Doorbraak.eu
Drie van de insprekers. In twee afgeladen zalen van het Amsterdamse stadhuis woonden gisteren enkele honderden mensen de hoorzitting bij over Zwarte Piet. Nadat de kunstenaar en activist Quinsy Gario in augustus een bezwaarschrift had ingediend tegen de aanwezigheid van die racistische figuur bij de komende intocht van Sinterklaas in Amsterdam, volgden nog eens twintig andere bezwaarmakers. Dertien van hen lichtten tijdens de hoorzitting hun kritiek toe bij de gemeentelijke bezwaarschriftencommissie. Dat leidde tot een strijdbaar en indrukwekkend protest. Zeker honderd mensen hadden zich in een van de twee ter beschikking gestelde zalen van het Amsterdamse stadhuis gepropt om via een livestream op beeldschermen de hoorzitting in de andere volle zaal te kunnen bekijken. Het was zo druk dat sommigen noodgedwongen op de gang moesten blijven staan. Een handjevol witten, maar vooral veel Surinaamse en Antilliaanse Nederlanders volgden de hoorzitting aandachtig. Er werd geklapt, toegejuicht en een enkele keer gejoeld, maar op iedere uitbarsting volgde een oproep tot stilte, want niemand wilde missen wat er werd gezegd.
Volle zaal. Dertig procent van de Turkse, vijftig procent van de Surinaamse, vijfenvijftig procent van de Antilliaanse en achtenvijftig procent van de Marokkaanse Amsterdammers vinden dat zijzelf of anderen worden gediscrimineerd door het bestaan van de Zwarte Piet-figuur in de Sinterklaastraditie, aldus Gario. Dat Zwarte Piet een racistische karikatuur is, bleek voor alle bezwaarmakers als een paal boven water te staan. De kroeshaarpruik, de grote rode lippen en het zwart geschminkte gezicht maken onderdeel uit van de aloude racistische manier om zwarte mensen http://www.doorbraak.eu/massaal-anti-racistisch-protest-tijdens-hoorzitting-zwarte-piet/
1/5
Doorbraak.eu
af te beelden, evenals het dommige, onhandige, en altijd jolige en vrolijke gedrag van de knecht van Sint. “Toen ik ouder werd, raakte ik bekend met de inmiddels afgeschafte blackface-traditie in Amerika. Ik zie geen verschil met Zwarte Piet”, aldus een van de bezwaarmakers. Zwart als roet De bezwaarmakers vonden het volstrekte onzin dat Zwarte Piet zwart zou zijn vanwege het kruipen door schoorstenen. Een van hen stelde: “Wetenschappers, opiniemakers, politici en invloedrijke personen wringen zich nog steeds in allerlei bochten om het uiterlijk van Zwarte Piet te verklaren. Maar ik en veel andere Surinaamse en Antilliaanse Nederlanders vragen onszelf af: als hij zwart is omdat hij door de schoorsteen kruipt, waarom zijn de cadeaus dan zo schoon? Hoe blijft die kraag zo spierwit? Komt dat soms door Dash of Omo?” Een ander ging in op een berucht Sinterklaaslied: “Luister goed hoe het lied klinkt. Het is: ‘Want al ben ik zo zwart als roet, ik meen het toch wel goed’. Je zingt dus ‘zwart als roet’, niet ‘zwart van roet’. Oftewel: ik als zwarte man zou kwaadaardig van aard zijn. En dit wordt kinderen met de paplepel ingegoten.”
De hoorzitting was het tweede item bij het AT5-journaal Dat zwarte Nederlanders vaak voor Zwarte Piet worden uitgemaakt, kwam sterk naar voren in de persoonlijke verhalen. Een jonge vrouw vertelde: “Ik zal jullie mijn eerste ervaring met racisme vertellen. Ik was zeven jaar en ging in Zeeland naar een zwembad. Daar waren een paar witte kinderen die tegen mij riepen: ‘Ga weg, vieze Zwarte Piet!’ Ze spuugden op mij. Door de beeldvorming van de racistische karikatuur meenden ze mij te herkennen als Zwarte Piet.” Een ander: “Ik was de enige donkere jongen in mijn klas op een school in Almelo. In november zeiden mijn klasgenoten: ‘Nog een paar dagen, dan komt je familie’. Ze vonden dat ik dan ook kunstjes moest doen.” Kritiek op de Zwarte Piet-figuur kan rekenen op een heleboel racistische reacties. Dat bleek onlangs weer, na de uitzending van het praatprogramma Pauw en Witteman waarin Gario aan het woord kwam. Nog steeds wordt het debat over Zwarte Piet gesaboteerd. Zwarte Piet-critici worden agressief en vol haat tegemoet getreden. “Ga terug naar je eigen land, wordt er tegen ons gezegd”, aldus een jonge vrouw, “maar dit is mijn eigen land.” Een man: “Ook blijkt weer dat tegenstanders van Zwarte Piet, zoals wij, nauwelijks aan het woord komen. Van links naar rechts lees je overal: ‘Dat gezeur over Zwarte Piet. Stelletje onruststokers.’ Er zijn bedreigingen. Er is onverholen racisme in ingezonden stukken. En geen enkel Nederlands instituut heeft ingegrepen. Racisme is strafbaar gesteld, het is een misdrijf. Justitie zou in actie moeten komen. Maar juist de tegenstanders van Zwarte Piet worden negatief benaderd door de media.” Er is veel angst onder zwarte Nederlanders om zich uit te spreken over dit onderwerp. Een witte kunstenaar, ook een van de bezwaarmakers, hoorde van zijn witte vrienden dat “al hun gekleurde vrienden er geen problemen mee hadden”. Hij besloot zelf onderzoek te doen en vroeg zijn zwarte vrienden: ‘Ik ben tegen Zwarte Piet. Wat vind jij?’ “Toen bleek dat vrijwel al mijn gekleurde vrienden er wel een probleem mee hebben. Maar dat durven ze niet te zeggen omdat ze bang zijn voor agressieve reacties. De afgelopen tijd is die agressie wel weer duidelijk gebleken. Een deel van de bevolking wordt zo monddood gemaakt.” Een van de zwarte insprekers gaf aan dat nu Gario openlijk stelling had durven te nemen, hijzelf niet meer achter kon blijven. “Nu zullen meer mensen het aandurven om hun mond open te doen en kritiek op Zwarte Piet te leveren.” Stereotyperingen “Al heel lang toont toegankelijke wetenschappelijke literatuur aan dat Zwarte Piet een racistisch http://www.doorbraak.eu/massaal-anti-racistisch-protest-tijdens-hoorzitting-zwarte-piet/
2/5
Doorbraak.eu
fenomeen is”, aldus Patricia Schor, die als ouder van een tweeling actief is tegen Zwarte Piet in het onderwijs en ook bezwaar had gemaakt. “Het is al lang bekend dat mensen zich gekwetst voelen door Zwarte Piet. De karikatuur heeft in de negentiende eeuw zijn intrede gedaan, toen het Nederlandse kolonialisme en het wetenschappelijk racisme hoogtijdagen meemaakten. Nederland speelde een grote rol in de internationale slavenhandel.” Een ander: “Het beeld dat wordt neergezet, is dat van zwarte slaaf en witte meester. Dit jaar is het honderdvijftig jaar geleden dat de slavernij werd afgeschaft, maar deze figuur is nog steeds storend aanwezig. Dat bewijst dat in het collectieve geheugen van dit land kolonialisme en slavernij niet goed zijn verwerkt. Heel veel mensen begrijpen daarom niet waarom Zwarte Piet weg moet. Ook al wordt duidelijk aangegeven dat velen de figuur kwetsend vinden, bagatelliseren veel anderen dat.” Een witte student vulde aan: “Ik schaam me dat ik pas kort in de gaten heb dat het een probleem is. Maar het Zwarte Piet-racisme en het slavernijverleden komen niet aan bod op school. Daarom ben ik hier.” Een Haïtiaanse man vertelde: “In de eerste jaren van hun leven ontwikkelen kinderen een gevoel van goed en kwaad. Daarom vertellen we hen ook sprookjes van bijvoorbeeld de boze wolf. Maar bij het Sinterklaasfeest gaat het niet om een verhaal van ‘er was eens..’. Het speelt zich elke herfst en winter voor onze ogen af, in het echt. Dat heeft effect op de psyche van kinderen, zowel witte als zwarte. Zwarte Piet heeft altijd de rol van knecht. Hij zal nooit op dat paard zitten.” Schor: “De kinderen zijn onschuldig. Maar ze zijn beïnvloedbaar. Ze internaliseren de raciale stereotyperingen.” Een witte moeder: “Als blanke word ik ook gekwetst door de traditie. Mijn kinderen en die van andere ouders worden geconfronteerd met dit racisme. Ik vind het heel erg dat de rest van de samenleving dat niet ziet. Zwarte Piet wordt neergezet als dom. Op school schrijft hij spelfouten op het bord. Mijn beste vriendin is Surinaamse. Nadat Zwarte Piet op school was langs geweest, kwamen haar kinderen thuis en vroegen ze haar: mama, waarom zijn wij dom?” Schor: “Ook van Joden zijn eeuwenlang stereotyperingen gemaakt. Gelukkig is het vandaag de dag ondenkbaar dat een stereotypering van een Jood een rol zou spelen in een door de gemeente goedgekeurd kinderfeest. Het racistische idee van de infantiele zwarte en de wijze witte moeten we niet doorgeven aan de volgende generatie. De gemeente heeft de verantwoordelijkheid om minderheden te beschermen, ook als dat niet in de smaak valt bij de meerderheid.”
Ook een volle gang.
http://www.doorbraak.eu/massaal-anti-racistisch-protest-tijdens-hoorzitting-zwarte-piet/
3/5
Doorbraak.eu
Inkapseling Zoals te verwachten viel, reageerde de vertegenwoordigster van de gemeente Amsterdam nauwelijks op deze politieke betogen en persoonlijke ervaringsverhalen van de sprekers. “Vergunningen worden aan juridische criteria getoetst”, zo legde ze uit. “Er is veel overleg tussen allerlei diensten. Uit dat overleg is er geen reden gekomen om de vergunning voor de intocht te weigeren. Maar het gaat u natuurlijk voornamelijk om uw inhoudelijke bezwaren. De burgemeester is zich bewust van de gevoeligheden hierbij. Vorig jaar is hij daarom gesprekken aangegaan met de organisatie Zwart van roet, met meneer Gario en met het comité dat de Sinterklaasintocht organiseert. Deze gesprekken zijn wat de burgemeester betreft nog niet afgelopen. Hij wil er graag mee doorgaan om met de betrokkenen een oplossing te zoeken zonder de traditie geweld aan te doen.” De voorzitter van de bezwaarschriftencommissie zag die poging tot inkapseling wel zitten. Hij nam nog even de tijd om te benadrukken dat de hoorzitting uitstekend verliep en er heel serieus op het onderwerp werd ingegaan. “Wat vinden jullie ervan dat de burgemeester de gesprekken wil voortzetten”, vroeg hij. Gario antwoordde slechts droogjes: “Er zijn al gesprekken over het Zwarte Piet-racisme sinds 1930”, waarop het flauwe antwoord van de voorzitter was: “Maar niet met deze burgemeester.” Gario voegde eraan toe dat de gemeente er niet op was ingegaan dat het evenement tegen de wet is, omdat er racisme wordt gepropagandeerd. Maar volgens de gemeente is nooit komen vast te staan dat het om racisme gaat, omdat er geen strafrechtelijke veroordeling is geweest. “Het is duidelijk dat u het als kwetsend ziet”, voegde de vertegenwoordigster van de gemeente er nog aan toe.
Gario komt na afloop onder luid gejuich de gang in. Geen halfslachtige oplossing Het ook aanwezige Sinterklaascomité blonk vooral uit in het benadrukken hoe vervelend en onprettig men het allemaal wel niet vond. Men liet weten dat men nooit de intentie had gehad om mensen te kwetsen. “We horen heel goed wat er gezegd wordt”, huichelden ze. “Maar deze traditie is niet van ons. Verandering moet geleidelijk, net zoals de samenleving geleidelijk verandert. We kunnen wel een handreiking doen.” http://www.doorbraak.eu/massaal-anti-racistisch-protest-tijdens-hoorzitting-zwarte-piet/
4/5
Doorbraak.eu
Maar halfslachtige oplossingen volstaan niet. Zwarte Piet is een door en door racistische figuur en moet verdwijnen, aldus de bezwaarmakers. Ze doen er goed aan om hun hoop niet al te zeer te vestigen op de gemeente, die over enkele weken moet komen met een reactie op de bezwaren. Doorgaan met gesprekken, zoeken naar een gulden middenweg, onvrede inpolderen, dat zijn allemaal manieren om het protest te laten verstommen en de uiteindelijke oplossing, het afschaffen van de Nederlandse blackface-traditie, weer een jaar voor zich uit te schuiven. Dat wil echter niet zeggen dat deze hoorzitting nutteloos was. Het was juist een krachtige en zichtbare manifestatie van de groeiende beweging tegen het Zwarte Piet-racisme. Veel critici konden elkaar in het openbaar ontmoeten en met elkaar van gedachten wisselen. Zo kon het debat ook uit de digitale wereld worden getrokken, waarbij iedereen in z’n eentje achter de computer zit en zich aan het verbijten is over al die racistische bagger die wordt uitgestort. Zo konden de tegenstanders van Zwarte Piet samen sterk zijn. Het is zaak dat ook meer anti-racistische witten van zich laten horen bij dit soort protesten. Het thema gaat immers iedereen aan, witten en zwarten, mensen met en zonder kinderen. En Zwarte Piet is een uitvinding van witten, dus ook voor de afschaffing van dat figuur dienen witten verantwoordelijkheid te nemen.
PowNed wordt weggehoond. Na afloop van de hoorzitting werd Gario buiten de zaal als een volksheld ontvangen. De gangen van het stadhuis stroomden vol met enthousiaste tegenstanders van Zwarte Piet. “De slavernij is afgeschaft, nu Zwarte Piet nog”, onder dat motto gingen honderden mensen elkaar vrolijk begroeten en geagiteerd met elkaar napraten over de gebeurtenissen. In geen velden of wegen waren er Zwarte Piet-fans te bekennen. Wel probeerde PowNews-journalist Tom Staal zich met een microfoon in de aanslag en begeleid door een cameraman op te dringen aan de menigte, in de hoop op een relletje en op handtastelijkheden die PowNews vervolgens breed zou kunnen uitmeten. “Pow moet weg!”, scandeerden velen als reactie op het provocerende gedrag. “Niet met hem praten, niet met hem praten”, waarschuwden ze. Het voelde goed om zo’n rechts-populist eens een keer eenzaam en verlaten te zien staan te midden van honderden volhardende tegenstanders van Zwarte Piet. Harry Westerink Mariët van Bommel
http://www.doorbraak.eu/massaal-anti-racistisch-protest-tijdens-hoorzitting-zwarte-piet/
5/5
