1e keus medicatie Psychische aandoeningen Langwerkend angst en neurose examenvrees
depressie bipolaire stoornis
psychose
slaapstoornis
Diazepam
Kortwerkend, bij ouderen Oxazepam en lever- en nierfunctie propanolol
benzodiazepines -blokker TCA: tricyclisch antidepressivum SSRI: selectieve erotonine reuptake remmer
Behandeling na 4 wk uitsluipen (onthoudingsverschijnselen) Proefdosis paar dagen voor examen of optreden
Standaard
Amitriptyline
Ouderen, kans op orthostatische hypotensie
Fluvoxamine
specialist
lithium
+ en - symptomen, acute opwinding
Haloperidol
Klassiek antipsychoticum Kans op extrapiramidale effecten mn ouderen
Vooral - symptomen
Olanzapine
Atypisch antipsychoticum
Geringere kans op extrapiramidale effecten
benzodiazepines
Nadruk: niet-medicamenteuze behandeling. Alleen indien functioneren overdag gestoord is en niet langer dan 2 weken.
Kortwerkend: bij inslaapstoornissen Langwerkend: bij Doorslaapstoornissen
temazepam nitrazepam
Duurt 2-6 weken voor resultaat merkbaar. Overdosering van TCA kan lethaal zijn.
Neurologische aandoeningen cinnarizine
Antihistaminicum
Beperkt werkzaam.
Koortsstuipen Epileptisch insult
diazepam
benzodiazepines
Per rectiole : snelle en hoge plasmaspiegel ivm im inj
Epilepsie - specialist
anti-epileptica
duizeligheid convulsies
meningitis-profylaxe
rifampicine
Alle huisgenoten pt met bact menigitis 2 dagen behandelen
spanningshoofdpijn
paracetamol
Bij overdosering: leverschade!
Aanval couperen
carbasalaatcalcium of paracetamol
Aspirine / paracetamol
+ metoclopramide
prokineticum (antiemeticum)
of sumatriptan
triptanen
migraine
Profylaxe
metoprolol
Trigeminus-neuralgie
specialist
Anti-epileptica
clusterhoofdpijn
specialist
Zuurstof, triptanen
Parkinson
specialist
parkinsonmiddelen
MS
specialist
Interferonen, corticosteroïden
dementie
specialist
Cholinesterase-remmers
-blokker
Bij overdosering paracetamol: leverschade! Bij voorkeur samen met prokineticum Bij 1e tekenen aanval combi innemen samen met aspirine/ paracetamol Wanneer bovenstaande niet voldoende werkt. Bij misselijkheid nasaal of s.c. Bij aanvallen > 2 x per maand. Bij voorkeur als retardtab. Duurt 2-6 wk voordat aanvalsfrequentie lager is
Hart- en vaatziekten atherosclerose
Vaak door hypercholesterolemie
Stabiel
Simvastatine
Statines
Bij cholesterol > 8mmol/l onderzoek naar FH en start dieet
isosorbidedinitraat
Nitraat
Bij aanval sublinguaal, ev. onderhoudstherapie oraal
+ metoprolol
-blokker Onderhoudstherapie
+ carbasalaatcalcium
aspirine
Stabiel met astma/COPD
diltiazem
calciumantagonist
Instabiel
carbasalaatcalcium + hartbewaking!
aspirine
Algemeen
Zie AP
+ bij pijn
Morfine
+ bij ventr. ritmestoorn.
lidocaïne
anti-arrhytmicum
+ bij sinusbradycardie of AV-blok
atropine
parasympaticolyticum
carbasalaatclacium
aspirine
angina pectoris
Alternatief -blokker bij astma of COPD
Pijnstillend, anxiolytisch, vaatverwijdend Opiumwet!!!!
acuut hartinfarct
Trombose-profylaxe
Remt thrombocytenaggregatie
nadroparine
trombosebehandeling
hypertensie (behandelen bij diast. > 105 mmHg of diast. > 95 mmHg + risicofactoren)
acenocoumarol
Laagmoleculaire heparine Remt vit-K afh. stollingsfactoren
< 60 jaar
atenolol
> 60 jaar
hydrochloorthiazide
Angina pectoris
atenolol
Diabetes Mellitus
enalapril
ACE-remmer
Chronische nierziekte
enalapril
ACE-remmer
Astma, COPD
nifedipine (+ hydrochloorthiazide)
calciumantagonist
Benigne prostaathypertrofie
doxazosine
zwangerschap - specialist Methyldopa/labetolol
-blokker thiazidediureticum -blokker
1
-blokker
lisdiureticum i.v.
Dosis omhoog bij nierfalen! Bijw: hypokaliemie, hyponatriemie, dehydratie
+ isosorbidedinitraat
Nitraten s.l.
Snel couperen aanval van astma cardiale
endocarditis profylaxe
Geringe therapeutische breedte. Overdosering: maagdarmklachten, ritmestn, hoofdpijn, visuskl
digoxine
met oedeem |_ als pt stabiel is en syst. > 100 mmHg
furosemide
lisdiureticum
+ enalapril
ACE-remmer
Epinefrine
sympathicomimeticum
ev. + clemastine benzathinebenzyl penicilline amoxicilline
antihistaminicum
acuut reuma Bij ingrepen in mond Ingrepen in geinfecteerd weefsel
!Orthostatische hypotensie!
furosemide
met boezemfibrilleren
anafylactische shock
Bijw: hypotensie (vooral na 1e dosis), duizeligh, prikkelhoest Bijw: hypotensie (vooral na 1e dosis), duizeligh, prikkelhoest Altijd retardtab. Let op: geen -blokker!
-blokker
acuut hartfalen
chronisch hartfalen
Behandeling van ongecomp DVT Geen noodzaak tot stollings-o.z. Instellen op geleide INR. Interacties met andere med! Bijw: moeheid, koude extremiteiten, impotentie. Te combineren met thiazidediureticum Bijw dosisafh: hypokaliemie (corr: kaliumsparend diur), jicht
flucloxacilline
penicilline
Bij aanvang geen lisdiureticum gebruiken!!
Tot 21ste jaar. Volwassenen tot 5 jaar na begin ziekte
penicillines
Maag-darmaandoeningen misselijkheid en braken
Peptische aandoeningen
Chemo- / radiotherapie
ondansetron
5-HT3-antagonist
Na 3 dg vervangen door ander anti-emeticum
Post-operatief
domperidon
Dopamine-antagonist
zwangerschap
cyclizine
antihistaminicum
Alleen indien echt nodig
reisziekte
cyclizine
antihistaminicum
Evt. pleister (lang werkzaam)
1) algeldraat/Mg(OH)2
antacidum
2) ranitidine
H2-antagonist (PPR)
3) omeprazol
protonpompremmer
4) cisapride
prokineticum
6 wk continu gebruiken
Te gebruiken middelen:
refluxoesofagitis
Afhankelijk van ernst
1+2 of 2+4 of 3+4 Niet-NSAID-geinduceerd 2 + H. pylori-eradicatie
ulcus NSAID-geinduceerd
3 + H. pylori-eradicatie omeprazol bismutsubcitraat metronidazol tetracycline
quadrupel-therapie
darmspasmen, koliekpijn
+ diclofenac
NSAID
butylscopolamine
spasmolyticum
Alleen parenteraal werkzaam
IBS
Mebeverine
spasmolyticum
Groot placebo-effect
H. pylorieradicatie
Chronisch
Lactulose
Chronisch gebruik is veilig, Werking na 1-3 dagen
Incidenteel
Bisacodyl
Werkt na 10-12 uur
obstipatie
darminfecties
Bacterieel (shigellose, salmonella, yersinia) Parasitair (amoebiasis, giardiasis) Maden, spoelwormen
diarree
Alleen bij aangetoond ulcus, gedurende 1 week
ciprofloxacine
fluorchinolonen
Geen alcohol! (antabus-effect) Niet in 1e trimester zw.sch.
metronidazol mebendazol
Niet bij kind<18 jaar of zwangeren.
antihelmeticum
loperamide motiliteit ev. + rehydratievloeistof
Bij kinderen< 8 niet werkzaam
anale fissuren
isosorbidedinitraat
nitraat
Plus lactulose gebruiken
hemorroiden
lidocaïne
opioid
Werkt snel, vasoconstrictie. Duur: 30-45 min
Longaandoeningen influenzaprofylaxe astma
budesonide salbutamol of salmeterol
Kortwerkend 2mimeticum inhalatiecorticosteroide resp. kort- of langwerkend 2-mimeticum
Aanvallen > 1 x per week en belastend. Mond spoelen
Onderhoud
ipratropium
Anticholinergicum
Werking na 15-30 min.
Te weinig effect specialist
inhalatiecortico s of theofylline
Overdag
noscapine
Nacht bacterieel, onbekende verwekker Bij amoxcillineresistentie of overgevoeligheid
codeïne
Niet bij kinderen. In lage dosering geen opiumwetrecept
Chlamydia
doxycycline
opiaat breed-spectrum penicilline trimethoprim + sulfamethoxazol breed-spectrum tetracyclines
pneumokokken in ziekenhuis
benzylpenicilline
Penicillines (smal)
pneumokokken thuis
augmentin
Amoxicilline + clavulaanzuur
azitromycine
macroliden
Aanval
salbutamol
Onderhoud Aanval COPD
niet-productieve hoest
acute bronchitis
acute pneumonie
jaarlijks (okt-nov), > 65 jaar, astma/COPD, hrt+vt.ziekten, DM
influenza-vaccin
Bij penicillineovergevoeligheid of mycoplasma bij parenterale toediening
amoxicilline co-trimoxazol
Bij dyspneu in vroege ochtend
Niet tijdens zwangerschap Teratogeen, niet bij kinderen < 12 Pil kan onbetrouwbaar worden
Alleen bij resistentie door -lactam
erytromycine azitromycine
macroliden
urge
falvoxaat
Spasmolytica
Na 2 wk geen effect: stop! Nadruk op blaastraining
sress (inspannings-)
Estriol®
Lokaal oestrogeen
Vaak in climacterium. Oefenth bekkenbodemspieren
kinkhoest
Urinewegaandoeningen incontinentie
enuresis nocturna benigne prostaathypertrofie (BPH) ongecompliceerde blaasontsteking blaasontsteking anders
Volw en kind>5 jaar
desmopressine Alfuzosine
1
-sympathicolyticum
!Orthostatische hypotensie!
trimethoprim recidiverend
nitrofurantoïne
zwanger
amoxicilline
kind < 5 jaar
amoxicilline
pyelonefritis
co-trimoxazol
prostatitis
co-trimoxazol
Niet tijdens zwangerschap. Oraal, als geen sepsis.
diclofenac
NSAID
i.m. toediening heeft voorkeur, rectaal nabehandelen
+ butylscopalamine
parasympaticolyticum
Uitsluitend parenteraal werkzaam!
candidiasis
miconazol
Anti-mycoticum
Lokale therapie
Trichomonas
metronidazol
Nitro-imidazolen
Orale (effectiever) / lokaal (zwangerschap) Partner meebehandelen, geen alcohol!
metronidazol
Nitro-imidazolen
Geen alcohol!
Estriol®
Lokale oestrogenen
ibuprofen
NSAID
estracomb
oestrogenen
pleisters
methylergometrine
enterotonicum
i.m. of s.c., werkt na 5 min, duur: 3 uur.
niersteenkoliek
Gynaecologische aandoeningen
Bacteriële vaginose Atrofische vaginitis dysmenorroe climacterium klachten uterusbloeding post partum
Sub-50-pil (2e gen)
oestrageen + progestageen
levonorgestrel-IUD
levonorgestrel
minipil
lynestrenol
levonorgestrel-IUD
levonorgestrel oestrageen + progestageen
Minder betrouwbaar, alleen gebruiken als oestrogenen gecontraindiceerd zijn Even betrouwbaar als combinatiepil Bij anti-epileptica en rifam-picine. Kans op bijwerkingen groter dan bij sub-50-pil
medroxyprogesteron
Niet geringe bijwerkingen
leeftijd < 35
anticonceptie
leeftijd > 35, risicofact. trombose Co-medicatie die enzyminductie geeft Dagelijkse orale toediening onmogelijk Ernstige acne
Morning-after-pil mastitis puerperalis
50-plus-pil prikpil Diane-35® Neogynon 21®
tegen S.aureus
ethinylestradiol + cyproteronacetaat ethinylestradiol + levonorgestrel
Even betrouwbaar als combinatiepil
Binnen 72 uur na coïtus
flucloxacilline
antibiotica
tepelkloven
Vaseline lanette crème FNA
vetcrème
lacatieremming
cabergoline
Dopamine-agonisten
Viraal (herpes)
aciclovir
Lokale/ systemische virostatica
impetigo
fusidinezuur
Lokaal
Feniticilline (p.o)
Systemisch
Smal spectrum AB
Flucloxalline (p.o)
Systemisch
Bij onvoldoende effect na 2 dg feniticilline Bij hardnekkige impetigo
folliculitis
Fusidinezuur
lokaal
rosacea
Metronidazol-crème of -gel
Lokaal
zwemmerseczeem
miconazol
Lokale imidazolen
Hoofdschimmel
terbinafine
Systemisch, breedspectrum antimycoticum
Medicamenteuze th lang niet altijd nodig. Bijw: duizeligh, hoofdpijn, buikpijn, nausea, slaperigh.
Huidaandoeningen huidinfectie
-Bacterieel
erysipelas
Dermatomycosis Nagelmycosen Ringworm candidiasis
Miconazol Miconazol
pediculosis
Permetrine
Benzylbenzoaat
pruritis / urticaria
brandwonden
lotio Alba FNA
Lokale behandeling
Lidocaïne crème of zalf
Lokale behandeling
loratadine
antihistamine
Zilversulfadiazine
Koud water Zilversulfadiazine
hydrocortison triamcinolonacetonide
eczeem Seborroïsch eczeem
Ketoconazol calcipotriol
tretinoïne
Matig ernstig, onvoldoende resultaat
clindamycine
lokaal
ernstig
tetracycline
Lokaal + tetracycline p.o.
Ernstig + OAC gewenst
Diane-35
betamethasonvaleraat benzoylperoxide
Acne vulgaris
vervolg acne vulgaris
Lokale cortico s (anti-mycotica) Vit. D3-derivaten, lokaal Lokale cortico s Klasse3-cortico Vit A derivaat Benzoylperoxide lok, en evt. tretinoïne
psoriasis
Matig ernstig
Bij onv resultaat: metronidazol of tetracycline p.o.
Bijw: maag-darmstn, huidreacties, smaakstn
Lokale imidazolen Lokale imidazolen
Lindaan
scabies
Werking bij herpes labialis is twijfelachtig Herpes zoster alleen behandelen bij pt met gestoorde afweer Lokale behandeling 1e keus bij impetigo en folliculitis
Hoofdluis en schaamluis Bij kinderen <3 heeft permetrine de voorkeur Niet bij zwangeren! 1e voorkeur bij zwangeren Minder effectief Indifferent middel, jeukstillend, verkoelend, indrogend effect Hemorroïden en anale fissuren Niet sederend. Bij nachtrust verstoring evt sederend AH 1e keus bij 2e en 3e graads brandwonden anti-microbiële werking Klasse-1-cortico Klasse 2 cortico Geen huidatrofie
Minder werkzaam tegen comedonen
Bij overmatig of langdurig gebruik ook syst. bijw! Werking pas na 4 weken Grote kans op huidirritatie
Weken gebruiken Bijw! Maag-darm! Teratogeen Interacties: antacida, ijzer,calcium Kan OAC beïnvloeden Anti-acne werking na enkele maanden zichtbaar
Seksueel overdraagbare aandoeningen condylomata acuminata
podofyllotoxine
herpes genitalis
aciclovir
syfilis
benzathinebenzylpenicilline
trichomonas vaginitis
metronidazol
chlamydia
chlamydia + gonorroe
azithromycine
zwanger
doxycycline
Th alleen nodig bij klachten Slecht te behandelien. Th binnen 6 dg na begin 1e symptomen smalspectrum-penicilline, Bij overgevoeligheid doxycycline oraal. depotpreparaat Partner meebehandelen Orale (effectiever) / lokaal (zwangerschap) Partner Nitro-imidazolen meebehandelen, geen alcohol! Macroliden Niet tijdens zwangerschap Partner meebehandelen Zeer breed spectrum, veel bijw. Partner meebehandelen Tetracyclines Cave slokdarmulceratie virostatica
azithromycine of doxycycline
PID zwanger
Azithrom. parenteraal Indien blinde therapie azitromycine of doxy erbij. Nefrotoxiciteit > penicillines Partner meebehandelen Indien blinde therapie azitromycine of doxy erbij Bijw: maag-darmklachten Niet tijdens zwangerschap Partner meebehandelen
ceftriaxon
Cefalosporines
ciprofloxacine
Fluorchinolonen
streptokokken
feneticilline
Smalspectrum penicillines
bij penicillineresistentie of overgevoeligheid
azithromycine
macrolide
natriumchloride
Verdunning ingedikt slijm
budesonide
NaCl decongestiva 1-sympathicomimetica, decongestivum Niet-sederend antihistaminicum Nasale cortico s
budesonide
Nasale cortico s
Werking na 3-10 dagen
xylomethazoline
-sympathicomimeticum decongestivum Acute sinusitis geneest vaak spontaan binnen 4 weken
gonorroe
KNO-aandoeningen acute bacteriële tonsillitis
neusverkoudheid rhinitis hooikoorts Rhinitis vasomotorica
xylomethazoline loratadine
acute sinusitus
1 uur voor de maaltijd
Lokale vasoconstrictie, niet langer gebruiken dan 3-5 dg. Werking binnen enkele uren Werking na 3-10 dagen
1
amoxicilline lidocaïne
otitis externa
Lokale pijnstilling
aluminiumacetotartraat Zure oordruppels
Bij natte, microbiële OE
systemische pijnstilling
Eerst alleen pijnstilling, indien geen verbetering na 2-3 dg antibiotica
lidocaïne (oogdruppels)
Lokale anaesthetica
Eenmalig gebruik, niet aan de patiënt meegeven
fenylefrine (oogdruppels/zalf) hypromellose
-sympathicomimeticum Vasoconstrictie, geen langdurig gebruik ivm reactieve decongestiva hyperemie kunsttranen
chlooramfenicol
Breedspectrum ab
Dag: druppels, nacht: zalf
Mestceldegranulatieremmer antihistaminicum
Cromoglicinezuur werkt alleen profylactisch. Meestal is het genoeg de atopische aandoening te behandelen.
paracetamol
otitis media acuta
Niet bij geperforeerd trommelvlies!
amoxicilline
Oogaandoeningen rood oog (aspecifiek)
Lasogen, corpus alienum irritatie
droge ogen ooginfecties
Bact. conjunctivitis blepharitis, meestal door stafylokokken
fusidinezuur cromoglicinezuur
Allergische conjunctivitis
1
levocabastine
Stofwisselingsziekten Diabetes mellitus Type I
Specialist
Insuline
Bloedgluc> 20 mmol/l
insuline
BMI > 30 kg/m2
metformine
biguanide
ev + tolbutamide
sulfonylureumderivaat
acarbose
Diabetes mellitus Type II BMI < 30 kg/m2
ev + glibenclamide
-glucosidaseremmer sulfonylureumderivaat
perifere gevoeligheid Verhoogt gevoeligheid pancreas voor glucose. Lichaamsgew neemt toe! Toevoegen bij postprandiale hyperglycemie. Bijw: flatulentie en diarree Langer werkingsduur, meer kans op hypoglycemie Bijw: hypoglyk, lichaamsgewicht
ev + metformine Zwangerschap of onvoldoende effect verschillende soorten insuline
Bij zwangerschap tijdelijk
insuline Insuline gewoon
kortwerkend
Insuline lispro Insuline isofaan
Middellang en
Werkt sneller en korter
Bifasische mengsels
langwerkend
zinkinsuline hypoglycemie
glucagon
hyperlipidemie
simvastatine
Antagonist insuline
allopurinol
Metabole oorzaak
Pleisters, prventie postmenopausale osteoporose Zowel behandeling als preventie osteoporose Ook bij cortico-ost.Bijw: maagdarmklachten 1e keus naast colchicine Pijnstillend en ontstekingsremmend bij acute jicht Overdosis: diarree met bloed,hematurie, nierbeschadiging Meestal voorkeur Bij tophi en/of uraatstenen in nier + freq. jichtaanvallen Bijw: exantheem
Microcytair (ijzergebrek)
ferrofumeraat
Ferrozouten
Bijw: maagdarmstn, zwarte ontlasting
Pernicieus
hydroxocobalmine
Vitamine B12
Therapie en prev. Vit B12 deficiëntie
Megaloblastair
foliumzuur
Vitamine A
retinol (vit A)
Vitamine D
colecalciferol
Vitamine K1
Fytomenadion
osteoporose
Acute arthritis
Estracomb TTS
Oestrogenen
alendroninezuur
bifosfonaten
diclofenac
NSAID
colchicine
colchicine
benzbromaron
Nierexcretie verlaagd
jicht chronisch
anemie
vitamine deficiënties
Indien weer bij bewustzijn direct glucose of koolhydraten innemen
Teratogeen Intoxicaties bij overdosis Pasgeborenen Antidotum bij coumarineoverdosering
Acute pijn trauma spierpijn
paracetamol of carbasalaatcalcium of ibuprofen ibuprofen
hoofdpijn acute pijn
Paracetamol, NSAIDs, opiaten
Bij overdosis paracetamol ernstige leverbeschadiging, bij carbasalaatc. cave andere antistollingsmid., bij NSAIDs kans op peptische aandoeningen.
NSAIDs Paracetamol of Migrainemiddelen
Acute jicht
diclofenac + colchicine
myocardinfarct
morfine
Morfine
diclofenac
NSAIDs
butylscopalamine
Spasmolytica
koliekpijn
Opiumwet! Bijw: jeuk, nausea, braken, ademdepressie Antidotum: naloxon
Alleen parenteraal werkzaam Icm met diclofenac of pethidine
Chronische pijn Pijnfase 1
paracetamol of carbasalaatcalcium of ibuprofen
Pijnfase 2
paracetamol + codeïne
Niet voor of na tandheelkundige ingrepen Niet aan kind met waterpokken of griep Niet bij pt met orale antistolling
oraal
Dosering continu, niet zn. Atijd lactulose erbij ivm obstipatie Max effect na 3 dagen. Bij doorbraakpijn morfinedrank erbij Opiumwet! Als morfine p.o. niet meer mogelijk is Opiumwet!
morfine
epiduraal
Opiumwet!
amitriptyline
Anti-depressiva
carbamazepine
Anti-epileptica
maligne pijn Pijnfase 3
morfine of fentanyl
Pijnfase 4
neurogene pijn gewrichtspijn
ibuprofen of diclofenac
TCA, werkzamer dan analgetica Kans op orthostatische hypotensie. Anticholinerge bijw. Trigeminus neuralgie Veroorzaakt enzyminductie; andere medicatie aanpassen! Let op! Kans op ernstige peptische aandoeningen!!
Intoxicaties paracetamol intox cholinesterase remmers intox overdosis coumarine derivaten orale intox nietetsende stof opioïd intox onbegrepen coma
acetylcysteïne (oa insecticiden)
atropine
parasympathicolyticum
fytomenadiol
Vitamine K1
Pas werking na 1-2 dg., tegen acute bloedingen: 4-stollingsconcentraat
kool. geactiveerd
Bv. Norit, alleen bij orale intoxicaties, meestal icm laxeermiddel
Bij ademdepresie door opioïd
naloxon
Werkingsduur 1-4 uur, cave hierna weer ademdepressie!
door hypoglycemie
glucose
door Wernicke-syndroom thiamine
Vitamine B1
Glucose effectiever dan glucagon, vooral bij langere hypo. Na terugkeer bewustzijn glucose of koolhydraten toedienen Bv door alcohol, effect binnen enkele uren
This document was created with Win2PDF available at http://www.win2pdf.com. The unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use only. This page will not be added after purchasing Win2PDF.
