Dossier : Workplace design. Pro-FM. Pro-Building. Pro-Services

PFY019_000_cover 1 fr nl fl:Cover

1/10/08

15:54

Page 2

Beheer van het vastgoed van een onderneming, van de inrichting en de ondersteunende diensten

MMM Business Media - Profacility Magazine Nr 19 • Driemaandelijkse publicatie • juli - augustus - september 2008 • Nederlandstalige uitgave • 6,50 EUR • Kantoor : Eupen 1 • P304098

BELGIQUE-BELGIE P.P - P.B. 4700 EUPEN 1 BC 30805

Pro-FM

Facility Awards 2008 : de 8 genomineerde bedrijven

Pro-Building

Workplace design : ”Unchained working”

Pro-Services

Dossier : Workplace design Veiligheid opnemen in operationele systemen

• Justitiehuis in Brugge in gerestaureerd kloosterpand • De blije kleuren van Securex • “Unchained working”: het instrument aanpassen aan de taak • Kunst uitnodigen in het kantor

PFY019_CahierDeCover_nl:Mise en page 1

1/10/08

16:05

Page 2

PFY019_000_edito_nl cc:P3

3/10/08

14:45

Page 3

® MMM BUSINESS MEDIA nv Tel.: 00 32 (0)4 387 87 87 Fax: 00 32 (0)4 387 90 87 Lid van en wordt gesteund door

REDACTIE Editieverantwoordelijke : Patrick Bartholomé Algemeen redactiesecretariaat : Pierre Ambinet Medewerkers : Edward Adriaensens, Eduard Coddé, Thomas Eloy, Roger Senhet, Arnaud Siquet (Fotograaf), Alain Spilner, Philip Willaert, Jérôme Wyn, Erik Duckers (Fotograaf). Stuur uw persberichten naar [email protected]

UITGEVER Gedelegeerd Bestuurder / Directeur van de uitgave : Jean-Marie Becker Algemeen Directeur : Thierry Degives ([email protected]) Directeur Redactie : Caroline Thonnon ([email protected])

PRODUCTIE Verantwoordelijke vakbladen : Sonia Counet Layout : Stéphane Andry, Stéphane Boland, Laurent Goor, Vincent Neissen, Nathalie Wiertz Druk : Van der Poorten

PUBLICITEIT & MARKETING Key Account Manager : Laurence Foor Assistente : Patricia Lavergne Marketing : Didier Van den Eynde (Prego) Tarieven voor publiciteit vindt u op www.mmm-businessmedia.com

ABONNEMENTEN Contact : Ingrid Schütz ([email protected]) 1 jaar: (3 nummers + 1 gids) : 33 EUR Betaling per overschrijving op nr 348-0485495-74 Verspreiding via abonnement en gerichte mailing 9.500 ex (één editie in het Frans + één editie in het Nederlands)

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

© Overname van artikelen en afbeeldingen, zelfs gedeeltelijk gebeurt enkel na schriftelijke toestemming van de uitgever. Verantwoordelijke uitgever: Jean-Marie Becker, Parc Artisanal 11-13 - BE 4671 BLEGNY-Barchon

Complexe Arrobas - Parc Artisanal 11-13 BE 4671 BLEGNY-Barchon (België) Tel. +32 (0)4 387 87 87 Fax. +32 (0)4 387 90 87 [email protected] www.mmm-businessmedia.com

Het nuttige voedt zich ook met het nutteloze

H

et gereedschap aanpassen aan de taak lijkt het volkomen elementair element dat elke menselijke activiteit voorafgaat. Zegt men trouwens ook niet dat “de functie het orgaan creëert”? En toch moet je vaststellen dat zeer veel kantoorruimtes maar blijven werken zonder te evolueren, met een inrichting die uitgedacht is voor de taken en de organisatie uit een andere tijd. Maar het kan nog erger: nieuwe kantoren worden ingericht met voorbijgestreefde concepten, die louter berusten op gewoontes, onwetendheid of onkunde van de noden van de werknemers van vandaag. Al moet je die noden dan nog kennen natuurlijk. Samenwerking of concentratie? Mobiliteit? Communicatie? Het concept “unchained working”, dat aan bod komt in ons dossier “workplace design”, reikt een paar antwoorden aan. En volgens een onderzoek van Mewaf zijn twee derden van de Belgische werknemers geïnteresseerd in het concept, waarin verschillende werkposten gebruikt worden in functie van de taak. Buiten die pragmatische noden koestert een aantal verlichte leiders “hogere doelen”, zij brengen kunst in de werkruimtes. Zij komen daarmee tegemoet aan een vaak onuitgesproken behoefte, die nochtans reëel is: het verlangen naar schoonheid en dus naar een vorm van verhevenheid van de geest. Net of al die “nuttige” taken die wij in groten getale uitvoeren de aanwezigheid van het Nutteloze nodig hadden om echt zinvol te worden... door Patrick Bartholomé

“Kunst: een hoger doel kan geestverheffend zijn op het werk.”

Profacility Magazine september 2008

3

PFY019_100_som_nl_01:P4-5

3/10/08

14:48

Page 4

38 September 2008

41

Pro-FM 07

Dossier Facility Awards

Pro-Building 30

De 8 genomineerde bedrijven

28

Agenda

Vastgoed Nieuws uit de sector

33

Niet te missen voor alle facility managers

Dossier Workplace design O tempora o mores

46

Uitrusting

4

De 8 genomineerde bedrijven 07 – Breng uw stem uit voor het Facility project van het jaar 09 – De beste facilitaire projecten van het jaar 10 – Zoersel integreert alle gemeentediensten 12 – Wasserij van en voor gehandicapten 14 – De ideale werkplek dicteert de architectuur 18 – Facilitaire dienst regisseert vernieuwing 20 – Facilitaire voorzieningen op medische campus 22 – Bewezen efficiëntie versterkt zelfmotivatie 24 – Interne facturering van de FM-diensten van De Post 26 – Een uitdaging naar personeel en techniek

07–27


Dossier Workplace design


Het recente nieuws

O tempora o mores 34 – Justitiehuis in Brugge in gerestaureerd kloosterpand 38 – Kunst uitnodigen in het kantoor 41 – De blije kleuren van Securex 44 – ”Unchained working” : het instrument aanpassen aan de taak

33–45

PFY019_100_som_nl_01:P4-5

3/10/08

14:48

Page 5

[In het kort] ISS Industrial Services neemt Webdie over ISS Industrial Services heeft de Antwerpse onderneming Webdie, gespecialiseerd in technisch onderhoud en actief in Vlaanderen (werkt veel voor BASF en Aleris Aluminium), overgenomen. Webdie hoopt dit jaar een omzet van 1,5 miljoen euro te draaien. De 20 medewerkers stappen over naar ISS Industrial Services, wat de continuïteit van de service waarborgt en de integratie in de groep ISS vergemakkelijkt.

34

44

Nieuwe directeur bij Catella Property Luxembourg Benoît Szternberg (55 jaar), vroeger Head of Letting & Sales van Atisreal Luxembourg, is de nieuwe directeur van Catella Property Luxembourg. Hij heeft als opdracht de afdelingen investeringen en Letting & Sales te leiden en hen te ontwikkelen op de Luxemburgse markt.

Pro-Diensten 48

Leveranciers Nieuws van de dienstverleners

49

Dossier veiligheid Veiligheid opnemen in operationele systemen

59

Green building & facilities Grondig groen (Bijlage)

Grondig groen (Bijlage Green)

Dossier Veiligheid

59 – Ernst & Young: “groen” als rode draad 62 – CTG: transparantie en communicatie zijn een must 64 – Niet te verwaarlozen hoeveelheid

Veiligheid opnemen in operationele systemen 50 – Comfort en veiligheid voor Antwerpen-Centraal 52 – “Camerawet”: hoe de regels na te leven 54 – Veiligheid, beveiliging en FM onder één dak

Wilhelm & Co wordt CO2 -neutraal Wilhelm & Co heeft beslist CO2-neutraal te worden. De specialist in inrichting en vastgoedontwikkeling heeft CO2Logic gevraagd een koolstofbalans van zijn huidige kantoren in Elsene op te maken en hen te vergelijken met zijn toekomstige maatschappelijke zetel in Brussel. Dat gebouw zal in het kader van een vernieuwing voor het eerst in Brussel alle principes van gebouwen met lage energie huldigen. Het zal alle EPG-normen (Energieprestaties van Gebouwen) respecteren. Daarnaast zal het zgn. low-tech installaties gebruiken ("niet technologische" methodes, gebaseerd op oude natuurlijke principes). Wilhelm & Co heeft ook beslist de rest van zijn CO2-uitstoot te compenseren met behulp van een project dat erkend is door de UNFCCC (United Nations Framework Convention on Climate Change).

Juridische verantwoordelijkheid van de Facility Manager IFMA lanceert een werkgroep over de juridische verantwoordelijkheid van de Facility Manager bij arbeidsongevallen. Er werd een oproep gelanceerd aan vaklui die dit thema willen helpen uitwerken. Een werkgroep zal een informatiebrochure samenstellen over onder meer het juridische kader, de werking van de arbeidsinspectie, de beschikbare verzekeringen, de wettelijke procedures,… Tijdens de sessies zullen externe vaklui hun kennis kunnen delen en zal onder de groepsleden een redactioneel werk per thema verdeeld worden. De expert van de eerste sessie, Luc Van Hamme, adviseur-generaal van de Arbeidsinspectie, zal spreken over de verantwoordelijkheden, de gerechtelijke organisatie en de voorziene sancties op het gebied van veiligheid en gezondheid op het werk. Yves Van Hooland, Facility Management Directeur bij De Post, staat in voor de organisatie en de begeleiding. Deelnemers moeten passief tweetalig zijn en minimaal beschikbaar zijn (enkele sessies in 2008). Geïnteresseerden kunnen zich richten tot [email protected].

Alle actualiteit vindt u op

49–55

PFY019_132_dossIFMA_NL_pc.qxd:p6-27

3/10/08

14:43

Page 6


3/10/08

14:43

Page 7


Stem om het facilitair project van het jaar te kiezen! Het Facility Management in België beter bekendmaken, het beroep en zijn goede praktijken opwaarderen, dat is het doel van de Facility Awards 2008, georganiseerd door het IFMA. Na een oproep voor kandidaturen in de lente van 2008 heeft de jury uit alle ingediende dossiers van kandidaten acht projecten gekozen voor de finale van de verkiezing van het “Facility Management Project of the Year 2008”. De winnaars van die verkiezing zullen officieel aangekondigd worden tijdens Een organisatie van

Overzicht 10

[Vanhout nv] PPS Van Hout Facilities/OCMW Zoersel voor de Betaniehuis

12

[Dominiek Savio Instituut vzw] 't waskotje

14

[Telenet nv] Het beste denkbare kantoorgebouw

18

[FOD Sociale Zekerheid] Novo Record - Dynamisch Archiefbeheer

20

[UZ Leuven/KU Leuven] H2O Project Health Sciences Campus

22

[OCMW Waregem] Gebouwenbeheer met hulp van FMIS

24

[De Post] Interne facturering van de FM-diensten

26

[FOD Economie] Business process reegineering

de avond van de uitreiking van de trofeeën in de Kelders van Kuregem (Brussel) op 17 december 2008. Los van de door de jury uitgereikte prijs kan ook het publiek stemmen voor de verkiezing van de kandidaat van zijn keuze. De Prijs van het Publiek zal één van de acht finalisten bekronen. Maak kennis met de finalisten op de volgende bladzijden en stem online op wwww.facility-awards.be

Met de steun van de IFMA corporate sponsors

Associated partners

Best’starters project of the Year Organisé avec le support de

Media Partner


3/10/08

14:43

Page 8


3/10/08

14:43

Page 9


De beste facilitaire projecten van het jaar De vierde editie van de Facility Awards plaatst de beste facilitaire projecten in de kijker. Die kunnen slaan op de facilitaire organisatie, het strikt beheer van de gebouwen of de werkomgeving, de diensten aan personen, de mobiliteit enz.

A

lle sectoren kunnen meedoen aan deze wedstrijd: openbare sector, privé, onderwijs, gezondheidszorgen, hotel, zolang zij maar een zetel in België hebben en het project is ingevoerd tussen 1 januari 2007 en 31 december 2008.

Twee prijscategorieën • De prijs “Facility Management Project of the Year” bekroont een persoon of een ploeg, die hebben bijgedragen tot het succes van het organisme waar zij werken, door de uitwerking van een project voor de optimalisering van het beheer van de gebouwen, de werkomgeving en facilitaire diensten. De jury onderzoekt de toegevoegde waarde van het project t.o.v. de aard van de activiteiten. De projecten van KMO’s hebben dus evenveel kans als de grote organisaties om een prijs in de wacht te slepen. • De prijs “Best Starter’s Project of the Year” bekroont een student voor de kwaliteit en de originaliteit van zijn thesis in het postgraduaat in Facility Management.

Online verkiezing Na een oproep tot de kandidaten in de lente van dit jaar, zijn uit alle dossiers acht finalisten gekozen. Iedere kandidaat zal de kans krijgen zijn project te verdedigen tijdens een onderhoud met de jury in november a.s. De geconsolideerde stemming van alle leden van de jury zal de drie winnaars (1e, 2e en 3e plaats) bepalen. Op 17 december worden de trofeeën uitgereikt tijdens een gala-avond. Daarvoor zal iedere kandidaat de kans krijgen zijn project een kwartier lang te verdedigen voor het publiek. Dat publiek zal ook

de mogelijkheid hebben rechtstreeks te stemmen. Het eindresultaat van de verkiezing van de Speciale Prijs van het Publiek wordt bepaald door de online stemmen (aandeel van 40% in de berekening van het resultaat) en de rechtstreekse stemmen (voor 60%). De Speciale Prijs van het Publiek zal los van de prijs van de jury toegekend worden.

Om iedere belangstellende de kans te geven een doordachte stem uit te brengen, zal aan elk project van de acht finalisten een reportage gewijd worden (zie de volgende bladzijden). De lezers kunnen nu al stemmen voor de kandidaat van hun keuze, door de stembrief online in te vullen opwww.facility-awards.be. Patrick BARTHOLOMÉ I

De jury Samengesteld uit 14 leden, representatief voor de wereld van het facility management in België. De algemene samenstelling waarborgt de onpartijdigheid van de verkiezing.Facility managers: Facility Managers: an De Kesel (Alccatel-Lucent), winner Facility Awards 2006; Ghislain Vanfraechem (Ernst & Young); Kurt Heuten (HP); Ann Troch (Sara Lee); Kathleen Overmeer (stad Antwerpen); Hilde Dermez (FOD organisatie van het personeel). Leden van beroepsorganisaties: Gert Potoms (IFMA en ministerie van de Vlaamse Gemeenschap), Jos Marinus (VIB & Danone), Arlette Verleyen (HFDV en UZ Brussel). Academische w ereld: Johan Ryckx (Kaho St. Lieven), Alain Delahaut (Haute Ecole de la Province de Liège), Liliane Pintelon (Centre for Industrial Management). Vakpers: Patrick Bartholomé (Profacility magazine), Didier Van Den Eynde (MMM Business Media).

De selectiecriteria van de jury • toegevoegde waarde van het project als steunpunt in de globale activiteit van het bedrijf • toegevoegde waarde van het project voor de facilitaire organisatie: vereenvoudiging en doeltreffendheid van de procedures • professionalisme in de uitwerking van het project: benadering, methodes en grondigheid van de analyse • keuze van de meetelementen voor de daadkracht van het project als het ingevoerd werd • interne en externe communicatie • innovatie • expertise van het facility management van het bedrijf • efficiëntie in de uitwerking: timing, oplossingen, communicatie • financiële resultaten : return on investment (ROI) • kwalitatieve resultaten: tevredenheid van het personeel van het bedrijf, bijdrage tot het milieu en de samenleving • voorbeeldwaarde van het project: goede praktijken van het facility management

Stem online op www.facility-awards.be ! Profacility Magazine september 2008

9


3/10/08

14:43

Page 10

Zoersel integreert alle gemeente Het Geelse bouwbedrijf Vanhout heeft het voormalige klooster Bethaniënhuis in Zoersel omgebouwd tot gemeentehuis en administratief centrum. Het unieke aan het project is de volledige integratie van alle gemeentelijke diensten, inclusief het OCMW: ruimtelijk, organisatorisch maar ook beleidsmatig.

I

n 2004 kocht de Antwerpse gemeente Zoersel het leegstaande nonnenklooster Bethaniënhuis dat ook tientallen jaren als kraamkliniek had gediend. Het gemeentebestuur wou het gezichtsbepalende gebouw van een zekere ondergang redden door het een nieuwe bestemming als gemeentehuis te geven. Maar de gemeente wou niet zomaar een nieuw gemeentehuis. Ze wou af van de geografische, organisatorische en financiële versnippering van haar diensten. De aankoop van het Bethaniënhuis moest het vertrekpunt worden van een verregaande integratie en reorganisatie. Er ging een aanbesteding de deur uit en de combinatie rond de firma Vanhout bleek de aantrekkelijkste bieder te zijn. De verbouwing én de exploitatie van het complex moesten een PPS worden, een samenwerking tussen particulier en overheid. Michael Joris van Vanhout vat de overeenkomst als volgt samen. “Het contract tussen Vanhout en Zoersel loopt over twintig jaar. In die periode least de gemeente het gebouw en zorgen wij voor de facilitai-

Michael Joris, bouwbedrijf Vanhout: “Vanhout werd de private partner in het PPS-project Bethaniënhuisgemeentehuis Zoersel.

10


re diensten zoals onderhoud, klimaatcontrole, enz. Deze formule dwingt beide partijen ertoe om in gezamenlijk overleg telkens te kiezen voor oplossingen die voordelig zijn op de lange en niet op de korte termijn. Zo heeft het gebouw geen airconditioning, maar is met andere technieken eenzelfde comfortniveau bereikt. Het is een typisch voorbeeld van een inspanning die in enkele jaren tijd terugverdiend kan worden”.

Een nieuw gemeentehuis, een nieuwe organisatie Maar bij de aanpassing van het Bethaniënhuis moest ook rekening worden gehouden met de voorgenomen integratie en reorganisatie van de gemeentelijke diensten. Kostenbesparing moest hand in hand gaan met betere dienstverlening. “Een traditionele overheidsinstelling moest de stap zetten naar een modern bedrijf dat zich volledig op zijn kerntaken kon toeleggen”, vat Joris samen. Vanhout stelde de gemeente voor om ook de

Zoersel greep de verbouwing van het Bethaniënhuis tot nieuw gemeentehuis aan voor de integratie van alle gemeentediensten.


3/10/08

14:43

Page 11


ntediensten bevolking bij het project te betrekken. Wat verwachtten de inwoners eigenlijk van hun gemeente? Het antwoord was simpel: de inwoners van Zoersel stonden weliswaar volledig achter het behoud van het “klooster/moederhuis”, maar verwachtten voor het overige vooral korte wachttijden en zo min mogelijk doorverwijzing naar andere loketten. Om te voorkomen dat mensen van het kastje naar de muur worden gestuurd moesten de frontbalies dus worden bemand met “gespecialiseerde generalisten”.

Een baanbrekend initiatief Al deze elementen samen resulteerden in een baanbrekend project waarin Zoersel als allereerste gemeente haar administratieve diensten en de lokale politie samenvoegde met het OCMW, iets waarvoor in feite geen wettelijke basis bestaat. Sterker nog, de gemeente en het OCMW zijn twee aparte besturen met hun eigen rechtsstructuur. Zoersel nam het gedurfde besluit om de twee diensten fysiek, organisatorisch én beleidsmatig samen te brengen. Michael Joris benadrukt het

belang van een gemeenschappelijk computernetwerk in dat geheel. ”Eenzelfde ICT-platform voor alle diensten is een noodzakelijke voorwaarde om de werkmethoden op elkaar af te stemmen, om alle informatie met elkaar te kunnen delen, alles onder één financiële dienst te brengen en toch met een aparte boekhouding te werken. Vergeleken met de menselijke factor waren al deze praktische problemen echter klein bier. Men is daar dan ook zeer zorvuldig mee omgesprongen”, zegt Michael Joris. “Om de argwaan van het personeel weg te nemen en iedereen mee te krijgen met de vele veranderingen hebben organisatiedeskundigen van Deloitte, samen met afdelingshoofden van de diverse diensten, het hele reorganisatieproces in Zoersel twee jaar lang begeleid. Midden juni werd het nieuwe gemeentehuis van Zoersel in gebruik genomen. Vlaams minister-president Kris Peeters toonde zich bij de gelegenheid bewust van het unieke karakter van het project. “Wat hier gebeurt in het Bethaniënhuis in Zoersel is een uitzonderlijk experi-

ment omdat de beleidsmatige, organisatorische én de geografische integratie van gemeente en OCMW nog nergens in Vlaanderen is beproefd”. Voor echte conclusies is het volgens Michael Joris nog te vroeg. “Maar we kunnen rustig zeggen dat het resultaat geheel beantwoordt aan de verwachtingen. Alles wijst erop dat de samenvoeging van de gemeentediensten en het OCMW in één gebouw een betere service aan de bevolking én een aanzienlijke kostenbesparing zal opleveren, ook omdat het gebouw functioneert volgens de nieuwste inzichten over doelmatig ruimte-, licht-, lucht- en energiegebruik”. En dat is andere gemeenten niet ontgaan. Wekelijks krijgt Zoersel één of meer delegaties over de vloer die meestal huiswaarts keren met het voornemen om in hun gemeente een soortgelijke operatie op touw te zetten. Edward ADRIAENSENS I

Sterke punten Het project streeft naar een administratieve vereenvoudiging en een betere dienstverlening aan de bevolking van Zoersel. Daartoe werden de muren tussen de verschillende beleidsdomeinen neergehaald. Alle werkprocessen, informatiestromen, functies en competenties werden zorgvuldig tegen het licht gehouden. Een centraal ICT-platform zorgt ervoor dat alle diensten nu over dezelfde basisgegevens beschikken en vrijelijk kennis en informatie kunnen uitwisselen. Administratieve procedures zijn gestandaardiseerd en zo simpel mogelijk gemaakt. Specialisten kunnen zich nu toeleggen op hun domein, terwijl de generalisten de eerste vragen kunnen opvangen en misschien zelfs kunnen afhandelen. Het valt moeilijk te becijferen welke tijdsbesparing of financieel voordeel dat zal opleveren, maar de gemeente Zoersel heeft er alle vertrouwen in dat het goed zal uitpakken en vooral dat de dienstverlening er in alle opzichten op vooruit zal gaan.

Bedrijfsportret Vanhout is een dochter van Besix, het grootste bouwbedrijf van België. Het telt 300 werknemers en is gespecialiseerd in complexe bouwprojecten. Maar het richt zich ook op de markt van het “duurzaam bouwen”, waarbij gestreefd wordt naar intensief overleg met de bouwheer . De jarenlange ervaring die het daarmee heeft, kwam goed van pas bij de publiek-private samenwerkingsovereenkomsten (PPS) waarbij het bedrijf sinds enige jaren is betrokken. Het laatste project in de rij is het gemeentehuis van Zoersel, waarbij Vanhout nu ook twintig jaar lang het onderhoud van het gebouw op zich zal nemen. Die ontwikkeling zette het bedrijf ertoe aan om begin dit jaar een aparte poot, Vanhout Facilities, op te richten.


11


3/10/08

14:43

Page 12

‘t Waskotje, wasserij van en voo De Westvlaamse instelling voor gehandicapten. Dominiek Savio heeft uit het niets een eigen wasserij uit de grond gestampt. “t Waskotje” biedt werk aan tientallen gehandicapten. Het resultaat overtreft alle verwachtingen. De was is beter gedaan en de kosten daalden spectaculair.

D

ominiek Savio is in de Westvlaamse gemeente Hooglede een begrip. Op een terrein van 40 hectare bevinden zich een school voor bijzonder onderwijs, een kinderdagverblijf, een internaat, een centrum voor begeleid wonen, een hoeve, een beschutte werkplaats, enz. De instelling begeleidt meer dan 400 gehandicapten, van jong tot oud. De gemeenschap besteedde haar was altijd uit aan een commerciële wasserij. Maar de wasserijkosten liepen op en de klachten over de geleverde service namen toe. De was kwam pas na twee weken terug en elke keer waren er kledingstukken verdwenen. Na lang wikken en wegen richtte Dominiek Savio begin 2006 een eigen wasserij op: ’t Waskotje. Volgens projectverantwoordelijke Heidi Vandaele was de aarzeling tweeërlei: “berekeningen wezen uit dat wassen in eigen beheer duurder zou uitvallen en bovendien had men daar geen enkele ervaring mee. Tot men bedacht dat de gehandicapten bij wijze van arbeidstherapie misschien als vrijwilligers konden wor-

den ingezet. Het andere probleem kon worden opgelost met opleiding en training.” Het bijzondere aan deze wasserij is inderdaad dat ze gezamenlijk gerund wordt door betaald personeel en gehandicapten, die zelfs niet in een beschutte werkplaats terechtkunnen. De wasserij werkt voor alle geledingen van Dominiek Savio en voor enkele sociale instellingen uit de omgeving. Eind 2007 is aan de wasserij een strijkatelier toegevoegd. Daar kunnen ook particulieren met dienstencheques terecht. ’t Waskotje telt vijf bezoldigde medewerkers met een FTE van 3,2. Daarnaast werken er een 30-tal gehandicapten volgens een dagelijkse beurtrol. De vrijwilligers nemen 40 van de 86,5 werkelijk gepresteerde uren in de wasserij voor hun rekening. Het strijkatelier wordt bemand door 1 FTE en één werknemer van een beschutte werkplaats. De logistieke ondersteuning (vervoer, administratie, onderhoud, bevoorrading) gebeurt door andere afdelingen binnen Dominiek Savio. Alleen de her-

Het unieke aan ’t Waskotje in Domniek Savio is dat het gezamenlijk gerund wordt door gehandicapten en betaald personeel.

Projectverantwoordelijke Heidi Vandaele: “ ’t Waskotje is een voorbeeld van een geslaagd project in de sociale economie.”

12



3/10/08

14:43

Page 13


oor gehandicapten stellingen en het onderhoud van de wasmachines worden uitbesteed.

Zelf wassen: goedkoper, beter en goed voor degehandicapten De financiële cijfers van het project zijn sprekend. In 2005, het laatste jaar dat Dominiek Savio de was volledig uitbesteedde, gaf de instelling 78.318 euro uit aan wassen en strijken. Nu gebeurt dat alleen nog tijdens de vier weken dat het bezoldigd personeel vakantie neemt. In 2007 zagen de cijfers er dan ook heel anders uit. De uitbestede was kostte nog slechts 6500 euro en voor de exploïtatie van de eigen wasserij was 24.350 euro uitgegeven. Een bescheiden bedrag kan als onkostenvergoeding gerecupereerd worden van instellingen die klant zijn bij 't Waskotje. De waarde van het wasserijproject zit natuurlijk vooral in het feit dat de bewoners van Dominiek Savio nu zelf hun was kunnen doen. “Dat is wat de instelling ook nastreeft”, zegt Heidi

Vandaele. “Gehandicapten integreren in de maatschappij houdt in dat de maatschappij hen daartoe de gelegenheid geeft. ’t Waskotje en het strijkatelier bieden zo’n kans en die grijpen ze met beide handen.” Volgens haar zijn ze zich scherp bewust van de betekenis van het project. Geregeld tekent ze de volgende uitspraak op uit hun mond: “vroeger moest het personeel ons altijd helpen en nu kunnen wij het personeel eens een keer helpen.” Als projectverantwoordelijke merkt Vandaele die gunstige uitwerking: “het feit dat ze in contact komen met de gewone maatschappij en het besef dat ze zich nuttig kunnen maken voor de maatschappij doet wonderen voor hun zelfvertrouwen.” Maar het enthousiasme beperkt zich niet tot de vrijwillige medewerkers. De dienstverlening is dermate verbeterd dat ook de klanten vol lof zijn over het project. Binnen twee dagen ligt het wasgoed weer in de kleerkast, er verdwijnt bijna geen was meer en iedereen is ook opgetogen over de kwa-

liteit van het geleverde werk. De tevredenheid is zo algemeen dat nog weinig ouders de was van hun gehandicapte kinderen zelf doen. Heidi Vandaele wordt bovendien geregeld bestookt met de vraag om ’t Waskotje ook in de vakantieperiode te laten draaien. “Vanaf volgend jaar gebeurt dat ook, want deze zomer liep het weer helemaal mis met de uitbestede was”, zegt ze. Voor Vandaele is de conclusie gauw gemaakt. “ ’t Waskotje is een schoolvoorbeeld van een geslaagd project in de sociale economie. Mensen met fysieke beperkingen krijgen er een unieke kans om zich nuttig te maken voor de maatsschappij. En het is mooi meegenomen dat het financieel een stuk voordeliger uitvalt.” Edward ADRIAENSENS I

Sterke punten ‘t Waskotje is een innovatief project omdat Dominiek Savio alle was tot nu toe uitbesteedde. De arbeidsorganisatie in de wasserij is zodanig opgevat dat gehandicapten er volop meedraaien. Waar ze kunnen drogen, strijken en vouwen ze het wasgoed. Indien nodig krijgen ze hulpstukken of worden ze getraind om bepaalde handelingen onder de knie te krijgen. Arbeidstherapie uit het boekje, waarmee de sociale economie haar bestaansrecht aantoont. Gehandicapten werken zij aan zij met “gewone” mensen. Ze verwerven kennis en vaardigheden waarmee hun zelfvertrouwen groeit en ze zich beter staande kunnen houden in de samenleving. Dit experiment gaat niet ten koste van de kwaliteit. Er gaat minder was verloren, de was komt sneller terug en de klanten vinden ook dat het linnen schoon is. Het succes van de wasserij valt af te meten aan het toenemend volume. Ouders die voorheen zelf wasten, laten dat nu aan ’t Waskotje over. Het financiële voordeel voor de VZW is aanzienlijk. De uitgaven voor wassen en strijken zijn drastisch afgenomen.

Bedrijfsportret De VZW Dominiek Savio is een Westvlaamse voorziening voor fysiek gehandicapten. De instelling is gevestigd in de gemeente Hooglede en is een van de vijf afdelingen van het dienstencentrum GID(t)S die elk hun eigen opdracht hebben in de zorg voor gehandicapten. Daaronder bevinden zich een beschutte werkplaats, een arbeidsdienst voor mensen met een beperking en een adviesdienst voor de inrichting van woningen van gehandicapten. Dominiek Savio organiseert een brede waaier aan initiatieven: informatie, advies, onderzoek, therapie, revalidatie, begeleiding, opvoeding en zorg. Het verschaft onder andere onderwijs, wonen en dagbesteding voor gehandicapten. Recent is de wasserij “’t Waskotje” aan dit aanbod toegevoegd. Daarvoor wordt samengewerkt met de beschutte werkplaats van het dienstencentrum.


13


3/10/08

14:43

Page 14

De ideale werkplek dicteert de a Een kader scheppen waarbinnen de medewerkers zich goed voelen en gemotiveerd aan de slag gaan, was de uitgangsbasis voor dit project, dat kwalitatief ‘facility management’ een sleutelrol toebedeelt voor het functioneren van de onderneming. Het nieuwe Telenet-gebouw moest meer worden dan een standaard kantoorgebouw.

De vroegere koffierondes warden afgeschaft. Koffieautomaten staan nu overal verspreid.

14


H

et project heeft betrekking op de uitbreiding van de bestaande Telenet-site te Mechelen met 16.000 m² bovengronds en parkeergelegenheid voor werknemers en bezoekers (1100 wagens). Telenet greep deze gelegenheid aan om een ambitieus project uit te werken met een nieuwe benadering van het begrip ‘werkplek’ als doel. In de bestaande gebouwen was er een nijpend gebrek aan kantoorruimte en de werkplekken waren ook erg krap. Medewerkers ervoeren hun werkomgeving als stresserend. Voor de realisatie werd vertrokken vanuit de noden van de werknemers, bepaald aan de hand van een analyse van hun werkwijze, de vereiste mobiliteit en de benodigde faciliteiten. Telenet streefde ‘het best denkbare’ kantoorgebouw na, een optimale synergie tussen de noden voor het personeel en de bedrijfsambities. De werkomgeving moest werknemers stimuleren en hun kwaliteiten laten ontplooien. Het verenigen van flexibiliteit, privacy en ruimte om ge-concentreerd te kunnen werken, vormde de uitdaging voor het vernieuwende kantoorconcept. Tevens

Alle vergaderfaciliteiten liggen rond het Atrium geconcentreerd, zodat bezoekers niet lan-ger in het gebouw moeten.

moest de interne communicatie verbeteren door het creëren van ontmoetingsplaatsen en laagdrempelige koffiehoeken.

De werkplek heruitgevonden Van bij het opzet van dit project werden alle gangbare concepten over kantoorinrichting los-gelaten om vanaf het spreekwoordelijke blanco blad papier te vertrekken. Heel veel tijd en middelen gingen naar het bestuderen van een aantal ‘best practices’ bij recente, hoogstaande kantoorrealisaties. De nieuwe definitie van de werkplek stelt ergonomisch en comfortabel werken centraal. Medewerkers, vakbonden, directie en specialisten stuurden het ontwerp van de nieuwe werkplak, dat vervolgens het raster bepaalde voor de kantoorvloer. Zo groeide de eigenlijke vorm van de buitenkant vanuit de indeling van de binnenkant. Na de behoefteanalyse zocht Telenet via de formule van een architectuurwedstrijd naar de geschikte partner voor het ontwerpen van een operationeel en flexibel gebouw, dat zacht moest inte-


3/10/08

14:43

Page 15


e architectuur greren in de woonomgeving. De uiteindelijke keuze viel op het Antwerpse bureau Poponcini & Lootens ir. arch. bvba. Het resultaat werpt zich op als één van de meest innovatieve werkomgevingen in België. De traditionele werkplek werd omgebouwd tot een flexibel platform met ruimte voor ontspanning.

De kandidaat aan het woord Joris Walraet, Vice President Purchasing, Logistics & Facilities, treedt op als woordvoerder voor het team dat dit project in 13 maanden voltooide. Hij formuleert de toegevoegde waarde van het project t.o.v. de kernactiviteit van Telenet als volgt: “Het ganse concept is gestart vanuit de mensen. Wij hebben hun noden opgevraagd – zowel naar gebouw als naar facilitaire diensten – opdat ze goed zouden kunnen functioneren. Daarrond is het gebouw gegroeid, een kader waarbinnen de medewerkers zich goed voelen”. Als toegevoegde waarde geldt tevens de totale integratie van het gebouw in de buurt. “We veroorzaken geen overlast voor de buurtbewoners en stellen zelfs een deel

van onze facilitaire diensten open naar de bewoners” vermeldt Joris Walraet. “Zo is er het gebruik van onze parkeerfaciliteiten, fitnessruimte of het gebruik van zaaltjes voor buurtvergaderingen”. Het architecturale ontwerp wordt aangehaald als belangrijkste verbetering van het facility management. “Poponcini & Lootens ir. arch. bvba slaagde erin het intern ontkiemde concept uit te werken tot een functioneel en operationeel geheel” argumenteert Joris Walraet. “Ook het oude gebouw werd volgens hetzelfde concept omgebouwd, zodat alle mensen over de ganse site over dezelfde faciliteiten beschikken”. Niemand heeft nog een eigen vaste werkplek en het ‘clean desk’-principe is algemeen inge-voerd. “Werknemers nemen plaats waar dat best schikt t.o.v. de te vervullen taak” verduidelijkt Joris Walraet. “Dat kan een geïsoleerde bubble zijn, of een bench voor groepswerk of de gezelligheid van de koffiehoek. Draadloze netwerktoegang werkt dat in de hand”. Nog een troef is de scheiding tussen klanten en bezoekers. De vergaderfaciliteiten liggen rond het Atrium geconcentreerd, zodat bezoekers niet langer in het gebouw moeten en daar het werk kunnen verstoren.

Joris Walraet over ‘best practice’ en een voorbeeldfunctie naar andere collega’s: “Inspraak geven aan de gebruikers van het gebouw was een gedurfde benadering en genereerde een brede input aan meningen, waaronder de bezorgdheid om het milieuaspect. Zij definieerden hun ideale werkplek, die we uniform uitrolden over het gebouw. Daarnaast kwamen er ontspanningsruimten – een fitness, douches,… – een speciale plek waar fietsers het nodige comfort vinden, wat stimuleert om met de fiets naar het werk te komen”. Eduard CODDÉ I

Sterke punten De gebruiker werd gevraagd naar de voorstelling van de ‘ideale plek’ i.p.v. een werksituatie op te leggen. De werkplekken met ‘clean desk’-principe verhogen de wisselwerking en samenwerking. Voor geconcentreerd werken zijn er de ‘bubbles’ ingericht. ‘Talkpoints’ zijn voorbestemd voor korte meetings, maar laten zich evenzeer als werkpost gebruiken. Groepswerk krijgt de nodige ruimte aan de ‘benches’.

Buiten de eeturen wordt de cafetaria omgevormd tot een veelzijdige vergaderruimte. Elektronische archivering houdt de informatie voor collega’s vlot toegankelijk en helpt om kastruimte te beperken. Het project leverde niet alleen meer kwaliteit op voor de werknemers, de doordachte opbouw van het concept resulteerde tevens in aanzienlijke besparingen op de lopende kosten.

Cijfer gegevens : Grootte project : • 14.200m² nieuwbouw kantoren • 2.000m² computerbunker • 12.000m² bestaand gerenoveerd gebouw Bouwkost : • EUR 30 miljoen totaal budget • EUR 2 miljoen voor de inrichting • EUR 1,5 miljoen renovatiekost bestaand gebouw

Bedrijfsportret Telenet werd in september 1996 opgericht als publiekprivate onderneming. Vandaag is Telenet uitgegroeid tot het grootste kabelbedrijf van België. Telenet is een belangrijke leverancier van media- en telecommunicatiediensten. Het spitst zich toe op het leveren van kabeltelevisie, hogesnelheidsinternet en vaste en mobiele telefoniediensten aan hoofdzakelijk residentiële klanten in Vlaanderen en Brussel. Onder de merknaam Telenet Solutions levert het bovendien

diensten aan bedrijven in België. Telenet is genoteerd op de Euronextbeurs van Brussel. Eind 2006 telde Telenet 1671 medewerkers met een opmerkelijk jonge gemiddelde leeftijd van 31 jaar. In 2007 realiseerde het een omzet van 932 miljoen euro, waarvan 35% via de 873.000 Internetklanten. Het telefonieaanbod was goed voor 21% van de totale omzet en telde 548.000 klanten.


15


3/10/08

14:43

Page 16


3/10/08

14:43

Page 17


3/10/08

14:43

Page 18

Facilitaire dienst regisseert vern In 2008 stelde de FOD Sociale Zekerheid zich de ambitieuze doelstelling te evolueren tot een aantrekkelijke organisatie voor mensen op zoek naar een boeiende job. De FOD wil evolueren naar een resultaatgerichte cultuur, waar collega’s in team samenwerken en waar initiatief en verantwoordelijkheid gestimuleerd worden.

N

oVo is de verzamelnaam van een omvangrijk veranderingstraject, gedragen door de eigen medewerkers. Onder de koepel van ‘NoVo’ lopen momenteel 50 projecten, elk ervan aangestuurd door interne projectverantwoordelijken. Algemeen NoVo coördinator Tom Auwers licht toe: “NoVo is momenteel één van de meest innovatieve initiatieven in de federale overheid. We hopen hiermee een attractieve, zelfs sexy werkgever te worden om goede mensen aan te trekken, maar vooral ook aan actief ‘retention management’ te kunnen doen. De beoogde cultuuromslag bij de FOD lijkt ons daarbij het middel bij uitstek. Zo maakt een dynamische werkomgeving (‘dynamic office’) de nieuwe, open en teamgerichte organisatiecultuur zichtbaar en mogelijk. Begin 2009 verhuist de FOD naar de Finance Tower waar dit concept voor 1000 medewerkers wordt toegepast. Het grondplan houdt rekening met 80% bezetting; 70% toegewezen per dienst en 10% flexibel te gebruiken. Naast het vernieuwde kantoorconcept maakt ook thuiswerken voor alle

niveaus en leiderschaps-ontwikkeling deel uit van de strategie om een sexy werkgever te zijn.

Dynamisch archiefbeheer Het project voor ‘dynamisch archiefbeheer’ (NoVoRecord) sluit helemaal aan bij de ‘dynamic office’-filosofie. Een goede organisatie van het archief is zeer belangrijk in een dynamische werkomgeving waar niemand nog een eigen plek heeft, er geen persoonlijke kasten meer zijn en clean desk de regel is. Een grondige analyse van de bestaande situatie bracht aan het licht dat heel wat documenten in meervoud bewaard werden. Alvorens het archiefbeleid te concretiseren werden de bestaande dossiers geventileerd, wat resulteerde in een reductie tot zelfs 66% van het volume aan archieven. Een gedetailleerd archiefbeheersplan bepaalt per team wie voor welke documenten verantwoor-delijk is. De papieren documenten worden in archiefdozen verzameld en voorzien van een barcode voor identificatie, waarna ze naar het ‘semi-dynamisch archief’ verhuizen.

Hendrik Deroo, Programm Manager Dynamic Office en NoVo Record bij de FOD Sociale Ze-kerheid; Sophie Vandepontseele, Recordmanager van de FOD Sociale Zekerheid.

In de ‘Domino’-testomgeving wordt al sinds mei 2007 volgens het ‘Dynamic Office’-principe gewerkt.

18



3/10/08

14:43

Page 19


rnieuwing Het beheersysteem voorziet zowel in de identificatie (barcode) als de rapportering over het aantal opvragingen. Een dynamisch archiefbeheer betekent ook dat de dossiers niet automatisch door-schuiven van het ‘levend archief’ op de eigen verdiepingen, naar het ‘semi-dynamisch archief’ in de kelder of uiteindelijk naar het ‘eeuwige archief’ (Rijksarchief). De rapportering door de Facilitaire Organisatie laat aan de diensten toe om na te gaan of de informatie niet terug naar de werkplek moeten verhuizen als ze vaak geconsulteerd worden, en of ze nog wel nuttig zijn bij langdurig niet-gebruik. De periodieke rapportering vermijdt dat de archiefruimte gaat escaleren. Voor de nieuw gecreëerde documenten wordt in overleg met ICT een DMS opgezet, NoVoRecord werd inhoudelijk begeleid door Sophie Vandepontseele (Recordmanager van de FOD Sociale Zekerheid).

De kandidaat aan het woord Op de vraag naar de toegevoegde waarde van het project t.o.v. de kernactiviteit

van de FOD Sociale Zekerheid antwoordt Hendrik Deroo (Programma Manager): “Vooreerst speelt de Facilitaire Organisatie, ofwel de dienst Logistiek, nu een actieve rol in het informatiebeheer van de diensten. Bovendien werd deze dienst opgewaardeerd en speelt ze nu een waardevolle rol in de dagelijkse werking. Ten slotte onderging de functie van de bodes eveneens een opwaardering en kreeg hun takenpakket meer inhoud”. “Hoewel het globale project niet op besparing focuste, is die er wel gekomen als aangename bijwerking – liefst 5 miljoen euro per jaar!” gaat Hendrik Deroo verder. Het belang van het project in het kader van het verbeteren van het facility management omschrijft Hendrik Deroo als volgt: “Informatie als ‘resource’ wordt nog vaak onderschat. De eenvoudige ontsluiting van informatie en archief is een kerntaak van de Facilitaire dienst. Dit project toont aan dat de standaard FMIS-pakketten nóg creatiever kunnen worden ingezet.”. “Het samengaan van de verschillende doelstellingen binnen het project

– de cultuurwissel, de dynamische werkplek en het archiefbeheer – geldt voor mij als toonbeeld van best practice waarbij gewerkt wordt met bestaande instrumenten zoals de inventarissoftware op facilitair niveau (FMISsysteem)” verklaart Hendrik Deroo. “Bestaande instrumenten hebben we ‘over het muurtje’ ingezet om daar spectaculair te vereenvoudigen. Met nadenken over de processen en de durf te ver-anderen kan de facilitaire dienst zich onderscheiden en hebben we veel bereikt met heel eenvoudige instrumenten” besluit Hendrik Deroo. Eduard CODDÉ I

Sterke punten 1. Het project realiseert in één beweging verschillende doelstellingen: een cultuurwissel binnen de FOD Sociale Zekerheid, de nieuwe werkomgeving met dynamische werkplek, het dynamisch archief- en documentbeheer, telewerken voor alle functieniveaus (1 dag/week). 2. Er waren geen bijkomende investeringen vereist voor dit project. De FOD Sociale Zekerheid maakte gebruik van het FMIS systeem van de Facilitaire Organisatie om het dynamische archiefbeheer te ondersteunen.

3. Het NoVo Record archiefbeleid wil de papierberg drastisch verkleinen, zonder ongecontroleerd te gaan digitaliseren. Het dynamisch archiefbeheer is een permanente opdracht en verantwoordelijkheid voor elke dienst en medewerker. Cijfer gegevens : Mede dankzij ‘NoVo Record’ wordt 14.000m² kantoorruimte bespaard, of jaarlijks ongeveer 5 mil-joen euro. Het 1e jaar bedraagt de Return on Investment 1278% Vanaf het 2e jaar is er een jaarlijkse netto-besparing van 1.260.000 EUR.

Bedrijfsportret De FOD Sociale Zekerheid (Federale Overheidsdienst) is een federale overheidsinstelling die in 2002 werd opgericht na de opsplitsing van het vroegere Ministerie van Sociale Zaken, Volksgezondheid en Leefmilieu. De FOD Sociale Zekerheid staat ten dienste van de werknemers, zelfstandige ondernemers, burgerlijke oorlogsslachtoffers en personen met een handicap. Er werken 1400 mensen. Het operationele budget

bedraagt 82,7 miljoen euro. De FOD Sociale Zekerheid kadert in een veel ruimer netwerk van de Sociale Zekerheid, met een jaarlijks budget van 50 miljard euro. Sinds haar ontstaan hecht de FOD Sociale Zekerheid veel belang aan haar positionering binnen het complexe landschap van de sociale zekerheid. Destrategie luidt dan ook: “Niet de FOD is belangrijk maar de Sociale Zekerheid”.


19


3/10/08

14:43

Page 20

Facilitaire voorzieningen op med De Universitaire Ziekenhuizen Leuven en de Katholieke Universiteit hebben een masterplan opgesteld om het ziekenhuis Gasthuisberg tegen 2020 te ontwikkelen tot een “health sciences” campus van Europees formaat. Een groot deel van het plan is gewijd aan de facilitaire activiteiten die deze ontwikkeling moeten ondersteunen.

D

e health sciences campus moet zich van de huidige medische campus onderscheiden door zijn omvang en door de concentratie van activiteiten. Maar hij moet vooral een interactie tot stand brengen tussen de verschillende functies op de campus. Geneeskunde, zorg, onderzoek, onderwijs en medische instellingen moeten elkaar versterken zodat de campus als centrum van kennisontwikkeling een magneetfunctie krijgt.” Aan het woord is Wim Tambeur, klinisch directeur van de UZ Leuven. De concentratie van zoveel activiteiten op één beperkte ruimte vergt echter veel aandacht voor ondersteunende functies die bijdragen aan de vitaliteit van de campus. Het masterplan onderscheidt de volgende facilitaire functies: de ringweg rond het centrale deel van de campus; parkeergelegenheid; catering; logistiek; winkels en diensten; een zorghotel en spin-off bedrijven. Ze vormen de randvoorwaarden om de health sciences campus tot bloei te laten komen, maar mogen ook weer geen eigen leven gaan leiden. Daarom is met zorg gekeken naar de financiering en de exploitatie

“

ervan. Dit onderdeel van het masterplan is zo omvangrijk en complex dat het is ondergebracht in een apart project, dat H2O is gedoopt, ‘healthcare t(w)o organise’.

De verkeersproblemen op en rond de campus vragen spoedeisende oplossingen Naarmate de campus meer mensen aantrekt zal het verkeer op de ringweg rond het centrale deel van het complex toenemen. “De ringweg vormt in feite de verbinding van de campus met de buitenwereld”, zegt Tambeur. Hij moet worden gedeeld door bezoekers, zieken, personeel, openbaar vervoer, logistieke bedrijven en hulpdiensten. In overleg met de Leuvense en Vlaamse overheid is een nieuw verkeersplan voor de omgeving van de campus opgesteld, waarbij vooral is gekeken naar de aansluiting van de ringweg op de E 314 en op de Brusselse en Tervuursesteenweg. Op die manier kan ook het traject van een aantal buslijnen worden verlegd en zal de campus nog beter bereikbaar worden met het openbaar vervoer. Nu al is de bushalte aan de ingang van het

De campus zal de komende jaren verder worden volgebouwd en de beschikbare ruimte zal schaars worden.

De facilitaire projecten vormen een essentieel onderdeel van het masterplan health sciences campus UZ Leuven.

20



3/10/08

14:43

Page 21


edische campus ziekenhuis na het station de drukste van Leuven. Op dit ogenblik zijn er voor personeel en bezoekers bijna 5000 parkeerplaatsen. Daar moeten er nog eens 3000 bijkomen. Hoewel ondergrondse parkeergelegenheid grote investeringen vergt, zijn er tot nu toe alleen ondergrondse parkeergarages in uitvoering. Ze worden gebouwd door de universiteit en de exploitatie wordt wellicht in handen van derden gegeven. Nu al wordt nagegaan welke groepen gebruikers in dat geval van de parkeerheffing vrijgesteld zullen worden.

klinische activiteiten is het belang van logistiek in ziekenhuizen sterk gestegen. Een ziekenhuis heeft vooral behoefte aan grote hoeveelheden van een beperkt aantal goederen, terwijl de universiteit meestal kleine bestellingen op diverse locaties laat afleveren. Niemand heeft goed zicht op die stroom en dat vormt een bedreiging voor de interne veiligheid van het ziekenhuis. Wim Tambeur: “noch voor catering noch voor logistiek willen we de zaken forceren. Zelfs voor één intern distributiesysteem is het nog te vroeg. Maar het streven is meer samenwerking, rationalisering en automatisering.”

Catering en logistiek: de dualiteit tussen ziekenhuis en universiteit

Van winkels tot zorghotel: een nieuwe behoeften

“Catering en logistiek vormen minder urgente uitdagingen”, zegt Tambeur. Voor beide geldt dat de behoeften van het ziekenhuis en de universiteit niet altijd samenvallen. Men kan de studenten nu eenmaal niet dezelfde maaltijden als de patiënten voorschotelen. Maar moeten die maaltijden door aparte diensten in aparte keukens worden bereid? Mede door de groei van de poli-

In binnen- en buitenlandse ziekenhuizen ontstaan de eerste zorgen serviceboulevards. Volgens Tambeur beantwoorden ze kennelijk aan een behoefte. Ook Gasthuisberg heeft commerciële voorzieningen onder zijn dak. Sommige afdelingen bieden ook medische hulpmiddelen aan. Met het oog op de groeiende behoeften terzake heeft het masterplan duizenden bijkomende vierkante

meters vloeroppervlakte bestemd voor diensten. “Commerciële activiteiten mogen echter geen schade berokkenen aan het imago van het ziekenhuis. Het accent moet op dienstverlening liggen”, benadrukt Tambeur. Een medisch “shoppingcenter” zit er voorlopig dus niet in. Wat het zorghotel betreft liggen nog verschillende opties op tafel. Ook daar ziet het plan een reële behoefte. Het aantal patiënten dat van ver buiten de regio komt neemt alsmaar toe en er ontstaat ook een zone tussen verzorgingsinstellingen en het ziekenhuis. Maar we staan voor enkele dilemma’s zegt Wim Tambeur: “Hoe vermijden we dat een zorghotel een ziekenhuis in het klein wordt. En is een hotelketen in staat om in een zorghotel de vereiste ambiance te creëren?” Edward ADRIAENSENS I

Sterke punten Het masterplan is een poging om de groei van de medische campus planmatig te laten geschieden en de facilitaire diensten daarmee in de pas te laten lopen. Het is de eerste keer dat een ziekenhuis de facilitaire diensten in zo’n vroeg stadium bij zijn groeiplannen betrekt. Zonder het masterplan zou de ontwikkeling chaotischer verlopen en zouden de diverse gebruikers van de campus meer langs elkaar heen werken. “Het plan geeft ons meer overzicht, meer mogelijkheden om te sturen en om snel in te spelen op nieuwe kansen die zich aandienen”, zegt Wim Tambeur. “Het is een goede zaak dat het masterplan zo weinig mogelijk aan het toeval overlaat”. Volgens Tambeur maken te weinig ziekenhuizen zich bijvoorbeeld zorgen over problemen met betrekking tot parkeergelegenheid of logistiek. Dankzij het masterplan vormen de UZ Leuven wat dat betreft een gunstige uitzondering. Het pionierswerk blijft voor de buitenwereld niet onopgemerkt. De eerste ziekenhuizen die belangstelling tonen voor de aanpak van UZ Leuven hebben zich al gemeld.

Bedrijfsportret De UZ van de KU Leuven zijn ontstaan uit het middeleeuwse Sint-Pietersgasthuis. In 1836 werd naast het oude gasthuis het eerst moderne ziekenhuis gebouwd. In 1928 ontstond Sint-Rafaël, de eerste echte medische campus van de universiteit. In 1971, na de splitsing van de tweetalige universiteit, begon de bouw van een gloednieuw complex op de Gasthuisberg. Sinds enkele jaren concentreert de faculteit geneeskunde steeds meer activiteiten op Gasthuisberg, die inmiddels is uitgegroeid tot een kleine stad. Het complex heeft een vloeropppervlakte van 300.000 m², telt bijna 2000 bedden en ruim 7600 personeelsleden. De kostprijs van de ontwikkeling van de health sciences campus worden op 650 miljoen euro geschat. De uitgaven voor de facilitaire diensten op 200 miljoen euro.


21


3/10/08

14:44

Page 22

Bewezen efficiëntie versterkt ze De laatste jaren had zich bij het OCMW Waregem een nadrukkelijke professionalisering voltrokken. Een volledig systeem van preventief en periodiek onderhoud was geïnstalleerd, maar het ontbrak aan een overzichtelijk en gebruiksvriendelijk systeem voor organisatie en controle van het beheer.

H

et aantrekken van technisch goed opgeleide medewerkers was nodig om de verhoogde techniciteit en verjonging van de technische infrastructuur binnen de sites het hoofd te bieden. Om een langdurige goede werking te verzekeren is vakkundig onderhoud onmisbaar. Daarnaast resulteert de veelheid en verscheidenheid aan sites binnen het OCMW Waregem in een groot aantal interventieaanvragen bij de facilitair ondersteunende diensten. Bij vergelijkbare organisaties werd gepolst naar ervaringen op dit vlak, wat deed besluiten tot de implementatie van een ‘FMIS’ (Facility Management Information System), een geïntegreerde softwareoplossing die alle facetten van het onderhoudsbeheer groepeert en met elkaar verbindt. Deze keuze opende nieuwe mogelijkheden zoals het koppelen van installaties en apparatuur aan de gebouwinfrastructuur én de organisatiestructuur. Dit vereenvoudigt dan weer een transparante toewijzing van de kosten. De realisatie van het project heeft in eerste instantie een grote invloed op de

Mario Van Dorpe, directeur logistiek bij het OCMW Waregem.

22


werking van de technische dienst, technische logistiek en de groendienst. Het systeem laat toe om op een eenvoudige en transparante wijze grondig te plannen, zodat een veel betere balans ontstaat tussen de hoeveelheid aanvragen voor interventie en het preventieve of periodieke onderhoud. Preventief onderhoud is opgenomen in de jaarplanning en verschijnt op het juiste moment in uitvoerbare hoeveelheden. Zo kan de werkplanner het evenwicht behouden tussen de werkaanvragen vanuit de organisatie (operationele continuïteit van de processen) en de operationele continuïteit van de installaties. Dankzij de koppeling aan toestellen of processen kan precies worden nagegaan hoeveel werkuren en onderhoudskosten eraan verbonden zijn, waaruit een rationeel gefundeerde vervangingsinvestering kan worden voorgesteld. Door het invoeren van ongeveer 780 modellen voor preventief en periodiek onderhoud, verzekert men het onderhoud van toestellen en installaties op regelmatige tijdstippen, wat een grote

Ondanks meer interventieaanvragen is de totale belasting van de technische dienst niet significant gestege


3/10/08

14:44

Page 23


zelfmotivatie impact heeft op de levensduur en de herstellingskosten.

Bijsturen Bij de implementatie kwam een belangrijk probleem in de organisatie aan de oppervlakte: medewerkers die het meest met de staat van de infrastructuur te maken krijgen – de medewerkers van het onderhoud en de logistieke dienst van het rusthuis – beschikten niet over de mogelijkheid om werkaanvragen in te dienen. Het gewoon melden aan de verpleging resulteerde te vaak in vergetelheid. Dat werd opgelost door de onderhoudsmedewerkers in te schakelen als ‘aandachtspersonen’, gezien zij dagelijks in alle kamers en de gemeenschappelijke plaatsen komen. De oplossing werd gevonden in een eenvoudig gestructureerd meldingenformulier voor interventie en verbetervoorstellen, dat zij dagelijks afgegeven aan de verantwoordelijke onderhoud, die de invoer in het FMIS-systeem verzekert.

De kandidaat aan het woord De volledige traceerbaarheid van alle werkzaamheden binnen de verschil-

lende sites vormt de belangrijkste toegevoegde waarde van dit project t.o.v. de werking van het OCMW Waregem” benadrukt Mario Van Dorpe, directeur logistiek. “Sinds de ingebruikname van het systeem in 2007 staat elk defect geregistreerd, aangevuld met de uitgevoerde ingreep en de kosten. Dit is een 100% objectieve rapportering!”. Niet minder belangrijk is het responsabiliseringsproces bij de medewerkers. “We ontvangen meer aanvragen voor interventies omdat iedereen nu alert is” verduidelijkt Mario Van Dorpe. “Er wordt sneller en vaak ook preventief ingegrepen, waardoor het aantal zware pannes sterk is gezakt”. De winst die het project genereert vloeit voort uit het goed functioneren van het ‘FMIS’, waardoor de uitrusting van de gebouwen een langere levensduur krijgt. Daarenboven is er de cohesie van de verschillende diensten, die leidt tot een betere dienstverlening naar de klanten (bewoners van de sites) en concrete besparingen. “In vele lokale besturen handelt een technische dienst als een veredelde klusjesdienst. Herstellingen worden zo

goed mogelijk uitgevoerd, maar van een structuur is meestal geen sprake” licht Mario Van Dorpe toe. “In de zorgsector daarentegen is een opvolgingssysteem als dit vrij goed verspreid. Door de nieuwe aanpak groeide er al gauw een verantwoordelijkheidsgevoel bij de eerste lijndiensten, wat de efficiëntie van het systeem snel opvoerde. Ook poetsvrouwen zien zeer veel in de gebouwen en kunnen door hun betrokkenheid veel bijdragen tot een beter facility management. Het aankweken van deze attitude kost niets en levert veel op voor de algemene werking” luidt de aanbeveling van Mario Van Dorpe naar andere collega’s. Eduard CODDÉ I

Sterke punten De gestructureerde planning via de software van het preventieve onderhoud verlengt de levensduur van de installaties en laat de herstellingskosten dalen. Door de medewerkers van het onderhoud (poetsvrouwen) als ‘informanten’ in te schakelen steeg de kwaliteit van de dienstverlening en ontstond een sterk zelfmotiverend effect. Dankzij de snelle melding door het onderhoudspersoneel, worden grote en dure defecten vermeden. Ondanks meer interventieaanvragen is de totale belasting van de technische dienst niet significant gestegen. Sinds het voorjaar van 2008 integreren alle

contracten met externe dienstverleners in het softwaresysteem. Cijfer gegevens : Totale kost: 33.815 euro, incl. BTW. - waarvan 80% software (installatie en licenties), 10% onderhoud van de software, 10% opleiding van de medewerkers. Het elektronische magazijnbeheer bespaart bij de jaarlijkse stocktelling minstens 2 weken werk, of meer dan 2 000 euro. Het dynamische magazijnbeheer resulteert in een gemiddelde werkbesparing van 4u/week voor de magazijnier, goed voor 5.000 euro per jaar.

Bedrijfsportret Het OCMW Waregem beschikt over verschillende sites, waaronder een woon- en zorgcentrum (15 000 m² vloeropp.), 11 woningen voor de opvang van asielzoekers, een woning voor crisisopvang, een administratief centrum, een dienstencentrum met thuiszorgdienst, 2 serviceflatcomplexen (102 flats) en projectwerking. De dagelijkse werking wordt verzekerd door ongeveer 400 medewerkers.

Op facilitair vlak is ondersteunenting voorhanden door de technische dienst, de technische logistiek, de groendienst, de logistiek van het woon- en zorgcentrum, de onderhoudsploeg van het woon- en zorgcentrum en de keuken, waarvan het beheer is uitbesteed aan Aramark, doch de chef-kok werknemer is bij het OCMW. In totaal stelt de facilitaire afdeling van het OCMW 85 mensen tewerk, waarvan alleen al 40 in de keuken. Profacility Magazine september 2008

23


3/10/08

14:44

Page 24

Interne facturering van de FM-d In vier maanden tijd heeft de afdeling FM van De Post een systeem van interne facturering van al haar prestaties op stapel gezet. Het doel was duidelijk: de afdeling FM doen functioneren als een perfect vergelijkbaar onderdeel inzake kwaliteit en prijzen t.o.v. haar privéconcurrenten.

D

e volledige liberalisering van de postmarkt in Europa moet voor begin 2011 een feit zijn. In dat kader van fellere concurrentie heeft De Post meerdere initiatieven opgestart om de productiviteit te verbeteren, de omzet op te voeren en de kosten te drukken. De afdeling facility management van De Post doet daar logischerwijs aan mee. Ze is erin geslaagd in vier maanden tijd een krachtig systeem van interne facturering op stapel te zetten.

Iedereen bewust maken van de kosten Zolang de afdeling FM een kostencentrum was, bleek er regelmatig een overdadig gebruik van de prestaties van de meeste interne gebruikers te zijn, vermits alles “gratis” was. Veel medewerkers van het FM zelf stelden zich in een streven naar maximale dienstverlening vragen over de operationele en financiële opvolging van hun activiteiten. Een toestand waardoor nogal wat werd verspild, er vaak te veel werk was en de efficiëntie er ook onder leed.

Eenvoudig en helder systeem Vanaf de opstart van het project werden de eisen duidelijk gemaakt: het project moest in vier maanden klaar zijn, de interne facturering moest alle kosten van de afdeling dekken en een een voudig en duidelijk opvolgingssysteem hebben. In de eerste audits van de reële kosten en de verdeling van de werktijd op de afdeling, werden twee criteria voor facturering duidelijk: de gebruikte oppervlaktes in vierkante meters en de onderhoudsprestaties met een uurtarief in regie. De andere soorten van uitgaven van het FM werden opgenomen in de prijsberekening van de twee gekozen criteria. Men moest de totale door de afdeling beheerde oppervlakte losmaken van de herfactureerbare oppervlakken, gebruikt door de 55 Business Units van De Post, aangezien als 55 klanten, en dan de verschillende soorten van oppervlakken bepalen. Dat proces leidde tot een verschillende prijs voor drie types gebouwen: “industrial, “office” en “retail”, net zoals op de markt zelf.

Pierre Bogojevski, verantwoordelijke strategische ontwikkeling van de afdeling FM.

Het proces legde een afzonderlijke prijs vast voor drie soorten van gebouwen: “industrial, “office” en “retail”, conform de markt zelf.

24



3/10/08

14:44

Page 25


-diensten van De Post De succesfactoren De uitdaging was niet min: minder dan vier maanden om van een kostencentrum over te gaan naar een open factureringsdienst, is al weinig. Het werd mogelijk omdat de afdeling FM reeds betrouwbare gegevens had in een systeem van beheer der facilities (FMIS) en een nauwkeurig systeem van registratie van de onderhoudsprestaties. Die werden al bekeken door een type-SLA en typeprocedures voor inbreng, toegepast voor de externe klanten. Ze werden veralgemeend voor alle interne klanten. De steun van de directie en de betrokkenheid in alle processen van andere afdelingen heeft het mogelijk gemaakt snel te vorderen, met een streven naar permanente informatie en feedbacks. Pierre Bogojevski, verantwoordelijke strategische ontwikkeling van de afdeling FM, antwoordt op onze vragen. • Wat is de toegevoegde waarde van uw project in het kader van de activiteit van De Post? Als facilitaire dienst werken wij in de rand van de activiteit van De Post,

maar voor het facility management gebeurt de interne facturering centraal. Het is een onmisbare stap om van kostencentrum over te gaan naar winstcentrum en het statuut van autonome dienstenleverancier te krijgen. Wij wilden dat onze factureringen aan het einde van het proces alle kosten van de afdeling zouden dekken en onze tarieven in overeenstemming met de markt waren. De grote verrassing van die operatie was dat die twee wensen verenigbaar waren. Wij beantwoorden dus aan de verwachtingen van de markt en zijn in evenwicht. • Hoe belangrijk is de interne facturering om het facilitair beheer te verbeteren? Tussen het idee en de uitwerking hebben wij veel geleerd. Het heeft ons enerzijds de kans gegeven de kwaliteit van onze gegevens te verbeteren en algemeen te komen tot een grotere efficiëntie. Onze klanten zijn zich nu bewust van de kosten en ons professionalisme wordt almaar sterker.

• Waarom is het project een voorbeeld van “beste praktijk” voor de markt, de confraters? De Post is één van de eerste ondernemingen in de schoot van de IFMA die een dergelijke aanpak gebruikt. Wij kunnen, in alle bescheidenheid, een bron van inspiratie voor anderen zijn. Wij hebben mogen vaststellen dat er in verschillende grote privé-ondernemingen tot nu toe geen enkel factureringssysteem is opgezet voor de facilitaire diensten. Onze ervaring heeft hen al op ideeën gebracht. De parastatale organismen moeten in dat opzicht nog heel wat werk leveren, maar binnenkort zullen zij het wel moéten doen. Thomas ELOY I

Sterke punten Vier maanden is heel weinig om een systeem van interne facturering van de facilitaire diensten op het getouw te zetten. De afdeling facility management van De Post heeft het systeem van facturering van de prestaties en de dienstenakkoorden voor haar externe klanten veralgemeend doorgevoerd. Door de facilitaire uitgaven te spreiden volgens twee objectieve criteria: de oppervlakte die iedere klant in beslag neemt en de prestaties die daadwerkelijk aan hen geleverd zijn. De afdeling FM heeft bewezen dat een groot project kon uitmonden op instrumenten, die eenvoudig in gebruik en duidelijk voor de gebruikers zijn. Een model van interne revolutie in een grote onderneming, zonder grote problemen, dankzij een uitstekende communicatie en de permanente feedback van alle bij het project betrokken partijen, van de afdeling zelf naar alle... interne klanten.

Bedrijfsportret De Post NV, een naamloze vennootschap van publiek recht, had einde 2007 bijna 36.700 personeelsleden. Ze is voor de helft plus één aandeel eigendom van de staat, de rest van een consortium van de Deense post en de Britse investeringsgroep CVC. Haar eerste opdracht is de dagelijkse briefwisseling op heel het Belgisch grondgebied te bezorgen aan alle Belgen, waar zij ook wonen. De Post is ook actief in pakjesvervoer, internationale koerierdiensten en financiële activiteiten. De afdeling facility management van De Post heeft 400 medewerkers. Ze beheert de gebouwen in eigendom en de gehuurde, of 1.500 activa en 1.300.000 m2. Ze voert projecten uit en zorgt voor de herstellingen en het onderhoud van gans het vastgoedpatrimonium van De Post.


25


3/10/08

14:44

Page 26

Een uitdaging naar personeel e 'Business Process Reengineering' (BPR) van de facilitaire diensten bij de federale overheidsdienst Economie beoogt de optimalisatie van de backoffice en de implementatie van de frontoffice. Deze frontoffice zal in een eerste fase alle klantencontacten verzorgen voor de diensten Aankoop en Facility management.

D

e facilitaire diensten vallen, samen met de aankoopdienst en een financiële dienst, onder de stafdienst Budget & Beheerscontrole. Deze ondersteunende dienst werkt volgens het model van ‘service provider’ en is verplicht te gebruiken voor de facilitaire dienstverlening binnen de FOD Economie. Alle klanten kunnen een overzicht van de dienstverlening terugvinden in een producten- en dienstencatalogus op het intranet. In totaal beheert de facilitaire organisatie 21 locaties verspreid over het land, met een totale oppervlakte van 122.07 m², waar 2819 mensen tewerkgesteld zijn. Het project kadert in een diepgaande organisatorische hervorming die twee jaar geleden werd ingezet en betreft zowel het uitvoeren van een verbeterprogramma (BPR) als de installatie van een facility management informatiesysteem (FMIS).

Professioneel en gecentraliseerd Het project beoogt een procesgestuurde frontoffice - backoffice werking met duidelijke processen en werkinstructies

Rudy Liekens, verantwoordelijke facilitaire dienst FOD Economie.

26


voor zowel de medewerkers als de klanten. De werking van de front- en backoffice krijgt ondersteuning d.m.v. een zelfde FMIS-tool – meer bepaald AR-CHIBUS/FM Enterprise – en de installatie van een centraal contactpunt. Het centrale meldpunt en de installatie van accountmanagers moeten de optimale ondersteu-ning van de klanten bevorderen. Dit beoogt de integratie van facility management, aankopen en finaal ook financiën. Er moest transparantie komen m.b.t. de facilitaire dienstverlening. ‘Conventies’ regelen de specifieke dienstverlening, in casu afwijkende service level agreements. Vanuit de frontoffice en account managers moest feedback over de status van aanvragen en projecten mogelijk zijn. Een gedetailleerd opvolgings- en rapporteringsysteem was onontbeerlijk. Het project is drieledig opgebouwd. Vooreerst is er het optimaliseren van de kernprocessen en de organisatie van de Facilitaire Dienst (TO BE). Daarna volgt de detailuitwerking van de toekomstige situatie (o.a. proceshandboek) en het concipiëren van de producten- en diensten-catalogus. Uiteindelijk is er

Het project wil veranderingsbereidheid creëren door zoveel mogelijk medewerkers te be-trekken bij de verschillende fases.


3/10/08

14:44

Page 27


en techniek de implementatie van de toekomstige situatie, inclusief de operationele ondersteuning via het gekozen FMIS-platform en het invoeren van de dienstenen productencatalogus. Deze einddoelstelling is voorzien voor dit najaar.

De kandidaat aan het woord “Het project heeft voor iedereen duidelijk gemaakt dat een centrale dienstverlening voor de gehele FOD Economie voordelen kan geven op voorwaarde dat er duidelijke afspraken gemaakt worden over de taakverdeling en verantwoordelijkheden, die iedere dienst draagt” verklaart Rudy Liekens, verantwoordelijke facilitaire dienst FOD Econonomie. “Basisprincipes zijn o.a. klantgerichtheid en geïntegreerde (gekoppelde) dienstverlening. De dienstverlening van de facilitaire dienst staat beschreven in een producten en dienstencatalogus, maar het is belangrijk dat deze naar de geest, en minder naar de letter, wordt toegepast. Het is erg waardevol om de kennis van de facilitaire dienstverlening in huis te hebben en dat kan het best gerealiseerd worden door een centrale

organisatie. Dat laat toe om een betere expertise op te bouwen”. Op de vraag naar het belang van het project in het kader van een verbeterd facility management antwoordt Rudy Liekens: “Het project heeft gezorgd voor een betere organisatie van de vroegere logistieke dienst. De contacten met de klanten en de eindgebruikers verlopen nu via een frontoffice, terwijl de centrale dienstverlening rekening houdt met een andere situatie van gebouw tot gebouw. Change management is een ander belangrijk onderdeel van het project – de basisprincipes die van toepassing zijn op de facilitaire dienstverlening gelden eveneens voor de aankoopdienst en voor de financiële dienst”. De FOD Economie werkt meer en meer projectgericht, wat in de toekomst gevolgen zal hebben voor de huisvesting. Er is een leidraad uitgewerkt om de huisvesting en de werkplekinrichting op middenlange termijn te heroriënteren. Het project heeft gezorgd voor samenwerking met de andere stafdiensten en verhoogt het kostenbewustzijn. Als toonbeeld van ‘best practice’ geldt dat alle facilitaire processen werden

beschreven aan de hand van een model dat in huis werd uitgewerkt. Rudy Liekens: “Op deze manier kunnen we er voor zorgen dat de dienstverlening in alle gebouwen van de FOD Economie in gans België steeds op een zelfde niveau staat. De frontoffice is een belangrijke hoeksteen van de nieuwe organisatie. Alle aanvragen die er toekomen, worden er meteen geanalyseerd. De nadruk ligt nu op het zoeken van de oorzaak van het probleem of de achtergrond van de behoeften. Intelligentie en een hoge kwaliteitscontrole maken voortaan deel uit van de frontofficewerking”. Eduard CODDÉ I

Sterke punten Het project wil veranderingsbereidheid creëren door zoveel mogelijk medewerkers te betrekken bij de analyse en de implementatiefases. Het accent ligt op de ontwikkeling van een intern kenniscentrum, zodat de meeste delivrables zelf worden uitgewerkt, met coaching en ondersteuning door Deloitte en Freestone als consultants. De interne klanten van de FOD Economie werden betrokken bij het project d.m.v. klankbord-groepen waarin ze vertegenwoordigd zijn. Met deze groep worden belangrijke keuzes m.b.t. het facilitaire aanbod besproken en afgetoetst.

Een uitgekiende interne communicatie met het oog op het informeren én creëren van betrokkenheid bij het BPR-project, inclusief mogelijkheid tot feedback, helpt om de verschillen in niveau van dienstverlening tussen de administraties uit te vlakken. De coaching werd systematisch aangepast aan het doelpubliek, met overwegend uitvoerende mensen. Cijfergegevens: Het totale budget voor het project bedraagt 398.200 EUR (excl. BTW). Gezien de implementatiefase momenteel nog loopt, is de effectiviteit slechts gedeeltelijk

Bedrijfsportret De FOD Economie heeft als doel het bevorderen van het concurrentievermogen van de federale economische unie en het waarborgen van een competitieve en evenwichtige goederen en dienstenmarkt. Daarnaast garandeert de FOD Economie de duurzaamheid van de ontwikkelingen op deze markt en wel met 12 strategische prioriteiten: statistische ondersteuning, pro-spectief beleid, de goederen- en dienstenmarkt, energie, informatiemaatschappij, KMO’s, consumenten,

concurrentie, reglementering, markttoezicht, innovatie, externe concurrentie-vermogen. In totaal zijn er 9 algemene directies, verbonden aan de beleidsdomeinen van de FOD Economie, bijgestaan door 4 stafdiensten. De facilitaire organisatie moet zich een professionele dienstverlener tonen, die toegevoegde waarde levert door betrouwbare, geïntegreerde en kwaliteitsvolle diensten te leveren aan de operationele algemene directies van de FOD Economie.


27

PFY019_190_agenda_NL_p.qxd:mise en page

3/10/08

14:46

Page 28

Events

Vakbeurs voor de horeca- en cateringsector (Flanders Expo Gent) [ 23>27 nov ]

Tijdens de afgelopen 19e editie van Horeca Expo brachten 54.530 professionals een bezoek aan meer dan 600 exposanten.

Professionalisme, kwaliteit en vernieuwing : dat zijn de drie basisprincipes waar Horeca Expo al jarenlang aan vasthoudt. Deze toonaangevende vakbeurs volgt de laatste tendensen op de voet. De nieuwste evoluties ziet u niet alleen bij de exposanten, ze komen ook uitgebreid aan bod in een goed gevuld randprogramma. Meer dan ooit is Horeca Expo uitgegroeid tot het trefpunt van de Belgische horeca, een echte businessbeurs waar zeer veel zaken gedaan worden en contracten gesloten worden.

4>7/11

Village de l’Ergonomie 22e vakbeurs Expoprotection Paris Nord www.ergonoma.com

6>7/11

Concept & Build B to B salon van de bouw Paleis 7, Brussels Expo www.conceptandbuild.be

17/12

Uitreiking van de Facility Awards 2009 Brussel (Caves de Cureghem) www.facility-wards.be

Training 16/10

Duurzame bedrijfrestaurant (seminarie) Leefmilieubrussel ICHEC-Entreprises www.bruxellesenvironnement.be/ ecomanagement [email protected] - 02/739 37 49

16/10

Postgraduaat IFMA dag 2: Organisatie van facilitaire diensten KAHO-St-Lieven-St-Niklaas http://www.ifma.be/gallery/document s/opleiding/folder2008-2009-lr.pdf

27/11

Duurzame aankopen in de dienstensector (seminarie) Leefmilieubrussel ICHEC-Entreprises www.leefmilieubrussel.be/ ecomanagement [email protected] - 02/739 37 49 EEN VOLLEDIGE AGENDA OP

Infos : www.horecaexpo.be

28


PFY019_190_agenda_NL_p.qxd:mise en page

3/10/08

14:46

Page 29

Pro-Building

[Vastgoed Nieuwe Belgische zetel HP: groener en mobieler HP heeft zijn nieuwe Belgische zetel in Diegem geopend. In het gebouw is alles ontworpen om de mobiliteit, de flexibiliteit en de efficiëntie van de medewerkers te optimaliseren. 79% van hen heeft een mobiel bureau en kan werken in de cafetaria, de bar of de ontmoetingsplekken. Op milieugebied zijn er aanwezigheidssensoren geïnstalleerd in de gemeenschappelijke ruimtes, om het elektriciteitsverbruik te drukken. De printers werken in recto/verso en hun aantal is ook verkleind. (NA) In het gebouw is alles ontworpen om de mobiliteit, de flexibiliteit en de efficiëntie van de medewerkers te optimaliseren.

Nieuw gebouw voor The Ethical Property Company

Het nieuwe gebouw te Namen wordt gerenoveerd om er instellingen die verband houden met het milieu, te ontvangen.

Dankzij de internationale vastgoedadviseur Cushman & Wakefield is The Ethical Property Company de nieuwe eigenaar van een kantoorgebouw van 2.700 m² in de Rue Nanon 98 in de buurt van het station van Namen. The Ethical Property Company is een Britse coöperatieve vennootschap van ethische investeringen, die gebouwen koopt om deze te verhuren aan verenigingen die beantwoorden aan welbepaalde ethische criteria. De bedoeling is om van elk gebouw een centrum te maken, waar verschillende gemeenschappen, coöperatieve verenigingen en liefdadigheidsinstellingen onder één dak hun ideeën en hun kennis kunnen delen. De verenigingen genieten van redelijke huurprijzen, flexibele huurcontracten en werkruimten die aangepast zijn aan hun behoeften. Het nieuwe gebouw te Namen wordt binnenkort gerenoveerd om er vele instellingen die rechtstreeks verband houden met het milieu, te kunnen ontvangen. Viarurales, het advies- en servicebureau dat op dit gebied gespecialiseerd is, zal de vestiging van de verenigingen coördineren. (AD)

edsector] Duurzame en flexibele kantoren voor Technum De inrichting van de nieuwe lokalen van studie- en raadgevend bureau Technum bij Gent is getekend Signum+ Architects en Steelcase. Het project is conform een reeks criteria inzake duurzaamheid en flexibiliteit. De interne diensten zijn gegroepeerd op een horizontale verdieping, dicht bijeen. De modulaire ruimte maakt het mogelijk werkploegen te vormen naargelang van de behoeften. Alle 125 medewerkers hebben een bureau met hetzelfde comfort, in een sobere omgeving waarin de meubelen geharmoniseerd zijn, om de concentratie te bevorderen. (NA)

Veiligheid: 50% van werven buiten de wet

Het ontbreken van middelen bij de FOD om de werken op te volgen en te controleren maakt het er niet beter op.

Uit een onderzoek van het Belgisch instituut van veiligheids- en gezondheidscoördinatoren blijkt dat de Europese richtlijn voor de wetgeving op tijdelijke en mobiele werven in België niet concreet wordt toegepast. Meer dan 50% van de veiligheids- en gezondheidscoördinatoren zegt inderdaad voor hun opdrachten aangeduid te zijn bij de start of net na de start van de uitvoering van de werf. Die toestand leidt o.a. tot onjuiste keuzes op veiligheidsgebied, zowel voor de uitvoering van de werken als voor de latere interventies. Het ontbreken van middelen bij de FOD om de werken op te volgen en te controleren maakt het er niet beter op. Het Belgisch instituut van veiligheids- en gezondheidscoördinatoren vraagt de minister van arbeid en tewerkstelling dan ook de wet toe te passen. (AD)

AXA Belgium verwerft 35% in het CCN Belgocontrol heeft een oppervlakte van 19.900 m² kantoren, 1.386 m² archieven en 145 parkeerplaatsen op de eerste tot en met de vijfde verdieping van het Communicatie Centrum Noord (CCN) boven het Noordstation in Brussel aan AXA Belgium verkocht voor de som van 50.110.220 euro. (NA)

Dossier workplace design

O tempora, o mores De nieuwe concepten voor inrichting van de werkposten zouden louter speculaties van filosofen zijn, als specifieke uitrusting hen niet mogelijk maakten. Naar aanleiding van een verhuizing, een grondige vernieuwing nemen sommige bedrijven het berekend “risico” hun werkorganisatie drastisch te veranderen.

Anderen doen het origineler, wat eenstemmig geprezen wordt: zij slaan haken in de muren om er echte kunst, geen reproducties dus, op te hangen. Uiteenlopende initiatieven dus, soms totaal onverwacht, maar altijd positief. Terugblik op enkele interessante experimenten.

Overzicht 34

[Renovatie] Justitiehuis in Brugge in gerestaureerd kloosterpand

38

[Office design] Een door kunst geïnspireerde kran

41

44

[Inrichting] De blije kleuren van Securex

[Inrichting] “Unchained working”: het instrument aanpassen aan de taak


33

PFY019_205_dossPRO_NL_flash.qxd:P32-45

6/10/08

12:36

Page 34

[Inrichting & Office Design]

Multimediale faciliteiten zijn aanwezig in de vergaderruimte op de eerste verdieping (doc. Regie der Gebouwen).

34


Dossier workplace design Justitiehuis in Brugge in gerestaureerd kloosterpand

Brug tussen justitie en burger De nieuwe trap werd zorgvuldig geïntegreerd (doc. Regie der Gebouwen).

Het zopas geopende justitiehuis in Brugge is ondergebracht in het voormalige Dominicanenklooster. De Regie der Gebouwen renoveerde en restaureerde de site afgestemd op noden van de dienst. Functionele ruimten, een helder kleurenpalet, een laagdrempelige ontvangstruimte en een klassieke aangelegde binnentuin creëren een prettige werkomgeving

J

De gevel van het jusitiehuis in neogotische bouwstijl (doc. Regie der Gebouwen).

ustitiehuizen zijn een brug tussen Justitie en de burgers en volgens justitieminister Jo Vandeurzen moeten ze een grote slagkracht krijgen. Het justitiehuis in Brugge toont de inzet van deze nieuwe beweging binnen justitie. Ann Vandewalle, directrice justitiehuis Brugge: “Bij ons kunnen alle burgers terecht ongeacht of ze nu verdachte, dader, slachtoffer of gewone burger zijn. Naast onze algemene informatieopdracht staan we ook in voor de gerechtelijke dossiers als in burgerlijke zaken. Daarnaast staan we ook in voor het onthaal van slachtoffers en bemiddelen we tussen slachtoffer en dader. We streven naar herstel van de verstoorde relatie tussen dader, slachtoffer en maatschappij.”

Sober kleurenpalet “We hebben in het licht daarvan de ontvangstruimte laagdrempelig georganiseerd. De symboliek daarvan laat zich raden”, zegt architect en projectleider Johan Gheyle. “Vormelijk streefden we een helder en sober kleurenpalet na van wit en grijs om een rustige ambiance te creëren overeenstemmend met de functie van het gebouw.” De geschiedenis van het klooster grijpt terug tot de 13de eeuw. De pandgang in het gebouw is een stille getuige van zijn rijk en godsvruchtig verleden. Tijdens de Franse bezetting werden de kloosters van de bedelorden – dominicanen, augustijnen, franciscanen en karmelieten – opgeheven. Het gebouw werd eerst ter beschikking gesteld van de Franse Gendarmerie, nadien nam de Belgische Rijkswacht hier zijn intrek tot 1989. Profacility Magazine september 2008

35

Historische realiteit Op 5 maart 2001 werd het gebouw aan de Predikherenrei samen met het aanpalende Rode Kruisgebouw beschermd als monument. Van deze site neemt het justitiehuis ¼ van de totale oppervlakte in beslag. De restauratiecel van de Regie der Gebouwen (Joris Snaet en Katrien Deckers) hadden heel wat hindernissen te nemen. Het gebouw had zichtbaar geleden en afgezien door de tijd. Erg veel respect hebben de latere gebruikers van het klooster niet gehad. Zo had men het originele pleisterwerk van de gewelven gehaald en ook kwam er een lompe betonnen trap en een grote toegangspoort waarlangs de voertuigen van de Rijkswacht het binnenpleintje bereikten. “De dagkanten zonder profiel strookten niet met de historische realiteit”, weet Johan Gheyle. Een lastig probleem was ook het opstijgend vocht. Kortom, in het restauratiedossier ontbrak het geenszins aan klassieke problemen die veelal met restauratie gepaard gaan. Architect Johan Gheyle: “Het oude pleisterwerk verkruimelde. En na het afkappen De vloer in de kruisgang werd volledig nieuw gelegd in blauwe hardstee (doc. Regie der Gebouwen).

36

Profacility Magazine septembre 2008

van het oude pleisterwerk bleek dat sommige binnenmuren niet stevig genoeg waren. In de gewelven en de metselwerkbogen waren barsten ontstaan. Op de gelijkvloerse verdieping hadden we af te rekenen met opstijgend vocht, op de verdiepingen waren er vloeren ingezakt en de zoldervloer moest brandveilig worden gemaakt. Insecten en zwammen hadden het daktimmerwerk aangetast. Gelukkig volstond meestal een behandeling van het hout.”

indeling van gelijkaardige kloosters. We herstelden de kruisribgewelven in pleister en kozen voor de bevloering natuursteen.” Daarnaast werd geopteerd voor gepleisterde kruisribgewelven, de binnenmuur van de pandgang bestaat uit originele Brugse moefen en werd volledig bewaard. Paneeltjes in glas in lood van glaskunstenaar Beatrice Neetens weerspiegelen een combinatie van oud en nieuw

Inrichting naar werking Brugse moefen De klassering in 2001 van het monument bracht met zich mee dat alles in zijn oorspronkelijke staat zou worden hersteld. Zo’n bescherming is omkleed met strenge regels en heeft uiteraard zijn invloed op het totale budget (1.700.000 euro). Voor het herstel van de pandgang werd beslist om metalen ramen te plaatsen met een isolerende beglazing. “We leven nu eenmaal in de 21ste eeuw zegt”, Hugo Claes van het restauratieteam. “Men moet rekening houden met duurzaam energiegebruik. Voor de raamindeling inspireerden we ons op de raam-

De inrichting van het gebouw is afgestemd op de noden van het Justitiehuis waar ongeveer een 38-tal mensen zijn tewerkgesteld. Op de gelijkvloerse verdieping kan de burger terecht aan de onthaalbalie. Bezoekers/cliënten hebben een aparte wachtzaal. Op de begane grond zijn er beschikbare gespreksruimtes voor justitieassistenten, advocaten, notarissen. Er is op deze verdieping eveneens een aparte vergaderzaal en een functionele personeelskeuken ingericht. Op deze verdiepingen zijn bergingen voor oudpapier, huisvuil en onderhoudsmateriaal voorzien.

Justitieassistenten hebben op de eerste verdieping een grote werkkamer met open kantoren (doc. Regie der Gebouwen).

Dossier workplace design Johan Gheyle: “Een van de moeilijkheden was dat we geen nieuwe openingen in de oude muren mochten maken. We hebben gewerkt met de bestaande openingen waarbij we gebruik hebben gemaakt van een sas voor de toegankelijkheid van de andere kantoren. Naast de ontvangstbalie werd een nieuwe traphal ingericht die tot de zolder gaat. Een faciliteit die het mogelijk maakt om kantoren te installeren. Voorzien is dat hier de afdeling elektronisch toezicht wordt ondergebracht. De zolder wordt tegelijkertijd gebruikt als archiefruimte. De tweede verdieping is quasi geheel ingenomen door kantoren van de justitieassistenten. Er bevindt zich eveneens een ruime vergaderzaal met multimediafaciliteiten. Kinderen beschikken er over een aangepaste speelhoek. De technische verdieping bevindt zich geheel bovenaan en herbergt onder meer de machinekamer van de lift. Philip WILLAERT I

De tuin vormt een belangrijke schakel in de beleving van de werkomgeving (doc. Regie der Gebouwen).

Tuin als factor voor betere werkcondities Een sterk belevingselement binnen het project is ongetwijfeld de tuin. Deze ruimte geldt als ‘stille’ ruimte en creëert een positieve ambiance binnen het huis. Het is inmiddels bewezen dat groen in en om het kantoorgebouw een gunstige uitwerking heeft op de medewerkers. De kloostertuin werd met dit doel voor ogen in zijn oorspronkelijke staat hersteld. Tuinarchitect Dorien Culo baseerde zich op een tekening van Jan Beerblock uit 1796 waarop nog duidelijk een deel van de oorspronkelijke tuin is te zien met paden en bedjes. De tuin werd opzettelijk asymmetrisch gehouden. De beplanting bestaat voornamelijk uit kruiden, vaste planten, buxushaagjes en siergrassen. Voor de spoeling van het sanitair en het besproeien van de tuin dienen vandaag de oude gemetselde waterputten. Onder de kroonlijsten aan de gevels van de kloostertuin werden een tiental nestkastjes voor gierzwaluwen opgehangen.

Technische fiche Eigenaar Bouwheer Eindgebruiker Architect Bouw Electriciteit HVAC Lift Databekabeling Telefonie Tuinaanleg Gevelreiniging: Kostprijs der werken Bruto-oppervlakte Duur der werken

Belgische staat Regie der Gebouwen Federale Overheidsdienst Justitie – Justitiehuis Brugge Johan Gheyle - Regie der Gebouwen Brugse Algemene Bouwonderneming n.v. Fabricom GTI Freddy Carels Thyssen Krupp Liften n.v. n.v. Simac n.v. Dolmen Tuinteam Stefan & Wauter bvba n.v. John Saey 1,7 miljoen EUR 2.237 m² december 2005 – oktober 2007


37

PFY019_205_dossPRO_NL_flash.qxd:P32-45

6/10/08

12:36

Page 38

[Ideeën]

Kunst uitnodigen in het kantoor Het kon niet anders dan een Belgisch idee zijn: kantoorgangen omtoveren tot een kunstgalerie! Toch heeft het ook al veel succes geoogst in Frankrijk, Duitsland, Italië en Groot-Brittannië. Vandaag stelt “Little van Gogh” per jaar 7.000 doeken tentoon in 700 bedrijven, tot groot genot van 100.000 mensen. En het bedrijf is echt niet het enige in zijn genre.

I

n de kantoorinrichting van een zeker peil kan niemand zich het nog veroorloven altijd dezelfde promotiefoto’s of dezelfde oude posters op te hangen. Ook het absolute minimalisme begint zwaar te wegen en is in tegenstelling met een tendens die trendgoeroe Faith Popcorn aankondigt in haar boekenreeksen: de cocooning en de vraag in het bureau hetzelfde plezier als thuis te kunnen beleven. Michel Brancart, stichter van Little van Gogh, had het een 12-tal jaren geleden al begrepen. In 1996 durfde hij het concept lanceren: originele werken tonen in kantoren, vergaderzalen en gangen. Met onvermoede effecten die geen enkele decoratie ooit zal kunnen veroorzaken. Het gaat er hier immers om jezelf te confronteren met de productie van creatieve personaliteiten, niet alleen om de schoonheid op zich... Enkele effecten: verslaving, liefdesverdriet en dialoog.

Verslaving: “De huurcontracten voor kunstwerken worden voor 95% vernieuwd,” zegt Michel Brancart. Liefdesverdriet: “Sommige mensen beslissen een schilderij te kopen als het weggaat. Zij voelen dat zij het missen. De tijd om contact te leggen met het werk... Een ‘wording’ van een maand is belangrijk. Daarom werken wij ook niet voor restaurants.” De dialoog: “De rijkdom van onze aanpak schuilt in de discussies die in het bedrijf groeien, nadat wij de werken hebben opgehangen. Waarom houdt men ervan, waarom niet? Je ziet dat de smaken evolueren, verfijnen zelfs.” De formule in het kort: voor een forfaitair bedrag (ongeveer 1.800 euro) worden 10 schilderijen van één kunstenaar een maand tentoongesteld, 11 maand per jaar (niet in augustus). Dus 11 kunstenaars en 110 werken die je kan ontdekken, zonder je bedrijf te verlaten. Patrick BARTHOLOMÉ I Foto’s Arnaud SIQUET

Michel Brancart : “Per dag wordt gemiddeld één schilderij verkocht en 80% van het verkoopbedrag gaat naar de kunstenaar.”

Een volledige service voor één forfaitaire prijs, zo worden kunstwerken verhuurd: levering, ophangen, vervanging, 11 maal per jaar.

Dossier workplace design Het verhaal van Little van Gogh wemelt van anekdotes bij de verkoop van werken: een buitenlandse bezoeker die naar de luchthaven moet en op het laatste ogenblik beslist, werken die niet mee kunnen met het vliegtuig... Een wereldwijde fabrikant van bruiswater heeft gevraagd geen werken te tonen in blauw en rood, de kleuren van zijn concurrent.

Alle personeelsleden van Little van Gogh krijgen de kans naar bedrijven te gaan om de getoonde werken te vervangen. Zij kunnen allemaal commentaar leveren bij de betrokken werken. De werken van beeldhouwer André Englebert verwelkomen de bezoekers van Baker, Tilly & Dorthu, bedrijfsrevisoren.


39

Dossier workplace design Het logo van het bedrijf doet denken aan een doek van de meester van Arles dat voor eeuwig is verdwenen in een brand Waar de werken komen, wordt samen met de verantwoordelijken van het bedrijf beslist. Het wordt een beetje als weinig belangrijk gezien, het voorstel van dienstverlening laat zich soms moeilijk erkennen in bedrijven. Maar eens zij ervan geproefd hebben, wordt het contract in 95% van de gevallen vernieuwd. Mogelijkheden om een kunstwerk te lenen of te huren • www.littlevangogh.be • www.gpoa.be : e artotheek van de gemeente Sint-LambrechtsWoluwe, de eerste dienst voor het uitlenen van kunst in de Franse Gemeenschap van België. • www.arts-alternatives.be : rts-Alternatives helpt op het gebied van schilderkunst, installatie, performance, happening, monumentale beeldhouwwerken, vreemde voorwerpen, tekeningen, fotografie, land art, video...


De vrolijke kleuren van Securex

Grote werkruimtes voor vier of zes medewerkers. Werken in een kleurrijke omgeving, met lampen van Luceplan. Het verschil tussen woonst en werkplek wordt alsmaar kleiner.

De vernieuwing van de kantoren van Securex in Drongen nodigen echt er te komen werken. Het is een plek waar de medewerkers zich volop kunnen uitdrukken en waar de uitwisseling van kennis optimaal verloopt.

D

e kantoren zijn alles, behalve “out”. Telewerken is misschien een wereldwijd verschijnsel geworden, de bureaus bestaan nog altijd. Waarop zich dan de vraag stelt: welke eisen stelt de “nieuwe economie” aan de kantoorgebouwen. Welke boodschap moet het modern bureau uitstralen? Securex heeft al een antwoord gewonden. De herinrichting van de kantoren loopt gelijk met de nieuwe visie van de onderneming. ”Wij leveren vernieuwende producten op het gebied van people management voor KMO’s en zelfstandigen en voor het segment van de grote ondernemingen. Het feit dat wij de klant anders benaderen, geeft een andere visie in de schoot van het bedrijf, maar ook in de communicatie,” zegt Paul Morbee, facilities director. Het uiterlijk kadert perfect in de nieuwe noden. “Het is alleen maar een aanloop naar andere projecten,” onderstreept Morbee.

Los van de plek Goed, de kantoorruimte per medewerker is fors verkleind, maar de toegevoegde ruimtes als de atriums, de vergaderzalen, de restaurants geven de problema-

tiek van de kantoorinrichting een nieuwe dimensie. In de nieuwe economie suggereert men dikwijls dat de bedrijven zich los van de lek zouden kunnen vestigen. In de praktijk gaat het doorgaans anders. De organisaties kiezen altijd een populaire plaats, met een positieve uitstraling. De kantoren van Securex in Drongen liggen vlak bij de oprit van de E40 en zijn dan ook perfect bereikbaar.

Screens Een menselijke en ecologische werkomgeving tot stand brengen, is hier maximaal gebeurd, waarbij het oude “kantoorconcept” helemaal op zijn kop stond. “Het is een dienst waar de mobiele medewerkers komen om te werken en te vergaderen. Vergaderen is in die omgeving van managers een belangrijke activiteit,” zegt Paul Morbee. Qua organisatie uit zich dat in kleine en grote vergaderzalen. Ze bevinden zich in de centrale as van de kantoorruimte. De ruiten zijn beschermd doorhalf-doorzichtige screens. De lounges in het hart van de vierkante ruimte zijn ideaal voor informele contacten.


41


Isolatiepanelen met gaten doven het lawaai discreet en “filteren” de ruimte.

Trolleys naast de postbussen en de copy corner zijn typisch voor een nieuw kantoor.

Verfrissende design van L.O.G. Op die verdieping kan je individueel of in ruimtes van vier of zes posten werken. Een grasgroene trolley is hier je beste bondgenoot om documenten op te bergen. Ze staan geparkeerd bij de post en de hoek van de drukmachine. Wie zich wil concentreren, kiest een “bubbel”, een gesloten ruimte waar kalmte en rust heersen. Isolerende wanden verdoven het geluid in elke werkpost.

De frisse designbenadering van de Brusselse specialist L.O.G. geeft het kantoor van Securex een aantrekkelijk, jong, creatief en toekomstgericht uiterlijk. Een fris groen, een leuk oranje en kosmisch blauw kom je her en der tegen in de gebouwen. Ze zijn in de inrichting van de bureaus een zegen voor het oog. Een experiment dat zeker voor herhaling vatbaar is.

Discreet vergaderen achter half-donkere groene gordijnen met lamellen.

Philip WILLAERT I


Concept: Plaats: Kantoormeubelen:

L.O.G. Drongen TDS et Giroflex Plaatsing wanden: Dimalco Schilderwerk: Accent Interieur Gordijnen: Rideaupress Elektriciteit, verlichting, bekabeling: Ceratec Artiklima : HVAC

Een bureau naar het beeld van een plek om in te leven, stimuleert positief werken èn de creativiteit.

Work lounge: de kleuren staan borg voor een ontspannende sfeer. De flexibele werknemer voelt zich hier thuis.

42

Technische fiche

De centrale gang wordt gesignaleerd door mooie lampen.

Dossi

“Unchained Working”: het instru aanpassen aan de taak

Met zijn kleine boxen en zijn visueel en akoestisch comfort werkt“ de lounge” het groepswerk in de hand (doc. Mewaf).

Geen vaste werkpost meer, maar verschillende plekken in functie van de taak die je op een bepaald ogenblik moet uitvoeren. Dat is de bedoeling van “unchained working”. Een concept dat meer en meer “in” is en het o.a. mogelijk maakt de werktijd van de medewerkers te rentabiliseren. Al is het niet altijd gemakkelijk het idee concreet uit te werken.

De” bench”, een soort van grote gastentafel, maakt werken aan het scherm en interactie met de collega’s mogelijk (doc. Mewaf).

V

olgens een onderzoek van Mewaf blijft 30% van de kantoorstoelen op een gewone werkdag leeg in België. Wat dus betekent dat ze niet optimaal gebruikt worden. Anderzijds blijkt, nog steeds volgens de studie van de grootste fabrikant van kantoormeubelen van het land, dat meer dan 40% van de ondervraagden niet tevreden is over de werkomgeving: te veel lawaai, gebrek aan intimiteit enz. Een probleem dat dikwijls te wijten is aan de landschaps- en individueel of in kleine groepen opgestelde bureaus, die sinds de jaren ‘50 zeer in trek waren bij de ondernemingen. Anderzijds moet je ook vaststellen dat het dagelijks werk van een medewerker meer en meer los van de plaats en het ogenblik kan gebeuren. Dat is dan vooral te danken aan nieuwe communicatietechnologieën: draagbare computer, mobiele telefoon, numerieke documenten enz.

Interne nomaden Sinds kort heeft een concept om de problemen van een slecht doordachte open ruimte te verhelpen, het “unchained working”, de wind in de zeilen. De manier van werken “zonder keten” wordt al vaak toegepast in Scandinavië en Nederland en geeft de werknemers de mogelijkheid zich los te maken van hun vaste werkplek. Zij kunnen zich dus verplaatsen in hun bureau in functie van de taken die zij moeten uitvoeren. Zij hebben daarbij de keuze uit verschillende plaatsen, die theoretisch aangepast zijn aan het werk dat zij moeten uitvoeren. In de eerste plaats is er de

44


“cockpit”, waar men zich kan afzonderen en zeer geconcentreerd werken. De “club” is de ideale plaats om bijeen te komen voor informele gesprekken. De “lounge”, met zijn kleine boxen en zijn visueel en akoestisch comfort, werkt het groepswerk in de hand. De “meeting room” wordt gebruikt voor seminaries en bezoeken van klanten. De “bench” ten slotte, een soort van grote gastentafel, maakt het mogelijk aan te sluiten op het netwerk en te werken aan het scherm, met de nodige feedback van de collega’s. Eén van de voordelen van die reorganisatie van de werkplek is een winst van ruimte. Al is dat niet de enige troef. “In een tijdperk waarin de ondernemingen zich geleidelijk geconfronteerd weten met een economie waar er te weinig personeel is, kunnen een geïntegreerd beheer van het personeel, maar ook de interne communicatie, de gebouwen en de werkruimtes zorgen voor een echte meerwaarde,” onderstreept Georges Anthoon, directeur personeel, interne communicatie, building & facilities AXA Belgium. “De bedrijven moeten inderdaad de uitdaging aangaan een werkomgeving op te zetten, waarin hun medewerkers zich goed voelen. Per slot van rekening heeft die ‘feel good at work’ onbetwistbaar een invloed op de kwaliteit van het werk van de personeelsleden.”

Vragen stellen over de doelstellingenfs Blijft dat “unchained working” zeer aanlokkelijk lijkt, maar het zich niet zomaar laat uitwerken. Het houdt

ssier workplace design

trument

Om geconcentreerd te kunnen werken: afzondering in de “cockpit” (doc. Mewaf).

Willen de Belgische werknemers de stap zetten? Nog steeds volgens het onderzoek van Mewaf blijken twee derden van de ondervraagde Belgische werknemers geïnteresseerd in het concept “unchained working”. Meer zelfs, 50% gaat verder en zegt dat het een verbetering van hun bestaande werkomgeving zou zijn. Reden daarvan is de positieve invloed die de verandering zou brengen in hun motivering, maar ook de mogelijkheid meer intimiteit te krijgen en de concentratie te kunnen optimaliseren. Zonder de betere harmonisering tussen het kader en de uit te voeren taak te vergeten natuurlijk.

immers een hele reeks wijzigingen van de werkplek in en onvermijdelijk ook een verandering van mentaliteit bij de werknemers. “Vooraleer voor die soepele manier van werken te kiezen, komt het er dan ook op aan zich vragen te stellen over de redenen van de veranderingen in het bedrijf en de doelstellingen en motivering,” zegt Wim Pullen, van het Kenniscentrum Centre for People and Buildings van Delft. “Daartoe behoren zeker de verbetering van de communicatie en het doorvoeren van besparingen in de kosten van het gebouw. Maar die doelstellingen worden zelden omgezet in kritieke factoren van welslagen of concreet meetbare resultaten. Nauwkeurige doelstellingen zijn dan ook het essentieel vertrekpunt, maar zij alleen bepalen niet het beslissingsproces. Want wat je denkt aan één kant te besparen (bijvoorbeeld de verwachte verlaging van je kosten), dreigt elders weer verloren te gaan.” Blijft ook het probleem hoe het in de praktijk werkt. Ook al kunnen talrijke voorbeelden bewijzen dat “unchained working” zijn proeven al heeft bewezen. Bijvoorbeeld via een betere communicatie tussen collega’s en dus een beter begrip. Wat het rendement van het bedrijf alleen maar ten goede kan komen. Jérôme WYN I Profacility Magazine september 2008

45

Pro-Building

[Uitrusting] Geluiddempende sloffen voor stoelvoeten

De bank werd uit één stuk verzinkt staal gemaakt, zonder boeten of moeren.

Om het onprettig lawaai van een stoel die men verplaatst te beperken, heeft Bene geluiddempende sloffen voor stoelvoeten ontworpen. De plastieken slof is sleetbestendig en ingebouwd in een rubberen montuur, die het geluidspeil met de helft vermindert. (AD)

Gebruikers van muis het werk verzachten De vorsers van Ergograf Innovation, met designer Thomas Félix, hebben de Ergo'clic ontworpen, een steun voor de handpalm, discreet, mobiel en verstelbaar. Hij steunt de pols en voorkomt complicaties als het syndroom van de carpale tunnel, voor intensieve muisgebruikers. (NA)

46


Eveline Bijleveld wint de Duurzaamheidsprijs Studente Eveline Bijleveld heeft de Duurzaamheidsprijs van de Hogeschool van Rotterdam gewonnen met haar bank die volledig ontworpen werd volgens de principes van Cradle to Cradle (C2C). De bank kreeg de naam Bench Bench. De bank werd uit één stuk verzinkt staal gemaakt, zonder boeten of moeren, en is niet gevoelig voor vandalisme. Het zitvlak en de rugleuning van de bank zijn bekleed met PA6 (nylon 6). (MB)

Anyway Doors ontwerpt ontluchte binnendeur De wetgever legt nieuwe regels op voor de ontluchting in gebouwen. De lucht moet tussen de lokalen kunnen stromen zonder niet bepaald mooie roosters of spleten onder de deuren, die tocht voortbrengen. Het gamma deuren van Anyway Doors heeft een ventilatie die ingebouwd is in het sluitingsprofiel boven- en onderaan de deur en in het nieuwe handvat, ingewerkt in de massa, naar het model van een brievenbus. Dankzij die vernieuwingen blijven de kenmerken inzake akoestische en thermische isolatie van de binnendeur behouden en is ook de door de wetgever verplichte ontluchting gewaarborgd. Op een deur van 82 cm bedraagt de luchtcirculatie ongeveer 70 cm2 in standaardversie, maar kan dat verdubbeld worden door een ingebouwd handvat toe te voegen en een deel van het profiel te verwijderen. (NA)

Steelcase krijgt zeven Best of NeoCon Awards

Een ventilatie die ingebouwd is, naar het model van een brievenbus.

Steelcase, specialist in kantoorinrichting, heeft zeven Best of NeoCon Awards gekregen op de Trade Fair for Interior Design and Facilities Management NeoCon 2008 in Chicago. Bij de bekroonde producten horen zowel kantoorsystemen als producten voor de gezondheidssector en materialen voor de aanmaak van gordijnen. Voor de prijzen waren er 350 genomineerden in 39 categorieën. Steelcase kreeg drie gouden prijzen, drie zilveren en de Innovation Award. (AD)

Cisco vult zijn virtueel vergaderingssysteem aan

Binnen het gamma is de CTS 500 een instapmodel dat toegankelijker is dan de CTS 1000 die u hier ziet.

Cisco vult zijn TelePresence Meeting-oplossing, een communicatie- en virtueel vergaderingssysteem, met twee nieuwe versies aan: het Cisco TelePresence System (CTS) 500 voor persoonlijk gebruik op de individuele werkplek en het Cisco TelePresence System 3200 voor groepsopleidingen op afstand en vergaderingen met 12 tot 24, en zelfs 36 deelnemers. Met zijn 37-inch scherm kan de CTS 500 op een bureau of op een standaard geplaatst worden of aan een wand bevestigd worden. Het kan dienst

doen als tweede monitor of digitaal scherm en kan geïntegreerd worden met het Digital Media System (DMS) van Cisco voor de weergave van digitale inhouden. Voor middelgrote ondernemingen is het een goedkoper alternatief om met TelePresence ervaring op te doen met partners, klanten en leveranciers. De recente aankondiging van een Cisco TelePresence-dienst tussen ondernemingen door dienstverleners zoals AT&T en BT, beide gecertifieerde partners van Cisco, wijst erop dat dit scenario stilaan werkelijkheid wordt. (AD)


47

Pro-Services

[Leveranciers] Wellinghoff & Associates recycleert gebouwen Wellinghoff & Associates is een specialist in het beheer van verhuizingen, meer bepaald de zorg voor de gebouwen die een bedrijf verlaat, een specialiteit die men ook Exit Management noemt. Met als doel het vastgoedpatrimonium zo goed mogelijk te recycleren, zorgt de firma voor het management van het hele project voor het verlaten van de gebouwen, door een expert ter plaatse, oplossingen met de beste prijs voor de eventuele herstellingen en reiniging van de bestaande gebouwen, de zekerheid te werken met een net van zeer ervaren professionelen en de recuperatie van de fondsen dankzij de valorisering van het vastgoed. In de praktijk zorgt Wellinghoff & Associates voor de verhuizing van de uitrusting en het materieel van het bedrijf, de verkoop van het vastgoed, de reiniging en aanpassing van het gebouw, de reiniging van de verwarming, de luchtverversing en de airco en natuurlijk de voorbereiding op de verkoop. Met zijn Exit Management geeft Wellinghoff & Associates het bedrijf de kans zich toe te spitsen

48


op de nieuwe gebouwen, terwijl de oude optimaal gerecycleerd worden, om het verlies maximaal te beperken, zowel ecologisch als financieel. (NA)

De firma zorgt voor het management van het hele project voor het verlaten van de gebouwen, door een expert ter plaatse.

Seminaries milieubeheer van BIM Brussel Leefmilieu (BIM) organiseert meerdere opleidingsseminaries van een voormiddag over concrete projecten in het milieubeheer. De thema's die tegen einde dit jaar aan bod zullen komen, omvatten zaken als duurzame bedrijfsrestaurants, het beheer van gevaarlijke producten en afval en duurzame aankopen. De seminaries zijn tweetalig en staan open voor elk Brussels organisme en bedrijf die geïnteresseerd zijn in ecomanagement en proactieve milieuacties. (AD)

Dossier veiligheid

Veiligheid opnemen in operationele systemen Twee experts hebben het thema onlangs besproken op een door het IFMA georganiseerd seminarie: Emiel De Smet, veiligheidsconsulent voor o.a. de Hoge Raad van de Diamant in Antwerpen, Eurocontrol Maastricht en Banco de Portugal, en Karel Vankeirsbilck, ex-agent van de militaire inlichtingendienst, veiligheidsmanager bij Agfa Gevaert en Belgacom.

Bewaking en veiligheid maken meer en meer gebruik van spitstechnologische middelen, o.a. camerabewaking. Wij zullen zien welke verplichtingen de nieuwe “camerawet” oplegt voor de beheersers van die uitrusting. Een bezoek aan de installaties van het station van Antwerpen illustreert het thema.

Overzicht 50

[Building Management System] Comfort en veiligheid voor Antwerpen-Centraal

52

[Wetgeving] “Camerawet”: hoe de regels na te leven

54

[Conferentie] Veiligheid, beveiliging en FM onder één dak


49

Comfort en veiligheid voor Antw De afdeling ICT van de NMBS-holding heeft het spoorwegcomplex van Antwerpen-Centraal uitgerust met een Building Management System (BMS). Dat verzorgt het beheer van de site, zodat het comfort voor de klanten kan worden verhoogd. Het waakt ook over alle veiligheidsaspecten.

H

et spoorwegcomplex van Antwerpen-Centraal is sinds kort uitgerust met een ultramodern Building Management System, ontworpen door de ICT-afdeling (Informatie en Communicatie Technologie) van de NMBS-Holding. Het nieuwe systeem is goed voor een investering van meer dan drie miljoen euro. Het werd ontwikkeld om een vlotter verloop van de operaties te krijgen, een efficiënter en completer overzicht en tenslotte een beter beheer van de hele site. Op de perrons en in de tunnels (de treinen rijden over 14 sporen die over 3 verschillende niveaus verdeeld zijn), in het stationsgebouw en in de winkelgalerij worden de veiligheid en het algemene welzijn van personeel, reizigers en winkelklanten verzekerd door het nieuwe systeem. Het BMS maakt deel uit van de ingrijpende verandering die AntwerpenCentraal in de voorbije jaren onderging. De metamorfose behelsde een complete modernisering van het stationsgebouw, (ingebruikname in mei 2007), een win-

In de voorbije jaren onderging het station Antwerpen-Centraal een ingrijpende metamorfose.

50


kelgalerij met 65 winkels en de opening van de noord-zuidverbinding, dankzij een nieuwe spoortunnel. De tunnel heeft een lengte van 3,8 km en loopt onder een groot deel van de Antwerpse agglomeratie. Met de nieuwe tunnel is Antwerpen-Centraal niet langer een doodlopend spoorwegstraatje.

Centraal beheer Het hart van het BMS wordt gevormd door een controlekamer, waar de beelden van de 200 camera’s dag en nacht binnenkomen. In de controlekamer is een 10 m2 grote muur van beeldschermen, waar 24/7 alle opdrachten en signalen worden opgevolgd door minstens twee mensen van de veiligheidsdienst van de spoorwegen. Die mensen hebben nog een aantal PC´s ter beschikking (draaien op Quadrox, 19 inch scherm) en een bijkomend scherm met een overzicht van de spoorbewegingen. Een specifiek systeem beheert de ongeveer 1.100 sleutels van het complex. In de aangrenzende technische ruimte staat een ontdubbelde server, waarop gesprekken en beelden van het camera-

Dossier veiligheid

twerpen-Centraal netwerk (CCTV) kunnen worden opgeslagen. Dat gebeurt middels een opslag en back-up systeem. De controlekamer is uitgerust met een automatische toegangscontrole- en beveiliging, eveneens onder camerabewaking. Ze heeft ook een ultramodern blussysteem.

Als er iets fout loopt, ziet de operator een alarm op zijn scherm, samen met relevante informatie, zoals wie er moet gecontacteerd worden. Door de constante opvolging en registratie van het verbruik wordt er ook bijgedragen aan een duurzaam beheer van de site.

Operationeel comfort

Nog meegeven dat het BMS ook van op afstand toegankelijk is voor verschillende gebruikers (onderhoudspersoneel, brandweer, stationschef, mecaniciens). Voor ieder gebruikersprofiel legt het systeem prioriteiten vast en de toegankelijke gegevens per categorie. Via het intranet en het internet kunnen technici, ander specifiek personeel delen van het BMS raadplegen. Het systeem kan vanop afstand bediend worden, wat nuttig is in het geval dat de controlekamer moet worden geëvacueerd, bijvoorbeeld na een bomalarm.

Het Building Management System heeft ondermeer het facility management als taak. Op die manier wordt het dagelijks operationeel beheer een stuk makkelijker gemaakt, door het sturen van de verlichting, verwarming, achtergrondmuziek, liften, roltrappen, toegangscontrole, enz... Bovendien verzekert het BMS een optimaal beheer van de diverse technische installaties. Die worden van op afstand bewaakt vanuit de controlekamer. Voor iedere installatie wordt data opgeslagen (metingen, aantal pannes, rendement,...) om het onderhoud en herstellingen te optimaliseren. Het laat ook toe de technische fiches makkelijk up te daten en de gebruiksaanwijzing van installaties te veranderen.

De controlekamer vormt het hart van het BMS. Alle opdrachten en alarmen komen er samen. De treinen rijden op 14 sporen in Antwerpen-Centraal. Die sporen liggen op drie verschillende niveaus.

Beveiliging van de spoorwegtunnel De beveiliging van de spoorwegtunnel is nog een apart hoofdstuk. De nieuwe tunnel voldoet aan de nieuwste en meest strenge veiligheidsnormen op het vlak van brandbeveiliging en evacuatiemogelijkheden. Hij staat continu onder automatische bewaking. Rook- en warmtedetectoren werken samen met sensoren en laten toe een brandhaard snel op te sporen. Dat laat toe efficiënt in te grijpen bij ieder incident. Bijvoorbeeld: om bij een brand toe te laten dat de passagiers en het personeel snel en veilig geëvacueerd kunnen worden, moet een hele reeks handelingen worden uitgevoerd: de liften op het gelijkvloers zetten, de branddeuren sluiten, de ventilatoren aanzetten om rook weg te blazen in de richting van de luchtstroom in de tunnel, de positie van de trein bepalen ten opzichte van de brandhaard, noodverlichting ontsteken, best geplaatste camera’s inschakelen, de nooduitgangen ontgrendelen, het publiek via de PA op de hoogte brengen, enz...

gen slechts een eenvoudige bevestiging van de operator. Op die manier vermindert het systeem het risico op menselijke fouten in crisissituaties.

Digitale opbouw Het BMS ontvangt een groot aantal gegevens uit verschillende installaties, om die informatie dan te verspreiden. Bij de opbouw van het systeem is er voor gezorgd dat het niet nodig was een onoverzichtelijk kluwen van kabels te voorzien. Het BMS maakt gebruik van een bus structuur om de verschillende software te verbinden. Die oplossing vermindert niet alleen de installatiekost, maar kan ook een veel groter volume informatie verwerken voor de technici en operators. Het systeem gebruikt een LON (Local Operating Network), dat voor gegevensdistributie zorgt. Het LON werkt op zo’n manier dat ieder onderdeel van het netwerk zich zelfstandig aanpast aan veranderende omstandigheden. Bij een brand bijvoorbeeld, beschikt ieder element (zoals een ventilator) over een chip die intelligent genoeg is zichzelf te sturen.

Streng bewaakt Het staat buiten kijf dat de trein als vervoersmodus een heel hoog veiligheidsniveau haalt. Het veiligheidsbeleid van het Belgische spoorwezen omvat ook de veiligheid van het bedrijf en de beveiliging van reizigers en personeel. Openbaar vervoer betekent per definitie dat een groot aantal mensen elkaar tegenkomen en kruisen in een openbaar gebouw. Dat heeft soms minder leuke neveneffecten, zoals bijvoorbeeld de aanwezigheid van gauwdieven. Dat is de reden waarom de NMBS Groep veel in veiligheid investeert en een beleid voert met drie hoofdbekommernissen: verhogen van het aantal veiligheidsbeambten in het veld, nauwe samenwerking met de politiediensten en technische hulpmiddelen. In die laatste categorie zijn er bewakingscamera’s en inbraakalarmen. Roger SARTET I

Om de uitvoering van die taken optimaal uit te voeren, zijn alle mogelijke calamiteiten onder de vorm van scenario’s in een draaiboek opgeslagen. Die scenario’s zijn geautomatiseerd en vraProfacility Magazine september 2008

51

“Camerawet”: hoe de regels na Sinds juli 2008 is een aangifteplicht van kracht voor een aantal bewakingscamera’s. Deze verplichting volgt op de stemming, zowat een jaar geleden, van de nieuwe “camerawet”. De wet geldt ook voor camera’s die al eerder geïnstalleerd waren. In dit artikel gaan we er wat dieper op in.

B

ewakingscamera’s vinden steeds meer ingang. Het voorbeeld van de Angelsaksische landen werkt als een olievlek, en de lagere prijzen en steeds kleiner wordende materialen werken deze trend nog in de hand. Tot voor kort was de installatie van een bewakingscamera onderworpen aan de wet van 8 december 1992 over de bescherming van de persoonlijke levenssfeer, vooral dan met betrekking tot de verwerking van de persoonlijke gegevens, de zogenaamde “wet op de privacy”. Maar langzaamaan groeide de nood aan een specifieke wet die het privéleven van de burger beter beschermde, en tegelijk voldoende aandacht had voor de veiligheidsof bewakingsbehoeften. En dus geldt in België, sinds de stemming van de wet van 21 maart 2007, de zogenaamde “camerawet”, een nieuwe reglementering inzake de installatie en het gebruik van bewakingscamera’s. Maar de wet op de “privacy” blijft van toepassing voor alle gevallen die betrekking hebben op de bescherming van de persoonsgegevens en die niet door de camerawet worden geregeld. Beide wetten zijn complementair en moeten naargelang het geval samen of afzonderlijk worden nageleefd. Vermeldenswaard is nog dat deze camerawet niet van toepassing is in bepaalde gevallen, zoals de bewaking tijdens voetbalwedstrijden, die onder een aparte wetgeving valt. Andere gevallen: camera’s op de werkplaats met het oog op de veiligheid en de gezondheid, de bescherming van de goederen van de onderneming, de controle van het productieproces en de arbeid van de werknemer. In de privésector moet in die gevallen de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 68 worden nageleefd.

Het belang van de plaats

Het KB van 10 februari 2008 bepaalt een pictogram waarin onder meer de naam van de contactpersoon moet vermeld worden.

52


De verschillen in wetgeving zijn sterk afhankelijk van de plaats waar de camerabewaking plaatsvindt. Sommige plaatsen kunnen een gemengd karakter hebben, en naargelang het geval kunnen sommige plaatsen al dan niet binnen de onderneming vallen. We kunnen dus maar beter even stilstaan bij de bepalingen van die plaatsen, want de verantwoordelijke voor de installatie kan aan diverse verplichtingen worden onderworpen. Onthoud ook dat bijzondere gevallen kunnen opduiken wanneer de plaatsen op

bepaalde uren van type (sluiting ’s nachts) of van functie (tijdelijke organisatie van een publiek of privé-evenement) wijzigen, of wanneer plaatsen van een verschillend type worden gemengd … In die gevallen is een diepgaande kennis van de wet noodzakelijk en een juridisch advies wenselijk. Bij twijfel zal het strengste criterium over de bescherming van de persoonlijke levenssfeer van toepassing zijn. De camerawet onderscheidt drie types plaatsen: niet-besloten, voor het publiek toegankelijke of niet toegankelijke besloten plaatsen. • De niet-besloten plaatsen zijn “niet door een omsluiting afgebakend en vrij toegankelijk voor het publiek”. Het gaat dus niet enkel om openbare, door een overheid beheerde plaatsen, maar ook om parkeerruimten of privéparken die voor het publiek toegankelijk zijn. Om als niet-besloten plaats in aanmerking te komen, mag er geen onderscheid zijn met de rest van de openbare ruimte. Een eenvoudige visuele beperking (markering op de grond) kan al als een omsluiting worden beschouwd, waardoor de plaats in een volgende categorie terechtkomt. • De voor het publiek toegankelijke besloten plaatsen zijn “afgebakend door een omsluiting en bestemd voor het gebruik door het publiek, waar diensten aan het publiek kunnen worden verstrekt”. Het gaat dan bijvoorbeeld om overdekte marktplaatsen, loketten, lokalen die betaalterminals herbergen, spektakelruimten, openbare plaatsen uit de horecasector, de inkomhal van een kantoorgebouw, wachtzalen van vrije beroepen, feestzalen, sport- en speelzalen en –terreinen, recreatieve domeinen, campings, plaatsen die voor een evenement worden voorbehouden. • De niet voor het publiek toegankelijke besloten plaatsen zijn “afgebakend door een omsluiting en uitsluitend bestemd voor het gebruik van de gewoonlijke gebruikers”. Deze categorie omvat de privéwoonsten, gesloten gebouwen en kantoor- of fabrieksruimten, die uitsluitend worden gebruikt door de werknemers en leveranciers en waar geen enkele dienst aan het publiek wordt aangeboden.

Dossier veiligheid

na te leven Ook hier moet het niet noodzakelijk om een fysische omsluiting gaan: een afbakening van de plaats volstaat.

Verplichtingen Ongeacht de plaats schrijft de wet in de eerste plaats een evenredigheidsprincipe voor. Dat betekent dat een camera niet mag worden geïnstalleerd wanneer andere controlemiddelen voorhanden zijn die het privéleven minder aantasten. Ook het opnemen en bewaren van overbodige beelden is verboden. Indien het opnemen van beelden niet de bedoeling heeft om te bewaken en te controleren, is de wet niet van toepassing. Dan gelden wel de regels van de wet op de persoonlijke levenssfeer. Per plaatstype zijn verschillende regels van toepassing: • Het bekijken van beelden in een nietbesloten plaats is uitsluitend toegestaan onder toezicht van de bevoegde overheid opdat de politiediensten onmiddellijk kunnen ingrijpen bij inbreuken. Het opnemen van beelden is slechts toegestaan om bewijzen te verzamelen van inbreuken.

Single point of contact Tot slot is het verplicht om gefilmde personen over de aanwezigheid van camera’s te informeren. De wet voorziet een uniform pictogram (KB van 10 februari 2008) met onder meer de naam van de contactpersoon als informatie. De wet schrijft voor dat iemand akkoord moet gaan om gefilmd te worden, maar bepaalt dat het feit dat iemand aanvaardt om een plaats te betreden waar dit pictogram zichtbaar is, automatisch dat akkoord geeft. Het verborgen gebruik van bewakingscamera’s is in alle gevallen verboden en blijft ook verboden in plaatsen waar de intimiteit van personen kan worden geschaad (bijvoorbeeld in toiletten). Om erover te waken dat aan deze verplichtingen wordt voldaan, wordt een verantwoordelijke aangeduid. Die wordt het “single point of contact” voor de controleautoriteiten en iedereen die een toegangsrecht op zijn beelden wil uitoefenen, zoals wettelijk voorzien. Patrick BARTHOLOMÉ I

• In een voor het publiek toegankelijke besloten plaats is het bekijken van beelden in real time uitsluitend toegestaan om onmiddellijk te kunnen ingrijpen bij inbreuken. Het opnemen van beelden is aan dezelfde criteria als hiervoor onderworpen. Behoudens uitzonderingen mogen beelden niet langer dan een maand worden bewaard.

Beknopt overzicht voor ondernemingen Omgeving openbare weg: • Niet-besloten plaats • Rechtstreeks bekijken verboden, behalve voor autoriteiten • Bewaren van beelden: maximum een maand, behalve bij bewijs van inbreuken • Pictogram verplicht • Voorafgaande melding verplicht Omgeving toegangsweg, hal, loketten, wachtzalen, vergaderzalen, voor bezoekers toegankelijke kantoren: • Voor het publiek toegankelijke besloten plaatsen • Rechtstreeks bekijken enkel voor de verantwoordelijke • Bewaren van beelden: maximum een maand, behalve bij bewijs van inbreuken • Pictogram verplicht • Voorafgaande melding verplicht Voor bezoekers niet toegankelijke kantoren, technische lokalen, voor werknemers voorbehouden ruimten en werkplaatsen: • Voor het publiek niet toegankelijke besloten plaatsen • Pictogram verplicht • Voorafgaande melding verplicht CAO nr. 68 is van toepassing Privélokalen (bewoning): • Geen meldingsplicht • Geen pictogram verplicht

Aangifteplicht Volgens de bepalingen van het nieuwe KB van 2 juli 2008 gaat de plaatsing van bewakingscamera’s ook gepaard met een aangifteplicht bij de Commissie voor de persoonlijke levenssfeer. Die aangifte gebeurt via het elektronische loket van de Commissie uiterlijk de dag voor de installatie in gebruik wordt genomen. De aangifte geldt als mededeling aan de korpschef van de politie, zoals voorgeschreven door de wet. Ook de aangifte voor de bewaakte werkplaatsen gebeurt via het elektronische loket. Voor installaties die in gebruik waren voor de camerawet in voege trad, moet de aangifte plaatsgevonden hebben voor 10 juni 2010. Om een online aangifte te doen: In het Nederlands: https://www.privacycommission.be/elg/cameraMain.htm?siteLanguage=nl In het Frans:: https://www.privacycommission.be/elg/cameraMain.htm?siteLanguage=fr Om de integrale wettekst te raadplegen: http://www.privacycommission.be/nl/static/pdf/wetgeving/loi_cam-ras_21_03_2007.pdf


53

Veiligheid, beveiliging en FM ond Veiligheids- en beveiligingssystemen geraken steeds meer verweven met de operationele systemen van het bedrijf. Deze evolutie vormde het thema van de IFMAlunchvergadering van 8 april in het Pullman Hotel in Diegem. Gastsprekers waren Emiel De Smet van DS-Consulting en Karel Vankeirsbilck van Belgacom.

De integratie zorgt voor een meer coherente visie op de verschillende risico’s en een meer evenwichtige en efficiënte aanpak.

D

e diensten veiligheid en beveiliging geraken steeds meer geïntegreerd in de dagelijkse bedrijfsvoering. Dat is het gevolg van het streven naar efficiency en van de groeiende verwevenheid van veiligheids- en beveiligingssystemen met de operationele systemen van het bedrijf. Ze worden een onderdeel van het totale bedrijfsproces. Het beperken van materiële of persoonlijke verliezen is dus niet alleen een opdracht voor de beveiliging maar voor alle medewerkers.

ICT, veiligheid en beveiliging worden onafscheidelijk Bewaking en veiligheid bedienen zich steeds meer van hoogtechnologische middelen: magnetische kaarten, camerabewaking, brandbeveiliging, enz. Zonder hun integratie in het ICT-ne

“De diensten veiligheid en beveiliging worden een onderdeel van het totale bedrijfsproces en geraken steeds meer geïntegreerd in de dagelijkse bedrijfsvoering.” werk zouden deze technieken nooit zo’n hoge vlucht hebben genomen. Zeker in bedrijven waar beveiliging en veiligheid sleutelfactoren zijn in het productieproces zal de integratie alleen maar toenemen.

54


Integratie als katalysator voor doelmatiger veiligheid en beveiligingbeleid De evolutie naar schaalvoordeel en naar verbetering van de kostenstructuur drijft bedrijven er ook toe om verwante activiteiten samen te brengen. Aparte inspectierondjes van beveiligingsmensen en van veiligheidsmensen zijn een verspilling van mankracht maar dienen ook de veiligheid niet. Integratie bevordert een coherente visie op de veiligheidsrisico’s, leidt tot een evenwichtiger aanpak en verhoogt de operationele slagkracht. Bedrijven als Belgacom, Fortis en Carrefour hebben hun structuur aan deze inzichten aangepast.

Schaalvergroting leidt tot standaardisering De derde tendens is de schaalvergroting door consolidering en globalisering. Multinationale bedrijven proberen ook voor beveiliging en veiligheid met een beperkt aantal producten en leveranciers te werken. Daardoor kunnen procedures worden gestandaardiseerd, controles worden verbeterd en kosten worden gedrukt. Men kan van beveiligingspersoneel bijvoorbeeld niet verwachten dat het alle identificatiebewijzen kan verifiëren. Dit probleem wordt des te prangender naarmate bedrijven meer werknemers uit conflictgebieden binnenhalen.

PFY019_305_dossSECU_NL_02.qxd:PFY019_305_dossSECU_NL

6/10/08

12:40

Page 55

Dossier veiligheid

nder één dak Voor toezicht en veiligheid wordt hoe langer hoe meer gebruik gemaakt van technologische hulpmiddelen uit het ICTnetwerk.

Karel Vankeirsbilck (Belgacom) is verantwoordelijk voor preventie, beveiliging en facilitaire diensten.

Gecertifieerd veiligheidsen beveiligingsbeleid, een troef in de concurrentiestrijd De schaalvergroting en globalisering vergroten ook in de sector beveiliging en veilgheid het belang van standaardisering en certifiëring. Regulering en controle van werkmethodes zijn alleen mogelijk aan de hand van protocollen. Wie heeft er toegang tot specifieke informatie of bedrijfsruimtes, welke schoonmaakproducten mogen er worden gebruikt, enz.? Certifiëring helpt bedrijven om tegenover klanten, opdrachtgevers, maar ook banken en verzekeri aars duidelijk te maken welk peil het beveiligings- en veiligheidsbeleid heeft bereikt.

Waar horen veiligheid en beveiliging in een bedrijf thuis? De specifieke omstandigheden dicteren hoe de beveiligings- en veiligheidsdiensten in de structuur van een bedrijf worden ingepast. Bij zijn grote reorganisatie in 1995 creëerde Belgacom een afdeling beveiliging, een eenheid gegevensbeveiliging en een preventiedienst. Twee jaar later ondernam men een eerste poging om het geheel te stroomlijnen, maar de veiligheidspreventie bleef nog tot 1999 buiten schot. Toen werd beveiliging en veiligheid samengesmolten tot een aparte divisie. In 2004 werd de divisie samengevoegd

Twee autoriteiten inzake beveiligingsmanagement Emiel De Smet heeft dertig jaar ervaring in bedrijfsbeveiliging. Sinds 1991 heeft hij zijn eigen bedrijf, DS-Consulting. De Smet adviseert en traint klanten in binnen- en buitenland. Hij werkte onder andere voor de Hoge Raad voor Diamant in Antwerpen, Eurocontrol Maastricht en Banco de Portugal. Ook Karel Vankeirsbilck geldt als een autoriteit. Na een loopbaan als spion bij de militaire inlichtingendienst stapte hij over naar het bedrijfsleven. Tot 1996 was hij veiligheidsmanager bij Agfa Gevaert. Sindsdien werkt hij voor Belgacom, waar hij o.a. verantwoordelijk is voor preventie en beveiliging, de facilitaire diensten, het aankoopbeleid, de bedrijfsvloot en vastgoed en infrastructuur.

Integratie als uitweg voor het conflict tussen veiligheid en beveiliging Elk veiligheids-en beveiligingsbeleid botst vroeg of laat op de paradox dat veiligheid zonodig de evacuatie van een bedrijf vereist terwijl beveiliging het bedrijf juist zo gesloten mogelijk probeert te houden. Dit dilemma tussen “open” en “dicht” kan alleen worden overbrugd door de integratie van veiligheid en beveiliging in de algemene bedrijfsvoering. Pas dan zijn ook de voorwaarden vervuld voor de actieve betrokkenheid van het management en van het personeel. Want volgens Emiel De Smet vormt een al dan niet bewuste onderschatting van de veiligheids-en beveiligingsrisico’s de grootste bedreiging voor een geloofwaardig en doeltreffend veiligheids- en beveiligingsbeleid.

met facilitair management, het wagenpark en vastgoed. In 2007 kwamen daar nog de aankoopdienst en logisitiek bij en ontstond een divisie die haar activiteiten uitstrekte over Belgacom, Proximus en Telindus. Van Keirsblick betwijfelt of de evolutie daarmee af is. Hij voorziet dat contacten met interne klanten in een bedrijf zullen worden

losgekoppeld van de operationele activiteiten. Maar in het licht van het motto van de bijeenkomst leek een allesomvattende benadering van een efficiënt, kostenbewust en klantgericht proces nog een verre toekomstdroom. Edward ADRIAENSENS I Profacility Magazine september 2008

55

GREEN building & facilities

Grondig groen Op kantoor gebruiken wij allemaal de gekende viltstiften, die de lijnen van belangrijke teksten kleuren en hen nog beter leesbaar maken. Ze zijn soms een perfecte metafoor van het “groen” dat alle gebieden van ons leven, professioneel en privé, lijkt in te nemen. Het gaat er ook niet om een “laagje fel groen” te plakken op alles rondom ons, de economische werkelijkheid een masker te geven in naam van een buitensporige en onrealistische ecologische bewustwording. Integendeel, het is zaak alle aspecten van onze activiteiten een groene tint te geven. Niet om die activiteiten te beperken, wel om hen te verbeteren

en een ander kader te geven, een kader van milieubehoud. “Groen” zal dan niet langer een nieuwe en modieuze gadget zijn, ook geen soort van opcentiemen die Moeder Aarde eist, maar wel een kans om onze activiteiten nog meer kwaliteit te geven. Wat uiteraard de nodige inspanningen vergt, die wij misschien niet geleverd hadden zonder die nieuwe eisenbundels. Maar omdat de wetten van de klimatologie, de geofysica, het gezond verstand en... Europa er ons nu eenmal toe dwingen, kunnen wij maar beter goedgemutst de inspanning leveren. Wij hebben er persoonlijk alle Patrick BARTHOLOMÉ I belang bij.

Overzicht 59

[Duurzaam vastgoed] Ernst & Young: “groen” als rode draad

62

[Fleet Management] CTG. Transparantie en communicatie zijn een must

64

[Kantoorbenodigdheden] Niet te verwaarlozen hoeveelheid


57


Ernst & Young : “groen” als rode draad In oktober verhuist Ernst & Young naar een nieuw gebouw waaraan nu nog wordt gewerkt. Een werf waar de nieuwste oplossingen, de zuinigste in energie, de beste inzake duurzame ontwikkeling worden gebruikt.

Een waaier van absolute spitstechnieken inzake energiebesparing en milieuvriendelijkheid.

V

an drie gebouwen in SintLambrechts-Woluwe naar één enkel van 17.000 vierkante meter gaan, dat doet Ernst & Young nu. In wezen is het niet echt uitzonderlijk. Het wordt wel spectaculair als de aard van het bouwen ter sprake komt. Het nieuw gebouw gebruikt in zijn conceptie en uitwerking een keure van spitstechnieken op het gebied van energiebesparing en milieuvriendelijkheid. Ghislain Vanfraechem, senior manager facilities.

Green Fleet Award De specialist in consultancy en audit kreeg de Green Fleet Award 2007, een prijs van de redactie van Fleet & Business. De jury heeft het vlootbeheer en de manier van de verplaatsingen in de onderneming willen bekronen. Bij Ernst & Young worden de mobiliteitsproblemen resoluut groen en met burgerzijn benaderd. Buiten speciale aandacht voor de voertuigen en de vermindering van hun vervuiling wordt het gebruik van het openbaar vervoer en de fiets aangemoedigd. De medewerkers volgens zelfs lessen in ecodriving. Wie de beste resultaten haalt, wordt beloond...

Wat zijn de “groene” technische oplossingen van uw nieuw gebouw? “In het gebouw zijn acht acties uitgevoerd om energie terug te winnen. Zo is er in de eerste plaats het systeem van binnenverlichting. Die past zich aan in functie van het binnengestroomd natuurlijk buitenlicht. Als er in een bepaalde zone niemand meer is, dooft het licht automatisch. Wat vooral ‘s avonds zal opvallen. Als er nu amper 20 mensen nog aan het werk zijn, is heel het gebouw verlicht. Morgen zullen misschien 20% van het gebouw verlicht zijn. Idem dito voor de verwarming, met detectoren in elk lokaal. Zodra iemand zijn kantoor verlaat, valt de verwarming terug op een lager peil. In alle zones is er aanwezigheidsdetectie om de verwarming en de koeling te regelen. De buitenverlichting zal gebeuren op basis van LED (light emitting diodes). Wat neerkomt op 70% minder elektriciteit en een veel langere levensduur.

U gaat ook het regenwater opvangen. Dat zal terechtkomen in tanks in de kelderverdieping. Wij zullen zijn lagere temperatuur dan de temperatuur van het netwater gebruiken om het water van de koeling kouder te maken. Wat meteen enkele graden gratis geeft. Zo niet zou je elektriciteit of gas moeten gebruiken om hetzelfde resultaat te krijgen. Voor de koeling van de lokalen komen er koude plafonds: het koud water stroomt door spiraalbuizen in het plafond. Het koud water ligt boven, de warmte stijgt: er grijpt een temperatuurwisseling plaats in het lokaal, zonder dat je koude lucht moet inbrengen. Het is allemaal hygiënischer én zuiniger.

230 fotovoltaïsche panelen U verwacht het meeste return van de elektriciteit? Inderdaad. Wij zullen 100% groene elektriciteit uit centrales in de Alpen en de Rhônestreek krijgen. En dan zijn er nog de fotovoltaïsche panelen, in totaal 230, op het dak. Die zijn goed voor de helft van de “groene” investering die wij doen, niet te miskennen dus. De pay-back is gepland op negen jaar, zonder rekening te houden met de stijging van de energieprijs in die negen jaar. Wat zijn de bijkomende kosten van de keuze voor “groen” ten opzichte van een klassieke werf? Die moeten om en bij de 500.000 euro voor bijkomende investeringen bedragen. Profacility Magazine september 2008

59

GREEN building & facilities Dat is o.a. ook te wijten aan de kwaliteit van wat wij gaan gebruiken. Voor het licht werken wij met een bedrijf dat een beetje de “Rolls Royce” van de verlichting is. Wij zullen de eersten zijn die hun gloednieuwe armaturen krijgen. Ze kunnen ook aanwezigheidsdetectie en dimming doen. Voor heel wat gekozen oplossingen zullen wij als gebruikers voorlopers zijn. 500.000 euro op een totaal budget van hoeveel? Acht miljoen euro alles inbegrepen (ITbekabeling, meubels, wanden enz.). Wij zijn ervan overtuigd dat het rendabel is voor het “groen” een financiële inspanning te leveren. Maar goed, het is in dit geval niet onze grootste doelstelling. Het is eerder de keuze van Ernst & Young zich te profileren als een maatschappelijk verantwoordelijk bedrijf, dat de weerslag van zijn activiteiten op het milieu tot een absoluut minimum wil beperken. Wij hebben een leasingcontract van 15 jaar, er zal een winst van meerdere

jaren zijn. Het is belangrijk omdat de toekomstige eigenaar een flinke winst zal maken op onze investering als wij het gebouw na 15 jaar verlaten. Wat motiveert een onderneming als Ernst & Young zo militant van de duurzame ontwikkeling te zijn, voorstander dus van de natuurbescherming? Het is belangrijk voor onze klanten, maar ook intern. Bovendien doen wij consulting om subsidies te krijgen voor al wat de mensen kunnen doen om energie te besparen. Het is dus samenhangend op dat gebied ook actie te voeren voor onze eigen gebouwen. Uw acties blijven niet beperkt tot de bouw van uw nieuwe zetel zelf? Wij zullen bijvoorbeeld recycleerbaar papier gebruiken om in de toiletten de handen te wassen. Wij denken in alles aan het ecologisch aspect. Voor de meubels houden wij rekening met de herkomst, de manier waarop ze geprodu-

In het nieuw gebouw worden acht elementen ingezet om energie terug te winnen.

ceerd worden. Nog een voorbeeld: wij zullen onze koffie kiezen volgens het principe van de eerlijke handel. Zelfs voor de sponsoring zijn wij van richting veranderd: wij zijn sponsors van de olympische atleten geworden, omdat het overeenstemt met de waarden wij wij aanhangen.

Personeel is meer en meer vragende partij Is er echt iets aan het veranderen in de bedrijfswereld? Ik denk van wel. Onze kanten stellen vragen over onze “groene” acties. Wij doen hetzelfde met onze leveranciers. Ook het personeel is meer en meer bewust en vragende partij. Ik sta dikwijls verbaasd over de vragen van de jonge medewerkers. Zij voelen zich echt betrokken bij al wat ecologisch is, het milieu, de eerlijke handel enz. Het nieuw gebouw zal zeker in de smaak vallen... Ik denk het ook. En het is een argument bij aanwervingen. In onze sector is het moeilijk goede kandidaten te vinden. Een “groene firma met burgerzin kan hun keuze echt beïnvloeden. Binnen 10 jaar zal het anders zijn. Het “groen” is een beetje als de ISO-certificaten. Vroeger wilde iedereen die hebben. Nu heeft iedereen hen ook. Er is geen verschil meer. Dat ligt nu op andere vlakken, het “groen” bijvoorbeeld. Alain SPILNER I

Praktische info

Voor heel wat systemen zullen wij als gebruikers baanbrekers zijn.

60


Visio CO2: de CO2-weerslag van een vergadering berekenen Einde januari 2008 heeft Ernst & Young een online instrument dat voor iedereen toegankelijk is, gelanceerd, de Visio CO2. Het maakt het op een zeer gemakkelijke wijze mogelijk de “CO2-kost” van een vergadering te berekenen, net als trouwens de besparing in het gebruik van de NTIC, videoconferenties bijvoorbeeld, thuiswerk en telefoonconferenties. Het volstaat bepaalde gegevens als het aantal geplande deelnemers, ieders vertrekpunt, zijn transportmiddel enz. in te brengen. De software berekent dan de besparing als die verplaatsingen niet plaatshebben. De NTIC om tegen de opwarming van de aarde te strijden en de “koolstofvoetafdruk” te beperken, het is vandaag allemaal mogelijk. Het nieuw instrument maakt er iedereen terdege bewust van. www.ey.com/global/content.nsf/France/Visio_CO2

CTG. Transparantie en commu Een accuraat gevoerde, CO2-georiënteerde vlootpolitiek leverde IT-bedrijf CTG Belgium vorig jaar het laureaatschap op van de “Move for climate” Award. Het essentiële belang van een transparante communicatie werd daarmee aangetoond.

C

TG Belgium biedt IT-oplossingen en –diensten aan. Activiteiten die intensief softwaretests vragen. Van het uittesten van initiële analyses, over ontwikkelingstests naar stress-, performance- en validatie proefnemingen. Het testwerk gebeurt bijna altijd ter plaatse bij de klant. Dit ‘fieldwork’ eist dus zijn milieutol. Onder meer daarom voert CTG in Diegem een vlootpolitiek die de medewerkers aanzet om CO2-vriendelijke wagens te kiezen. Een initiatief dat niet onopgemerkt bleef. CTG werd immers één van de tien laureaten van de "Move for climate!" Awards. Die worden uitgereikt door VOKA - Kamers van Koophandel Vlaams-Brabant – aan bedrijven die acties opzetten om brandstofgebruik en CO2-uitstoot van hun vloot te beperken.

Budgettair voorof nadeel CTG Vlootmanager en HR Managing Director, Ferdi Claes : “Wij zijn erin geslalagd om, binnen het kader van onze mogelijkheden, onze CO2-doelstelling te realiseren. Voor een bedrijf als dit was dat niet eenvoudig. Onze vloot telt 400 auto’s en we kunnen echt niet zonder die auto. Komt daarbij dat ook onze medewerkers dagelijks te maken krijgen met brandstofverslindende en

Ferdi Claes: “Wie bij ons kiest voor een auto met hogere uitstoot levert in aan budget.”

"Wij zijn erin geslaagd om in binnen onze mogelijkheden onze CO2-doelstelling te behalen."

62


CO2-verhogende files. CO2-reductie begint echter met het inzetten van CO2zuinige auto’s. In 2006 hebben we per autocategorie CO2-begrenzingen vastgelegd. Die grenzen dienen beschouwd als de middenmoot van alle gangbare wagens binnen die categorie. Medewerkers die een auto kiezen met lagere CO2 uitstoot krijgen een extra budget. Wie kiest voor een auto met hogere uitstoot levert in aan budget. In 2007 hebben we de CO2-grens verlaagd. We zullen dat trouwens van jaar tot jaar evalueren. Nieuwe


municatie zijn een must "De bedrijfswagen blijft een belangrijke motivatiefactor. Vergeet immers niet de concurrentie die er heerst op de arbeidsmarkt..."

Move for climate

Tot 15 g/km minder CO2 Drie kwart van de CTG vloot stootte in 2007 minder dan 160g/km CO2 uit. Vorig jaar werden de uitstootgrenzen bij CTG opnieuw met 5 tot 15 g/km gereduceerd. Op die manier hebben de "Move for Climate" Award-winnaars, met inbegrip van CTG Belgium, 720 ton minder CO2 geëmitteerd.

auto’s stoten alsmaar minder CO2 uit. Vandaar.”

Geen beperking Hoe reageerden uw mensen op de invoering van een strikt CO2 -georienteerde car policy? “Dat lukte vrij goed. Sommigen toonden zich meteen een voorstander en wilden zelfs nog verdergaan. Anderen waren minder happy. Ze vreesden voor een beperking van autokeuzevrijheid. Maar, binnen de IT sector blijft de firmawagen een belangrijke motivator. Wij hebben er dus bewust voor gekozen om – naast die CO2 begrenzing – de keuzevrijheid breed te houden. Immers, ook de concurrentie op de arbeidsmarkt speelt…” Wat milieutechnisch beschouwd wordt als gerealiseerd en welk advies Ferdi Claes collegae fleet-owners meegeeft? “Dit systeem heeft onze autogebruikers alvast milieubewuster gemaakt. We hebben kunnen aantonen dat ook bedrijven als dit kunnen bijdragen tot groenere mobiliteit. Een laatste advies? Betrek

CTG is één van de 10 laureaten van de "Move for climate!"awards, uitgereikt door VOKA - Kamers van Koophandel Vlaams-Brabant. Move for climate is een project voor bedrijven die de schadelijke gevolgen van het autorijden en het vrachtwagentransport op ons klimaat willen reduceren. Het project is er voor bedrijven die winst willen halen uit een efficiënt brandstofgebruik en zo de CO2- uitstoot van hun wagenpark, woonwerkverkeer of transport vloot willen beperken. Deelnemers aan Move for Climate stellen een actieplan op om de CO2 - uitstoot ten gevolge van hun verplaatsingen te reduceren. De deelnemers bepalen zélf welke maatregelen ze wensen te nemen: beperken woon-werk-verplaatsingen door gebruik van openbaar vervoer, fiets, het stimuleren van carpoolen, en telewerken. Maar ook maatregelen als het toepassen van een milieuvriendelijke rijstijl, het aankopen van hybridewagens en/of wagens op alternatieve brandstoffen komen in aanmerking. Transportbedrijven kunnen dan weer maatregelen nemen die de beladingsgraad optimaliseren, of overschakelen op meer duurzame transportmodi als spoor en waterweg. Bedrijven die zich kandidaat willen stellen voor de "Move for climate!"-awards 2008, kunnen terecht op www.moveforclimate.be

al uw medewerkers bij het uitwerken van een groen georiënteerde vlootbeheer. Stel duidelijk wat de doelstellingen zijn, bespreek hoe dat opzet gerealiseerd kan worden. Werk het plan samen uit, volg samen op, en stuur bij waar nodig. Communicatie en transparantie zijn in deze een must.”

Er is meer dans CO2 Het CO2 -verhaal wordt een hype, mijmert Ferdi Claes. “Op zich is daar niets mis mee. Zolang we andere emissies maar niet vergeten. Onlangs toonde een leasemaatschappij mij het verschil tussen CO2 - en partikeluitstoot. Bleek dat tussen deze uitstootcijfers geen correlatie viel aan te tonen. Anders gezegd; CO2 -technisch kan men perfect een “clean” wagenpark samenstellen. Maar datzelfde park zal te veel roet uitstoten. Het CO2 -verhaal heeft autogebruikers ongetwijfeld extra groenbewustzijn bijgebracht. Contraproductiviteit kan echter nooit de bedoeling geweest zijn. De grootste fout die men momen-

teel kan maken, is te geloven dat we de groene wijsheid in pacht hebben. Rond deze materie zijn al waarheden verkondigd, die later onjuist bleken te zijn. Duidelijke voorlichting, rationeel, integer- en wetenschappelijk ondersteund groenonderricht. Dat zal ons helpen voorkomen dat we die bewuste fout maken.” de commettre à nouveau ces erreurs.” Texte : Ferre BEYENS Photos : Erik DUCKERS I


63


Niet te verwaarlozen hoeveelheid Tegenover de hoeveelheid subproducten uit de industriële sector, lijkt de papierafvalberg uit de tertiaire sector maar een peulenschil. En toch: 50 pagina’s per dag en per werknemer zijn goed voor 16.700 ton afval per jaar, en dat enkel en alleen voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De printers zodanig instellen dat ze standaard recto-verso drukken, kan tot 50% papierbesparing opleveren.

V

Hoe verminderen we de papierberg? • Schrap nutteloze abonnementen op kranten, infobulletins en bladen, en gedrukte catalogi. Geef de voorkeur aan hun elektronische versies. • Maak recto-verso fotokopieën en drukwerken. • Verminder het aantal individuele printers en vervang hen door een centrale printer per verdieping of dienst. • Gebruik de revisiefuncties van de tekstverwerker om een document door verschillende personen te laten corrigeren, in plaats van het af te drukken. • Sla interessante webpagina’s op in plaats van ze af te drukken. • Print geen e-mails, maar lees ze op het scherm. Klasseer te bewaren e-mails in elektronische folders in plaats van in opbergmappen met hun papieren versies.

olgens een studie van Leefmilieu Brussel produceert een kantoorbediende jaarlijks 220 kg gemengd afval, 140 kg papierafval, 11 kg afval in de vorm van plastiek, glas en metalen, 8 kg aan bioafbreekbare materialen en 8 kg afval die volgens de Europese reglementering als gevaarlijk wordt bestempeld (inkten, lijm, verf, batterijen en lampen). Vermenigvuldigd met het aantal kantoorbedienden (261.000), komen we zo aan een totaal van 101.000 ton afval.

Belangrijke bron van besparingen Wij zullen het hier enkel hebben over het papier, de “basisgrondstof” van de tertiaire sector. Werknemers gooien grote aantallen documenten gewoon weg. Een deel ervan zijn ontvangen papieren (briefwisseling, documentatie, dienstnota’s, verslagen, …) en zijn dus “onvermijdelijk”. Maar een ander deel wordt door de werknemer zelf aangemaakt. Nog altijd volgens Leefmilieu Brussel loopt de papierconsumptie in de kantoren van de hoofdstad op tot 50 pagina’s per dag en persoon, of dus 50 kg per jaar en persoon, of nog 16.700 ton voor het Gewest.

Onthullende studies Printerfabrikant Lexmark bestelde bij het instituut Ipsos Global een enquête die in april 2005 bij 1.000 ondernemingen in Frankrijk, Engeland, Italië, Duitsland en Spanje werd afgenomen. Uit die enquête bleek dat een op zes (16%) op de werkplaats gedrukte pagina’s nooit worden gebruikt. Wanneer we dit over alle ondernemingen extrapoleren, wordt de kostprijs van nutteloos drukwerk op meer dan 409 en 412 miljoen euro per jaar geraamd in Frankrijk en Engeland, 287 miljoen euro in Italië en 169 miljoen in Duitsland. In 2004 liet Leefmilieu Brussel het studiebureau PSS 25 Brusselse organisaties volgen die veel papier verbruikten. Het doel was hen te begeleiden om hun verbruik te verminderen. Voor de interventie verbruikten deze bedrijven gemiddeld 78 kg papier per persoon en per jaar. Na een opvolging van 10 maanden realiseerden zij een besparing van 77 ton per jaar, of iets minder dan 10 kg per persoon per jaar, of nog 2.000 vellen papier per persoon per jaar. Dat komt overeen met een kostprijs van liefst 772.000 euro. Het spreekt voor zich dat we een belangrijke bron van besparingen voor het grijpen hebben, in ieder kantoor. Patrick BARTHOLOMÉ I

64



1/10/08

16:05

Page 67


1/10/08

16:05

Page 68

Dossier : Workplace design. Pro-FM. Pro-Building. Pro-Services

Recommend Documents