Doedisnormaal Sociaal onaangepast gedrag bij NAH Guy Lorent Neuropsycholoog UPC Sint-Kamillus Bierbeek
Onaangepast gedrag bij NAH Evidente bijdrage van hersenletsel: • Zelfregulerend gedrag • Afwezigheid van ziekte-inzicht • Sociaal-emotionele mogelijkheden
Onaangepast gedrag bij NAH Zelf regulerend gedrag Gedrag niet aangepast aan situatie en eigen doelen en waarden
Impulscontrole Een stimulus intern/extern initieert automatische gedragsequentie
S
Regels Schaamte Verwachtingen Eigen doelen Gewoonten …
R
Als impulscontrole wegvalt Ontremming naar: eten drank emotie seksueel
En ook... • • • • •
Perseveratie in verhalen Decorumverlies Overmatig schelden Intermittent explosive disorder ...
Onaangepast gedrag bij NAH Afwezigheid van ziekte-inzicht: Gedrag en doelen niet aangepast aan mogelijkheden en beperkingen
Anosognosie Klinisch fenomeen waarbij hersenbeschadigde patient zich schijnbaar niet bewust is van een gestoord neurologisch of neuropsychologisch functioneren dat voor de clinicus en andere aandachtige waarnemers wel duidelijk is. (Babinski,1914) De vaardigheid om te begrijpen dat een functie gestoord is, de beperking erkennen als ze zich voordoet en anticiperen dat een probleem zich zal voordoen als resultaat van de beperking. (Crosson, 1989)
Anosognosie Zelf (Hayes, 2004): – Geconceptualiseerde zelf: verbaliseerbare kennis over zichzelf – Actuele zelfbewustzijn: het ervaren van de realiteit in het hier-en-nu – Zelf-als-perspectief: rode draad doorheen eigen geschiedenis
Anosognosie Crosson (1989)
Hayes (2004)
Compensation and awareness
Dimensions of self
Anticipatory awareness
Observing self
Emergent awareness
Ongoing self
Intellectual awareness
Concept self
Anosognosie Ik ben ….
Anosognosie Ik ben ….
Anosognosie Ik ben ….
Anosognosie
?
Ik ben ….
En ook: • • • • • •
Zich niet willen laten helpen ‘Koppig’ vasthouden aan eigen mening Moeilijke gesprekken, contact niet verliezen Geen evidente oplossingen willen aanvaarden Onmogelijke oplossingen voorstellen ...
Sociaal onaangepast gedrag bij NAH Sociaal-emotionele mogelijkheden: Gedrag niet aangepast aan de sociale context, aan anderen.
Sociale interactieve competentie • Het is de mogelijkheid om te komen tot betekenisvolle wederkerige emotioneel geëngageerde relaties = vriendschap. • Het is de mogelijkheid om je in een groep te bewegen en een plaats te krijgen Dit veronderstelt meer dan het gebruiken van het juiste woord in de juiste situatie:
Sociale interactieve competentie Complex gegeven waarbij komt kijken: • Gezichtsherkenning • Herkenning van faciale emotie • Herkenning van nonverbale communicatie • Verbale communicatie • Interpretatie van emotionele communicatie in gegeven context • Empathische vermogens • Eigen emotionele respons • Controle over emotionele respons • een ruim gedragsrepertoire om gepast • te reageren in verschillende situaties •…
Intenties van anderen voorbeeld emotionele expressie
Intenties van anderen voorbeeld emotionele expressie
Lichte droefnis
Licht nijdig
En ook: • • • •
Te dicht komen in contact Interpersoonlijke grenzen niet respecteren Non verbale hints niet begrijpen Frequentie en momenten van contact niet goed inschatten • Respect voor anderen • …
En ook: • • • • •
Rol van hulpverlener niet respecteren Eigen rol niet goed aanvoelen Wegvallen empathie Frustratie door wegvallen relaties ...
Onaangepast gedrag bij NAH Bijdrage van hersenletsel: • Zelf regulerend gedrag • Afwezigheid van ziekteïnzicht • Sociaal-emotionele mogelijkheden
Gepast gedrag in onze cultuur! • Veiligheid, voorspelbaarheid, herkenbaarheid • Breed aanbod, strenge eisen • Flair/Cosmopolitan enquêtes • Belang aan conformiteit: banaal boven bijzonder:Doedisnormaal!
Doedisnormaal
Doedisnormaal
Sociale norm?
Doedisnormaal • Sociaal onaangepast gedrag = gedrag dat afwijkt van de norm • Sociaal onaangepast gedrag = gedrag dat hinderlijk is voor anderen
Sociaal onaangepast gedrag Niet alleen afwijkend van norm maar ook hinderlijk voor anderen. Duidelijke transgressies: emotionele en/of fysieke schade • Verkeersagressie • Stalking • Pesten • … Excessen: GAS-boetes : sneeuwballen, brievenbus,...
Doedisnormaal • Sociaal onaangepast gedrag = gedrag dat afwijkt van de norm • Sociaal onaangepast gedrag = gedrag dat hinderlijk is voor anderen • Sociaal onaangepast gedrag = afwijkend van eigen waarden en normen
Doedisnormaal • Sociaal onaangepast gedrag = gedrag dat afwijkt van de norm • Sociaal onaangepast gedrag = gedrag dat hinderlijk is voor anderen • Sociaal onaangepast gedrag = afwijkend van eigen waarden en normen
Doedisnormaal
Hoe smaller de norm, hoe moeilijker de integratie, hoe hachelijker vermaatschappelijking, …
Doedisnormaal • Sociaal onaangepast gedrag = gedrag dat afwijkt van de norm • Sociaal onaangepast gedrag = gedrag dat hinderlijk is voor anderen • Sociaal onaangepast gedrag = afwijkend van eigen waarden en normen • Sociaal onaangepast gedrag = zelfbewust gedrag
Sociaal onaangepast gedrag
Sociaal onaangepast gedrag Wenselijk? • Eigen weg (cfr. Adolescentie) • Vernieuwend (Out of the Box) • Overeenkomstig eigen waarden
Doedisnormaal • • • •
gedrag dat afwijkt van de norm gedrag dat hinderlijk is voor anderen afwijkend van eigen waarden en normen zelfbewust gedrag
Eigen gevoeligheden van hulpverlener Als je mensen bevraagt naar moeilijk hanteerbaar gedrag : veel verschillende antwoorden • Verwachtingen van zichzelf en van interventie • Aangevoelde beperkingen • Interpretatie van intentie van gedrag • Historische gevoeligheden
Dus.. Bij NAH verandering in gedrag, In maatschappij normen rond gedrag Bij hulpverlener gevoeligheden rond gedrag
Sociaal onaangepast gedrag Zoeken naar oplossing van spanning tussen drie actoren.
hulpverlener
NAH
maatschappij
Sociaal onaangepast gedrag • Rest : zie workshop
Dank Guy Lorent Klinisch Neuropsycholoog UPC Sint-Kamillus, Bierbeek
[email protected] 0495 22 97 96
