[ IN DE KIJKER ]
5
Vlaams Instituut voor Sportbeheer en Recreatiebeleid
Zwembad
Dommelslag
een voltreffer op alle gebied Het Pelter zwemcomplex Dommelslag, het eerste project van publiekprivate samenwerking op het gebied van sport in Vlaanderen, blijkt 3 maanden na de opening een voltreffer te zijn op alle gebied. Niet alleen kon de bouw van het zwembad worden gerealiseerd binnen het vooropgestelde budget van 7 063 901 Euro, ook het publiek weet de weg naar het zwembad blijkbaar te vinden. Eind augustus, 2 maanden na de opening, passeerde reeds de 40 000ste bezoeker de kassa. Meteen een bewijs dat deze eerste publiekprivate samenwerking haar doel niet gemist heeft. De gemeenten Neerpelt en Overpelt, verenigd in de intercommunale Pelt (binnenkort de opdrachthoudende vereniging Pelt), sloten op 23 juni 2001 een concessieovereenkomst met de groep NV S&R Pelt voor het conceptie, de realisatie en de exploitatie van een intergemeentelijk zwembad. Deze groep stond en staat in voor het concept, de realisatie en de exploitatie van zwembad Dommelslag. In de overeenkomst werden ook aangepaste tarieven voor scholen en watersportverenigingen opgenomen. De beide gemeentebesturen betalen voor dit alles jaarlijks een vaste (geïndexeerde) dotatie en dit
gedurende de eerstvolgende 30 jaar. Deze P.P.S formule werd in het VTS tijdschrift nummer 163 reeds toegelicht. Zwembad Dommelslag is een uitgebreid en zeer eigentijds complex voor watersport en waterrecreatie geworden met een totale wateroppervlakte van maar liefst 725 m2. Ontwerper Artabel tekende daarvoor drie baden uit: een wedstrijdbad van 25 x 15,4 meter met een verstelbare diepte van 90 tot 250 cm, een instructie - en golfslagbad van 130 m2 en een recreatiebad met wildwaterbaan, warmwaterlagune en kinderhoek van 220 m2.
Vlaams Tijdschrift voor Sportbeheer 2003 • nr. 177
[ IN DE KIJKER ]
WAT VOORAF GING 27.08.1996 Het zwembad van Overpelt wordt gesloten om dringende veiligheidsredenen (stabiliteitsprobleem). Het zwembad van Neerpelt blijft open maar moet ook ingrijpend renoveren. sep 1996 – feb 1997 Overpelt laat haalbaarheidsstudies uitvoeren voor de bouw van een nieuw zwembad of de renovatie van het bestaande. 30.06.1997 Overpelt en Neerpelt beslissen om samen een intercommunaal zwembad te bouwen. 18.02.2000 Europese publicatie concessie openbare werken 23.06.2001 Gunning concessie openbare werken aan de NV S & R Pelt 16.11.2001 Bouwvergunning 15.03.2002 Aanvang der werken 25.06.2003 Officiële opening
Milieu en energie Vele zwembaden zijn grote energiegebruikers. Omwille van de hoge luchttemperatuur en relatieve vochtigheid zijn de transmissie- en ventilatieverliezen er normalerwijze belangrijker dan in vele andere gebouwen. Bovendien verbruikt de filterinstallatie continu elektriciteit. Per zwemmer wordt normaal 50 tot 100 l water verbruikt (minimaal 30 l voor het filtersysteem en het overige voor douche, schoonmaak, toiletten,…). Dit water is van drinkwaterkwaliteit en wordt nadien in de riolering geloosd.
HET PROJECT: «DRIE BADEN»-CONCEPT CONCEPTUELE UITGANGSPUNTEN Programma Het ontwerp voor het nieuwe sport - en recreatiebad is ontstaan vanuit volgende overwegingen: • Het school- en clubzwemmen een degelijke infrastructuur aanbieden zonder hiervoor hoge tarieven te moeten vragen. • Het deficit op een aanvaardbaar niveau brengen door voldoende vrije zwemmers aan te trekken die een economisch verantwoorde prijs betalen. Dit wordt gerealiseerd door de aantrekkingskracht van het zwembad te verhogen via recreatieve voorzieningen van hoge kwaliteit waarbij in eerste instantie families en rustige recreanten een aanbod krijgen. Spectaculaire en wilde attracties die slechts een beperkte doelgroep aanspreken worden vermeden.
Sport- en Recreatiebad Pelt diende uitgebouwd tot een energiezuinig en milieubewust zwembad dat als voorbeeld kan worden gesteld : • Reduceren van alle energieverbruiken: compact en luchtdicht bouwen, beglazing goed oriënteren, efficiente technische installaties uitwerken (verdamping minimaliseren, drukverliezen beperken,…). • Recupereren van “afvalwarmte”, energie terugwinnen uit de afgeblazen lucht en het geloosde water: installatie van warmtewisselaars met warmtepomp. • Efficiënt omzetten van primaire energie: toepassen van rookgascondensatie. • Beperken van de lozing van afvalwater door hergebruik van filter- en douchewater. DE BADEN: EEN “DRIEBADEN-CONCEPT” Het nieuwe zwembad is een samenvoeging van sportzwemmen, initiatie/doelgroepenzwemmen en recrea-
Vlaams Tijdschrift voor Sportbeheer 2003 • nr. 177
7
8
[ IN DE KIJKER ]
tiezwemmen, waarbij voor elk van de drie onderdelen een hoge kwaliteit wordt aangeboden. Het geheel wordt afgestemd op een gemeentelijk gebruik en komt tegemoet aan de wensen van de diverse gebruikers. Het wedstrijdbad Het wedstrijdbad kan door een glazen schuifwand worden afgescheiden van de overige baden en afzonderlijk functioneren voor bv. een zwemwedstrijd terwijl de andere baden (recreatie) toch open blijven voor het publiek. De opdeling begint reeds in de inkomhal waar links en rechts van de kassa een afzonderlijke toegang naar de kleedkamers is voorzien: enerzijds voor scholen, clubs of groepen en anderzijds voor de individuele bezoeker. Ook in de kleedkamers kunnen we deze compartimentering bij bv. een wedstrijd doortrekken. Elk deel beschikt over een eigen sanitaire blok. Het wedstrijdbad (15,40 x 25 meter) omvat 6 officiële wedstrijdbanen en voldoet volledig aan de FINA-reglementering voor wedstrijdzwemmen. Beide kopzijden zijn uitgerust met mobiele keerwanden. Voor instructie en schoolzwemmen kan er of in de lengte worden gewerkt in 8 oefenbanen of in de breedte in 10 banen van 15,4 meter lang en 2,5 meter breed. Het bad is bovendien uitgerust met een beweegbare bodem. Hiermee kan de diepte van de ondiepe zone worden ingesteld tussen 0 en 250 cm. Over de ganse lengte van het competitiebad bevindt zich een tribune op de eerste verdieping. Aan de tegenover-
Vlaams Tijdschrift voor Sportbeheer 2003 • nr. 177
stelde zijde zijn zitbanken uitgewerkt in de buitenmuur om een maximaal aantal zwemmers bij zwemwedstrijden te kunnen plaatsen. Het wedstrijdsecretariaat kan plaatsnemen in een af te scheiden gedeelte van de cafetaria op de eerste verdieping met rechtstreeks zicht op het competitiebad. Doelgroepen-, instructie- en golfslagbad Het instructiebad uit het minimumprogramma is uiteindelijk geëvolueerd tot een volwaardig doelgroepen-, instructie- en golfslagbad met een oppervlakte van 130 m2, zeer flexibel in te stellen al naargelang het gebruik. D.m.v. een pompsysteem en een bufferkelder kunnen er twee waterniveaus ingesteld worden (vb. laag water voor watergewenning, hoog water voor aquajogging): Bij doelgroepzwemmen bedraagt de diepte achteraan 130 cm en vooraan 70 cm (diepe waterstand). Bij instructiezwemmen kan ook voor de ondiepe waterstand (100 cm achteraan en 40 cm vooraan) gekozen worden. Tijdens golfslag bedraagt de diepte ter plaatse van de golfslagkamers 100 cm, aan de trap is dat 40 cm. De recreatiebaden Het recreatiebad (220 m2) kreeg een gezinsvriendelijke invulling met peuter en kleuterbad, warmwaterlagune met sauna, whirlpool, stoombad, stroomversnelling, massage en zonnebank en een familiale wildwaterbaan. Deze wildwaterbaan is veel veiliger en toch attractiever dan de wildwaterbanen uit de grote recreatiebaden.
[ IN DE KIJKER ]
Peuter- en kleuterbaden In de peuter en kleuterbaden vinden we drie waterdieptes: 20, 30 en 40 cm. Een aantal speelelementen maken de watergewenning erg uitdagend voor de kleinsten. Naast het bad is er voldoende zitruimte met luiertafel en kinderparkjes. De wildwaterbaan Een tweede basisattractie is een gezinsvriendelijke wildwaterbaan. Dit is een bewuste keuze omdat zowel de capaciteit als de attractiviteit van een wildwaterbaan vele malen hoger is dan deze van een glijbaan. Ze is ondiep (maximaal 120 cm) en geschikt voor minder ervaren zwemmers zoals jongere kinderen en weinig geoefende volwassenen. De wildwaterbaan bestaat uit een opeenvolging van hellingen en kleinere tussenbaden. In elk deel is de waterstroming anders. Warmwaterlagune Deze zone maakt deel uit van het recreatiebad en omvat:
• • • • •
één saunacabine; één stoomcabine; twee koude douches. een relaxterras; een stroomversnelling met bruisbank en centrale whirlpool.
DE OMKADERING • De baden worden omkaderd met uitgebreide voorzieningen, gebruik makend van de modernste technieken. • 32 individuele kleedkamers (waarvan 2 familiekleedkamers en 2 voor rolstoelgebruikers) voorzien van 222 kleedkastjes en 5 kleedkamers voor groepen voorzien van 76 kleedkastjes.
Vlaams Tijdschrift voor Sportbeheer 2003 • nr. 177
9
[ IN DE KIJKER ]
• Een café-restaurant met uitzicht op de drie baden. Centraal is een volwaardige keuken opgesteld die voldoet aan de H.A.C.C.P.normen. • Een op het zuiden georiënteerd buitenterras met zicht op het recreatiebad. Dit buitenterras staat in relatie met de cafetaria en een (nog aan te leggen) speeltuin. • Een zwemmersterras dat wordt bediend vanuit de cafetaria. Door de wat hogere ligging van het zwemmersterras heeft men er een uitstekend uitzicht over de baden. • Ruime bergingen voor zowel eigen gebruik als voor de clubs. Aansluitend bij het 25m-bad is een berging voorzien met buitendeur en compressor voor de duikclubs. Via een keldertrap is een grote bergruimte in de kelder bereikbaar waar het minder courant materiaal kan opgeslagen worden. In de doorgang ernaar zijn een zevental clubkasten voorzien. • Een lift bedient alle niveaus van kelder tot verdieping. Hij is zowel bruikbaar voor rolstoelgebruikers als voor intern transport (poetsmachine, toelevering cafetaria,...).
11
BESLUIT: EEN UITGEBALANCEERD EVENWICHT • Dit programma overstijgt ruimschoots de eisen van het minimumprogramma opgelegd in het bestek. Het biedt een zeer goed uitgebalanceerd evenwicht tussen de 3 gebruikersgroepen. • Er zijn voorzieningen op hoog niveau voor scholen en clubs. • Er is een mogelijkheid tot doelgroepzwemmen in 25m-bad en in een doelgroepenbad. • Er is attractiviteit met stroomversnellingen, golfslag, peuter en kleuterbaden. • Kortom: het nieuwe zwembad is een gemeentelijke en familievriendelijke interpretatie van topattracties uit recreatieparken.
ZWEMBAD DOMMELSLAG TECHNISCH BEKEKEN
PARKING BOUWKUNDIGE MATERIALEN
Dommelslag Dommelslag
Een ruime parking voorzien van: • 200 fietsenstallingen; • 5 parkings voor bussen; • 118 parkings voor wagens.
Onderbouw De volledige kelderruimte, de bufferkelders, de baden, de vloeren van de perrons en de kleedkamers zijn opgebouwd uit chemisch resistent waterdicht beton. Hierdoor wordt een waterdichting in de massa gecreëerd en is een bijkomende waterdichting overbodig.
Vlaams Tijdschrift voor Sportbeheer 2003 • nr. 177
[ IN DE KIJKER ]
De scheidingswanden zijn gemetseld in zware betonblokken die niet capillair zijn. Dakstructuur De dakstructuur bestaat uit balken gelamelleerd hout waartussen kinderbalken in gezaagd hout worden geplaatst. Erboven werden houtvezelcementplaten geplaatst die eveneens een akoestische absorptie verzorgen. Schrijnwerk Het buitenschrijnwerk werd uitgevoerd in thermisch onderbroken gemoffeld aluminium. Het binnenschrijnwerk is in niet-thermisch onderbroken gemoffeld aluminium voorzien. De deurkozijnen zijn uit roestvrij staal of volkern vervaardigd. De deurbladen bestaan uit volkern bevestigd op een lattenrooster. Vloeren Alle voor het publiek toegankelijke delen zijn getegeld met een in de massa gekleurde grestegel. In de natte zone wordt een helling van ca. 2% aangehouden. Het water wordt afgevoerd naar in de tegelwerken geïntegreerde uitgeronde gootjes waarin op regelmatige afstanden afvoerputten met grote doorlaat en roestvrijstalen deksel gemonteerd werden.
STRUCTURELE PRINCIPES Fundering Het gebouw werd volledig voorzien op een algemene funderingsplaat waarin geen dillatatievoegen werden voorzien. Windstabiliteit De windstabiliteit wordt verkregen door het integreren van constructieve schijven in gewapend beton in de buitengevels.
TECHNISCHE PRINCIPES Verwarming en ventilatie Warmteproductie Als energiebron wordt gebruik gemaakt van aardgas. De warmteproductie wordt als volgt verzekerd: • ca. 1/3 van het te installeren vermogen wordt geleverd door een condensatieketel. • de overige 2/3 wordt geleverd door een hoogrendementsketel.
Vlaams Tijdschrift voor Sportbeheer 2003 • nr. 177
13
[ IN DE KIJKER ]
Warmte-afgifte De verwarming gebeurt hoofdzakelijk via warme lucht. Vier luchtgroepen zijn geïnstalleerd: 25m-bad, recreatiebaden, kleedkamers en café/restaurant. De luchtgroepen voor de baden en de kleedkamers zijn specifieke zwembadluchtgroepen. Ze zijn uitgerust met een heathpipe en een geïntegreerde warmtepomp waarmee ook de latente warmte gerecupereerd kan worden. De luchtgroep van het café-restaurant neemt 100% buitenlucht die via de keuken gerecupereerd wordt. In het personeelslokaal en het directiebureau zijn radiatoren toegevoegd zodat een afzonderlijke temperatuursregeling mogelijk blijft. Waterbehandeling Filterinstallatie Traagwerkende zand-/hydro-antracietfilters leveren een hoge waterkwaliteit en een laag stroomverbruik. Hierdoor kan het suppletiewater (vers leidingwater) beperkt worden tot ca. 30 l per zwemmer. Omdat het drukverlies over de filters kleiner is dan 1 mWk, is hun energieverbruik minder dan de helft van “klassieke” gesloten filters. De verklaring van dit lage drukverlies ligt in de combinatie van een lagere filtersnelheid (20 m/h in plaats van 30 m/h) en een meerlaags filterpakket bestaande uit een 7-tal lagen met onderin een drainsysteem met zeer lage weerstand (in plaats van het “klassieke doppenbodem” systeem). Desinfectie De desinfectie gebeurt via natriumhypochloriet waarna een pH-correctie met zwavelzuur wordt doorgevoerd. Hergebruik van spoelwater Het spoelwater van de filters wordt opgeslagen in een rioleringsbufferkelder. Omdat de waterkost momenteel reeds hoog is en naar alle waarschijnlijkheid in de toekomst nog sterk zal stijgen, werd geopteerd voor een hergebruik van het spoelwater om er de toiletten en perrons mee te spoelen. Warmterecuperatie op spoelwater Hoe performant het systeem voor hergebruik van spoelwater ook is, de installatie is niet in staat om het volledige debiet aan spoelwater te recycleren. Een gedeelte vervuild water dient op de riolering geloosd te worden. Uit dit water wordt eerst de warmte gerecupereerd. Dit gebeurt door het water eerst te koelen via een kruisstroom warmtewisselaar die daarna het verse suppletiewater voorverwarmt. Sanitaire toestellen Urinoirs en douches worden elektronisch gestuurd. Ter voorkoming van legionella worden de douches op regelmatige tijdstippen automatisch doorgespoeld met water van 60°C.
Riolering Het hemelwater wordt geloosd in de Dommel. Vuil water inclusief fecaliën wordt geloosd in de openbare riolering. Het spoelwater van de filters wordt gedeeltelijk hergebruikt (zie hierboven). Kassasysteem Er wordt gebruik gemaakt van een semi-automatisch kassasysteem (Softskill) dat functioneert op basis van magneetkaarten. Om een klantvriendelijk onthaal te realiseren is aan de kassa quasi permanent personeel voorzien. Dit personeelslid zorgt eveneens voor de controle van de toegangsdeuren. De werkdruk aan de kassa wordt verlicht doordat een grote hoeveelheid gegevens kan ingelezen worden. Abonnees laten hun chip uitlezen en kunnen onmiddellijk verder. Inbraakdetectie In de inkomhal, aan de kassa, in het administratielokaal en op alle buitendeuren is een beperkte inbraakdetectie voorzien.
VOORNAAMSTE TARIEVEN EN OPENINGSUREN Deze tarieven kunnen slechts gewijzigd worden na overleg tussen de Intercommunale Pelt en S&R Pelt. Gemiddeld zullen deze tarieven de prijsstijging volgens de index der consumptieprijzen volgen.
FINANCIERING EN EXPLOITATIE – PUBLIEK-PRIVATE SAMENWERKING De realisatie van het project tot aan de opening koste 7 063 901 Euro excl. BTW en bleef hiermee binnen het vooropgestelde budget. De beide gemeenten verlenen elk jaar samen een subsidie van 941 995 Euro aan de exploitant en dit voor de duur van 30 jaar (= de duur van de concessieovereenkomst). Deze subsidie wordt jaarlijks aangepast aan het indexcijfer der consumptieprijzen. Na 30 jaar wordt het zwembad eigendom van de cvba Pelt. De exploitatie is volledig in handen van de privé partner. DEZE FORMULE HOUDT BELANGRIJKE VOORDELEN IN: • De kosten liggen per gemeente per jaar lager dan de kosten voor de instandhouding van een eigen zwembad in elk van de gemeenten. Bovendien beschikt het nieuwe zwemcomplex voor deze prijs over aanzienlijk meer mogelijkheden dan wat een gemeente op zich alleen zou kunnen bieden. • Door de kosten voor onderhoud en investeringen mee
Vlaams Tijdschrift voor Sportbeheer 2003 • nr. 177
15
16
[ IN DE KIJKER ]
op te nemen in de concessieovereenkomst, zullen de beide gemeenten na afloop van die overeenkomst over dertig jaar daarenboven beschikken over een accommodatie die nog steeds bij de tijd is. • Omdat de exploitant zelf een private uitbater is, kan hij bovenop het opgelegde minimumprogramma extra mogelijkheden voor een attractieve vrijetijdsbesteding aanbieden. Iets wat in een zuiver gemeentelijk dossier nauwelijks te realiseren valt. Om al deze redenen is dit nieuwe zwemcomplex Dommelslag een bezoek meer dan waard en een waardige opener van de 25ste editie van de Vlaamse zwemweek op 15 november 2003. We hopen u allen te mogen verwelkomen.
DE PUBLIEK PRIVATE SAMENWERKING: PUBLIEKE PARTNER: de intercommunale Pelt (gemeenten Neerpelt en Overpelt).
DE PRIVATE PARTNER: de nv S & R Pelt met als aandeelhouders: • Artabel – architecten en ingenieurs; • EGTA – aannemer bouwwerken; • Lotec – aannemer/fabrikant waterbehandeling, recreatie, sanitair; • Axima contracting – aannemer verwarming/ventilatie • Innopa – directie en exploitatie • Axima services – aannemer elektriciteit en technisch beheer
Driek Ten Haaf diensthoofd Burgerzaken gemeente Overpelt secretaris intercommunale CVBA Pelt Trefwoord(en): In de kijker, zwembaden, bouw, intercommunaal, Limburg
