Dossier Intieme Hygiëne 1. Inleiding Je doucht elke dag. Je gebruikt deodorant, shampoo en conditioner, parfum, bodymilk, handcrème, … Je weet best hoe je je lichaam moet verzorgen. Maar weet je ook genoeg over de intieme hygiëne? Was je je vagina elke dag met zeep? En je penis? Is een wekelijkse douchebeurt voldoende? Wat met intieme geurtjes? Dit dossier geeft antwoorden op al je vragen over intieme hygiëne.
2. Voor meisjes en vrouwen 2.1 Kenmerken van de vagina De vagina of schede is het inwendige deel van het vrouwelijke geslachtsorgaan dat je baarmoeder met de buitenkant van je lichaam verbindt. Het uitwendige deel van de vagina is de vulva. De vulva bestaat uit de grote en kleine schaamlippen, de clitoris en het plasgaatje. De vagina produceert afscheiding (witverlies). Die houdt de vagina soepel, vochtig en gezond. Ze houdt de zuurtegraad van de vagina voldoende laag (zuur). Een gezonde vagina heeft een zuurtegraad van 4,5 pH. Die zuurtegraad zorgt ervoor dat bacteriën niet in de baarmoeder of buikholte terechtkomen en daar infecties veroorzaken. Vaginale afscheiding is dus heel normaal en gezond. Gezonde afscheiding is kleurloos of wit, jeukt niet en heeft geen nare geur. Ze kan wel een beetje zurig ruiken. De hoeveelheid afscheiding verschilt van vrouw tot vrouw en naargelang het moment in je menstruele cyclus. Net tussen twee menstruaties in heb je meer en minder heldere (meer geelwitte) afscheiding. Vlak voor en vlak na de menstruatie heb je minder afscheiding. 2.2 Een goede vaginale hygiëne De vagina is een zelfreinigend orgaan. De vaginale afscheiding bevat goede bacteriën (lactobacillen) die de zuurtegraad van je vagina beschermen. Het is dan ook belangrijk dat je het natuurlijke milieu van jee vagina zo weinig mogelijk schaadt. Veel meisjes en vrouwen geloven dat ze zich veel moeten wassen om proper te zijn. Maar teveel wassen doodt ook de goede vaginale bacteriën. Was je vagina dagelijks met enkel lauw water. Gebruik nooit badschuim of badolie: deze detergenten verstoren het vaginale evenwicht. Producten voor intieme hygiëne zijn niet nodig en kunnen de vagina net te zuur maken. Hou je vagina ook droog: zo vermijd je schimmels. Draag geen te spannende kledij aan het onderlichaam. Katoenen ondergoed is het beste. Ondergoed was je op hoge temperatuur. Veeg met toiletpapier van voor naar achter om te vermijden dat er darmbacteriën in je vagina terechtkomen. Gebruik geen geparfumeerde inlegkruisjes of tampons en verwissel deze zeker om de 4 à 6 uur.
2.3 Mogelijke vaginale problemen Een vaginale infectie of ontsteking is een veel voorkomend probleem. Het is zeker niets om je over te schamen! Heb je vaginale klachten? Wacht dan zeker niet te lang om een arts te consulteren. Op lange termijn kunnen je vaginale klachten tot seksuele of fysieke problemen leiden. Een vaginale infectie kan veroorzaakt worden door schadelijke bacteriën of schimmels die de goede bacteriën in de vagina overwoekeren. Of door een slechte vaginale hygiëne: te veel wassen met agressieve zepen. Een slechte hygiëne kan je vagina net kwetsbaarder maken voor bacteriën. Een goede vaginale hygiëne is dus erg belangrijk! BACTERIËLE VAGINOSE Oorzaken: •
Een slechte vaginale hygiëne
•
Meerdere en wisselende seksuele partners
•
Antibiotica
Deze factoren kunnen ervoor zorgen dat het aantal natuurlijke bacteriën in de vagina stijgt. De zuurtegraad van de vagina stijgt boven de 4,5 pH. Klachten: Het kan zijn dat je deze infectie niet merkt. Want veel vrouwen hebben helemaal geen klachten en de gevolgen van deze infectie zijn niet ernstig. Je hebt mogelijk een grijsachtige en lopende afscheiding met visgeur. Behandeling: Deze infectie behandel je met antibiotica of crèmes. Op enkele dagen zijn de klachten verdwenen. SCHIMMELINFECTIE (CANDIDA) Oorzaken: Je vagina bevat verschillende schimmels. Normaal gezien houdt het vaginale milieu de schimmels en bacteriën in evenwicht. Maar hormoonschommelingen, antibiotica, zeep of stress en spanningen kunnen dit vaginale milieu verstoren. Dan kunnen de schimmels gaan woekeren. Vooral tijdens je menstruatie komt deze infectie voor (zeker als je tampons gebruikt). Klachten: Een vaginale infectie geeft duidelijke klachten. Een geurloze, witte, dikke afscheiding, jeuk en roodheid van de vagina en schaamlippen. Behandeling: Deze infectie wordt behandeld met medicijnen en zalf en soms ook met vaginale capsules. De infectie is meestal niet seksueel overdraagbaar. Toch kan je partner last krijgen van jeuk aan de penis. Wassen met water en zeep is voor hem voldoende.
TRICHOMONASBACTERIE Oorzaken: De trichomonas-bacterie woekert in de vagina. Deze bacterie kan je overdragen bij onbeschermd seksueel contact. Klachten: Deze infectie kan soms lange tijd geen klachten veroorzaken. Maar in ernstige gevallen heeft de vrouw last van onaangenaam ruikende, geelgroene afscheiding, jeuk, pijn en een branderig gevoel. Behandeling: Je krijgt antibiotica om de infectie aan te pakken. Omdat de infectie seksueel overdraagbaar is, moet ook je partner behandeld worden. Bij mannen wordt de diagnose moeilijk gesteld omdat ze geen symptomen hebben. CHLAMYDIA- INFECTIE Oorzaken: De chlamydia-bacterie kan worden overgedragen bij onbeschermd seksueel contact. De bacterie nestelt zich in de slijmvliezen van de geslachtsdelen. Ze kan een ontsteking veroorzaken van de urinebuis, de anus of de baarmoedermond. Klachten: Je kan geen klachten hebben, terwijl je de infectie wel kan doorgeven. Mogelijke klachten zijn tussentijdse bloedingen, buikpijn, branderig gevoel bij het plassen en etterige afscheiding. Behandel je een chlamydia-infectie niet? Dan kan ze ernstige gevolgen hebben (onvruchtbaarheid). Behandeling: Met antibiotica pak je de infectie aan. Omdat de infectie seksueel overdraagbaar is, moet ook je partner behandeld worden. INFECTIE DOOR VERKEERDE HYGIËNE Oorzaken: Bij vaginale infecties is niet altijd een bacterie of schimmel de boosdoener. Ook een slechte vaginale hygiëne kan heel wat problemen veroorzaken of kan het vaginale milieu verstoren. Hierdoor word je vatbaarder voor bacterie- of schimmelinfecties. Klachten: Pijn en jeuk. Behandeling: Een correcte vaginale hygiëne.
2.4 Tips op een rijtje •
Was je niet te veel en gebruik geen zeep.
•
Draag geen spannende kledij.
•
Draag katoenen ondergoed.
•
Veeg na toiletbezoek met toiletpapier van voor naar achter.
•
Gebruik geen geparfumeerde inlegkruisjes of tampons.
2.5 Naar de dokter … •
Als de vaginale afscheiding toeneemt, onaangenaam ruikt of van kleur verandert.
•
Wanneer je pijn of jeuk hebt.
•
Als je seksueel actief bent, laat je het best jaarlijks een uitstrijkje maken. Zo vindt de dokter aanwijzingen voor infecties door bacteriën of virussen. Een uitstrijkje is ook belangrijk om vroegtijdig baarmoederhalskanker op te sporen.
3. Voor jongens en mannen 3.1 Kenmerken van de penis De penis is het mannelijke geslachtsorgaan. Hij bestaat uit een schacht, een eikel, een voorhuid en een plasgaatje. In de schacht van de penis bevinden zich zwellichamen (die opzwellen bij een erectie) en de urinebuis. De urinebuis is de doorgang voor urine en voor sperma. De eikel is het meest gevoelige deel van de penis en wordt beschermd door de voorhuid. Het plasgaatje bevindt zich op de top van de eikel. Besneden jongens en mannen hebben geen of een gedeeltelijke voorhuid. Besnijdenis gebeurt om religieuze of medische redenen (daarover later meer). 2.2 Een goede hygiëne van de penis Op de basis van de eikel vind je talgkliertjes die smegma produceren. Smegma beschermt de huid van de eikel en de voorhuid. Maar het kan zich ook ophopen tussen eikel en voorhuid. Het veroorzaakt daar irritaties die tot ontstekingen kunnen leiden. Daarom moet je het smegma dagelijks wegwassen met water. Daarvoor moet je de voorhuid naar achteren trekken, zodat de eikel bloot komt te liggen. 2.3 Mogelijke problemen EEN NAUWE VOORHUID Oorzaken: De voorhuid van kleine jongetjes is te nauw om over de penis te schuiven. Trek regelmatig de voorhuid naar achter vanaf het vijfde levensjaar. Zo rekt de voorhuid op. Soms lukt dit niet door een aangeboren afwijking. Soms vernauwt de voorhuid onder invloed van een infectie. Klachten: Een goede hygiëne is niet mogelijk. Irritaties en ontstekingen kunnen het gevolg zijn. Behandeling: Men probeert eerst de voorhuid op te rekken door dit regelmatig te oefenen. Soms in combinatie met crèmes. Lukt dit niet? Dan word je geheel of gedeeltelijk besneden: de voorhuid wordt geheel of gedeeltelijk verwijderd. ONTSTEKING VAN DE EIKEL EN/OF VOORHUID (BALANITIS) Oorzaken: Het slijmvlies van de eikel geraakt geïrriteerd door een ophoping van smegma, huidschilfers en urine tussen eikel en voorhuid. De boosdoeners? Een slechte hygiëne of een te nauwe voorhuid. Of een bacteriële infectie (trichomonas) of schimmelinfectie (candida). Klachten: Jeuk, irritatie, pijn, rode en schilferige eikel. Behandeling: Bij een bacteriële infectie krijg je antibiotica. Bij een schimmelinfectie een schimmeldodende crème. In alle gevallen is een uitstekende hygiëne een onderdeel van de behandeling. Verwijder zorgvuldig smegma en vuilresten. Een te nauwe voorhuid kan de arts besnijden (de voorhuid verwijderen).
PARELKETTING Oorzaken: Een parelketting is een ketting van kleine, kegelvormige papillen (knobbeltjes) aan de rand van de eikel. Die knobbeltjes zijn zelden groter dan 1 mm. Het kunnen 1 tot meer dan honderd knobbeltjes zijn. Een parelketting wordt vaak verward met genitale wratten. Maar een parelketting is geen ziekte. Klachten: Geen Behandeling: Geen 2.4 Tips op een rijtje •
Reinig je penis dagelijks met lauw water. Trek de voorhuid zachtjes naar achter, zodat je ook het vuil tussen de eikel en de voorhuid kan wegwassen.
•
Gebruik geen of weinig zeep.
2.5 Naar de dokter als … •
Je voorhuid te nauw is waardoor een goed hygiëne niet mogelijk is.
•
Je pijn of jeuk hebt.
4. Bronnen Aline Van der Borgt ‘Hoe vermijd je vaginale infecties?’ Artikel in Goed Gevoel, april 2010. Gijs, Luk e.a. ‘Seksuologie’ Bohn Satfleu van Loghum (2004). www.gezondheid.be www.gezondheidsnet.nl www.e-gezondheid.be
