zijn: 1. Hoe staan de poppodia in Nederland er anno 2008 voor?; 2. Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen die de positie en het functioneren van de poppodia beïnvloed en hebben beïnvloed?; 3. Wat moet er gebeuren om de bedrijfsvoering van de poppodia verder te professionaliseren? Kort komt op p. 40 ook de relatie tussen popmuziek en cultuureducatie aan de orde. Digitale versie: http://www.vnpf.nl/files/File/belangen/sectoronderzoek/vnpf_rapport_final_2.pdf 785 DAL Trainee primary-school teachers' perceptions of their effectiveness in teaching music / Hallam, S., ... [et al.]. - 2009. - fig., tab. - Met lit.opg. (Music education research; Vol. 11, nr. 2, Jun. 221-240 p.) In England, there have been concerns that some primary teachers lack the necessary skills to teach the National Curriculum. The aim of this research was to ascertain the level of confidence of students completing a one-year primary teacher-training programme in relation to teaching in general and teaching music in particular. 341 students from four higher education institutions in England completed a short questionnaire. While almost all teachers had confidence in their ability to teach, only about half were confident about teaching music. There were statistically significant differences in response depending on whether the students played one or more musical instruments. Instrumentalists were more confident, those playing more than one instrument exhibiting the highest levels. Most students believed that more time should be spent on training, although they praise its quality. The implications of the findings are discussed and alternative ways of addressing the problem are considered.
21
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
TIJDSCHRIFTEN Teaching composing in secondary school: a case study analysis / Bolden, B. - 2009. - Met lit.opg. (British journal of music education; Vol. 26, nr. 2, Jul. 137-152 p.) This article reports a case study of an experienced teacher of composing working with secondary school students in a large urban centre in Ontario, Canada. Results suggest authentic assignments connect student composing to the 'real world', and so have meaning and life beyond the music classroom. Teachers can facilitate the development of theoretical music knowledge by supporting and enhancing the experiential learning that students accomplish on their own, through composing. Offering suggestions for change to compositions-in-progress, and cultivating a classroom ethos where students exchange this service amongst themselves, serves to enhance composing potential. By helping students infuse their work with personal knowledge, experiences, and interests, teachers can increase students' meaningful involvement in classroom composing. TIJDSCHRIFTEN Toekomstmuziek : studiedag VLS, Gehrels Vereniging en O2DM op 1 november 2008 / Evelein, F. 2008 (Kunstzone; Vol. 7, nr. 9, sept. 25-29 p.) Muziekonderwijs is volop in beweging. Ontwikkelingen, uitdagende projecten, nieuwe visies, grensverleggende multimediale concepten in de praktijk van het muziekonderwijs zullen centraal op staan op de studiedag in het ArtEZ Conservatorium te Enschede. TIJDSCHRIFTEN Survey of New Horizons International Music Association musicians / Coffman, D.D. - 2008 (International journal of community music; Vol. 1, nr. 3, 375-390 p.) This study analyzed survey responses from 1652 New Horizons International Music Association (NHIMA) musicians in the United States and Canada to better understand older adults' experiences in making music. The purpose of this study was threefold: (a) ascertain the extent of NHIMA musicians' musical backgrounds and their current involvement in music making; (b) determine perceived benefits of music making in NHIMA groups; and (c) establish a baseline for a longitudinal study that monitors NHIMA musicians' health compared with similar adults who are non-musicians to document relationships between health changes and music making. NHIMA musicians can be typified as approximately 70 years old, almost exclusively Caucasian, of average health, college educated, with above average incomes and with previous playing experience on their instruments in high school. They play their instruments on average for an hour a day. Their comments reveal that most of the respondents cite emotional well-being and benefits, followed by physical well-being, cognitive stimulation and socialization benefits. This large sample study thus corroborates the findings of previous efforts using smaller samples and provides baseline data for future research. TIJDSCHRIFTEN The Oxford handbook of music psychology / redacteur Hallam, S., redacteur Cross, I., redacteur Thaut, M. - Oxford [etc.] : Oxford University Press, 2009. - XIII, 585 p. : fig., graf., ill., tab. - Met lit.opg. en reg. - ISBN 978-0-19-929845-7 A comprehensive overview of the latest developments in this area of research. With contributions from over fifty experts in the field. All the chapters combine a review of the relevant literature with discussions of the major findings, as well as original insights and suggestions for future work. Written by leading experts, the 52 chapters are divided into 11 sections covering both experimental and theoretical perspectives, each edited by an internationally recognized authority. The sections each present chapters that focus on specific areas of music psychology: 1. The origins and functions of music; 2. Music perception; 3. Responses to music; 4. Music and the brain; 5. Musical development;
22
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
6. Learning musical skills; 7. Musical performance; 8. Composition and improvisation; 9. The role of music in our everyday lives; 10. Music therapy; and 11. Conceptual frameworks. 780 OXF Ontmoeten : muziektheater voor jongeren zonder en met autisme / van Zweden-van Buuren, A. 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 6, jun. 13-15 p.) Beschrijving van het multidisciplinaire project 'Ontmoeten', een samenwerkingsverband tussen het MCO (Muziek Centrum van de Omroep) in Hilversum, scholen voor speciaal onderwijs (in het bijzonder voor leerlingen met een autisme spectrum stoornis) en regulier onderwijs. Tijdens het multidisciplinaire project leren de leerlingen in gezamenlijke workshops hun eigen ideeën ontwikkelen en vorm te geven: musiceren, beeldend vormgeven, filmen, dansen, schrijven en kostuums maken. In een kort tijdsbestek leren de deelnemers veel over de discipline, over zichzelf, over samenwerking met anderen en over deel zijn in een groter geheel. Ontmoeten is een initiatief van Stichting Papageno, een stichting ter ondersteuning van ouders en begeleiders van kinderen met autisme. Deze stichting ontwikkelt onder meer multidisciplinaire projecten kunsteducatie gericht op het speciaal onderwijs. TIJDSCHRIFTEN Musical exploration using ICT in the middle and secondary school classroom / Ward, Chr.R. - 2009. Met lit.opg. en samenv. in het Frans, Duits en Spaans. - This article is a synopsis of the thesis of Christopher Ward. (International journal of music education; Vol. 27, nr. 2, May 154-168 p.) In this article, the author explores musical creativity through Information and Communication Technology (ICT). Ward aims to show that secondary school pupils can compose freely using ICT in the classroom, easing and 'democratizing' the creative process, enabling a high standard for all, regardless of formal musical training. The fieldwork project was conducted across one secondary school (Years 9-13, ages 14-18) and one middle school (Years 5-8, ages 9-13) in Windsor, UK from November 2002 to December 2003. There were opportunities in the music classrooms of both schools to develop creative ideas based around tonalities of the last 40 years in spite of the fact that creativity in a non-tonal medium was well established in the professional field. The author intended to show that pupils were more inventive and motivated in the music classroom when given opportunities to: (1) use ICT as an integral part of the creative process; (2) explore new sounds in a non-fixedtonal environment; and (3) promote motivation through learning by relevant and interesting lesson content, enthusiastic delivery and an informal class atmosphere. TIJDSCHRIFTEN Music education in the twenty-first century: a cross-cultural comparison of German and American music education towards a new concept of international dialogue / Kertz-Welzel, A. - 2008. - Met lit.opg. (Music education research; Vol. 10, nr. 4, Dec. 439-449 p.) The purpose of this paper is to investigate the opportunities of comparative music education by comparing German and American music education, particularly investigating the fields of general, performance-based and multicultural music education. TIJDSCHRIFTEN Learner agency: to understand and to be understood / Blair, D.V. - 2009. - fig. - Met lit.opg. (British journal of music education; Vol. 26, nr. 2, Jul. 173-187 p.) What began as an exploration of student learning while listening to music evolved into a study of learner agency in a music classroom. Whilst students used and developed strategies that enabled
23
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
their own success while listening to, performing and creating music, it became evident that they were proactively seeking musical understanding and growth in their own musicianship. Their intense desire to share their musical ideas and to be valued for their role in the music learning community within the classroom illustrated the learners' agency for affirmation and valuing of self and others. These qualities are closely connected to the zone of ‘proximal development’ (Vygotsky, 1978) and ‘perezhivanie’ (Mahn & John-Steiner, 2000, 2002; Mahn, 2003). As educators may seek to enable students to grow in conceptual understanding (competence) and self-efficacy (confidence), a reflexive relationship occurs as students, too, seek to grow in musicianship (competence) and to be valued for who they are (confidence). TIJDSCHRIFTEN Learning about what constitutes effective training from a pilot programme to improve music education in primary schools / Rogers, L. - 2008. - Met lit.opg. (Music education research; Vol. 10, nr. 4, Dec. 485-497 p.) The new primary strategy in England has raised the profile of foundation subjects, including music, yet many primary school teachers lack skills and confidence in their ability to teach music. This research explores a year-long programme of training across 16 primary schools in England that sought to improve music education. The programme involved whole school in-service training, advisory teachers offering support within the classroom and further training for music co-ordinators. The implementation of the programme, the training received, lesson observations throughout the programme, difficulties arising and the longer term benefits were explored through questionnaires, interviews and school visits with participant teachers, and senior managers in the Local Authorities and schools. The findings indicated that the programme had been effective in improving teacher confidence, and musical understanding, and the quality of teaching. Factors contributing to the success of the programme and lessons for the development and implementation of future programmes were identified. TIJDSCHRIFTEN Malaysian children's attitudes towards learning music / Ghazali, G.M., McPherson, G.E. - 2009. - fig. Met lit.opg. en bijl. (Music education research; Vol. 11, nr. 2, Jun. 193-219 p.) A sample of 1060 Malaysian children were surveyed in order to examine differences in their motivation to study music in school and to learn a musical instrument outside of school. Adopting the expectancy-value motivation theory, the children were asked questions concerning their perception of music as being important, useful, interesting, enjoyable and easy/difficult. Results show subtle differences according to the five ethnic groups (Malay Muslims, Chinese Buddhists, Chinese Christians, Indian Hindus and Indian Christians), the children's previous musical experiences and also gender. In general, Chinese Christian and Indian Christian children were more motivated to study music than the other groups, and girls reported an overall higher level of motivation than boys. The results help to frame how music is perceived as a school subject within Malaysian society and suggest priorities for advocating music within the Malaysian educational system. TIJDSCHRIFTEN Exhausted from educational reform : essay / Brand, M. - 2009. - Met lit.opg. (Bulletin of the Council for Research in Music Education; Vol. 180, Spring 87-92 p.) The impact of government-imposed educational reform can lead to music teachers' belief that their views are generally forgotten and their professional wisdom is not respected. Above all, significant educational reform hinges on the creation and attainment of a shared vision and a trust, collaboration, and consultation between policy makers and teachers. Music teachers do have the energy, enthusiasm, and desire for change, but such change only comes when music teachers are
24
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
included in policy discussions and involved in the planning for educational reform. This essay argues that far too often, music teachers are made to feel left out of the very change they are expected to guide and implement. TIJDSCHRIFTEN Field-generated research agenda in music education: a qualitative study of music supervisors and music teachers / Fung, C.V. - 2009. - Met lit.opg. en bijl. (Bulletin of the Council for Research in Music Education; Vol. 180, Spring 75-86 p.) The aim of this study was to create a field-generated research agenda in music education based on the viewpoints of practitioners in the field. The main research question being: What knowledge could research create that would help music teachers in the schools? The author interviewed four music teachers and three music supervisors individually across three school districts in the southeastern United States. The author used a guided interview approach. All participants had over ten years of music teaching experience. Interview data were analyzed using an inductive approach. Close examinations of the suggested research agenda revealed four themes (advocacy orientation, need to understand, best practices, and interest to change). This study clearly shows that the practitioners have strong desires to use research as tool for advocacy. Findings also suggest that the practitioners desire to improve in dealing with issues at hand. They are attracted to research that can provide immediate application. While the practitioners suggest a research agenda with a heavy emphasis on applied research, researchers must read the agenda beyond the surface to see what basic research questions are needed to support studies addressing the concerns of these practitioners. TIJDSCHRIFTEN Children's graphical notations as representational tools for musical sense-making in a music -listening task / Reybrouck, M., Verschaffel, L., Lauwerier, S. - 2009. - fig., graf., ill. - Met lit.opg. en bijl. (British journal of music education; Vol. 26, nr. 2, Jul. 189-211 p.) This article tries to answer two related questions: 1. What do children hear while listening to and making sense of music? and 2. What kind of representational tools can be used to assess this sensemaking? To answer these questions, the authors set up two empirical studies in which 89 children - 89-year-olds and 11-12-year-olds (first study) - and 331 children - 8-10-year-olds and 11-13-yearolds, with and without extra music training (second study) - were exposed to a music listening task. The aim of the studies was to get an overall picture of the variety of children's musical representations by means of their graphical notations, and to investigate the impact of age, formal musical training and the characteristics of the musical fragment on these notations. A major finding of the first study was the emergence of two main categories of notations, namely 'global' and 'differentiated' notations, with a very strong dominance of global over differentiated ones and a negligible impact of subject and task variables. The second study, in which the authors presented researcher-generated instead of existing musical fragments, yielded a larger number of differentiated notations, and a considerable impact of age and formal musical education as well as of the musical characteristics on these notations. Both studies were ascertaining studies with the aim to describe and analyze the development of children's graphical notations under given instructional conditions. To account for some of the limitations of these studies, some additional design-based research is suggested. Extensive findings/exemplars of both studies can be found on the Cambridge University Press website. TIJDSCHRIFTEN An analysis of the elementary school music teaching course in Turkey / Özgül, Í. - 2009. - Met lit.opg. en samenv. in het Frans, Duits en Spaans. (International journal of music education; Vol. 27, nr. 2, May 116-127 p.)
25
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
In this article, the author discusses the Turkish elementary school music teaching course in terms of the requirements of the Turkish elementary music curriculum and those of other countries such as the USA, Ireland and Malta. She proposes that a more effective and efficient method of elementary music teacher preparation be put in place based on findings from research conducted in Turkey, and what is currently considered sound practice within the field of education in general and the music education profession. TIJDSCHRIFTEN
FILM/MEDIA Film maken maakt school : effecten van de structurele integratie van film maken in het voortgezet onderwijs : verslag van het pilotproject; Scholieren FilmLab / eindredacteur Maassen, G., coördinator M. Daniel, onderzoeker de Jong, J., ... [et al.]. - Utrecht : NIF, 2009. - 34 p. - Met lit.opg. en bijl. ISBN 978-90-79631-02-5 Het Nederlands Instituut voor Filmeducatie (NIF) heeft in opdracht van het Ministerie van OCW en het Nederlands Fonds voor de Film het pilotproject Scholieren FilmLab (oorspronkelijke titel: Film maken in de Klas) ontwikkeld en uitgevoerd. Doel van het project was om film maken voor de duur van een schooljaar structureel te integreren in het lesprogramma van voortgezet onderwijs scholen. Scholieren Filmlab is uitgevoerd op twee middelbare scholen die te maken hebben met leerlingen in achterstandsituaties: een (zwarte) school in de Randstad en een school voor speciaal onderwijs. In het onderzoek zijn verschillende effecten van het project gemeten: de effecten met betrekking tot sociale cohesie en schoolbeleving; de effecten van twee bestaande benaderingen: Making Movies en AllAboutUs FilmFactory; de effecten met betrekking tot mediavaardigheden en mediawijsheid. Op basis van de onderzoeksresultaten kan worden geconcludeerd dat de structurele integratie van film maken in het lesprogramma van het voortgezet onderwijs positieve effecten heeft op achterstandsleerlingen, hun zelfbeeld, begrip voor elkaar, bereidheid en vermogen tot samenwerken en beleving van school. 791 FIL Sound links : exploring the social, cultural and educational dynamics of musical communities in Australia / Bartleet, B-L. - 2008 (International journal of community music; Vol. 1, nr. 3, 335-356 p.) Sound Links examines the dynamics of community music in Australia, and the models it represents for informal music learning and teaching. This involves researching a selection of vibrant musical communities across the country, exploring their potential for complementarity and synergy with music in schools. This article focuses on the most significant themes that have emerged from the author's recent Sound Links fieldwork in four musical communities across Australia. Drawing on insights from well over 300 community music practitioners, participants, educators, and administrators, it will touch on the critical success factors, key challenges, learning dynamics and models for community-school collaborations found in these diverse community settings. These themes will be interwoven with ideas and concepts from community studies in the humanities and community music literature to provide a range of insights into the social, cultural and educational dynamics of musical communities in Australia. TIJDSCHRIFTEN MediaArtHistories / redacteur Grau, O., Arnheim, R., ... [et al.]. - Cambridge, MA [etc.] : MIT, 2007. XII, 475 p. : fig., ill. - Met lit.opg. - ISBN 0-262-07279-3 Digital art has become a major contemporary art form, but it has yet to achieve acceptance from mainstream cultural institutions; it is rarely collected, and seldom included in the study of art history
26
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
or other academic disciplines. In this publication, leading scholars seek to change this. They take a wider view of media art, placing it against the backdrop of art history. Their essays demonstrate that today's media art cannot be understood by technological details alone; it cannot be understood without its history, and it must be understood in proximity to other disciplines - film, cultural and media studies, computer science, philosophy, and sciences dealing with images. Contributors trace the evolution of digital art, from thirteenth century Islamic mechanical devices and eighteenth century phantasmagoria, magic lanterns, and other multimedia illusions, to Marcel Duchamp's inventions and 1960s Kinetic and Op Art. They reexamine and redefine key media art theory terms machine, media, exhibition - and consider the blurred dividing lines between art products and consumer products and between art images and science images. Finally, this publication offers an approach for an interdisciplinary, expanded image science, which needs the 'trained eye' of art history. 659 MED (On)bewerkt beroemd / Duimel, M., Stichting Mijn Kind Online. - Den Haag : Stichting Mijn Kind Online, 2009. - 21 p. : fig., tab. Een onderzoek onder tieners van 11 tot 17 jaar naar beroemd willen worden, eigen foto's maken, bewerken en online zetten, zelfbeeld en media-consumptie. Het onderzoek is een verkennende beschrijving van de genoemde onderwerpen en hun onderlinge samenhang. Maken tieners die beroemd willen worden bijvoorbeeld vaker foto's van zichzelf? Is er een verband tussen hun zelfbeeld en het zien van media met ideaalbeelden erin? Digitale versie: http://www.mijnkindonline.nl/uploads/Onderzoeksrapport_Onbewerkt_beroemd.pdf 659 DUI Screen education : from film appreciation to media studies / Bolas, T. - Bristol [etc.] : Intellect, 2009. - 408 p. : ill. - Met lit.opg. en reg. - ISBN 978-1-84150-237-3 This book provides the history of the development of film and television studies in Britain, from its origins as a grassroots movement to its current status as serious scholarship. The focus is on the United Kingdom, where the development mirrors that of film education in North America and Australia. Bolas's account describes the voluntary efforts of activists in the Society for Education in Film and Television and their relationship with British Film Institute's Education Department. Though much documentary evidence has been lost, Bolas's work incorporates personal archives and interviews with key figures, making this a critical record of the rise of cinema and television studies. The book opens in 1930, just after the introduction of sound cinema, examines the succeeding six decades and closes at a key moment in the 1990s when a major new area of academic enquiry Media Studies - had become established at secondary, further and higher education levels in most of the UK. At the primary level interest was simultaneously developing in a broader curriculum engagement with media education. 659 BOL Wie gut ist Medienpädagogik? / redacteur Schorb, B., Theunert, H., Anfang, G., ... [et al.]. - 2009. Themanummer. (Merz; Vol. 53, nr. 3, Jun. 10-45 p.) Wie gut ist eigentlich Medienpädagogik? Diese Frage gewinnt in jüngster Zeit immer mehr an Bedeutung. Von Teilnehmenden über Veranstalter und Sponsoren medienpädagogischer Projekte bis zu Wissenschaftlerinnen und Wissenschaftlern haben zahlreiche Personen ein Interesse daran, die Qualität medienpädagogischer Arbeit erkennen und bewerten zu können. Doch wie gelingt dies am besten? Sind quantitative Messmethoden oder eher Ergebnisbewertungen der richtige Weg zur
27
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
Evaluation oder sollten vielleicht doch ganz andere Herangehensweisen gewählt werden? Hier scheiden sich die Geister in der Fachwelt. TIJDSCHRIFTEN
THEATER Drama and curriculum : a giant at the door / O'Toole, J., Stinson, M., Moore, T. - [S.l.] : Springer, 2009. - XVI, 222 p. : fig., tab. - Met lit.opg. en reg. - ISBN 978-1-4020-9369-2 (Landscapes: the arts, aesthetics, and education; 6) This book investigates the shared history of drama (and theatre) and education, formal and informal. It discusses key historical and contemporary figures and their influences on drama education practice, including the 'speech and drama' movement, drama- and theatre-in-education, drama therapy and psychodrama, and emergent forms such as 'applied theatre'. The book identifies and explains drama's four paradigms of purpose: for language, for development, as pedagogy and as art-form. It shows how these interweave in highly intricate ways to provide different kinds of learning for different contexts, and how they sometimes become tangled in practice and theory, in the constant efforts of drama and theatre practitioners to get drama established in the curriculum, and keep it there. Written for pre-service and post-graduate drama students, drama teachers, academics (drama, curriculum, learning and teaching, performing arts, the arts). 792 OTO History of the theatre / Brockett, O.G., Hildy, F.J. - 10th ed. - Boston [etc.] : Pearson, 2008. - 688 p. : ill. - Met lit.opg. en reg. - 1e dr.: 1968. - ISBN 978-0-205-51186-0 A survey of European, American, Asian, African and Latin American theatre history. Included is a chapter on contemporary theatre. 792 BRO Groots acteren in 3 stappen / de Groot, F. - Hoorn : Living Productions, 2008. - 143 p. : ill. - ISBN 978-90-77421024 Dit boek belicht de grondbeginselen van de acteerkunst in een 3-stappen-plan, voor zowel de amateur als de student. Daarnaast wordt aandacht besteed aan onderwerpen als 'improvisatie', 'het oog van de camera', 'tekst leren', 'plankenkoorts' en 'fantasie'. 792 GRO Regieschool / Keunstwurk. - Leeuwarden [etc.] : Keunstwurk [etc.], [2006]. - 38 p. : ill. In 2005 ging in Friesland een regieschool van start als onderdeel van de jeugdtheaterschool. Het doel van deze regieschool is om ex-leerlingen van de jeugdtheaterschool en jongeren met een vergelijkbare theaterervaring te scholen in het regievak. De jeugdtheaterschool van Friesland wil onderzoeken of het opleiden van deze jongeren een interessante artistieke impuls kan opleveren voor het jongerentheater. Het streven is de leerlingen na twee jaar zelfstandig een korte act of voorstelling van minimaal 20 minuten te laten regisseren met jongeren of kinderen. Dit pilotproject kwam tot stand in samenwerking met de Friese amateurtheaterschool (Frats). De Jeugdtheaterschool Friesland ontwikkelt op basis van de praktijk van deze regieschool een leerplan, dat later beschikbaar is voor alle geïnteresseerde jeugdtheaterscholen in Nederland. Digitale versie: http://www.keunstwurk.nl/documenten/4/20538_JTS_000-06_leerplan_DEF2.pdf 792 REG
28
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
Waar ben ik? : theater door slechtziende en blinde jongeren / Zwiers, M. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 6, jun. 7-9 p.) Voor de derde keer nemen slechtziende en blinde leerlingen van de Visio Comeniusschool in Amsterdam deel aan het educatief project TA-junior. Elk jaar worden door theaterdocenten van TA (Toneelgroep Amsterdam) in samenwerking met zes scholen uit verschillende wijken in Amsterdam vijf voorstellingen gemaakt. Het theaterproject doet een beroep op de zelfstandigheid van de leerlingen van de Visio Comenius omdat ze buiten schooltijd moeten repeteren. Door mee te doen aan het project groeit hun zelfstandigheid en zelfvertrouwen en wordt hun wereld vergroot. TIJDSCHRIFTEN Poppen kunnen grenzeloos boeien : Evelien Pullens geeft les in India en Nederland / Langenhuijsen, H. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 7/8, jul/aug. 8-9 p.) Evelien Pullens vertelt wat haar drijfveren zijn om in India en Nederland met poppenspel bezig te zijn. TIJDSCHRIFTEN Drama in het speciaal onderwijs / Laarakker, K. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 6, jun. 36-38 p.) In 2004 vroeg de dienst Cultuur en Educatie van de gemeente Leiden aan Liesbeth Huiberts, medeoprichter van Jeugdtheaterschool Leiden, of zij dramalessen wilde ontwikkelen voor de middenbouw van het speciaal onderwijs. Dit resulteerde in het project 'Drama in het speciaal onderwijs' dat sindsdien jaarlijks wordt uitgevoerd op scholen in Leiden. Een beschrijving van het project aan de hand van interviews met Liesbeth Huiberts en Anja Roodenburg, docent van De Weerklank (school voor kinderen met taal- en spraakstoornissen). Doelgroep: groepen 3, 4 en 5 van het speciaal onderwijs, maar ook geschikt voor de groepen 6 en 7. TIJDSCHRIFTEN
DANS Legacy in dance education : essays and interviews on values, practices, and people : an anthology / samensteller/redacteur Hagood, Th.K. - Amherst : Cambria Press, 2008. - XXII, 266 p. : ill. - Met lit.opg. en reg. - ISBN 978-1-60497-563-5 This publication brings together the voices of key dance educators to express their views on the legacy of dance education. The book examines the values and practices dance educators live with, and what values and practices they take forward to promote or even retool and reinvent in their professional work. The book also engages in discussions of the people who embody (or have embodied) the values and practices the dance education field takes ownership of. Through working with and being exposed to teachers in the dance field, the editor and his contributors express how their learning and professional development has been inspired and shaped by their interactions with their mentors. It follows that legacy is important territory for dancers to consider as educators and as people. 795 LEG So you think you can program urban dance? : een survey van artistiek inhoudelijke prioriteiten voor het urban podium/programmering uit het urban dansveld / RRKC, Rotterdamse Raad voor Kunst en Cultuur. - Rotterdam : RRKC, 2008. - 23 p. - Met bijl. De Rotterdamse Raad voor Kunst en Cultuur (RRKC) is voorstander van de oprichting van een disciplinebreed urban platform, waarin scene en instellingen zijn vertegenwoordigd. De survey bevat verslagen van een werkbijeenkomst 'Urban dansprogrammering' georganiseerd door RRKC en Jong
29
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
RRKC op 8 oktober 2008 in Zaal De Unie in Rotterdam. Op deze werkbijeenkomst werden witte vlekken in het veld geïnventariseerd en wensen geformuleerd door zowel de scene als structureel gesubsidieerde instellingen. De RRKC kwam tot 5 aanbevelingen: 1. Erken het urban dansgenre; 2. Investeer structureel in zowel zakelijke als artistieke talentontwikkeling; 3. Ontwikkel een discipline brede canon; 4. Breng vraag en aanbod van urban dans dichter bij elkaar; 5. Dicht de kloof tussen scene en gevestigde orde. Digitale versie: http://www.rrkc.nl/uploads/502.pdf 795 SOY Engeland danst op school / Fokkens-van der Maas, S. - 2009 (Dans magazine; Vol. 27, nr. 3, jun. 46-48 p.) Verslag van een werkbezoek van twee adviseurs dans van Kunstfactor aan Engeland. Wat is de status van danseducatie op het primair en voortgezet onderwijs, vroegen de adviseurs Rozemarijn Schouwenaar en Sanne Fokkens-van der Maas zich af. Tijdens het werkbezoek verdiepten zij zich in ontwikkelingen en werkwijzen. Opvallend zijn de investeringen die scholen in het primair en voortgezet onderwijs en culturele instellingen doen om samen te werken. Naast het gebruik van goeddoordachte dansmethodieken en de inzet van lichaam en taal door de dansdocent, wordt grote waarde gehecht aan het centraal stellen van de leerling tijdens de dansles. En dans is kunst en lichamelijke opvoeding tegelijk. TIJDSCHRIFTEN
LITERATUUR Boekenbendes : een draaiboek voor naschoolse boekenclubs / Bontje, D., Broekhof, K. - Amsterdam : Stichting Lezen, 2009. - 37 p. - Met bijl. - I.s.m. Sardes. Een draaiboek voor het opzetten van een naschoolse boekenclub, een zogeheten Boekenbende. Het doel van een Boekenbende is kinderen van 10 tot 12 jaar te laten ervaren hoe leuk het is om samen met andere kinderen op allerlei manieren bezig te zijn met lezen en met activiteiten die met lezen en boeken te maken hebben. Naast de bibliotheek kunnen bij de organisatie en begeleiding van een Boekenbende mensen betrokken zijn vanuit de (brede) school en vanuit de buitenschoolse opvang (BSO). In de bijlage zijn voorbeeldactiviteiten opgenomen. Digitale versie: http://www.literatuureducatie.nl/files.php?file_id=453 820 BON Colouring outside the lines : Flemish illustrators making their mark / Vermeulen, M. - Berchem : Flemish Literature Fund, 2006. - 159 p. : ill. - Met lit.opg. This book investigates the development of the work of 22 Flemish illustrators of children's literature and shows how to read their illustrations. 655 VER Handboek literatuuronderwijs 2009-2010 / redacteur van Erve, I., eindredacteur Brus, E. - Rotterdam : Passionate Bulkboek, 2009. - 120 p. : ill. - Met lit.opg., adressen en reg. - ISBN 978-90-75788-11-2 Het handboek vormt enerzijds het verslag van het symposium 'Dag van het literatuuronderwijs' dat op 7 november 2008 plaatsvond, anderzijds bevat het achtergrondinformatie over de onderwerpen die op die dag aan de orde kwamen. Het centrale thema van het symposium betrof 'Vertel mij wat'. Onderwerpen die aan de orde komen zijn onder meer: historische literatuur, jeugdliteratuur in de praktijk, literatuuronderwijs en ICT, leesverslagen, literair talent en de Boekenweek. 820 HAN
30
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
Voorlezen in de kinderopvang 2004 : deel 1: tekstrapport / Jansen van Doorn, G., TNS NIPO. Amsterdam : TNS NIPO, 2004. - 34 p. : tab. - Met bijl. - In opdr. van Stichting Lezen. Sinds 2000 doet TNS NIPO in opdracht van Stichting Lezen elke vier jaar onderzoek naar voorlezen in de kinderopvang (kinderdagverblijven en peuterspeelzalen). Doel van dit vergelijkingsonderzoek is actuele informatie vergaren over het beleid en de praktijk van voorlezen in kinderdagverblijven en op peuterspeelzalen. Hoe wordt er samengewerkt met bibliotheken, hoe vaak wordt er voorgelezen en hoe staat het met het aanschafbeleid van kinderboeken? Stichting Lezen wil met dit huidige onderzoek (2004) nagaan of er veranderingen zijn opgetreden ten opzichte van de voorgaande meting (2000). Digitale versie: http://www.lezen.nl/files.php?file_id=378 820 JAN De jonge jury 2009 / Stichting Lezen, coördinator BulkBoek. - Rotterdam : BulkBoek, 2008. - 2 dl. (31, 52 p.) : ill. + ansichtkaart. - Totale project bestaat uit een magazine, een handleiding voor het onderwijs en een ansichtkaart. - Jonge Jurymagazine is een uitgave van Kidsweek i.s.m. BulkBoek en Stichting Lezen. De Jonge Jury is een leesbevorderingsproject voor jongeren in klas 1 t/m 3 van het voortgezet onderwijs. Het is een campagne die jongeren uitdaagt jeugdboeken uit het jaar ervoor te lezen en daaruit het mooiste boek te kiezen. De vijf boeken die de meeste stemmen krijgen, worden genomineerd voor de Prijs van de Jonge Jury. Het Jonge Jury-lespakket bestaat uit een magazine, een handleiding voor het onderwijs en een affiche. Het magazine bevat interviews met auteurs, beschrijvingen van boeken, thema-artikelen en leestips van jongeren zelf. De handleiding geeft informatie over de opzet van de Jonge Jury en biedt concrete suggesties en tips voor integratie van de Jonge Jury in de lessen fictie. Op de ansichtkaart staan afbeeldingen van 15 kerntitels. De website bevat ondersteunend lesmateriaal. Website: http://www.jongejury.nl 820 JON Leesbevordering in het basisonderwijs : een onderzoek naar actualiteit en toekomstperspectief / Oberon. - Amsterdam : Stichting Lezen, 2009. - 33 p. : tab. - Met bijl. - In opdr. van Stichting Lezen. In dit onderzoek staan twee vragen centraal: 1. Hoe is de huidige stand van zaken wat betreft de aandacht voor leesbevordering in het basisonderwijs (groep 3-8)?; 2. Hebben scholen behoefte aan een schoolbrede leesbevorderingsmethode, naast de gebruikte leesmethode? Zo ja, aan welke voorwaarden zou een dergelijke methode moeten voldoen om kans van slagen te hebben? Het onderzoek wordt afgesloten met conclusies en aanbevelingen. Digitale versie: http://www.lezen.nl/files.php?file_id=495 820 LEE Lees mij! / auteur van idee Raes, S., NIF, Nederlands Instituut voor Filmeducatie, auteur van begeleidend materiaal Klaassen, J., Stichting Lezen, coördinator Wiebenga, F., Viewpoint Productions, eindredacteur Hoekstra, E. - Utrecht : NIF, 2008. - 2 dl. (Ongepag.) - Met bijl. - Bevat leerlingenreader en docentenhandleiding. Lees mij! is een serie lessen om jongeren te stimuleren uitdrukking te geven aan hun leeservaringen en om te zetten in een persoonlijk beeld. Aan de hand van de website www.leesmij.nu leren jongeren over kernbegrippen zoals thema, stijl en plot, die zij kunnen gebruiken om hun eigen leeservaring om te zetten in beeld. Op de site staan korte persoonlijke filmpjes over boeken van verschillende filmmakers. Doelgroep: bovenbouw havo/vwo. Het lesmateriaal sluit aan bij de kerndoelen en eindtermen van CKV en Nederlands. Website: http://www.leesmij.nu 820 RAE
31
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
Plezier in dichten / Koedam, F. - 2009 (Praxisbulletin; Vol. 26, nr. 10, jun. 14-18 p.) In dit artikel worden de didactische mogelijkheden uitgewerkt van een bovenbouwproject over nonsenspoëzie. Aan de hand van twaalf opdrachten worden verschillende vormen verkend en krijgen de kinderen de nodige handreikingen bij het zelf schrijven van nonsenspoëzie. TIJDSCHRIFTEN Naar een gestructureerd curriculum voor het literatuuronderwijs / Witte, Th., Rijlaarsdam, G., Schram, D. - 2009 (Levende Talen tijdschrift; Vol. 10, nr. 2, jun. 24-34 p.) Dit artikel gaat over de totstandkoming van een didactisch instrumentarium waarmee docenten de literaire ontwikkeling van leerlingen in het voortgezet onderwijs kunnen volgen en stimuleren. Uitgebreid wordt ingegaan op de niveaus van literaire competentie die docenten onderscheiden in de bovenbouw van het havo en vwo. TIJDSCHRIFTEN 'Mevrouw, schrijft U de boeken van Guus Kuijer ook?' : Paul Vierboom, leesbevorderaar pur sang / Schmitz, J. - 2009 (Lezen; Vol. 4, nr. 2, 4-6 p.) De Oscar Romeroschool in Rotterdam bestaat voor 98% uit allochtone kinderen en doet dankzij leescoördinator Paul Vierboom al vijfentwintig jaar lang aan leesbevordering. Een interview met Paul Vierboom over boeken, lezen en bevlogenheid. TIJDSCHRIFTEN Lees mij! / Willemsteijn, A. - 2009 (Van twaalf tot achttien; nr. 6, jun. 52-53 p.) Een beschrijving van Lees mij! Lees mij! is een crossmediale combinatie van een website, een serie filmpjes en literaire activiteiten, gericht op havo/vwo-leerlingen tussen de 14 en 17 jaar. TIJDSCHRIFTEN De invloed van literatuuronderwijs op de leesattitude / Stokmans, M. - 2009. - Met lit.opg. (Levende Talen tijdschrift; Vol. 10, nr. 2, jun.35-41 p.) Centraal in dit artikel staan veranderingen in leesattitude als gevolg van leeservaringen tijdens literatuuronderwijs. Het onderzoek naar veranderingen in leesattitude waaraan 20 klassen, die varieerden in opleidingsniveau, deelnamen, is uitgevoerd met behulp van een quasi-experimenteel design. Naast variabelen als leesattitude en ervaringen tijdens de lessen (leerzaam, plezierig en gemakkelijk) zijn ook andere variabelen in het onderzoek meegenomen zoals verschillen tussen de lessen, leesvaardigheid, sociale norm (van ouders en vrienden), geslacht en leeftijd. De resultaten wijzen uit dat leerlingen met een positieve leesattitude en een goede leesvaardigheid een grotere kans hebben om literatuuronderwijs als positief te ervaren. Deze positieve ervaringen, en met name het plezier dat leerlingen ervaren bij lezen, zijn bepalend voor een verbetering van de leesattitude. Het onderzoek waarover verslag wordt gedaan is een effectstudie, waarin nagegaan wordt wat de effecten zijn van een bepaalde didactische aanpak op de leesattitude, vergeleken met een andere didactische aanpak. Het leesbevorderingsprogramma Bazar staat centraal in deze studie. TIJDSCHRIFTEN Het juiste boek op het juiste moment : Deel 2 : wat bevordert een goede keuze? / Witte, Th. - 2009. - Met lit.opg. (Levende Talen Magazine; Vol. 96, nr. 5, jun. 9-12 p.)
32
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
De literaire ontwikkeling van leerlingen staat of valt met het kiezen van het juiste boek. Theo Witte deed onderzoek naar dit proces en onderscheidt zes niveaus van literaire competentie. In het eerste deel (Levende Talen Magazine 96 (2009) 4, 5-8 p.) beschrijft hij wat er mis kan gaan als een leerling boeken leest die niet bij zijn niveau passen. In dit tweede deel zet de auteur uiteen hoe leerlingen tot een betere keuze kunnen komen bij het uitzoeken van een boek. TIJDSCHRIFTEN Interactief voorlezen met kinderen / Bijlhout, M. - 2009 (Praxisbulletin; Vol. 26, nr. 10, jun. 32-35 p.) Uit onderzoek blijkt dat interactief voorlezen een goede manier is om de taalontwikkeling bij kleuters te stimuleren. Bij interactief voorlezen zijn de kinderen actief betrokken bij het verhaal. Dit artikel beschrijft hoe dit in zijn werk gaat. TIJDSCHRIFTEN
OVERIG Adviesaanvraag Vereniging van Openbare Bibliotheken / Raad voor Cultuur. - Den Haag : Raad voor Cultuur, 2006. - 12 p. Brief van de Raad voor Cultuur aan staatssecretaris van OCW, M. van der Laan van 21 april 2006 over een adviesaanvraag aan de Raad naar aanleiding van het rapport 'Evaluatie Stelseltaken Vereniging van Openbare Bibliotheken'. De Raad is tot de conclusie gekomen geen advies te kunnen geven over de rol en positie van de VOB door een 'onderliggend fundamenteel probleem van bestuurlijke aard.' Hij stelt vast dat er meer nodig is dan een herziening van de landelijke stelseltaken en de bestuurlijke verhouding tussen rijk en VOB en pleit voor een gedegen analyse van de huidige situatie (het stelsel en zijn wettelijke grondslag) en van relevante ontwikkelingen die de sector raken. 020 ADV Basisprincipes praktijkonderzoek / Harinck, F. - 6e dr. - Antwerpen [etc.] : Garant, 2009. - 197 p. : fig., graf., tab. - 1e dr.: 2006. - Met lit.opg., bijl. en reg. - ISBN 978-90-441-2427-9 'Onderzoeken' hoort van oudsher bij universiteiten en gespecialiseerde onderzoeksinstituten. Sinds de invoering van het bachelor/masterstelsel is dat echter veranderd. Ook hogescholen dienen onderzoek te verrichten en hun studenten onderzoeksvaardigheden bij te brengen. Het gaat om een ander soort onderzoek dan op de universiteiten gebruikelijk is; er worden termen genoemd als toegepast onderzoek, actieonderzoek en praktijkonderzoek. Dit boek wil een visie aanreiken voor het onderzoek op de hogescholen, 'praktijkonderzoek' zoals het hier genoemd wordt. Het boek is primair bestemd voor studenten van hogescholen en hun begeleiders. 001 HAR Creatieve therapie : een praktische handleiding / Nijmanting, M. - Amsterdam : SWP, 2008. – 133 p. : ill. - Met lit.opg. - ISBN 978-90-6665-923-0 Deze handleiding geeft tips aan therapeuten en docenten die praktisch aan de slag willen met creatieve therapie. Na een theoretische gedeelte volgt de praktische toepassing van creatieve therapie. Er zijn meer dan vijftig oefeningen uit de dramatherapie, de beeldende therapie en het werken met taal uitgewerkt. 615 NIJ Het element : als passie en talent samenkomen / Robinson, K., medewerker Aronica, L. - Houten : Het Spectrum, 2009. - 269 p. : ill. - Met lit.opg. en reg. - ISBN 978-90-491-0026-1
33
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
Dit boek is een lofzang op de diversiteit van menselijke talenten en passies en ons potentieel voor groei en ontwikkeling. Sir Ken Robinson inspireert de lezer om het 'Element' te vinden: een punt waar natuurlijk talent en persoonlijke passie elkaar ontmoeten. Als mensen in hun element zijn, zijn ze het meest zichzelf, het meest geïnspireerd en creatief en halen ze het beste uit zichzelf. 159 ROB Explaining creativity : the science of human innovation / Sawyer, R.K. - Oxford [etc.] : Oxford University Press, 2006. - VIII, 354 p. - Met lit.opg. en reg. - ISBN 978-0-19-516164-9 This publication includes research by anthropologists on creativity in non-Western cultures, and research by sociologists about the situations, contexts, and networks of creative activity. It brings these approaches together within the sociocultural approach to creativity pioneered by Howard Becker, Mihaly Csikszentmihalyi and Howard Gardner. The sociocultural approach moves beyond the individual to consider the social and cultural contexts of creativity, emphasizing the role of collaboration and context in the creative process. 159 SAW Vraagbaak Nederlands : van spelling tot stijl: snel en helder antwoord op praktijkvragen over taal / Tiggeler, E. - 5e dr., 5e opl. - Den Haag : SDU, 2009. - 321 p. - Met lit.opg. en reg. - De publicatie is aangepast aan de vernieuwde spelling 2005. - ISBN 978-90-12-10855-3 Deze publicatie is verdeeld in vijf algemene vragen over taal en taalgebruik: 1. Hoe schrijf je dat?; 2. Welk woord is het juiste?; 3. Hoe gebruik je leestekens?; 4. Hoe verbeter je zinsbouw en stijl?; 5. Hoe schrijf je goede brieven, e-mails en rapporten? [IN] [NA] 800 TIG [VA] 800 TIG
INSTELLINGENDOCUMENTATIE Villa Zebra [dvd ] / Villa Zebra. - Rotterdam : Villa Zebra, 2006 Informatie over de missie, visie, doelstellingen, doelgroepen en de specifieke kenmerken van Villa Zebra worden aan de hand van praktijkvoorbeelden toegelicht. [DV] 069 VIL Afdelingsrapportage afdeling Sint Frans = Jaarrekening 2008; 1e bestuursrapportage 2009; Kadernota 2010-2013 / Sint Frans, Etten-Leur. - Etten-Leur : Sint Frans, 2009 Cultuur is van de hele stad (op z'n laatst in 2018) : agenda cultuurparticipatie 2009-2012 gemeente Maastricht / Gemeente Maastricht. - Maastricht : Gemeente Maastricht, 2009 Cultuurconvenant 2009-2012 gemeente Den Haag / Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. - Den Haag : Ministerie van OCW, 2009. - Verschenen in Staatscourant nr. 92, 20 mei 2009 Cultuurconvenant 2009-2012 gemeente Rotterdam / Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Gemeente Rotterdam. - Den Haag : Ministerie van OCW, 2009. - Verschenen in Staatscourant nr. 92, 20 mei 2009
34
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
Cultuurconvenant 2009-2012 OCW : gemeente Amsterdam / Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Gemeente Amsterdam. - Den Haag : Ministerie van OCW, 2009. - Verschenen in Staatscourant nr. 92, 20 mei 2009 Cultuurconvenant 2009-2012 provincie Noord-Holland, provincie Zuid-Holland, gemeente Haarlem / Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. - Den Haag : Ministerie van OCW, 2009. Verschenen in Staatscourant nr. 92, 20 mei 2009 Cultuurconvenant 2009-2012 provincie Utrecht, provincie Flevoland, gemeente Utrecht, gemeente Almere, gemeente Amersfoort / Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. - Den Haag : Ministerie van OCW, 2009. - Verschenen in Staatscourant nr. 92, 20 mei 2009 Cultuurstad Groningen : gewoon bijzonder! : cultuurnota 2009-2012 / Gemeente Groningen. Groningen : Gemeente Groningen, 2009 Een cultuur van ruimte maken II, imago en realiteit = beleidsplan 2009-2012 / Stimuleringsfonds voor Architectuur. - Rotterdam : Stimuleringsfonds voor Architectuur, 2009 Grenzeloos ontdekken : beleidsplan 2008-2011 / Bibliotheek Midden-Brabant. - Tilburg : Bibliotheek Midden-Brabant, 2008 Huishoudelijk reglement van de Stichting Fonds voor Cultuurparticipatie / Fonds voor Cultuurparticipatie. - In: Staatscourant, nr. 83, mei 2009 Jaarplan 2009-2010 / ToBe stichting kunstzinnige vorming, Dordrecht. - Dordrecht : To Be, 2009 Jaarrapportage 2007 / Sint Frans, Etten-Leur. - Etten-Leur : Sint Frans, 2009 Jaarverslag 2008 / SICA, Stichting Internationale Culturele Activiteiten. - Amsterdam : SICA, 2009 Jaarverslag 2008 / CKVU, Centrum voor Kunstzinnige Vorming Uden. - Uden : CKVU, 2009 Jaarverslag 2008 / De Kunstconnectie, VKV, Vereniging van Centra voor de Kunsten. - Utrecht : De Kunstconnectie/VKV, 2009 Jaarverslag 2008 / Scholen in de Kunst, Amersfoort. - Amersfoort : Scholen in de Kunst, 2009 Jaarverslag 2007/2008 / Centrum voor de kunsten 't Klooster, Harderwijk. - Harderwijk : 't Klooster, 2009 Jaarverslag 2008 / Nederlandse Museumvereniging. - Amsterdam : Nederlandse Museumvereniging, 2009 Kader en uitgangspunten voor afspraken tussen gemeenten en provincie in het kader van cultuurparticipatie / Provincie Utrecht. - Utrecht : Provincie Utrecht, [2009] Verslag '07-'08 = Vooruitblik '09-'12 / TIN, Theater Instituut Nederland. - Amsterdam : TIN, 2009 Visie 2012 : in beeld en woord : inspirerend podium, pijler van cultuur / Kunstencentrum Het Klooster, Woerden. - Woerden : Het Klooster, 2009
35
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009
Visie op erfgoed en educatie 2009-2012 / Erfgoed Nederland. - Amsterdam : Erfgoed Nederland, 2009. - 9 p. In deze beleidsvisie beschrijft Erfgoed Nederland de definities, doelstellingen, uitgangspunten en ambities van het sectorinstituut op het gebied van erfgoededucatie en de rol die Erfgoed Nederland daarin zelf speelt. Digitale versie: http://www.erfgoednederland.nl/upload/documenten/visie-op-erfgoed-en-educatie2009-2012.pdf Visienota op de toekomst van het IVAK / IVAK, Centrum voor Kunst en Cultuur in Noordoost Groningen. - Delfzijl : IVAK, [2009]
36
AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND JUNI 2009