DOSSIER OVERnaME & familiale OPVOLGInG

n° 111

DOSSIER OVERnaME & faMILIaLE OPVOLGInG

MOYERSOEN IS EEN INTERNATIONAAL MAKELAARSKANTOOR IN INDUSTRIËLE ROERENDE EN ONROERENDE GOEDEREN. Wij zijn gespecialiseerd in de overname van handelszaken en -fondsen, ook na falingen. Samen met de opdrachtgever gaan wij na wat de mogelijkheden zijn en maken wij een volledig overnamedossier op. Daarnaast is Moyersoen expert in online veilingen, vrijwillige verkopen voor bedrijven en in remarketing en taxaties. Wij staan ten dienste van curatoren, banken, leasingmaatschappijen, vereffenaars, bedrijfsrevisoren en accountants.

Nieuw adres vanaf eind april: Helststraat 47, 2630 Aartselaar Genomineerd voor ‘meest belovende bedrijf van het jaar 2012’ op De Nacht van de KMO

kmo-insider - maart 2013

55

O V E R n a M E & fa M I L I a L E O P V O LG I n G

kmo

voor

panel Overname & familiale opvolging

Jan ware nem proc of d mee te st een waa cons zoon buy wer de k om toch aan

Een succesvolle overname begint met het dossier tijdig voor te bereiden

De overdracht van een onderneming is een ernstige zaak, zowel wanneer het om een familiale onderneming gaat als wanneer het om een vennootschap met diverse aandeelhouders gaat. Er spelen vele elementen een rol om tot de juiste besluitvorming en uiteindelijke overdracht te komen. De Vlaamse Regering heeft via het Agentschap Ondernemen een brochure samengesteld om alle betrokken partijen (overdragers én overnemers) te inspireren en te begeleiden. In deze brochure laat Vlaams minister-president Kris Peeters zeer terecht noteren: “Het overdragen van een onderneming is een complex proces, dat vaak veel tijd vergt. Heel wat menselijke, persoonlijke, familiale, juridische, fiscale en financiële aspecten spelen daarin een rol. Daarom neemt een geslaagd overnameproces meerdere jaren in beslag. Er tijdig mee starten voorkomt onverwachte problemen en delicate situaties.” Bedrijfsoverdracht is voor 80% emotie en voor 20% zakelijk. Als je op emotioneel vlak de uitdagingen niet uit de weg gaat, volgen de technische oplossingen haast vanzelf. Bedrijfsoverdracht is een proces in verschillende stappen. Tijdig alles voorbereiden en de eerste stappen zitten is bijgevolg van het grootste belang.

derwerp ten gronde te bespreken. Waar liggen de valkuilen? Wat moeten we doen en wat mogen we zeker niet doen? We vroegen het aan: -

Peter Birlouet (Delta Mas) Ann De Feyter (Anissa Concepts) Patrick Jordens (Agentschap Ondernemen) Johan Kemps (Advocatenkantoor Kemps & Vanstraelen) Marc Leemans (Adcorporate) Eric Spliet (Smart Kameleon) Jos Thys (Antwerp Management School) Luc Van Laere (Unizo) Jan Verbrugge (SDM Corporate Finance Group) Bram Verstraeten (Winx Dealmakers)

Het onderwerp is actueel. Wij stelden de vragen waarvan we dachten dat ze de lezer een beter inzicht in deze materie zouden geven.

Waarom willen mensen een bedrijf overlaten?

We nodigden een reeks partijen uit aan de ontbijttafel om dit on-

De opvolging of overname van een bedrijf wordt lang niet altijd meer in familiekring geregeld. Wat zijn de voornaamste verschillen in benadering tussen een klassieke overname en een familiale overname? Waar verschillen de aandachtspunten? Wat zijn de meest

ADCORPORATE Marc Leemans [email protected] www.adcorporate.be

ANISSA CONCEPTS Ann De Feyter [email protected] www.anissaconcepts.be

ADOCATENKANTOOR KEMPS & VANSTRAELEN Johan Kemps [email protected] www.kemps-law.be

AGENTSCHAP ONDERNEMEN Patrick Jordens patrick.jordens@ agentschapondernemen.be www.agentschapondernemen.be

56


ANTWERP MANAGEMENT SCHOOL Jos Thys [email protected] www.antwerpmanagementschool.be

DELTA MAS Peter Birlouet [email protected] www.deltamas.be

Bram dien Oud laten in h zijn, kop

Is er ook gele

Patr ben de a waa is va hoo en is derz

Luc stell een der der

Jan zelf niet rond

Joha de e

SDM C GROUP Jan Ve jverbr www.

achven.

?

ltijd illen vereest

Jan Verbrugge: Vroeger waren er meer familiale overdrachten. Er waren meerdere kinderen en een ervan wilde de zaak wel overnemen. Men ging naar de bank en men kon tachtig tot negentig procent financieren. Vandaag gaat men naar de bank en de zoon of de dochter kan nog maar vijftig procent laten financieren. Als er meerdere kinderen zijn kunnen ouders voor een probleem komen te staan, want men moet zich gaan borgstellen om überhaupt nog een familiale verkoop te kunnen doen. Dat is een van de redenen waarom er veel extern verkocht wordt, hetzij aan private equity constructies, hetzij aan privé-beleggers, waarbij de betreffende zoon of dochter mee kan participeren, hetzij via een leveraged buy-out waarbij hij of zij het familiaal bedrijf op termijn gaat verwerven. Ouders willen ook het risico niet meer doorschuiven naar de kinderen. Ze vinden dat ze het hun kind niet kunnen aandoen om zoveel te moeten gaan lenen of te moeten terugbetalen. Om toch hun prijs te halen, werken ze via een constructie of wordt er aan derden verkocht. Bram Verstraeten: Vele familiale aandeelhouders kiezen er bovendien voor om hun kinderen niet in een bepaald keurslijf te steken. Ouders geven er de voorkeur aan om kinderen hun eigen weg te laten bepalen en zelf de beslissing te laten nemen of ze wel mee in het bedrijf willen stappen. Als er bovendien meerdere kinderen zijn, bestaat het risico dat het ene kind zijn broer of zus dient uit te kopen waardoor er een familiaal onevenwicht ontstaat.

Is er ook niet in het algemeen een verandering? Er zijn vandaag ook veel meer mogelijkheden dan pakweg vijftig tot zestig jaar geleden om carrière te maken. Patrick Jordens: Er spelen heel wat factoren mee. Ten eerste hebben kinderen veel meer dan vroeger gestudeerd, en ze hebben op de arbeidsmarkt dus veel meer mogelijkheden. Ten tweede, daar waar vroeger familiale opvolging een vanzelfsprekende zaak was, is vandaag het behoud van het bedrijf in de familie niet altijd de hoogste prioriteit. Ten derde zijn er minder kinderen in een gezin en is er dus minder kans dat een van de kinderen de zaak wil verderzetten. Luc Van Laere: Vanuit Unizo doen we op dat vlak onderzoek. Wij stellen vast dat binnen de overnames nog slechts 25% kiest voor een familiale overname. Het gaat om een dalend cijfer. Steeds minder kinderen voelen zich geroepen om de zaak van hun ouders verder te zetten. Jan Verbrugge: Als de kinderen het anders doen dan jij, en je bent zelf een moeilijk mens, dan is er een probleem. Als de kinderen het niet goed doen, dan lig je als ouder wakker en blijf je op het bedrijf rondlopen of in de weg lopen tot je tachtigste. Johan Kemps: Er is vaak een zodanig verschil in visie dat verkopen de enige optie is.

SDM CORPORATE FINANCE GROUP Jan Verbrugge [email protected] www.sdm.be

SMART KAMELEON Eric Spliet [email protected] www.smartkamelon.be

UNIZO Luc Van Laere [email protected] www.unizo.be

Eric Spliet: Het is belangrijk dat het opvolgingstraject heel vroeg ingezet wordt en dat daarbij een stuk enthousiasme en betrokkenheid bij de kinderen wordt gecreëerd. Bij de ouders moet voldoende vroeg een loslaatproces plaatsvinden. Dat is niet simpel, maar het vergroot de kans op succes bij de opvolging. Het is voor een bedrijf soms net een enorme opportuniteit om met een andere visie of strategie het verhaal verder te zetten. Een tweede element is dat de opvolging soms veel te eng wordt gezien. Opvolging wil niet zeggen dat je op exact dezelfde manier op een exact dezelfde markt actief moet zijn. Ik ken een schitterend voorbeeld waarbij de vader een traditionele verlichtingswinkel had en de zoon, die jarenlang heeft moeten vechten om zijn visie door te drukken, uiteindelijk het roer heeft kunnen omgooien en uitgroeide tot een van de grootste spelers in Europa van online verlichtingsartikelen.

Is er een menselijker aspect dan dat de stichter van een onderneming, die begonnen is van nul, het moeilijk heeft om los te laten? Eric Spliet: Bij familiale overnames speelt, veel meer dan bij externe overnames, het familiaal aspect. Als je aandeelhouders hebt die niet met elkaar overeenkomen, dan bekijk je mekaar misschien een beetje vies en in erge gevallen scheiden de wegen. Bij familiale overnames ben je lid van een familie en gelukkig willen de meeste familieleden ook lid van die familie blijven. Dat creëert voordelen, maar ook nadelen. Peter Birlouet: Ik ken een voorbeeld van twee familiebedrijven die elk een verschillende risicograad hadden. Het ene bedrijf was een handel in bouwmaterialen, het andere produceerde bouwmaterialen, en diende enorm veel te investeren. Sommige leden van de familie staan hier meer voor open dan andere. Het ideale scenario was een opsplitsing tussen de twee takken. Jan Verbrugge: Een bedrijf heeft een bepaalde waarde, maar moet je het inderdaad gaan doorgeven aan die bepaalde waarde? Als je dat doet en er zijn verschillende familieleden, dan merk je dat het voor de ene veel is en voor de andere minder. Doet het overnemende kind het heel goed en koopt hij bij wijze van spreken morgen zijn eerst Porsche, dan zijn de anderen jaloers. Doet hij het slecht, dan houden de anderen hun zakken dicht en is hij de pineut. Kan je dan niet beter in deze tijd, waarin genoeg bedrijven te verwerven zijn, beslissen om te verkopen en te verdelen

Is een familiale onderneming een hinderpaal voor een vlotte overname? Is het makkelijker om een bedrijf te begeleiden dat geen familiale onderneming is? Ik durf vermoeden dat er aan een mogelijke familiale overdracht meer emoties te pas komen dan wanneer er geen familiale banden zijn? Bram Verstraeten: Niet noodzakelijk. Het is natuurlijk wel waar dat een familie emotioneel bij haar bedrijf betrokken is. Maar een manager die bijvoorbeeld al lang de onderneming leidt, heeft ook

WINX DEALMAKERS Bram Verstraeten [email protected] www.winx.be


57

over n a me & fa mili a le opvolgi n g

Wat gen

voorkomende redenen waarom iemand zijn bedrijf wil verkopen?


SD kmo


zijn belangen en visie. Misschien is hij zelfs de potentiële koper, wat ook weer een specifieke situatie is. Wij hebben zowel voor familiale bedrijven gewerkt als voor dochterbedrijven uit grotere groepen: ze vergen beiden hun eigen aanpak Patrick Jordens: De familiale band is een bijkomende dimensie, zeker als je in de tweede generatie zit en het in een volgende generatie naar een totale versnippering gaat. Deze belangen heb je veel minder in andere bedrijven

Jan Verbrugge: Het is wel juist dat het aandeelhouderschap en het management uit elkaar moeten gehaald worden.

Waarom wil iemand zijn bedrijf verkopen? Wat zijn de redenen waarom iemand een zaak wil overlaten? Zijn deze redenen wel altijd de juiste om een geslaagde verkoop te realiseren? Wat staat een succesrijke overname in de weg?

Eric Spliet: Je moet niet alleen de nadelen zien. Als de familiecomponent goed functioneert, is dat een enorm voordeel. Dat is een van de redenen waarom de verkoop van een familiebedrijf soms gevoelig ligt. Een bedrijf van pakweg zeven generaties verkoop je niet zomaar een, twee, drie. Die fierheid op je familiebedrijf kan ook enorm veel enthousiasme en gedrevenheid creëren. Natuurlijk, op een gegeven moment kunnen de familievertakkingen zo groot worden dat het oncontroleerbaar wordt. Vandaar dat familiebedrijven tegenwoordig ‘snoeien’ als een alternatief bekijken om het familiebedrijf beheersbaar te houden. Het is geen doel op zich, maar gecontroleerd familieleden uitkopen zodat je een beperkt aantal aandeelhouders overhoudt, kan nuttig zijn. Probeer immers maar eens dertig neuzen in dezelfde richting te krijgen.

Luc Van Laere: De meest voorkomende reden is pensionering. Daarnaast is er een gamma aan redenen. Vaak stopt men omwille van medische redenen. Dat komt meer en meer voor. Verder het feit dat de zaken minder goed gaan, of vertrek naar het buitenland,…

Jos Thys: We mogen geen twee zaken met elkaar vermengen: de eigendom van het familiebedrijf en het management. Die twee hoeven niet noodzakelijk permanent overlappend te zijn. Je kan perfect een familiebedrijf hebben waarbij een of twee leden actief zijn in het management of waarbij niemand van de familie actief is in het management. Problemen in familiebedrijven ontstaan meestal bij onprofessioneel management. Als het bedrijf professioneel geleid wordt, en – om het met enige overdrijving te zeggen - geen ‘beschermde werkplaats voor familieleden die elders niet aan de slag kunnen, zijn er geen problemen. Als je als familielid aandeelhouder bent, dan kan je op de aandeelhoudersvergadering wel een beetje moeilijk doen, maar dan blokkeer je de bedrijfsvoering niet. Meer en meer zien we een professionalisering en externalisering ontstaan van het management in een familiebedrijf, waarbij de familie aandeelhouder blijft en externe manager de dagelijkse bedrijfsvoering voor hun rekening nemen.

ann De feyter: De oudere generaties zijn begonnen vanuit hun hobby. Mijn eigen grootvader en vader hadden een hobby, modelmakerij en dat waren goede stielmannen, maar ze waren minder goed in het zakendoen.

Jan Verbrugge: De grote fout die men maakt is dat men zo graag eigenaar wil zijn en tegelijk manager. Vandaar dat wij pleiten – zeker in de huidige financiële markt – om te werken via buy-outs, waarbij familieleden aan de juiste prijs uitgekocht worden. Via onze private equity fondsen zien we dat er meer en meer met een professionele raad van bestuur wordt gewerkt, en met een goede opvolging van de cijfers. Een kmo doet dat vaak niet. 80% van de bedrijven die wij verkopen heeft niet eens een businessplan en de jaarrekening komt pas zes maanden na datum op tafel. Als je een waardering van een bedrijf moet berekenen, is het dan alle hens aan dek om de juiste informatie te krijgen. Als je ziet dat er via buy-outs een ander bestuur komt, waarbij de familie nog wel CEO blijft, maar met een apart aandeelhouderschap, krijg je een totaal ander verhaal. Eric Spliet: Het is een stap in de goede richting, maar het is niet zaligmakend, want soms krijg je grote discussies in de zin van ik ben wel aan het werken om jouw aandelen te laten floreren…, of, nog erger, wanneer het niet zo goed gaat en degene die niet actief in het management is de andere verwijt er niets van te bakken en vreest voor zijn aandeelwaarde. Dat creëert spanningen. Een duidelijke taakverdeling creëren tussen het bestuur, de aandeelhouders en het management kan helpen, maar is niet honderd procent zaligmakend.

58

Bram Verstraeten: Er zijn de laatste jaren ook meer en meer mensen die beseffen dat er een glazen plafond boven hen zit. Zij zijn bijvoorbeeld gegroeid naar tien personeelsleden, maar willen de volgende stap naar twintig mensen niet zetten omdat ze het risico te groot vinden. Tegelijk beseft men vaak dat men hiervoor waarschijnlijk niet over de juiste capaciteiten beschikt. Dan is het beter om een partner te zoeken die de lacunes kan invullen en het takenpakket kan verlichten om zo een volgend niveau te bereiken.

Het is correct dat je een bedrijf begint vanuit een liefhebberij. Niemand start een bedrijf omdat hij graag een BTW-administratie aanlegt. Maar het komt er wel allemaal bij kijken. Jan Verbrugge: Je mag niet vergeten dat wij vroeger zonder GSM leefden. Wij gingen zonder iPad ergens binnen en ’s middags gingen we ergens eten en spraken we af met leveranciers en klanten en dat was gezellig. Vandaag zie je de mensen niet meer waar je zaken mee doet. Je krijgt een mail en je ziet dat je klant of leverancier die niet zelf geschreven heeft. Het zaken doen is helemaal veranderd. De oude generatie wordt nu geconfronteerd met een jonge generatie, die gestudeerd heeft, en die het belangrijk vindt om inderdaad dat businessplan en die tussenresultaten op te maken. Als oude generatie zie je daar het nut niet van in. ann De feyter: Oudere mensen werkten eerder vanuit het buikgevoel. De huidige generatie is minder betrokken. Jan Verbrugge: Je verwacht van de kinderen dat ze doen wat je zelf gedaan hebt, maar langs de andere kant wil je dat op familiaal vlak dan weer niet verwachten. Zelf heb je elke dag tot ’s nachts gewerkt en dat zouden die kinderen dan ook moeten doen, terwijl die een ander soort leven hebben. Eric Spliet: Wie heeft er dan een probleem? De overlater of de overnemer? Als beide generaties inzien wat de zorgen van de andere generatie zijn, is de helft van het probleem opgelost. Bram Verstraeten: Het is aan de overnemer, of dat nu een externe partij of een familielid is, om te beslissen wat de beste optie is voor de onderneming en welke tools daarvoor nodig zijn. De algemene omgeving (o.a. banken) dwingt vandaag ook om een adequate rapportering naast het buikgevoel te plaatsen. Johan Kemps: Wat ik al een aantal keer heb gezien is dat men beslist om te verkopen omdat men iets anders wil doen, en niet bij


Jan

Ond Verb SDM econ nad bed cash te v hier exte je b je o SDM vrijb

De nan van “On à 60 te d binn wor de om econ fina aan je n

Een oplo ond hold voo ding

SDM Corporate Finance Group

het

Zijn e re-

ring. wille t feit ,…

hun delnder

erij. atie

GSM ginnten ar je evemaal een indt ma-

kge-

zelf vlak erkt een

verdere

erne voor mene rap-

bet bij

Jan Verbrugge, managing partner van SDM Corporate Finance

Maak vroeger cash van je onderneming, zonder ze te verlaten Ondernemers moeten volgens Jan Verbrugge, managing partner van SDM Corporate Finance, in de huidige economische omstandigheden veel vroeger nadenken over de overname van hun bedrijf. “Je moet als bedrijfsleider op tijd cash maken van je onderneming, zonder ze te verlaten, integendeel. Bedrijven kunnen hierdoor immers versterkt worden met extern kapitaal en als bedrijfsleider haal je bovendien een deel van je vermogen uit je onderneming om dit privé te beleggen.” SDM Corporate verstrekt graag en geheel vrijblijvend meer informatie. De hoofdactiviteit van SDM Corporate Finance bestaat uit het kopen en verkopen van bedrijven voor derden. Jan Verbrugge: “Ondernemers wachtten vroeger tot ze 55 à 60 jaar waren vooraleer ze begonnen na te denken of hun bedrijf een opvolger had binnen de familie of beter verkocht zou worden. Kandidaat-overnemers kregen bij de bank gemakkelijk voldoende krediet om een bedrijf te kopen. Vandaag zijn de economische omstandigheden anders. De financiële instellingen vragen soms 50% aan eigen middelen en zulke bedragen heb je nu eenmaal niet op je spaarboek staan.” Een leveraged buy-out is een interessante oplossing. Jan Verbrugge: “Stel dat een ondernemer zijn bedrijf verkoopt aan een holding voor 100. Dan kan hij bij wijze van voorbeeld 20 daarvan zelf mee in de holding brengen, verder fungeren als CEO én

deel uitmaken van de Raad van Bestuur, die het bedrijf verder ondersteunt. Andere investeerders brengen 30 in en de resterende 50 wordt door de bank gefinancierd. Op zijn beurt kan de ondernemer de overblijvende 80 die hij voor zijn bedrijf ontvangen heeft, deels gaan investeren in andere bedrijven, ik denk bijvoorbeeld aan de helft, 40, die in vier verschillende bedrijven wordt geïnvesteerd. Wanneer de andere 50 in deze bedrijven telkens door de bank wordt gefinancierd, heb jij met andere woorden telkens 20% van de aandelen. Je maakt ook deel uit van de Raden van Bestuur van deze bedrijven. Het worden win-win situaties door het verbreden van uw horizon.”

Ervaring en kennis van de branche

Veel minder persoonlijk risico

No cure, no pay

Door een leveraged buy-out wordt het persoonlijk risico in hoofde van de ondernemer in belangrijke mate beperkt. Jan Verbrugge: “Als een vermogensbeheerder jou zou aanraden om al je spaarcenten te investeren in één aandeel, zou je hem zonder twijfel voor gek verklaren. Waarom zou je dan wel zowat je hele vermogen in je bedrijf hebben zitten?” Jan Verbrugge stelt nog dat het tijdig omzetten van je bedrijf (geheel of gedeeltelijk) belangrijk is gezien het dikwijls om een zeer persoonsgebonden materie gaat en dat aandeelhouderschap en ondernemerschap twee aparte zaken zijn die met elkaar niets te maken hebben.

Geheel vrijblijvend en volledig op een no cure, no pay-basis gaat Jan Verbrugge graag een rechtstreeks gesprek met zelfstandige ondernemers aan. Jan Verbrugge: “Van eerste vrijblijvende gesprekken tot en met een transactie, wij betalen de rit en worden pas vergoed bij een succesvolle transactie, zeg maar uit de vrucht van de verkoop.” (NV)

Luitenant Lippenslaan 60 - 2140 Borgerhout T 03 380 14 30 - F 03 384 39 24 www.sdm.be www.corfinco.com www.midcap.net

SDM is medeoprichter van het MID CAPITAL netwerk en daardoor aanwezig in meer dan veertien landen. kmo-insider - maart 2013

SDM Corporate Finance heeft ondertussen twintig jaar ervaring opgebouwd in het kopen en verkopen van bedrijven voor rekening van derden. Dochterbedrijf Corfinco staat in voor kleinere deals. Jan Verbrugge: “De branche goed kennen en begrijpen is heel belangrijk om de juiste investeerders bij elkaar te brengen. Het moet goed matchen.” SDM werkt samen met een batterij aan adviseurs, accountants, revisoren, boekhouders, advocaten, notarissen en financiële instellingen. Binnen SDM zijn het steeds de partners zelf, die de deals organiseren.

59

SDM Corporate Finance Group

bedrijfsreportage

menzijn n de sico aareter ken-


ins kmo


gebrek aan financieel succes. De administratie die erbij komt kijken, kan na een aantal jaren zodanig beginnen wegen, dat men daar vanaf wil. ann De feyter: Ik heb een overnemer gezocht omdat ik zwaar moest gaan investeren en dat zag ik op mijn eentje niet meer zitten om dat risico te dragen. Eric Spliet: In bepaalde takken van de voedingsindustrie zie je een enorme consolidatiebeweging ontstaan. Mensen kunnen hetzij mentaal, hetzij financieel niet meer mee met een bepaalde golf en dan is het gewoon interessant om te verkopen. Jan Verbrugge: Mensen willen ook sneller dan vroeger financieel voordeel. Je mag niet vergeten dat je uiteindelijk tijdens je loopbaan niet echt dat grote geld verwerft en iedereen wil wel vlugger een appartement aan de kust, want de buurman heeft dat ook. Is dat fout? Dat weet ik niet. Het is de verandering van de wereld. Mensen willen ook vlugger van het risico af. En misschien is dat wel verstandig. Iedereen zegt dat het niet gezond is om 80% van je vermogen in één aandeel te steken. Bij familieondernemingen is de waarde van de onderneming uiteindelijk 80% van het vermogen. Is het dan niet verstandiger om aan private equity te denken en een buy-out te doen terwijl je nog in je bedrijf blijft, maar je vermogen een stuk gaat spreiden door bijvoorbeeld mee te investeren in andere bedrijven? Dat is niets anders dan economie. In private equity bedraagt de gemiddelde opbrengst tussen de 20 en 25% jaarlijks rendement op risicokapitaal. Eric Spliet: De faillissementen in private equity zijn dan ook een heel pak groter. Jan Verbrugge: Er is een verschil in de sectoren waarin je investeert. Hoe hoger het risico, hoe hoger het rendement natuurlijk. Eric Spliet: Ik zal niet contesteren dat dit geen valabele piste is. Maar je mist toch een stuk bezieling die je extra hebt als je meerderheidsaandeelhouder bent.

Wat staat een succesrijke overname in de weg? Wat staat een succesrijke overname in de weg? Is er ook niet gemakkelijk een overwaardering van het bedrijf? Iemand die zijn bedrijf als zijn kind beschouwt zal makkelijker de waarde van een bedrijf overschatten dan onderschatten. Wat is de voornaamste hinderpaal? ann De feyter: Emotie. Marc Leemans: Naast een niet realistische verwachting van de verkoopprijs zijn de meest voorkomende obstakels die een overname in de weg staan: te grote verankering van de kennis bij de zaakvoerder, onvoldoende eigen middelen bij de koper, een ongezonde balansstructuur of te lage vrije kasstromen. Ondernemers die hun zaak op termijn willen verkopen zouden daarom best tijdig een adviseur inschakelen die het bedrijf door de ogen van een koper bekijkt en vervolgens adviezen formuleert om enerzijds de onderneming verkoopbaar te maken en vervolgens verkoopklaar te maken. Eric Spliet: Verdeeldheid binnen de familie. Wat een grote rol speelt, is dat er veel wordt gefocust op het overnameproces zelf, terwijl het voortraject, wat broodnodig is, verwaarloosd wordt. Voor je überhaupt serieus gaat kijken naar de verkoop van je onderneming, moet je eerst zorgen dat je met zijn allen op één lijn staat. Als er verdeeldheid is en je probeert dan je bedrijf te verkopen, is dat een waste of time en je creëert bovendien een hoop familiale spanningen. Bram Verstraeten: Als men twintig of vijfentwintig jaar in een bedrijf geïnvesteerd heeft, heeft men daar een bepaalde waarde voor in zijn hoofd. Deze verwachte waarde is vaak gestoeld op de inspanning en de emotie over deze gehele periode. In hoeverre deze waarde aansluit bij de realiteit moet eerst grondig in detail bekeken worden. Patrick Jordens: Als in de familie iemand het nadenken over de

Filip

Adv bij o geld gezi kan opp reke verv sect ond dan zijn naa arbe op k

Adv Hoo pass richt – Va bij b beid dert

Ad tu vo Al ar di he di ge 60


inside Advocatenkantoor Tilleman - Van Hoogenbemt

?

gezijn een mste

rol zelf, ordt. dertaat. n, is liale

bevoor e indeze eken

r de

Filip Tilleman

“Verlies bij overnames het arbeidsrecht niet uit het oog” Advocaat Filip Tilleman waarschuwt dat bij overnames specifieke arbeidswetgeving geldt, die wel eens over het hoofd wordt gezien en tot (financieel) pijnlijke situaties kan leiden. “Verblind door commerciële opportuniteiten vergeet men wel eens rekening te houden met het arbeidsrecht, vervat in CAO 32bis. Deze CAO geldt in alle sectoren, en zowel voor kleine als grote ondernemingen. Werknemers die voor meer dan 50% van hun arbeidstijd verbonden zijn aan het bedrijf, moeten mee overgaan naar de overnemer, mét behoud van alle arbeidsvoorwaarden, loon en anciënniteit op kop”, stelt hij. Advocaten Filip Tilleman en Herman Van Hoogenbemt zijn al meer dan 25 jaar gepassioneerd door arbeidsrecht. In 1999 richtten zij hun advocatenkantoor Tilleman – Van Hoogenbemt op. Zij kozen er daarbij bewust voor zich te specialiseren in arbeidsrecht. Het advocatenkantoor telt ondertussen vijftien advocaten. In het kantoor

in Brussel worden de Franstalige dossiers behandeld. Filip Tilleman: “Wie denkt een bedrijf over te nemen voor zeg maar 100, kan wel eens tot de vaststelling komen dat de overnameprijs uiteindelijk 150 of 200 wordt omdat er ook een pak werknemers mee overgenomen moeten worden. Het is voor overnemers dan ook zeer belangrijk om de arbeidsvoorwaarden en –contracten van alle werknemers aan een grondige audit te onderwerpen zodat je weet waartoe je je precies verbindt.”

Valkuilen Een goede voorbereiding voorkomt dat je voor onaangename verrassingen komt te staan. Filip Tilleman: “Arbeidscontracten kunnen bepaalde clausules bevatten, die je niet meteen in de gaten hebt. Wanneer je op een werknemerslijst ziet staan dat iemand vijf jaar verbonden is aan het bedrijf, kan het zijn dat er in zijn contract een conventionele anciënniteit afgesproken is van

Advocatenkantoor Tilleman - Van Hoogenbemt komt tussen in elk mogelijk conflict tussen werkgever en werknemer. Filip Tilleman: “Het is daarbij essentieel om als advocaat een adviserende rol op te nemen en zoveel mogelijk preventief te werken. Alle arbeidsrechtelijke situaties kunnen aan bod komen, gaande van het klassieke arbeidsrecht zoals ontslag om dringende reden, berekeningen van opzegvergoedingen, tijdkredietaanvragen, discriminatie,… maar ook collectief arbeidsrecht, herstructurering, overdracht, handelsrecht, sociaal strafrecht, arbeidsveiligheid, discussies over sociale inspectie en fiscaliteit zoals internationale verloningen met gevolgen voor de belastingen en de sociale zekerheid. kmo-insider - maart 2013

61

bijvoorbeeld twintig jaar. Dat is een heel verschil. Ook volstaat het vaak niet om iemands brutoloon op te vragen. Er kan immers ook een commissieplan bestaan en dat scheelt ook weer een hele financiële slok op de borrel. Komen veel werknemers binnen een paar jaar in aanmerking voor brugpensioen, dan dien je ermee rekening te houden dat je dan brugpensioenvergoeding zal moeten gaan betalen. Ook beschermingsstatuten neem je best onder de loep. Van iemands gelaat kan je immers niet aflezen of hij ooit op een lijst gestaan heeft bij sociale verkiezingen.” Filip Tilleman stelt dat je als overnemer als het ware in de huid van de vroegere werkgever kruipt. Filip Tilleman: “Dat betekent dat je alle positieve, maar ook alle negatieve aspecten erft, dus ook eventuele arbeidsrechtelijke claims. Het is dus zeer belangrijk om bij een overname ook het sociaal passief goed in kaart te brengen.” (NV)

Advocatenkantoor Tilleman - Van Hoogenbemt Meir 24, bus 6 - 2000 Antwerpen T 03 220 64 00 - F 03 220 64 19 [email protected].

inside Advocatenkantoor Tilleman - Van Hoogenbemt

bedrijfsreportage

verame aaknde hun n adberneken.


ins kmo


continuïteit van het familiebedrijf blokkeert, dan krijg je situaties dat men op den duur niet anders meer kan dan verkopen. Het is belangrijk om op tijd te beginnen met de voorbereiding. Dat is een van de redenen dat we het tijdig beginnen en het professioneel laten bijstaan als overheid niet alleen zwaar aanmoedigen, maar ook subsidiëren. ann De feyter: Het bedrag waarvoor ik destijds heb aangekocht, werd bepaald door een notaris. Een van de broers of zusters protesteerde toen wel dat de prijs te laag was. Uiteindelijk had ik een document in handen waaruit bleek dat het bedrag juist was, maar toch werd het geprotesteerd.

Peter Birlouet: De eerste doelstelling bij een intakegesprek is om de individuele doelstellingen te leren kennen. Het ene kind is misschien ambitieuzer dan de andere. Daar moet je rekening mee houden. Eric Spliet: Het familiaal aspect geeft in 90% van de gevallen de doorslag, boven het financiële.

Een familiale overname kan psychologisch belastend zijn en heeft al vaak voor vervelende gevolgen gezorgd. Is het daarom niet verstandiger je te laten begeleiden door een externe mentor, die makkelijker het algemeen belang kan verdedigen?

Peter Birlouet: Het beste is om de markt te laten spreken en een voorkeur te geven aan de kinderen, dan kan er geen discussie zijn nadien.

Marc Leemans: Ik denk het wel, maar ik denk dat er spijtig genoeg nog altijd bedrijven worden verkocht zonder deskundige, externe begeleiding.

Luc Van Laere: Er zijn zoveel berekeningsmogelijkheden. Als je aan vijf mensen vraagt om de waarde van een bedrijf te berekenen, krijg je vijf verschillende berekeningswijzen.

Jos Thys: Er is altijd externe begeleiding: ofwel van een advocaat die het contract opmaakt, ofwel van een bankier voor de financiering,...

Bram Verstraeten: Er zijn inderdaad verschillende waarderingsmethoden maar men komt toch steeds tot de conclusie dat het plaatje moet kloppen voor de overlater, de overnemer en de eventuele financieringspartner. Patrick Jordens: Als ondernemer van een familiebedrijf ben je niet alleen bedrijfsleider, je bent ook leider van een familie. Als je erin slaagt om je familie bij mekaar te houden en fierheid te geven over de voortzetting van het familiebedrijf, dan worden die vijf of tien procent euro’s die men bij een verkoop meer zou kunnen krijgen, veel minder belangrijk. Jan Verbrugge: Je ziet veel mensen die niet goed weten wat ze aan moeten met hun bedrijf. Ze vinden niet dat hun kind hen MOET opvolgen - dat had je vroeger meer – maar wel dat hun kind in hun bedrijf ZOU kunnen fungeren, maar weten niet goed hoe ze dat best aanpakken. Mensen staan open voor structuren. Ze willen hun kinderen het risico niet aandoen, en denken aan een externe verkoop waarbij hun kind kan aanblijven als CEO.

Chris

Luc Van Laere: Vanuit Unizo worden veel infosessies naar kmo’s georganiseerd, net met de bedoeling ze attent te maken om er op tijd aan te beginnen en om zich te laten begeleiden. Deze twee zaken willen wij erin drammen. Peter Birlouet : Een zoon of dochter kan mogelijks niet de maturiteit of karaktereigenschappen hebben die nodig zijn om een zaak te leiden maar een pater familias is niet altijd in staat om dit te zien. De emotionele band met de zaak en de wil deze ‘in de familie’ te houden is soms overheersend op de feitelijke toestand dat een zaak beter af is op te gaan in een groter geheel om meer kansen te hebben op een betere operationele toekomst in deze geglobaliseerde wereld. Een externe mentor kan deze boodschap in het familiale debat brengen. Bram Verstraeten: Iedereen hier aan de tafel zal vast kunnen beamen dat er in eerste instantie een zekere scepsis is over wat wij precies doen. Later komt het besef dat een overnameproces lang kan duren en veel werk vraagt. Bedrijfsleiders moeten zich richten op hun activiteiten want als de cijfers slabakken, gaat het bedrijf in

Hee busi ond te k in e rijp Dan gesc bege mat van koop met van écht

De busi zet t flink richt die s volg bij w proj zes voor lecti teer hen met nem een ken

Slim

Nico dit v

62


inside Ventures4Growth

om mishou-

n de

eeft niet , die

oeg erne

gep tijd aken

turizaak zien. e’ te een nsen obahet

bet wij ang hten ijf in

Chris Raman

Nico Vande Kerckhove

Slim kapitaal en/of interessante bedrijven verkrijgt u met Ventures4Growth Heeft u een tof zakelijk idee en/of een goed businessplan en zoekt u kapitaal? Bent u een ondernemer die een interessant bedrijf wenst te kopen? Hebt u geld dat u wil investeren in een aantrekkelijk project? Heeft u een rijp bedrijf en zoekt u groeifinanciering? Dan vindt u in Ventures4Growth de geschikte partner om u bij uw plannen te begeleiden. V4G is een onafhankelijk capital matchmaker, ook actief in de bemiddeling van overnames, specifiek gericht op koopmandaten. Na enkele minuten aan tafel met Chris Raman en Nico Vande Kerckhove van V4G heeft u al snel in de gaten dat zij écht out of the box denken. De doelgroep van V4G zijn hoofdzakelijk business 2 business-bedrijven met een omzet tussen de 2,5 en 25 miljoen euro en met flink wat groeipotentieel. Chris Raman: “Wij richten ons in eerste instantie op bedrijven die stevig aan het groeien zijn en die bijgevolg veel werkkapitaal nodig hebben. Daarbij wil ik wel aanstippen dat van de zeven projecten die wij voorgesteld krijgen, wij er zes niet aanvaarden. Wij maken een goede voorstudie en voeren een doorgedreven selectie uit. Deze werkwijze geeft onze investeerders een groot vertrouwen. Wanneer wij hen een project voorstellen, weten zij dat zij met V4G niet over één nacht ijs gaan. Ondernemers die ons een voorstel doen, hoeven bij een afwijzing geen factuur te vrezen. Wij werken volledig op een no cure, no pay-basis.”

Slim (!) kapitaal Nico Vande Kerckhove: “Heel belangrijk in dit verhaal is dat wij een volledig onafhan-

kelijk capital matchmaker zijn. Wij investeren met andere woorden niet zelf in de bedrijven die ons voorgesteld worden, maar brengen partijen samen. Deze partijen moeten niet alleen kapitaal kunnen inbrengen, maar ook een toegevoegde waarde kunnen leveren. In een raad van advies of in de raad van bestuur kunnen ze een complementaire rol vervullen en een meerwaarde betekenen voor het bedrijf. Dat noemen wij slim kapitaal.”

V4G leidt kopers naar interessante bedrijven Met betrekking tot de bemiddeling bij overnames hanteert V4G een unieke werkwijze. Chris Raman: “Wij werken in principe alleen voor kopers van bedrijven en gaan voor hen op zoek naar interessante bedrijven die… bij voorkeur niet te koop zijn. Doordat de generatie van de babyboomers stilaan de pensioenleeftijd bereikt, komen er binnen drie tot vijf jaar tienduizenden bedrijven op de markt. Er zal met andere woorden een overaanbod zijn en ik kan u op een briefje geven dat ondernemers hun bedrijven zullen liquideren en uit paniek hun assets zullen verkopen om nog iets over te houden. Veel slimmer is om een voorsprong te nemen en om de juiste bedrijven te benaderen vóór ze op de markt komen.” Nico Vande Kerckhove: “Met deze proactieve werkwijze zullen de ondernemers voor hun bedrijf een correcte en realistische prijs krijgen. Kopers verkrijgen op deze manier een bedrijf dat hen op het lijf geschreven kmo-insider - maart 2013

63

is en waar zij toegevoegde waarde aan kunnen leveren.

V4G Partner Alliance V4G heeft een uitgebreid netwerk van domeinexperts, financiële instellingen, sector seniors en andere specialisten die met hun toegevoegde waarde de ondernemers doorheen de trajecten kunnen ondersteunen. Indien u zich aangesproken voelt om deel uit te maken van een groeiend netwerk van professionelen zoals boekhoudkantoren, fiscalisten, notarissen, bankiers, zakenadvocaten of bedrijfsrevisoren die mee willen bouwen aan dit succesverhaal, neem dan zeker contact op met Ventures4Growth. (NV)

Ajuinlei 1 - 9000 Gent T 09 269 52 44 - F 09 269 52 99 [email protected] www.v4g.com

inside Ventures4Growth

bedrijfsreportage

t die g,...


kmo


waarde afnemen en kunnen de verwachtingen niet meer ingelost worden. Bovendien spelen timing en focus ook een belangrijke rol in een overnameproces.

In een tijd waar alles complexer geworden is, komt er veel af op de bedrijfsleider. Externe meer gespecialiseerde partijen kunnen hen voorlichten. Jan Verbrugge: Wie een bedrijf wil overlaten, moet er inderdaad vroeg aan beginnen en zich laten begeleiden. Hoe de mensen bij ons komen? Veel is afhankelijk van de accountant, of die extern advies al dan niet toelaat. Johan Kemps: Soms vormen de accountants net het probleem. Wij proberen hen duidelijk te maken dat we hun concurrent niet zijn en dat we geen werk van hen wegnemen. Helaas komt het vaak tot een contract waar geen advocaten bij betrokken zijn, en waar wij achteraf de problemen van kunnen oplossen. Jan Verbrugge: Mensen die ondanks de regelgeving nog zelf hun contracten schrijven, dat is eigenlijk onverantwoord. Bram Verstraeten: Wij raden onze klanten steeds aan om alle contracten grondig te laten evalueren door een onafhankelijke, gespecialiseerde advocaat. Luc Van Laere: Wij bieden in veel gevallen eerstelijnsadvies gratis aan, met verwijzing naar advocaten. Het tweedelijnsadvies wordt verstrekt tegen gereduceerd tarief.

Hoe rekent een extern bemiddelaar zijn diensten aan?

Peter Birlouet: Tailormade. Afhankelijk van de noden van de zaak of de eigenaars. Extern advies om een verkoop voor te bereiden of de beste routing uit te stippelen kan best op uurbasis of met een ‘lump sum’-afspraak gebeuren. Gezien wij steeds resultaatgericht willen werken, zal in de mate van het wenselijke dit bedrag verrekend worden met de variabele vergoeding die op ‘no cure no pay’-

basis wordt aangerekend bij realisatie. Dit percentage is afhankelijk van de moeilijkheidsgraad van het dossier. Jan Verbrugge: Wij blijven vasthouden aan het no cure, no payprincipe in het voortraject. Wij betalen zelf alle kosten, zelf juridische. Dit betekent dat wij bijvoorbeeld zelf advocaten inhuren. Dit principe hanteren wij voor bedrijven vanaf pakweg 3,5 miljoen euro en zelfs bij grote internationale bedrijven. In kleine bedrijfjes – wij krijgen elke dag tien tot vijftien aanvragen – is dat niet houdbaar. Wij stellen immers een aantal analisten tewerk. Daar werken wij meestal met een vergoeding die ongeveer de helft van onze kosten bedraagt, zo’n 1500 euro, en die verrekend wordt op het moment van het contract. Johan Kemps: Bij ons is het nog altijd verboden om op no cure, no pay-basis te werken. Bram Verstraeten: Wij werken met onafhankelijke partijen. De klant staat bij ons vrij te kiezen met welke advocaat hij wenst te werken. Kent hij geen gespecialiseerde advocaten, dan stellen wij er enkele voor en wij laten de klant kiezen. Wij zijn gespecialiseerd in overnamebegeleiding, het juridische werk is een vak apart. Bovendien vinden wij het belangrijk dat eventuele geschillen nadien, bijvoorbeeld over de garanties, ook behandeld kunnen worden door de advocaat die het contract geschreven heeft. Jan Verbrugge: Wij laten die keuze ook. Het verschil is dat wij zelf de advocaten betalen. Peter Birlouet: Wanneer je een overnameproces vergelijkt met de bouw van een huis, dan ga je ook een architect nemen die de coördinatie op zich neemt. Jan Verbrugge: De overname van een bedrijf van 100 miljoen euro is iets heel anders dan de overname van een bedrijf van 2 miljoen euro. Luc Van Laere: Meestal is de commissie omgekeerd degressief. Hoe hoger de transactiewaarde, hoe lager de commissie. Jan Verbrugge: Daarom zeggen wij no cure, no pay, in tegenstelling tot de markt, want wij willen het voortraject tot en met het con-

Onze kracht? Kwalitatieve totaaloplossingen!

Wilt u uw bedrijf verkopen? Of bent u juist op zoek naar een bedrijf of participatie? Schakel dan Adcorporate in. Wij bieden ondernemers persoonlijk advies en praktische ondersteuning bij het volledige aankoop- of verkooptraject. Samen met u maken we van elke bedrijfsoverdracht een succes.

- Discreet en betrouwbaar - Onderscheidende waardebepalingen - Advies verkoopklaar maken van KMO’s

Meer weten? Adcorporate Antwerpen Lelielaan 10, 2980 Zoersel T 03 658 32 43 - GSM 0473 805 481

corporate finance

[email protected] - www.adcorporate.be

64


130314-AD-AO-km

elijk

payridi. Dit oen jfjes oudrken onze het

e, no

De st te n wij eerd Bodien, den zelf

t de oör-

ro is euro.

sief.

stelcon-

Al gedacht aan opvolging? EEn bEdrijfsovErdrAcht kAn tot 10 jAAr durEn. GEEf uw zAAk dE twEEdE cArrièrE diE zE vErdiEnt. Wacht niet tot uw pensioen om te denken aan een overdracht. Het Agentschap Ondernemen informeert en gidst u door het hele proces.

vraag uw gratis infopakket via [email protected] of bel gratis naar 0800 20 555. www.agentschapondernemen.be

130314-AD-AO-kmo-insider.indd 1

14/03/2013 10:40:35


ins kmo


tract, vrijblijvend kunnen rijden. Wij moeten als bedrijf kunnen weigeren en dan mag dat het bedrijf niks kosten en het bedrijf moet ons ook kunnen weigeren. Bram Verstraeten: Het systeem van no cure, no pay is dat er vooral niet gekomen onder druk van de vastgoedmakelaars? Jan Verbrugge: Neen, ik ben al 25 jaar actief in deze branche, en al die tijd hanteer ik het no cure, no pay-principe. Wij hebben, net door het no cure, no pay principe, een moeilijk jaar gehad, omdat we dit ook voor grote deals hanteren. Maar ik blijf het principe absoluut verdedigen. Bram Verstraeten: Voor onze opdrachten in de kmo-markt, waar de transactiewaarden tussen de 1 en de 10 miljoen euro liggen, hanteren wij steeds dezelfde percentages voor de berekening van de succesvergoeding. Wij zijn ervan overtuigd dat een transparante vergoedingsstructuur een juiste boodschap geeft aan onze klanten op langere termijn. Het spreekt voor zich dat er een degressiviteit in de vergoedingsstructuur zit. Jan Verbrugge: Dat begrijp ik niet, want voor sommige deals dien ik diverse gespecialiseerde mensen in te huren. De ene kost mij meer dan de andere. Eric Spliet: Goede begeleiding kan de waardering enorm kan opdrijven. ann De feyter: Een familiebedrijf dat geen advies vraagt, geeft over het algemeen zelf een hogere waardering, omdat de betrokkenheid groter is. Johan Kemps: In het verkooprecht bestaat er ook nog zoiets als een verborgen gebrek en bij aandelen is dat niet anders. Als jij iets verkoopt aan een onrealistische waarde en er zijn een aantal aspecten aan het contract, die uiteindelijk naar een vermindering van die waarde leiden, dan ga je achteraf toch een probleem voor de rechtbank krijgen.

“Laat u bijstaan door professionelen”

Het Agentschap Ondernemen heeft aparte brochures uitgegeven die rechtstreeks verband houden met bedrijfsoverdracht. Er wordt duidelijk ingegaan op de verschillende stappen die men moet ondernemen. Graag nog enige bijkomende toelichting?

Patrick Jordens: Omwille van de demografie, namelijk dat er meer en meer ondernemers op het einde van hun loopbaan zijn, worden we momenteel geconfronteerd met een overnameboom. Maar we zien dat veel ondernemers totaal niet bezig zijn met de voorbereiding van de overdacht. Bijna zestig procent van de ondernemers die op minder dan tien jaar van het einde van hun loopbaan zitten, hebben nog geen enkel initiatief genomen. Dat maakt dat ze vaak een hogere waarde hechten aan hun bedrijf dan ze er zouden voor kunnen krijgen, met de nodige ontgoocheling achteraf. Vanuit de overheid vinden wij het belangrijk om bedrijven aan te moedigen om in plaats van op het einde van hun loopbaan uit te bollen, waardoor hun bedrijf minder waard wordt, eerder gas te blijven geven. Anderzijds is het belangrijk om zich professioneel te laten begeleiden in de voorbereiding van de overdacht, al was het maar om op tijd vast te stellen dat het bedrijf toch minder waard zal zijn dan wat ze in gedachten hebben, zodat ze nog maatregelen kunnen treffen, hetzij om het bedrijf in waarde bij te stellen, hetzij om hun verwachtingspatroon omlaag te halen. Wij trachten ondernemers ervan bewust te maken van deze materie door hen o.a. rechtstreeks te benaderen, maar ook door een samenwerking met verschillende organisaties, waaronder Unizo en VOKA, op het getouw te zetten, en informatiesessies te organiseren. Op onze website kan men gratis een informatiepakket bedrijfsoverdracht aanvragen, met o.a. een stappenplan om in een traject van vijf, zes, zeven jaar, stelselmatig de voorbereidingen aan te vatten. Verder geven we subsidies om je professioneel te laten bijstaan en op fiscaal vlak zijn er ook een aantal zaken.

Wie komt in aanmerking voor subsidies? Patrick Jordens: Men moet beroep doen op een door het Agentschap Ondernemen erkende dienstverlener die gescreend is op het vlak van adviesvaardigheden. De subsidiëring bestaat voor allerlei vormen van advies. Voor het opmaken van een overdrachtsplan, geven we een hogere subsidie, die kan oplopen tot 25.000 euro. Met de subsidie kan de ondernemer tot 50% van de factuur van de adviseur betalen. Marc Leemans: Wij behartigen best veel dossiers via KMO-portefeuille, als erkend leverancier en het helpt echt wel. Een aantal ondernemers die anders geen begeleiding zou vragen, beslist om zich wel te laten begeleiden. Het zijn uiteraard ook geen goedkope trajecten. Maar het betaalt zich wel terug in waardecreatie. Bram Verstraeten: Wij hebben ook de inspanning gedaan om de procedure te doorlopen om als leverancier binnen de KMO-portefeuille erkend te worden. (lees verder p. 72)

Sp

Cl

Spec Part GAC Doo conc Ven bijn Clim wek de uite ecol heef

Clim Zwij het gem dan 21 n nam uit Rey met ons ken.

Tota

Clim aan misc en v tiële (reta drijf toep data

Sterk in begeleiden en realiseren van overnames en overdrachten Kalkoven 50a | 1730 Asse | 02 396 11 69 | www.sequensis.be

66

Marc Van Damme [email protected]


Eddy Marginet [email protected]

Tech beg tot z kom ken klan

entp het erlei plan, uro. n de

porntal om ope

m de orte-

Specialist in koeling, verwarming (warmtepompen) en ventilatie

Clima & Partners versterkt zich door nieuwe overname Specialist in klimaatinstallaties Clima & Partners heeft enkele maanden geleden GACS Solutions uit Wilrijk overgenomen. Door de aanwinst van deze belangrijke concurrent is het HVAC-bedrijf (Heating, Ventilation en Airco) flink gegroeid. De bijna vijftig werknemers van het versterkte Clima & Partners werken sinds enkele weken in een gloednieuw gebouw in de Nijverheidsstraat in Wommelgem, dat uiteraard een uitstekende economisch en ecologisch verantwoorde klimaatregeling heeft. Clima & Partners werd opgericht in 2007 in Zwijndrecht. Nauwelijks twee jaar later nam het bedrijf De Decker Industries uit Wijnegem over, waarmee Clima & Partners meer dan twintig jaar ervaring in huis haalde. Op 21 november 2012 werd een nieuwe overname gerealiseerd, die van GACS Solutions uit Wilrijk. Gedelegeerd bestuurder Olaf Reyntjens: “De fusie van Clima & Partners met GACS was een mooie gelegenheid om ons marktaandeel in Vlaanderen te versterken.”

Totaalservice Clima & Partners biedt een totaalservice aan op het vlak van ecologisch en economisch verantwoorde verwarming, koeling en ventilatie in alle gebouwen, van residentiële woningen voor particulieren, winkels (retail), shoppingcenters, hotels,… tot bedrijfsgebouwen voor kmo’s en industriële toepassingen, waaronder ook gevoelige datacenters. Technisch adviseur Tony De Decker: “We begeleiden onze klanten werkelijk van a tot z. Dit betekent dat we eerst ter plaatse komen om een grondige analyse te maken van de behoeften en wensen van de klant en het gebouw, om zo de juiste in-

stallatie te bekomen en zoveel mogelijk aan de wensen van de kant tegemoet te komen rekening houdend met het vooropgesteld budget. We stellen vervolgens de meest performante combinatie voor en voeren uiteraard ook de volledige installatie uit. We staan tevens in voor de naservice, de naverkoop en het onderhoud, en voor dringende interventies zijn we 24 uur per dag bereikbaar.” Clima & Partners heeft zo’n 5000 onderhoudsovereenkomsten lopen.

Naast de bedrijfszetel in Wommelgem heeft Clima & Partners nog een vestiging in Zwijndrecht, van waaruit een snelle verbinding kan gemaakt worden met de klanten in Oost- en West-Vlaanderen. (NV)

Eigen studieafdeling Voor de analyse en de berekening van de vermogens beschikt Clima & Partners over een eigen studieafdeling waar ingenieurs het reken- en tekenwerk voor de klimaatinstallaties op zich nemen. Olaf Reyntjens: “Onze ingenieurs denken mee met de eindgebruikers en zoeken een aangepaste oplossing voor de behoeften in functie van het gebouw. Bij nieuwbouw of renovatie is het dan ook heel belangrijk om tijdig over de klimaatregeling en verwarming na te denken zodat de architect bij het uittekenen van de plannen met de implementatie van de klimaatinstallatie kan rekening houden. Een gebouw kan immers beperkingen opleggen aan een installatie.”

Olaf Reyntjens - Zaakvoerder

A-merken Clima & Partners werkt uitsluitend samen met A-merken. Tony De Decker: “Clima & Partners is een onafhankelijk bedrijf en werkt samen met fabrikanten die hun naam reeds waardig hebben gemaakt in de klimatisatiewereld. Dit betekent dat we voor elk project de meest geschikte oplossing kunnen uitwerken.” Olaf Reyntjens: “Alle Amerken hebben hun sterke punten. Clima & Partners kent de kunst om het juiste A-merk aan het juiste project te linken.” kmo-insider - maart 2013

67

AIRCONDITIONING - VERWARMING - VENTILATIE

Nijverheidsstraat 72, unit 33 2160 Wommelgem - T 03 466 02 20 F 03 315 90 05 - [email protected] www.climaenpartners.be

inside Clima & Partners

bedrijfsreportage

meer den r we ereis die hebeen kunoverm in door Anden tijd ze in etzij ngswust eren, ties, atiemaplan ereineel

inside Clima & Partners

Smart Kameleon

inside Mia Haesevoets

ins

Eric Spliet en Henriëtte Horoba, zaakvoerders Smart Kameleon

In goede familiebedrijven versterken bedrijf en familie elkaar. Hiervoor is goede communicatie tussen alle betrokken familieleden belangrijk. Goed overleg en elkaar begrijpen is niet alleen nodig bij overdracht of op crisismomenten: het zou een continu aandachtspunt moeten zijn gedurende de hele levensloop van een familiebedrijf.

Discussies uit de weg gaan leidt op termijn tot ruzie en lagere aandeelhouderswaarde

Het vermijden van diepgaande gesprekken en het uitpraten van meningsverschillen kan leiden tot: - Struisvogelpolitiek. Om de vrede te bewaren, worden er geen grote beslissingen genomen, waardoor de aandeelhouderswaarde daalt. - Verzuiling. Het bedrijf wordt onder familieleden verdeeld in quasi-onafhankelijke entiteiten. Door gebrek aan kruisbestuiving en een overkoepelende strategie gaan kansen verloren. - Interne verdeeldheid. Een deel van de familie verwerft meer macht of doet méér werk. Familieleden kunnen zich buiten spel gezet of misbruikt voelen als er geen consensus is over aandeelhouderswaarde, dividenden, management vergoeding, strategie . Het resultaat is: Onbenutte kansen en ook frustratie, ruzie en in het ergste geval verbroken familiale relaties (wat men juist wilde voorkomen!).

Een vertrouwenspersoon helpt

Families zijn vaak terughoudend om hulp te vragen voor dit delicate onderwerp. Een relatie met een vertrouwenspersoon moet groeien op basis van discretie, eerlijkheid (ook als de boodschap moeilijk is), onpartijdigheid en inzicht in mensen en zakelijke materie. Meestal zijn meerdere gesprekken nodig om tot een samenwerking te komen. Maar eens de klik er is, kan een vertrouwenspersoon een cruciale rol spelen om bedrijf en familie tot zelfinzicht te laten komen, verstoorde relaties vlot te trekken en de familie tot noodzakelijke besluiten te doen komen.

Smart Kameleon

Met een ondernemersachtergrond en ervaring in personal coaching en de financiële sector hebben Henriëtte Horoba en Eric Spliet – in het echte leven ook een koppel – een unieke achtergrond om uw vertrouwenspersoon te kunnen zijn. Wij komen graag langs voor een vrijblijvend gesprek.

[email protected] - www.smartkameleon.be 68

Mia Haesevoets, zaakvoerder

Structuur Optimalisatie leidt naar beter imago én beter bedrijfsresultaat

Hoof

Een management team dat niet goed samenwerkt. Slechte en/of te late communicatie. Taken die niet of die dubbel worden uitgevoerd. Vergaderen om te vergaderen. Een CEO die de neuzen niet in dezelfde richting krijgt. Werknemers die bijna met pensioen gaan en hun kennis niet krijgen overgedragen. Het zijn allemaal factoren die het imago van een bedrijf geen goed doen én onwillekeurig een negatieve invloed hebben op het bedrijfsresultaat. Structuur Optimalisator Mia Haesevoets begeleidt u graag bij het optimaliseren van uw bedrijf(sprocessen).

Fina mee in ‘pre bem kenn ten kmo Born regi deze een “De econ vera binn Busi ‘Eng en dit d gead pers

Met Mia Haesevoets neemt u een flink pak ervaring onder de arm. De licentiate communicatiewetenschap volgde heel wat extra opleidingen, waaronder marketing, financiële analyse, coaching, sales, Art of Hosting en “The 7 Habits” van S. Covey. Na ettelijke jaartjes een brede ervaring te hebben opgedaan in de bedrijfswereld, legt zij zich sinds 2007 als zelfstandige toe op Structuur Optimalisatie, gericht op ontwikkeling en leiderschap. Mia Haesevoets is dienstverlener, erkend door het Agentschap Ondernemen. Mia Haesevoets: “Vertrekkend vanuit de overeengekomen doelstellingen wordt de huidige structuur opnieuw in lijn gebracht en worden zowel de processen als de mensen en hun werkwijze onder de loep genomen en geoptimaliseerd met een verbetering van het bedrijfsresultaat.” Concreet voert Mia Haesevoets na een intakegesprek een 360° AIM BIZZ ™ analyse uit, waarna zij een verbeteringstraject voorstelt. Mia Haesevoets: “We stellen een actieplan met een tijdslijn en verantwoordelijkheden op. In dat actieplan kunnen verschillende initiatieven vervat zijn, afgestemd op de noden van het bedrijf.” De opmaak van de analyse vervat in het schriftelijke advies wordt gesubsidieerd door de kmo-portefeuille van het Agentschap Ondernemen. Mia Haesevoets kan ingehuurd worden voor de tijd die nodig is om uw bedrijf te optimaliseren, maar het is ook mogelijk om bij haar een workshop te volgen om zelf aan de slag te gaan (Art of Hosting, Leiderschap (basis of voor gevorderden), of Structuuroptimalisatie. (NV)

Lintenberg 28 - 3294 Diest - T 013 77 71 11 - GSM 0479 97 96 35 [email protected] - www.miahaesevoets.be


inside Mia Haesevoets

bedrijfsreportage

aandeelhouderswaarde laten groeien in familiale vrede

Dan gele KBC in ‘Inve Als ring Vlaa mijn over dele omv als s fond en b

inside Vercauteren Overnamebemiddeling

erder

t

Hoofdzetel OBA, Kortrijk

Overnamekantoor Vercauteren (Bornem):

of te erd. t in aan oren urig tuur het

nieuwe OBa alliantie met eigen kmo-focus

oelt en nder het

AIM Mia antatiemaak sidien. om een Lei-

ets

bedrijfsreportage

(NV)

Daniël Vercauteren stond meer dan 25 jaar geleden aan de wieg van de uitbouw van KBC Corporate Finance. Hij was ook actief in het aanverwante investeringsbedrijf ‘Investco’ en het latere KBC Private Equity. Als bestuurder van het Vlaamse Investeringsfonds KBC Arkiv zetelde hij in tal van Vlaamse bedrijven. Vercauteren: “Ik wens mijn expertise en ervaring inzake bedrijfsovernames optimaal in te zetten ten voordele van onze familiale ondernemingen. Dit omvat zowel successie en groeifinanciering als strategische allianties met investeringsfondsen of industriele groepen, uit binnenen buitenland.”

Time for Change In deze economisch moeilijke tijden is het een uitgemaakte zaak dat de diverse kmoactoren in hun focus moeten evolueren van ‘Greedy Business’ (op korte tijd veel geld verdienen) naar ‘Engaged Business’ (méér engagement en verantwoordelijkheid nemen ter ondersteuning van de bedrijven). Vercauteren: “J.F. Kennedy parafraserend is de boodschap duidelijk “Ask not what our companies can mean for us, ask what we can mean for our companies”. Ik pleit dan ook om onze bedrijven duurzaam te waarderen, zonder al te excessieve rendementseisen. We moeten vragen durven te stellen bij het obligate groeibudget én de ongeremde opbouw van schuldposities om deze groeifetisj te realiseren. We moeten opnieuw prioriteit geven aan een gezonde balansstructuur met voldoende liquiditeitsbuffers. Laat daarbij onze bedrijven nog meer inzoomen op administratieve en financiële transparantie. Laten we allen een vuist maken voor een open gezond verloningssysteem waarbij de vraag naar zin en onzin van de “bonusfetisj” niet langer relevant is.

de verschillende bedrijfsculturen en verloningssystemen. Ook het opzetten van een optimale financieringsmix is een delicate oefening met het oog op het behoud in de tijd van een goed rendement en een evenwichtige balansstructuur.

Geen ‘Corporate Governance’ zonder ‘Corporate Housekeeping’ Kmo’s doen er goed aan te werken met een effectieve Raad van Bestuur en achteraf alle beslissingen schriftelijk te notuleren. Deze werkwijze laat een duurzame bedrijfspolicy toe, consequent en controleerbaar in de tijd. (NV)

Change of Time Perspective and Attitude Een bedrijfsoverdracht kan volgens Vercauteren pas succesvol zijn wanneer in de zoektocht naar een goed compromis voldoende wordt geïnvesteerd in tijd en realisme. Vercauteren: “Koper en verkoper moeten voor, tijdens én na de transactie de tijd nemen om zonder overhaasting de gepaste overgangsmaatregelen te bedenken met betrekking tot het convergeren van kmo-insider - maart 2013

69

Kantoor Vercauteren overnamebemiddeling bvba

Briel 15 - 2880 Bornem T 0474 89 09 46 - [email protected] preferent Partner www.oba.be

inside Vercauteren Overnamebemiddeling

bedrijfsreportage

Financieel expert Daniël Vercauteren heeft meer dan 25 jaar ervaring opgebouwd in Corporate Finance. Als nieuwe ‘preferent partner’ van het West-Vlaamse bemiddelingskantoor “OBA” wenst hij zijn kennis en ervaring op een kritische wijze ten dienste te stellen van onze Vlaamse kmo’s. Vanuit zijn centrale locatie te Bornem (Klein-Brabant, Waasland en regio A12), wenst Kantoor Vercauteren deze nieuwe bemiddelingsopdracht op een eigen kritische wijze uit te dragen. “De Copernicaanse omwenteling van het economisch bestel vraagt om urgente verandering van attitudes en gebruiken binnen onze Vlaamse kmo’s. ‘Greedy Business’ moet plaats maken voor ‘Engaged Business’. Concreet naar Fusieen Overnameprocessen toe, betekent dit dat Ondernemingen gewaardeerd en geadviseerd moeten worden vanuit een perspectief van duurzaamheid.

arm. opales, rtjes legt atie, nst-

35

Danny Vercauteren, financieel expert


“Er is een verschil tussen uw bedrijf verkopen en uw bedrijf optimaal verkopen”

Met hun boek “Uw bedrijf optimaal verkopen” willen auteurs Roger Tiest en Eddy Claesen in de eerste plaats bedrijfsleiders sensibiliseren om tijdig te starten met het verkoopsklaar maken van hun bedrijf. “Onze praktijkervaring heeft ons geleerd dat ondernemers nog te vaak denken dat ze hun bedrijf op één, twee, drie van de hand kunnen doen. Er is een verschil tussen uw bedrijf verkopen en uw bedrijf optimaal verkopen. Met het boek streven we uiteraard naar het laatste”, stelt familiebedrijfsadviseur-mediator en accountant Eddy Claesen. Met de toenemende vergrijzing verwacht Eddy Claesen dat er de volgende zes, zeven jaar tienduizenden bedrijven op de markt zullen komen. Eddy Claesen: “Dat is één van de redenen waarom we dit boek geschreven hebben. Wanneer er straks zoveel aanbod zal zijn, is het zaak om bij de beste te horen en het meest rendabele en aantrekkelijke bedrijf te zijn, met de beste kans op continuïteit.” Om te bekijken waar u zich precies bevindt in het overnameproces kan u de ‘overnamescan’ invullen die in het boek opgenomen werd. Het Agentschap Ondernemen geeft via de KMO-portefeuille subsidies om uw bedrijf verkoopsklaar te maken. Om voor die subsidie in aanmerking te komen, dient u sowieso de overnamescan in te vullen. Met betrekking tot familiebedrijven merkt Eddy Claesen op dat door de crisis meer kinderen kiezen om hun ouders op te volgen. Eddy Claesen: “Wetenschappelijk bewijzen kan ik het niet, maar waar kinderen vroeger minder vaak in het familiebedrijf stapten omdat ze opzagen tegen het vele werk, zijn ze door de crisis sneller geneigd om het familiebedrijf over te nemen, het te herdenken en verder te professionaliseren omdat het hen tenminste zekerheid op een inkomen verschaft."

Maar een bedrijf overnemen kost geld. De banken komen niet meer zo gemakkelijk over de brug. Hoe moeten overnemers dat oplossen? Eddy Claesen: “Dat is inderdaad een gigantisch probleem. Banken vragen grote waarborgen, lenen maar beperkte bedragen uit en beperken de aflossingstermijn. Stel je maar eens voor. Je hebt je als stichter van je bedrijf 35 tot 40 jaar lang uit de

naad gewerkt om een mooi patrimonium op te bouwen. Je bedrijf is rendabel en je hebt een goed businessplan,… maar de bank vraagt dat je kinderen jouw werk van enkele decennia op een jaar of vijf tot zeven zouden terugbetalen. Dat is onrealistisch. We proberen dit zo inventief en creatief mogelijk op te lossen door bijvoorbeeld hefbomen op te zetten waarbij het overtollig geld in de vennootschap via dividenden wordt uitgekeerd.”

Keu

Joze eers mili

Eddy en Ann Claesen

‘Uw bedrijf optimaal verkopen’ van Roger het harmoniseren van de fiscale proceTiest en Eddy Claesen werd uitgegeven dures bij Intercentia en is te koop bij Standaard - Het beter en duidelijker structureren van Boekhandel en bij uitgeverij Intercentia. fiscale wetgeving (NV) - Het oprichten van een Commissie voor Fiscale Normen met adviserende bevoegdheid voor de fiscale wetgever - Het oprichten van paritaire comités met Eddy Claesen was in de zomer van 2012 adviserende bevoegdheid bij de uitvoede initiatiefnemer van de internetpetitie ring van fiscale wetgeving tegen de fiscale monsterboetes van 309% - Het oprichten van een fiscale helpdesk voor ondernemers. Via de website stopdeom belastingplichtigen bij te staan fiscaleonzin.be werd de petitie door meer - Het voeren van een constructief controdan 5000 ondernemers ondertekend. lebeleid Eddy Claesen: “Als gevolg van deze actie - Het installeren van een transparant en zijn we met een aantal experten en docengenuanceerd sanctiesysteem ten fiscaal recht (Michel Maus, Luc Maes, - Het oprichten van een Comité F Eric Spruyt, Patrick Wille, Herman Matthys, - Zorg voor een paritaire samenstelling Mark Delanote, Miquel De Jonckheere, Paul van de rulingcommissie en van de fiscale Beghin, Victor Dauginet en Eddy Claesen, bemiddelingsdienst red.) verder gaan samenzitten. Daaruit is - Het vervangen van de fiscale bezwaarde website www.fiscaalcorrect.be ontstaan procedure door een onafhankelijke fisen we hebben ook een tekst opgesteld met cale arbitrage twaalf actiepunten die we aan kersvers - Het wettelijk verankeren van het vertrouminister van financiën Koen Geens willen wensbeginsel in het fiscaal recht voorleggen om tot een correctere en meer - De invoering van een hardheidsclausule rechtszekere ondernemingsfiscaliteit te koin het fiscaal recht men.” De volledige tekst kan u raadplegen op www.fiscaalcorrect.be. De maatregelen die de overheid de afgelopen maanden nam blinken volgens de experten uit in rechtsonzekerheid, enerzijds als gevolg van de onduidelijke fiscale Tip wetgeving (b.v. de voordelen van alle aard op bedrijfswagens) en anderzijds door de Jonge mensen die met een zaak van onduidelijke toepassing van fiscale wetgeving, en dat is nefast voor het ondernestart willen gaan, zouden eens moemersklimaat. ten kijken of er geen interessante

“Stop de fiscale onzin”

De twaalf voorstellen zijn: - Het vereenvoudigen van de fiscaliteit en

70


Wie voo vrag bed het opg kmo een

zaak over te nemen is.

ten een en h drijf

Wee

Is aa woo

Joze de e lijn wil u veel

Wie leid bek

Joze Kan hij o mog

Wat rijtje legd

Joze van een com

Rolv

De v

Wie zijn bedrijf wil overdragen binnen de familie zou zich voorafgaandelijk vijf essentiële vragen moeten stellen. Deze vragen heeft Jozef Lievens, docent ‘Stakeholders, governance en bedrijfsoverdracht’ aan de Universiteit Brussel en medeoprichter van het Instituut voor het Familiebedrijf, samen met Johan Lambrecht opgelijst in een boek. Het boek is ondertussen uitverkocht, maar kmo-insider zet de vragen samen met Jozef Lievens nog even op een rijtje.

Keuzes maken Jozef Lievens benadrukt dat ondernemers van familiebedrijven eerst alle alternatieven zouden moeten bekijken vooraleer voor familiale opvolging te kiezen.

aesen

ocevan

voor be-

met voe-

desk

ntro-

t en

ling cale

aarfis-

rou-

sule

n e

op

Jozef Lievens: “Er zijn drie mogelijkheden: ofwel kies je voor familiale opvolging, waarbij de leiding overgaat naar een of meerdere familieleden, ofwel kies je voor familiale controle, waarbij het eigendom van het bedrijf in de familie blijft, maar voor de leiding een beroep wordt gedaan op een externe manager of managers, ofwel verkoop je je bedrijf. Je mag maar opteren voor familiale opvolging wanneer aan vier voorwaarden wordt voldaan: er moeten bekwame opvolgers zijn, ze moeten gemotiveerd zijn, er moet een gedeelde eigenaarsvisie zijn over de toekomst van het bedrijf en het behoud van het familiaal karakter moet strategisch en bedrijfseconomisch mogelijk zijn.”

daarbij moet een onderscheid gemaakt worden tussen de rol van de overdrager en de rol van de andere spelers. Jozef Lievens: “Voor heel wat overdragers is de opvolging moeilijk. Ze kunnen hun bedrijf niet loslaten. Heel belangrijk is om een persoonlijk plan te hebben over wat je in de toekomst gaat doen en welke activiteiten je gaat ontplooien, binnen en buiten het familiebedrijf. Er moeten vaak nieuwe uitdagingen gecreëerd worden. Daarnaast zijn er bij een familiale overdracht ook heel wat rolwisselingen, met mensen die bijvoorbeeld plots aandeelhouder of leider worden. Om discussies te vermijden, is het belangrijk om de rechten en plichten van elke rol op papier te zetten.”

Juridisch-fiscaal Tot slot is er de vijfde vraag: Hoe zal de eigendom georganiseerd worden? Jozef Lievens: “Met deze vraag komen we in het juridischfiscale aspect van de overdracht terecht. Wordt het een schenking, een verkoop of een overdracht waarbij een structuur wordt opgezet, zoals een stichting of een commanditaire vennootschap op aandelen. Het nieuwe successiedecreet stipuleert dat je een schenking van een familiebedrijf geen successierechten moet betalen. Dat is een belangrijk gegeven.” Bij de overdracht van familiebedrijven ziet Jozef Lievens een duidelijke tendens waarbij bedrijfsleiders vroeger met de voorbereidingen van start gaan en het professioneel willen aanpakken. “En dat is uiteraard een positieve evolutie”, besluit hij. (NV)

Weet waar je naartoe wil Is aan deze vier voorwaarden voldaan, dan dien je nog een antwoord te formuleren op vijf essentiële vragen.

AL MEER DAN 40 JAAR

Jozef Lievens: “Waar gaan we met het familiebedrijf naartoe?, dat is de eerste vraag die je je moet stellen en iedereen moet daar op één lijn zitten. Wanneer een toekomstig aandeelhouder een dividend wil uitgekeerd krijgen, terwijl de toekomstig leider van het bedrijf veel wil investeren, is er een probleem.”

UW HOUVAST EN BETROUWBAAR KLANKBORD

Wie wordt de nieuwe leider? Dat is de tweede vraag die de bedrijfsleider van een familiebedrijf zich moet stellen, een vraag naar de bekwaamheid van de opvolger(s). Jozef Lievens: “Is de opvolger een goede coach voor zijn mensen? Kan hij strategisch denken? Is hij een goede teamspeler, maar heeft hij ook familiale spirit? Deze eigenschappen moeten zo objectief mogelijk beoordeeld worden.” Wat wordt het toekomstig bestuursmodel? is de derde vraag in het rijtje, en dit moet zowel voor het bedrijf als voor de familie vastgelegd worden. Jozef Lievens: “In het bedrijf gaat dat om de installatie van een raad van bestuur met externen, in de familie gaat dat over het oprichten een familieforum. Het is immers belangrijk om goed met elkaar te communiceren.”

Erkend I.A.B.accountant en belastingsconsulent

Lamorinièrestraat 235 - 2018 Antwerpen T 03 230 06 64 - F 03 218 86 66 [email protected]

Rolverdeling De vierde vraag is welke rol iedereen in de toekomst zal spelen en kmo-insider - maart 2013

71


Vijf essentiële vragen voor familiale opvolging


kmo


(vervolg van p.66) Hierdoor kunnen onze klanten beroep doen op deze subsidie bij de voorbereidende analysefase.

matie ter beschikking kunnen stellen van de familiebedrijven en dat zij bij ons terecht kunnen voor informatie en opleiding.

Patrick Jordens: Daarnaast is er ook een subsidieregeling voor mentale coaching. Heel wat ondernemers die hun bedrijf zelf opgebouwd hebben, hebben vaak enorm veel moeite om er afstand van te doen of ze kunnen niet kiezen tussen meerdere kinderen, of ze durven hen niet zeggen dat ze vinden dat ze niet geschikt zijn. Door mentale coaching kunnen ze zich daarover zetten en zulke dingen goed aanpakken.

Bestaat er een geijkt stappenplan dat kan toegelicht worden om tot een optimalisering van een bedrijf te komen om zich vervolgens op de markt aan te bieden? Ik neem aan dat je als externe partij onmogelijk kan werken als je niet weet wat de overlater zijn bedoelingen en wensen zijn en zijn eventuele visie. Ik neem aan dat er een verschil kan bestaan tussen iemand die een bedrijf overlaat en niet langer zelf betrokken wil blijven of iemand die wel betrokken wil blijven.

In de schoot van Antwerp Management School bestaat er een Competence Center Familiebedrijven waar familiebedrijven ondersteund en begeleid worden in hun internationale uitbouw. Wat houdt dit precies in? Jos Thys: Twee jaar geleden hebben wij van het Agentschap Ondernemen de opdracht gekregen om een project uit te werken dat de titel “Succesvol overdragen” meekreeg, specifiek gericht op het onderzoek naar overdracht van familiebedrijven naar de volgende generatie toe. De concrete uitvloeisels van dat onderzoek waren de vijf provinciale lezingen en de twee opleidingssessies, een voor adviseurs van familiebedrijven en een voor familiebedrijven zelf. Uit dit onderzoeksproject is ons Competence Center Familiebedrijven gegroeid. We zijn toen ook in contact gekomen met een aantal medespelers op het stakeholdersplatform. Dat is een overlegplatform binnen het Agentschap Ondernemen rond het thema ‘overdracht van familiebedrijven’, waar we onder andere met Unizo, VOKA,… contacten hebben gelegd en een aantal zaken ook samen hebben ontwikkeld. Onze belangrijkste partner is in de eerste plaats de overheid, het Agentschap Ondernemen onder de vorm van dat stakeholdersplatform en de opleidingen die we voor hen ontwikkelen en zullen uitrollen Daarnaast zijn er ook een aantal kennispartners, waaronder Greenille, SD Worx, Ernst & Young, Bank J. Van Breda & C°,… en een aantal leden, waaronder TriFinance, Linklaters,… Met deze kennispartners ontwikkelen we lezingen, opleidingen, onderzoek enz… De derde pijler van ons Competence Center vormen de familiebedrijven zelf natuurlijk. Zij zijn zowel het studieobject als deelnemers bij opleidingen en lezingen. De vierde pijler is ons internationaal netwerk. Wij maken deel uit van STEP, een internationaal onderzoeksnetwerk naar transgenerationeel entrepreneurship (het doorgeven van ondernemerschap binnen familiebedrijven). Dat kan het familiebedrijf zelf zijn dat doorgegeven wordt naar de volgende generatie, maar ook ondernemerschap, waarbij de volgende generatie zelf nieuwe initiatieven opstart. Het Competence Center wil de link1301 zijn tussen academische onderzoek en praktijkgerichte KMO-insider 65 x182.pdf 1 18/02/2013 11:14:27 lezingen, voordrachten en opleidingen, zodanig dat we die infor-

Bram Verstraeten: Er wordt steeds van start gegaan met een kennismakingsgesprek om de onderneming zo goed mogelijk te leren kennen, de dynamiek te kunnen inschatten en een eerste stappenplan uit te werken. Dit wordt gevolgd door een uitgebreide analyse van de onderneming en van de verwachtingen. We starten met een waardering en we schrijven aansluitend ook een informatiememorandum, zijnde een kleine thesis over het bedrijf. Als derde luik maken we ook lijsten van kandidaat-kopers, waarbij onze klant steeds de vrijheid heeft om te kiezen wie al dan niet gecontacteerd wordt. Het is cruciaal dat wij als adviseur de sterke punten, de eventuele pijnpunten en de opportuniteiten van het bedrijf en van de markt kunnen inschatten. Jan Verbrugge: Dat voortraject is belangrijk. Uit een eerste gesprek blijkt vaak dat mensen niet rijp zijn om te verkopen en dan moet je dat voortraject rijden. Dan moet er een waardering liggen, waaraan de realiteit moet getoetst worden. Als je een traject wil rijden waar kinderen instappen of waar je extern verkoopt, dat is een hemelsgroot verschil. Als je extern verkoopt, speelt de markt en ga je optimaliseren op de hoogste prijs. Als de overname familiaal gebeurt, dan zijn er bepaalde afspraken in het verleden of tussen familieleden gemaakt of speelt de continuïteit van het bedrijf een rol. Vandaag wordt de waarde van een bedrijf meer en meer op business plan vastgelegd. Je kan natuurlijk niet in een glazen bol kijken. De haalbaarheid, de terugbetalingscapaciteit en de CAPEX, d.w.z. je toekomstig investeringsbeleid, zijn belangrijk om te zien of de overname haalbaar is en financierbaar. Want het wenselijke en het mogelijke zijn geen curven die elkaar elke keer weer op de juiste manier snijden. De lezer die overweegt zijn bedrijf over te laten, weet wat hem te doen staat. De rode draad door heel het verhaal is: begin er op tijd aan en laat je begeleiden door mensen die de materie professioneel kennen. Interview: Freddy Michiels - Verslaggever: Nicole Verstrepen - Foto’s: Wilfried Deferme

www.syntra-ab.be

www.syntra-ab.be C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

Wek je talent. Upgrade je financiële kennis. Begin eraan! * Balanslezen en ratio-analyse * Dubbel boekhouden * Financieel management voor niet-financiële functies * Het ABC van fiscale kosten * Optimaliseer het fiscale voordeel in je vennootschap

* Vennootschapsbelasting * Verstandig beleggen in turbulente tijden * Wat elke zelfstandige ondernemer best weet van fiscaliteit * Wegwijs in verzekeringen voor beginnende ondernemers

K

... en nog veel meer op www.syntra-ab.be. Ook maatwerk voor bedrijven. Professioneel. Praktijkgericht. Syntra. 72


n° 111

DOSSIER OVERnaME & familiale OPVOLGInG

Recommend Documents