Dit is een interview met Eva Krap, gehouden voor de destijds bestaande website Grilev:

Interview met Grilev

Dit is een interview met Eva Krap, gehouden voor de destijds bestaande website Grilev:

Hoe zou jij Anthonie omschrijven als hij een vriend van jou was?

Moeilijke vraag, niet in de laatste plaats omdat ik niet het achterste van mijn tong laat zien. Zo wisten heel veel mensen niet dat ik schreef, op een klein groepje van intimi na, totdat mijn eerste boek ("Het gezicht van het verleden") in 2006 uitkwam. Een bundel waar ik overigens nog steeds trots op ben en geregeld uit voordraag. Je zou dus kunnen zeggen dat ik introvert ben, analytisch en zeer scherp ben met mijn observaties als het mensen aangaat. Wat in mijn studie antropologie goed uitkwam, omdat je daar getraind wordt om mensen te observeren. Daarnaast, en dit past bij mijn introverte karakter, ben ik niet iemand die te koop loopt met al

1 / 16


zijn kwalificaties. Daar voel ik me oncomfortabel onder. (Daarom vind ik dit ook een moeilijke vraag.) Ik zal mensen niet zo snel vertellen dat ik al vanaf mijn zeventiende verhalen schrijf, Cum Laude Antropologie ben afgestudeerd met gemiddeld een 8,5 als eindcijfer, dat ik lezingen geef in Nederland, maar ook in Buenos Aires, Yerevan en Sienna en dat sommige van mijn Engelstalige verhalen al zijn gepubliceerd. Ik kwam overigens in aanraking met literatuur toen ik in de VS na High School lessen over creatief schrijven volgde. Dat is de reden waarom veel van mijn verhalen een "Anglo Saksisch" karakter hebben. Bij mij staat het verhaal voorop.

Je eerste boek, Het gezicht van het verleden, is een gedichtenbundel. Wat voor soort gedichten schrijf jij?

Ook een goede vraag. Mijn gedichten zijn veelal donker en introspectief. De gedachte achter de bundel was: "Je kijkt in de spiegel en wat zie je dan?" Daarom ook de gebroken voorkant. Wat zie je als het beeld in scherven uit elkaar valt; wat stroomt er dan naar buiten toe dat daarvoor slechts in schaduwen, uitdrukkingen of tussen de regels aanwezig was?

En ja, het is me 100 000 keer gevraagd; ik sta op de voorkant van het boek en het heeft ons letterlijk zeven spiegels gekost om de gebroken voorkant zo te maken. Wat me ook 100 000 keer gevraagd is: op de achterkant sta ik ook, zwaar door de zon verbrand. Ik ben echter een grote Pearl Jam fan en ik moest en zou een foto voor mijn eerste boek met PJ T-shirt aan op de achterkant staan. En dan nog wel voor de Berlijnse muur, wat voor de bundel een dubbele betekenis had. Volgens mij hebben ze de rest weggesneden en alleen het gezicht behouden, maar goed. Het was achteraf een zeer leuk project.

2 / 16


De muur stond overigens voor de dualiteit die ook wel de thematiek van de bundel vormde. De gedichten zijn dan ook in twee kampen ingedeeld: de lichte kant - de splinters waar het licht naar voren komt - en een donkere kant, waar de schaduwen diep zijn.

Alle gedichten zijn introspectief en gaan dus over mezelf, een gebeurtenis, mijn verleden - al datgeen dat mijn spiegelbeeld heeft gemaakt. Zo is er een gedicht over een verloren liefde, het moment van liefde, het moment van verlies en een gedicht over mijn vader. Een paar gedichten die ik nog steeds voordraag zijn: "Spinnenwebben", "Stilte en Witte Kamers", "Bestemming", "S tilte ", " Een snelle ontmoeting ", " Scherven voor mijn ogen ", " Wachten ", " Izabelle ", " Naakte verontschuldigingen " en " Lange nachten ". Gedichten waar ik nog steeds achter sta. Gedichten dienen voor mij persoonlijk te zijn. Dan pas worden ze gevaarlijk.

Wat hebben deze gedichten precies dat je deze nog steeds voordraagt?

3 / 16


Net zoals in mijn verhalen ben ik altijd op zoek naar de "binnenwereld". Wat ik daarmee bedoel zijn de kleuren waarmee mensen hun wereld inkleuren. Dat doe ik ook in mijn verhalen. Ik gebruik niet altijd de meest aardige protagonisten, maar probeer wel hun denkwereld correct weer te geven en ook hoe ze het geweld en hun daden voor zichzelf contextualiseren en goed praten.

Ik denk dat deze gedichten hetzelfde doen. Behalve dan dat je niet in het hoofd van een protagonist kruipt, maar in mijn hoofd en zoals ik destijds die wereld zag. Op deze manier zijn gedichten eigenlijk kleine tijdcapsules die een blik, of een interpretatie van deze blik, op de wereld werpen. Het zijn vastgelegde momentopnames van hoe ik ooit was.

Daarover gesproken, je nieuwste boek gaat over het zinloos geweld waar jij helaas het slachtoffer van bent geworden. Kun je hier meer over vertellen?

Mijn boek gaat inderdaad over een gebeurtenis die in 2008 heeft plaatsgevonden. Door een samenloop van omstandigheden miste ik de laatste tram en liep naar huis, toen ik door drie jongeren werd belaagd. Het vreemde van deze aanval was dat het geen enkele aanleiding had. Zo liep ik en zo werd ik aangevallen. Het ging niet om het geld of een ruzie; ik was het object van hun woede. En juist dat - dat je gereduceerd bent tot iets inhumaans; een object; een speelding - zorgde bij mij voor een trauma wat zich in de eerste instantie uitte in enorme stemmingswisselingen, ernstige paniekaanvallen en dat ik de straat niet meer opdurfde. Ik controleerde om de 5 minuten, vooral in de avond, of de deur nog wel op slot zat. En toen kwamen de nachtmerries. Een vloedgolf van nachtmerries, van onsamenhangende beelden die ik geen plaats kon geven. (En met nachtmerries bedoel ik echte nachtmerries; het soort

4 / 16


nachtmerrie waarbij je met een vuist in je mond wakker wordt.)

Op een gegeven moment besloot ik al die gefragmenteerde beelden - mijn werkkamer lag vol met proppen papier - in verhaalvorm uit te werken. Soms zorgde een beeld voor een verhaal, andere keren moest ik beelden bij elkaar klonteren. Het was bijna obsessief. Ik ben er 4,5 jaar mee bezig geweest en had op een gegeven moment 84 verhalen liggen. Niet allemaal even goed of zelfs afgerond, maar het was alsof ik in een soort koorts bezig was, toen ik aan deze bundels begon.

Toen kwam de gedachte, langzaam en later sneller, om deze verhalen te bundelen, om het verwerkingsproces waar ik eigenlijk doorheen ging, vast te leggen, zodat er een soort tweeluik ontstond. Een bundel waarin de angst centraal stond en een bundel waarin de breekbaarheid van het leven centraal stond. Hetgeen wat overblijft als de angst eenmaal is weggetrokken.

Daarom ook de titel "Een bloedovergoten dageraad" dat refereert naar dat verzwelgende en allesverterende moment waarin alles alleen om angst lijkt te draaien. Alle verhalen zijn hier op de een of andere manier aan gekoppeld. De volgende bundel, " In het kille ochtendlicht ", gaat over de wrakken en ravage die achterblijven als de blinde angst verdwenen is.

Jos Weijmer van Zilverspoor durfde dit uiterst ambitieuze project aan. (Denk er aan, twee jaar geleden was het niet eens zeker of ik de bundels zou afmaken.) Op een gegeven moment zei

5 / 16


hij: "Bestaat er niet iets voor de angst. Het gevoel dat de angst er aan staat te komen." En hierbij ontstond de gedachte om Zwarte muren als een bundel in de tweeluik te betrekken. De bundel bestond natuurlijk al. Had al goede recensies ontvangen. Ik heb het voor de heruitgave echter vernieuwd en een aantal nieuwe verhalen toegevoegd. Ik denk dat ze nu een goede drie eenheid zijn die je apart van elkaar zou kunnen lezen, maar die tezamen - als je ze achter elkaar leest - op meta niveau een verhaal vertellen.

Een verhaal over angst en verwerking, over de ontkoombaarheid van het mens-zijn.

In dit opzicht was dit misschien wel het meest ambitieuze project in jaren. Wie had er ooit over een trilogie van korte verhalen nagedacht? Je kunt ze apart lezen, zonder meer. Tegelijkertijd verwijzen thema's, symbolen, plekken en personages continu naar elkaar, zodat er toch op een ander niveau een eenheid bestaat.

Ik zie ze als paralleluniversa die door dunne lijnen met elkaar zijn verbonden. Soms zijn de verhalen zichtbaar. Soms vinden de verhalen precies op deze dunne lijnen plaats.

Mijn complimenten aan Jos dat hij zo een gedurfd concept als uitgever aandurfde. Dat zegt veel over zijn vertrouwen in mij.

6 / 16


Wat gebeurde er precies toen de drie jongeren jou belaagde en waarom besloot je dat jouw verhaal het vertellen van de moeite waard was?

Om met het laatste te beginnen: mensen weten niet wat zinloos geweld is en wat het met je doet. De beeldvorming van zinloos geweld gaat meestal over de daad, en hoe verschrikkelijk dit is en wordt gevormd door kranten, tijdschriften et cetera. Wat niet of nauwelijks wordt verteld, is dat de normaalste zaken - uitgaan met je vrienden, afspreken in de stad - niet zo vanzelfsprekend meer zijn. Angst overheerst je leven. Je gevoel van veiligheid is weg. Alles wat daarvoor nog normaal was staat op zijn kop. En dat is waar het boek over gaat, terwijl de meeste berichtgeving van geweld over de handeling zelf gaan en niet of nauwelijks over de nasleep. En als dit wel gebeurt dan vaak autobiografisch. Mijn boek gaat meer over de angst zelf en wat zo een breuk veroorzaakt.

Nu had ik het geluk dat ik een fictie schrijver ben en met de conventies van fictie angst kon uitbeelden, en nog belangrijker, kon laten voelen wat zoiets inhoudt. Angst kent namelijk geen woorden. Angst laten voelen is moeilijker in autobiografische verhalen. Ik wilde verhalen vertellen over die breekpunten waar tevens existentiële vragen - Wie ben ik? Wat voor zin heeft dit? - urgent beginnen te worden. Ik weet niet of je ooit een paniekaanval hebt gehad, maar dit soort vragen gaan dan door je hoofd heen. En dit wilde ik verwoorden, maar dan niet plat of direct door te schrijven "toen gebeurde dit en toen gebeurde dat", maar door de angst zelf te verbeelden; door het ontastbare tastbaar te maken en de lezer een onderdeel te maken van het proces. In die zin is dit ook geen gemakkelijk boek. Ik vraag veel van de lezer. Ik verklaar niet alles (want niet alles is te verklaren), ik laat hier en daar opzettelijk open gaten zitten, omdat juist in die open gaten de angst schuilgaat.

7 / 16


Wat is er gebeurd? En hier komt dus het platte. Ik werd door drie jongens op straat aangehouden die aan me vroegen of ik wist waar er ergens een feestje was. Ik wees ze een kant op, maar zag aan hun ogen dat ze dit geheel niet interesseerde. Het ging hun om ruzie maken en ik was het object. Dus door een aantal toevalstreffers en geluk ben ik weggerend, maar niet zonder een aantal klappen te krijgen wat me een gekneusde ruggenwervel en enkel heeft opgeleverd. Uiteindelijk ben ik ontsnapt en is de hoofddader opgepakt. Maar ik heb geluk gehad, als ik niet had weten te ontvluchten, weet ik niet of ik hier nog gezeten had.

En dit kan ik wel feitelijk en rationeel vertellen, maar dat was niet mijn doel. De feiten zijn makkelijk. De ratio ook. Maar om de angst duidelijk te maken, het besef van sterfelijkheid duidelijk te maken, het moment te ervaren dat het indaalt dat je op dat moment dood kan gaan, verdwijnt in de rationele en feitelijke tekst. Er is ook geen taal om dat te beschrijven. Slechts metaforen, beelden en uitdrukkingen kunnen dit weergeven. Zij geven de taal van angst aan. Daarom heb ik dus ook voor fictie gekozen.

Geweld is intiem. De werkelijkheid van de dader, wordt jouw werkelijkheid. En die intimiteit blijft aan je kleven.

Heb je hulp gehad na deze gebeurtenis? En werkt deze hulp ook of komt er veel op jezelf aan?

8 / 16


Ik heb in het begin heel veel hulp gehad aan Slachtofferhulp. Ze hebben me echt goed geholpen. En ook heel snel geholpen - dat mag gezegd worden - wat bij een trauma van belang is. Zowel in de juridische begeleiding als in de emotionele begeleiding. Wat kon ik nog verwachten, wat hield een trauma in. hoe verliep de juridische procedure et cetera.

Ook hebben ze me destijds in contact gebracht met het Mentrum waar ik veel over trauma heb geleerd. Bijvoorbeeld dat het een fysiologisch en niet alleen een psychologisch verschijnsel is. Dat je hersens na een trauma letterlijk anders functioneren. Je synapsen werken letterlijk anders. Als na 6 weken je synapsen nog niet hersteld zijn, dan spreekt men pas van Post Traumatische Stress Stoornis. Het Mentrum heeft me destijds EMDR aangeboden, Eye Movement Desensitization and Reprocessing therapie. Met deze therapie probeer je met oogbewegingen je synapsen weer goed te laten functioneren. Dit heeft voor 70% geholpen. De andere 30% uitte zich in angstaanvallen en nachtmerries, heel veel nachtmerries, die ik vervolgens in verhalen verwerkt heb. Dat was mijn therapie.

Het zwarte gat komt als je ondersteuning bij Slachtofferhulp ophoudt en je reguliere hulp zoekt. Daar is een vacuüm. Hoewel ik daarna een fantastische psycholoog vond. Waar vroeger stichti ng Zinloos Geweld een rol kon spelen - ook al was dat het bieden van een luisterend oor - is deze nu geheel uitgekleed. Jammer genoeg zijn zowel Slachtofferhulp als Stichting Zinloos Geweld zwaar getroffen door de bezuinigingen van vandaag de dag. Daarom ook mijn motivatie om al mijn royalties aan Stichting Zinloos Geweld te geven.

We vergeten vaak, in onze discussies over bezuinigingen en economische crisis, dat bezuinigen op de politie, zoals vandaag weer op 16/12/2014 bekend is gemaakt, waarbij 400 politie bureaus dicht moeten, dat dit feitelijk ook bezuinigen zijn op slachtoffers. Minder politie =

9 / 16


minder steun voor slachtoffers = uiteindelijk minder hulp voor terugkeer in de samenleving, wat uiteindelijk een fictieve bezuinigingsmaatregel is. Ik begrijp niet dat deze discussie in Nederland niet wordt gevoerd. Ik heb het gevoel dat we alles over ons heen laten komen en dat we als konijnen in de koplampen verstard kijken naar de nieuwe bezuinigingsronden.

Ik ken mensen met trauma's die niet meer over straat kunnen, waar reguliere hulp niet vergoed wordt, terwijl verzekeringsmaatschappijen miljarden winst maken. Hoe is dit te rijmen? Waarom gaan de kosten omhoog en potten verzekeringsmaatschappijen alles op? Waarom worden er geen kamervragen over gesteld? En over wiens rug worden deze bezuinigingen gevoerd? Over de rug van mensen die al gebukt gaan door heel veel rotzooi waar ze zelf niet om gevraagd hebben.

Eigenlijk is het schandelijk en beschavings onwaardig. Daarom zijn stichtingen als Zinloos Geweld en organisaties als Slachtofferhulp zo van belang. Iedereen beseft dit. Alleen Den Haag nog.

Wat nobel, om al je royalty's aan de stichting Zinloos Geweld te schenken. Nu hoorde ik dat je binnenkort ook een boekpresentatie houdt met aandacht voor dit onderwerp en deze stichting. Kun je hier meer over vertellen?

De hele opening is op dit idee gestoeld. De dichters en kunstenaars zullen zich allemaal richten op geweld, trauma, eenzaamheid et cetera. De bedoeling is om er enerzijds een feest van te maken en anderzijds bewustzijn te kweken over het onderwerp. Daarom komt er ook een vertegenwoordiger van stichting Zinloos Geweld en zal een professor mijn boek inleiden. Mijn

10 / 16


grootste angst is dat niemand komt, terwijl dit echt en dan bedoel ik echt een belangrijk onderwerp is dat een boekpresentatie ver overstijgt.

Wanneer vindt de presentatie precies plaats en waar moet men zijn?

De presentatie vindt van 14.00 tot 18.00 uur op 20 december plaats in IIRE Conferentiecentrum Lombokstraat 40, te Amsterdam. Dit is een open uitnodiging en iedereen is welkom.

Nog even terugkomend op het boek, Een bloedovergoten dageraad. Je zegt dat het een soort verwerking was. Had je ook momenten dat alles weer bovenkwam, dus ook de angst?

Absoluut. Sommige verhalen, zoals Aardedonker of Bungalow 6, kwamen ook te dichtbij. Die moest ik wegleggen. Ik had daarnaast ook een ander verhaal geschreven, die officieel in de bundel zou komen maar die ik eruit heb gehaald omdat het qua thema en symboliek de bundel teveel ontwrichtte en misschien ook wel te dichtbij kwam bij de viezigheid en intimiteit van geweld (het verhaal heet " De

11 / 16


wever " en iedereen die de bundel via mijn website bestelt krijgt het gratis). Het gaf me de kriebels.

Als ik erover nadenk en een aantal verhalen naast elkaar leg zoals Aardedonker, Moordplekken , Dossier patiënt Z , Het huis bij het park en De wever komen in alle verhalen collectiviteit terug en de angst om nagejaagd te worden, terwijl verhalen Bungalow 6 , In de mist , het titelverhaal en In gesprek met de Duivel meer over ouderschap en de angst van ouderschap gaat. (Vergeet niet dat dit allemaal gebeurde terwijl mijn vriendin zwanger was.)

Met alle verhalen is er een (dwars)verband te leggen en het laatste verhaal is niet zomaar het laatste verhaal, ik heb het specifiek uitgekozen. Daar gebeurt iets wat in andere verhalen niet gebeurt en wat tevens een brug vormt naar het vervolg van de bundel "In het kille ochtendlicht ", wat in het thema zal staan van wat gebeurt er na een trauma? Hoe je na een trauma naar de wereld kijkt.

De titel is zelfs met het trauma verweven. Ik heb de titel gekozen omdat een mooie dageraad je

12 / 16


soms kan doen opslokken, verteren, zoals angst je soms kan verteren, alsof je geen individu meer bent.

Voelde jij het in die tijd ook zo? Alsof je je eigen identiteit kwijt was?

Absoluut... Geweld plakt. Geweld is smerig. Op dat moment ben je het object van een ander. Zijn/haar beleving wordt (noodgedwongen) jouw beleving. Het is niet alleen het slaan. Het is de psychologische inbreuk die plaatsvindt.

Je vriendin was ook nog zwanger, vertelde je. Normaal is het net vader worden een roze wolk. Weliswaar vol onzekerheden, maar jouw onzekerheden moeten heel anders zijn geweest. Welke impact had het op jou, als kersverse vader?

Enorm... En dit is misschien ook wel het pijnlijkste van alles. Ik kan me ook nog weinig van deze tijd herinneren. Ik ging wel naar de zwangerschapstrainingen, las de boeken - maar alles gebeurde op een afstand. Ik zat niet op een roze wolk. Ik zat in een zwarte wolk en probeerde vol te houden dat het een roze wolk was. Het was pas toen ik Mack in mijn armen had, dat de volledigheid tot me doordrong.

13 / 16


En ja, daarna. Dan begint het ouderschap pas echt en merk je ook hoe fragiel en breekbaar zo een kind is. Het is een cliché, maar je leven verandert echt na het krijgen van een kind. Het gaat vanaf dat moment minder om jou. En je bent bang en onzeker, zoals iedere ouder. Ik denk dat die angsten van mij - en ik kan ook niet precies zeggen hoe - op de een of de andere manier verbonden waren met mijn trauma; ik heb ze immers in mijn boek verwerkt. Of misschien was het andersom. Misschien zijn het universele angsten die in deze verhalen een uiting konden vinden. Maar wat doe je als je kinderen ziek worden (In de mist) of als je een kind verlaten hebt ( Een gesprek met de Duivel) of het gevoel hebt dat jij je kind moet beschermen, een primordiaal gevoel ( Bungalow 6 ).

Maar ook andersom, je gaat dingen ook andersom bekijken: hoe sta je als kind tegenover je moeder, hoe probeer je haar herinnering in leven te houden (titelverhaal) of hoe ga je met geheimen in de familie om (Familiegeheimen). Zoals ik in mijn boek schrijf: vrienden kies je, familie niet. Familie is een netwerk van ijzeren ketens en bloedbanden die mensen met elkaar verbinden.

Hoe kijk je nu terug op wat je toen overkomen is?

14 / 16


Met gemengde gevoelens. Ik ben niet boos, hoe vreemd dit ook mag klinken. Voel me wel losgeslagen. Dingen die normaal zijn geworden - uitgaan, wat drinken, mensen aanspreken op straat - zijn wat minder normaal geworden. En soms, heel soms, heb ik nog steeds last van slapeloosheid en nachtmerries.

Als ik ze al iets kwalijk neem, iets waarvan ik hoop dat ze dit beseffen, is dat ze een deel van de zwangerschap, waar ik een vader had kunnen worden, van me afgenomen hebben en dat neem ik ze wel kwalijk.

Wat kunnen we van jou in de toekomst verwachten?

Nou in ieder geval de bundel "In het kille ochtendlicht", waar de nasleep - hoe kijk je tegen de wereld aan na het geweld - centraal zal staan. En dat maakt de cyclus compleet. " Zwarte muren " over de onontkoombaarheid van het leven. " Een bloedovergoten dageraad " is de angst die je alles ontneemt. En " In het kille ochtendlicht " de nieuwe manier waarmee je naar de wereld kijkt. De laatste bundel wordt ook wat wereldlijke en er zullen meer genres samenkomen. Om in Pearl Jam termen te spreken: het wordt mijn " No Code " in de cyclus. (En alle Pearl Jam fans weten wat ik daarmee zal bedoelen.)

15 / 16


Daarnaast? Ik heb een suspense/ literair manuscript liggen over een vampier. Zeven novelles over liefde maar dan op een uiterst magisch realistische manier. (Ik schrijf juist niet "realisme".) En dan nog een verhaal over een scheiding. Dit zijn allemaal langere werken. Wie weet wat er nog meer komt.

16 / 16

Dit is een interview met Eva Krap, gehouden voor de destijds bestaande website Grilev:

Recommend Documents