DIT IS EEN BIJLAGE BIJ DAGBLAD DE TELEGRAAF. DE INHOUD VAN DEZE BIJLAGE VALT NIET ONDER DE REDACTIONELE VERANTWOORDELIJKHEID HET HART

DIT IS EEN BIJLAGE BIJ DAGBLAD DE TELEGRAAF. DE INHOUD VAN DEZE BIJLAGE VALT NIET ONDER DE REDACTIONELE VERANTWOORDELIJKHEID

Nummer 5 / Maart ’12 Voorlichting & advies

HET HART 3 TIPS

Janneke Wittekoek, cardioloog: ‘Risicofactoren bij vrouwen zijn bijvoorbeeld hoog cholesterol, hoge bloeddruk, overgewicht en stress’ Trombose Uitleg over de risico’s en symptomen

FOTO: SHUTTERSTOCK

Kijkoperatie Hoe de nieuwe technieken worden ingezet bij hartoperaties Zout in voeding Hoe we dagelijks ongemerkt te veel zout binnenkrijgen

GENDERVERSCHILLEN Dr. Angela H.E.M. Maas: ‘In minder dan 40 jaar is een vermeende mannenziekte een grotere doodsoorzaak geworden bij vrouwen. Dit terwijl de maatstaf voor diagnostiek en behandeling nog steeds gefundeerd is op verouderde “mannelijke” normen.’

Heeft u overgewicht? Bereken uw BMI op www.modifast.nl Met Modifast Intensive valt u verantwoord af. Een gezond gewicht draagt bij tot een goede gezondheid

INTENSIVE

2 · MAART 2012

DE UITDAGING Hart- en vaatziekten bij vrouwen worden vaak onderschat. Dat terwijl ze in het afgelopen decennium wereldwijd zijn opgeklommen tot doodsoorzaak nummer 1. Dr. Angela H.E.M. Maas is vrouwencardioloog. Zij vertelt hoe er momenteel meer vorm wordt gegeven aan het vakgebied vrouwencardiologie.

WIJ RADEN AAN

De emancipatie van het vrouwenhart

T

ot ruim in de jaren zeventig van de vorige eeuw werden er in Amerika cursussen gegeven aan vrouwen van wie de man een hartinfarct had doorgemaakt. Daarbij leerden zij om zo gezond mogelijk te koken en hun echtgenoot te ontlasten van huishoudelijke taken, omdat zij toch al zoveel stress en verantwoordelijkheden hadden op hun werk. In verschillende publicaties vroeg men zich af of vrouwen niet teveel eisten van hun man dat het tot een hartinfarct had kunnen komen. Dat vrouwen zelf een hartinfarct zouden kunnen krijgen was nog helemaal niet aan de orde. Pas in het begin van de jaren negentig kwam er een stroom van publicaties op gang waaruit bleek dat hart- en vaatziekten bij vrouwen vaak schromelijk worden onderschat.

Doodsoorzaak nummer 1

Vrouwen zelf herkennen hun symptomen niet als mogelijk hartklachten, maar ook artsen in de eerste en tweede lijn staan er onvoldoende bij stil.Er werd zelfs gesuggereerd dat vrouwen met klachten zich beter als een man kunnen gedragen om serieus genomen te worden. In het afgelopen decennium zijn hart- en vaatziekten bij vrouwen niet alleen landelijk, maar ook wereldwijd opgeklommen naar doodsoorzaak nummer 1. Dat komt enerzijds door een betere (h)erkenning van hartklachten bij vrouwen, maar ook door een steeds ongezonder en stressvol bestaan, waarin multitasken, roken, overgewicht en bewegings-armoede een hoofdrol spelen. Hoewel er per jaar meer vrouwen dan mannen overlijden aan de combinatie van hartinfarcten,hartfalen en beroertes, blijft bij patiënten en dokters nog steeds de perceptie hangen “dat het bij vrouwen allemaal wel meevalt”.Vrouwen worden gemiddeld ouder, maar brengen de laatste periode van hun leven vaker door in een verpleeghuis met een slechte gezondheid en kwaliteit van leven.

Verouderde normen

De afgelopen dertig jaar heeft het vakgebied van de cardiologie een grote sprong voorwaarts gemaakt: de sterfte aan het hartinfarct is door de mogelijkheden van acute dotterbehandelingen gedaald tot nog maar een paar procent en de technologische ontwikkelingen met geavanceerde beeldvormende apparatuur heeft ons inzicht in de functie en ziektebeelden van het hart enorm vergroot. Dat heeft geleid tot een sterke verbetering in diagnostiek en behan-

Dr. Angela H.E.M. Maas Vrouwencardioloog

deling van vele soorten hartkwalen en beroertes.Alleen de vertaalslag van dit voortschrijdende inzicht naar de dagelijkse zorg voor de vrouwelijke hartpatiënt is hardnekkig achtergebleven. Anders geformuleerd: terwijl in minder dan 40 jaar een vermeende mannenziekte een grotere doodsoorzaak geworden is bij vrouwen, is de maatstaf voor diagnostiek en behandeling nog steeds gefundeerd op verouderde “mannelijke” normen. Vrouwen met een hartinfarct hebben vaak niet de klassieke klachten zoals vermeld in de boeken, omdat deze vooral zijn ontleend aan onderzoek bij mannen. Dit is een van de oorzaken waarom de diagnose hartinfarct bij vrouwen makkelijker wordt gemist. Op middelbare leeftijd hebben vrouwen eerder pijn op de borst door functiestoornissen in de grote en kleinere kransslagaderen dan door aanwezige vernauwingen. Omdat dit moeilijker is vast te stellen worden klachten vaak toegeschreven aan de overgang of stress.Niet alleen de onderliggende oorzaken en het beloop van hart- en vaatziekten, maar ook communicatiestijlen en psychosociale factoren tonen belangrijke verschillen tussen mannen en vrouwen. Dat geldt ook voor de levensfasen waarin hartinfarcten en beroertes optreden en de schadelijke invloed van de bekende risicofactoren, zoals roken, hoge bloeddruk, een te hoog cholesterolgehalte in het bloed en suikerziekte.

Vrouwspecifiek

Er zijn ook vrouwspecifieke risicofactoren die uniek zijn voor het toekomstige risico op hart- en vaatziekten. Zo is een door hoge bloeddruk of suikerziekte gecompliceerde zwangerschap te beschouwen als een “stresstest” voor een verhoogd risico op een hart-

FOTO: BEN BALSTER

infarct of beroerte op oudere leeftijd. Verstoorde processen in de interne stofwisseling tijdens deze risico-zwangerschappen hebben sterke overeenkomsten met het latere proces van aderverkalking. Ook problemen in de vruchtbaarheid, menstruatiestoornissen en de overgang zijn van invloed op de risicofactoren en de ontwikkeling van hart- en vaatziekten. Dit heeft de afgelopen jaren de vakgebieden van de gynaecologie en cardiologie dichter bijeen gebracht. Hiervoor zijn op landelijk niveau al samenwerkingsverbanden ontstaan.

Samenwerking

Maar er is meer overlap naar andere medische specialismen, als we bereid zijn om over onze grenzen heen te kijken en uit de hokjesgeest van de verschillende vakgebieden te kruipen. Reumatische ziekten en stoornissen in het afweersysteem komen relatief vaak voor bij vrouwen en zijn als risicofactor erkend in de recente (2011) Amerikaanse richtlijnen voor de preventie van hart- en vaatziekten. In hoeverre deze ziekten met elkaar overlappen en hoe inhoudelijk de cardiologische zorg voor reuma patiënten zou moeten verbeteren is voor een groot deel nog onduidelijk.Met de sterk verbeterde overlevingskansen voor vrouwen die borstkanker hebben gehad, moet er meer aandacht komen voor mogelijke schade aan de hartspier op lange termijn. De huidige combinatiebehandelingen met bestraling,chemotherapie en aanvullende medicatie met groeiremmers kunnen de functie van de hartspier aantasten en dit kan op den duur leiden tot hartfalen. Het trieste hiervan is dat de vrouw wel genezen is van kanker maar een slecht hart (met

alle gevolgen vandien) overhoudt. Daarom is een goede samenwerking binnen de “cardio-oncologie” nodig, ook als de patiënten eenmaal genezen zijn verklaard. Door de vele biologische verschillen tussen mannen en vrouwen zijn er nog diverse andere raakvlakken met medische vakgebieden, die door een betere samenwerking kunnen leiden naar nieuwe inzichten en een betere prognose van hart en vaatziekten. Enkele voorbeelden zijn suikerziekte, vetstofwisselingsziekten, schildklierafwijkingen, neurologische ziektebeelden en botontkalking. Nu in de gezondheidszorg steeds meer aandacht komt voor “gezond ouder worden” is het duidelijk dat de aanpak hiervan al begint op jonge leeftijd. Een gezonde leefstijl heeft niet alleen te maken met gezonde voeding en bewegen,maar ook met opleiding, inkomen en sociaaleconomische status. Daarin hebben vrouwen, en zeker alleenstaande moeders en (oudere) migrantenvrouwen, in onze samenleving nog een duidelijke achterstand.

PAGINA 11 Professor dr. F.L.J Visseren Internist-vasculair specialist bij het Universitair Medisch Centrum Utrecht

Het gevaar van een te hoog cholesterolgehalte is dat het onopgemerkt gebeurt. “Je voelt er niets van als het gehalte LDL te hoog is, maar binnen het lichaam krijgen de aderen een vettige laag en wordt de kans steeds groter dat zo’n vettige plak een bloedvat verstopt of loslaat en verderop voor problemen zorgt.”

Actieve rol spelen

De vrouwelijke hartpatiënt heeft zich de afgelopen decennia sneller geemancipeerd dan de daarbij horende cardiologische beroepsgroep. De man/vrouwverschillen die er zijn, worden in de praktijk niet vertaald naar goede diagnostiek en behandeling. Gebrek aan kennis blijft bestaan of wordt als niet-belangrijk afgedaan. Vrouwelijke patiënten zijn zich echter meer gaan ontwikkelen door informatie op internet en de sociale media en willen een actieve rol spelen in hun eigen ziekte en gezondheid. Zij willen zich niet meer opsplitsen in de diverse vakgebieden, maar met een eigen inbreng de diverse gezondheidsproblemen van de verschillende levensfasen meenemen naar een gezonde oude dag. Die kans moeten wij als artsen aangrijpen om beter te kunnen voldoen aan de huidige behoeften van de individuele patiënt. Met de instelling van een leerstoel in de vrouwencardiologie maken de Radboud Universiteit in Nijmegen en de afdeling cardiologie aldaar, een belangrijke stap voorwaarts om dit belangrijke vakgebied inhoudelijk meer vorm te geven. Daarnaast zijn er in het veranderende speelveld van de gezondheidszorg meerdere initiatieven gaande om multidisciplinaire poliklinische behandelcentra in te richten naar de wens en behoeften van de vrouw van deze tijd. DR. ANGELA H.E.M. MAAS [email protected]

We make our readers succeed! HET HART 5E EDITIE, MAART 2012 Managing Director: Marc Reineman Editorial Manager: Stella van der Werf Business Development Manager: Thomas de Vries Project Manager: Ewout Lieben Telefoon: 020-7077040 E-mail: [email protected] Gedistribueerd: De Telegraaf, maart 2012 Drukkerij: Dijkman Offset Mediaplanet contact informatie: Telefoon: 020-7077000 Fax: 020-7077099 E-mail: [email protected]

Dit is een bijlage bij dagblad De Telegraaf. De inhoud van deze bijlage valt niet onder de hoofdredactionele verantwoordelijkheid van De Telegraaf.

Mediaplanet ontwikkelt hoogwaardige bijlagen die zich richten op een specifiek thema en de daarbij behorende doelgroep. Zo brengen wij lezer en adverteerder dichter bij elkaar.

Angela Maas:

“MobiHealth oplossing veilig en betrouwbaar”. Thuis bloeddruk meten

Eén derde van de vrouwen boven de 50 heeft te hoge bloeddruk. Dat geeft een verhoogde kans op hartinfarcten en beroertes. Daarom is het belangrijk hoge bloeddruk te verlagen. Dat begint met betrouwbaar meten. Angela Maas is enthousiast gebruiker van de dienst van MobiHealth om “haar vrouwen” thuis bloeddruk te laten meten. Naast thuis bloeddruk meten bij ouderen, heeft MobiHealth ook een dienst voor zwangeren met te hoge bloeddruk.

Betrouwbaar

De internationale medische gemeenschap is voorstander van thuis bloeddruk meten. Maar thuis meten is alleen betrouwbaar als aan strenge eisen is voldaan. De MobiHealth bloeddruk dienst voldoet aan die eisen. Daarom gebruiken medisch specialisten in 20% van de Nederlandse ziekenhuizen inmiddels de MobiHealth dienst. Daaronder bijna alle academische ziekenhuizen.

Heft in eigen handen

Patiënten die het heft in eigen handen nemen beperken hun gezondheidsrisico’s. Met thuis bloeddruk meten, in de eigen vertrouwde omgeving, kan dat. Patiënten zien dezelfde gegevens als hun behandelaars. Door de eenvoudige grafische weergave wordt in één oogopslag de bloeddrukontwikkeling zichtbaar. Zo speelt de patiënt een actieve rol bij de eigen gezondheid en ziekte. Gegevens reizen, patiënten blijven thuis. Dat is emancipatie van het vrouwenhart.

Veiligheid en persoonsgegevens

Alleen patiënt en behandelaar zien de meetgegevens. De bloeddrukdienst voldoet aan de hoogste eisen van veiligheid, privacy en persoonsbescherming.

www.mobihealth.nl

www.bpathome.nl

LICHTTHERAPIE BIJ SLAAPPROBLEMEN Natuurlijk effectief

Lichttherapie geniet veel bekendheid bij een winterdepressie, maar wordt ook succesvol ingezet bij slaapproblemen. Ook in de zomer!! Lichttherapie herstelt de biologische klok van het lichaam en zorgt ervoor dat op de juiste tijden van de dag voldoende slaaphormoon (melatonine) wordt aangemaakt. Lichttherapie maakt onderdeel uit van de reguliere geneeskunde, is eenvoudig toe te passen en kent nauwelijks bijwerkingen.

Menopauze: Inslapen is vaak geen probleem, maar de tweede helft van de nacht is een drama. Vaak wakker worden, opvliegers en moeite hebben met weer inslapen zijn kenmerkende problemen. Met lichttherapie slaapt u beter door en neemt het aantal nachtelijke opvliegers af. Inslaapproblemen: Uw partner is direct vertrokken, maar u ligt nog lang naar het plafond te staren. Met lichttherapie kan het slaap-waakritme worden verschoven, zodat u ’s avonds eerder in slaap kunt vallen, voldoende uren slaapt en in de ochtend energiek ontwaakt. Te vroeg in slaap vallen: Met name een probleem bij ouderen. Al vroeg in de avond kunt u uw ogen niet meer openhouden. Omdat u vroeger gaat slapen dan wenselijk is ontwaakt u in de ochtend veels te vroeg. Met lichttherapie kan het slaap-waakritme worden verschoven, zodat u ’s avonds meer energie heeft, later gaat slapen en op een ‘normale’ tijd ontwaakt.

Kijk voor meer informatie over lichttherapie bij o.a. slaapproblemen en lichttherapielampen op WWW.GOODLITE.NL of bel 0299-405328.

Ook voor hoogwaardige UVA en UVB lichttherapielampen voor de thuisbehandeling van psoriasis, vitiligo, eczeem en zonneallergie!

4 · MAART 2012 TIP

NIEUWS

1

CHAOS VAN PRIKKELS IN BIBBERENDE HARTBOEZEM

■ Vraag: Is boezemfibrilleren gevaarlijk en is een behandeling mogelijk? ■ Antwoord: Naast klachten, zoals hartkloppingen of kortademigheid, kan boezemfibrilleren indirect een beroerte of hartfalen veroorzaken. Onderdrukken van de ritmestoornis neemt dat risico niet altijd weg.

Boezemfibrilleren is een hartritmestoornis, die uiteenlopende klachten kan veroorzaken. Denk aan pijn in de borst, kortademigheid, duizeligheid en flauwvallen. “Wat er gebeurt bij boezemfibrilleren,” legt cardioloog Harry Crijns van het Maastricht Universitair Medisch Centrum uit, “is dat de natuurlijke pacemaker in de rechter boezem buiten spel staat en de hartboezems chaotisch geactiveerd worden door wel driehonderd prikkels per minuut. De boezem bibbert voortdurend en er is geen goede samentrekking meer om bloed naar de hartkamers te pompen. Bovendien wordt zeker de helft van de driehonderd prikkels in de hartboezems doorgegeven naar de hartkamers, waardoor de hartslag hoog is en onregelmatig.”

Risico op bloedstolsels

Hartkloppingen zijn de meest voorkomende klacht bij patiënten met boezemfibrillaties. Bij vrouwen komen de symptomen meestal op late-

re leeftijd voor, omdat zij tot aan de overgang beschermd worden door hormonen. Ook hebben ze vaker klachten van het boezemfibrilleren dan mannen. Het grootste gevaar van boezemfibrilleren is het risico op bloedstolsels in de hartboezems. Die stolling ontwikkelt zich vaak in het linker hartoor, dat is een aanhangsel van de linker hartboezem. Komt een bloedpropje vanuit het hartoortje in de aorta (hoofdslagader), dan kan het in de hersenen terechtkomen en leiden tot een hersenbloeding. “Een ander mogelijk gevolg van boezemfibrilleren is hartfalen”, vertelt dr. Crijns. “Dat noemen we tachycardiomyopathie. Daarbij gaat de pompfunctie van het hart sterk achteruit en krijgt de patiënt last van bijvoorbeeld kortademigheid, dikke benen en ‘s nachts frequent plassen.” De risico’s op bloedstollingen en daarmee het krijgen van een beroerte kunnen worden verkleind door een bloedverdunner. Het nadeel daarvan is dat er sneller bloedingen ontstaan. Een andere behandelmeHarry Crijns Cardioloog in het Maastricht Universitair Medisch Centrum

HERKEN DE SYMPTOMEN VAN HARTKLACHTEN

thode is het afsluiten of afklemmen van het hartoortje tijdens een minimaal invasieve operatie. Het risico van stolling wordt indirect ook sterk verminderd door medicijnen die de bloeddruk temperen (de combinatie boezemfibrilleren en hoge bloeddruk komt vaak voor).

Vrouwen hebben gelijk

Gevraagd naar verschillen tussen mannen en vrouwen, noemt dr. Crijns het feit dat vrouwen door nog onbekende oorzaak een hoger risico lopen op een beroerte dan mannen. Verder is gebleken dat vrouwen de hartritmestoornis vaker niet laten behandelen. Om nog onduidelijke redenen ondergaan ze minder vaak elektrische cardioversie (elektrische schok onder narcose) of ablatie therapie (waarbij de hartchirurg op de plek waar de ritmestoornis ontstaat kleine stukjes weefsel wegbrandt). “En de vrouwen hebben een beetje gelijk”, aldus Crijns. “Uit onderzoek is gebleken dat de elektrische behandeling van de stoornissen de risico’s op een beroerte of hartfalen niet verkleint. Dat heeft ons wel aan het denken gezet. We richten ons nu meer op het voorkomen van een beroerte of hartfalen dan op het voorkomen van de ritmestoornis zelf.” EMILE HILGERS [email protected]

Test opstapdagen van de beste Elektrische fietsen ter wereld uitgerust met het BOSCH e-bike systeem in Nederland en Duitsland uitgeroepen tot E-bike van het jaar Met een E-Bike Systeem van BOSCH komt u eenvoudig sneller en comfortabeler op u bestemming zonder daar al te veel inspanning voor te hoeven doen. Aktieradius van deze E-Bikes is 145 km daarbij zijn het ook nog eens superlicht gewicht fietsen 23,8 kg dus geschikt voor iedere fietsdrager. Tijdens de testdagen hebben wij de volgende merken voor u staan Hercules, Cannondale, Merida, Falter, Sinus, Centurion, Kreidler en Victoria. Speciale Aktieprijzen v/a 1599,00 alleen tijdens de testdagen op 30 en 31 Maart dus kom en overtuig uzelf op onderstaande locaties.

Scheldestraat 20 Alkmaar

Purmersteenweg 13a Purmerend

Kanaalstraat 90 Apeldoorn

Imkersplaats 13 Apeldoorn

MAART 2012 · 5

IN HET KORT

Bij vrouwen andere klachten en risicofactoren

Hart- en vaatziekten zijn doodsoorzaak nummer één bij vrouwen. Een belangrijke verklaring hiervoor is dat hartklachten bij vrouwen niet goed worden herkend. Hierdoor worden vrouwen pas veel later adequaat en preventief behandeld.

VOORBEELD “Vrouwen met vernauwingen in de kransslagaders van het hart hebben vaak andere klachten dan mannen”, vertelt cardioloog Janneke Wittekoek, werkzaam op locatie Almere van Cardiologie Centra Nederland. “Ze hebben vaker last van hartkloppingen, extreme vermoeidheid en slapeloosheid. Mannen krijgen doorgaans meer acute signalen, zoals drukkende pijn op de borst en pijn tussen de schouderbladen.”

Gelijkmatig dichtslibben

ONS HART Een volwassen mensenhart weegt ongeveer 250 à 300 gram. Het slaat 100.000 keer per dag. Dit is meer dat 35 miljoen keer per jaar. Het bloed wordt dan met een snelheid van 11 km per uur door het lichaam gepompt.

Het verschillende klachtenpatroon houdt mogelijk verband met een verschil in het dichtslibbingsproces van de bloedvaten, legt dr. Wittekoek uit. “Bij vrouwen zie je dat de vaten gelijkmatig dichtslibben, dus over de gehele vaatstructuur. Bij mannen treden meestal op één of meer plekken gelokaliseerde vernauwingen op.” Bij vrouwen treedt de ‘aderverkalking’, zoals het dichtslibben ook wel genoemd wordt, ook vaker op in Janneke Wittekoek Cardioloog bij Almere Cardiologie Centra Nederland

de kleine bloedvaatjes. De diagnose hiervan is soms lastig, waardoor vrouwen vaak niet goed (met medicijnen) worden behandeld. Aangezien afwijkingen in de kleine vaten een belangrijke risicofactor is voor afwijkingen in de grote vaten, is het volgens dr. Wittekoek essentieel dat klachten vroegtijdig worden herkend en behandeling in een vroeg stadium kan beginnen. Om de bewustwording van de risico’s van hart- en vaatziekten te vergroten, geeft zij bijscholing aan huisartsen en publiekslezingen.

Na de overgang

Risicofactoren zijn bijvoorbeeld hoog cholesterol, hoge bloeddruk, overgewicht en stress. “De belangrijkste risicofactor voor hart- en vaatziekten bij vrouwen jonger dan 50 jaar is roken”, aldus dr. Wittekoek. “Vrouwen die roken voor de overgang krijgen gemiddeld dertien jaar eerder een hartinfarct. Na de overgang neemt het risico op hart- en vaatziekten toe omdat de oestrogeenproductie stopt en die hormonen geen gunstig effect meer hebben op bloeddruk en cholesterolgehalte.” Vrouwspecifieke risicofactoren zijn hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap, zwangerschapsdiabetes en overgangsklachten. “Het is belangrijk dat huisartsen die aspecten onderzoeken wanneer vrouwen met klachten op het spreekuur komen”, zegt dokter Wittekoek. “Hoe eerder de risico’s bekend zijn, hoe eerder een preventieve behandeling kan starten om complicaties op latere leeftijd te voorkomen.”

FOTO: SHUTTERSTOCK

VVOC op de bres voor hart en vaatziekten De Beroepsvereniging VVOC (Vereniging Verpleegkundige Overgangs Consulente) is bekend met, en zich bewust van het feit dat vrouwen in de overgang een groter risico lopen op hart- en vaatziekten. Tijdens een consult wordt uitleg gegeven over de risico’s van hart- en vaatziekten, met name voor vrouwen in de overgang. In dit consult zal een meting verricht worden van

cholesterolwaarden en een bloeddrukmeting Aan de hand van de resultaten zal informatie en advies worden gegeven. De VVOC is de enige organisatie die zich uitsluitend op de Overgang richt. De Overgangsconsulentes zijn allemaal BIG geregistreerde verpleegkundigen . De meeste zorgverzekeraars vergoeden de consulten.

Meer aandacht voor de vrouw Om zorgprofessionals en het grote publiek bewust te maken van het feit dat vrouwen andere klachten hebben bij hart- en vaatziekten en zich anders daarover uiten, heeft de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie (NVVC) de werkgroep Gender opgericht.

“De laatste jaren sterven meer vrouwen dan mannen aan harten vaatziekten, terwijl onderzoek en voorlichting nog altijd op mannen gericht is”, schetst Marleen van Wely, cardioloog bij het Universitair Medisch Centrum St. Radboud in Nijmegen en secretaris van de werkgroep. “In studies zijn vrouwen ondervertegenwoordigd, waardoor we te weinig informatie hebben over de verschillen in uitkomsten tussen vrouwen en mannen.”

Standaard in de opleiding

“Vrouwen hebben andere klachten en communiceren anders dan mannen”, weet Van Wely. “Wij willen bereiken dat hierover binnen onze beroepsgroep meer bekendheid ontstaat en dat dit aspect standaard in de opleiding komt. Daarnaast wil onze werkgroep wetenschappelijk onderzoek naar hart- en vaatziekten bij vrouwen stimuleren en er voor zorgen dat in richtlijnen specifiek aandacht is voor de verschillen tussen mannen en vrouwen.” Meer informatie op het internet: www.kenhethart.nl

!

EMILE HILGERS

EMILE HILGERS

[email protected]

[email protected]

NU EXTRA VOORDEEL!

DIABETES VOORDEEL DIABETES VOORDEEL Alle teststrips €29,95

LifeScan OneTouch Ultra

Freestyle Lite

LifeScan OneTouch Vita

Precision Xtra Plus

Accu-Chek Sensor Comfort

Bayer Contour

Accu-Chek Compact

Menarini Glucocard Memory

Accu-Chek Aviva

Menarini X-sensor

Freestyle

Menarini Glucomen LX-sensor

...en natuurlijk ook lancetten, pennaalden, infuussets, etc met de hoogste kortingen!

U kunt een Overgangsconsulente in uw omgeving vinden. Kijk op: www.overgangsconsulente.com of via 06-28337478

Cinnulin PF kaneelcapsules 120 stuks €22,50

Rechtstreekse verrekening mogelijk met meerdere zorgverzekeraars!

www.diabetesvoordeel.nl Tel. 070 - 325 77 15

Bakkers voorop in gezonde voeding De bakkers in ons land leveren een belangrijke bijdrage aan onze gezondheid. Bijvoorbeeld door de hoeveelheid zout in brood steeds verder terug te brengen. Flip van Straaten, directeur van het Nederlands Bakkerij Centrum, legt uit hoe de bakkersbranche die verantwoordelijkheid neemt. En dat dat nooit ten koste gaat van kwaliteit en smaak. Werken alle bakkers mee? “Ja, al was dat een geleidelijk proces. Bakkers zijn trots op hun eerlijke product; kwaliteit en smaak staan voorop. Daarom hebben we brood met minder zout uitgebreid laten proeven door consumentenpanels. Met de goede resultaten hiervan konden we de bakkers laten zien dat minder zout brood niets verliest aan kwaliteit en smaak.”

Wat doet de bakkerijsector om het zoutgehalte in brood te verminderen? “Nederlandse bakkers verlagen al sinds 2008 de hoeveelheid zout in brood. De Consumentenbond constateerde in 2009 dat brood toen al 10% minder zout bevatte dan in 2007. We lopen daarmee voorop in de voedingsbranche. De bakkerijsector pakt als eerste het zoutprobleem groot en gezamenlijk aan.”

Doen jullie nog meer op het gebied van gezonde voeding? “Heel veel. We kijken voortdurend waar we stappen kunnen maken. Zo gaan we bijvoorbeeld de gezondheidsvoordelen van volkorenbrood benadrukken. Volkoren is niet alleen goed voor

de stoelgang, het helpt ook tegen hart- en vaatziekten. Dat komt door een lager cholesterol, een betere opname van antioxidanten en een lagere bloeddruk. Dat volkoren zoveel goeds doet, willen we nog beter laten zien in alle winkels en in een grote publiekscampagne. Als mensen voortaan vaker volkoren eten, levert dat zeker gezondheidswinst op.”

Waarom minder zout? Onderzoek wijst uit dat als we in Nederland allemaal 5 gram zout per dag minder eten, het aantal hart- en vaatziektes afneemt met 110.000 per jaar en het aantal beroertes met 40.000. Hoe we dat kunnen bereiken? Vooral door de verlaging van de hoeveelheid zout in voedingsmiddelen. Zout dat we zelf tijdens het koken en aan tafel toevoegen, is maar een kwart van onze zoutconsumptie. Daarom is het essentieel dat de voedingsindustrie meewerkt aan de zoutbeperking. De bakkerijsector geeft hierin het goede voorbeeld.

Hebben jullie het einddoel al bereikt? “Nee. Alle bakkers gaan er samen voor zorgen dat ze in 2013 aan al het Nederlandse brood nog eens 15% minder zout toevoegen. Eind dit jaar moet de wetgeving hierover rond zijn. Daarmee brengen we het zoutgehalte in brood in totaal met een kwart terug. We zijn er trots op dat we met de hele branche op die manier bijdragen aan een betere gezondheid.

De voordelen van volkoren onderzoeksproject gefinancierd door de Europese Unie. Uit het onderzoek komt onder meer naar voren dat de voedingsvezels in volkoren een gunstig effect kunnen hebben op de regulering van bloedglucose en op gewichtsbeheersing. Omdat overgewicht en diabetes sterk bijdragen aan de ontwikkeling van hart- en vaatziekten, beperkt de consumptie van volkorenproducten dus ook het risico op die ziekten.

Dertig procent minder risico Ook andere onderzoeken brengen volkoren in verband met positieve effecten op de volksgezondheid. Daarbij gaat het niet alleen hart- en vaatziekten en overgewicht, maar ook om darmproblemen, diabetes type II en sommige typen kanker. Zo blijkt in een aantal studies het risico op het ontstaan van hart- en vaatziekten en diabetes maar liefst 30% lager te zijn bij mensen die regelmatig volkorenproducten eten.

‘Gebruik dagelijks volkoren’

Volkoren is een bijzondere graansoort. De volkoren graankorrel bevat meer dan dertig bioactieve stoffen die een gunstig effect hebben op het hart en de bloedvaten. Alleen bij het gebruik van de hele graankorrel met de kiem en de zemel profiteren we van die voordelen. Daarom verdient het vaker eten van volkorenproducten een pleidooi.

Gezamenlijk hebben ze een gunstig effect op ontstekingsreacties in de lichaamscellen en de cholesterolhuishouding. Hoe deze mechanismen exact werken, is nog niet bekend. In ons land doen de universiteiten van Maastricht en Groningen baanbrekend onderzoek op dit gebied.

Baanbrekend onderzoek

Samen met TNO en bedrijven uit de bakkerijbranche bekijken de universiteiten wat de gezondheidseffecten zijn van volkoren graanproducten. Dit gebeurt onder de naam Healthgrain, een

De vitaminen, mineralen, antioxidanten en andere bioactieve stoffen zitten vooral in de vezellaag van de graankorrel en in de kiem.

Healthgrain

Vanwege de gunstige effecten adviseren nationale en internationale voedings- en gezondheidsinstanties om dagelijks enkele porties volkoren graanproducten te eten. In ons land adviseert de Gezondheidsraad: ‘Gebruik dagelijks ruim groente, fruit en volkoren graanproducten’. De bakkerijsector wil de gunstige effecten van volkorenbrood meer onder de aandacht brengen en start dit jaar een campagne. De slogan van die campagne is: ‘Wat je ook doet, volkoren is altijd goed!’ WWW.BROOD.NET

MAART 2012 · 7

INSPIRATIE

2 TIP

Hartaanval door trombose

GEZOND LEVEN HELPT TROMBOSE EN HYPERTENSIE TE VOORKOMEN

Onderzoek zeker nodig

■ Vraag: Wat is trombose en waarom is het gevaarlijk? ■ Antwoord: Trombose kan (slag)aders verstoppen waardoor lichamelijk letsel ontstaat.

Hypertensie heet in de volksmond ‘hoge bloeddruk’. Het is vooral een ouderdomskwaal die echter bij vrouwen vaak onderschat wordt. Door hypertensie worden de bloedvaten stijver en dat leidt tot aandoeningen als hartinfarct, beroerte, hartfalen en dementie. Professor Dr J.W. Roos-Hesselink, hoogleraar Cardiologie, verbonden aan de Erasmus universiteit vertelt er meer over.

EXPERT

“Hart- en vaatziekten zijn doodsoorzaak nummer 1 en hypertensie speelt een belangrijke rol.Er sterven in Nederland dagelijks 58 vrouwen aan een hart- of vaatziekte en 9 aan borstkanker. Ik benoem dit zo om mensen de ernst van de situatie in te laten zien.”

‘Trombose is een bloedstolling op het verkeerde moment en de verkeerde plaats’

Niet behandelen

Hoewel hypertensie dus vooral bij oudere vrouwen voorkomt, heeft 14 procent van de vrouwen onder de 45 er ook last van. “De meeste vrouwen gaan er terecht vanuit dat hun bloeddruk normaal is. In de overgang verandert dat echter. Daarna heeft 40 procent van de vrouwen hypertensie.” Als hypertensie geconstateerd is, staat er in de huidige geneeskundige richtlijnen dat er niet behandeld wordt als er geen andere risicofactoren zoals een te hoog cholesterol, trombose, roken of suikerziekte aanwezig zijn.

Hugo ten Cate internist-vasculair geneeskundige in het Maastricht Universitair Medisch Centrum

Trombose, bijna iedereen kent het woord, maar wat is het nu precies en waarom is het gevaarlijk? Om bloedverlies bij verwondingen te voorkomen, heeft ons lichaam een geweldig systeem van bloedstolling.Als dit systeem echter gaat werken zonder dat er een verwonding is, ontstaat in een bloedvat een bloedstolsel. Dit stolsel heet ‘trombus’. Het gevolg van trombose is dat er ergens in het lichaam een ader of slagader wordt afgesloten en de organen geen zuurstof en voedingsstoffen meer krijgen. Trombose is dus feitelijk een bloedstolling op het verkeerde moment en de verkeerde plaats. De stolsels in de slagaders kunnen een hart- en herseninfarct veroorzaken. Hugo ten Cate is internist-vasculair geneeskundige in het Maastricht Universitair Medisch Centrum en hij vertelt er meer over. “Aderverkalking zorgt ervoor dat de kransslagaders veranderen en kwetsbaarder worden. Er komen scheurtjes in en als bloed dan in aanraking komt met de vaatwand,ontstaat er een trombus.” Trombose kan ook gebeuren bij boezemfibrilleren. “Normaal pompt het hart het bloed regelmatig rond, maar in dit geval treedt er meestal in de linkerkamer een stoornis op waardoor er een stolsel (embolie) ontstaat. Die embolie kan via de slagader in de hersenen terecht komen en is een belangrijke oorzaak van een beroerte.”

Risico’s

Hoge bloeddruk, te hoog cholesterolgehalte, roken en diabetes type 2 zijn risicofactoren voor het krijgen van trombose in slagaders. “Zorg voor gezonde voeding en voldoende beweging, want ook obesitas geeft een verhoogd risico. Meestal is het echter een combinatie van risicofactoren.” Trombose kan erfelijk zijn. “Er bestaan families waar aderverkalking vaker voorkomt. We weten nog niet

Professor Dr J.W. Roos-Hesselink Hoogleraar Cardiologie aan de Erasmus universiteit

Groot onderzoek

BLOEDSTOLLING Wanneer er een ader of slagader wordt afgesloten door een bloedstolsel spreken we van trombose. FOTO: SHUTTERSTOCK

precies welke genen hierbij een rol spelen.”

Verschil

Hart- en vaatziekten zijn doodsoorzaak nummer één bij vrouwen. “Mogelijk komt dat door de veranderde levenswijze, een wrang

FEITEN ■ In Nederland overlijden jaarlijks circa 26.000 vrouwen aan hart- en vaatziekten. Onderzoek onder Europese cardiologen wijst uit dat vrouwen minder vaak dan mannen worden onderzocht op hartklachten, minder medicijnen krijgen en minder vaak aan vaatziekten worden geopereerd. ■ Een anticonceptiepil slikken verhoogt het risico op trombose twee tot drie keer. De kans dat een vrouw alleen door pilgebruik trombose krijgt, is echter klein. ■ Om trombose, herhaling ervan of complicaties te verkleinen, kunt u het beste:

gevolg van de emancipatie. Daarnaast wordt de levensverwachting steeds hoger, aderverkalking en daarmee de kans op trombose zijn de ‘prijs’ voor het ouder worden. Veel vrouwen krijgen trombose na de overgang, het lijkt er dus op dat de afname van het hormoon oes-

trogeen er iets mee te maken heeft. Dat is echter nog niet bewezen.”

Symptomen

De symptomen van een hartinfarct bij mannen en vrouwen verschillen.Mannen voelen vaak een pijn op de borst, terwijl vrouwen minder duidelijke klachten kunnen hebben. “Die voelen zich lange tijd niet zo goed,beetje zeurderig of vaker moe.” Als de situatie niet • Zorgen voor minimaal een half acuut is, kan medicatie van huisarts of cardioloog helpen.“Er zijn geneesmiduur lichaamsbeweging per dag delen om de activiteit van bloedplaat• Langdurig zitten of stilstaan jes te remmen zodat de kans op een vermijden trombus verkleint. Dit werkt alleen als • Gevarieerd en gezond eten er al klachten zijn, het heeft dus geen • Alcohol beperken tot maxizin om preventief medicatie te slikken. maal twee consumpties per dag Mensen met boezemfibrilleren wor• Stoppen met roken. den steeds vaker behandeld met anti■ Artsen schrijven hartgerelateerde klachten nogal eens toe stollingsmedicijnen. Die worden dan gecontroleerd via de trombosedienst. aan de overgang bij vrouwen. Er zijn verschillende nieuwe antistolOpvliegers kúnnen te maken lingsmiddelen en bloedplaatjesremhebben met de overgang, maar mers in aantocht.” ze kunnen ook wijzen op een hoge bloeddruk, één van de riCORRY DAALHOF sicofactoren voor hart- en [email protected] ziekten.

Professor Roos-Hesselink vindt dat geen goede zaak. “In april starten we dan ook met een groot onderzoek naar hart- en vaatziekten bij vrouwen. Daarbij wordt ook onderzocht wat nu precies de verschillen zijn in hartklachten tussen mannen en vrouwen. Want die verschillen zijn er zeker,we weten alleen nog niet waar dat precies in zit.Vrouwen hebben andere symptomen, reageren anders op medicatie en zelfs de ‘fietstest’ geeft bij vrouwen een onbetrouwbaar resultaat.Het is dus belangrijk dat we achterhalen waar die verschillen vandaan komen.”

Minder controle

Een ander belangrijk aspect is dat hypertensie bij vrouwen vaak niet als zodanig wordt herkend. “Veel klachten worden afgedaan als ‘overgangsverschijnselen’ en worden verder niet gecontroleerd. Vrouwen worden sowieso minder vaak gecontroleerd op hypertensie dan mannen, waar het vaak routinematig gebeurt. Dat moet in ieder geval veranderen.” Hoewel hypertensie deels erfelijk bepaald kan zijn, kunnen mensen zelf veel doen om het te voorkomen. “Het geeft geen garantie, maar een gezond gewicht, zuinig met zout en veel lichaamsbeweging helpt wel om hypertensie te voorkomen.” CORRY DAALHOF [email protected]

8 · MAART 2012

INSPIRATIE Vraag: Betekent een hartoperatie langdurig revalideren en grote littekens op de borst? Antwoord: Nee. Door te opereren via kleine sneetjes zijn de verwondingen minimaal en de herstelperiode korter.

Kijkoperatie: minder risico en kleinere littekens Extra plus voor de vrouw

INNOVATIE Dankzij nieuwe technieken zijn hartoperaties tegenwoordig veel minder ingrijpend dan voorheen. Hartchirurgen kunnen bijvoorbeeld hartkleppen vervangen of repareren via hele kleine sneetjes, met behulp van een scoop (camera) en speciale operatie-instrumenten. Men spreekt dan van minimaal invasief opereren, ofwel kijkoperaties. Bij de mitralisklepchirurgie - de mitralisklep bevindt zich tussen de linker boezem en de linker kamer van het hart - wordt bijvoorbeeld geopereerd via een kleine snee van 5 à 6 centimeter. Deze snee zit bij de vrouw in de rechterborstplooi,waardoor het litteken vrijwel altijd uit het zicht blijft. De chirurg ziet op een beeldscherm wat hij met de operatie-instrumenten doet.Via een tweede sneetje, van circa 2 centimeter in de lies, is de patiënt aangesloten op de hartlongmachine. “Door de nieuwe technieken hoeft het borstbeen niet meer of slechts gedeeltelijk geopend te worden”, legt hartchirurg dr. Mohamed Bentala uit. “Er ontstaan dus minder verwondingen bij de patiënt en er treedt minder bloedverlies op.Daardoor is er ook minder kans op infectie. De patiënt ligt minder lang op de Intensive Care en het herstel verloopt sneller, zowel in het ziekenhuis als thuis.”

Een enorm pluspunt is volgens dr. Bentala dat de patiënt na de hartoperatie snel kan terugkeren in het arbeidsproces.Vooral bij jonge vrouwen is er nog een ander, cosmetisch, voordeel: kleinere littekens. “Ook vanuit medisch oogpunt is er een extra voordeel voor de vrouw,” vult collega-hartchirurg dr. Van Putte aan. “Het overlijdensrisico is met minimaal invasief opereren een stuk kleiner. Dat telt voor een vrouw extra mee omdat vrouwen bij dit soort ingrepen statistisch gezien een hoger overlijdensrisico hebben dan mannen.”

Klepreparaties

Er zijn verschillende hartklepoperaties waarbij minimaal invasief opereren mogelijk is, vervolgt dr. Bentala. “Het gaat om de mitralis-, de tricuspidalisklep-, en de aortaklepchirurgie. De meeste operaties zijn erop gericht om afwijkingen aan deze kleppen te herstellen, dat heeft de voorkeur boven een nieuwe klep plaatsen. Bij de aortaklepchirurgie wordt de klep meestal wél vervangen. Hierbij wordt het borstbeen voor een klein deel open gemaakt, omdat je alleen op die manier zicht kunt krijgen op de aortaklep. Dit kan niet scopisch.” Bij de mitralisklep- en de tricuspidalesklepchirurgie past dr. Bentala een bijzondere techniek toe om de aorta

van binnenuit te dichten, namelijk door een ballon in te brengen. Bij de aortaklepchirurgie moet de aorta van buitenaf worden afgeklemd, waarbij een beperkte verwonding om in het lichaam te komen onvermijdelijk is.”

Mini-MAZE operatie Dr. Mohamed Bentala

PROFIEL ■ Functie: Cardiothoracaal chirurgen ■ Bijzonder: Voeren met hun collega’s jaarlijks zo’n 1.500 open hartoperaties uit

Dr. Bart van Putte

Sinds 2011 wordt in het ziekenhuis ook een innovatieve operatiemethode toegepast bij de hartritmestoornissen (boezemfibrilatie). Dr. Van Putte: “Tijdens deze zogenoemde mini-MAZE operatie worden, minimaal invasief, op de boezem van het hart ‘isolatielijnen’ aangebracht. Die zorgen ervoor dat signalen die de hartslag aangeven altijd de kortste weg volgen.” Niet bij iedereen is minimaal invasief opereren mogelijk, benadrukt dr. Bentala. “Maar als het kan, heeft het onze voorkeur. Ons ziekenhuis is in 2008 gestart met een programma voor minimaal invasieve hartoperaties, omdat wij zowel van verwijzend cardiologen als van de patiënten steeds vaker deze vraag kregen. We horen dat patiënten naar België gaan omdat ze denken dat we de techniek hier niet in huis hebben. Inmiddels doen wij 350 à 400 van dit soort operaties per jaar en kunnen wij steeds meer patienten helpen.” EMILE HILGERS [email protected]

‘Na vier w Lara de Vries Onderging een operatie aan haar hart

Lara de Vries (41) hoorde drie jaar geleden dat ze een lekkende hartklep had. Aanvankelijk leek het niet ernstig, maar in de

Het Amphia Ziekenhuis wil patiënten de beste medische en verpleegkundige zorg bieden. Zo dicht mogelijk bij huis. Daarbij wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met individuele wensen, behoeften en omstandigheden. Amphia is één van de grootste, algemene topklinische ziekenhuizen van Nederland. Naast medische topzorg behoren ook opleiding en onderzoek tot de kerntaken. Ruim 250 medisch specialisten, 4600 medewerkers en 290 vrijwilligers streven continue naar verbetering van kwaliteit en veiligheid van patiëntenzorg.

Kijk voor meer informatie op www.amphia.nl of volg het Amphia Ziekenhuis online via: www.twitter.com/AmphiaZKHuis www.facebook.com/AmphiaZiekenhuis www.youtube.com/AmphiaZKH

MAART 2012 · 9

MITRALISKLEPCHIRURGIE Er wordt geopereerd via een kleine snee van 5 à 6 centimeter. De chirurg ziet op een beeldscherm wat hij met de operatie-instrumenten doet. Via een tweede sneetje, van circa 2 centimeter in de lies, is de patiënt aangesloten op de hartlongmachine. FOTO: AMPHIA ZIEKENHUIS

weken al weer bijna normaal leven’ zomer van 2011 kreeg ze steeds meer last van kortademigheid, vermoeidheid en hartkloppingen. Bij nader onderzoek bleek dat er snel geopereerd moest worden.

“Na twee maanden ben ik al geholpen”, vertelt ze. “Die tijd was nodig voor allerlei voorbereidingen. Ik had ook even nodig om aan het idee te wennen. De ingreep viel

mee, zeven dagen na de operatie mocht ik weer naar huis. In het begin heb ik veel geslapen. Mijn man had zorgverlof opgenomen om voor het huishouden en onze dochters van 5 en 7 te kunnen zorgen. Daardoor kon ik me concentreren op mijn herstel.”

Geleidelijk opbouwen

Na vier weken had Lara al weer bijna haar normale leven hervat.

Poliklinische hartrevalidatie bij Revant

Wennen

Dat het herstel zo voorspoedig is gegaan, ligt volgens Lara ook aan het feit dat ze in topconditie was. “Mijn longen zijn goed, mijn vaten zijn goed. Ik slik nog wel bètablokkers omdat mijn hartslag te hoog is, dat is al jaren zo. Volgens de cardioloog moet mijn hart wennen aan de nieuwe situatie. Ik hoop weer snel te kunnen gaan hardlopen, dat deed ik altijd graag. Ach-

teraf is de vermoeidheid die ik jarenlang voelde, beter te verklaren. Je denkt niet direct aan hartproblemen. Het was voor mij een enorme opluchting dat er iets ontdekt werd, iets waar ook iets aan gedáán kon worden!”

EMILE HILGERS [email protected]

Poliklinische hartrevalidatie is voor mensen die een hartinfarct, hartoperatie of dotterbehandeling (PCI) of andere hartproblemen hebben gehad. Revalideren betekent actief werken aan het herwinnen of behouden van de zelfstandigheid en functionaliteit. Aan het hartrevalidatie programma bij Revant Revalidatiecentrum Breda nemen jaarlijks ruim 700 patiënten deel. Zij werken gedurende tien weken aan een revalidatieprogramma dat werkt!

Doel van de revalidatie

Poliklinische hartrevalidatie heeft o.a. de volgende doelen: n fysieke beperkingen leren kennen en ermee omgaan; n een actieve, gezonde leefstijl ontwikkelen; n angst voor inspanning overwinnen; n optimale hervatting van werk, vrijetijdsbesteding en/of huishoudelijke taken; n bekendheid met de aard van de ziekte en de risicofactoren.

Behandelteam

Het behandelteam bestaat uit een cardioloog, nurse practitioner, fysiotherapeut, gespecialiseerde verpleegkundige, maatschappelijk werker, psycholoog, diëtist, ergotherapeut.

Revalidatieprogramma

“Het is nu zes weken na de operatie,” vertelt ze, “en ik kan al weer bijna een normaal leven leiden. Ik fiets weer, doe de boodschappen, breng de kinderen naar school, en ga twee keer per week naar revalidatie. Werken gaat nog niet, dat wil ik binnenkort geleidelijk opbouwen. Ik merk dat ik ‘s middags minder energie heb. Ook de concentratie is minder, misschien door de narcose.”

Het programma voor poliklinische hartrevalidatie bestaat uit een bewegings- en informatie-programma en een leefstijlprogramma.

Het bewegingsprogramma is een groepsprogramma gericht op verbetering van uw lichamelijke conditie.

de kracht tot ontwikkeling

Tijdens de informatiebijeenkomsten krijgt de revalidant informatie over de gevolgen van de hartaandoening en gezonde leefwijze. Bij deze bijeenkomsten is ook de partner of direct betrokkene welkom. Tijdens het leefstijlprogramma staat centraal: gedragsverandering m.b.t. gezonde leefstijl: stoppen met roken, stress, voeding.

Vergoeding

Hartrevalidatie wordt over het algemeen volledig vergoed door ziektekostenverzekeraars, soms wordt er een eigen bijdrage gevraagd.

Meer informatie

Wilt u meer informatie over poliklinische hartrevalidatie bij Revant? Neem contact op met het behandelteam.

Breda 076 5797900

Goes 0113 236236

www.revant.nl

10 · MAART 2012

3 TIP

NIEUWS

Ongemerkt te veel zout in dagelijkse voeding

IN HET KORT

LAAT JE INFORMEREN OVER ZOUTINNAME

Vitamine K2

■ Vraag: Waarom moet je opletten dat je niet teveel zout eet? ■ Antwoord: In zout zit natrium, een stof die hart- en vaatziekten kan veroorzaken. We krijgen het vaak ongemerkt binnen in onze voeding.

eenloopt”, vertelt De Jong. “Het kan dus wel minder. Het argument dat het product niet meer smaakt gaat dus niet op. Als je geleidelijk stappen zet, wennen consumenten ook geleidelijk. Maar je moet wel echte stappen zetten.”

Al vele jaren krijgen Nederlanders teveel zout binnen in de dagelijkse voeding. Recent onderzoek door het RIVM heeft aangetoond dat mannen per dag gemiddeld 9,9 gram zout consumeren en vrouwen - onder andere vanwege kleinere porties - gemiddeld 7,5 gram. Die cijfers zijn verontrustend omdat overmatige zoutinname een groot risico is voor de volksgezondheid. 6 gram zout per dag is meer dan voldoende, 1 gram is eigenlijk al genoeg. “Wij voeren al jaren campagne tegen het hoge zoutgehalte in voedingsproducten”, vertelt Sandra de Jong, woordvoerder van de Consumentenbond. “Dat doen we omdat zout natrium bevat, een stof die bij overmatige inname schadelijk is voor de gezondheid. Eén gram zout bevat 0,4 gram natrium en 0,6 gram chloride. Die stoffen zijn goed voor onder andere de vochtbalans. Maar te veel natrium kan leiden tot hart- en vaatziekten. Het verhoogt ook de bloeddruk en kan ook invloed hebben op het functioneren van de nieren.”

Slechts 15 % via zoutvaatje

Voedingsindustrie

De voedingsindustrie wordt al jaren aangemaand om minder zout in producten te verwerken. Maar enkele uitzonderingen daargelaten, zoals broodbakkers, is volgens de Consumentenbond over de hele linie genomen nauwelijks verbe-

SANDRA DE JONG. Woordvoerder van de Consumentenbond.

tering te merken. “Minister Schippers van Volksgezondheid erkent het probleem is en gaf onlangs aan de voedingsindustrie tot eind 2012 de tijd te willen geven om maatregelen te nemen, anders volgen sancties”, aldus De Jong. “Maar vijf jaar geleden hoorden we dat ook al en sindsdien is de zoutinname al-

leen maar toegenomen.” Producten waarin veel zout (en dus ook natrium) zit, zijn brood, kaas, en kant-en-klare sauzen en kruidenmixen. “Uit een groot zoutonderzoek van zoetzure sauzen is vorig jaar gebleken dat het zoutgehalte tussen de verschillende merken met maar liefst 88 % uit-

FEITEN ■ Het klinkt onwaarschijnlijk, maar zoete drop bevat meer zout dan zoute drop. ■ Onderzoek van de Universiteit van Wageningen heeft uitgewezen dat in Nederland elk jaar 2.500 mensen overlijden als gevolg van overmatige zoutconsumptie. ■ Eén op de vijf broden is te zout, blijkt uit onderzoek van de nieuwe Voedsel en Warenautoriteit. Op initiatief van de bakkerijbranche is de norm verlaagd. ■ Zout wordt toegevoegd aan levensmiddelen voor de smaak en

als conserveringsmiddel. ■ De Nederlandse taal kent diverse spreekwoorden over zout. Een bekend gezegde is bijvoorbeeld: dit moet je wel met een korreltje zout nemen. Relevant in de campagne ‘opzouten’ is: zo zout heb ik het nog nooit gegeten. ■ Natuurlijk gebrouwen sojasaus is een goede vervanger voor zout, is uit onderzoek gebleken. Het tast de smaak(beleving) niet aan. Dit gegeven kan fabrikanten helpen het zoutgehalte in voedingsmiddelen terug te dringen.

Het is al langer bekend dat vitamine K belangrijk is voor de bloedstolling en de botopbouw. Er bestaan twee soorten: vitamine K1 en vitamine K2. In de loop van de tijd is men er door onderzoeken achter gekomen dat met name een eiwit in vitamine K2 aderverkalking in bloedvaten remt. Vitamine K1 kan dit in principe ook, maar het is veel minder effectief omdat het op een andere manier getransporteerd wordt en zich bijvoorbeeld meer op de leverfunctie richt. Vitamine K2 komt direct terecht waar het zijn moet, bij de bloedvaten en de botten.

!

De consument kan zelf maar heel beperkt de zoutconsumptie in de gaten houden, benadrukt De Jong. “Slechts 15 % krijg je via het zoutvaatje in je eten, de rest zit in producten die je in de winkel koopt. Daarbij komt dat het niet verplicht is om het zoutgehalte op de verpakking te vermelden, waardoor de consument niet kan zien welk producten veel of weinig zout bevatten.” Het effect van zout op de bloeddruk is per persoon verschillend. Over het algemeen lijken mensen met een donkere huidskleur gevoeliger voor de bloeddrukverhogende effecten van zout dan blanken. Ook ouderen lijken gevoeliger te zijn, net als jonge kinderen. Vast staat dat een overmaat aan zout bij alle mensen voor problemen kan zorgen. De Consumentenbond geeft zoveel mogelijk voorlichting over de risico’s van overmatige zoutinname en wat mensen zelf kunnen doen om de zoutinname te beperken. Meer informatie op: www.consumentenbond.nl/ opzouten

!

Kaas, kwark en natto

Bij een onderzoek onder de bevolking van Rotterdam bleek dat degenen met de hoogste inname vitamine K2 uit voeding 50% minder kans hadden om dood te gaan aan hart- en vaatziekten en dat er onder hen ook 50% minder aderverkalking plaatsvond dan bij mensen met een lage inname van vitamine K2. Dat is echt spectaculair. Vitamine K1 had dat effect niet. Onder meer kaas en kwark bevatten vitamine K2 in lage doseringen. Een zeer hoge concentratie zit in het Japanse product natto, dat wordt gewonnen uit gefermenteerde sojabonen. Uit recenter onderzoek blijkt dat K2 ook bestaande aderverkalking zou kunnen tegengaan: de kalk lost op en de elasticiteit van de vaatwand komt terug. Verder zorgt K2 voor stevigere botten, al duurt het wat langer voordat dit merkbaar wordt. MARJOKE GELUK - SENSEYS

EMILE HILGERS

[email protected]

[email protected]

Voor wie verstandig omgaat met zout

Speciaal voor vrouwen met vitamine K2 Womega is een uniek voedingssupplement dat speciaal ontwikkeld is voor vrouwen met een actief leven. Samengesteld uit 5 natuurlijke ingrediënten waaronder vitamine K2 uit natto en omega 3 visolie om hart en bloedvaten gezond te houden. Hoge zoutinname kan leiden tot een hoge bloeddruk. Riskante aandoeningen aan hart- en bloedvaten zijn vaak het gevolg. In LoSalt mineraalzout is 66% natrium (zout) vervangen door natuurlijke, nuttige mineralen zoals kalium. LoSalt is de oplossing voor minder zout-gebruik, ook voor kinderen. LoSalt mineraalzout is ook verkrijgbaar in de variant 'met jodium'. U vindt LoSalt in het schap van uw supermarkt.

LoSalt mineraalzout - 66% minder natrium - bevat natuurlijke, nuttige mineralen zoals kalium - de smaak van zout blijft - draagt bij aan een goede gezondheid www.losalt.nl • e-mail: [email protected]

www.womega.nl Verkrijgbaar bij de betere drogist en gezondheidswinkel en: Nu -10%

30 capsules € 9,95

MAART 2012 · 11

DESKUNDIG ADVIES Cholesterol is van nature aanwezig in het lichaam. Het wordt grotendeels aangemaakt in de lever en komt voor een deel ook uit het voedsel dat we eten. Cholesterol is een vetachtige stof en onmisbaar voor het functioneren van ons lichaam, want het is nodig voor energie, de opbouw van cellen, de hormoonproductie en de spijsvertering.

FEITEN

Bolletjes van binnen

C

holesterol is er echter in twee soorten, een goede en een slechte soort. Het slechte cholesterol wordt ook wel aangeduid als LDL (lage dichtheid lipoprotein) en het goede als HDL (hoge dichtheid lipoprotein). Professor dr.F.L.J Visseren werkt als internist-vasculair specialist bij het Universitair Medisch Centrum Utrecht en hij vertelt: “Het slechte LDL cholesterol blijft achter in de vaatwanden waardoor deze vervetten. Er ontstaan kleine vettige plakken die bloedvaten af kunnen sluiten.Als dat gebeurt, volgt er een hartaanval, een herseninfarct of etalagebenen als het in het been gebeurt.Cholesterol is een van de belangrijkste risicofactoren voor het krijgen van vaatproblemen.”

maakt. Ongeveer een kwart van het cholesterol komt uit onze voeding. “Het HDL is een prachtig lichaamseigen systeem om vet op te ruimen waar het niet hoort. Het HDL zijn als het ware ‘bolletjes’ die als stofzuigertjes langs de vaatwanden gaan en daar overtollig vet ‘opzuigen’. De vetgevulde ‘bolletjes’ komen dan weer in de lever terecht waar het overtollige vet afgevoerd wordt via de gal en de darmen. Op deze manier wordt cholesterol uit de vaatwand weer terug getransporteerd naar de lever. Een heel mooi beschermend systeem om vaatproblemen te voorkomen. Hoe meer HDL cholesterol, hoe beter.”

Leef gezond!

Het gevaar van een te hoog cholesterolgehalte is dat het onopgemerkt gebeurt.“Je voelt er niets van als het gehalte LDL te hoog is, maar binnen het lichaam krijgen de aderen een vettige laag en wordt de kans steeds groter dat zo’n vettige plak een bloedvat verstopt of loslaat en verderop voor problemen zorgt.” LDL en HDL horen over het algemeen in een verhouding van 4 tot 1 voor te komen. Dat wil zeggen bij een totale cholesterolwaarde van bijvoorbeeld 5, moet LDL 4 zijn en HDL 1. Een hoger percentage HDL is echter gezonder.

Het is mogelijk zelf het cholesterolgehalte en vooral de verdeling tussen het goede HDL en het slechte LDL te beïnvloeden. “Grootste invloed is een gezonde levensstijl. Wie te zwaar is, heeft een lager HDL percentage en roken zorgt ook voor een lager HDL cholesterol. Mensen die regelmatig bewegen, hebben een hoger HDL en dat is dus gezond. Gezond, gevarieerd eten en voldoende bewegen is al een goede manier om de verhouding tussen HDL en LDL te verbeteren. Verder helpt het om af te vallen bij overgewicht.” Vooral verzadigde vetzuren zorgen voor een hoog LDL gehalte.Alcohol is met mate gunstig voor het HDL, omdat 1 of 2 alcoholconsumpties per dag het HDL verhogen.

Stofzuigen

Overgang

Sluipmoordenaar

Cholesterol zit in het bloed en wordt grotendeels door de lever aange-

Er zijn echter ook factoren die niet zo gemakkelijk te beïnvloeden zijn.

EXPERT

‘Het is mogelijk zelf het cholesterolgehalte en vooral de verdeling tussen het goede HDL en het slechte LDL te beïnvloeden. Grootste invloed is een gezonde levensstijl’

“Mensen met diabetes hebben over het algemeen een laag gehalte HDL en het kan ook genetisch bepaald zijn. Om het LDL cholesterol te verlagen bestaan gelukkig tegenwoordig hele goede medicijnen die heel effectief, veilig en niet duur zijn. Met één pil per dag kan het LDL met 30 tot 50 procent worden verlaagd.” Vrouwen hebben van nature een hoger gehalte HDL dan mannen, maar dat is alleen tijdens de vruchtbare jaren. Het hormoon oestrogeen zorgt daarvoor. “Dan zijn vrouwen redelijk goed beschermd tegen vaatproblemen, maar die bescherming verdwijnt snel tijdens de overgang omdat er veel minder oestrogeen aangemaakt wordt. Daarom krijgen vrouwen vooral last van hart- en vaatziekten na de menopauze.”

Meten = weten

Hoewel de verdeling tussen HDL en LDL dus tot op zekere hoogte te beïnvloeden is, is het boven een bepaalde leeftijd en na de menopauze goed om eens bij het cholesterolgehalte stil te staan en zo mogelijk de leefwijze aan te passen of zelfs medicamenteus te behandelen. Een cholesterolmeting kan bij de huisarts gedaan worden, waarbij geadviseerd wordt om meer dan één meting te verrichten omdat de hoogte van HDL en LDL in het bloed een beetje kan variëren. Professor dr. F.L.J Visseren Internist-vasculair specialist bij het Universitair Medisch Centrum Utrecht

Cholesterol molecuul

Plantensterolen Plantensterolen zitten van nature in kleine hoeveelheden in plantaardige producten zoals soja. Plantensterolen worden vanwege hun gunstige effect op het cholesterolgehalte tegenwoordig toegevoegd aan margarines en yoghurt(producten). Bewezen is dat door 1 tot 3 gram plantensterolen per dag het cholesterolgehalte met gemiddeld 10% daalt. Dit verkleint het risico op hart- en vaatziekten. Bij hoeveelheden boven de 3 gram per dag is er de mogelijkheid dat de opname van vetoplosbare vitamines wordt verstoord. Producten met plantensterolen kunnen bij personen met een aanleg voor een te hoog cholesterolgehalte of risico op hart- en vaatziekten bijdragen aan een normaal cholesterolgehalte. Gezond eten blijft daarbij erg belangrijk.

EMILE HILGERS

BRON: VOEDINGSCENTRUM

[email protected]

Werkt cholesterolverlagend Cholesterol

Plantensterolen

10u0ur% lijk nat

    

Zerochol is een voedingssupplement. Voldoet aan de nieuwe Europese claimverordening (EFSA). Hoogst verkrijgbare dosering plantensterolen per tablet (800mg). Wetenschappelijk aangetoonde werking. Verkrijgbaar in verpakkingen van 90- en 60 tabletten.

Het staat vast dat plantensterolen het cholesterol verlagen. Het gunstige effect van plantensterolen wordt verkregen bij een dagelijkse inname van 1,5 tot 2,4 gram. De werkzaamheid van plantensterolen is wetenschappelijk aangetoond in talloze studies en bevestigd door de European Food Safety Authority (EFSA).

ZONDER PLANTENSTEROLEN Het cholesterol komt terecht in de bloedbaan

Plantensterol

Effectief en handig Zerochol is een effectieve en zeer gebruiksvriendelijke bron van plantensterolen. Zerochol is per 10 tabletten verpakt in handige blisters. Zerochol is eenvoudig in te nemen bij iedere maaltijd, zowel thuis als buiten de deur. Met Zerochol wordt altijd de juiste hoeveelheid plantensterolen ingenomen. 1 tablet Zerochol bevat 0,8 gram plantensterolen. MET PLANTENSTEROLEN De opname van cholesterol wordt tegengegaan

Voor meer informatie en online bestellen kijk op www.cholesterolverlagen.nu advertentie_zerochol.indd 1

16-03-12 12:09