Dilemma’s: op gevoel of met verstand
…een analyse in stappen voor het nemen van moeilijke beslissingen in de medische praktijk Ede, 11 juni 2009 door Victor van Lieshout
Kenmerken van een dilemma
Keuze tussen twee alternatieven: doe ik iets wel of niet; zeg ik iets wel of niet Ik wil de keuze niet; ik wil alles van het ene alternatief en ook alles van het andere Ik moet de keuze maken, er zijn geen regels of voorschriften die de keuze voor mij kunnen overnemen Bij beide keuzemogelijkheden zijn er belangen, rechten of wensen van een of meer mensen in het spel
Mijn dilemma
NEE
JA
Goed … … …
Slecht … … …
Mijn dilemma
NEE
JA
Fout … … …
Goed … … …
Mijn dilemma
NEE
JA
… … … …
… … … …
Een casus…
Mevrouw de Groot Mevrouw de Groot is 84 en wil niet naar het ziekenhuis. Behandeling voor haar aandoening is heel goed mogelijk, zonder behandeling zal zij sterven. Zij woont in een verzorgingsflat, waar indien nodig, uitgebreidere zorg naar behoefte geboden kan worden. Zij is jaren geleden gescheiden en heeft uit haar eerste huwelijk twee kinderen, die beiden hun eigen gezin hebben en ver weg wonen, in Australië en in Nieuw Zeeland. Zij heeft daar nauwelijks contact mee en dat doet haar veel verdriet. De relatie is verslechterd toen zij hertrouwde met een man, waar de kinderen niets van wilden weten. Vier jaar geleden is deze man overleden. Mevrouw de Groot vecht tegen de eenzaamheid. Stuur ik haar in tegen haar zin?
Stap 1: Voor welke beslissing sta ik?
Bepaal de voorlopige beslissing (intuïtief) en het voornaamste bezwaar daartegen. Noteer:
Ik doe handeling A Dat is moreel juist Ondanks bezwaar B
Stap 2: Wie zijn er bij mijn beslissing betrokken?
Welke instanties en/of personen hebben rechten, belangen of wensen die bij deze beslissing in het geding zijn?
Stap 3:
Wie neemt de beslissing?
Stap 4:
Heb ik nadere informatie nodig om mijn beslissing op een verantwoorde wijze te kunnen nemen?
Stap 5:Wat zijn de argumenten? Stuur ik mevrouw de Groot in? NEE
JA 1.
2. 3.
4. 5. 6. 7.
Zij kan nog zeker een aantal jaren leven met redelijke kwaliteit van leven Zij is nog helder van geest Er kan mij nalatigheid worden verweten als ik niet instuur Het is mijn taak om voor haar gezondheid te waken Er wacht haar mogelijk een pijnlijk en vervelend ziekbed De specialist verwacht zonder meer dat ik instuur Bij iets acuuts zou ik ook insturen
1. 2. 3. 4.
5. 6.
Zij is eenzaam Haar kinderen wonen ver weg Zij wil niet naar het ziekenhuis Een behandeling in het ziekenhuis heeft altijd een zeker risico Ze kan zelf overzien hoe haar leven er verder uit gaat zien Ze is in de eerste lijn prima te begeleiden
Stap 6A: Mijn gewogen oordeel
Markeer de argumenten die berusten op beginselen (B) en de argumenten waarbij wordt geredeneerd vanuit de gevolgen (G).
Waarden/Beginselen
Rechtvaardigheid Integriteit van de persoon Vriendschap Liefde Autonomie/Zelfbeschikking/Zelfbepaling Zorgzaamheid Waarheid Betrouwbaarheid: afspraak = afspraak Eerlijkheid Vertrouwen Moed Professionaliteit Weldoen Niet schaden … …
Stap 5:Wat zijn de argumenten? Stuur ik mevrouw de Groot in? NEE
JA
Zij kan nog zeker een aantal jaren leven met redelijke kwaliteit van leven Zij is nog helder van geest Er kan mij nalatigheid worden verweten als ik niet instuur G Het is mijn taak om voor haar gezondheid te waken Er wacht haar mogelijk een pijnlijk en vervelend ziekbed De specialist verwacht zonder meer dat ik instuur Bij iets acuuts zou ik ook insturen
Zij is eenzaam Haar kinderen wonen ver weg Zij wil niet naar het ziekenhuis B: autonomie Een behandeling in het ziekenhuis heeft altijd een zeker risico Ze kan zelf overzien hoe haar leven er uit gaat zien Ze is in de eerste lijn prima te begeleiden
Stap 6A(vervolg):
Bepaal definitieve beslissing, belangrijkste argument voor en voornaamste bezwaar. Vuistregel: Beginselargumenten gaan voor gevolgenargumenten, tenzij de gevolgen zeer extreem zijn. Noteer: Ik doe handeling A Dat is moreel juist Omwille van argument B Ondanks bezwaar C
Stap 6B: repareren...
Na mijn afweging onderzoek ik of ik de schade dan wel nadelen die voortvloeien uit mijn beslissing kan beperken, compenseren of goedmaken: wat kan van het niet gekozen alternatief worden gerepareerd?
Stap 7:
Voel ik mij goed bij over de genomen beslissing of niet?...
Vervolg programma
Pauze
Werken in subgroep: opdracht en informatie ligt op plek waar je als subgroep naar toe gaat
Plenair uitwisselen van resultaten in de vorm van korte interviews
