1
Aangekondigde besparingsmaatregelen: te onrechtvaardig en te kortzichtig Nieuwsbrief kerstmis 2011
Donderslag bij heldere hemel We hebben er lang, heel lang moeten op wachten. Maar eindelijk hebben we een regering en meteen maakte die een reeks besparingsmaatregelen bekend. Op het eerste zicht vielen die nog mee: vooral de pensioenen en jonge werklozen werden geviseerd, maar aan de index en dus aan de lonen werd er (voorlopig) niet geraakt, en over de pensioenleeftijd zelf bleef het nogal vaag. Maar toen de kersverse minister Van Quickenborne zijn pensioenplannen bekend maakte was het meteen duidelijk dat de maatregelen ingrijpende gevolgen zouden hebben voor de werkende bevolking. Vooral de werkwijze van de minister baart zorgen: geen overleg, de vakbonden worden compleet buiten spel gezet. Het was uiteraard te verwachten dat zijn plannen in bedrijfskringen op volle steun kunnen rekenen. We moeten daarbij goed in het achterhoofd houden, dat het hier nog maar over een eerste ronde besparingsmaatregelen gaat. Het is een eerste schijf van 11 miljard. Nadien moet er minstens nog eens zoveel bespaard worden. Minstens, want de crisis lijkt zich verder te verdiepen, waardoor de inspanningen in de volgende jaren nog groter zullen zijn. Tenminste, als we de heren en dames in Brussel laten begaan. De klok 70 jaar terugdraaien Om te zien wat er op het spel staat moeten we eventjes terug in de geschiedenis. Na de Tweede Wereldoorlog werd de sociale welvaartstaat uitgebouwd. Gedaan met Daens toestanden. Er kwam een goede pensioenregeling, werkloosheidsuitkeringen, betere lonen, enz. Dat alles kwam niet vanzelf, daarvoor is jarenlang strijd geleverd. En daarbij speelden de vakbonden een onvervangbare rol. Dat we vandaag in België een van de beste sociale zekerheidsstelsels ter wereld hebben en nog een van de weinigen die een loonindex hebben, is te danken aan de sterke vakbondstraditie in ons land. Voor de werkende bevolking betekende dat een grote vooruitgang. En ook voor de economie. De jaren vijftig en zestig waren gouden jaren. Er was een hoge economische groei omdat de lonen stegen, waardoor mensen meer konden kopen en waardoor de economie (in zijn geheel) beter draaide. Wie dat minder leuk vond was de bedrijfswereld. Hogere lonen betekenen nu eenmaal lagere winsten. Zij verlangden dan ook terug naar de periode vóór WOII. Zij moesten niks weten van de sociale verworvenheden. De crisis van de jaren zeventig bood hun de kans om dat gedeeltelijk waar te maken. De crisis werd bestreden met
2 neoliberale recepten. Op sociaal vlak betekende dat een fikse achteruitgang voor de werkende bevolking. Het besteedbaar inkomen van de gezinnen zakte van een goede 80% van het bnp (de jaarlijks geproduceerde rijkdom van België) in 1981 naar 60% in 2007. Een maandelijks verlies van ongeveer 800 euro per werknemer. De vennootschappen daarentegen zagen in die periode hun aandeel van het bnp stijgen van 6,5% naar 16%. De levert ze een jaarlijkse extra winst op van 32 miljard (het drievoudige van wat we volgend jaar moeten besparen!). Op economisch vlak was het neoliberaal recept rampzalig. Sinds de jaren tachtig is de economische groei beduidend lager dan in de periode na WOII. Dat is logisch, want lagere lonen betekenen minder koopkracht en dus minder verkoop. Ten tweede werden de financiële markten gedereguleerd, waardoor een nooit geziene speculatie en financiële luchtbel ontstond. Die luchtbel is in 2007 gespat, met de gekende gevolgen. In die periode waren de winsten en de lonen van de CEO wel fenomenaal gestegen. Nog niet genoeg Kortom, de rijkste 1% ging er met sprongen op vooruit ten koste van de overige 99%. Maar nog hebben ze niet genoeg. Ze hebben nooit genoeg, de geeuwhonger van winst kent geen grenzen. Hun reeds onrechtmatig grote portie van de gezamenlijke rijkdom (bnp) willen ze nog meer uitbreiden. Dat kan natuurlijk alleen maar ten koste van sociale verworvenheden. Opnieuw biedt de economische crisis de kans voor een verdere sociale afbraak. Dat, beste collega, is wat nu voor ons staat: een verdere herverdeling van de koek ten voordele van de 1%. Uiteraard wordt ons gezegd dat het niet anders kan. Keer op keer wordt dat refreintje herhaald door de media. Op den duur gaan we dat geloven. Maar als je beseft dat de media grotendeels in handen zijn van die 1%, dan is het weinig verwonderlijk dat ze dat refreintje luidkeels zingen. Het is in elk geval totaal ongeloofwaardig. Werklozen en gepensioneerden De nieuwe begrotingsmaatregelen viseren in de eerste plaats de werklozen: de jongeren, de langdurige werklozen en de bruggepensioneerden. Dit is totaal onbegrijpelijk. Op dit ogenblik daalt de tewerkstelling: de overheid besnoeit en de privébedrijven investeren minder, of danken mensen af omwille van de crisis. Welnu, uitgerekend op het moment dat het aantal jobs daalt, jaagt men de werklozen op en neemt men hun uitkering af in plaats van jobs te creëren. Dat is ronduit onfatsoenlijk. Ten tweede is er de aanval op de pensioenen en de verhoging van de pensioenleeftijd. Eigenlijk is het heel eenvoudig: het is niet omdat we langer leven dat we daarom langer kunnen werken. Een recent onderzoek toont aan dat liefst 75 procent van de werknemers tussen de 50 en 55 last heeft van minstens één chronische aandoening. 44 procent ziet zijn arbeidsomstandigheden als problematisch om te kunnen blijven doorwerken en voor 49 procent is de werkdruk
3 onoverkomelijk. Het risico op ziekte neemt sterk toe met de leeftijd, zodat vooral de oudere werknemers bijzonder kwetsbaar worden. Eenvoudige vraag: leven we om te werken of werken we om te leven? Heel wat jobs, zoals het onderwijs bv. vergen zeer veel energie, die je vanaf een bepaalde leeftijd gewoon niet meer kan opbrengen. Niet vergeten dat rechters, militairen en professoren en … politici reeds een volledig pensioen krijgen na twintig jaar dienst. Er is bovendien een negatieve band met de tewerkstelling. Vermits er geen nieuwe jobs worden bij gecreëerd, wel integendeel, betekent langer werken dat er meer werklozen bijkomen, vooral nieuwkomers of jongeren dus. Bij wijze van spreken nemen de afgematte ouders het werk af van hun kinderen. De ouderen worden afgepeigerd, de jongeren perspectief ontnomen. Ter ere van wie, behalve dan de 1%? Omwille van de vergrijzing is het huidig stelsel niet houdbaar, zingen ze in koor. Klopt dat? Vandaag zijn er voor elke 100 werkenden 140 niet-werkenden. Binnen vijftig jaar zijn dat er 100 werkenden voor 151 niet-werkenden. Dat is dus niet onoverkomelijk. Binnen twintig jaar zou dat 3,8% van het bnp kosten, maar tegen dan zijn we met een toename van 1,5% op jaarbasis meer dan 30% rijker (bijna tien keer zoveel dus)! We zouden wel een zeer egoïstische maatschappij zijn als we die in verhouding kleine meerkost niet zouden betalen. Het pensioen is in de eerste plaats bedoeld om je levensstandaard te behouden eens je stopt met werken. Ook daartegen is nu de aanval ingezet. Een onbekommerde oude dag, na vele jaren hard werken, als het van hen afhangt mag je het vergeten. Voor heel wat mensen in het onderwijs zijn de geplande maatregelen rampzalig. De pensioenleeftijd wordt niet alleen opgetrokken met twee jaar, maar ook het aantal jaren dienst dat men moet hebben stijgt van 5 tot 40 jaar, jawel je leest het goed. Dat betekent dat een pak mensen niet op 62 op pensioen zullen kunnen gaan, en misschien zelfs niet op 64! En dan moet je weten dat er partijen zijn die zeggen dat het nog niet ver genoeg gaat… (Meer uitleg op: http://www.coc.be/newsitems/view/509) Wie strijdt kan verliezen, wie niet strijdt is al verloren Diegenen die zeggen dat we de huidige voordelen van vandaag niet kunnen behouden moeten eens de volgende rekening maken. De huidige voordelen (pensioenen, benoemingen, landingsbanen, verlofstelsels, …) zagen het licht minstens zo’n dertig jaar geleden. Welnu, vandaag zijn we tweemaal zo rijk als in 1980. Alleen is de koek anders verdeeld dan toen. Daar nijpt het schoentje. De koek is meer dan groot genoeg, maar hij is slecht verdeeld, en er zijn vandaag krachten bezig om die verdeling nog meer in ons nadeel door te voeren.
4 Bovendien zijn de geplande maatregelen kortzichtig. Het neoliberaal recept van de jaren zeventig (besparingen) heeft een vertraging van de economische groei met zich meegebracht en de financiële speculatie aangezwengeld en geleid tot de financiële crisis. De huidige maatregelen doen precies hetzelfde en zullen een nog grotere crisis veroorzaken. We riskeren dan net zoals in de jaren dertig in een economische depressie terecht te komen. Ook toen werd er bezuinigd als crisisrecept. Collega’s, we beseffen het misschien (nog) niet, maar er staat veel op het spel. Als je ziet wat er in sommige naburige landen gebeurt, dan zullen we ons meer dan schrap moeten zetten. En schrap zetten, dat betekent krachtsverhoudingen opbouwen. Wat ons te wachten staat is geen noodlot, maar de uitkomst van een krachtmeting, zo je wil van 1% tegen de rest. In die krachtmeting zullen acties essentieel zijn. Indien we de bezuinigingsplannen (zomaar) slikken, zullen ze bij een volgende ronde eens zo hard toeslaan. Dan zal er zeker een aanval komen op de loonindex. Indien we de verhoging van de pensioenleeftijd nu aanvaarden, zullen ze die in de kortste keren willen opschuiven naar 67 (zoals reeds in landen al GB of Spanje), en wie weet naar 70, of zelfs meer. Er was oorspronkelijk voor 30 januari een algemene staking gepland, maar vermoedelijk zal men nu vroeger in actie schieten. De onrust is begrijpelijkerwijze zeer groot. Spontane acties zijn dan ook niet uitgesloten. We houden u in elk geval op de hoogte. We rekenen ook op uw solidariteit als er tot acties wordt overgegaan. Het zal nodig zijn. We hebben in onze school wat dat betreft gelukkig een sterke traditie. Of zoals Dimitri Verhulst het onlangs zei: ‘ze zullen ons niet temmen’. Tot slot: goed om weten Wist je dat: België een belastingparadijs is? De grote bedrijven betalen slechts 6% belastingen, terwijl ze normaal 34% zouden moeten betalen. Daardoor loopt de schatkist jaarlijks 16 miljard mis, dat is 5 miljard meer dan dat er moet bezuinigd worden... een CEO in ’73 26 maal zoveel verdiende als een werknemer en nu 300 maal zoveel, en dat de topinkomens dertig jaar geleden 70% belast werden en nu nog maar 40%? in 1976 er een vermogensbelasting was in tien OESO landen en nu nog in slechts drie landen? Zo’n vermogensbelasting zou bij ons gemakkelijk 8 miljard kunnen opbrengen, en een belasting op meerwaarde aandelen nog eens 5 miljard. de overheden, of dus de belastingbetalers, wereldwijd 9.000 miljard dollar in het financieel systeem gestopt hebben om de banken te redden en er als gevolg van die bankencrisis alleen al in Europa vier miljoen jobs verloren gegaan zijn?
5
er vandaag opnieuw meer gespeculeerd wordt dan vóór de crisis, vooral door banken, dat zij vandaag opnieuw de hoogste winsten boeken sinds het uitbreken van de crisis en ze vrolijk hoge bonussen blijven uitbetalen? één op zes werknemers in Duitsland slechts 4 tot 6 euro per uur verdient en 35% van de aangeboden jobs op de Duitse arbeidsmarkt interimjobs zijn? uitgerekend dit land de wet wil opleggen aan de rest van Europa? de besparingsmaatregelen de gemiddelde Italiaanse familie op drie jaar tijd zo’n 6.400 euro zullen kosten en dat het voor een Belgisch gezin ‘maar’ zo’n 4.800 euro zal zijn, tenzij de economische groeicijfers tegenvallen? Dan zal het uiteraard meer zijn. één op vier Europeanen vandaag in armoede of sociale uitsluiting leeft en er nog nooit zoveel armen geweest zijn in de VS? bedrijven tot 30% meer winst maken dan vóór de crisis? Het is blijkbaar niet crisis voor iedereen. (Bron: Trends 1 december 2011, Financial Times, dewereldmorgen.be)
